Skip to main content

Full text of "Katalog der ornamentstich-sammlung des Kunstgewerbe-museums, mit 200 abbildungen"

See other formats


KOENIGLICHE  MUSEEN  ZU  BERLIN 


KUNSTGEWERBE-  MUSEUM 


KATALOG 


DER 


DRNAMENTSTICH-SAMMLUNG 


^:;;,.^>*^'^ 


V 


V 


Jif'. 


mr\ 


M 


Va 


m^mh. 


r^'C\^. 


,,«fc>*k^ 


^■■"  X.' 


f^<^'   Dl^ 


KATALOG  DER   ORNAMENTSTICH -SAMMLUNG 
DES  KUNSTGEWERBE -MUSEUMS  ZU  BERLIN 


( 


KÖNIGLICHE  MUSEEN  ZU  BERLIN 


KATALOG 


DER 


ORNAMENTSTICH-SAMMLUNG 


DES 


KUNSTGEWERBE- MUSEUMS 


MIT  200  ABBILDUNGEN 


LEIPZIG 

E.  A.  SEEMANN 

1894 


Aus:  Bretschneider,  Modelbuch  [896]. 


Die  Stiche  und  Druckwerke  der  Ornamentstichsammlung,  die 
der  vorliegende  Katalog  verzeichnet,  betreffen  die  verschiedenen 
Gebiete  der  dekorativen  und  architektonischen  Künste:  sie  reichen 
von  der  Renaissance  bis  zum  Beginn  unseres  Jahrhunderts  und  sind 
grösstenteils  als  Vorlagen  oder  Lehrbücher  für  die  Werkstätten 
geschaffen  worden.  Die  Ornamentstichsammlung  setzt  sich  zusam- 
men aus  der  ehemaligen  Sammlung  Destailleur,  aus  älterem  Besitz 
des  Kunstgewerbe-Museums,  aus  verwandten  Beständen  des  Kgl. 
Kupferstich-Kabinets  und  aus  neueren  Erwerbungen.  Als  Ergän- 
zung dienen  die  ältesten  ornamentalen  Stiche  des  Kupferstich- 
Kabinets,  die  im  Zusammenhang  des  gesamten  Kupferstichs  nicht 
entbehrt  werden  können  und  daher  dort  verblieben  sind,  während 
sie  im  Kunstgewerbe-Museum  nur  in  einzelnen  Beispielen  und  in 
Reproduktionen  gesammelt  worden  sind. 

Der  Katalog  soll,  wie  die  Ornamentstichsammlung  selbst,  vor- 
nehmlich der  Praxis,  den  Kunsthandwerkern  und  Künstlern,  dienen. 
Durch  diesen  Zweck  und  auf  Grund  mehrjähriger  Erfahrung  war  es 
unbedingt  geboten,  den  Stoff  zunächst  in  grosse,  sachliche  Gruppen 
zu  gliedern,  in  denen  sich  die  Werke  möglichst  chronologisch 
folgen.  Diese  Anordnung,  die  der  Aufstellung  der  Sammlung 
entspricht,  ist  in  dem  Hauptteil  des  Kataloges  eingehalten.  Wer 
die  Werke  der  einzelnen  Meister  sucht,  findet  sie  in  dem  alpha- 
betischen Namenregister  beisammen.  Das  Sachregister  weist  die 
für  den  Praktiker  wesentlichen  Gegenstände  und  Motive  im  ein- 
zelnen nach.  Auf  diesem  Wege  konnte  man  hoffen,  die  Vorzüge 
der  beiden  früher  erschienenen  Kataloge  der  Ornamentstichsamm- 
lungen  von  Wien  und  Leipzig  zu  vereinigen. 


Im  Namenregister  sind  die  Erfinder  und  wesentlichen  Stechej; 
aufgeführt;  nur  mussten  eine  Anzahl  späterer  Stecher,  die  für  den 
Ornamentstich  ohne  Belang  sind,  ausfallen,  um  den  Katalog  nicht 
zu  umfangreich  zu  machen.  In  den  knappen  Personalnotizen 
ist  oft  eine  mittlere  Jahreszahl  statt  des  Geburts-  und  Todes- 
jahres gewählt  worden.  Im  Text  ist  die  Höhe  und  Breite  der 
Stiche  in  Millimetern  angegeben;  dabei  ist  unterschieden,  ob  der 
Plattenrand  (PI.)  oder  nur  die  Zeichnung  (Z.)  gemessen  werden 
konnte.  Verweise  auf  die  Fachlitteratur  sind  nur  in  wichtigeren 
Fällen  gemacht  worden. 

Der  Ankauf  der  von  dem  Architekten  H.  Destailleur  in  Paris 
hergestellten  Sammlung  wurde  am  Ende  der  siebziger  Jahre  durch 
das  Ministerium  für  Handel,  Gewerbe  und  öffentliche  Arbeiten  ein- 
geleitet, zu  dessen  Ressort  das  Kunstgewerbe-Museum  damals  ge- 
hörte. Da  die  Kaufsumme  nicht  sogleich  zur  Verfügung  stand, 
Hessen  sich  die  Herren  Kommerzienrat  Albert  Arons,  J.  G.  Halske, 
Geh.  Kommerzienrat  A.von  Hansemann,  Franz  Freiherr  von  Lipper- 
heide,  das  Bankhaus  Gebrüder  Schickler  und  die  Berliner  Handels- 
gesellschaft in  dankenswerter  Weise  bereit  finden,  die  Sammlung 
einstweilen  für  eigene  Rechnung  zu  erwerben,  bis  durch  den  Staats- 
haushalt von  1 880/81  die  zum  Ankauf  nötigen  Mittel  verfügbar 
wurden.  Die  Verhandlungen  über  den  Ankauf  und  seine  Durch- 
führung wurden  von  den  Herren  Wirkl.  Geh.  Oberregierungsrat 
Lüders,  Geh.  Regierungsrat  Dr.  Lippmann  und  dem  verstorbenen 
Geh.  Regierungsrat  Dr.  R.  Dohme  geführt.  Die  Sammlung  wurde 
zunächst  im  Kgl.  Kupferstich-Kabinet  aufbewahrt  und  durch  die 
Herren  Dr.  R.  Dohme,  Dr.  A.  Lichtwark,  Dr.  J.  Reimers,  Dr.  J. 
Springer  und  Architekt  P.  Kurr  (f)  bearbeitet.  Seit  dem  Jahre  1886 
ist  die  Ornamentstichsammlung,  deren  Hauptteil  die  Sammlung 
Destailleur  bildet,  mit  der  Bibliothek  des  Kgl.  Kunstgewerbe-Mu- 
seums vereinigt 

Der  vorliegende  Katalog  ist  durch  den  Unterzeichneten  unter 
Mitwirkung  der  Herren  Dr.  F.  Back,  F.  Block,  F.  Rupp  und  Dr. 
A.  Winckler  verfasst  worden. 

Der  Direktor 
der  Bibliothek  des  Kunstgewerbe-Museums 

Dr.  P.  Jessen 


INHALTSÜBERSICHT 


Seite 

1.  Gesamtwerke  einzelner  Meister 

und  Sammelwerke  .     .     .         i — 16 

2.  Ornamente 

1.  Deutschland 17 — 35 

2.  England 35 

3.  Frankreich 36 — 59 

4.  Italien 60—67 

5.  Niederlande 68 — 72 

6.  Spanien 72 

3.  Klein-Ornament(Goldschmieds- 

zierrat,  Schmuck,  Waffen- 
ornamente u.  dergl.) 

1.  Deutschland 73 — 86 

2.  Frankreich 87 — 98 

3.  Italien 98 — 99 

4.  Niederlande 100 — 105 

4.  Gefässe  und   Geräte 

1.  Deutschland 106 — 114 

2.  England 115 

3.  Frankreich 115 — 120 

4.  Italien 121 — 122 

5.  Niederlande 122 — 124 

5.  Schlosserarbeiten      ....  125 — 131 

6.  Instrumente  und   Maschinen  .  132 — 133 

7.  Möbel 134 — 144 

8.  Wagen  und  Schiffe      .     .     .  145 — 147 

9.  Stickmuster 

1.  Deutschland 148 — 153 

2.  Frankreich 153 

3.  Italien 154 — 156 

Anhang:  Wandteppiche  .     .  156 — 158 

10.  Baukunst. 

a.  Gebäude  (Lehrbücher,  Auf- 

nahmen und  Entwürfe) 

1.  Klassisches  Altertum    .  159  —  163 

2.  Deutschland    ....  164 — 176 

3.  England 177 — 179 

4.  Frankreich 180 — 201 

5.  Italien 202 — 215 

6.  Niederlande     ....  216 — 219 

7.  Skandinavien  ....  220 

8.  Spanien 220 

b.  Architektonische  Details  .  221 — 223 

c.  Thüren   und  Fenster  .     .  224 — 226 

d.  Kamine  und  Oefen      .     .  227 — 231 


Seite 

e.  Brunnen 232 — 235 

f.  Grabmäler 236 — 238 

g.  Altäre,   Kanzeln   u.  dergl.  239 — 242 
IX.  Gartenkunst 243- — 253 

12.  Perspektive 254 — 257 

13.  Dekoration       (Innenausstat- 

tung, Monumental-,  Thea- 
ter- u.  Architekturmalerei).  258 — 271 

14.  Figürliches 

a.  Entwürfe  und  Studien     .  272 — 284 

b.  Zeichenschulen  und  Ana- 
tomie    285 — 287 

c.  Plastik 28S— 290 

d.  Münzen,  Medaillen,  Gem- 

men    291 — 293 

e.  Blumen 294 — 298 

15.  Feierlichkeiten 

a.  Allgemeines 299 — 300 

b.  Einzüge 300 — 307 

c.  Staatsceremonien      (Krö- 

nungen u.  a.) .     .     .     .  308 — 314 

d.  Freudenfeste     und    Fest- 

spiele        315—325 

e.  Feuerwerk 326 — 327 

f.  Kirchenfeste 327 — 329 

g.  Trauerfeiern 330 — 339 

16.  Schrift  und  Druck 

a.  Schreibvorlagen 

1.  Deutschland    ....  340 — 35t 

2.  England 352 — 354 

3.  Frankreich       ....  354—358 

4.  Italien 359 — 362 

5.  Niederlande     ....  363 — 366 

6.  Spanien 367 — 368 

b.  Chiffern  u.  Monogramme.  369 — 371 

c.  Drucktypen 371 — 372 

d.  lUustrirte  Bücher    .     .     .  373 — ^381 

e.  Buchornament    ....  ^81 


Namenregister 385 — 450 

Sachregister 451 — 477 

Verzeichnis  derAbbildungen.         478 
Nachtrag 480 


Aldegrever 


Aus:    Le  Pautre,  Sammlung  von  Einzelfolgen  [4]. 

1.   Gesamtwerke  einzelner  Meister 
und  Sammelwerke. 


1.  Hopfer.  Opera  Hopferiana.  Dieses  Werk  enthält  ...  92  Abdrücke  von  Stahlplattender 
Gebrüder  Daniel^  Hieronymus  und  Lambrecht  Hopfer,  die  zu  Anfang  des  i6ten  Jahr- 
hunderts lebten  ...     Frankfurt  am  Main.     In  der  Silberberg'schen  Kunsthandlung 

(1802).       qu.   fol.       Titel,     5   S.,    92  PI.    auf   54  Bl.    Kh-chenstnhlv.     PHastcrornniiifiit.      Iiiitiali'ii 

(lat.   11.  deutsch).     Pokale.     Becher,      irirßßen. 

2.  Dürer.  Opera  Alberti  Dvreri.  Das  ift,  Alle  Bücher  ...  Albrechten  Durers  von 
Nürenberg,  foviel  deren  von  jhm  felbfl:  in  An.  1525.  vnd  1528  ...  in  Truck  geben. 
Nemblich,  vier  von  vnderweifung  oder  vnderrichtung  der  mefTung,  ...  Item,  vier 
von  der  Proportion  deß  Menfchlichen  Corpers,  vnd  letztlich,  eins  von  der  Be- 
feftigung  ...  Jetzo  ...  von  newem  auffgelegt  vnd  getruckt.  Zu  Arnhem,  Bey  Johan 
Janfen  ...  1604.  fol.  Titel,  2,  178  (Cust.  A— Q),  52  (A — F),  260  (A — Z)  Seiten  Text 
bezw.   Holzschn. 

3.  Le  Pautre  (Jean).  Oeuvres  D'Architecture  de  Jean  Le  Pautre  .  .  .  Paris  .  .  .  Jombert 
1751.  fol.  3  Bde.  Gesamtausgabe  von  125  Einzelfolgen  (Nr.  i  — 125),  meist  je  6  Bl: 
Nr.  I — 6.  Auf  den  Titeln  sind  die  ursprünglichen  Verlagsbezeichnungen  meist 
durch  die  Adresse  des  Ch.  A.  Jombert  ersetzt.  Tome  i:  Vortitel,  Titel,  4  S., 
Kupfertitel,  153  Bl.;  tome  2:  Titel,  2  S.  Register,  Kupfertitel,  149  Bl. ;  tome  3: 
Titel,  2  S.  Register,  Kupfertitel,  140  Bl.  Beschrieben  bei  Guilmard,  Les  maitres 
ornemanistes  S.  68,  vgl.  Destailleur,   Notices  S.  65. 

Htind  1:  Akanthus.    Friese.    Laiiliiverh.    PtlasterorniDnoite .     Crnfieskeu.    flekröuini^eu .    Koch/iitlitngen, 
Querfülluiigen.     Wanddekoratioiten.     Decken. 
Ornamentstichsammlung  Berlin.  I 


Gesamtwerke 

Band  2:    Portale.     Kamine.     Waiiddel;orniioneti.     Alkoven.     Biiffeischrdnke.     Knnstschrnnlce.     Kirchen. 
Knpellciischraiiken.    Altäre.     'J'aliernakel.    Rahmen.     ITei/rMasserliecken.     Kanzeln.    Beichtstiihle.    CraiviHler. 
Sand  3:  Brunnen.     Grotten.     Gartenkunst.     Hermen,     /.ieii'asen.     Uniraliiiiii7it;en.    Knrtnsclien.    Salz- 
fässer.    'J'rojiliiien .     ]t'ai;en.     Rahmen.     Schlossiesc/iläge. 

Le  Pautre  (Jean).  Sammlung  von  Einzelfolgen  und  Einzelblättern,  geordnet 
im  Anschluss  an  Jombert's  Gesamtausgabe,  etwa  6öo  Bl.;  zum  Teil  ältere  Ab- 
drücke der  dort  enthaltenen  Platten,  mit  den  Adressen  des  Leblond,  JoUain,  Mariette 
u.  a.;  zum  Teil  bei  Jombert  nicht  enthalten.  Unter  den  letzteren  finden  sich 
mit  Titel  die  Folgen: 


Vases  d'ürneiuens  Nouuellement  inuentez  et 
grauez  par  J.  le  Pautre  (Langlüis).  — •  Cheniinces 
al'ltalienne  (Jollain  1665).  —  Differens  Desseins 
d'alcauue  (le  Blond).  —  Alcoves  a  l'Italienne  (Jol- 
lain). —  Portails  d'E.s;life  a  It.alienne.  —  l'lu- 
sieursDeseings  d'Autelz  A  la  Romaine  (Jollain  1677). 


—  Liure  de  ])iners  Morccaux  d'Orfeurerie  (le  l'aiitre 
ex.)  —  Veucs  de  Jardins  en  Perspectives  {le  Pautre 
e.xc).  —  Vasi  fatti  al  moderno  da  Frco.  Ertinger  en 
Anversa,  Corn.  Calle  formis  (Gegensticlie  zu  Folge 
102  des  Jombert).  —  Trophez  a  l'Antique  (le  Blond 
i68o).  — 


Masken.  Friese.  JlochfiiUnngen.  UmraJnnnngen.  Kamine.  Kaudelaher.  .Mtiire.  Kreitze.  Kelche.  Ampeln. 
W'eihwasserhecken.    Gralnniilcr.    Grotten.    Jlrnn>ien.    Gartenkunst.     'J'ropliiien. 

5.  Le  Pautre    (Jean).      Nachtrag   zum   Gesamtwerk:    Einzelblätter   auf  Gross-Folio: 

i)  Allegorie  in  Umrahmung:  Ludwig  XIV  •  vor  der  hl.  Jungfrau  knieend. 
J.  le  Pautre  fecit.  Unten  in  kleiner  Kartusche:  E\  Zelo  Steph.  Du-Pont  ... 
Ann,  1653.         PI.  515:375.  Dest.,  Notices  S.  83. 

2)  Decke  mit  thronendem  Bacchus  in  rundem  Mittelstück.  P.  Mariette  Aucc 
Priuil.  le  Potre  Fecit.         PL  355:485. 

3)  Perspectiue  du  canal  de  fontaine  Bel-eau  ...  chez  van  Mcrlen  ...  le  Potre 
inuent.  et  fecit.  PI.  310:470.         Dest.   S.   112. 

4)  Explication  de  la  Pyramide  suiuant  le  traitte  de  Pise  en  1664.  ...  Chez 
A.  Trowain  ...  PI.   520:380. 

5)  Figürliche  Umrahmung  mit  leerer  Mitte;  oben  das  Porträt  Ludwigs  XIV. 
Unten  die  Aufschrift:  Ineunte  Anno  1677  ...  hoc  ...  munusculum  ...  offerebat 
.  .  .  J.   D'Estrehan.  PI.   555:370. 

6)  Les  Commandemens  de  Dieu  ;  durch  2  PI.  hergestellt,  unbez.  PI.  ca.  750:550. 
Dest.  S.   106. 

7)  La  France  Ressucitee  ...  Almanahe  Royal.  De  Linuention  De  J.  Le 
Potre  .  .  .  chez  Nicolas  Regnesson.  PI.  ca.  810:520.     Dest.  S.   iio. 

6.  Berain.  Oeuvres  De  Jean  Berain  ...  recueillies  par  les  soins  du  sieur  Thuret. 
gr.  fol.  135  Bl.  mit  144  Platten.  Stecher:  J.  u.  P.  F^e  Pautre,  Dolivar,  D.  Marot 
u.  a.     Vgl.   Destailleur,   Notices  S.   162,   Guilm.   S.   89. 

5  P.l.  Kamine.  —  5  Bl.  Gitter  u.  P.idUongeländer,  Nr.  1—5. 

—  5  Bl.  Kapitelle,  Nr.   i — 5.  —  5  Bl.  Kamine,  Nr.  1  —  5. 

—  5  Bl.  Gartenbeete,  Nr.  1-5.  —  5  Bl.  desgl.   Nr.  -}-i 

[-5.  — 4  Bl.  grosse  Grottesken    —  Ornemens  Inuentez 

par  J.  Berain  ...  Titeln  5  Bl.  Konsolen,  l.euchtertische, 
Wagen.  —  Recueil  de  divers  Mausoliies  ...  Titel  u.  20 
Bl.  —  4  PI.  figürliche  Darstellungen;  4  PI.  Medaillen; 
7  Bl.  Buchornamente  (eingeklebt);  1  Bl.  Gartenbassin 
mit  Festarkaden;  i  Bl.  Dessein  de  la  Colation  A  Chan- 
tilly  1688. 

Grottesken.  Hoch-  u.  Qner/iillnngen.  Wanddekorationen.  Wandteppiche.  Gesimse.  Kommoden.  Wand- 
leuchter. Kronleuchter.  Konsolen.  Standuhren.  Leuchter,  /.icniascn.  Köcher.  Helme.  Leuchtertische.  Gitter. 
Geländer.    Kapitelle.     Decken.     Kamine.     Beete.     Katafalk.     Trauerdekorationen.     Vignetten. 

7.  Dessins.  Nouveaux  Dessins  Pour  f,a  Decoration  Des  Maisons  et  Jardins.  a  Paris 
chez  N.  F,anglois  rüe  St.  Jacques  a  la  Victoire  ...  (Titel  handschriftlich);  dazu 
II  handschriftliche  Nebentitel  vor  den  einzelnen  Gruppen,  fol.  2  Bde.  Die  34 
Folgen,    meist    je   6  Bl. :    Nr.   i — 6,    sind    in    den    betreffenden    Abteilungen    des 


Inhalt :   Portriit  (J.  Vivien  pinx.    A.  Dufios  Sculp. 
1709).  —  'Jitelblatt    vor    der    Schrift.  —  Folge   A: 

5  Bl.   Pilasterfiillungen,    Möbel    und   Geräte.   —  B: 

6  PI.  auf  5  Bl.  Grottesken,  Gesimse,  ein  Festbau, 
Leuchtertische.  —  C— F:  je  5  Bl.  Grottesken.  — 
C; :  6  Bl.  desgl.  —  H;  5  Bl  Kamine.  —  I:  Desseins 
de  Chemlnees,  5  151.  —  L:  5  PI.  auf  4  Bl  Grot- 
tesken u.  Decken.  —  0:5  BL  Grottesken,  Nr.  1—5. 
—  P:  5  Bl.  Standuhren,  Ziervasen,  Leuchter,  Waden, 
Nr.  1—5.  —  X :   5  Bl.  Pilasterfiilhingen  :  Nr.  1—5.  — 


Gesamtwerke 


Aus:    Berain,  Oeuvres  [6j. 


Gesain  twerke 


Katalogs  ausführlich  angeführt.     Vgl.   Guilm.   S.    113: 
unter  dem   Titel:   Architecture  ä  la   mode. 


ein    ähnliches   Sammelwerk 


Bd.  I  (164  Bl.):  P.  Le  Pautre  C?)  0  Bl.  Por- 
tale nach  Coltavt,  Mansait  u.  de  Coitunne.  G. 
Feuillet,  Lime  de  Porte  Cochere,  et  Porte  d'Eg- 
lise.  Mansart,  Portes  a  Piacard  et  Lambris.  Le 
Rouz,  Nouveaux  Lambris  J)e  Ualeries,  Chambres, 
Kt  Cabinets ,  7  Bl.  G.  Feuillet ,  Uesseins  de 
differents  Lambris,  5  Bl.  P.  Le  Pautre,  Chemi- 
nees  Et  Lambris  A  La  Mode ,  2  Folgen ,  je  6  Bl., 
durch  Abklatsch  verdoppelt.  Bullet,  Liure  Nou- 
ueau  de  Cheminees.  J,  Le  Pautre,  Livre  de  Lit 
A  La  Romaine.  J,  LePautre,  Alcoues  a  la  Francoise. 
J.  Le    Pautre,     Plafons    A    La    Romaine.      P.  A. 

Ducerceau,    i  Bl.  Decke,    Nr.  6.    Pierretz   le 

jeune,  Livre  De  Panneau.v  d'Ornemens.  A  Loire, 
Nouueaux  desseins  trOrnemens  de  Paneaiix  ,  Lam- 
bris, Carosse.  P,  A.  Ducerceau,  Ornemens  et 
Fleurs  pour  la  Broderie.  P,  A.  DucerceaU  (?), 
Karniesverzierungen.  J,  Le  Pautre,  Livre  De 
Miroirs  Tables  Et  Gueridons.  A.  Loire,  Nou- 
ueaux Dessins  de  Gueridons.     J,  Cotelle,  Nouueaux 


P.  A.  Ducerceau,  Nouveav  Livre  D'Ornemens  D'Or- 
fevrerie.  Jac(juiliet,  Plusieurs  Models  des  plus  nouuelles 
manieres  qui  fönt  en  usage  en  l'Art  d'Arquebuzerie 
. . .  tire  des  Ouurages  de  Thuraine  et  le  Hollandois, 
i6  Bl.  D'Olivar,  Liure  de  Cartouche.  J.  Le  Pautre, 
Termes,  Supports,  Et  Ornemens.  Pierretz  le  Jeune, 
Vases  et  Bordures  de  Miroirs,  12  Bl. 

Bd.  II  (116  Bl.):  Poilly  exe,  6  Bl.  Thürklopfer, 
Schlossbeschläge  u.  a.,  'J'reppen-  u.  Balkongeländer. 
Le  Blond  exe,  lo  Bl.  Kisengitter  und  Thore  des 
Schlosses  zu  Versailles.  P.  Le  Pautre ,  Terrassen  u. 
Freitreppen  nach  Le  Blond  u.  Le  Nötre.  Fanelli, 
Dessins  De  Grottes,  5  Bl.  Panelli,  Fonlaines  Kt  Jets 
D'Eau,  16  Bl.  Aveline,  Grottes  Jetz  d'eaii,  Nr.  A — F 
(r.  oben).  Aveline ,  2  ähnliche  Folgen,  Nr.  i  —  6, 
A— F  1,1.  unten).  Le  BouteUX,  Plans  Et  Dessins  Nou- 
ueaux de  Jardinage.  l'itel  u.  19  Bl.,  meist  durch  Ab- 
klatsch verdoppelt.  Aveline  (?),  20  PI.  auf  12  Bl. 
Lattenwerk,  z.  T.  mit  Gartenperspektiven.  P,  Le 
Pautre,  9  Bl.   Lattemverk,    durch  Abklatsch  verdoppelt. 


liure    de    Chenest,     et    antra    ouurage    d  orfeuerie. 

Hand  J :  J'iiyia/i'.  'J'hiircH.  Ta/elunge/i.  \Vanddekorntio71e71.  Bjiffeis.  Kamine.  Betten.  Al/io7'en.  Decken. 
Hocltfi'tiliiHgeu.  Querfüthingen.  Grottesken.  Blnmejitnuster.  Friese.  Ktirjiiese.  Spiegel.  Tische.  Lenciiiej'- 
tisc/w.  l\(inii)il>dcl^e.  Ranlienornnment.  Oeive/trsc/tlösse?-.  Pistolen.  l\{irtnsciieH.  lley)nen.  Zier^msen.  Rah- 
men. —  Hand  ii:  Eisenarbeiten.  Geländer.  Gitter.  Terrassen.  Grottett.  Brunnen.  Gartenkunst.  Beete. 
Latlemveric. 


8.  L'Architecture  A  La  Mode,  ou  sont  Les  Nouveaux  Dessins  pour  la  Decoration 
des  Batimens  et  Jardins.  Par  les  plus  habils  Architectes  Sculpteurs  Peintres 
Menuisiers  Jardiniers  Serruriers  &c.  A  Paris  chez  N.  Langlois  rue  St.  Jacques 
a  la  Victoire  ...  Avec  privilege.  (Ausgabe  von  Jean  Mariette).  fol.  2  Bde.  Die  54 
Folgen,     meist    je    6  Bl.:    Nr.   i — 6,    sind    in    den    betreffenden    Abteilungen    des 

Vgl.   Guilm.  S.    129:    eine    ähnliche    Ausgabe  in 


Katalogs    ausführlich    angeführt. 
3  Bänden. 

Bd.  I  (240  Bl.):  Le  Blond,  Plan  d'vne  Maison 
particuliere,  4  Bl.  Le  Blond  ,  10  ähnliche  Bl.  mit 
II  PI.  Gartenhäuser.  J.  Le  Pautre,  Porte  Cochere, 
6  Bl.  J.  Le  Pautre,  Portes  cocheres  a  la  Mo- 
derne, 2  Bl.  P.  Le  Pautre,  6  Bl.  Portale  nach 
Cottart,  Mansart  u.  de  Cortonne.  P.  Le  Pautre, 
Desseins  De  Portes-Cocheres.  P.  Le  Pautre , 
Portes  cocheres  <le  iSIenuiserie  des  plus  helles  Mai- 
sons  de  Paris.  Francard ,  Portes  Cochere  De 
Menuserie.  Oppenort,  Desseins  de  Couronemens 
et  Amortissemens,  4  Bl.  Bullet,  Liure  Nouueau 
de  Cheminees.  P.  LePautre,  Cheminees  Nouvelles 
a  la  Mansarde.  P.  Le  Pautre,  Cheminees  Et 
Lambris  A  La  Mode.  P.  Le  Pautre,  Cheminees 
a  la  Royalle  a  grand  Miroir  et  'lablette.  P,  Le 
Pautre,  6  Bl.  reiche  Salon-Kamine.  Le  ROUX, 
6  Hl.  Kamine.  Blondel,  Desseins  de  Clicniincc  et 
l'.'\mbris.  ManSart,  Portes  ä  Piacard  et  Lambris. 
Cottart,  Nouveaux  Desseins  De  Lambris  De  Me- 
nuiserie.  Le  RoUX  ,  Nouveaux  Lambris  De  Galcries, 
Chambres,  Kt  Cabinets,  7  Bl.  P.  Le  Pautre, 
6  Bl.  Wanddekorationen.  Blondel,  7  Bl.  Wand- 
dekorationen. P.  Le  Pautre,  6  Bl.  Wanddeko- 
rationen.     Le    BOUX   (.'J     3    Bl.    BuTfels.      J.    Le 

Pautre,    Alcoves  a  la  Roni.-iine.    J.  Le  Pautre, 

Alcoues    a    l'Ilaliene.     J,    Le    Pautre,     Nouueaux 
Defseins    de   l'kifcjns.     J.    Le    Pautre ,    (Juans    de 

plafons.   P. A. Ducerceau,  2  Bl.  Decken.   Errard, 


Ornemens  Des  Appartemens  De  La  Reine  Au  VIeux 
Louvre,  A.  Loir,  Panaux  Dornements.  N.  Loir, 
Nouueaux  desseins  d'Ornemens  pour  lembelissement 
des  Carosses.  Nach  RafFael ,  Miscellaneae  Picturae 
Vulgo  (Jrotesques  in  Spelaeis  Vaticanis  ...  par  F.  de 
la  Gnertiere ,  17  Bl.  PineaU ,  6  Bl.  Kartuschen. 
Fineau,  Nouveaux  desseins  de  Lits.  N.  Loir,  Desseins 
Pour  endjellir  Les  chaires  Roulantes.  A.  Loir,  Nou- 
ueau.v  Desseins  de  Gueridons.  A.  Loir,  Desseins  de 
Brasiers.  BriSVille,  Diverses  Pieces  de  Serruriers,  16BI. 
Bd.  2  (122  Bl.):  J.  LePautre,  Termes,  Supports, 
Et  Ornemens.  P.  Le  Pautre,  6  Bl.  'l'errassen  u.  Frei- 
treppen nach  Le  Blond  u.  Le  Nötre.  P,  Le  PaUtre, 
6  Bl.  Lattenwerk.  P.  Le  Pautre  (■'),  6  Bl.  Lattenwerk 
nach  Le  Blond  u.  Le  Nötre.  Le  BouteuX,  Plans  Et 
I^essins  Nouueaux  de  Jardinage,  Titel  u.  11  Bl.  P,  Le 
Pautre  und  Perelle,  Gartenparterres  nach  Le  Nötre 
u.  Touchar.  P.  Le  Pautre,  12  Bl.  Gartenparterres 
nach  Le  Nötre.  Unbekannt,  19  Bl.  Gartenparterres 
nach  Le  Nötre,  Bonlicourt  u.  Le  Blond.  P.  Le  Pautre, 
Gartenparterres.  P.  Le  Pautre(-'),  Bosquets  von  Vei- 
sailles.  J.  Le  PaUtre,  Veüe  Grolles  et  Fonlaines  de 
Jardins  a  1  Italieno.  J.  Le  PaUtre,  Grottes  et  ueiies 
de  Jardins.  J.  Le  Pautre,  Fonlaines,  ou  Jets  d'Eau  a 
rjlaliene.  J.  Le  Pautre ,  Fonlaines  ou  Jets  d'eau  i 
la  Moderne.  J.  LePautre,  Grandes  veiies  de  Grolles 
et  Jardins  a  l'Italienno.  J.  Le  Pautre,  6  Bl.  Brunnen 
(=  Oeuvres  Nr.  88j. 


Gesamtwerke 


C_ynonj/-  fn     e>  ji^  a^<  j^vf-wUSufi^  cUt  ^iTcJ-f  cJintv<LiLk.    dU^  fiV»u>ritL 


Aus:  Daniel  Marot,  Oeuvres  [9]. 


Gesamtwerke 

Band  1:  lyo/tu/iäiiscy.  Gartenhäuser.  Portale.  Tliürcn.  ßelcrÖHiiugcn.  Kamine.  7a/elnngen.  iVand- 
dekorationen.  Alkoven.  Decken.  Hochfüllungen.  Querfiillungen.  Grottesken.  Kartuschen.  IVagen.  Leuchter- 
tische.  Becken.  Schlossieschliige.  —  Band  3:  Hennen.  Terrassen.  Lattenwerk.  Gartenkunst.  Beete. 
Bosquets.    Brunnen.     Grotten. 

Marot.  Oeuvres  du  S''.  D.  Marot  ...  Contenant  Plufieurs,  penfces  utilles  aux 
Architectes,  Peintres,  Sculpteurs,  Orfeures,  Jardiniers  &  autres;  Le  tout  en  fa- 
veur  de  ceux  qui  s'apliquent  aux  Beaux  Arts.  A  Amsterdam,  Ce  vand  Chez 
L'A(u)thuer  ...    1712.      fol.     Titel,  222  Bl.  in  34  Folgen,   meist  je  6  Bl. 


l)  Nouveau.\  Lieure  de  Paysages.  2)  U'roisieme 
Lieure  de  Perspectives.  3)  Nouveaux  Livre  de  Par- 
terres ...  18  Bl.:  Nr.  i — 18.  4)  Nouveux  Liure  de 
Parterres.  5)  I.iure  de  Statues.  6)  Liure  de  fon- 
taines.  7)  Nouveaux  Liure  de  Cabinets  de  Jardins 
different  ornee  de  Cassecades.  8)  Nouveaux  Liure 
de  Vafes  et  de  Pots  de  Jardins.  9)  Nouveaux 
Livre  de  Batiments.  10)  Second  Liure  d'Arc  de 
Triumphe.  11)  Premiere  Liure  de  Tombeaux  et 
Müzoles.  12)  .Second  Liure  de  'Pombeau.x  et  d'Epi- 
taphes.  13)  6  Bl.  grosse  Hochfüllungen,  darunter 
die  4  Elemente.  14)  Second  Liure  d'Ornements. 
15)  12  Bl.  Decken.  16)  Nouveaux  Liure  de  Plac- 
fond.  17)  Nouueaux  Liure  da  Partements.  18)  Se- 
cond   Liure   Dappartements.     19)    Nouveaux    Liure 


de  Lembris  de  Revestenient  a  Panneaux.  20)  Nouueaux 
Liure  de  Pintures  de  Salles  et  d'Escalliers.  21)  Liure 
de  decoration  diferante.  22)  Nouvelle  Cheminees  a 
Panneaux  de  Glace.  23)  Nouveaux  Lieure  de  Cheminees 
a  la  HoUandoise.  24)  Nouueux  Liure  Licts.  25)  Nou- 
veaux Livre  de  Licts  de  Differentes  pensseez.  26)  Patrons 
d'Etofles  et  de  Velours.  27)  Nouveaux  Liure  d'Orne- 
ments propres  pour  faire  en  Broderie,  28)  Nouveau 
Liure  de  Serrurie.  29)  Nouveaux  Liure  d'Orfeurerie. 
30)  Nouueaux  Liure  d'Ornements,  Pour  Lutillitee  des 
Sculpteurs,  et  Orfeures.  31)  Nouveaux  Liure  de  Boites 
de  PenduUes.  32)  .Second  Liure  d'Orlogeries.  33)  Mane- 
fiecke  Carofse  van  Syn  Majesteyt  van  Groot  Bretagne  . . . 
34)  Les  huit  grand  Tableaux  . . .  Reprefentent  les  Con- 
questes  ramportee  surla France  et  L'Espagne  :  . . .  en  1702. 
rhantasie-Architcktur.  Gartcnkujist.  Beete.  Statuen.  Britnncn.  Wandlirunnen.  Grotten.  Zier^utsen. 
Wolinhduscr.  Triumphbogen.  Stadttlwre.  Gralimäler.  Katafalke.  Grottesken.  Ilochfiillungen.  Pilaster. 
Decken,  /.iminerausstattung.  Goldstickerei.  Aufnäharbeiten.  Betten.  Tapezierarbeiien.  Baldachine.  Täfe- 
lungen. IVnnddekorationen.  Treppcjiliäuser.  Theaterde/corationen.  Kamine.  Webemuster.  Stickerei.  Gitter. 
Geländer.  Spiegel.  Becken.  Tisclie.  GueridoJis.  Biic/isen.  Kronleuc/iter.  Karniese.  Standuliroi.  'Tasclien- 
n/tren.     Spindelkloben.    Dosen.    Petschafte.     IVagen. 

10.  Marot.  Oeuvres  Du  S'-  D.  Marot  ...  Contenant  Pluffieurs,  penffez  utille  aux 
Architectes,  Peintres,  Sculpteurs,  Orfeures  &  Jardiniers,  &  autres;  Le  toutes  en 
faveure  de  ceux  qui  s'appliquerent  aux  Beaux  Arts.  A  La  Haye.  Chez  Pierre 
Husson  ...  qu.  fol.  Titel,  iio  Bl.  aus  19  Folgen  zu  je  6  Bl.  Darunter  aus  der 
Reihenfolge  der  vorigen  Ausgabe  die  Folgen  Nr.  30,  29,  14,  13,  33,  27,  4,  6  (Titelbl. 
u.  I  Bl.  fehlen),  8,  15  (die  6  letzten  Bl.),  16,  18  (das  letzte  Bl.  fehlt),  20,  21,  17, 
28  u.  aiifserdem :  i)  Nouvelles  Cheminee  faittes  en  plusieur  en  droits  de  la  Hollande 
et  autres  Prouinces  ...   6  Bl.  (vermutlich  die  ,, Grandes  Cheminees",   Guilm.  S.  105.) 

2)  Nouveaux    Liure    de    Berfseaux   Et    Trilliages   ...   1702.    5    Bl.    (Titelbl.   fehlt). 

3)  Vasfes    de    la   Maison   Royalle    de   LOO    ...    6    Bl.    Kamine.     Lattemuerk.     Lauben.    Zier- 
vasen u.   a.  (gleicii  der  vorige)!-  Ausgabe). 

11.  Marot.  "Werken  Van  D.  Marot  ...  Behelfende  vcele  vindingen  dienflig  voor 
Boumeesters,  Schilders,  Beelthouwers,  Goutfmeden  ...  Opera  D.  Marot  ...  Con- 
tinentia  magnam  multitudinem  inventorum  in  ufum  Architectorum,  Pictorum  .  .  . 
fol.  Titel,  138  Bl.  aus  24  Folgen,  meist  je  6  Bl.;  Nachstiche  (mit  z.  T.  ins  Latei- 
nische übersetzten  Titeln)  zu  den  Folgen  der  grossen  Ausgabe  Nr.  11,  12,  5,  23, 
22,  16,  15  (die  6  letzten  Bl.),  19,  14,  3  (Bl.  13 — 18),  8,  6,  17,  18,  27,  2,  31  u.  32; 
ferner  der  Folgen  Nr.  i,  2,  3  aus  der  kleineren  Originalausgabe  und  aiifserdem 
Nachstiche  zu:  i)  Nouveaux  Livre  de  Tableaux  de  Portes,  et  cheminees  Vtiles 
aux  Peintres  Enfloeurs  ...  6  Bl.;  2)  3  Bl.  Vasen  nach  der  Antike  (Bcrard,  S.  29J; 
3)  4  Bl.  Pilaster  mit  Grottesken,  meist  zweiteilig  (Berard,  S.  33).  —  Sopraporten  u.  a. 

(gleich  den  vorigen  Ausgabcit). 

12.  Schiibler.  Johann  Jacob  Schüblcrs  Erfte  [ —  Zvi^antzigste]  Ausgab  feines  vor- 
habenden ^A/^ercks  Krafft  deflen  er  gefonnen  Die  . . .  Goldmannifche  Bau-Kunst  .  . . 
zu  amplificieren  . . .  Verlegt  von  Jeremias  WolfF  . .  .  Augfpurg.  fol.  Haupttitel, 
20  Folgen  mit  gedruckten   Sondertiteln  (deutsch  u.  italienischj,  je  6  Bl:  Nr.  i — 6 


Gesamtwerke 


(Ausg.    19  u.  21 — 24   fehlen).    Stecher:   Joh.  Aug.  Corvinus,    J.  B.  Probst,    J.  M. 
Steidhn,   G.  Lichtensteger. 


i.Ausg. :  (auf  deniHauptitel :)  Neu  inventiert  fehr 
courieufe  Frantzöfifche  Betten.  —  Beylag  zur  Erften 
Ausgab :  Wie  die  .  . .  Franzöfifchen  Betten  .  .  .  follen 
zugerichtet  . .  .  werden  (mit  2  S.  Text).  —  2.  Ausg.: 
Unterfchiedliche  Cabinets  und  Alcoves.  —  3.  Caftra 
Doloris  ,  . .  Capellen-Maufolea.  —  4.  Schreib-Tifche  . . . 
Frauen-Zimmer  Toilette-Tifche.  —  5,  Verkleidungen 
zu  ...  Perpendicul-Uhren  (1724).  —  6.  Comnrod-  und 
Schlaff-Seffel   . . .    Speifs-Tifche    ...   —   7.    Sommer- 

ZiiHincrausstattimg.    Betten.    Alkovcii..    Katafalk 


Häufer,  Garten-Cabinetten  und  kleine  Weyer-Gebäude.  — 
8.  Taufffteyne.  —  9.  Cantzeln.  —  10.  Hanfs-  und  Kirchen- 
Orgien.  —  II.  Kirchen-Altäre.  —  12.  Confeffionaux  oder 
Beicht-Stühle.  —  13.  Garten-Portale.  —  14.  Camine  und 
Stuben-Ofen.  —  15.  Waffer-Plumpen.  ■ —  16.  Sechs  Neu- 
inventirte  Vafes.  —  17.  Schöpff-Brunnen.  —  18.  Credences, 
und  moderne  Caffe-TIfche.  —  20.  und  Letzte  Ausg.  Diefes 
Erften  Theils  :  Dreyerley  .  . .  Büffets,  oder  Schenck-Tische 
(5  Bl.). 
.     Grabmaler.     Schreibtische.     Toilettentische.     Schränke. 


Uhrwerke.     Tische.     Stühle.     Gartenhäuser.    Tattfsteine.     Kan-zelji. 
Gitter.    Kamine.    Ziervasen.    Brunnen.     Laternen,    Büffets. 


n.     Altäre.     Beichtstülile.     Portale. 


Crpc'.rrd 


ffwfUtcr  c^:    CJ'R 


A  i , ,  /wi   Jculp 


Aus:  Oppenort,  Differents  morceaux  [14]. 


13.  Oppenort.  Livre  De  Fragments  D'Architectures  Recueilis  et  dessine's  ä  Rome 
d'apres  les  plus  beaux  Monuments.  Par  G.  M.  Oppenort  ...  Chez  Huquier  ... 
(Livre  I),  [Seconde,  II1<=— XIV^  Suitte  Des  Etudes  . .  .]  gr.  fol.  14  Folgen:  Nr.  I— XIV, 
je  3  BL  mit  6  zweiteiligen  Platten.  PI.  ca.  200:300.  Vergl.  Guilm.  S.  141.  — 
Daran  6  Bl.  Gegenstiche  der  ersten  Folge  mit  dem  Titel:  Livre  Des  Fragmcns 
D'Architectures    oder    Architectische    Monumenta    ...    Martin    Engelbrecht    excud. 

A.     V,    Bandctails.     Beicröniuigcn.      Grabntäler.     Kartuschen.     Portale.     Hermen.      Ziervasen.     Altäre. 

Rahmen  u.  a. 


Gesamtwerke 


Aus:   Mcissonnier,  Oeuvre  |i6j. 


14.  Oppenort.  Premier  [ —  XI^j  Livre  De  Differents  morceaux  .  .  .  Inventc  Par  G.  M. 
Oppenort  Architecte  du  Roy.  Et  Grave  par  Huquier.  A  Paris  chez  Huquier  ... 
gr.  fol.     II    Folgen:  A — L   mit  Sondertiteln,  je  3  Bl.    mit  6  PI:    Nr.    1  —  6.  PI. 

ca.  325:  23o(VIII<^  u.  IX <^  Livre:  je  12  PI:  Nr.  i  — 12.  —  150: 130).     Vgl.  Guilm.  S.  141. 
Als  Livre  XII  dazugehörig:   Nouveau  Livre  De  Fontaines  Inventees  par  le  Sieur 
Oppenor.     A   Paris   chez    Huquier    ...   fol.     12  PI.    auf   3    Bl.,    bez:    Oppenor    inv. 
Iluquier  Sculp.  et  ex.  PI.  ca.  200:    130.         Vgl.   Guilm.   S.    142. 

IVanduhren,     Staiidnhrcti.     liekrönungen.     /loc/i/iiliiin^t'n,     Kartuschen.     Knuiiniwckc.     Brunnctt.     Sockel, 
Konsolen.    Kehlleisten.    Proßlc. 


Gesamtwerke  g 

15.  Oppenort.  Oeuvres  de  Gille  iMarie  Oppenord  ...  Contenant  DifFerents  Frag- 
ments d'Architecture  et  d'Ornements,  ä  l'usage  des  Batiments  sacrees,  publics, 
et  particuliers,  graves  mis  au  jour  et  Dedie  a  Mefsire  Charles  Francois  Paul  Le 
Normant  De  Tournehem  .  . .  par  Gabriel  Huquier.  A  Paris,  ches  Huquier  ...  gr.  fol. 
Mit  Kupfertitel,  Widmg.  u.  Porträt  120  PI:  Nr.  I — CXX  auf  83  Bl.;  PI.  4 — 119  in 
19  Folgen:  AA — TT  mit  Sondertiteln,  meist  je  6  PI:  Nr.  i — 6;  PI.  120  auf  Doppel- 
blatt.    Maafse  verfchieden.    Vergl.   Guilm.   S.  142. 

Koiisoleii.  Trophäen.  Latcr7ic.  Kronleuchter .  Wasserspeier.  Schhtsssienie.  Tküren.  Altäre.  Kirchen- 
lenchter.  Betpulte.  Bekrömingen.  Grabmäler.  Brunnen.  Kamine.  Wanddekorationen.  Obelisken.  Ehren- 
säitlen.    Baldachine.    Decken.     Gartenhäuser.     Wandbrunnen.    Fenster.     Wanduhr.     KapcllenschrankcjL. 

16.  MeisSOnnier.  Oeuvre  de  Juste  Aurele  Meissonnier  ...  Premiere  partie  Execute 
sous  la  conduitte  de  l'auteur.  A  Paris  ches  Huquier.  gr.  fol.  Titel,  Porträt, 
74  Bl.  mit  119  PI.,  meist  fortlaufend  numerirt  (Nr.  i — n8)  und  mit  den  Buch- 
staben der  ursprünglichen  Einzelfolgen  (A — R)  bezeichnet.  Stecher:  Huquier  u.  a. 
Vgl.  Destailleur,   Notices  S.  226,   Guilm.   S.  155. 

Daran  17  Bl.  nach  Zeichnungen  des  Meissonnier:  i)  Decoration  du  Feu  d'arti- 
fice  tire  ä  Versailles;  2)  Projet  fait  pour  la  Decoration  du  Choeur  de  l'Eglise  de 
S.  Germain;  3)  Livre  de  Desseins  d'Autels,  6  Bl:  Nr.  i — 6;  4)  Projet  fait  pour 
le  Theatre  du  College  des  Jesuites;  5)  Paralelle  General  des  Edifices  les  plus 
considerables,  2  Bl;  6)  Parallele  de  Monumens,  2  Bl.;  7)  i  Bl.  Chirurgische  In- 
strumente; 8)  2  PI.  Vignetten;  9)  2  Bl.  Porträts  des  J.  V.  Besenval  und  des  Henry 
de  la  Tour. 

Miischelwerk.  Leuchter.  Schreibzeuge.  Scheeren.  Stockknäu/e.  Schlitten.  Tische.  Dosen.  Degen.  Tasclicn- 
uliren.  Tafelaufsätze.  Weiniciihler.  Salzfässer.  Plat  de  vienage.  Suppenschüsseln.  Lichtsclicere.  Arm- 
leuchter. Monstranz.  Ciborium.  Kirchenleuchter.  Rauchfass.  Ampel.  Wanddekorationen.  Decken.  Spiegel. 
Sofa.    Zwickel.     Wanduhren.     Grabmäler.    Altäre.     Feuet'iverk.    Kirchendekoration.     Theaterdekorationcu. 

17.  Meissonnier.  117  PI.  auf  So  Bl.  Probeabdrücke  zu  dem  vorstehenden  Gesamt- 
werk, vor  der  Schrift,  zum  Teil  in  mehreren  Zuständen  und  mit  handfchriftlichen 
Unterschriften.  Dazu  17  PI.  auf  15  Bl.  Probeabdrücke  der  vorstehend  aufgeführten 
Einzelblätter  nach  Meissonnier. 

18.  Cuvillies  (der  Aeltere).  Gefamtwerk,  erste  Serie,  von  1738  an  erschienen  in 
30  einzelnen  Folgen  zu  je  6  Bl.,  die  mehrfach  denselben  Titel  tragen.  In  falscher 
Reihenfolge  teilweise  beschrieben  bei  Berard,  Catalogue  de  l'oeuvre  de  Cuvillies 
(Paris  1859)  S.  12;  danach  bei  Destailleur,  Notices  S.  238.  Stecher:  F.  X.  Jung- 
wierth,  C.  A.  de  Lespilliez,  B.  S.  Zedeletsky.  Daraus  vorhanden  (einige  vor  der 
Seriennummer  und  unvollständig): 


Nr.  I,  2.  Livre  de  Cartouches  ä  divers  u.sages 
jnvente  par  Fraiifois  Cuvillies  ...  1738.  PI.  ca.  280: 
185.  —  Nr.  3,  4  Livre  de  Cartouches  Reguliers 
Nouvellement  jnvente  ...  PI.  ca.  275  :  180  bzw.  ca. 
185:245.  —  Nr.  5.  Livre  de  Cartouches  jrregu- 
liers  ...  PI.  ca.  185:  250.  —  Nr.  6.  Livre  Nouveau 
de  Paneaux  ...  PI.  ca.  345:  225.  —  Nr.  7,  8,  9. 
Livre  de  Plafonds  ...  PI.  ca.  270:315  bzw.  260: 
310  bzw.  270:330.  —  Nr.  10,  II.  Livre  de  Car- 
touches jrrcguliers  ...  PI.  ca.  286:190  bzw.  280: 
185.  —  Nr.  12.  Livre  de  Cartouches  Reguliers  ... 
PI.  ca.  270: 175.  — Nr.   13^   14,   15.  Premier,  Second, 


Troisieme  livre  de  Cadres  ..  .  PI.  ca.  270:  180.  — 
Nr.  16.  Nouveau  Livre  de  Plafons  . . .  PI.  ca.  183  :  270.  — 
Nr.  17.  Livre  de  Plafonds  jrreguliers  ...  PI.  ca.   190:280. 

—  Nr.  18.  Livre  de  Paneaux  jrrcguliers  ...  PI.  ca.  350: 
225.  —  Nr.  19.  Nouveau  Livre  de  Plafonds  ...  PI.  ca. 
185:  280,  2  Bl.  ca.  190:  220. — Nr.  20.  Livre  d'ornenients 
a  divers  usages  ...  PI.  253:  145  bzw.  235:  145.  —  Nr.  22. 
Livre  Nouveau  de  Morceaux  de  fantaisie  . .  .  PI.  ca.  345  : 
205.  —  Nr.  23,  24,  25.  Livre  de  Lanibris  . .  .  PI.  345  :  240. — 
Nr.  26,  27.Nouveaux  desseins  de  Lambris  .  .  .  PI. 260:  310. 

—  Nr.  2S.  Livre  de  Lambris  ...  PI.  ca.  240:340:  — 
Nr.  30.  Livre    de  Serrurrerie  ...    PI.    290  —  265:  ca.   175. 


Grottesken.     Miischelwerk.     Kartuschen.    Ifochfüllungen.     Decken.     Wanddekorationen.     Schmiedearbeiten. 

19.  Cuvillies  (d.  Aelt.).  Gesamtwerk,  zweite  Serie.  i^<^—2o""'  Livre,  A — V, 
mit  Sondertiteln;  meist  je  6  Bl:  Nr.  i  —  6.  PI.  ca.  360:230 — 245.  Stecher:  CA. 
de  Lespilliez,  Cuvilliös  fils,  G.  S.  Rösch,  J.  G.  Haid.    Vgl.  Berard  S.  15,  Nr.  26—45. 


ir  Livre  A:  Morceaux  de  Caprice  A  divers 
usages.  Inventc  par  Frangois  de  Cuvillies  . .  .  se  vend 
chez  Lauteur  ...  aussi  a  Paris  chez  le  S"^.  Poilly.  — 
2'"^  Livre  B:  derselbe  Titel.  —  3.  (C)  Livre  de 
Paneaux  a   divers   usages.  —  4.  (D)  Morceaux    de 


Caprice.  —  5.  (E)  Livre  de  pieds  de  Tables.  —  6.  (F)  Livre 
de  difcrents  desseins  de  Commodes,  5  Bl.  (fehlt).  —  7,  8, 
(G,  H)  Livre  de  Serrurerie.  —  g,  10.  (J,  K)  Morceaux 
De  Caprices,  je  4  Bl.  —  11.  (L)  Livre  Dornements.  — 
12.  (M)  Livre  de  Fontaines,  4  Bl. —  13.  (N)  5  Bl.  Land- 


10  Gesamtwerke 

li;iu.s  (fehU).  —  14.  (O)  Moiceaiix  de  Caprice.  —  15.  Vousures.  —  iS.  (S)  Livre  D'üniemcns,  —  19.  (T) 
(P)  Livre  de  Portes  Cocheres.  —  16.  (Q)J)esseins  de  \  Livre  de  decorations  de  I/anibris.  —  20.  (V)  J^ivrc  l)e 
Lambris,  —  17.  (R)  Livre  de  Portion  de  Plafonds  en       Dcvelopemens  De  Bordures  De  Tableaux. 

Miischelwcrk.  Phantasiearcliitektiir.  Byuiiiien.  Knrtiischen.  Ifochßillungen.  Grottesken.  Wandtische. 
Schlosslteschldge.  Riegel.  Scitliissel.  Cilter.  Celiiiider.  L'iitrniiiiiungen.  Ciieriiioiis.  Kamine.  Thüren. 
U'aiui/frininen.     \\''nHd<ickoj-atiotien.     Decken.     Stockkiiiiii/e,     Konsolen.    Nisc/ien.     Oe/en.     IxaJinten. 

20.  Cuvillies   (d.  Aelt.   u.   d.  Jung.).     Gesamtwerk,   dritte  Serie.      Vollständig   in 

24  Folgen  (A — Z),  meist  je  6  num.  Bl.  (Ber,  Nr.  46 — 69).  Daraus  vorhanden: 
Folge  E:  Desseins  D'Autels  ...  par  ...  de  Cuvillies  Pere  et  Fils,  4  Bl;  Nr.  i — 4; 
Folge  F:    Livre  D'Etudes;  Folge  G:   Architektonische  Entwürfe. 

21.  Cuvillies  (d.  Aelt.  u.  d.  Jiing.).  Gesamtausgabe  ihrer  Werke,  um  1773.  fol. 
Titelkupfer,  6  Bl.  Text,  327  Bl.  Kupfer.  Beschrieben  bei  Destailleur,  Notices 
S.  248 — 257  u.  241 — 248.    Es  sind  darin  verarbeitet: 

i)  Die  dritte  Serie:  26  Folgen  A — Z  u.  ZZ ,  mit  einigen  Umstellungen  und 
zahlreichen  Zufügungen  durch  Cuvillies  d.  J.  (z.  T.  nach  Joh.  Paul  Gaspari);  auf 
vielen  Blättern  figürliche  Zusätze,  radirt  von  Mich.  Hartwagner.  Ber.  Nr.  46 — 65, 
67 — 69,  durch  viele  Einzelblätter  erweitert;  vgl.  Dest.  S.  248 — 257. 

2)  Die  zweite  Serie:  I  ^  —  ig"""^  Livre,  A — T;  mit  Zusätzen  namentlich  zu  Livre  12. 

3)  Eine  weitere  Folge  T,  figürliche  Darstellungen  von  verschiedenen  Meistern. 
16  Bl.  mit  22  PI:   Nr.   i — 22. 

Gartcnicnnst.  Garten/tänser.  Lnndit'dtiser.  Schlossbauten.  Tlieatcrdckorationen.  T/ienter/mu.  Altäre. 
Zii'rvnscn.    Kinder.    Briic/cen.    DenJcmiiler.    Kuppeln.     Oe/en  u.  n. 

22.  Cuvillies  (d.  Jung.).  Ecole  De  L'Architecture  Bavaroise  (Sammelwerk), 
fol.  Kupfertitel,  311  Bl.,  beschrieben  bei  Berard  S.  26;  Dest.  S.  258.  Hauptsäch- 
licher Inhalt:  Architektonische  Pläne  u.  Bauteile,  nach  den  antiken  Stilarten 
gruppirt,  daran  anschliefsend  perspektivische  Architekturen,  Brücken,  Brunnen, 
Denkmäler  u.  a.,  die  z.  T.  schon  in  der  zweiten  u.  dritten  Serie  erschienen  waren. 
Erfinder  und  Stecher:  Cuvillies  d.  Jung.  u.  d.  Aelt.,  C.  J.  Gasperi,  Jean  Paul  de 
Gaspari,  Petr.  Gaspari  u.  a.;  Val.  Funckh,  Jos.  Kaltner,  M.  Mittermair  (Mittenmayer), 

Mich.    Hartwagner    U.   a.    •    Sanlenordnnngcn.      Tlieaterdekorntionen.     Stadttiwre.    Brunnen.    Altäre. 

Karyatiden.    Atlanten.     Ziervasen,     yngdtrnpliden.    Nischen.     Denkmäler.     Kinder.    Brücken. 

23.  Eisen.  Premier  Livre  d'une  Oeuvre  suivie,  contenant  differents  Sujets  de  Deco- 
rations et  d'Ornemens  ...  Par  Charle  Eisen  ...  1753.  Titel  u.  5  Bl.  mit  zwei- 
teiligen Platten:  Nr.  i — 6.  PI.  ca.  200:310.  Dazu  i  Bl.  Abdruck  der  linken  PJatten- 
hälfte  von  Bl.  4,  am  oberen  Plattenrande  mit  einem  kleinen  Striche  bezeichnet; 
PI.  200:155.  —  Second  Livre  de  Fragmens  ...  ä  Paris  chez  l'Auteur  ...  Et  chcs 
Francois  . . .  Titel  u.  3  Bl.  Abdrücke  von  Plattenhälften  des  Premier  Livre,  oben  mit 
je  zwei  kleinen  Strichen  bezeichnet.  —  Troisieme  [ —  Sixieme]  Livre  de  fragments  . . . 
A  Paris  ches  l'Auteur  ...  Et  ches  Francois  . .  ..  Die  PI.  oben  mit  je  3  —  6  kleinen 
Strichen.  Livre  III  [de  Longueuille  sc.]:  Titel  u.  4  Bl.,  PI.  ca.  200:  155;  Livre  IV 
|de  Longueil  sc.]:  Titel  u.  4  Bl.,  PI.  ca.  200:155;  Livre  V  [de  Longoeil  sc.]:  Titel 
u.  4  Bl.,  PI.  ca.  220:  160;  Livre  VI:  Titel  u.  3  Bl.,  PI.  ca.  202:165. 

—  3  Bl.  Zwei  weibliche  allegorische  Figuren  auf  Sockeln;  weibliche  Figur  in 
Strahlengewölk;  Genien  um  leeres  Oval  auf  Wolken.  Bez:  [C.  Eisen  del.]  JCF. 
(zsgez.)  exe.  C.P.R.  PI.  ca.   170:220  (i   Bl.  hoch). 

Vignetten,    Brunnen.    Ziervasen.     Sockel.     Grabmal.     Statuen.     Kinder. 

7A.  DelafOSSe.  Nouvelle  Iconologie  Historique  Ou  Attributs  Hierogliphyques,  . . . 
Par  Jean  Charles  Delafosse  . .  .  chez  Jacques  Francois  Cherau  Fils  Graveur  . . .  1771  . . . 
on  en  a  de  plus  forme  18  Cahiers  (A— S)  ...  qui  Se  Vendent  chacun  Separe- 
ment  ...  (i.  Ausg.  1768).  fol.  Titel,  Table  Indicative,  Livre  I — X,  zus.  iio  Bl. 
u.  39  S.  gest.  Text.   Vgl.  Guilm.  S.  217.     Stecher:   Delafosse,  Ch.  Beurlicr. 

Livre   I:  6  S.,    iz  BL:    Nr.  i— 12;  II:  6  S.,  15   !   VII:   3  S.,    10  Bl.:   Nr.  70—79;  VIII:   4  S.,   13  Bl.:    Nr. 
Bl.:  Nr.  13—14,  156' <^— 26;  III:  3  S.,  II  Bl.:  Nr.      80-90,  90 ß-  91;  IX:  2  S.,  9  Bl.:  Nr.  92— 100;  X:  2  S., 
27—37;  IV:   4  S.,  II  BL:  Nr.  38-48;   V:  5  S.,  13   1   8  Bl.:  Nr.   loi— loS. 
BL:   Nr.   49-61;   VI:   4   S.,    8   BL:    Nr.   62—69;   ; 


Qesamtwerk^ 


U 


O.P  ,S  C  M 


Aus:   Cuvillies,    Gesamtvverk,  zweite  Serie  [ic 


12 


Gesanitwcrke 


—  II K.   Volume  De  l'Oeuvre  de  J.   Ch.  Delafossc.    Table  Indicative  u.   19«- 
Cahier:  T— Z ,  AA— MM,    je  6  Bl:   Nr.   1-6;  NN— SS,    je  5  Bl:   Nr.   1-5. 


•  42. 
Be- 


schrieben bei  Guilm.  S.  218.  —  Daran:  Septicme  Livre  De  Trophc'cs  . ..  43«^  Cahier 
de  l'Oeuvre  De  la  Fofse:  TT.  5  Bl:  Nr.  i — 5.  Stecher:  Berthault,  M'e  Thouvenin, 
Littret,  C.  Baquoy,  Germain,  Joly,  Foin,  Le  Canu,  P.  F.  Tardieu,  Fessard,  Jacob, 
Le   Meunnie. 

Sinnbilder,  ßriiiineii.  Akautkus.  Rahmen.  Medaillons.  Grabindler.  Denlimäler.  Kamine.  Konsolen, 
/.iervnsen.  Thiireu.  Trophäen.  Kartuschen.  Standuhren.  Friese.  Sockel.  Drei/iisse.  Wanduhren.  Kamin- 
höcke.  Wandleuchter.  Leuchter.  Kelche.  Ciborien.  Messkännchen.  Betpulte.  Monstranzen.  Kirchenleuchter. 
Ampeln.   Kauch/iisser.    Räucherbeckcn.    Kanzeln.    Orgel.    Oefcn.    Sockel.     Cueridons.    Jagdtrophäen.    Decken. 

25.  Delafosse  U.  a.     Serie  von  25  Heften:  A-Z  und  ein  Heft  mit  dem   Zeichen  &; 


je  4  Bl.     [A  Paris  chez    Daumont. 
troisieme  recueil. 


Aus:   Delafosse,   Iconologie  [24] 


PI.  ca.  330:230   (z.T.  quer).  Guilm.  S.  220: 

Heft  A:  Stühle;  B:  Sofas;  C:  Stühle  (i  Bl.  fehlt); 
D:  Betten;  E:  Ofenschirme,  Nachttische,  4  Bl.:  Nr. 
1—4;  F:  Sofas;  G:  Betten;  H:  Sofas;  I:  Stühle  u. 
Badestiihle ;  K:  Sofas;  L:  Tische,  Konsolen;  M:  Al- 
koven, bez.;  Martinet  [Le  Canu]  inv.  et  sculp.;  .V: 
Kamine,  bez.:  PouUeau  inv.  et  sculp.;  ü:  B ufTe t s  no.ch 
Martinet  u.  Babel;  1':  'l'hüren  bez.:  Le  Canu  inv.;  Q: 
Sofas,  bez.:  Duval  inv.;  R:  Sofas,  Badewannen;  S: 
Sockel;  T:  Betpulte;  V:  Kanzeln;  X:  Oefen,  2BI.,  bez.: 
De  Lorme  inv.;  Y:  Oefen;  2:  Standuhren  (i  Bl.  fehlt); 
Heft  &:  Portale,  bez.:  Puisieu.v  fils  inv.  [Le  Canu  scu.] 
[a  prest  ches  CrepyJ. 

26.  Delafosse  u.  a.    Serie  von  8  Heften: 

AA — HH,  meist  je  4  Bl.  |A  Paris  chez 
Daumont.]  PI.  ca.  330:230  (Heft  FF 
quer).       Guilm.  S.  221:  quatrieme  recueil. 

Heft  AA:  Tropitäen,  Sinnbilder ;  BB  :  Kamine,  bez.: 
De  Puisieu.v  Inv.;  CC :  Ketten  {t  Bl.  fehlt);  DD: 
Leucitttürme ,  6  Bl.  bez.:  Le  Canu  inv.  [et  sculp.]; 
EE:  Altäre,  bez.:  Le  Canu  Inv.  et  Sculp.;  FF:  Stühle, 
4  Bl:  Nr.  i  — 4 ;  GG :  Fassaden  von  Wohnhäusern,  4  Bl : 
Nr.  1  —  4,  bez.:  De  Puisieux  [Filius]  inv..  De  la  Gardette 
Sculp.;  (HH):  Cueridons.  4  Bl.:  Nr.  i  -  4. 

27.  Ranson.     Gesamtwerk,    erste  Serie: 

\^ — ¥"=  Cahier  de  Groupes  de  Fleurs 
[et]  d'Ornemens  . . .  Defsincs  par  Ranson. 
A  Paris  ches  Fr.  Chereau.  5  Hefte,  je 
6  Bl:  Nr.  i — 6.  PI.  ca.  235:190  (IV^ 
cahier:  ca.  405:230).  i  Bl.  bez:  1773. 
Stecher:  Berthault.  Vgl.  Guilm.  S.  249: 
deuxieme  Serie,   Nr.  1 — V. 


28.  Ranson.  Gesamtwerk,  zweite  Serie:  Oeuvres  contenant  un  recueil  de  Tro- 
phees,  Attributs,  Cartouches,  Vases,  Fleurs,  Ornemens,  et  plusieurs  Desseins 
agrcables  pour  broder  des  fauteuils.  Composcs  et  dessines  par  Ranson  et  graves 
par  Berthaut  et  Voysard.  1778.  A  Paris,  chez  K.snauts  et  Rapilly  ...  21  Hefte, 
je  6  Bl:  Nr.  i — 6.  PI.  meist  ca.  285:220.  Titelblatt  fehlt;  ergänzt  nach  Guilm. 
S.  248:   premiere  serie.     Stecher:   E.  Voysard,  von  Cah.   14  ab:  Berthault. 

I  ""  ,  2^  Suite  de  differcnls  Attributs,  'l'rophees 
et  Groupes  de  Fleurs.  —  3*^  Cahier  de  Trophees 
Militaires,  —  4*-'"'^  Cahier  de  Groupes  de  Fleurs  . . . 


—  5*^  Cahier  de  Vases  et  Corbeilles  —  6*  fuite 
de  Trophees  de  chafie.  —  7*^  Cahier  de  Trophees 
de  Mufique.  —  8*^  Cahier:  Trophäen  für  Schlosserei, 
Fischerei  u.a.  —  g^  Cahier:    Rahmen.  —    10*  Cayc 


de  Fleurs  et  Vases  —  ii*-'  Cahier  de  Fleurs  et 
Trophees.  —  12^  Cahier:  Kirchliche  Trophäen  (von 
Bl.  6  ein  zweiter  Abdruck  mit  der  Adresse  und  der  Auf- 
schrift :  8*  Cahier  Nr.  i).  —  13*  Cahier:  Blumen.  —  14'^, 
15''  Cahier  de  Trophees  de  l'Oeuvre  de  Ranson  (Rah- 
men). —  j6^  Cahier  de  l'Oeuvre  de  Ranson(Rahmen).  — 
17^,    18^  Cahier  de  Cartels   et  Trophees  ...  —  19^   Ca- 


Gesamtwerke 


13 


hleideCartouches  et  Oniemens   ...  (Stuhlbeziige). —       —  21^  Cahier   d  Attributs    et   Trophees    de   rOeiivre   de 
20^  Cahier  d'Atti'ibuts  et  Trophees  ...  (Stuhlbeziige).    |    Ransoii  (davon  3  Bl.  Voisard  sculp.). 

Shmbildcr.  Troplttwii,  JagdtroplLni-'n.  Bhtmcii.  BliDitcnstriiitssc.  Blitmeiivaseii.  Vun-ahvtiini^cn.  ]\nhnu'u. 
Stuhlbeziige. 

29.  Ranson.  Gesamtwerk,  dritte  Serie:  13  Hefte,  je  6  Bl;  Nr.  1  —  6.  A  Paris 
ches  Le  Pere  et  Avaule^,  von  Cah.  III  ab:  chez  la  Veuve  Avaiile^.  Stecher:  Heft 
I  u.  2  Berthaut,  sonst  Juillet.  Vgl.  Guilm.  S.  249:  deuxieme  serie  Nr.  VII — XII, 
troisieme  serie  Nr.  I — VI.     Daraus  vorhanden  (z.   T.  unvollständig): 

jer^  jje  cahier  De  Trophees  Deffines  par  Ran-  son  ...  PI.  ca.  315:205.  —  VIF  —  X^,  XII.  Cabier 
son  et  Graves  par  Berthaut.  PI.  ca.  320:215.  —  d'Ornements  Pour  la  Boiferie  d'Appartement  ...  PI.  ca. 
III*,    V*  Cahier  De    Trophees    Defsiuees    par   Ran-    |    325:210. — XIII*  Cahier  de  Chiffres.    PI.  ca.  210 :  325.  — 

Trophiieu.     JagdtropIideiL.'^  Si]iiibilder,'  [/^foch/iilhitigeH.'  ^  Waiiddt'korationeji.    Blutxeii. 


Aus:  Ranson,   Gesamtwerk  [28]. 


30.  Ranson.  Gesamtwerk,  vierte  Serie.  10  Hefte:  A — K  (z.  T.  fehlerhaft  nu- 
merirt)  zu  je  6  Bl :  Nr.  i — 60.  A  Paris  chez  EJnaitts  et  Rapilly.  Vgl.  Guilm.  S. 
250:   quatrieme  serie.     Daraus  vorhanden: 


D:  NouveaiLV  Cahiers  de  Vestes  et  Gillets  a 
la  mode  forinant  la  4**"*  Suite  de  l'Oeuvre  de 
Ranson.  Nr.  19  —  24,  bez.;  Ranson  inv.  et  del.  Juillet 
sculp.  PI.  ca  230:  300.  —  G;  Nouveaux  Meubles  a  la 
mode  forniant  le  6*  (!)  Cahier  de  1  Oeuvre  de  Ranfon. 

Stickereien.     IVesteN.    So/as.     Stii/iie. 


Nr.  37  —  42,  bez.:  Ranson  del.  l'luhaniel  sculp  PI.  ca.  330: 
230.  —  H,  J:  Nouveaux  Meubles  ä  l.a  mode.  7*,  8*  (I) 
Cahier  de  l'Oeuvre  de  Ranfon.  4  Bl  :  Nr.  ,13,  45 — 47 
u.  3  Bl :  Nr,  49  —  51,  bez.:  Ranson  del.  Duhamel  sculp. 
PI.  ca    300  :  230. 


31.  Boucher    (der  Jüngere).     Gesamtwerk,    erste   Serie:    A   Paris    ches   Le    Pere 
et   Avaulez.     Cahier    i — 59,  61 — 65,    je   6  Bl.    mit    französischen    Beischriften;    zu- 


14 


Gesamtwerke 


sammen  384  Bl:  Nr.  i — 241,  243- — ^338,  340 — 354,  361 — 390  (davon  Bl.  241  u.  340 
doppelt).  Bez:  Boucher  fil.  inv.  (Cah.  61 — 63:  Boucher  inv.);  Stecher:  Dupin, 
Blanchon ,  Lachaufsee,  Berthault,  Pelletier,  Bichard,  Boutrois,  Juiüet.  PI.  ca. 
325:200  (z.  T.  quer.)  —  Guilm.   S.  230. 


Call.  I,  2:  Betten;  3,  4:  Stühle,  Sit/ns;  5;  Bnife- 
7oa)iiieii,  luidfstiihlc ;  6:  O/enschirinc ;  7,8:  Korn- 
»loiieii ;  9,  10:  Schreibtische;  11  :  Tische ;  12;  Sockel ; 
13:  Wniidtisclic ;  14:  Sockel;  15:  Tische;  j6: 
Schriinkchen ,  Büchergestelle;  17:  Niihiische ;  i8: 
Schreibtische,  Schmuckknsteu  ;  \^;  Wandtisclie ;  21: 
Kamine;  -z^',  Täfelungen  mit  Thiiren ;  23,  24: 
Thiiren  ;  i^\  Täfelungen  ;  1^',  Tliiiren  ;  '2']  :  Katnine; 
28:  Eclcschränlic ,  BHcliergcstellc ;  29;  Bücher- 
schränke, Täfehtngen  ;  30;  Schrä7ike ;  31  :  J\'antine  ; 
32:  Portale;    ■^•^i  Jn'nstej- ;    35:  Nischoi ;      36,    37: 


Gebälk,  Karniesc ;  38:  Sockel;  39:  Sockel,  Fenster;  40: 
Decken ;  Soprnporten ;  42:  Konsolen;  43:  Schlusssteine; 
44 :  Sopraporten  ;  45  ;  Profile ,  Kehlleisten ;  46 :  Garten- 
hajts,  Wohnhiinser  im  Anfrifs ;  47,  48:  Portale;  49,  50: 
IVohn-  lt.  Gartenhäitser  im  Auf-  it,  Grnnilrifs ;  51,  52: 
Kaminböcke ;  53:  Waniilenchter ;  54:  Kandelaber;  55: 
Armleuchter;  56;  f.euchter;  57:  Kapellengitter;  58,  59; 
Geländer;  60  fehlt  (auch  liei  Guihn.);  61  :  Büc/isen, 
Mefser,  Loupengriffe  ;  62:  Leucliter ;  63:  Käucherbecken  ; 
64:  Kiechfiäschchen ;  65:  Gilter  (Kopien  nach  J. 
Breslau). 


32.  Boucher  (d.  Jung.).  Gesamtwerk,  zweite  Serie:  A  Paris  ches  Fr.  Cherau. 
15  Hefte:  A — P,  je  4  Bl:  Nr.  i — 4,  mit  französischen  Beischriften.  Bez.:  F.  Boucher 
[F.  Bo.]  inv.;  Stecher:  Berthault,  De  la  Gardette,  Coupeau[x],  Bichard,  Duval. 
PI.  ca.  220:360    (z.  T.  hoch).  Guilm.   S.  231. 

HeftA:   Täfeliiiige}i;Yi:  Alkoven;  C,  D :  Täfe-    I    Büffels;  C, :  Schränke,  Kommoden;  W:  Bücherschränke ; 
liiiigiii    mit   'J'hüren    und  /''euslern ;  E:  Altäre;  V :    j    J:  Portale;  K — P:    ]\'iiiiddrkoyaliftnen. 

33.  Huet  (Jean  Bapt.).  37  Bl.  aus:  Premier  [ — iS'^J  Cahier  de  Fragmens  et  de 
Principes  de  Desseins  ...  dessincs  par  J.  ß.  Huet  ...   177S.     A  Paris  chez  Bonnet  ... 

Je  4  Bl.  PI.  ca.   255  :  200.     Aquatinta,    meist  Rotdruck.   Kinder.     AUtfigureu.      Trophäen. 

T.nndschnflen.     Friese.     Tiere.     Cenrefiguren.     Titelblätter. 

34.  Huet.  6  Bl.  aus:  Oeuvre  de  difiF^rents  genres  des.  par  J.  B.  Huet  ...  et  grave 
par  Demarteau.    A  Paris  chez  Demarteau  ...    PI.  ca.  200 — 225:275.     12   Hefte  zu 

je    4    Bl.    Friese.     Betten. 

35.  Lalonde  U.  a.  Oeuvres  Diverses  De  Lalonde  . . .  Divise  En  Deux  Parties,  Et  Se 
Vend  A  Paris  Chez  Chereau  ...  I.  Partie,  Contenant  . . .  Cahiers  de  Six  Feuilles 
chacun.  Zu  diesem  ersten  Titel  gehören:  I" — XVII«  Cahier  (A — R)  u.  XVllI«: — 
XXII  "=  Cahier,  je  6  Bl.      fol.         PI.  ca.  350:225  (z.  T.  quer).  Guilm.  S.  241. 

Oeuvres  Diverses  De  Lalonde  ...  11*^  (hdschriftlich)  Partie.  Contenant  23  (hdschr.) 

Cahiers   de  Six  Feuilles  chacun.  fol.     PI.  ca.  300:200  (z.  T.  quer).     Unter  diesem 
Titel  hat  der  Verleger  folgende  Serien  von  Lalonde  und  anderen  Meistern  vereinigt: 


i)  XXIIl^-XXVI  e  Cah.  del'Oeuvre(Schlosser- 
aibeiten).  —  2)  I^"^  —  IX^  Cahier  ftUi  Livre]  d'Ameu- 
blemens  (A — J).  Stecher  :  Delagardette.  —  3)  Premier 
—  Quatrieme  Cahier  de  Meubles  et  d'Ebenisteries 
(A— D).    De  St.  Morien  Sculp.    —  4)    I— IV«   Cah. 


de  Serrureries  (A — D).  Cnillonet  Del.  Foin  [bzw.  De 
St.  Morien]  Sculp.  —  5)  Cahier  de  Fri.ses,  Composees 
et  Gravees  par  Salembier.  —  6)  Cahier  d'Arabesques 
Composes  et  Graves  par  Salembier.  2*  Cahier  de 
r  Oeuvre  (B). 
Friese.    Kehlleisten.    Rahmen.     Drechslerarbeit.    M'öbelfüsse.    Akantlins.    Karniese.     Wandtische.     Gebälk. 

Armleuchter.     Kronleuchter.      Ti'ophäen.     Embleme.    Kamine.     Sopraporten.     KartuscJien.     Decken.     Rosetten. 

Konsolen.      Kaminböcke.      Wanduhren.      Barometer.      Plat    de    menage.     Tafelgerät.     Stockknäufe.     Büchsen. 

Riechßäschchen.     Dosen.     Schlossbeschläge.      Thürklopfer.      Thürgriffe.      Schlüssel.     Riegel.     Betten.      Stühle. 

Büclierschränke.     Sofas.    Billard.     Toilettentische.     Spieltische.     Nachttische.      Schreibtische.     Kommoden.     Ge- 

li'uider.     llocitfüllungen . 

36.  Hauer.  Desseins  de  la  Mode  neuve  au  Gout  antique  pour  les  Architects 
en  general  et  specialement  pour  servir  a  divers  Artisans.  Inventees  desinees  et 
gravees  par  J.  Hauer  Rue  St.  Ursule  a  Paris  (i  Bl.  bez:  1781).  129  Bl.  in 
8  Serien  (A — H|   mit  Unterabteilungen  (Cahiers),   meist  je  4  Bl.  —   PI.  ca.  200:150. 

A:  I.,   I'.  Cahier  des  J)efseins  a  rUfage...des  I    des  Poitiers,  Nr.  5 — 8;   III.  Cahier  des  Poitiers  et  Foiir- 

Mafons  specialement,   Nr.  i — 8.  —  B;    I,  H.,  III.  \   ne,aux,    Nr.   9  —  14.  —  £:   I.  Cahier   des  Arnioires,    Nr. 

Cahier  des  Vases,    Nr  i  — 12.    —    C:    I.  Cahier  des  i — 4;    II.    Cahier   Defseins  des    Portes,    Nr.  5 — 8;    III. 

Fontaines,  Nr.  1—4;  II.  Cahier  des  Epitaphes,  Nr.  Cahier  Defseins  des  Trnnieau.x,  Nr.  g — 12;   IV.  Cahier  des 

5—8;  III.  Cahier  des  Sculpteurs  ...,  Nr.  13 — 16. —  i   Horologes,  Nr.  13  — ifi  ;  V— IX.  Cahier  des  Mennisie[u]r.s, 

D:   I.  Cahier  de.s  Fourneaux ,    Nr.   1  —  4;    11.  Cahier  Nr    17  —  36  —  [Fl]  I.,  H   CahierdesDefseins  a  l'Üfage  . .. 


Gesamtwerke 


15 


des  Semii'ievs  Specialenient,  Nr.  i — 8;  III.,  IV. 
Cahier  des  Serruriers,  Nr.  10 — 16 ;  V.  Cahier  .  .  . 
pour  faire  de  Frises  .  , .  Specialement.  Sa[le]mbert 
delineavit,  Nr.  17—20.  —  G:  I.  Cahier.  Defseins 
a  rUfage  des  Orfebres  ...  Nr.  1—4;  I.  Cahier  des 
Trophees,  Nr.  1-4.  —  [H:]  I.-III.  Cahier  des  Sil- 
houettes,  Nr.  1—9  (z.  T.  vor  der  Aufschrift);  8  Bl. 
mit  10  PI.  ähnlich,  vor  aller  Schrift,  wrahrschein- 
Feuster.      Ziervnscn.      Urnen.       Wandbrunnen. 


lieh  aus :  III. — V.  Cahier  des  Silhouettes ;  VI.  Cahier 
des  Silhouettes,  Nr.  21,  23,  24.  —  Daran,  vielleicht 
zugehörig:  I.,  II.  Cahier  de  Billets  a  rendre  visite  ... 
invente,  defsine  et  grave  par  Jean  Hauer  .  .  .  4  u.  i  Bl.: 
Nr.  I  —  5,  PI.  ca.  150:200  bzw.  160:225.  —  Inventions 
nouveaux  de  differents  Vases  ,  Gaines ,  Coloirnes ,  fup- 
portes  ä  console  pour  Bustes,  figures.  ä  Paris  chez 
Hauer.     4BI:  Nr.   i — 4.  PI.   ca.   160:225. 


Grnbinhler.  Tan/hecken.  Oefen.  Schränke.  Tliiircn. 
Standuhren.  Kirchenstiihle.  Altäre.  Stuhle.  Betten.  Sofas.  Gitter.  Geländer.  Schlofsbeschläge.  Wand- 
arme.     Friese.     Trophäen.    Stockknäufe.    Monstranz.    Rahmen.     ]'isitenkarten,     Sockel.    Konsolen. 

37.  Hauer.  63  Bl.  Bauteile,  Geräte  u,  a.,  aus  mehreren  Serien :  ä  Augsbourg 
ches  J,  J.  Haid  et  fils.  Die  Serien  in  sich  numerirt;  je  4  Bl.  zusammengehörig. 
PI.  ca,  215:165  (z.  T.  quer). 

i)  Choses  qui    concernent  le  metier  du  tailleur  de  pierre.     J.  T.  Hauer  fec. 
[1785,   1786].     Nr.   I — 16,  28—32,  45 — 48. 

2)  Menuiserie.     J.  T[homas]    Hauer    inv.  et  fecit.     Nr.   1—4,  21 — 24,  35 — i,o. 

3)  Poterie.     J.  T.  Hauer  inv.  et  fecit.  Nr.   i — 4. 

4)  16  Bl.  vermutlich  aus  einer  anderen  Serie,   Konsolen,   Sockel,    Ziervasen, 
Portale,  Fenster.     J.  T.  Hauer  inv.  et  fecit.  Nr.  5 — 12,  25 — 32. 

5)  8  Bl.   aus  einer   anderen  Serie,    Ziervasen    und  Standuhren.     J.  T.   Hauer 
fec.  ä  Augsbourg  chez  J.  Elie  Haid.     Nr.  29 — 32,  61 — 64. 

Brunnen.      Waudliriinnen.      Grnbmäler.      Altäre.      Schreibtische.       Stühle.       Kirchenstiihle.      Kommoden. 
Nachttische.     Oefen.     Konsolen.    Portale.    Fenster.     Dacitfenster.     Ziervasen.     Statiduhren. 

38.  Albertolli.  Ornamenti  Diversi  Inventati  Disegnati  ed  eseguiti  da  Giocondo 
Albertolli  ...  in  Milano.  [1782].  gr.  fol.  Kupfertitel,  Widmung,  22  Bl.  mit  24  PI: 
Nr.  I — XXIV;  z.  T.  bez:  Aspar  ine.     Maafse  verschieden. 

Alcune  Decorazioni   Di  Nobili  Säle  Ed  Altri  Ornamenti  Di  Giocondo  Alber- 
tolli ...   [Milano]    1787.     gr.   fol.      Kupfertitel,  Widmung,  2  S.,  22  Bl:   Nr.  I — XXII, 

Decken.     Rankenornament.      Wandlenchicr.      Troßhiien.     Kamine.      Thilren.     Sessel.    Kapitelle.     Leuchter. 
Suppensch  iisseln . 

39.  Hagenauer.  Nouveaux  Defseins  de  Differens  Ornemens  de  Meubles  Inventes 
et  compofes  par  Jean  Baptifte  Hagenauer  ...  Vienne  1783.  Daraus  vorhanden 
Titel    u.    69    Bl.    aus    Gab.   i,  2,   14,  22 — 24    (laufend    numerirt).        PI,  meist  ca. 

170:130;  Titel    305:230.    Oefen.    Kniffe.     Rahmen. 

40.  Heifsig.  iS  Bl.  Bauteile,  Möbel  u,  a.,  aus  einem  Serienwerk,  meist  bez:  Ge- 
ftochen  und  Verlegt  von  Fr.  Heifsig  Cath.  A.  V.      Lfd.  Nr.  9,    10,   13 — 16,   21 — 24, 

27,    29,    34,    35,    40,    42^    60,    68.    PI.     ca.     295:190        (z.    T.    quer).    Grabmäler.     Sofas. 

Kommoden.     Thilren.    Rahmen.     Stühle. 

41.  Will.  75  Bl.  aus  einem  Serienwerk,  das  im  Verlage  des  Joh.  Martin  Will  in 
Augsburg  in  ca.  150  „Theilen"  zu  je  4  num.  Bl.  erschienen  ist;  meist  mit  deut- 
schen oder  französischen  Beischriften,  z.  T.  Nachstiche  nach  Franzosen.  PL  ca. 
300:200.  Vorhanden  (z.  T.  unvollständig):  Theil  23,  24,  26,  27,  34  u.  36  (Betten 
nach  Ranson),  66,  67,  74 — 77  u.  81  (Gitter  nach  Caillouet),  90  (Plafond  nach 
Boucher  d.  j.),     97    (Kelch     nach     Lalonde),     98,    115,   122,   123    (davon    i   Bl.    bez. 

Johann     Hauer    fecit),     142,     150      Grabmäler.      Schlitten.       Wagen.     Altäre.      Gitter.      Geländer. 

Ranchfässer.     Monstranzen.     Oefen.     Betten.     Kelche.     Messkainien. 

42.  Piranesi  (Giov.  Batt.  u.  Francesco).  Grosses  Gesamtwerk,  29  Teile  in 
24  Bänden;  enthält  die  architektonischen  Radirungen  des  G.  B.  Piranesi,  herausg. 
u.  erweitert  von  dem  Sohne  Francesco,  gr.  fol.  Vgl.  Graesse  V,  302;  Ebert, 
VI,  421;  Nagler,  K.-L.  XI,  359. 


Teil  1:  Urbis  Aeternae  Vestigia,  Tomo  primo. 
—  2 — 4:  Le  Antichita  Romane,  Tomo  Secondo  — 
qnarto.  —  5;  Gralmialer  der  Scipionen.   —  6:Scio- 


graphia  Quatuor  'l'emploruni.  —  t ;  Pe  Ronianorum  Mag- 
nificentia.  —  8:  Prima  Parte  Di  Architettiue  E  Prospet- 
live;     Carceri ;     Archi    Trioiifali;     Trofei     di    Ottaviano 


i6 


Gesamtwerke 


Augiisto.  —  9:  I.apl(le^i  CnpUnlini ;  Ainicliita  cli 
Cora;  Caslcllo  Dell'  Aqua  Uiulia.  —  10;  Campus 
Martins.  —11:  Albano.  —  12,  13:  Vasi,  Candelabri, 
Cippi,  Saicofagi  . . .  ed  Oiiianienti  Aiuiclii.  —  14: 
Colomia  Trajana  u.  a.  —  15:  Trois  Grands  Edifices 
de  Pesto  (Posidonia).  —  16,  17:  Vedute  di  Roma. 
—  18:    Antike   Statuen.  —  19;    Teatro  d'Ercolano. 


—  20:  Diverse  Maniere  D'.'Xdornare  J.  Canimini.  —  21: 
Raccolta  Di  Alcuni  Disegni  Del  Barheri  Da  Cento  Detto 
II  Guercino  u.  a.  —  22:  Schola  Italica  Picturae.  —  23 
fehlt.  —  24:  Peintures  De  La  Villa  Lante,  De  La  Sala 
Borgia.  —  25:  Fresken  im  Badezimmer  Julius  U  u.  in 
der  Earnesina.  —  26:  Peintures  de  la  Ville  Altoviti.  — 
27,  28,  29:  Antiquites  De  La  Grande  Grefe. 
ßiiiikiinst,  Altertum.  Rom,  antike  u.  moderne  Bnudenkmaler.  Ruinen.  —  Bd.  i :  Tliermen.  —  Ihi.  2 :  Antike 
Crnlnniiter.  Lampen  (antik).  Sarkophage.  l''riese.  Kandelaber.  —  Bd.  3:  .Intike  Grahmiiler.  Ruinen. 
Sarkoptiage.  —  Bd.  4:  Brücken.  Amp/iitJi enter.  Tempel.  Sdulenordnungen.  —  Bd.  6:  Tempel.  Siiulenord- 
uungen.  J\'a/>itelle.  Gel/ä/k.  Pantheon.  —  Bd.  y :  Sdnlenorduungen.  Kapitelle.  Pilaster.  P'riese.  Geliiilk.  — 
/)(/.  X:  rhantasie-Architektur.  Theaterdekorationen.  Triumpliliögen.  Troplüieu.  Rüstungen.  J'riese.  Kapi- 
telle.—  Bd.Q:  'Tempel.  Cora.  —  Bd.  1 1 :  .lliano.  Castel  Gandotfo.  —  Bd.  12 — /j  :  Ziervaseu .  .Intike  Lampen. 
Sarkophage.  Decken.  Kandelaber.  Drei/üsse.  .Ikanthus.  Urnen.  Masken.  Gehänge.  —  Bd.  i./:  Trajans- 
siiule.  Khrcnsiiulen.  Trophäen.  Schilde.  Köcher.  Helme.  Feldzeichen.  —  Bd.  is:  J'aestum.  Tempel.  — 
Bd.  fO :  Strassenansichten.  Phelisk.  Kirchen.  Paläste.  Brunnen.  —  Bd.  ly :  'Tempel.  Triumphbögen.  — 
Bd.  tS:  .hitike  Statuen.  — Bd.  ig:  I lerci'.lauum.  Theaterbau.  —  Bd.  20 :  Kamine.  Kamiuböcke.  Standuhren. 
Sänften.  Wagen.  Muscheln.  —  Bd.  2: — 2b:  Figürliche  Kompositionen.  —  Bd.  24 — .y/  .hitike  Wagen.  Gott- 
heiten. —  /id.   2y — 2!^:  Pontpeji.  —  Bd.   2S :  .Mosaik.  —  ßd.  2g:  Helme.     I'aseubilder.    .\niike   Geräte. 


Aus:   Lalonde,  Oeuvres  [35 J. 


Aus:  H.  S.  Behatn,  Füllungen  [45]. 

2.  Ornamente. 
1.  Deutschland. 

Die  älteren  Ornamentstiche  aus  dem  15.  und  dem  Anfange  des  16.  Jahr- 
hunderts sind  im  Kgl.  Kupferstich-Kabinet  gesammelt  und  können  dort  eingesehen, 
werden.  Reproduktionen  nach  den  Hauptmeistern  sind  in  der  Bibliothek  des  Kgl. 
Kunstgewerbe-Museums  geordnet,  und  zwar  die  Stiche  der  spätgothischen  Zeit  in  den 
Sammelmappen  661  u.  fgde.,  die  Arbeiten  der  Frührenaissance  in  den  Mappen  666  u.  fgde. 

43.  J.  B.  I  Bl.  Hochfüllung:  Medaillonbild  mit  allegorischer  Darstellung  (Spes, 
Tribulatio,   Invidia,  Tolerantia);  bez:  J.  B.   1529.     Bartsch  30. 

^-S"".  Aldegrever.      i  Bl.    Hochfüllung    aus  Laubwerk    mit    grottesken  Motiven,    unten 

schildhaltende  Sphinx,  datirt   1535.     Bartsch  255. 
I   Bl.  Spitze  einer  Säbelscheide  mit  gebogenem  Ende,  datirt   1537.     Bartsch  264. 

44.  Vogtherr.  Ein  Frembds  vnd  wunderbars  kunftbüchlin  allen  Molern,  Bild- 
fchnitzern,  Goldfchmiden...  hochnutzlich  zu  gebrauchen,  ...  Getruckt  zu  Strafs- 
burg durch  Heinrichen  Vogtherrn.    Anno   M.D.XXXVIII.  4".  Titel,  2  S.  Text,  51  S. 

Holzschn.;    Custoden  A-G.    Trachten.  Kop/putz.  Hände.  FUssc.  Heime.  Riistnngen.   Köcher.  Dolche. 

Schwerter.  Hellebarden.  Kartuschen.  Kapitelle.   Säulen.  Kandelaber. 

45.  Beham  (Hans  Sebald).  i  Bl.  Querfüllung  mit  blattbärtiger  Maske  in  Lorbeer- 
kranz, datirt  1543.     Bartsch  231. 

I  Bl.   Querfüllung  aus  Blatt-  und  Rankenwerk,  unten    nach  der  Mitte  in  zwei 

Fischköpfe   auslaufend.     Bartsch  235. 

I  Bl.  Querfüllung  mit  zwei  geflügelten  Kindern  auf  ziegenköpfigen  Fabeltieren, 

datirt   1544.     Bartsch  236. 

I   Bl.  Hochfüllung   aus    kandelaberartigem  Blattwerk ,   unten   blattgeschwänzte 

bärtige  Halbfigur.     Bartsch  244. 

46.  Flötner.  Maureskenbuch.  Das  erste  Bl.  (Grotteske)  bez:  PF  1546;  am  Schluss: 
Getruckt  zu  Zürych  by   Rudolff  Wyffenbach  Formfchnyder.   1549.  39  Bl.  Holzschn., 

davon    I    Bl.    später    eingelegt.  PI.     ca.     180:125.     —      Manrcsken.     Schwarzornawcnt.     Fül- 

lungen. Friese. 
OrnamentstichsammUmg  Berlin.  2 


l8  Ornamente  —  Deutschland 

47.  Custodis.  Fvggerorvm  et  Fvggerarvm  ...  Qvot  Extant  Acre  Expressae  Imagines. 
Dominicus  Cuflodis  Ant:  totius  Operis  deliniator,  et  fculptor,  Aug.  Vindelicor. 
(Auf  der  Rückseite  diefes  Kupfertitels:)  Opvs  Qvod  ...  Annos  Abhinc  XXVI  Domi- 
nicvs  Cvstos  Antverpianvs...  Edidit,  Nvncqve  Lvcas  Et  Wolfgangvs  Kiiiani  Fratres 
...  Ampliarvnt,  Denvo  Proponitvr.  Avgvstae  Vindelicorvm  Anno...  MDCXIIX... 
(i.  Ausg.  1592).  gr.  fol.  Kupfertitel,  i  Bl.  Wappen,  127  Bl.  Bildnisse  in  Umrahmungen 
(diese  z.  T.  bez:  Mathias  Kager  inventor),  die  Rückseiten  mit  Text;   i  Schlussblatt. 

—   UinraJimitngeji.    Wappen. 

48.  Jamnitzer  (Christoph).  Neüw.  Grottefsken  Buch,  Inventirt  gradirt  vnd  verlegt 
Durch  Chrifloph  Jamnitzer  Burg:  vnd  Goltfch:  in  Nürnberg  ...  Anno:  1610...  qu.  fol. 

3   Kupfertitel,    4   S.,    57   Bl.       Guilm.     S.  393:    68  Bl. Sckiueifgrottcskcn.  Fabehvesen.  Kinder. 

49.  Flindt.  12  Schtvcklein  Etlicher  Schnawlwaidt  Mit  4  Fandast  Köpfen  verfertiget 
vnd  gemacht  durch  Paülüm  Flindt  Nöribergensem    Ao.  161 1.  Titel  u.  12  Bl.         PI. 

ca.    85:115.    Karikaturoi. 

50.  Dietterlin  (der  Jüngere).  Titel  u.  i  Bl.  (Nr.  5)  der  Folge  von  Grottesken;  Titel 
mit  Aufschrift:  Wendel  Dietterlin  Goldarbeiter  in  Strasbvrg  fecit.  Balth:  Caymox 
Excudit.  in  Nurremberg.  PI.   162:125.  Guilm.   S.  378:    12  Bl. 

7  Bl.  grotteske  Mischfiguren,  meist  je  zwei  oder  drei.  Nr.  2 — 5,  7,  9;  eine   Nr. 

getilgt.  PI.    ca.     115:180    (Ecken   schräg).    Km-ikatnrcn. 

51.  Kagor.  9  Bl.  Friese  mit  meist  grottesken  Figuren  in  Rankenwerk,  davon  mehrere 
Bl.  bez:  M.  K.  (zsgez.=Mathias  Kager)  F.  [inve.]    R.  C.  (zsgez.=Raphael  Custodis) 

[ex].      Z.  ca.  65:205  —  255.      Nagler,    Mon.     IV,   1947:     13  Bl.    Friese.   Grottesken. 

52.  Müller.  Nevws  Compertament  Bvchlein.  Godfridt  Müller  Excudit  Brunsw: 
1621.    Kupfertitel,  12  Bl:   Nr.   i  — 12.        PI.  ca.  150:190;      Titel  134:165.  —  Knorpchuerk. 

53.  Custodis.  Ein  Newes  Schildt  Buech.  Durch  Raphaelis  Cuflodis  kupfferftecher  Jnn 
Augfpurg   1630.     Kupfertitel,    12  Bl:   Nr.    i — 12.        PI.    ca.   170:105;      Titel   185:138. 

Vielleicht    erfunden    von     L.   Kilian.    Kartuschen.  Kinder. 

54.  Kilian.  Newe  Gradisco  Bvech.  In  Kvpfer  Gestochen.  Von  Raphacl  Cvstodis, 
Inventor  Lvca  Kiliano.    MDCXXXII.  ...   Kupfertitel  u.  11  Bl.  PI.  ca.  265:195.  — 

Sch7ueiJ'grotteske7i: 

55.  Schmischek.     Neues   Grotefchgen-Büchlein      Durch   Johann  Schmifchek.   6  Bl. 

mit     18    PI:    Nr.     I 18.  PI.    ca.   58:1öS.     Sch-.ueifgrottesken.    Jagden. 

56.  Schmischek.  i  Bi.  Fries:  in  einer  grossen  Ranke  die  vier  Figuren  der  Jahres- 
zeiten nebft  Tieren.     Johann  Smischekh.  Fee:  et  ex:      Z.  75:295. 

57.  Clein.     5BI.  Friese    aus:    Quinque   sensuum   descriptio  ...  F.  Clein   inv.    1646. 


58.  Unteutsch.  Neues  Zieratenbuch  den  Schreinern  ...  dienfllich.  Durch  M.  Friederich 
Unteütsch  Stattfchreinern  zu  Franckfurth  am  Main  heraufsgegeben  Zu  finden  in 
Nürnberg  Bey  Paulus  Fürften...  kl.  fol.  Kupfertitel,  2  S.,  50  Bl:  Nr.  i  —  50.  Nach 
Guilm.  (S.  400)  geflochen  von  Abrah.  Aubry.  —  Knorpchuerk. 

59.  Jäger.  3  Bl.  Fruchtgehänge,  Nr.  i — 3  einer  Folge  von  6  Bl.  Bl.  i  bez:  Johan 
Jäger  jnvent.     C.Schmidt,   fecit.  PI.  93:148. 

6  Bl.  Gegenstiche  derselben  Folge,  Nr.  i — 6.     Bl.  i    bez:  Johan  Jäger  inv    Joh: 

Vir:  Stapff  ex         PI.  ca.  90:150.   —   Gehänge. 


Ornamente  —  Deutschland 


19 


Aus:  Kilian,  Gradisco  Buech   [54]. 


2* 


20  Ornamente  —  Deutschland 

60.  Erasmus.  Anhang  Zum  SeuUen  Buch,  Wilhelm  Pfann  sc.  7  Bl:  Nr.  i — 4,6, 
zwei  Bl.  ohne  Nr.  PI.  ca.  290:185. 

Neues  Zierahten  Büchlein   von   allerhand  Schrein-werck.    ausgcfertiget  von 

G:  C:    Erafsmus.    Nürnberg  in  Verlegung  Johann  HofFmann...  1695.   4  Bl.  A — D  mit 
je  vier  Motiven    Nr.   1^16.     J.   L.  HÖnnig     [W.    Pfann]    fc.        PI.  ca.  310:185. — 

Knorpehvfrh.   Sc/traul'f.    TliiireH.    Thfcluiigi'ji. 

61.  Feinlein.  16  Bl.  eines  Schreinerbuches  nebst  Säulenordnungen.  Titelblatt  ohne 
Infchrift  mit  Schreinerwerkzeug;  10  Bl.  Knorpelornamente  (PI.  ca.  200:140); 
I  Bl.  Gesimsecke  (PI.  295:182);  4  Bl.  Säulenordnungen,  vielleicht  aus  einer 
anderen  Folge  (PI.  ca.  175:200  bzw.  360:270),  davon  i  Bl.  bez:  Durch  Johonn 
Chriftoph  Feinlin  von  Waltzhuedt  an  dem  Rhein  Strom  Difchlergefell.  Inventirt 
vnd  in  Kupfer  geftochen.     Rechts  daneben  das  Monogramm=Nagler  III,  2106.  — 

S'ditleiiordnuiigeii.  Knorpelwcrk. 

62.  Cammermeir.  Neues  Zierrathen  Buch.  Darinnen  allerhand  fchöne  Zierathen  zu 
finden:  So...  Zu  Altären  Tabernakeln  Epitaphien...  fehr  nützlich  können  an- 
gewendet werden  Inventirt  und  herfürgegeben  durch  Simon  Cammermeir.  Nürn- 
berg. In  Verlegung  Paulus  Fürsten,  Kunst-  und  Buchhändler  S:  Wittib  und  Erben. 
Fol.  Kupfertitel  u.  22  Bl:   Nr.  6 — 8,   u — 29.  PI.  ca.  270:170. 

63.  Reuttimann.  3  Bl.  Laubfriese,  Nr.  i,  5,  6.  Bl.  i  mit  Aufschrift:  Johan  Conrad 
Reüttiman  fecit  et  excudit.  Augustae.  Anno   1678.  PI.  ca.  92:307, 

2  Bl.  Gegenstiche  zu  der  vorigen  Folge,  Nr,  i,  4.    Bl.  i   mit  Aufschrift:  Bey  Joh: 

Ulrich  StapfF  Kupferflecher  und  Kunfthandler  zue  verkauffen  Inn  Augfpurg.        PI. 
ca.  93:305- 

2  Bl.  Laubfüllung  und  Blumen.  J[ohann]  C[onrad]  Reüttiman  fecit.  I.Wolffexc. 

Augustae.     Verl. -Nr.  44,  Nr.   i,  3.         PI.  ca.   165:210. 

Ein  Neues  Buch  mit  Franzöfifchem  Laubwerck  und  Früchten  für  die  Silber 

Arbeiter    und    Andren    Liebhaberen    der   Kunst...    Johan    Conrad    Reitiman     fecit, 
Jeremias  Wolff  Excudit    Aug.  Vind.      Kupfertitel  u.    i  Bl:  Nr.  4.       Z.  ca.   110:240, 

-  Laubwcyk. 

64.  Unbekannt,  i  Bl.  Rankenfries  auf  schraffirtem  Grunde,  linke  Hälfte  mit  ab- 
geschrägter Ecke;  ähnlich  Reuttimann.  PI.  82:300. 

65.  Echter.  Raccoltä  Di  Varij  Cappricij  et  Noue  Inuentionij  di  fogilami  Romane 
Posti  in  Luce  dall  Sig:°''  Matias  Echter  Pitor.  et  da  lui  diflegnate  et  intagliate  in 
Graz  M.DC.LXXIX.  6  Bl.,  radirt.  PI,  ca,  215:140—160.  Nagler,  Mon.  IV, 
1762:   12  Bl. 

6  Bl.   Gegenstiche  zur  vorigen  Folge,  darunter  (vor  der  Schrift)   das  Titelblatt: 

Neues  Lauber  Büchlein  Zu  finden   bey  Joh :   Ulrich   StapfF  Kunsthändler  in  Augf- 
purg.    Guilm.  S.  403  (Stapff):   7   Bl. 

I  Bl.   Rahmenecke  mit   Blattranken,  radirt,    unbez.,     in  der  Art    des    Echter, 

PI.     171:115,    Laubwerk.   Rahmen.    IVa^eu.  Adler. 

66.  Echter,  i  Bl.  Bildrahmen  mit  der  Taufe  Christi;  Mathias  Echter  in:  et  Sculp: 
Gehört  zu  einer  Folge  von  geschnitzten  Laubornamenten:  Rahmen,  Details,  Wagen 
u,  a.         PI.  288:208. 

■ 6    Bl.    Nachfliche    diefer   Folge,      Sandrart    Excudit.  Verl. -Nr,    23,    Nr.    i — 6. 

PI.    ca.    280:215.  Guilm.    S.    402    (Sandrart),    Laubwerk.  Kahmcn.   Wagen. 

67.  steinte.  6  Bl.  Laubfriese  mit  Kindern  u.  Tieren,  Im  Titelschild:  M:  Steinle 
Dell:   Wratislavia.    1684.   H.  S.  fc:  PI.  ca.    105:   325. 

68.  Indau.  Neue  Romanifche  Ziehrathe,  Inventiert  und  gemacht  durch  den  Kunst- 
berühmten Johann  Indau,  Verlegts  Jeremias  Wolff  Kunsthändler  in  Augfpurg, 
Verl. -Nr.   49.    9    Bl.    mit    10    PI.    vor   Titel,  Verlag    u.   Nr.,    bez:     Jo:     Indau   fecit. 

MaaSSe    verschieden.  Laubwerk.      Tisch.     Stuhl.    Rahmen. 


Ornamente  —  Deutschland 


21 


Aus:   Echter,  Laubornamente  [66]. 

69.  Unselt.  Neues  Zierrathen  Büchlein.  Zuverkauffen  bey  Johann  Unfeldt  Bild- 
hauer in  Augfpurg.  1690.  6  Bl.  Radirungen,  bez.  mit  Namen  und  Jahreszahl. 
PI.  ca.  220:  150. 

Newes  Zierathen  Buch  Inventiert  Durch  den  Kunftberühmten  Johannes  Unfelt 

Bildhauer,  Verlegt  und  Zufinden  Bey  Johann  Ulrich  Stapff  ...  In  Augfpurg.  1695. 
6  Bl:    Nr.   i — 6,  bez:  Joh[an]    Virich  Stapf  excudit.  PI.  ca.    180:270.  Guilm. 

S.  406:  7  Bl. 

5  Bl.  Thüren  u.  Schlitten,   Nr.  I — IV;    ein  Bl.  beschnitten.  Bl.  I  bez:   Johann 

Vhlrich  Stapf  Excudit  Augufla.         PI.  ca.  270:180  (z.  T.   quer). 


22  Onianiente  —  Deutschland 

[zu  69,  Unselt].  Newes  Zierathen  Buch  Inventiert  Durch  de  Kunftberühmte  Johannes 
Unfelt  Bildhauer,  Verlegt  und  zufiinden  Bey  Johan  Ulrich  Stapff  ...  1695.  6  BI: 
Nr.  211' — 3^.,    bez:    Johjan]   Ulrich    Stapf   excudit.  PI.  ca.   185:275   (z.  T.  hoch). 

Dazu:   i   Bl.  Gegenstich  zu  Bl.  ^. 

4  Bl.  Rahmen  u.  Thürverzierungen,  Nr.  B — E.  Joh[ann]  Ulrich  Stapf  Exc[udit]. 

PI.  ca.  275:175. 

Newes  Zierathen  Buch  Inventiert  Durch  den  Kunftberühmte  Johannes  Unfelt 

Bildhauer,  Verlegt  und  zufinden  Bey  Johan  Ulrich  Stapff  ...  1696.  4  Bl., 
davon  2  Bl.  bez:  A.  Birckhert  fculpit.         PI.  ca.  265:175  (z.  T.  quer). 

2  Bl.  vermutlich  aus  einer  weiteren  Folge;  das  eine:  Nr.  3  (Thür)  ifl:  Wieder- 
holung von  Nr.  C  der  vorletzten  Folge,  das  andere  Bl.  (verziertes  Bettgestell, 
beschn.)  trug  die  Nr.  9.     Z.  260:157. 

Lanbivcrk.    RafDiioi.     Stühle.     Tische.    Betteji.     Schlliicu.     Guerldons.     Wagcji,     Thuren. 

70.  Heckenauer  (Leonh.  u.  Jac.  Wilh.).  Romanifches  Laubwerck  Ander  Thcil.  in 
Kupffer  gebracht  von  Leonhard  Heckenauer,  anietzo  zufinden,  bey  Jeremias  Wolff 
Kunfthändler  in  Augfpurg.    Verl.-Nr.  51.    10  BI:    Nr.  i  — 10.  PI.   165:105.   Guilm. 

S.  404:  12  Bl. 

Romanifches  Laubwerck  Dritter  Theil,   beftehend  in  underfchidlichen  Cron-  u. 

wandleüchtern,  in  Kupffer  gebracht  von  Jacob  Wilhelm  Heckenauer,  und  verlegt 
von  Jeremias  Wolff  ...  Titel,    ii    Bl:   Nr.  2—12.  PI.  ca.  160:105. 

Newes  Lauber  Büchlein.     Verlegt  durch  Johann  Ulrich  Stapf  Kunfthändler 

in  Augfpurg.  5  Bl.  Gegenstiche  zu  Bl.  i,  2,  4,  5,  10  des  Rom.  Laubw.  Ander  Theil. 
PI.    168 — 178:110. 

Laubxuerk.    Rahmen.     Waiidleuchter.    Kronleuchter. 

71.  Bichel.     Allerhand     Inventiones    von     Frantzöfifchem     Laub-W^erckh    . . . 

Aegidius  Eichel  jnv:  Jofeph  Friderich  Leopold  excudit.  A.  V.  (oben:)  AnnoMDCXCVI. 

IG     Bl:     Nr.    I 10.  PL     ca.     350:230.  Guilm.    S.    406:     12    Bl.    Laub-Merk.     Um- 

rajiviungen.    Schüssebi.    RankciLornamcnt.    Blumenvase. 

72.  Bodenehr  (Georg  Conr.).  Neu  Inventirt  Franzöfifches  Lauber-Buch  ...  Ver- 
legts  Jeremias  Wolff  Kunfthändler  in  Augfpurg  ...  10  Bl:  Nr.  i  — 10.  Bez:  G.  C. 
B[odenehr].  Sc. ;  Bl.  5:  Gabriel  Bodenehr  Sc;   ßl.  3,  4  unbez.  Z.  ca.  305:180  (z.  T. 

quer).      Vielleicht    erfunden    von    AegidiuS    Bichel.    RankenomamcHt.     Laubwerk.     Friese. 

Ampel.     WandlcucIUer. 

73.  Bichel.  8  Bl.  grosse  Laubfriese,  Nr.  i,  3,  4 — 7,  9,  10.  Bl.  i  mit  Aufschrift: 
Mit  Rom.  Kayf.  Majeft.  wie  auch  Churfürftl.  Sächfifchen  ...  Privilegijs  machts,  und 
verlegts,  Jofeph  Fridrich  Leopold.  Aegidig  Bichel  jnv.;  Bl.  10  bez:  zu  finden  bey 
lof:  Frid:  Leopold.  Augfpurg  in  der  Kohler  Gaffen  u:  in  Leibzig  in  St:  Niclas 
Strairen  ...  Anno   1698;   auf  den    übrigen  Bl.  der  Name   des  Leopold.         PI.  ca. 

170:    420.  Guilm.    S.    406:    12    Bl.    Laubwerk.     Rankenornament. 

74.  Biller  fAlbr.).  7  Bl.  einer  Folge:  Wandschilder,  Friese,  Tischplatte  u.  Tisch  für 
getriebene  Silberarbeit.  Das  erste  Bl.  mit  Aufschrift:  Mit  Rom.  Kayferl.  May.  wie 
auch  Kon.  Pohln.  und  Chur-Sächf  ...  Privilegijs  ...  Anno  1703.  Albrecht  Biller 
jnventor  et  Del:  Jos:  Frid.  Leopold  excudit.  Aug:  Vindel:;  das  2.  Bl.  mit  Wid- 
mung an  Joh.   Balth.   GuUmann    d.  Ae.  u.   J.         PI.   ca.   330:205.  —  Umrahmungen. 

Friese.    Laubwer/c.     Tisch.     Ofenscliirm. 

75.  Biller  f Joh.  Jac).  4  Bl.  aus:  Neues  Zierathen  Buch  von  Schlingen  und  Bändel- 
werk inventiert  und  gezeichnet  v.  J.  J.  B  ...  Nr.  2 — 5,  bez:  J.  J.  B.  invent. 
Heinrich  Ostertag  Sculps.    Jer:  WoIfFexcud:  A[ug.]  V[ind.]      PI.  ca.  290:167 — 207. — 

Kartusche .    Lcuchtertisclie. 

76.  Biller  (Joh.  Jac).  Neu  inventirtes  Formular  Büchlein  vor  Gold  und  Silber 
Arbeiter  auch  andere  Kiinftler  sehr  dienlich.    Inventirt  und  gezeichnet  von  Johann 


Ornamente  —  Deutschland  23 

Jacob  ßühler  Seel  und  in  Verlag  bey  Jer.  Wolffs  Seel.  Erben  in  Augspurg  .  .  . 
Melch:  Rein.  fc.     Titel  u.  4  Bl.  PI.   ca.  205:150  (z.  T.  quer).   —  Schale  u.  a. 

77.  Bichel.    12  Bl.  'Wandschilder  mit  Laubwerk,  Leuchtertische  u.  Füllungen:  Nr. 

I  — 12.  Bl.  I  mit  Aufschrift:  Anno  MDCCIV.  Cum  Sac:  Caef:  Majeftatis,  ut  et  Regis 
Poloniae  ...  Privilegijs.  Aegidius  Bichel  jnv:  Jofeph  Friderich  Leopold  exe:  Auguftae 
Vindel:;  Bl.  2  mit  Widmung  an    Christoph  Rad.  PI.    ca.  225:170.  —  Laubwerk. 

Uinrahiiiungeii.    Leuchtertische . 

78.  Decker.    Groteschgen  Werk  Vor  Mahler  Goldschmidte  Stucato:  Inventirt  durch 
Paulus   Decker   Architectum.    Joh.   Chriftoph   Weigel,    excudit.    6  Bl.    mit    12  PI 
Nr.   I — 12,  z.  T.  bez:  L:  B[eger]  f.         PI.  ca.   100 — 110:155. 

Neues  Groteschgen-Werk  inventirt  durch  P.  Decker  Architectum.  Joh.  Chrifl; 

Weigel,  excudit.  4  Bl.  je  drei  grotteske  PilasterfüUungen,  davon  2  Bl.  bez:  Joh 
Ad[am]  Delsenbach.  fculp.  [fecit]. 

6  Bl.  Lackarbeiten  u.  a.,  mit  Unterschriften.    Nr.   i — 6.    Bl.  i  mit  Widmung 

Prae  Nobili  . . .  Christiano  Victori  Airerio  . . .  P.  Decker  Archit.  inv.  del.  et  exe 
Jos.    a  Montalegre  fc.  2)   Tableau  über  einem    Chamin    ...    3)    Sattel  Decken 

4)  Eine  Schale  nebft  einem  Tischblatt  ...  5)  Tobacks  Bichfen  ...  6)  Ein  Tifchblatt 
Z.  ca.  245:160. 

4   Bl.    grotteske    Hochfüllungen    mit   Venus,   Bacchus,    Saturn,    Ceres.     Das 

erste  Bl.  bez:  Joh.  Chriftoph  Weigel  excudit;  vor  der  Verl.-Nr.  99.    Z.  ca.  235:145. 

Neu  Inventirtes  Laub  Bandl  und  Groteschgen-W^erk.    Johann  Chriftoph 

Weigel,  excudit;  vor  der  Verl.-Nr.  96.     6  Bl.  je  drei  Friese:   Nr.   i — 6.  PI.   ca. 

125:220.     Die  beiden  letzten  Folgen  vermutlich  von   Decker. 

Grotteske}!,.     Quer/iUlungeii..    Hochfüllungen.    Pilaster.     Tischplatten.    Lackarheit.     Stickereien.    Friese. 

79.  Decker.  Schilder  vor  Bildhauer  und  Goldschmidt.  Zu  finden  bey  Joh.  Christoph 
Weigel  in  Nürnberg.  P.  Decker  del.  Titel  u.  5  Bl.  mit  den  Unterschriften:  Parade 
Betten  und  Stühle;  Camin  und  Grotesquen  füllung;  AUerhandt  Capitel;  Tifche 
Gueridon  und  Schwangkesfel ;  Spiegel  und  Wandleichter  vor  Bildthauer  und  Gold- 
schmidt. PI.  ca.   185:260. 

Neu  Invendirtes  \A^ercklein   vor  unterfchiedliche  Künftler  durch  P.  Decker 

Archi:  Titel  u.  i  Bl.  Gueridon  und  Spiegel,  bez:  P.  Decker  inv:  J.  C.  Reiff  fec: 
PI.  ca.  295:210. 

5   Bl.  einer  Folge,  Nr.   i — 5 ;  Jeremias  WolfF  excud.   i)  Widmung  an  Johann 

Adam  Geuder,  2)  Cairidons  vor  Bildhauer  und  Goldfchmidte,  3)  Spiegel  und  Wand- 
Leuchter  vor  Bildhauer  und  Goldfchmidt,    4)  Capitaele    in    Gemächer  und    Sähle, 

5)  6  Kapitelle,  ohne  Aufschrift.         PI.  ca.  310:210. 

4 Bl.  Kirchengerät.  P.  Decker  inv.  et  del.   C[arl]  Remshart  Sculps.    J[eremias] 

Wolff"  exe.    PL  ca.   195:300. 

•   I  Bl.  Altar,  ebenso  bez.,  vermutlich  zu  der  vorigen  Folge  gehörig.       PI.  297:192. 

I   Bl.   Katafalk.     P.    Decker   Archi:   inv:   del:  ...   Jeremias   Wolff    exe.   Aug. 

Vind.    Joseph   ä  Montalegre    fc:   Norimb:  PI.  313:218. 

I  Bl.  Wandgrab,  bez:  Paulus  Decker  Archit.  Invent.  et  del  ...  Jerem.  Wolff 

exe.   Aug.  Vind.  PI.  317:205. 

2  Bl.  einer  Folge,  mit  Auffchriften:    i)  Chamine  von  S:  Koeniglichen  Hoheit 

Cabinet  in  der  Orengerie  zu  C.  Erlang.  2)  Pilderniche  in  dem  Sahl  der  Orengerie 
zu  C.  Erlang.  Bez:  P.  Decker  inve:  deli:  ...  J[eremias]  Wolff  exc[ud.]  Aug.  V[ind.] 
J.  C.  Reiff  fec:         PI.  ca.  310:210. 

2  Bi.  je  6  Kapitelle,  bez:   P.  Decker  Archi[t.]:  inv[ent  et]:  del[in:]  ...  J[eremias] 

Wolff  excud.  Aug.  Vind.  [J.  C.  Reiff.  fec:].         PI.  ca.  215:305. 

Betten.     Tische.     Spiegel.     Kirchenleiichter.    Altar.    Kapitelle.    Decken. 

80.  Reiff.  Zierathen  Büchel  vor  Glasfehneider  und  Künftler.  Johann  Chriftoph 
Weigel.  excudit.  Verl.-Nr.  198.  J.  C.  Reiff' del.  et  fc.  [fec]  5  BI:  Nr.  1—4;  ein  BI. 
beschnitten.  Je  zwei  Friese,  mit  Benutzung  von  Schmischek.  PI.  ca.  165:250. 
Guilm.  S.  423:    6  Bl. 


24  Ornamente  —  Deutschland 

81.  Decker.  Repraefentatio  Belli,  ob  fuccesfionem  in  Regno  Hifpanico  ...gesti...  Der 
Spanifche  Succeflions-Krieg  ...  davon  die...  Belagerungen,  Bataillen,  ...  in 
56...  Kupfer  Blatten  famt...  Bcfchreibungen...  vorgeftellt  worden  auf  Unkoflen 
und  Verlag  Jeremias  Wolffens  Kunfthändlers  feel:  Erben,  in  Augfpurg  (nach  1714). 
gr.  fol.  Kupfertitel  u.  54  Bl.  (i  Bl.  Text  u.  2  Bl.  Kupfer  fehlen),  bez:  Paul  Decker 
Archit.  inv.  et  del.  Zeichner:  Paul  Decker  Jun.,  Abr.  Drentwett,  Geo.  Ph.  Rugendas; 
Stecher:  J.  A.  Corvinus,  M.  Engelbrecht,  J.  A.  Friderich,  J.  J.  Kleinschmid,  J.  ä 
Montalegre,  J.  B.  Probft,  C.  Rembshart,  G.  H.  Schifflen,  G.  Stein.  —  üchiacktcu.    Um- 

ralunungen.  Kinder.   Trophäen.   GroUeskcn.  Kartuschen. 

82.  Eysler.  n  Bl.  einer  Folge  der  12  Monate,  Kinder  in  Kartuschen.  Widmungs- 
blatt (Illustri  Ac  Generoso...  Christophoro  Theophilo  Volckamero  ä  Kirchenfitten- 
bach...  has  Artis  fuae  primitias,  Menses  XII...  dicat...  Joh:  Leonhardus  Eysler... 
Joh:    Chriftoph  Weigel,  excudit.   H.  Bölmann,  fecit.)   u.ioBl:    Nr.   i — 5,  7 — 11,  bez: 

J.    L.    E.    inv:    et.    del[in:]  PI.    ca.    230:185.    Kartuschen.    Monate. 

83.  Eysler.  Neu-inventirtes  Laub  und  Bandl  V^erk.  Joh:  Chr:  Weigel  excudit. 
Vor  der  Aufschrift:  Erfter-Theil.  Joh:  Leonh:  Eysler,  delin:,  und  vor  der  Verl.- 
Nr.   105.    6  Bl.         PI.  ca.   105:  232 — 260. 

...    anderer-Theil.    Joh:   Chrifloph  Weigel,  excudit.  Joh:   Leonh:   Eysler,  delin: 

Vor   der  Verl.-Nr.   106.    6  Bl.  PI.  ca.   130:  290. 

...  dritter-Theil.  Joh.  Chrifloph  Weigel  excudit.    Vor  der  Verl.-Nr.  107.     5   Bl. 

PI.  ca  110:260. 

...  vierter Theil.  Joh:  Christoph  Weigel  excudit.  Joh.  Leonh.  Eysler.  inv.  et  del. 

Vor  der   Verl.-Nr.  108.    6  Bl.         PI.  ca.  200:140. 

...  fünfter  Theil.  Johann  Christoph  Weigel  excudit.    Joh:  Leonh:  Eysler  inv:  et 

del:  Verl.-Nr.    109.     6  Bl.  PI.    ca.   140:200 — 210. 

...  Siebender  Theil.    Joh.  Christoph  Weigel  excudit.    Joh.  Leonh.  Eisler    inv.    et 

del.     Verl.-Nr.   195.  Titel  u.  4  Bl:   Nr.  2 — 5.  PI.  ca.   150:210. 

...  Zehenter  Theil.  Joh:  Christoph  Weigel  excudit.  Johann  Leonhardt  Eisler  In- 

vent:  et  delin.  Verl.-Nr.  270.   5  Bl:   Nr.  2  —  6;  Titel    fehlt.  PI.  ca.   135:175. 

...  ZwÖlffter  Theil.  Johann  Chriftoph  Weigels  Seel:  Wittib,  excudit.  Joh:  Leonh: 

Eifler  inv  et  del.  Verl.-Nr.  277.  Titel  u.  7  Bl:    Nr.  2 — 8.  PI.  ca.  210:145. 

Laubiverh.  Bandiuerk.  Priese.   Q^tcrfilllungen.  Rniidornatnent.  Dosen. 

84-.  Eysler.  Gründliche  Anweifung  wie  ein  fauber  Laub  mit  feinen  Eintheilungen 
foUe  entworffen...  werden,  gezeichnet  von  Johann  Leonhard  Eisler.  Erster  Theil. 
No.    190.    Joh.  Christoph  Weigel  excudit.  Titel  u.  9  Bl:   Nr.  2 — 10.       PI.  ca.  140:205. 

Anweifung    Nutzlicher  Art  Laubwerck  mit  denen  UmrilTen...  gezeichnet    2^" 

Theil  von  Johann    Leonhard  Eisler.  Johann   Christoph  Weigel  excudit    Num.  197. 
Titel  u.  9  Bl:   Nr.   2 — 10.  PI.  ca.  140:205. 

Lanbweric.  AkatUhns. 

85.  Eysler.  Gründlicher  Anleitung  zu  Laub-  und  Bandel-Wercken  Anderer  Theil. 
Herausgegeben  von  Joh.  Leonh.  Eislern,  und  zu  finden  bey  Georg  Martin  Preislern 
In  Nürnberg.     Mit  Titel  6  Bl:   Nr.   i — 6.  PI.  ca.  200:145. 

86.  Eysler.  Neu  jnventirte  Festonen  von  Früchten  und  Blumen  mit  Laub  und 
Bändel -Werck.  Erster-Theil.  Joh:  Christoph  Weigel  excudit.  Joh:  Leonh:  Eysler 
inv:   et  del:  (vor  der  Verl.-Nr  iio).  Titel  u.  6  Bl.       Z.  ca.   135:200. 

Inventiones  von  Mascam  und  Ornamenten,  fehr  dienlich  vor  viele  Künfller. 

Joh[ann]     Chrifloph   Weigel    excudit.    J.  L.  Eysler,    inv.    et    delin.    Titel    u.    5   Bl. 
PI.  ca.  205: 145. 

Dasselbe,  anderer  Theil.  Titel  u.  6  Bl.         PI.  ca.   143:207. 

Neu  inventirter  Schilder  zweyter  Theil  zu  finden,  bey  Joh:   Chriftoph  Weigels 

feel:    Wittib    in  Nürnberg.   Joh:  Leonh:    Eyfler  inv:    et  del.    Verl.-Nr.    287.    6  Bl: 
Nr.   (i),2  — 6.  PI.   ca.  210:165. 


Ornamente  —  Deutschland 


25 


Aus:  Decker,  Der  Spanifche  Succeffions-Krieg  [81]. 

[zu  86,Eysler].  Unterfchiedliche  Neu  inventirte  Einfafsungen  fehr  nützlich  zugebrauchen. 
Joh.  Leonh.  Eisler  delin.  Job.  Christ.  Waigels  feel.  Wittib  exe.  Verl-Nr.  337  (?) 
5  Bl.,  je  4  Rahmen.  PI.  ca.   180:135. 

KarUtschea.    UinraJiinuiigen.   Schrifttafehi.  Masken, 

87.  Weigel.  Etliche  Curieufe  Neu  inventirte  Schild.  Johann  Chriftoph  Weigel.  ex- 
cudit.  6  Bl.  PI.  ca.  200:150.  In  der  Art  des  J.   L.  Eysler. 

88.  Weigel.  5  Bl.  Laubranken  und  Bekrönungsmotive  auf  schraffirtem  Grunde; 
davon  i  Bl.  bez:  Joh.  Chriftoph  Weigel,  excudit.  Verl. -Nr.  146.  PI-  ca. 
260:150.          Aehnlich  J.  L.  Eysler. 


20  Ornamente  —  Deutschland 

89.  Weigel.  Unterfchicdliche  fchöne  Zierraten  und  Einfairungen  für  Bildhauer  PVcfco 
Mahler  Goldfchmid  Stoccotor-Arbeitern  und  dergleichen  Künfllern,  Zu  finden  bey 
Joh.  Chrifioph  Weigeln   In  Nürnberg.  6  ßl.     Z.  ca.   190:  150.  —  Kariuschun. 

90.  Helmhack.  Vor  unterfchiedliche  Professionen  dienliches  Laubwerck.  Anderer 
Theil.  Joh.  Christoph  Weigel  excudit.  Verl.-Nr.  166.  6  Bl.,  bez:  A  H.  (zsgez.) 
PI.  ca.   145:260. 

Unterfchiedliche   Einfafsungen    von    Laubwerck   Darein   zu  Schreiben  oder 

Mahlen  von  Abraham  Helmhack  dritter  Theil.  Joh.  Christoph  Weigel  excudit.  Verl.- 
Nr.    173.     5  BL,  kolorirt,   Nr.  (i),2 — 3,  5,  6.  PI.  ca.   150:265. 

Dasselbe.  3  Bl.  unkolorirt  u.  vor  den  Nrn. 

Uta  rah  jn  uji^cn . 

91.  Unbekannt,  i  Bl.  Umrahmung  aus  Ranken  mit  Figuren,  mit  leerem  Mittelfeld 
für  eine   Inschrift.     2.210:345. 

92.  Wiedel.  6  Bl.  Rahmenteile  und  Details  für  kirchliche  Geräte,  aus  Laubwerk. 
Jean  Wiedel  Ven[etus]jnv:  et  del:  Jofeph  Frid[erich]  Leopold  exc[udit.]  [17  i8.| 
PI.  ca.  190:285     (ein  Bl.    hoch). 

I  Bl.    Rahmen  und  Pfeifenköpfe.    J:   Wiedel  jnv:   et  del:      J:  F:   Leopold  ex- 
cudit. PI.  285: 187. 

Lanbwerk.  Rahineii..    Tabakspfeifen. 

93.  Leopold.  Livre  de  Plafonds  et  ornemens  nouveaux...  A°  1720.  J:  F:  Leopold 
excudit.   6  Bl:     Nr.   i — 6.    Maafse    verschieden.      In    der  Art  des  ßerain.   —    Decken. 

Grottesken. 

94.  BÖlmann.  Allerhand  Arten  von  Larven...  zu  finden  in  Nürnberg  bey  Hieronym: 
Bölmann.     5    Bl:    Nr.   i — 5.  PI.  ca.   145:200.  —  Masken. 

95.  Ehrenberg,  i  Bl.  Trophäenartiger  Aufbau  für  ein  Denkmal,  auf  Löwen  ruhend, 
mit  der  Büste  eines  Fürsten  gekrönt,  bez:  Pet.  Schubart  von  Ehrenberg,  inv. 
Jeremias  Wolff  excud.  Aug.  Vind.  PI.  297:200. 

96.  Pinz.  I  Bl:  Geometrifcher  Aufrifs  des  grofsen  KÖnigfteiner  Wein  Fafses.  [1725]. 
Joh.  Georg  Pinz  scups.  Mart.  Engelbrecht  excud...  Nr.  12.  Aus:  Ansichten  des 
Schlosses  Königstein  (15  Bl.)  PL  215:330. 

97.  Preisler  (Joh.  Dan.).  4  Bl.  Kartuschen  mit  Kindern:  die  Jahreszeiten;  das 
erste  Bl.  bez:  Joh:  Dan:  Preifler  inv.  Joh:  Chriftoph  Weigel  excudit.  PL  ca. 
185:225. 

4  Bl.  desgl.,  die  vier  Elemente;   das  erste  Bl.  bez:  Joh:   Preifler  inv.  del.    Joh: 

Christoph  Weigel  excudit.   Maafse  wie  oben. 

3  Bl.   desgl.,  die  vier  Erdteile;   das  erste  Bl.  (Europa)  fehlt.   Maafse  wie  oben. 

8  Bl.    aus:  Anleitung  zu  Grotefchen,  Schiidt-  und  andern  Verzierungen... 

Von  Joh.  Dan.  Preisler,   Dir.  der  Nürnberg.    Mahler  Accademie.  Nr.  2 — 4,  6,  7,  9, 
10,   12.         PL  ca.   195:160.         Guilm.  S.  421:    14  Bl. 

Kartuschen.  Kinder.   Jn/ireszeilen.  Elemente.  Erdteile. 

98.  Weigel.  6  Bl.  je  2 — 3  grotteske  Motive  in  der  Art  des  Berain,  Nr.  1  —  6.  Joh: 
Chr:  Weigels  feel.   Wittib  exe.  Verl.-Nr.  279.  PL   ca.   140:180.    —     Crotteskcn. 

98"".  HÖroldt.  2  Bl.  chinesische  Figuren  mit  Gefässen,  Bäumen,  Vögeln;  das  eine 
Bl.  bez:  J.  G.  HÖroldt.  inv.  et  fecit.  1726.  PL  145:110  bezw.  87:72.  Nagler, 
K.-L.  VI,  220:    5   BL 

99.  Schiibler.  Neu  Faconnirte  Rangages  und  Panneaus  mit  allerhand  zierlich 
erhabenen  Cartellen ...  von  Joh:  Jac:  Schüblcr.  Joh:  Christoph  Weigel  exe;  Verl.- 
Nr.   213.      Titel   u.   5   Bl:    Nr.   2 — 6.      Z.   205:140.  —   Kariusc/u-n. 


Ornamente  —    Deutschland  2/ 

lOO.Weigel.     4  Bl.    Jäger  und  Jägerinnen  in  Umrahmung.     Christoph  Weigel,   Jun: 
exe.  Veri.-Nr.  371.         PI.  ca.   160:205. 

101.  Bergmüller  (Joh.  Georg).     4  Bl.  die  Temperamente,   in  leichten  Umrahmungen. 
J  G  B  (Verfehlungen)  inv.  et  ex.    J  H  (zusgez.)  fecit  (=  J.  Holzer).  Nr.  1—4.       PI. 

ca.  295:183. 

4  Bl.    die   Jahreszeiten,    desgl.   J.    G.  Bergmüller    J.  et  exe.    [Joan]  Holzer 

[inv.]  fec.         PI.  ca.  290:165. 

Temperamente .   Jahreszeiten. 


Aus:  Eysler,  Laub  und  Bandl  Werk  [83]. 

103.  Engelbrecht.  Laconieum  Europae  Speculum  Quo  IX.  Illius  Praecipuae 
Nationes...  Certis  Characteribus  Et  Symbolis  Discernuntur,  Ob  Oculos  Positum 
Cura  Et  Sumtibus  Martini  Engelbreeht...  Augustae  Vindelieorum...  fol.  Titel  u. 
IG  Bl:  Nr.  i— lo.  Erf.  von  Bl.  1—9:  P.  Decker  (d.  J.),  von  Bl.  10:  J.  W.  Baumgartner. 
Stecher:  Phil.  Andr.   Kilian,  Joh.  Geo.  Pinz,  Andr.  Hoffer,  Christian  Fridr.  Lottes. 

Jahreszahlen:    1736    U.    1737    (Bl.    I    U.    7).  PL    ca.    370:420.    —     Umrahmungen. 

104.  Haydt.  Unterfehidlich-neu  inventirte  Schilder  für  allerhand  Profefsionen,  fon- 
derUeh  vor  Silber  arbeiter  zu  gebrauche,  gezeichnet  v.  Andreas  Gottlieb  Haydt  in 

Brefslau.      A«   1737.    Titel    U.    5    Bl:    Nr.    2—6.  PI.    ca.    335:215.    Kartuschen. 

105.  GÖZ.  4  Bl.  Kartuschen  aus  Muschelwerk  mit  Frauengestalten  (die  Jahres- 
zeiten) in  Durchblicken.  G  Bernardo  GÖz,  Pittore  e  Ineisore  di  S.  M.  Cesarea... 
inven.  et  pinxit.  Appo  Wagner  Venezia.  oe  Nr.   i— 4-  PI-  ca.  370:265. 

4  Bl.    Tugenden  in   portalförmigen  Umrahmungen.   G.   Bernardo  Göz  inven. 

et  pinx.  Appo  Wagner  Venezia.  Verl.-Nr.  44,  Nr.   i — 4-         PI-  ca.  370:265. 

106.  GÖZ.     14  Bl.    Füllungen    mit  Figuren,  leicht  umrahmt:    Tugenden  u.  Laster. 

G[odf.]    B[ern.]  Göz  inv.  et  sculps.    J.  A.  Pfeffel    exc[ud.]    A[ug.]  V[ind.]    Nr.  1—14 
(Bl.    12 — 14   vor  den  Nrn.).  PI.  ca.  290:185. 


28 


Ornamente  —  Deutschland 


[zu  io6,  Göz].  5  Bl.  desgl:  die  fünf  Sinne.  Gottf  Bern.  Göz.  inv.  et  Sculp.  J.  A.  Pfeffel 
excud...  Nr.  i — 5.         PI.  ca.  290:180. 

4  Bl.    desgl:  die  Tageszeiten.   G.  B.  GÖz  inv.  et  dcl.    J.  C.  Steinbcrger  sculp. 

J.  A.  Pfeffel   exe...  Nr.   i — 4.         PI.  ca.  305:190. 

3  Bl.   desgl:    die  Evangelisten    als   Vertreter   der   Jahreszeiten.     G.    B.  Göz 

inv.  et  del.    J.  C.  Steinberger  sculpsit.  J.  A.  Pfeffel  excud...  Nr.  i — 3.        PI.  ca.  320:205. 

4  Bl.  desgl:  die  Elemente.    G.  B.  Göz  Cath.  inv.  Sc.  et  excud.   A.  V.       PI. 

ca.  325:210. 

4  Bl.    desgl:  die  Jahreszeiten.  G.  B.  Götz  inv.  et  del...    J.  G.  Merz   exe... 

Jacob  Wanger  fculpsit.  PI.  ca.  300: 195. 

Carolus  VI  R.  J.  S.  A.  et   Pax  Aurea  Uno  eodemque   Fato   Extincti:  Tra- 

goedia  Gemina  In  Theatro  Europaeo...   exhibita...  Godefrid.  Bern.   GÖz...    inv.  et 
fec...  Titel  u.  3  Bl.  Kriegsscencn  in  Muschelrahmcn,  Nr.  4,  6,  7.  PI.  ca.  340:215. 

Guilm.    S.  436:  8   Bl. 

2  Bl.  Kartuschen,  stark  be- 
wegt; oben  Masken.  G.  B.  Göz 
fecit  A.  V.        PL  235:195. 

12  Bl.  Muschelwerk-Umrah- 

mungen  mit  Figuren;  Folgen  von 
je  2  num.  Bl.  Gottfr.  Bernh.  GÖz 
del.  Job.  Georg  Hertel  [Hertli] 
excud.  Aug.  Vind.  PI.  305 — 345: 
208 — 220.     Stecher:  B.  S.  Setlezky. 

Verl. -Nr.  3.  Diogenes,  Tlieopbrastus 
Paracelsus.  —  Nr.  4.  Democrytus ,  Hera- 
clytus.  —  Nr.  5.  Der  Reiche  Croefus,  Der 
Arme  Irus.  —  Nr.  6.  Die  Keufche  Lucretia, 
Der  tJnVeufclie  Heliogabalus.  —  Nr.  7.  Der 
Verwegne  Marcus  Curtius,  Die  Beherzte 
ChieUa.  —  Nr.  9.  Fortuna,  Oraculum. 

FiilluiigcH,  Uiiirahiiniiigcn.  Figuren. 
Aliegorh'H. 

107.  Gutwein.      3   Bl.    Kartuschen. 

Nicolaus  Anthoni  Gutwein  inven: 
Joh.  Balth:  Probst,  Gener.  et 
Haered.  Jer.WoIffy,  excud. . .  Verl.- 
Nr.   I,   Nr.  2 — 4.       PI.  ca.  240:175. 

108.  Rumpp.  Neu  inventierte  fehr 
dienliche  Schilde  oder  Cartou- 
ches.  Johan:  Rumpp  inv.  Jerem: 
Wachsmuth    fculps.     Martin    Engelbrecht    excud  . 

Nr.    I — 6.  PI.    ca.     195:235.    Kartuschen. 

109.  Rudolph  (Joh.  Fried.),  i  Bl.  drei  Pilaster  mit  orientalischen  Waffen.  Joh.  Fride- 
rich   Rudolph  inv.   et  del.     Haered.  Jer.  Wolffij   exe.  A.  V.  PI.  424:264. 

110.  Schwartz.  Raccolta  di  Vari  Ornati  Antichi  e  moderni  Disegnati  da  Giulio 
Enerico  Schwartz...  Intagüati  in  rame  da  Lorenzo  Zucchi  . . .  a  Dresda.  (1743)- 
fol.    Kupfertitel  u.  25  Bl:  Nr.  i — 25.    Maafse  verschieden.    Nagler,  K. — L.  16,  S.  125: 

30    lil.  Trophäen,    Dekrönnngen.    Itcline.    Rüstungen, 

111.  Habermann.  152  Bl.  Ornamente,  meist  Folgen  von  je  4  Bl:  Nr.  i — 4-  Fr.  Xav. 
Ilabermann  [inv.  et]  dcl.  Joh.  Georg  Hertel  excud.  Aug.  Vind.  PI.  ca.  300:200 
(z.  T.  quer.)    Stecher:  J.  G.  Hertel,  G.  L.  Hertel,  E.  Eichel.         Vgl.  Guilm.  S.  439 ff. 

Verl. -Nr.  15.  2  Bl.  Einzelmotive  aus  Muschel-  1  Aufbauten  aus  Muschelwerk.  —  Nr.  51  (a).  Kar- 
werk, Nr.  1,  4.  —  Nr.  21.  Kartuschen  mit  Em-  tuschen  mit  Kindei;n :  die  Jahreszeiten.  —  Nr.  53. 
blemcn.  —  Nr.  29.  i  Bl.  Rahmen,  Nr.   2.  —  Nr.  51,    |   Kartuschen     für     Wappenschilder.     —    Nr.    55,     i    Bl. 


Aus:  Habermann,  Ornamente  \\\ 

Vor    der   Verl.-Nr.    7. 


6    Bl: 


Ornamente  —  Deutschland 


29 


Einzelmotive  aus  Muschehverk  ,  Nr.  2.  —  Nr.  57. 
Einzelmotive  für  Rahmen,  Leuchter  u.  a.  —  Nr.  62, 
Einzelmotive  aus  Muschehverk.  —  Nr.  63.  desgl. 
für  Täfelungen.  —  Nr.  72.  Kartuschen  nebst  je 
vier  Einzelmotiven.  —  Nr.  76.  Einzelmotive  aus 
Muschelwerk.  —  Nr.  76  (a).  Aufbauten  aus  Muschel- 
werk mit  Figuren.  —  Nr.  81.  desgl.  —  Nr.  85.  Je 
sechs  Einzelmotive  aus  Muschelwerk.  —  Nr.  85  (a). 
2  BI.  je  vier  desgl.  —  Nr.  87.  Ornements  des  Fene- 
tres,  Fenfter  Aufszierungen  (Rahmen  und  Einzel- 
motive). —  Nr.  98.  Je  fünf  Einzelmotive  aus 
Muschelwerk.  —  Nr.  103.  3  Bl.  Einzelmotive  aus 
Muschelwerk,  Nr.  2 — 4.  —  Nr.  104.  Muschelwerk- 
Füllungen.  ■ —  Nr.  107,  Aufbauten  aus  Muschel- 
werk. —  Nr.  108.  desgl.  mit  Kindern:  die  Elemente.  — 
Nr.  111.  Muschelwerk-Füllungen.  —Nr.  113.  Aufbau- 


ten aus  Muschelwerk  mit  Kindern.  •  —  Nr.  114.  Umrah- 
mungen mit  Landschaften  (quer).  —  Nr.  117.  Rahmen- 
Motive.  —  Nr.  120.  Muschelwerk,  z.  T.  auf  Sockeln.  — 
Nr.  120  (a).  Muschehverk  mit  Blumen.  —  Nr.  121.  Um- 
rahmungen mit  Landschaften.  —  Nr.  124.  Einzelmotive 
aus  Muschelwerk.  —  Nr.  140.  desgl.  —Nr.  141.  2  Bl.  Auf- 
bauten aus  Muschelwerk  mit  Kindern,  Nr.  3,  4.  —  Nr.  146. 
2  Bl.  Rahmen  für  Täfelungen  und  Spiegel,  Nr.  2,4.  —  Nr. 
168.  Einzelmotive  aus  Muschelwerk.  —  Nr.  169.  desgl. — 
Nr.  171.  Rahmen  für  Täfelungen  und  Spiegel.  — Nr.  172. 
Einzelmotive  aus  Muschelwerk.  —  Nr.  175.  i  Bl.  Rahmen 
für  Täfelungen,  Nr.  i.  —  Nr.  179.  Einzelmotive  aus 
Muschelwerk.  —  Nr.  182.  2  Bl.  desgl.,  Nr.  2,  4.  — 
Nr.  186.  Rahmen  für  Täfelungen.  —  Nr.  194.  Je  6 
Muschelwerk-Sockel  mit  Landschaften.  —  Nr.  206.  Einzel- 
motive aus  Muschehverk. 


Aus:  Habermann,  Ornamente  [m]. 

(Verl. -Nr.  I.)  Die  Jahreszeiten.  —  (II).  I.es 
Charmes  du  Portrait;  Partie  de  la  Masquerade ;  La 
Danse  ordinaire;  Amüsement  du  beau  Sexe.  —  (HI). 
La  Musique  du  Cabinet;  Le  Jardin  au  Village ;  La 
Musique  Pastorale;  Le  Jardin  Magnifique.  —  (IV). 
Caffe  The  und  Tobac  Zierathen.  Titel  u.  3  Bl. 
mit  je  4  Scenen:  Nr.  i — 12.  —  V.  Le  Chant,  La 
Danse.  —  VI.  Cartouches  Modernes  orne  avec 
des  diferentes  Figures,  4  Bl.  —  VII.  Cartouches 
Modernes  acompagnes  par  des  Enfans.  3  Bl : 
Nr,  I,  2,  4.  —  VIII.  Cartouches  Modernes  avec  des 
diferentes  Figures,  4  Bl.  —  Dazu  aus  einer  früheren 
Ausg.ibe  der  Folgen  VI-VIII  4  Bl :  Nr.  5—8;  Nr.  5 
mit  Titel :  Cartouches  Modernes  avec  des  Enfans 
qui  reprefentent  lesModes  d'Augsbourg. —  IX.  Fagon 
moderne  d'une  Porte  de  Jardin ;  Invention  d'une 
Cascade;  Projet  d'une  Grotte;  Desfein  d'une 
Fontaine.    —   X.   Porte   d'un  Salon ;   Une    Pendile ; 


[zu  III, Habermann].  15  BI.  Ornamente 
aus  Muschelwerk.  F[ranc.]  X[averi] 
Habermann  inv.  et  del.  Mart. 
Engelbrecht  excud...  Stecher 
(Verl. -Nr.  89):  Georg  Gottfr. 
Winckler.     Vgl.   Guilmard  S.  441. 

Verl.-Nr.  79.  3  Bl.  Nr.  i,  2,  4  (lfd. 
Nr.  366,  367,369).  PI.  ca.  290:  205.  — Nr.  89. 
4  Bl.  Nr.  1—4  (lfd.  Ni.  407—410).  PI.  ca. 
235 :  190.  —  Nr.  135.  4  Bl.  die  Elemente,  Nr. 
1—4  (lfd.  Nr.  595—598.).  PI.  ca.  180:245. 
—  Nr.  142.  4  Bl.  (lfd.  Nr.  623—626).  PI.  ca. 
290:193. 

Muschehverk.  Knriuschcji.  Knluncn. 
Umrahmimgen.  Füllungen.  Täfelungen. 
Kinder.     Jahreszeiten. 

112.  NilSOn  (Job.  Esalas).  146  Bl. 
Ornamente  und  Figuren;  Fol- 
gen von  je  2  oder  4  num.  Bl. 
aus  eigenem  Verlag.  J.  E.  Nil- 
son  inv:  [Sculps.]  et  excud.  Aug: 
Vind:  PI.  meist  ca.  300:200 
(z.  T.  quer).  Stecher:  J.  L.  Ru- 
gendas,  d,  1,  Motte^  Jos,  Störklin, 
J.  Huber,  J,  J.  Wilson,  Vgl.  Guilm, 
S.  444- 

Trumeau  de  Glace;  La  Cheminee.  —  XI.  2  Bl.  je 
2  Kartuschen  mit  Emblemen :  die  vier  Stände.  — , 
XII.  Neues  Caffehaus ;  Das  Kartenfpielen ;  Das  Bret- 
fpiel ;  Das  Billardfpielen.  —  XIII,  Freude  in  Friedens- 
zeit; Militarifcher  Aufenthalt.  —  XIV.  Le  Songe  pafto- 
rale ;  Les  Dons  pastorales  ;  La  Cruaute  pastorale ;  Le 
Contentement  paftorale.  —  XV.  La  Bergere  sur  le  Trone 
(Elisie);  La  Dedaigneufe  (Atal.ant.a).  —  XV(.  L'Amour 
triomphant ;  Colombine  se  sauve  du  Moulin.  —  XVII. 
4  Bl.  Schäferscenen.  —  XVIII.  L'agreable  Leg on  ;  Les 
Aman  surpris.  —  XIX.  Die  vier  Elemente.  —  XX.  Die 
vier  Tageszeiten.  —  XXI.  2  Bl.  Ruinenlandschaften  mit 
bibl.  Scenen. — XXII.  Les  Plaisirs  Champetres;  Les  Amü- 
sements Champetres.  2  Bl :    Nr.   1,  2    (Guilm:    4  Bl.)  — 

XXIII.  2  Bl.    Genrescenen    mit    lehrhaften    Versen.    — 

XXIV.  Die  zwölf  Monate  :  Januar— April.  —  XXV.  Mai 
— August  (1766).  —  XXVI.  September — December.  — 
XXVII     Die   Tageszeiten,  2  Bl.    mit   je   2   Motiven.    — 


30 


Ornamente  —  Deutschland 


XXVIII.  2  Bl.  mit  je  2  Motiven:  La  Medicine,  Le 
Droit;  LeNegoce,  Le  Desfein.  —  XXIX.  2  151  desgl : 
L'Occupation ,  La  Promenade;  Le  Travail,  Le 
Repos.  —  XXX.  Vier  kleine  Seestücke.  A:  C: 
Gignoux,  del.  4  PI:  Nr.  1-4,  auf  2  Bl.  PI.  ca. 
95:140. —  XXXIl.  Monumentum ;  Epitaphium.  — 
XXXVI.  Der  Zerbrochne  Krug  ;  Die  Erfindung  des 
Saitenspiels.  —  XXXVII.  Dämon  Phillis;  Der 
Schweizer.  —  XXXVIII.  La  Poesie;  La  Peinture. 
—  XXXIX.  Les  Musiciens  Contents ;  La  Mere 
p.atiente.  —  XXXX.  Le  Dormeur  bien  garde; 
LaDormeuse  attrayante.  —  XXXXI.  Les  bones  Sans 
foucyes  ;  LaPipee.  —  XXXXII.  Die  zufridene  Hirten- 
Kinder;  Schlaefft  Er?  Oder  wacht  Er?  —  XXXXIIII. 
Muschchvcrk.  Uinrahimm^eji.  Gejircßgnren. 
zelten,  Monate.  Tageszeiten,  Thür.  Wandulir. 
Adresskarten,    Ziervasen. 


Die  Grobheit;  Der  Muthwille.  —  XXXXV.  Betrachtung 
der  Natur;  Die  T.adel-Sucht.  —  XLVIII.  K.irluschen  für 
Adresskarten,  4  Bl.  mit  je  4  Motiven.  —  XLIX.  desgl.  — 
L.  Architectische  Laubwercke  nach  heutiger  Art,  3  Bl.  — 
LIV.  2  Bl.  Vasen  auf  Sockel.  —  LVI.  Das  Ewige; 
Das  Vergängliche.  —  LVIII.  2  Bl:  Nr.  2,  Der  geseg- 
nete Mittag;  Nr.  4,  Die  fröhliche  Nacht.  —  LIX. 
2  Bl.  Vasen  auf  Sockel.  —  LX.  2  Bl.  desgl.  —  LXIII. 
2  Bl:  Mutter  u.  Tochter  (5);  Freierscene  (6).  —  LXV. 
2  Bl.  Jagdembleme  und  Hunde.  —  LXVIII.  1  Bl.  Kar- 
tusche mit  Sockel,  Nr.  i.  —  3  Bl.  Nachstiche  nach 
Folge  VI  u.  VIII,  bez:  J[ohan]  B.iltzer  fculp.  et  e.\c. 
Lifsae  et  Pragae. 

Kinder.     Hirienscenen.      Thcaterscenen.      Tanz.      Jahres- 
Spiegel,    BrJtnnen.     Dosendeckel.    Kartitschen.     Grabmäler. 


113.  NilSOn.  27  Bl.  Ornamente,  meist  mit  Figuren;  Folgen  von  je  2  oder  4  num.  Bl. 
J.  E.  Nilson  inv.  [et  del.]  Joh.  Georg  Hertel  excud.  Aug.  Vind.  PI.  meist 
ca.  330:210  (z.  T.  quer).  Stecher:  Jac.  Gottl.  Thelot,  Georg  Pinz,  B.  S.  Setlezky, 
Jacob  Wangner,  Emanuel  Eichel. 


Verl. -Nr.  15.  2  Bl.  Umrahmungen  aus  Muschel- 
werk, mit  Figuren:  Apelles;  Bagaris.  —  Nr.  17. 
2  Bl.  desgl :  Der  Getreue  Codrus ;  Der  ungetreue 
Schulmeifter  —  Nr.  22.  2  Bl.  desgl:  Nero;  Phala- 
ris.  —  Nr.  25.  2BI.  desgl:  Lycurgus ;  Pythagor.as.  — 
Nr.  30.  2  Bl.   desgl:   Abdolominus ;   Polycrates.   — 

Kartuschen.  Figuren.  Kigenfchaften. 


Nr.  45.  2  Bl.  desgl:  Hercules;  Simson.  —  Nr.  52.  3  Bl. 
je  zwei  Kartuschen  mit  Götterbüsten,  Nr.  i  —  3.  —  Nr.  54. 
4  Bl.  desgl.,  mit  Titel:  Ornements  Modernes.  —  Nr.  56. 
4  Bl.  desgl.  —  Nr.  65.  2  Bl.  Muschelwerk  mit  Figuren: 
DieFreyheit;  Die  Gefangenfchafft.  —  Nr.  88  2  Bl.  desgl. 
mit    zwei  Wanderern  bezw.   Kind. 


114.  Nilson,  72  Bl.  Porträts  mit  Umrahmungen  und  allegorifchen  Figuren,  meist 
fürstliche  Perfonen;  z.  T.  nach  Gemälden  von  Ant.  Graff,  Ant.  Pesne  u.  a.  Meist 
bez:  J.  E.  Nilson  inv:    (bezw:   del:)  fculps:  et  excud:  A:  V:      Maasse  verfchieden. 

—  Porträts,    Umrahnmngcn.  Figuren.  Allegorien.    Wajipen. 

115.  Nilson.  I  Bl.  Titelkupfer:  Maximilian  Joseph  von  Bayern  in  allegorifcher 
Gruppe.  Auffchrift:  Quod  Davidi  Francia,  Hoc  Salomoni  Bojaria.  J.  E.  Nilson  inv. 
del.  Sculps.  A.  V.   1774.         PL  300:194. 

I  Bl.    Titelkupfer  vor  der  Schrift:   allegorische  Darstellung:  auf  einem  Posta- 
ment weibliche  Figur  mit  dem  bayrischen  Wappen.  PI.  ca:  300:190. 

116.  Nilson (?).  3  Bl.  Komödienscenen  in  Muschelwerk;  darunter  Verse  auf  Co- 
lombine  u.  Coridon.  Johan  Michael  Probst,  excud:  A[ug:j  V.  Verl. -Nr.  39.  PI. 
ca.  260:180.  Dazu  das  eine  Bl.   vor  der  Schrift.  Vermutlich  von  J.  E.  Nilson. 

117.  Wachsmuth.  21  Bl.  Ornamente,  z.  T.  mit  Figuren;  Folgen  von  je  2  oder  4  Bl. 
[Jerem.J  Wachsmuth.  inv.  del.  [et  sculp.]  Joh.  Georg  Hertel  excudit.  PI.  ca. 
300:200.  Stecher:  B.  S.  Setlezky. 

Verl.    Nr.  11,    Unterfchiedl.     Neue    Cartouche.  Trunckenheit,  Die  übrige  6.  Laster,  Nr.  1,2.  —  Nr.  123. 

Diverfes  Cartouches  ä  la  moderne.  4BI:  Nr.  i — 4. —  2  Bl.    Kartuschen    mit   Kindern,    Nr.  i,  2.    —    Nr    141. 

Nr.  13.  4  Bl.   Aufbauten   von  Muschelwerk   mit  Fi-  2  Bl.  Rococo-FüUungen,  Nr.  2,  4.  —  Nr.  144.  3  m-  desgl. 

guren  :    die    Jahreszeiten.     —    Nr.    37.    2    Bl:    Die  Nr.   i,   3,4.  — Nr  148.  4  Bl.  desgl.  mit  einzelnen  Figuren. 

43  Bl.  Rahmenmotive  und  Ornamente;  Folgen  von  je  4  num.  Bl.    J[erem]: 

Wachsmuth    inv.   del.     [et  fculps.]     (bezw:    inv:    del:    u.    sculpsit    von...)    M[artin] 
Engelbrecht  excud.     Stecher:  J.  S.  Müller. 

Plafond;  lfd.  Nr.  87—90.  PI.  ca.  176:245.  —  Nr.  17. 
Muschelwerk  mit  Figuren:  Der  galante  Pilgrim;  lfd. 
Nr.  91—94.  PI.  ca.  245: 180.  — Nr.  18.  Muschelwerk  mit 
Figuren:  die  Erdteile;  lfd.  Nr.  95 — 98.  PI.  ca.  245:175. 
—  Nr.  23.  AUerneuefte  Fafon  einiger  Schild  oder  Car- 
touches;  lfd.  Nr.  117—120.  PI.  ca.  245:180.  —  Nr.  25. 


Verl. -Nr.  12.  Unterfchidliche  Auszierungen  zu 
Thüren  und  Fenfter,  etc.  etc.  fehr  nutzlich  zu  ge- 
br.auchen;  lfd.  Nr.  67  —  70.  PI.  ca.  185:155.  — 
Nr.  13.  Fortfezung  von  unterfchiedlichen  Auszieh- 
rungen... lfd.  Nr.  71 — 74.  PI.  ca.  185:155.  — 
Nr.  16.  Unterfchiedliche  neu  inventierte  Deken  oder 


Ornamente 


Deutschland 


31 


2  Bl.  Muschelwerk  mit  Figuren  :  der  Sommer,  der 
Winter;  lfd.  Nr.  126,  128.  PI.  271:189.  —  Nr.  26- 
I  Bl :  AUerneuefte  Fagon  von  Auszierungen  zu 
Portalen;  lfd.  Nr.  129,  PI.  271:185.  —Nr.  30. 
AufszierungenzuThiiren  u.Fenfter  ;  Ifd  Nr,  147  —  150 
PI  ca   185  —  250.  —  Nr.  50.  Liebesscenen  auf  kleinen 


Bühnen;  daneben  Schnörkel;  lfd.  Nr.  246 — 249.  PI.  147: 
210,  —  Nr.  70.  Kahmendetails  aus  Muschelvverk.  lfd. 
Nr.  330 — 333.  PI.  170:240.  —  Nr.  128.  2  Bl.  Muschelwerk 
mit  musicirenden  Figuren;  lfd.  Nr.  567 — 568  PI.  ca. 
258:165,  —  2  Bl.  Motive  für  eine  Umrahmung,  kolorirt. 
Nr.    2,  3;    lfd.  Nr.  1730 — 1731.     PI.  ca.  180:245. 


Eudoxia,  Fabritius.  —  Nr.  23.   Tanaquil ,  Tarquinius  Su- 
perbus. —  Nr.  27.  die  vier  Erdteile. 


Mnschehverk.  Knrhisclien.  Rahmen.  Bckrönungen.  Fenster. Thüren.  Füllungen.   Jahreszeiten. 

118.  Baumgartner.  20  Bl.  Muschelwerk  mit  Figuren;  Folgen  von  je  2  oder  4 
num.  Bl.  J[oh].  W[o]fFg].  Baumgartner  [inv.  et]  del.  Joh.  Georg  Hertel,  excud. 
PI.  295-335:190-215.  Stecher:  B.  S.  Setlezky,  Jac.   Gottl.  Thelot. 

Verl. -Nr.  8.  Ucalegon,  Moraus.  —  Nr.  12.  die 
vier  Lebensalter.  —  Nr.  14.  Alexander  Magnus,  Semi- 
ramis.    —    Nr.  16.    die    vier   Elemente.    —   Nr.  19. 

7  Bl.  desgl:  die  freien  Künste.    J.  W.  Baumgartner  inv.  et  del.  Jerem.  Wachs- 

muth    sculps.    Martin    Engelbrecht    exe.    Verl-Nr.  44  (lfd.  Nr.   215 — 221.)  PI. 

285:200. 

8  Bl.  in  2  Folgen:  je  zwei  umrahmte  Füllungen  mit  Genrescenen.  J.  W.  Baum- 
gartner inv.  et  delin.  Michael  Keyl  [Chriftoph  Frid.  Hörmann]  sculpsit.  Martin 
Engelbrecht  excud.  Verl.-Nr.  192,   196,  je  Nr.   i — 4.  PL  ca.   195:300. 

Lebe7isalter,  Elemente,  Erdteile,  Künste,   Genrefiguren, 

119.  Rösch.  34  Bl.  Ornamente;  Folgen  von  je  4 — 6num.  Bl.  G.  S.  Rösch,  [inv.  et] 
del.     Joh.  Georg   Hertel,  exe.     Stecher:  J.  W.  (=Jacob  Wangner). 

Verl.-Nr.  24.  4  Bl.  Muschelwerk    mit  Figuren:  Muschelwerk  mit  Figuren:  die  fünf  Sinne.     PI.  ca.  300; 

die  Erdtefle.     PI.  ca.  300:200.  —  Nr.  62    Diverses  200.  —  Nr.   72    1  Bl.  Kartusche   nebst  4  Einzelmotiven. 

Panou.    Unterfchiedliche  Behäng.     4  Bl.    (je  2  Tro-  PI.  296:180.  —  Nr.  74,  75.  Je  6  Bl.  HochfüUungen :  die 

phäen).     PI.  ca.    190:300.    —  Nr.  66.    Frontispicia.  zwölf  Monate,    PI.  ca.  300: 185.  —  Nr.  82.   4  Bl.  Muschel- 

Titul-Blätter    4  Bl,    PI.  ca.  180:300.  —  Nr.  71.  5  Bl.  werk  mit  Figuren:    die  Tageszeiten.     PI.  ca.  305:200, 

4  Bl.    die   Jahreszeiten    als   Sphinxgeflalten   mit   Kindern,    auf   Gesimsen 

lagernd.  G.  S.  Röfch  inv.  et  del.  Mart.  Engelbrecht  excud.  Verl.-Nr.  115,  Ifde. 
Nr.   515 — 518.  PI.  ca.   195:280. 

Trophäen.  Bekr'önungen.  Füllungen.  Erdteile.  Monate.   Sinne,   Tageszeiten.    Jahre szeiteii. 

120.  Haid.  44  Bl.  Ornamente,  meist  mit  Figuren;  Folgen  von  je  2  oder  4  num.  Bl. 
Joh.  Gottfr.  Haid[t]  [inv.  et]  del.  [et  Sculp.  bezw:  fecit].  Joh.  Georg  Hertel  excud. 
PL  300 — 335:195 — 210.  Stecher:  Gottlob  Rugendas,  Jac.  Gottl.  Thelot,  Jac.  Wangner, 
J.  M.   Steidlin. 


Verl.-Nr.  36.  2  Bl.  Umrahmungen  mit  Figuren: 
Mors,  Aeternitas.  —  Nr.  28.  2  Bl.  desgl:  Die  Welt, 
Dafs  Menfchliche  Leben.  —  Nr.  29.  4  Bl.  Kar- 
tuschen mit  Kindern:  die  Tageszeiten.  —  Nr.  33. 
4  Bl.  desgl.  mit  Figuren:  Monarchia  Romana, 
Graeca,  Perfica,  Afsyrica.  —  Nr.  38.  Cartouches  ä 
la  moderne,  4  Bl.  —  Nr.  40.  4  Bl.  Umrahmungen 
mit  Figuren:  die  Temperamente.  —  Nr.  41.  2  Bl 
desgl:  Aeneas,  Androclus.  —  Nr.  42.   4  Bl.  desgl: 


Nr.  43.  2  Bl.  je  zwei  Kartuschen  mit  Kindern :  die  Tages- 
zeiten. PI.  192:300.  —  Nr.  47.  4  Bl.  Umrahmungen  mit 
Figuren :  Die  Lieb  zum  Vatterland ,  Kriegs  List,  Die 
Dienftbarkeit,  Aufruhr.  —  Nr.  50.  4  Bl.  desgl:  Die  Weifs- 
heit.  Die    Vorfichtigkeit,    Die    Gütigkeit,    Die    Wahrheit. 

—  Nr.  57.  4  Bl.  allegorische  Denkmäler  mit  den  Büsten 
der  sieben  Weltweisen  auf  Postamenten.    PI.  ca.  200:310. 

—  Nr.  59.  4  Bl.  Umrahmungen  mit  Figuren :  die  Jahres- 
zeiten. 


Poetica,    Historia,    Mathematica,    Philosophia.     - 

Umrahmungen.    Kartuschen,    Figuren.     Tageszeiten.    Jahreszeiten.    Wissenschaften.    Temperamente.  Denk- 
mäler. Büsten, 

121.  Röscher.     14  Bl.    Ornamente;    Folgen    von   je   4  num.  Bl.     G[eorg]   M[ichael| 
Röscher,   [inv.  et.]  del.    Johann   Georg  Hertel  exe.     Stecher:    Eman.  Eichel. 


Verl.-Nr.  32.  4  Bl.  Einzelmotive  .aus  Muschel- 
werk. PI.  ca.  200:295.  —  Nr.  70.  I  Bl.  Kartusche 
mit  Emblemen,  Nr.  4.     PI.  300:196.  —  Nr.  83.  4  Bl. 


Nr.  91.  Spiegel  Rahmen.  Chafsis  des  Mivoirs.  2  Bl: 
Nr.  I,  3.  PI.  ca.  190:300  —  Nr.  96.  3  Bl,  Einzelmotive 
aus  Muschelwerk,  in  der  Mitte  je  ein  Stockknauf ;  Nr.  i — 3. 


Einzelmotive  aus  Muschelwerk.  PI.  ca.  200:293.  —    |   PI.  ca.  200:295.  —  Stockkndufe  u.  a. 

122.  Stockmann,  i?  Bl.  Muschelwerk  mit  Figuren;  Folgen  von  je  4 — 5  num.  Rl. 
J.  A.  Stockman  (bezw:  Stokhman),  [inv.  et]  del.  Joh.  Georg  Hertel,  excud.  A.  V. 
PL  ca.   300:200.         Stecher:  Jac.  Goitlieb  Thelot. 

Verl.-Nr.  18.     4  Bl.    die    Jahreszeiten   (Kinder).    1    zeiten.  —  Nr.  55.  2  Bl :  Nr.  2  u.  3.  —  Nr.  63.  4  Bl.  die 
—  Nr.  44.  5BI.   die  Sinne.  —  Nr  46.  4  Bl.  die  Tages-    |    Lebensalter. 


32  Ornamente  —  Deutschland 

123.  Ripa.  Pars  I[ — X].  des  berühmten  Italiänisch(en)  Ritters,  Caesaris  Ripae,  allerley 
Künften,  undWifsenfchafften,  dienlicher  Sinnbildern,  undGedancken...  dermahliger 
Autor,  und  Verleger,  Joh;  Georg  Hertel,  in  Augfpurg.  (Nebentitel:)  Ilistoriae  et 
Allegoriae,  Projectae  et  designatae  ü  Gottofr.  Eichler  jun.  inventae  autem  ä  Vendi- 
toreJoh:  Georg  Hertel  Aug:  Vind:  Pars  I[-V]  (Register:)  Erster  Band;  Pars  VI[-X] 
(Register:)  Zweyter  Band.  40.  10  Kupfertiiel,  4  Bl.  Register,  mit  Nebentiteln  200  ßl: 
Nr.    I — 200.  PI.  ca.   195:130.  Stecher:  J.  Wachsmuth,  E.  Eichel,   C.  Halbaur, 

.1.    Wangner.    Allcgorkn.  Elemente.   Erdteile.  Künste.    Tageszeiten.    Temperamente.    Wissenschaften. 

124.  Thelot.  4  Bl.  Muschelwerk  mit  Genre-Figuren.  Jac.  Gottlieb  Thelot,  delin.  et 
fculps.     Joh.  Georg  Hertel,   excud.  Verl.-Nr.  24,   Nr.   i — 4.  PL   ca.  300:200. 

125.  Eichel.  10  Bl.  Ornamente  aus  Muschelwerk.  E[manuel]  Eichel,  del[in]. 
Joh.  Georg  Hertel  excud.  PI.  ca.  300:200.  Stecher:  J.  M.  Steidlin,  J.  G. 
Hertel  jun. 

Verl.-Nr.  68.  6  Bl.  Kartuschen  mit  Emblemen,    i    (Bl.  4  fehlt).  —  Nr.  104.  i  Bl.  KnUufe,   Nr.  4.  —  Kar- 
Nr.  I — 6.  —  Nr.  70.  3  Bl.    Einzelmotive,    Nr.   i — 3    |    tuschen. 

126.  Ferelst.  4  Bl.  Muschel'werk  mit  Kindern:  die  Jahreszeiten.  Ferelst,  del.  Joh. 
Georg  Hertel,  excud.  Verl.-Nr.  69,  Nr.   i — 4.  PL  ca.  235  :  190. 

127.  Brünckmann.  2  BL  je  zwei  Rahmen  mit  Kartuschen.  Brünckman,  delin.  Joh. 
Georg  Hertel,  exe.  Verl.-Nr.  84,  Nr.    1,2.  PL  ca.  200:300. 

128.  Nessenthaler  (Joh.  Dav.).  2  Bl.  Muschelwerk  mit  figürlichen  DarftcUungen: 
Die  Mufic;  Die  Bäurifche  Lustbarkeit.  J[oh.]  D[av.]  Nefsenthaler,  inv.  et  del. 
Johan  Michael  Probst,  excud[itj  Aug.  Vind.         PL  ca.  210:300. 

129.  Klauber.  HistoriaeBiblicaeVeterisEt  NoviTestamenti...  Biblifche  Gefchichten... 

In  Hundert  fruchtbaren  Blätteren  Vorgeftellet  Von  Jofeph,  und  Johanne  Klaubern... 
in  Augfpurg...   1748.    qu.   fol.    Doppeltitel,    Titelkupfer    (J.    A.    Stockmann    delin.), 

99    Bl ;     Nr.    2 100.    —    Muschclwerk.    Umrahmungen. 

130.  Klauber.  4  BL  grosse  Kartuschen  mit  Kindern:  die  Elemente.  Klauber  Cath. 
Sc.  et  exe.  A.  V.  Nr.   i — 4.  PL  ca.  320:200. 

131.  Klauber.  38  Bl.  Muschelw^erk  meist  mit  figürlichen  Motiven,  Kindern  u.  a., 
bez.  [Jos.  et  Joa.]  Klauber  Cath.  Sc[ulp].  et  exe.  A.  V.  Meist  je  4  Bl.  PL  ca. 
190:220  (z.  T.  hoch).  Darunter  die  Folgen:  b  (Sockel  mit  Kindern),  c  (Jahres- 
zeiten), d  (Winde),  e  (Tageszeiten),  g  (Elemente),  h  (3BI.  Kartuschen),  m  (3  Bl.  desgl.), 
n  (i  Bl.  Sanguineus,   Hertel  Nr.  280);  7  Bl.  Planeten  (Folge  P'  bei  Hertel);  Sockel 

mit    Kindern     (vielleicht    a,    später    Hertel     Nr.    285).    Muschelwerk. Planeten.  Jahreszeiten. 

Tageszeiten.  Elemente. 

132.  Klauber.  i  BL  Einladung  zu  einer  Disputation  mit  figürlicher  Darfteilung  und 
Aufschrift,  Datum:   1771.  Klauber  Cath.  Sc.  et  exe.  A.  V.  PL  585:550.   —  Diplom. 


133.  Pier.      13  Bl.  Ornamente.  C[arl]   Pier  [Püer]  inv.  et  del.     Mart.  Engellirccht  ex 
cud.         PL  240-255:170-180  (z.  T.  quer).  Stecher:  J.  G.  Thelot. 

Verl.-Nr.  52.    2  Bl.   Rahmenbekrönungen,    lfd. 
Nr.  254,  257.    —  Nr.  61,    6  Bl.  Umrahnnmgsstückc 


für  Uccken,    lfd.    Nr.  292 — 297.    —    Nr.  62,   4  Bl. 


Aufbauten  aus  Muschelwcrk  mit  Kindern,  lfd.  Nr.  298 — 
301,  —  (Nr.  130.)  I  Bl.  Muschelwerk-Motiv  mit  Kind, 
lfd.  Nr.  577. 


134.  Baur.  Quatre  sortes  d'ecousfons,  utiles  aux  orfevres,  peintres,  sculptcurs,  plä- 
triers...  Joh.  Bauer  inv.  et  delin.  Jacob  Andr.  Fridrich  fculp.  Joh.  Christian  Leopold 
excud.  Aug.  Vind.  4  Bl:  Nr.  i — 4.  Auf  Bl.  2  der  Paralleltiteh  Vier  Sorten  von 
Schildern...  PL  220:167. 


Ornamente  —  Deutschland 


33 


[zu   134,  Baur].     28  Bl.    Ornamente,    Folgen   von  je  4  Bl.,  meist  num.  u.  bez:  Joh. 
Baur  inv.  et  del.    Mart.  Engelbrecht  excud.         PI.  220-240:150-190  (z.  T.  quer). 


Verl. -Nr.  31-  Kartuschen  auf  Sockeln  mit  Al- 
legorien: die  Jahreszeiten  ;  lfd.  Nr.  151  — 154.  — Nr. 
58.  Muschelwerk  mit  Schäferscenen  u.  Tieren;  lfd. 
Nr.  280—283.  —  Nr.  75.  Muschelwerk  mit  Land- 
schaften u.  Tieren;  lfd.  Nr.  350—353.  —  Nr.  107. 
Anweifung  zur  Zeichnung  neuen  Laubwerckhes  ;  lfd. 


Nr.  483 — 486.  —  Nr.  118.  Fernere  Anweifung  zur  Zeich- 
nung neuen  Laubwerckes  ;  lfd.  Nr.  527 — 530,  nur  bez: 
Martin  Engelbrecht  excud.  —  Nr.  123.  Einzelmotive  aus 
Muschelwerk;  lfd.  Nr.  547 — 550.  —  Nr.  143.  desgl ; 
lfd.  Nr.  627 — 630^  nur  bez:  Martin  Engelbrecht,  excud. 
Mnschehverk. 


135.  Preisler  (Joh.  Just.).  Nvzliche  Anleitvng  Rocailles  Nebft  andern  Verzierungen 
nach  ihren  Entwürffen  Umriffen  Schatte  und  Licht  richtig  nachzuzeichnen.  J.  J. 
Preifler  exe.  Verl.-Nr.  A.     2  Bl:    Nr.   i,  2.     Z.   188:150. 

136.  Weigel.  Neu  inventirte  Zierathen  vor  allerley  Künftler  nutzlich  zu  gebrauchen. 
Nürnberg  verlegts  Chrift.  Weigel  Junior.  Verl.-Nr. 400.  6B1:  Nr.  (i),2 — 6.  PI.  ca. 
180:240. 


Aus:  Nilson,  Ornamente  [112]. 

137.  Haidt  (J.  P.).  2  Bl.  Umrahmungen  aus  Muschelwerk,  mit  Pandurenfiguren  u.  a. 
J.  P.  Haidt    inv:   et  del:    Johan   Michael  Probst,    excud.    Aug.  V.        PI  ca.  195:295. 

138.  Hoppenhaupt,  i  Bl.  Kartusche  auf  einer  Steinplatte;  dabei  Amor  nebst  Köcher 
und  Buch.     Hoppenhaupt  Senior  inv:  PI.   190:264. 

I  Bl.  Vase  auf  Sockelaufsatz.     Dabei  Bacchus    und  Satyrknaben.     Hoppen- 
haupt Seni:   inv:  Z.  240:260. 

139.  Unbekannt.  2  Bl.  Figuren  in  Doppelrahmen,  je  2  Motive,  Nr.  i — 2.  Mart. 
Engelbrecht  excud.    A.  V.    Verl.-Nr.  225.  PI.  ca.   195:295. 

140.  Thomann.  4  Bl.  Muschelwerk  mit  Jagdscenen:  die  Jahreszeiten.  T.  H.  Thoman, 
inv:  et  del:      Joh.  Georg  Hertel,    ex[cud].     Verl.-Nr.   105.  PI.  ca.  300:200. 

4  Bl.  Jagdscenen,  Nr.   i — 4.    T.  H.  Thoman,  inv.  et  del.     Joh.  Georg  Hertel, 

exe.  Verl.-Nr,   106.  PI.  ca.  200:300. 

141.  Hertel  (Georg  Leop.).  38  Bl.  Ranken-  u.  Muschelwerkmotive  und  Füllungen 
(Jahreszeiten),  meist  in  Folgen  zu  4  Bl.  G[eorg]  L[eopold]  Hertel,  [del.  et]  fec. 
J[oh].  G[eorg]   Hertel,  exe:   [A:  V:]  PI.  meist  ca.   190:250  (z.  T.  hoch). 

Verl.-Nr.  18  (3  Bl.),  73  (2  Bl.),  94,  200,  205   I  262  (i  Bl:  Nr.  4),  269,   290,  305  (2  Bl.),  311,  327. 

(2  Bl :  Nr.  2,  4),  257  (i  Bl :  Nr.  2),  261  (i  Bl :  Nr.  3),    I 
Ornamentstichsammlung  Berlin.  3 


24  Ornamente  —  Deutschland 

142.  Roth.  Neu  inventirte  Schilder  vor  unterfchiedliche  Künftler  verlegts  Chriftoph 
Weigel  in  Nürnberg.     Chr:   Melch:   Roth,  inv:  del:   et  fculp:    (Verl. -Nr.  413).  6  131. 

Z.    ca.     150:210.    KiD-tiiscJu-n. 

143.  Zimmerman.  i  El.  die  heilige  Cäcilie  in  Umrahmung;  Inschrift:  Confoederatio 
S.  Caeciliae  ...  Monachij  ...  Zimmerman  del.  F.  Xav.  Jungvvierth  Sc.  Monachy. 
PI.  337:202. 

144.  Kilian  (Phil.  Andr.).  3  El.  Kartuschen  aus  Muschelwerk  mit  Köpfen  und  Em- 
blemen.    Phil.  Andr.   Kilian  excud.  Aug.  V.  Nr.  6 — 8.  PI.   ca.  230:170. 

145.  Wagner,  i  EI.  Titelumrahmung  um  leere  Mitte,  mit  weibl.  Figuren  und 
Kindern  in   Muschelwerk.     Appo   Wagner  Venezzia  C.  P.   E.  S.  PL  685:487. 

146.  Feichtmayr  (Joh.  Mich.).  7  El.  Muschelwerk  mit  Architektur  und  Vase,  Nr. 
I — 7.  El.  I  mit  Aufschrift:  Joh.  Michael  Feichtmayr  Stuckhador  invenit  et  excudit 
Aug.  Vind.  PI.  ca.   130:100. 

6    Neu    Schildt    inventirt    von    Johann    Michael    Feichtmayr    Stuckhador    in 

Augspurg.    B.  S.   Setlezky  Sculps.     Mit  Titel   6  El:    Nr.   i — 6.  PI.    ca.   233:179. 

147.  HÖder.  2  El.  Kartusche  und  Ruine  mit  Muschelwerk,  bez:  F.  W.  Höder  [In.  et] 
Fecit.         PI.  ca.   160  bezw.   170:115. 

148.  Wannenmacher,  i  El.  die  Jungfrau  Maria  mit  dem  Kinde,  von  Engeln  ge- 
tragen, in  Rococo-Umrahmung.  J.  Wanenmacher  Pictore  Romano  inv.  et  delineavit 
1757.     Georg  Chriftoph  Kilian  fculps.     Aug.  Vind.  PI.   347:217. 

149.  Landerer.  i  El.  aus:  Cartelles  ä  l'usage  des  Ingenieurs,  inv.  et  dessin.  par 
Landerer  ...  bez:  Land:  Inv.  Gr.  par  Seyfried.  Z.  180:270.  Nagler,  K.-L. 
16,  S.  323:  7  El. 

150.  Unbekannt.  8  EI.  unsymmetrische  Kartuschen  aus  Muschelwerk  mit  kleinen 
landschaftlichen  Motiven.     Nr.  A — F,   L,  M.  —  PI.  ca.  215:190. 

I    El:    Navigation.     Flufslandschaft ;    vorne    Neptun    mit    einem    Kahn     und 

Muschelwerk.     Nr.  O.  —  PI.  220:200. 

3  ähnliche  El:    Architectur  Militair,   Der  Eerg-Bau,    Die  schone  Künfte  und 

Wifsenschafl'ten.   Verl. -Nr.  AA,   Nr.  40,  47,   51.  —  PI.  ca.  220:200.   —   Knrtuschoi. 

151.  Hueber.  i  El.  Lehrbriefformular  mit  Landschaft  und  Umrahmung.  Conrad 
Hucber  in  Weingart,  delin.  Klauber  Cath.  Sculp.  A.  V.  PI.  350:435. 

152.  Henning.  7  El.  Muschelwerk  mit  Figuren.  C:  D:  Henning,  Junior  inv:  del: 
et  excud:   Nürnh.  PI.  ca.   180:116.  Guilm.  S.  454:  8  El. 

153.  Engelbrecht.  Inventionen  zu  kleinen  Sack  Calender.  4  El.  kleine  Füllungen. 
Engelbrecht   exe.     Verl. -Nr.  613,    Nr.   i — 4   (Ifde.    Nr.    2958 — 2961).  PI.    152:193. 

154.  Grossmann.  4  El.  Konsolen  mit  Schrifttafeln,  Urnen  und  Elumen.  C.  A. 
Grand'home,  del.     J.  G.   Hertel,  exe.    Verl. -Nr.  275.  PI.  ca.  260:190. 

4  El.  Trophäen  aus  Emblemen.     C.  A.  Grosmann,  inv:  del:   et  exe:  A.  V. 

Verl.-Nr.  24,   .Nr.   i — 4.  PI.  ca.  237:180. 

155.  Riedel.  Samlung  vcrfchiedncr  Elumen,  Früchte,  gewöhnlicher  Zierathen,  Ge- 
fäfse,  Schilder...  G.  F.  Riedel,  Sculpsit.  in  Verlag  Johannes  Gradmann  zu  Augs- 
bourg.  (i  El:)  aö.  1778.  Verl.-Nr.  4.  17  El:  Nr.  i  —  5,  11  — 14,  16  —  22,  24. 
PI.  ca.  230:180.  Guilm.  S.  460:  24  El. 

6  El.  ländliche  Liebesscenen   in   Rahmen.     G.  F.  Riedel,    delin.    et   Sculp. 

In  Verlag  Joh. 's  Gradmann  zu  Augspurg.    Verl.-Nr.  7,  Nr.  i — 6.  PI.  ca.  233:176. 

liluincn.    J'riicltlc.     Uiiiyalimu/igen.     Trophäen .     Zieniaseii      Kalimcn, 


Ornamente  —  Deutschland  —  England  55 

156.  Riedel.  Attributs  de  Geurre  antiques.  Gottlb  Fried.  Riedel,  Sculps  [ao.  1779.]. 
Jobs  Gradmann  exe.  A.  V.  Verl.-Nr.  20.  12  Bl:  Nr.  i — 8,  13 — 16.  PI.  ca. 
285:185.         Nachstiche  zu:  De  la  Fosse,  Nouvelle  Iconologie^  Ile  Vol.  Cah.  00,  PP. 

5  ähnliche  BI:    Die  Fechtkunst,    Büchfenmacherkunst,    Das    Trauerfpiel,    Die 

Oper,  Bürgerliche  u.  Kriegs-Baukunst;  davon  2  Bl.  bez:  G.  F.  Riedel  exe.  A.  V. 
Nr.  E.  PI.  ca.  300:107.  Nachstiche  zu:  De  la  Fosse,  Nouv.  Iconol.  I,  Bl. 
93,   96,    100. 

3  Bl:  Der  Überflus,  Der  Adelstand,  Academie  der  fchÖnen  Künfte  u.  Wifsen- 

fchaften;  davon  2  Bl.  bez:  [J.  C.  Fosse  inv.]  G.  F.  Riedel  sc[ulp].  et  exc[ud]. 
A.  V.  PI.  ca.  230:155;    (davon   i   Bl.    quer),    i   Bl.   175:230.  Nachstiche   zu: 

De  la  Fosse,  Nouv.  Iconol.  I,  Bl.  64,  76. 

157.  Borowsky.  2  Bl.  Rahmen;  dereine  rechteckig,  mit  Trophäen,  bez:  Borowefky, 
ecx:;  der  andere  mit  ovaler  Medaillonfassung  u.  Frauenköpfchen  am  Sockel. 
PI.  292:207  bezw.  230:195. 

158.  Meil.  103  Bl.  Vignetten  und  Titelkupfer,  meist  bez:  J.  W.  Meil  inve.  (bzw: 
dei.)  et  fe.    Maafse  verschieden;  meist  ca.  60:60-100. 

I  Bl.  Kartusche  aus  Muschelwerk  mit  Maske  und  Kind.    J.  W.  Meil  inv:  et  fe: 

PI.  157:202. 

I  Bl.  Muschelwerkmotiv  auf  Sockel.         PI.  105:122. 

Vigyiettcn.     TUelhldttcr .     Kinder,     Sinnbilder.     DenkinaUr. 

159.  Hertel  (Joh.  Georg).  I  Bl.  zwei  Trophäen  mit  Helm  und  Hahn.  Joh.  Georg 
Hertel  tx.    Verl.-Nr.  378,  Nr.   i.  Pl.   168:252. 

160.  Moeglich.  i8  Bl.  Vignetten,  Rahmen  u.  Schrifttafeln,  meist  bez:  A.  L.  Moeglich 
fecit.     Maafse  verschieden. 

I  Bl.  Hochzeitsblatt  (handschriftl:  H[rn.]    Hans  Carl  Weifer...)  And.  Leonh: 

Moeglich,  inv.  et  fculps.   1783.  PI.  243:235. 

I  Bl.  Medusenmaske  auf  ovalem  Schild  (nach  A.  Quellinus).    A.  L.   Moeglich 

fecit.  PI.    217:174.    Vignetten.     Rahmen. 

161.  Chodowiecki.  2  Bl.  Fächer  mit  Ornament  und  figürl.  Darstellungen.  D.  Chodo- 
wiecki  f:   (bezw.)  inv  &  fculpf:   1787.  PI.  ca.  290:530. 


2.  England. 

162.  Pearce.  12  Bl.  Grottesken.  Das  erste  Bl.  bez:  Eduard"=  Pearc«  fecit.  Thomas 
Rowle  excud.   1647.  PI-  ca.   115:73  (4  Bl.  quer).  Guilm.  S.  517:    i6  Bl. 

163.  Lock.  A  New  Drawing  Book  of  Ornaments,  Shields,  Compartments,  Mafks, 
&c.,  Drawn  &  Engrav'd  By  M.  Lock.  Printed  for  J.  Williams,  Library  of  Arts  ... 
Titel  u.  6  Bl:  Nr.  1—6.  Bl.  i:  F.  Viuares  fecit.,  Bl.  2  u.  6:  A  Walker  Sc[ulp.] 
PI.  ca.  190: 190. 

5  Bl.  Kartuschen,  unbez.;  das  eine  Bl:   Nr.  6.        PI.  ca.   145:125    (z.  T.  quer). 

Aehnlich   Lock.   —   Musckeiiuert;. 

164.  Wallis.  A  Book  of  Ornaments  in  the  Palmyrene  Taste  ...  by  N.  Wallis  ... 
Elegantly  Engraved  on  Twelve  Plates.  London,  Publishd  ...  by  J.  Taylor  ... 
1771.     qu.  4Ö.     10  Bl:   A,   Plate  I — X.  PI.   ca.   175:220. 

3* 


Ornamente  —  Frankreich 


Aus:    Ducerceau,  Kartuschen   [167]. 


3.  Frankreich. 


165.  Unbekannt  (Schule  von  Fontainebleau).  5  El.  ^A^andfüllungen:  i)  Kleopatra  in 
ovaler  Umrahmung;  Bartsch  41.  2)  Opfertod  des  Marcus  Curtius,  rechteckig  um- 
rahmt; Bartsch  47.  3)  Apelles,  die  Geliebte  Alexanders  malend,  in  ovaler  Um- 
rahmung. PI.  448:301.  4)  eine  ganze  und  zwei  halbe  Landschaften,  in  Ovalen 
zwischen  plastischem  Rollvverk  mit  Masken  und  zwei  weiblichen  Hermen;  datirti544. 
PI.  316:38s.  5)  Kartusche  mit  zwei  sitzenden  Kindern  zur  Seite  und  einer  lagern- 
den Nymphe  im  Mitteloval.     Z.  50:115. 

166.  R.  G.  I  Bl.  Wandfüllung  mit  Landschaft  in  Oval  nebst  Figuren;  bez:  R.  G. 
(in   Spiegelschrift).    Schule    von    Fontainebleau.     Bartsch   XVI,  425,  Nr.   120. 

167.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  20  Bl.  grofse  Kartuschen,  genannt:  Cartouches 
de  Fontainebleau.  Zwei  Folgen,  je  Nr.  i — 10.  PL  ca.  235:170  (z.  T.  quer). 
Vgl.  Geymüiler,  Les   Ducerceau,   S.  315.  —  Kartuschen.   Roiiwo-k. 

168.  Ducerceau. 

S.  3.5:   36  Bl. 


29  Bl.  kleine  Kartuschen.  Z.  ca.   180:130   (z.T.  quer).     Geym. 

Reprod.  Baldus,   Paris  1880:  33  Bl.  (im  Gegensinne).  —  Hoiiwrrk. 


169.  Ducerceau.  Jacobvs  Androvetivs  Dv  Cerceav  Lectoribvs  S.  Nihil  Alivd  Semper 
Cogitanti  ...  Visvm  Est  Librvm  ...  De  Eo  Pictvrae  Genere  Qvod  (Grottesche) 
Vocant  Itali  ...  Emittere  ...  Avreliae  1550.  Titel  u.  49  Bl.,  z.  T.  nach  E.  Vico. 
PI.  ca.   116:80.     Geym.  S.  316.  Reprod.  Baldus:  62  Bl.  (im  Gegensinne).  —  Grottesken. 

170.  Ducerceau.  Lcctori  En  Nostrvm  Tibi  Denvo  Prodit  Opus  De  Lvdicro  Pictvrae 
Genere  ...  (Grotescam  Vvlgo  Dicvnt)  Mvltis  Figvris  Recens  Avctvm  ...  Lvtetiae 
Anno  Domini  1562  J  A  D  C.  Titel  u.  60  Bl.,  meist  Neustiche  des  vorigen  Werkes 
im  Gegensinne.        PI.  ca.  115:70.     Geym.  S.  316.  —  Groitesken. 


Ornamente 


Frankreich 


37 


171.  Ducerceau.  Premier  Recueil  d'ornemens  Grotesques  et  Arabesques  par 
Ducerceau.  ed.  Jombert.  Verl.-Nr.  25.  6  Bl.  mit  10  Friesen:  Nr.  i — 10.  Maafse 
verschieden.    Geym.  S.  317.    Dazu  6  Bl.  mit  7  PI.  ältere  Abdrücke  der  vorigen   PI. 

(Nr.    2 6,    9,    10).    Friese.     GrotteskeK.    Bandwerk. 

172.  Ducerceau.  i  Bl.  grotteske  Querfüllung:  unter  leichten  Decken  mit  Lauben 
ein  Kameel  und  ein  Orientale  mit  Sieb,  Nr.  3  einer  Folge  von  10  Bl.  PL   133:200. 

I  Bl.  Grotteske  mit  vielen  Feldern,  in  der  Mitte   ein   Gebäude,   seitwärts   je 

zwei  lagernde  Flussgottheiten.  Z.   185:270. 

I  Bl.  grosser  Fries  aus  Bandwerk  u.  Grottesken ;  unten  Kinder  auf  Windhunden 

u.  Tritonen.  PI.   154:328. 

I  Bl.  ähnlicher  Fries;  in  der 

Mitte  Kartusche  mit  sitzendem 
Manne,  zu  dem  zwei  Frauen  beten. 

PL    64:219.    Grotteskefi.     Friese. 

173.  Ducerceau.     20  Bl.   mit  41  PL 

Friesstücke  aus  Bändern,  Mau- 
resken u.  a.,  z.  T.  zu  Balustraden 
geeignet.  PI.  ca.  45:70.  Geym. 
S.  315:  38  pieces.  Reprod.  Baldus, 
Paris    1880    (im    Gegensinne).    — 

Friese.     Balustrade  ii . 

174.  Ducerceau.  n  Bl.  Rollwerk- 
motive (Vignetten)  mit  Masken, 
Kindern  und  Früchten.  PL  ca. 
70:125.  Geym.  S.  320:  12  Bl. 
Reprod.  Baldus,  Paris  1880:   12  BL 

(im  Gegensinne). Rollwerk.  Vignetten. 

175.  Ducerceau.  23  BL  kleine  Tro- 
phäen in  Friesen  und  Füllungen, 
antike  Waffen^  Kriegswerkzeuge, 
ein  Wagen  mit  Trophäen.  PL 
ca.  105:60  (z.T.  quer);  der  Wagen 
79:118.  Geym.  S.  318:  21  BL  Re- 
prod. Baldus,  Paris  i88o  (im Gegen- 
sinne).       Troplidcn.  Helme.  Rilsttcngen. 


Aus:  Ducerceau,  Grottesken  [169]. 


176.  Ducerceau.  26  BL  Bandwerk- 
muster für  eingelegte  Arbeiten. 
PL  ca.  150:150.      Geym.  S.  319.   — 

Bandiverk.    Einlegearbeit.    Fussböden. 

177.  Ducerceau.     20  Bl.  Mauresken,  schwarz  auf  weiss,  meist  mehrere  Motive,   mit 
doppelter  Randlinie;   freie  Nachstiche  nach  P.  Flötner.        PL  ca.   190:125.        Geym. 

S.    320,     I.    Serie.    Manresken.     Schwarzornatnent. 

178.  Ducerceau.     38  Bl.  kleine  Mauresken,  schwarz  auf  weifs,  z.  T.  mehrere  Motive, 
mit  einfacher   Randlinie.         PL  ca.  50:88    (z.  T.  hoch).         Geym.  S.  320,  3.  serie: 

44    BL    Manres/cefi.     Schwarzornament, 

179.  Ducerceau.     Ornement   de    damasquinerie   pour   les   fourbisseurs     A  Paris 
Ches  P.  Mariette.     13  Bl.  Gegenstiche  zu  der  vorigen  Folge. 

180.  Unbekannt,     i  Bl.  Füllung  mit  Bandwerk,  weiss  auf  kreuzschraffirtem  Grunde. 
Z.  262:202. 


38  Ornamente   —  Frankreich 

181.  Woeiriot.  i  Bl.  Buchdruckerzeichen  mit  Inschrift:  Abstinet  Clemens  Male- 
facere.  Lvgdvni  apud  dementem  Baldinum.  1556.  Darunter:  P.  Woeiriot.  Rob.- 
Dum.   204. 

182.  Boyvin.  Hyftoria  Jafonis  TheflTaliae  Principis  de  Colchica  velleris  aurei  expedi- 
tione:  cum  figuris  aere  excufis,  Earvmque  Expositione,  versibvs  Prifcorum  Poetarum. 
Ab  Jacobe  Gohorio  Parifienfi.  Parisiis  ...  1563.  qu.  fol.  Mit  Titel  8  S.,  26  Bl: 
Nr.  I — 26,  erfunden  von  Leonard  Thiry  (Widmung:  Leonardus  Tyrius),  gestochen 
von   Rene  Boyvin,  herausgegeben  von  Joan.  de  Mauregard.     Rob.-Dum.    (Boyvin) 

39  — 64.    Uiin-altiiiHugen.     Rollwcrh.     Kinder.     Fruchtgchängc. 

183.  Boyvin.      16  Bl.  grotteske  Hochfüllungen  mit  Götterfiguren,  Nr.   i — 16.     Bl.   i 

bez :     Rous.    Floren,    (ursprüngl:     Leonardus     Theodoricus)    Jnuentor.       Erfinder: 
Leonard  Thiry,  Stecher:  R.  Boyvin.    Rob.-Dum.  (Boyvin)  119 — 134.         Guilm.  S.  21: 

20    Bl.    —    Iloc/i/ülliiiigeii.     Grottcskcn. 

184.  Boyvin.     3  Bl.  Füllungen  mit  Grottesken:   i)  zwei  Tritonen  mit  Fruchtkörben; 

2)  zwei  sitzende  Satyrn  mit  Chimären  auf  den  Schultern;  3)  drei  Satyrn  mit  Noten- 
buch unten.     Unbezeichnet.  PL  184:142.  Guilm.  S.   22:   6  Bl. 

3  Bl.  Nachstiche  nach  der  vorigen  Folge :    i)  ein   Kind   mit  Vase  unter  einem 

Laubdach,   unten  zwei  Kinder  auf  Füllhörnern,   bez:   Leste;  2)  Bacchusknaben  mit 
drei  anderen  bacchischen  Figuren  in  Ranken,  bez;  Jaen  Hogenberg  fecit    Lautomne; 

3)  das    zweite  der  obigen  Blätter,    bez:  M.  Dvval.  Fe.   Lhyuer.     Rob.-Dum.  V,  61, 
Nr.  6,  9,   10. 

3  Bl.  Pilasterfüllungen  mit  Trophäen;  oben  Gruppen  von  Gottheiten.        PL 

260:78.  Guilm.  S.  21:   6  Bl. 

185.  Boyvin.  i  BL  Nymphe  von  Fontainebleau  in  reicher  Umrahmung.  Rous. 
Floren.    Jnuen.  Z.  ca.  305:516.  Rob.-Dum.   18. 

186.  Ducerceau.  Livre  De  Grotesqves  De  Jacqves  Androvet  Dict  Dv  Cerceav. 
A  Paris,  De  l'imprimerie  d' Andre  Wechel.  1566.  fol.  Titel,  2  S.  Vorrede  (A 
Madame  Renee  De  France),  36  Bl.  (und  4  DubL).  PL  ca.  235-260: 165  (z.  T. 
quer).         Geym.  S.  317:   35  Bl.     Reprod.  Baldus,   Paris:  35  Bl.  (im  Gegensinne).  — 

Gj-ottcshen, 

187.  Firens.  5  Bl.  einer  Folge  von  Einzelmotiven:  Früchte,  Masken,  phantas- 
tische Mischgestalten;  davon  ein  BL  mit  drei  Löffeln.  Z.  T.  bez:  Firens  ex. 
Z.  ca.   140:195.     VgL  Reynard,  Cat.  Nr.  379,  380;  Guilm.  S.   45:    12   BL —  Früchte. 

Masken.      Löffel. 

188.  Tavernier.  Diferents  Conpartiments,  Et  Chapiteavx,  Propres  Povr  Tovs  Scvlp- 
tevrs,  Peintres,  Gravevrs,  Macons,  Et  Avtes.  1619.  A  Paris  Chez  P.  Marietle  rue 
St.  Jacques  äl  enfeigne  de  1  efperance  (früher:  chez  Melchior  Tavernier  ...  Destailleur, 
Notices  S.  59,  2).     Titel  u.  20  Bl:   Nr.  i — 12,    14,   19 — 22,  27  —  29.        PL  ca.   110:160 

(z.    T.    hoch).    Rolhvcrk.     Kartnschcn. 

189.  Bosse,  i  Bl.  Fächer  mit  den  Lebensaltern.  A.  Bofse.  auec  Priuilege  du  Roy 
l'an   1628.  Z.   170:530. 

190.  Rabel.  Cartovches  de  diferentes  Inuentions.  Tres  Utilles,  a  pluffieurs  fortes 
de  Perfonnes,  A  Paris  Chez  Melchior  Tauernier  ...  1632  (Späterer  Zusatz:  F.  L. 
D.  Ciartres  excu.)  Titel  u.  12  Bl:  Nr.  i — 12;  Bl.  i  bez:  Rabel  Inuentor  et  fecit. 
F.  L.  D.  Ciartres  excu  ...  Dazu  i  Bl.  wiederholt,  ohne  die  Nr.  mit  verändertem 
Mittelbild,   und    i   ähnl.  Bl.  PL  ca.   135:190;  Titel  kleiner. 

12  Bl.   kleinere  ähnliche  Kartuschen   mit  Landschaften.     Nr.   i  — 10,  (11,   12). 

BL   I   bez:  Rabel  Inue.  et  fecit.    F.  L.  D.  Ciartres  excu  ...  PL  ca.   170:130. 


Ornamente  —  Frankreich 


39 


191.  Philippon.  Cvrievses  Recherches  De  Plvsievrs  Beavs  Morceavs  D'ornemens 
Antiques,  et  Modernes  ...  Par  moy  Adam  Philippon  ...  Chez  l'Autheur  ...  (Paris) 
1645.  Kupfertitel,  Widmung  (Nr.  2)  u.  40  Bl:  Nr.  3 — 42,  dazu  10  El.  einer  nicht 
zugehörigen  Folge,  Nr.  43 — 52.  PI.  ca.  230:130  (z.  T.  quer).  Vgl.  Destailleur, 
Notices  S.  69,  Guilm.  S.  55.  Stecher:  J.  Le  Pautre.  Eine  Auswahl  dieser  Blätter 
(26  PI.    auf  9  Bl.)    ist    später   in  J.   Lepautre,  Oeuvres    ed.  Jombert  (Nr.  3    dieses 

Katalogs)    aufgenommen    worden.    Konsohn.    Friese.    Rankenornament.    Masken.    Fabelwesen. 

Wasserspeier.     Altäre.     Kapitelle.     Rosetten.     Ziervasen.     Rduchcrbecken.     Karyatiden.     Helme.     Trophäen. 
Decke7i.     Hermen.     Opfer.     Tritoncn.     Kinder. 


192.  Chauveau.  Divers  Masqves  Grauez  par  F.  Chauueau  et  Dediez  a  Jean  de  Leins  .. 
Par  ...  Jacques  van  Merlen.  A  Paris  rue  S.  Jacques  ...  Titel  u.  9  Bl.  mit  18  PI.  — 
PI.  ca.  60:40;  Titel  60:80. 


193.  Chauveau.  Divers  Masques 
Inuente  par  F.  Chauueau.  Jere- 
mias  Wolff  Excudit  ...  Verl.-Nr. 
116.  Titel  u.  6  Bl.  mit  je  3 
Köpfen:  Nr.  i^ — 7;  Gegenstiche 
zur     vorigen     Folge.  PI.  ca. 

92:152.    Masken. 


194.  Vouet.  Livre  De  Diverses 
Grotesqves,  Peintes  Dans  Le 
Cabinet  Et  Bains  De  La  Reyne 
Regente,  Av  Palais  Royal  Par 
Simon  Vovet  ...  Et  Graves,  Par 
Michel  Dorigny  MDCXLVII.  A 
Paris  Avx  Galleries  Dv  Lovvre... 
Mit  Kupfertitel  u.  Widmung  15 
Bl:  Nr.   i — 15.         PI.  ca.  245  :9o- 

195.    Grottesken.     Hochfüllungen. 

195.  Vouet.  Buch  Von  Unter- 
fchidlichen Zierathen...  Durch 
Simon  Vovet  ...  Zu  Parifs.  Ver- 
legt zu  Augfpurg  durch  Johann 
Ulrich  Kraus  A.  1689.  Mit  Kupfer- 
titeln 15  Bl:  Nr.  i — 15;  Bl.  2  mit 
dem  franzöfischen  Titel.  PI. 
ca.  200:80-160.  Verkleinerte 
Gegenstiche  zum  vorigen  Werk. 


Aus:  Ducerceau,  Grottesken  [170]. 


196.   Pierretz.        Recherche     de 

plufieurs  beaux  morceaux  d'or- 
nemens antiques  modernes  ... 
par  A.  Pierretz.    A  Paris,  Chez  la  Veufue  F.  Langlois,  dict  Chartres  (hdschr:   1648). 

Mit     Kupfertitel     25    Bl:     Nr.     I 25.  PI.     ca.     160:110.     —     Heime.  Masken.  Friese.  Altäre. 


197.  Errard.  Diuers  Trophees  Dediez  A  La  ...  Reine  de  Suede  Par  Charles  Errard  ... 
1651.  Renatus  Lochonius  fculpfit.  Titel  u.  5  Bl.  Trophäen  nach  P.  da  Caravaggio. 
PI.  ca.  225  :3o5. 


Diuers   Ornements   Dediez   A  La  ...    Reine    de    Suede    Par   Charles 
1651.    Renatus  Lochon[ius]  fculp.    Titel  u.  6  Bl,       PI.  ca.    160:380.  — 


[197].  Errard 

Errard  . 

Akanthus.     Rankenornament.     Kinder, 


40 


Ornamente  —    Frankreich 


[8J.   Errard.    Ornemens  Des  Appartemens  De    La  Reine  Au  Vieux  Louvre 
Par  Le  Sieur  Errard.     A  Paris   Langlois  ...  6  Bl:    Nr.  A — F.  PI.  ca.  300:180. 

Stecher   (nach   Guilm.  S.  Si   u.  88):  Paul  A.  Ducerceau;  vgl.  Meyer,    K.-L.  II,   26, 

Nr.    3.    Hochfüllungen.      Crotteskcn. 

[197].  Errard.     17  PI.  auf  7  Bl.  Vignetten  und  Friesornamente  für  Bücher.    R.  Lochon 

ic.     KaniHcistoi.     Rankaiornamcnt.     Kinder, 

198.  Errard.  i  Bl.  Rankenfries  mit  zwei  weibl.  Halbfiguren,  die  einen  Kranz  halten. 
F.   poilly   fe.  PI.  250:410  (die  Ecken  abgeschrägt). 

199.  Stella.  Divers  Ornements  D'Architectvre,  Rccveillis  Et  Dessegnes  Apres 
L'Antiqve  Par  M^  Stella  ...  A  Paris  aux  Galleries  du  Louure  ...  165S.  fol.  Kupfer- 
titel, Widmung,  65  Bl:  Nr.  i — 24,  26 — 66,  bez  :  Francoise  Bouzonnet  fecit.        PI.  ca. 

275-200.    Friese.     Karniese.     Bandwcrk.     Rosetten.     Akanthiis.     Rankenornaiitcnt. 

200.  Pierretz  (le  Jeune).  Livre  De  Divers  Panneaux  enrichis  de  plusieurs  Orne- 
mens &  Grotesques  faicts  et  grauez  Par  Pierretz  Le  Jeune.  A  Paris  Chez  N. 
Langlois  ...   11    Bl:  Nr.   i— 11,   Nr.   12  fehlt.  PI.  ca.   195:130.     Dazu  Bl.  3,   5,  S 

vor    den    Nrn.    Hoch/ailungen.     Bekrönungen. 

[7].  Pierretz  (le  Jeunei.  Livre  De  Panneaux    d'Ornemens   Faits   par   Pierret  le 
jeune.     A  Paris  Chez   N.  Langlois  Fils  rue  de  la  Harpe  ...  6  Bl:   Nr.    i^ — 6.  PI. 

ca.    195:128.    Hochfiillungen. 

[7J.  Pierretz  (le  Jeune).    Vases  et  Bordures  de  Miroirs.    Chez  N.  Langlois  Fils  ... 

12    Bl:    Nr.     I 12.  PL    ca.     190:128.    Ziervasen.     Rahmen. 

201.  Pierretz  (le  Jeune).  I  älteres  Titelblatt  zu  der  vorigen  Folge,  mit  Aufschrift: 
Liure  de  Vases  et  Ornements  faits  par  Pierret  le  Jeune  Rue  St.  croix  ...  chez 
F.  bourlier.  A  Paris  ...  (gleich  dem  Titelbl.  der  Folge:  Livre  de  Panneaux).  Vgl. 
Guilm.  S.  94. 

202.  Marot  (Jean).  2  Bl.  Friese  und  Masken;  vermutlich  (vor  der  Schrift)  aus  der 
Folge:  Frises,  Mascarons,  Ornements  pour  Moulures,  (Dest.  S.  141:  12  BL).  PL 
ca.  225:155. 

203.  Charmeton.  Ornements  Seruants  de  Montans  ...  dessines  par  G.  Charmeton  ... 
et  graues,  par  N.  Robert  ...  Se  vendent  Chez  le  dit  Robert.  6  BL,  ohne  die  Nrn. 
I — VI.  PI.   ca.  330:200. 

2  ähnliche  Bl:  N.  Robert  Sculp.   Nr.  1,  2.        PL  ca.  330:  200.       Guilm.  S.  67:  6BL 

Plusieurs  fortes  Dornemens  &Masque  Inuentez  par  G.Charmeton  ...  Grauez 

par  G.  Audran.  G.  Audra  excudit  ...  1676.  6  Bl:  Nr.  A  — F,  davon  BL  B — F  mit 
der  ursprüngl.  Adresse  des  N.  Robert.  PL  ca.  220:155. 

Diuerses  Ornemens  pour  Seruir  a  toutes  Sortes  dartisans  dessinee  par  G. 

Charmeton  ...  grauee  par  N.  Robert.  A  Paris  Chez  G.  Audran  ...  6  Bl:  Nr.  i — 6. 
PL  ca.  225:165   bezw.  255:155. 

Plusieurs   Sortes  d'Ornemens    comme   Paneaux  ou  Montans,  Scabellons, 

Platfonds,  pantes  de  Lits  Seruants  a  la  Broderie  et  autres,  dessinez  par  G.  Char- 
meton ...  Graues  par  N.  Robert  ...  et  Se  vendent  Chez  G.  Audran  ...  6  Bl:  Nr.  i — 6. 
PL  ca.  305-330:200-220. 

Ceintre    et   Paneaux    pour   Seruir    a    des    Carrofse    et    autres    Ornemens 

dessinez  par  G.  Charmeto  ...  Graues  par  N.  Robert  ...  et  Se  vendent  Chez  G. 
Audran  ...  6  Bl:  Nr.   i — 6.  PL  ca.   190:280. 

Ornemens  du  Sieur  Charmetton  Peintre  du  Roy.    Et  Grave  Par  Audran  ... 

Chez  Audran  ...  6  BL  Zwickelfüllungen.        PL   100 — 150:100 — 150  (übereck  gestellt). 

lloch/iäluiigen.     l'ilaster.     Masken.     Bekrönungen.     Friese.      ]Vagen.     Stickmuster. 


Ornamente  —  Frankreich 


41 


204.  Ducerceau    (Paul   Androuet).     Le    Second   Liure   de   Frises    jnuente    et   graue 
par  A.  Ducerceau.  A  Paris  ches  F.  Poilly  ...  4  Bl.    Meyer,  Künstler-Lexikon  Nr.  10. 

3.™=  Liure    de    diuerses   Erises,    Inuentees   et    grauees   par   Paul   Androuet 

Ducerceau.    A  Paris  ches  F.  Poilly  ...  4  Bl.     Meyer  Nr.   11. 

4  Bl.  je  3  Rankenfriese,  bez:  F.  Poilly  excud  ...,  2  Bl.  auch:  P.  A.  Ducer- 
ceau J.  F.  [in.  fe.]     Meyer  Nr.  13. 

Ornemens   ä  la  Mode  Invente   et  Graue    par   du  Cerceau.    A  Paris  Chez 

N.  Langlois,  rue  St.  Jacques,  ä  la  Victoire,  auec  Privilege  du  Roy.  4  Bl:  Nr.  i — 4. 
Bl.   2  bez:  Peint  par  le  Süeur,   Graue  par  du  Cerceau  ...  PI.  ca.  260:210. 

Le  i.^"^  Liure  de  Diuers  Ornemens  de  feuillages,  en  forme  de  Panneaux  ä 

rUsage  de  Ceux  qui  excercent  le  Dessein,  jnuentez  et  grauez  par  A.  Ducerceau. 
A  Paris    ches  F.  Poilly   rue  s.'  Jacques  ...   i   Bl.  Titel,    bez.  Nr.   i.     Meyer  Nr.  4. 

Le  Second  Liure  de  Diuers  Ornemens  de  feuillages ,  en  forme  de  Pan- 
neaux ä  L'Vsage  de  Ceux  qui  exercent  le  Dessein,  jnuentez  et  gravez  par  A.  Ducer- 
ceau.    A  Paris  ches  F.  Poilly  ...  6  Bl:  Nr.  7 — 12.     Meyer  Nr.  4. 


Aus:  Ducerceau,   Bandwerkmuster  [176]. 


Dieselbe  Folge  in  Gegenstichen  unter  dem  Titel:   Liure  de  Diuers  Ornemens  ... 

par    A.  Ducerceau.     Jacob    Sandrart    Excudit.     Sufanna    Maria    Jacobi    Sandrarti 
Filia  fecit.     6  Bl:   Nr.   1—6.     Verl.-Nr.  21. 

22  Bl.  Ornamente  aus  verschiedenen  Folgen,  darunter  Meyer,  Künstler- 
Lexikon  Nr.  4,  5,   18,    18^,   21,    23,  26  u.  vielleicht  9,   14«=,   17,    iS^. 

Rankenornameiit.     Friese.     PilastcrornajneHte .     Quer/iillungcn.     Stickerei.      Webemnster. 

[7].  Ducerceau  (Paul  Androuet).  Nouveav  Livre  D'Ornemens  D'Orfevrerie  Fait 
par  Ducerceau     A  Paris  Chez  N.   Langlois  ...  6  Bl:  Nr.   i — 6.  Meyer  Nr.  30. 

Ornemens  et  Fleurs  pour  la  Broderie  Par  P.  Androuet  Du  Cerceau.  A  Paris 

Chez   N.  Langlois  ...  6  Bl:   Nr.   i — 6.  PL  ca.   180:275. 

6  Bl.  Fries-  u.  Karniesverzierungen.    A  Paris  Chez  Langlois...  Nr.  A — F. 

Vermutlich  von  Paul  A.  Ducerceau.  PI.  ca.  260:185. 

RaHkenoruament. .     Friese.     Stickerei,     li^eliemuster.    Kariiiese. 


42  Ornamente  —  Frankreich 

[8].  Ducerceau  (Paul  Androuet).  2  BI.  Decken,  vermutlich  von  P.  A.  Ducerceau. 
A  Paris  Chez  N.  Langlois...  Nr.  5,  6;   durch  Abklatsch  verdoppelt.     PI.  ca.  297 — -180. 

205.  Poilly.  5  Bl.  Rankenfriese,  z.  T.  mit  Tieren  u.  Halbfiguren,  davon  3  Bl.  ver- 
änderte Gegenstiche  zu  P.  A.  Ducerceau,  3."«=  Liure  de  diuerses  Frises;  ein  Bl. 
bez:  A  Paris  ches  F.   Poilly  inuent.  PI.  ca.   100:240. 

[8].  Loir  (Nicolas).  Desseins  Pour  embellir  Les  Chaires  Roulantes  Nouuellemet 
inuentez  Par  N.  Loire,  et  grauez  par  A.  Loire.  A  Paris  chez  N.  Langlois...  8  PI. 
auf  4  Bl:  Nr.  A,  A;  B,  B;  D,  D;  E,  E.  (C.  u.  F.  fehlen).  PI.  205:180,  bezw. 

205:85-140. 

Nouueaux    desseins    d'Ornemens    pour    lembehssement    des    Carosses, 

Paneaux,  Lambris  &:c.    Nouvellement  Inventez  par  N.  Loire  et  grauez  par  A.  Loire. 
A  Paris  chez   P.   Mariette...  6  Bl:   Nr.   i — 6.  PI.  ca.   175:250. 

IVa^ejL.     Qiter/}cllungc}i.     Groitesken. 

206.  Loir  (Nicolas).  Desseins  d  Euentails  et  Ecrans  Par  N.  Loire  A  Paris  Chez 
N   Langlois...  3  Bl.     Rob.-Dum.    108,   iii,   113.  — •  Fächer. 

207.  Loir  (Nicolas).  8  PI.  auf  4  Bl.  Füllungen  in  Form  von  Bekrönungen  mit  je  zwei 
weiblichen  Figuren  zur  Seite.  N.  L[oir.]  J[n.]  F[ecit.]  Rob.-Dum.  46,  48 — 5i,  52 — 55. 
4  PI.  auf  2  Bl.  desgl.  mit  je  zwei  weiblichen   Halbfiguren,  quer.    N.  L.  [1.  F.] 

Rob.-Dum.    72 74,    76.     Bckrdnnngcn.    Füllungen. 

[8].  Loir  (Alexis).  Panaux  Dornements  Inuente  et  Graues  Nouuellement  Par  A. 
Loir.     A  Paris  Chez  P.  Mariette  ...  6  Bl:   Nr.  i — 6.         PI.  255:162.  —  iioch/uiinngen. 

Grottesken. 

[7].  Loir  (Alexis).  Nouueaux  desseins  d'Ornemens  de  Paneaux,  Lambris,  Carosse 
&c.     Inuentez    et    Grauez    par   A.    Loire   A    Paris.        Chez    N.    Langlois  ...    6    Bl: 

Nr.     I 6.  PI.     160:250.    —     Quer/iUliiiigeH.      Grottesken. 

208.  Berain.  Diverses  Inventions  Nouvelles  Pour  Des  Armoiries  Avec  Leurs  Orne- 
mens  De  l'jnuention  de  Jean  Berain  A  Paris  Chez  Jombert  ...  Verl. -Nr.  30  (unten 
bez:  ...  chez  Pierre  Mariette).  Titel  u.  15  PI.  (Nr.  i — 13,  16,  17)  kleine  Grottesken, 
Wappen  u.  a.,  aus  verschiedenen  Folgen  zusammengestellt,  je  2  PI.  auf  einem  Bl. 
Meist  bez:  Berain  f.  Bl.  13,  16,  17  sind  Umrahmungen  (chez  N.  Langlois),  nicht  von 
Berain.  PI.  ca.  150:100  (z.  T.  quer). 

2  Bl:   Nr.  3  der  vorigen  P'olge  u.  ein  ähnl.  Bl.   (Nr.  9):   grotteske  Einzelmotive 

nebst  je  einem   Studienkopf. 

I   Bl.   drei  Rankenfriese  mit  Köpfen  und  Maske.     A  Paris   Chez  N.   Langlois. 

Nr.   II.  PI.   190:136.    Abgeb.  (ebenso  wie  die  beiden  vorigen  Bl.)  in  Quaritch's 

Reprints  of  rare  books  VIIJ. 

209.  Le  Pautre  (Pierre),  r  Bl.  Rahmenmotive  mit  Bandwerk,  le  Pautre  jn.  Gan- 
trel   ex.  PI.   231:163. 

210.  Dolivar.  Livre  de  Cartouche  nouuellement  Inuente  et  Grauee  par  Jean 
d'Oliuar    et    se   vend  ä  Paris    chez  Madame    le  Pautre  sous  les  Charniers  d  SS." 

InnOCenS  ...    6    Bl:    Nr.   (l),    2  —  6.  PI.    ca.    220:145.    —    Kartuschen. 

[7].  Dolivar.     Dasselbe  ...  ä  Paris  chez  Est.  Gantrel  ... 

211.  Cottart.  Recveil  De  plusieurs  morceaux  d'ornements  par  le  Sieur  Cottart  ... 
1685.     7  Bl :  Nr.   i,  2,  4 — 8.      Maafse  verschieden;  Titelbl.   160:111.  —  Bekrönungen. 

Vignetten.     Masken, 


Ornamente  —  Frankreich 


43 


212.  Lemoyne.  Ornements 

Four  servir  aux  Peintres 
&  Graveurs  Par  J.  le 
Moine  (1693).  3  Bl.  u. 
ein  Ausschnitt,  mit 
Grottesken.  Titel  fehlt. 
PI.  ca.  255:190.     Guilm. 

S.  I02  :   6  Bl. GrotteskeH. 

213.  Le  Clerc.    Livre  de  ^'    ^^^" 
Cartouches,  Ornemens 
et    Groupes    de    Figures 
Inventes   et    dessines    par   Sebastien 
Le  Clerc.    Titel   u.    11   Bl.       PI.  ca. 

120-135:90.    —      Vignetten. 

214.  Berain.    i  Bl:  Voeu  De  Tome  La 

France  Pour  Le  Retablissement  De 
La  Sante  De  Monseigneur.  Berain 
inv.  Duplessis  pinx.  Grave  par  le 
S""  lePautre...  1701.       Z.  755:520.  — 

Ui)t7-ahinnng .      Gedejikblatt. 

215.  Joullain.  3  Bl.  Ornamente  für 
Deckendekorationen.  Joullain 
Sculp:    Nr.    3,    5,    6.  Z.    150-200:235-2/1 

I    Bl.    Wanddekoration,    vielleicht   aus    dersel- 
ben Folge;   bez:   Nr.  4,  Joullain  Sculp.     PI.  271:154. 

Decken.      Grotteske. 

216.  Lemoyne.     Ornemens    Inuentez  &  grauez  par  Jean  Lemoyne 
Peintre    &    fe  vendent  a  Paris    chez  G.  Duchange  ...   1710.      J. 

Lemoyne  fculp.     3   Bl.  PI.  ca.  290:195.    HochfUllungen.  Grottesken. 

217.  Bonnart  fils.  6  Bl.  Kartuschen  mit  Masken,  Tieren  und  Blumen, 
bez:  [A  Paris]  Chez  N.  Bonnart  fils  rue  St.  lacques  ä  l'aigle.  PI. 
ca.   125:175. 

218.  Du  Viviers.  Nouveau  Livre  De  Cartouche  Pour  Ornemens  des  Armes. 
Invente  et  grave  par  Jean  du  Vivier  1712.  a  Paris  chez  Poilly  ...  6  Bl:  Nr.  i — 6. 
PL  ca.   150:110. 


44 


Ornainente  —  Frankreich 


[zu  218,  Du  Viviers].     6  Bl.  Kartuschen,  quer,  Nachstiche  einer  anderen  Folge.    loh. 
Chriftoph  Weigel    excudit.      Verl.-Nr.  89.  PI.  ca.   112:152. 

219.    Toro.     73  Bl.  Ornamente  aus  verschiedenen  Folgen.    Vgl.  Lagrange,  Catalogue 
de  l'oeuvre  de  Toro,  in:  Gazette  des  beaux-arts   1869,  S.  2S9. 


Desseins     A   Plusieurs   Usages    Inuentes    par 

M.  B.  Toro.  H.  Blanc.  sc,  Titel  u.  2  Bl.,  bez  :  [J] 
B.Torojnu.  H.  Blanc  sc[u].  PI.  ca.  200:  350.  Lagr. 
69:  6  Bl. 

Desseins    a    pleusieurs    Usages    Jnuentes    par 

M.  B.  Toro.  H.  Blanc.  sculp,  Tilel  u.  3  Bl.,  bez : 
[J.]  B.  Toro  jnu:  H.  Blanc.  sc.  PI  ca.  225:340. 
Lagr.  70:  6  Bl. 

5  Bl.  aus:  Desseins  a  plusieurs  vsages  jnuentes 

par  M.  B.  Toro.  Bez:  B.  Toro  jnu.  H.  Blanc. 
sc.      Titelbl.    fehlt.  PI.    ca.    160 — 170:260 — 300. 

Lagr.  71. 

6  Bl.  Köpfe    und  Masken    mit    der  Widmung: 

DDDominico  Francisco  Ricard Amicosuo  ...  O.C.D 
Honnoratus  Blanc.  Davon  5  Bl.  bez  :  H  B.  (zsgez.) 
bezw.  H.  Blanc  sc.         PI.  ca.   140:200.     Lagr.  72. 

4    Bl.    mit    8    PI.    Masken ,    Kartuschen    und 

grotteske  Motive  aus  der  Folge :  Doctissimo  et 
colendissimo  D.  D.  Lucae  de  Beaumont  . . .  D.  D.  C, 
Honnoratus  Blanc.  Davon  i  PI.  bez:  B.  Toro  jn., 
Blanc  sc,  2  PI :  B.  Toro  jnu.  PI.  ca.  95:130. 
Lagr.  73  Nr.  i — 8. 

6  Bl.  Kartuschen   mit  der  Widmung:  Dedie  ä 

Mefsiie  Francois  de  Boyer...  Jnvente  par...  B. 
Toro.  H.  Blanc.  ex.  Se  vend  a  Paris  chez  Gau- 
trot  ...  5  Bl.  bez:  B,  'J'oro  jnu.,  Blanc  ex.  PI. 
190:140.     Lagr.  74. 

Nouvelle  Maniere  D'Ornements  Faciles  a  etre 

executez  par  les  Peintres ,  Sculpteurs  Orfevres  et 
Brodeurs  Inventez  par  J.  B.  Toro  . . .  Se  vend  ä 
Paris  chez  Gautrot  ...  Titel  u.  6  Bl.  bez:  J.  B. 
Toro  Inv.  et  del.         PI.  ca.  190:235.    Lagr.  80  °'^- 

3  Bl.  leere  Kartuschen  mit  Emblemen,  unbe- 
holfen gezeichnet.         PI.  ca.  290:210. 

Titelbl.  zu:  Les  Plus  Beiles  ActionsDAlexandre 


Dediees  Aux  Heros  Du  Temps  . . .  Bernard  Toro  In- 
uentor  B.  Pauillon  Sculpsit.  Se  vend  chez  Baithazard 
Pauillon  ...  Aaix  en  prcmence  ...      PI.  150:275.  Lagr.  86. 

Trophees   Nouvellement  Jnventcs   par   J.  B.  Toro, 

et  Se  vend  A  Paris  Chez  le  Sr.  du  Buisson  ...  Titel  u. 
5  Bl.,  bez:  J.  B.  Toro  Inv.  et  del.,  C.  Co  ch  in  Sculpsit. 
PI,  325:160    (Titel  325:195).    Lagr.  87. 

Desseins  Arabesques  A  Plusieurs  Usages   Inventes 

par  J.  B.  Toro  &  Se  vend  A  Paris  Chez  le  Sr.  du 
Buisson  ...  Titel  u.  5  Bl.  bez:  J  B.  Toro  Inv.  et  del. 
C.  Cochin  Sculpsit.  PI.  ca.  245 :  315 ;  Titel  hoch. 
Lagr.  88. 

Cartouches  Nouvellem,    Inventez  par  J.  B.  Toro  Se 

vend  A  Paris  Chez  Gautrot  ...  Titel  u.  5  Bl,,  bez:  Toro 
in.  et  del.    C.  Cochin  Sculp.       PI.  ca.  330:195.    Lagr.  89. 

4    Bl.    einer    Folge,    bez:    [J.  B.]    Toro    inv.    (bzw. 

jnv.)  et  del.  i)  Hochfüllung  und  vier  Einzehnotive.  Se 
vend  a  Paris  Chez  Gautrot  . . ;  2)  zwei  Konsolen  mit 
Masken;  3)  Kanne,  auf  deren  Griff  ein  Drache;  4) 
Becken  mit  drei  Füssen,  quer.  PI.  ca.  330:225.  2  Bl. 
(Vase  u.  Friesmotiv  mit  Sirene)  fehlen.  Einige  Bl.  fälsch- 
lich Lagr.  90. 

I  Bl.  Konsol    mit  Maske   und  Drachen,  bez.  J.  B. 

Toro  in  et  del.  JouUain  Sculp.  PI.  135  :  195.  Vielleicht 
Lagr.   95. 

Livre  nouveau  de  Cartouches  Dedie  A  M  Louis  de 

Lenfant  . , .  Inuente  par  . . .  B.  Toro.  A  Paris  chez  F. 
De  Poilly...  Titel  u.  5  Bl.,  bez:  F.  de  Poilly  ex. 
C.  P.  R.  PI.  ca.  290:205.  Lagr.  97.  —  Dazu  das 
Titelbl.  ohne  die  Titelaufschrift,  oben  verändert. 

5  Bl.  Friese,  z.  T.  mit  Einzelmotiven;  bez:  F.  Poilly 

ex.  C.  P.  R.         PI.  ca.   120:225.     Lagr.  97. 

3  Bl.  Masken,  davon  i  Bl.  bez:  F.  Vivares  excudit; 

I    Bl.,    Nr.  4:   B.  Toro  del.,    F.  Vivares  excudit;    i  Bl., 


Nr.  6:  B.  Toro  del.        PI.  ca.  100:175.     Lagr.  98. 
Decken.     Hchfe.     Schilde.     Kocher.     Kaminböcke.    Kinder.     Fabehvesen.    Masken.     Kartuschen.    Kopfe. 
Rankenornajnent.    Bckrbjiungcn.     Trophäen.    I-Iochfüllitnge7i.    Konsolen.    Friese.    Becken. 

220.  R  R.    I  Bl.  mehrere  ornamentale  Motive:  Bandwerk,  Kartuschen,  Sterne  u.  dgl., 

Nr.  2,  bez.  mit  dem  Monogr.  CD  PI.  278:172.     Dazu  mehrere  Bruchstücke  aus 

derselben  Folge:   Nr.  3,  4. 

221.  Giliot.  Livre  De  Portieres  Inventees  et  Gravees  ä  l'eau  forte  par  Gillot  ... 
A   Paris  chez  Huquier  ...     6  Bl:   Nr.  1^6.  PI.  ca.  300:185.     Dazu  Bl.  3 — 5   vor 

der    Schrift    U.   unvollendet.    Iloch/iillungen.     Wanddekorationen. 

222.  Gillot.  Nouveau  Livre  de  principes  d'ornemens,  particulierement  pour 
trouver  un  nombre  infini  de  formes  qui  en  dependent,  d'apres  les  desseins  de 
C.   Gillot  ...     Grave    par    Huquier.     12  Bl:    Nr.  i  — 12.      Titelbl.  u.  eine    Dubl.  von 

Bl.   2    sind    vor    der    Schrift.  PI.   ca.  230:175.    Hocli/nilnngen.      Grottesken. 

223.  Gillot.  Diverses  Ornements  Inventes  par  Sr  Gillot,  ä  Paris.  Unterschidliche 
Verzierungen  ...  Job.  Georg  Merz,  excud.  Aug.  Vindel.  6  Bl:  Nr.  i — 6.  PI.  ca. 
340:215.  Nachstiche  zu:  Livre  D'Ornemens,  Trophees,  Guls-De-Lampe  Et  De- 
vises  ...    graves  par  Huquier   1732.  —  Embleme. 

'2.'i.\.  Gillot.  I  Bl.  grofse  Titelumrahmung.  Gillot  Inv.,  Huquier  Sculp.  A  Paris 
chez  Huquier...  Et  chez  la  veuve  Chereau  ...  PI.  486:341. 


Ornamente  —  Frarfkreich 


45 


oawcjf^ 


f\.:fn<^  SuUf  «c 


Aus:  Gillot,   Livre  de  principes  [222]. 


225.  Watteau.     45  Bl.  Ornamentfüllungen   mit  Figuren.     Goncourt,  Catalogue  de 

Watteau,  Nr:  233 — 236,  237,  247 — 256,  261 — 264,  270,  272,  274 — -277,  280 — 2S3, 
294 — 298,  300 — 305,  310—374,  334.  Ausserdem  (nicht  bei  Goncourt);  i  Bl:  Le 
Present  Champetre  (A.  Watteau  jn,  Huquier  Sculp.  A  Paris  chez  Huquier  ... 
et  chez  la  V^  Chereau  ...)  und  2  Bl.  Umrahmungen  mit  ovaler  Mitte,  vor  der 
Schrift  und  den  Mittelbildern  (Frühling  und  Herbst).  PI.  ca.  280:200.     Stecher: 

B.  Audran,  Boucher,  L.  Crepy  fil.,  Guyot,  Huquier,  .1.  Moyreau. 

4  Bl.  Nachstiche:  Ornamentfüllungen,  die  vier  Jahreszeiten,  durch  Liebes- 
paare   dargestellt.     Mart.  Engelbrecht  exe.  A.  V.  PI.  ca.  300 :  200. 

6  Bl.  Nachstiche  im  Gegensinne:     Ornamentfüllungen.  J.C.  Stb(einberger)   fcc. 

Verl-Nr.  51.  Darunter  die  vier  Jahreszeiten.  PI.  ca.  300:200. 

IVatiddekorationen,     Hoch/ülluii^^eti.     Ummhinuugen.     Allegorien,     Grotteskcn .     Elemente,     ynhreszeilen. 
Kinder.    Affen.     Trachten.     Hirtenscenen. 


46  Ornamente  —  Frankreich 

226.  Watteau.  Livre  Nouveau  de  Differents  Trophees  Inventez  par  A.Watteau 
et    Gravc    par    Huquier.      Titel    u.   10  Bl.    vor    der  Nr.   (die  spätere    Nr.  7    fehlt). 

PI.   ca.  245    :  iSo.       GonCOUrt    336 347.    Trophäen. 

171.  Roumier.  Livre  De  plusieurs  coins  de  Bordures,  Inventez  et  Gravez  par 
Francois  Roumier  ...    A  Paris  Ches  J.  Chereau  ...    1750.     7  Bl:  Nr.  i — 7,  z.  T.  da- 

tirt     1724.  PI.    ca.   80-90:180-190.    Rahmen. 

228.  Roumier.  Ouvrage  de  plusieurs  Trophees  de  Sculpture  en  bois,  faites  au 
Choeur  de  l'Eglise  des  ...  Jacobins  du  Noviciat  du  faubourg  St.  Germain  de 
Paris...  Dessine  Execute  et  Grave  par  Francois  Roumier...  A  Paris,  Chez 
l'Auteur  ...     12  PI.  auf  6  Bl.         PI.  ca.  460:140.  —   Troßhi. 


Ihnen. 


[8].  Oppenort.  Desseins  de  Couronnemens  et  Amortissemens  Convenables  pour 
dessus  de  Portes,  Voussures,  Croisees,  Nichcs  &c.  Par  M''  Openor.  A  Paris  chez 
Mariette  ...    4  Bl:  Nr.  i — 4.  PL  ca.  130:200.      Dieselbe  Folge  ist  in  J.  Lepautre, 

Oeuvres,  ed.  Jombert  unter  Nr.  37  aufgenommen.  —  Bekrömmgen. 

229.  Oppenort.  10  Bl.  Umrahmungen  um  Abdrücke  von  La  Vie  De  L'Enfant 
Prodigve  Faite  par  noble  /.  Callot  Et  mise  en  Lumiere  Par  Israel  son  amy... 
1635.  Titel  u.  9  Bl:  Nr.  i — 9,  bez:  Oppenor  inv.  N.  Tardieu  scul.  Meaume  53 — 62, 
dritter  Zustand  der  PI.  Das  Motiv  der  Einfassung  ist  bei  allen  Bl.  dasselbe. 
PI.  ca.  175  :2oo. 

I  Bl.  Querfüllung  mit  Grottesken  und  Bandwerk  um  die  Medaillen  Hein- 
richs II.  von  Frankreich  u.  seiner  Gemahlin  Catharina.  Oppenord  Inv.  B.  Audran 
Sculp.         PI.  90:166. 

I  Bl.  teppichartige  W^andfüUung   mit   Gottheiten;   mitten   Venus.     Johann 

Daniel  Herz  excudit  Aug.  Vindel  ...  Georg  Gottfrid  Winckler  Sculpsit.  Nr.  II,  Nr.  i. 
PI.  262:350.     Nachstich  nach  dem  Originalstich  von  Cochin.  —   Umrahmungen.    Wami- 

ieppich. 

230.  Oppenort  (?)     i  Bl:   „Premiere  Feüille"   eines  grossen  Widmungsblattes  mit 

Wappen,  Orden  und  Porträts  des  französischen  Königshauses;  Widmung:  Dediee 
Au  Roy  Par  ...  P.  Lemau  de  la  JailTe  de  l'ordre  Royal  de  St.  Lazare  ... 
Z.  ca.  395  :  625.     Vermutlich  von  Oppenort. 

231.  CayluS.  i  Bl.  grosse  Füllung  nach  Art  eines  Wandteppichs  mit  Grottesken;  in 
der  Mitte  Merkur.    Bez:  Cabinet  du  Roy.    C.  Sculp.        PI.  343:483.        Guilm.  S.  154. 

232.  Laine.  Livre  D'Ornemens,  De  Fleurons,  Cadres,  Tables,  Portes...  Grave 
Par  J.  J.  Balechou  ...  ä  Paris  chez  Niquet  ...  et  chez  Dubois  ...  30  Bl:  Nr.  i — 30, 
je  6  Bl.  zusammengehörig.  PI.  ca.  320:200.  Spätere  Ausgabe  von  Laine,  Livre 
De  Divers  Desseins  D'Ornemens  (ed.  1740).     Vgl.  Guilm.  S.  124.    —   Rankenornament. 

Tische.  Rahmen.  Thüren.  Kamine.  Konsolen.  Standuhren.  Büffets.  Kartuschen.  Ampeln.  Rauch/ass. 
Monstranz. 

233.  Dubois.  Cartouches  Nouveaux  Dedie'e  a  ...  Robert  de  Cötte  ...  Inventee  et 
dessince  par  Jacque  Dubois  ...  et  Gravee  par  Michel  Demarne.  en  1727.  Se  vend 
Chez  l'hauteur  ä  Versaille  ...    A  Paris  Chez  Demarne  ...    7  Bl:   Nr.  i — 7.         PI.  ca. 

170:150.     Kartuschen. 

234.  Pineau.  6  Bl.  je  3  Kartuschen,  a  Paris  chez  Mariette  rue  S.  Jacques  aux 
colonnes    d'Hercules,    Nr.  i — 6.      Bl.  3  bez:    Herissct  Sculp.;  Bl.  4:    Pineau   inven. 

PI.  ca.   210:265.    Kartuschen. 

234"".  Dumont.  Livre  de  Nouveaux  Trophez  Inventez  Par  J.  Dumont  Le  Romain... 
Gravcs  par  J.  F.  Blondel...  A  Paris  chez  Huquier.  Mit  Titel  (Oppenort  inv. 
Huquier  Sculp.)   5   Bl:   Nr.    i — 4,  6.  PI.  ca.  280:215.  —    Trophäen. 


Ornamente  —  Frankreich  ^7 

235.  Charpentier.  Premier  [Second]  Livre  De  Differen[t]s  Trophees  Inventez  par 
R.  Charpentier  ...  Grave[sJ  par  Huquier  A  Paris  Chez  Huquier  ...  Folgen  A  u.  B, 
je  12  ßl:  Nr.  i — 12.     Davon  6  Bl.  bez:  J.  F.  Blondel  Sculp.        PI.  ca.  280: 135.  — 

Tropli'deK. 

236.  Oudry.  Recueil  de  Dessus  de  Porte  Inventes  Par  un  des  plus  habiles  Mai- 
tres  (Jean  Baptiste  Oudry).  Aparis  chez  Huquier  ...  Titel  u.  6  Bl:  Nr.  i  —  7,  bez: 
Huquier  Sculp[sit]   et  excudit  ...  PI.  ca.  235:185   (z.  T.  quer).  —   Stilleben. 

237.  Mondon.  39  Bl.  Rococo-Ornamente,  z.  T.  mit  Figuren,  aus  einem  Serienwerk 
in  Heften  mit  Sondertiteln,  je  7  Bl:  Nr.  i — 7.  Inventez  par  Mondon  le  Fils  Et 
Grave  par  A[ntoine]  Aveline  ...  [1736].  Se  Vend  ä  Paris  chez  Mondon  le  Fils  ... 
Et  chez  Aveline...  PI.  ca.  230:165-180.  Vgl.  Guilm.  S.  162:  I. — IX.  Livre. 
Vorhanden: 


A.  Premier  Livre  De  forme  Rocquaille  etCartel. — 
B.  Livre  De  Trophee.  —  C.  Troisieme  Livre  de 
formes  Cartels  et  Rocailles  Ornes  de  Figures  de 
Modes  ...  1736.  —  D.  Quatrieme  Livre  De  Formes 
Ornees    De    Rocailles...    1736.      Titel    fehlt;    Nr. 


3  —  7.  —  E.  Cinquieme  Livre  de  Figures  Et  Ornements 
Chinois  . . .  1736.  —  F.  Sixieme  Livre  De  Formes  Rocailles 
et  Cartels  ornes  de  Figures  Frangoises  . . .  1736.  — 
Micschehverk.     Schäferscenen, 


238.  Boucher  U.  a.  n  Bl.  aus:  Tombeau  des  princes,  grands  capitaines  et  auires 
hommes  illustres  qui  ont  fleuri  dans  la  Grande-Bretagne...  Chez  Basan  et  Poig- 
nant.  8  Bl.  von  Boucher,  2  von  C.  Vanloo  (1736/7),  i  von  P.  Jos.  Perrot.  Stecher: 
N.  de  Larmessin,  Lau:Cars,  Beauvais,  Cl.  Duflos,  M.  Aubert,  L.  Surugue,  C.  N. 
Cochin,   N.  Tardieu,  Nie.  Dorign^.         PI.  ca.  650:410.     Vgl.  A.  Michel,   F.  Boucher 

o.     14.    Umrahmungen,      Titelblätter,      Trophüeii..     Kinder.     Allegorien. 

239.  Boucher.  Livre  De  Cartouches  Inventes  par  Francois  Boucher  Peintre  du 
Roy.  A  Paris  chez  Huquier...  11  Bl:  Nr.  i,  2,  4 — 12;  z.T.  verkleinerte  Gegen- 
stiche  zu   der   vorigen  Folge.    Nr.  2 — 8  ca.  385:255;      Nr.    9 — 12    ca.    280:330-375. 

4   Bl.    verkleinerte  Nachstiche  derselben  Folge.     Franc.    Boucher,    del.    Joh. 

Georg  Hertel,  exe.     Verl.-Nr.  126.  PI.  ca.  300:200. 

Umrahmjtngen,     Allegorien.      Titelblätter, 

240.  Boucher.  5  Bl.  grosse  Füllungen:  Leda,  Triomphe  De  Priape,  Triomphe  De 
Pomone,  Hommage  Champetre,  Rocaille.  F.  Boucher  inv[ent]  bezw.  Pinxit; 
[CI.  bezw.  C.  L.]  Duflos  Sculpsit  (i  Bl:  Cochin  Filius  Sculp.)  A  Paris  chez  De 
Larmessin...  PI.  ca.  515:260. 

I  Bl.  grosse  Füllung  für  eine  Stuhllehne:   reich  umrahmte  chinesische  Genre- 

scene.     Boucher  inv.  Engelbrecht  ex.  PI  555:422.     Kolorirt. 

Hochfülhtnge7i.     Mnschehverk.     Kinder.      UjnraJiniung. 

241.  Boucher.  i  Bl.  Titelblatt  zu  einem  architektonischen  Werke.  F.  Boucher  inv. 
1765.     P.  P.  Choffard  Sculp.   1766.  PI.  418:280. 

242.  Chatelin.    Livre  D'ornement  invente  et   Grave  par  J.   Chatelin.     Publish'd  ... 

by    J.    Rocque    1737.        5    Bl.  PI.    124-144:102-122.    —     Kartuschen. 

243.  De  la  Joue.  Premier  Livre  De  divers  Morceaux  D'Architecture  Paysages 
Et  Perspectives  Inventes  Par  J.  De  La  Joue  ...  Grave  par  Huquier.  A  Paris  chez 
Huquier  ...  Titel  u.  5  Bl.  umrahmte  Runde  mit  Phantasie-Architektur.  PI.  ca. 
325:275.          Guilm.  S.   152:   12  Bl. 

Deuxieme   Partie,    Livre   D'Architecture    Paisages    Et   Perspectives  ...   B. 

7  Bl.  Phantasie-Architekturen:   Nr.   i,  5 — 7,  9 — 11.  PI.  ca.  370:223-240. 

Dasselbe,  Troisieme  Partie.  C.      i   Bl:  Nr.   11.  PI.  230:353. 

Dasselbe,    Quatrieme  Partie.    D.     5  Bl:  Nr.  8 — 12.  PI.  365-380:225-240. 

rhantasie-Architektiir.      Treppen.     ßrun}ie?i.      Unirahtnnngen. 


48  Ornamente  —  Frankreich 

244.  De  la  Joue.  Livre  Nouveau  de  Douze  Morceaux  de  Fantaisie  ...  Dedie 
A  ...  Loüis  Antoine  de  Pardaillan  de  Gondrin  ...  Par  ...  J.  de  la  Joüe  ...  chez 
l'Auteur,  et  chez  Huquier  ...  et  chez  la  Veuve  Chereau  ...  12  Bl.  PI.  meist 
ca.  375:215.         Stecher:  Gl.  Duflos,  Gochin  filius,  Guclard,  Aveline,  Lucas,  Ravcnet, 

Desplaces.    Musc/u-Zm-,-/:.     rhantasic-Arclütiktur. 

245.  De  la  Joue.  Livre  De  Vases  Inventes  par  J.  de  la  Joue  ...  chez  Huquier  ... 
6  Bl.  ornamentale  Phantasiestücke  mit  Vasen.  PL  ca.  380:220.  Dazu  Probe- 
druck der  einen  Platte  vor  der  Vollendung.  —  Zhn-vasen. 

246.  De  la  Joue.  Recüeil  Nouveau  De  differens  Cartouche  jnventez  par 
le  S.r  de  la  Joüe...  chez  Huquier...  Folge  A,  12  Bl:  Nr.  i — 12.  PI.  ca. 
220-230:190-200  (z.  T.  quer).     Stecher:   Huquier,   N.  G.  Gochin,  Joullain. 

Second  [Troisieme]   Livre   De    Cartouches.      Inventes  par  [le  S."^]  De  La 

Joüe.     Folgen  B,  G,  je   12  Bl:   Nr.  i — 12.  PI.  ca.  220:190.     Stecher:    Huquier, 

Gochin  filius. 

Livre   De    Büffets...      Par  J.  de   la  Joüe...     Grave  par  Huquier.    a  Paris 

chez  Huquier...    7   Bl :   Nr.  i — 7.  PI.  ca.  245:210  (z.  T.  quer);  Titel  280:198. 

Livre  De  Cartouches  De  Guerre  ...    Par  ...  J.  de  la  Joüe...     Grave  par 

Huquier.     A  Paris  chez  Huquier  ...    7  Bl:   Nr.  i — 7.  PI.  ca.  260-278:200. 

Livre    de    divers  Esquices    et    Grifonemens   Par  J.  de  la  Joüe  ...    Grave 

par   Huquier.      A   Paris    chez    Huquiere...     Titel   u.  9    Bl:    Nr.  2 — 10.  PI.  ca. 

250:  130.    Muschehvcrl;.     Kartiiscltcn. 

TAI.  De  la  Joue.  Nouveaux  Tableaux  D'Ornements  et  Rocailles  Par  J.  de  la  Joue. 
Huquier  Sculp,  et  excudit.  A  Paris  chez  Huquier.  16  Bl.  Querfüllungen  aus 
Muschelwerk  und  Phantasie-Architektur.   Nr.  i — 5,  7,  8,  10 — 18.  PI.  205:300-325. 

Guilm.   S.   152:     24  Bl.   Miischclwcrk.     Qucrfiilbingcn. 

248.  De  la  Joue.  i  Bl.  grosse  Füllung  mit  reicher  Brunnenanlage,  unterschrieben:  La 
Fontaine.    J.  de  la  Joue  jn.    Huquier  fculp.     A  Paris  chez  Huquier.        PI.  297:405. — 

Brjtimoi. 

249.  De  la  Joue.  Titelblatt  zu :  Oeuvres  de  Ph.P«  Wouwermens  ...  Gravees  d'aprös 
ses  meilleurs  Tableaux  ...  Par  ...  J.  Moyreau  ...  1737.  J.  de  la  Joue  Invenit.  Le 
Parmentier  fcripsit.     A  Paris  chez  Moyreau  ...  PI.  360:473. 

250.  De  la  Joue  U.  Jacques.  4  Bl.  grosse  Trophäen,  aus  Sinnbildern  der  Elemente 
gebildet.  Davon  L'Air,  Le  Feu  bez:  De  la  Joue  delin.;  La  Terre,  L'Eau  bez: 
Jacques  delin.  F.  Basan  exe.  (i  Bl:  Huquier  fils  exe.)  PI.  ca.  500:217-235; 
ein  Bl.  Z.  43°:  i9S- 

251.  Lange,  i  Bl.  aus:  Differens  Cartouches  et  Ornemens.  BekrÖnung  mit  Muschel, 
bez:  Lange  jnv.     N.  B.  de  Poilly  Scul.     a  Paris  Ghez  N.  J.  B.  de  Poilly  ...  F,  Nr.  2. 

PI.    394:258.  Guilm.   S.    158:     6  Bl.    MuscUrkvirk. 

252.  Unbekannt.  7  Bl.  Trophäen  in  schmalen  Hochfüllungen  nach  den  Bronze- 
reliefs von  Coyzevox  in  der  Gallerie  zu  Versailles;  bez:  avec  privilege  du  Roy. 
1^1.  ca.  430:125.  Guilm.  S.  16S  unter  Dumont. 

253.  Peyrotte.  Divers  Ornemens  Dc'dies  ä  Monfieur  Tanevot  Architecte  du  Roi 
par  ...  Peyrotte.  Premiere  Partie.  A  Paris  ches  Huquier.  Folge  A.  6  Bl:  Nr.  i — 6, 
bez:     Peyrotte    in[v].  [Del.]       Huquier    Sculp.    [et  ex...]  PI.  ca.   485:330.    — 

Rankenoruatneiit. 

254.  Peyrotte.  Nouveaux  Cartouches  Ghinois  [Second  Livre  de  Gartouches  Ghinois] 
Dedie  ä  Mess.'''^  Gaspard  Moyse  [Madame]  de  Fontanieu  ...     Par...  A.  Peyrotte  [et] 


Ornamente 


Frankreich 


49 


Grave    par    Huquier.      A    Paris    chez    Huquier.     Folge  A,  B,    je  7  Bl:    Nr.   i — 7. 
PI.  ca.  210: 160. 
[zu  254,  Peyrotte]    6  Bl.  Trophäen,  aus  Sinnbildern  der  Künste  und  Gewerbe,     a  Paris 
rue    S.  Jacques   aux   2    Piliers    d'Or.     6  Bl:  Nr.  i — 6,    bez:    peyrotte  [inv.]     M.  T. 

Martinet    [SCU.I  PI.   ca.    195:130.     —     Kartuschen.      Trophäen.     Sinnbilder. 


O 


< 


255.  Peyrotte.  Premier  [2«^'"=]  Livre  de  Trophees  defsines  par  Peyrotte...  Gravc 
par  [A  Paris  chez]  Demarteau  ...  Je  4  Bl.  Rundfüllunt^en  in  Kreidemanicr,  Rotdruck, 
Nr.  I — 4   (ein  Bl.  der   2ten  Folge,    Nr.  2,    fehlt).  PI.   ca.  220:230.     —    stmicbcn. 

Rnndfnlbtngen . 
Ornament?;lich<;ammlung  Berlin.  a 


CO  Ornamente  —  Frankreich 

256.  Unbekannt.  i  Bl.  Kranz  von  zwei  lorbeerumflochtenen  Palmzweigen ,  aus 
2  Platienabdrücken  zusammengesetzt.         Z.  410:545. 

257.  Huquier.  6  BI.  chinesische  Schnörkel  mit  Früchten  und  Blumen.  Nr.  3 — 7,  12. 
PI.  ca.  350:240. 

258.  Masson.  Cartouches  ä  la  moderne.  C.  F.  Mafson,  del.  Joh.  Georg  Hertel, 
exc[ud.]   A.  V.     Verl.-Nr.  64.    4  Bl.  PI.  ca.  200:300. 

259.  Bellay.  i  Bl.  zwei  Fächer,  aus:  Differentes  pensees  d'ornemens  arabesques  ä 
divers  usages...  Chez  Huquier,  partie  A  Nr.  6,  bez:  Bellay  inv.  Huquier  ex. 
PI.   155:255.     Dazu  die  Hälfte  eines  zweiten  Blattes.     Guilm.  S.   177:  20  Bl. 

260.  Demarteau.  Plusieurs  Trophees  Dessinees  et  Gravees  par  Demarteau  l'aine.  A 
Paris   Ches  l'Auteur  ...   Et  ches  Francois...    6  Bl:  Nr.  (i),  2 — 6.        PI.  ca.  185: 115. 

261.  Girard.      26   Bl.   aus:    Lecons   d'Ornemens   dans  le   goüt  du  Crayon,    Dedie 
^o^.X!  x-'u^c'A-      ^  Monseigneur  le  Duc  de  Chaulnes  ...   Demarteau  l'atne  sculp.     Se   vend  ä  Paris 

ches  Demarteau  ...  (zum  Teil  auch:  ches  Francois  oder  ches  l'auteur).  Meist 
Rotdruck.  Maasse  verschieden  (hoch  und  quer).  Darunter:  Premier  Livre,  3  Bl: 
Nr.  4 — 6;  Second  Livre,  Titel  u.  5  Bl:  Nr.  2 — 6;  Quatrieme  Livre,  Titel;  Sixieme 
Livre,  Titel  u.  5  Bl:  Nr.  2 — 6;  Autre  Suitte,  Titel  u.   i  Bl:  Nr.  6. 

.       4  Bl.  Nachstiche  nach  der  Folge  ,, Autre  Suitte".     Girard,  del.        Joh:   Georg 

Hertel,  excud:   A.  V.    Verl.-Nr.   161,   Nr.   i — 4.  PI.  ca.  290:190. 

I    Bl.     Nachstich    eines    anderen    Blattes.      Desine    par    Girard.      Ph.    Andr. 

Kilian  ...  exe.   A.  V.     Nr.  3.         PI.  273:190. 

I  Bl.  Nachstich  eines  Wandleuchters.     Desine  par  Girard.     J.  G.  Hertel  exe. 

Verl.-Nr.  402.  PI.  273:188.  Aus  der  vorigen   Folge. 

I\hiscliehvcyh.   Kartttsclicii. 

262.  Tessier.  Livre  de  Fleurs  Dedie  a  Mr  de  Buffon...  Par...  Tessier.  Dessine 
par  Tessier...    Grave    par    Demarteau    l'aine.     A   Paris    ches    Demarteau...   [bezw. 

ch^S    l'Auteur...]  PI.    ca.    385:270.     —     Musckclwcrk. 

263.  Babel.  Recueil  D'Ornemens  Et  Fleurs  d'apres  Babel...  Dedie  A  Monsieur 
Dumarest...  Ches  Frangois  ...  A  Paris.  Titel  u.  4  Bl:  Nr.  2,  3,  5,  6.  Z.  ca. 
170:210-230. 

Fragments  D'Ornemens  d'apres  Babel  Sculpteur  ä  Paris.     Ches  Frangois... 

Titel  u.  3  Bl:   Nr.   3,  4,  6.  PI.   ca.   170:223    (z.  T.  hoch). 

Suitte    d'Ornemens  et  Fleurs...  Inventes  par  Babel ...  a  Paris  ches  Francois  ... 

Titel  u.  3  Bl:   Nr.   3 — 5.     Ein  Bl.   bez:  pariset  sc.         PI.  ca.  220:170  (z.  T.  quer). 

264.  Babel.  2  Bl.  grotteske  Füllungen  mit  Gottheiten  (Venus  u.  Flussgott)  auf 
durchbrochenem  Autliau,  leicht  umrahmt.  Vor  der  Bez:  Babel  invenit  et  Sculpsit. 
a  Paris  chez  Huquier  fils...  PI.  ca.  325:224. 

265.  Babel.  4  Bl.  aus:  Differens  Compartimens  d'ornemens.  Babel  dclineavit 
et  Sculpsit.  A  Paris  ches  Jacques  Chereau  ...  Nr.  5 — 8.  PI.  ca.  320:220. 
Guilm.  S  173:  8  Bl. 

6  Bl.    einer   Folge    Kartuschen    vor    Obelisken    und    Monumenten ,    meist 

mit  der  Unterschrift:  Cartouche  decore  ...  (Guilm.  S.  173,  an  zweiter  Stelle). 
Nr.  I,  4 — 8;  bez:  Babel  delineavit  (bzw:  inv.)  et  sculp[sit]  a  Paris  chez  Jacques 
Chereau...         PI.  ca.  245:190. 

3  Bl :   Cartouche  Pitorcsque.    Babel  invenit  et  Sculpsit.    A  Paris  chez  Jacques 

Chereau...     Nr.  i — 3.  PI.  ca.  202:155.  Guilm.  S.  173:  4  Bl. 

2   Bl.  längliche  Kartuschen  an  Sockeln.     Babel  jnvenit  et  Sculpsit.     A  Paris 

chez  [ches]  Jacques  Chereau...     Nr.  2,  3.  PI.  ca.  310:210. 

I   Bl:  Cartouche  Nouveau,  bez.  wie  die  vorigen.         Nr.  3.         PI.  204:158. 


Ornamente  —  Frankreich 


51 


[zu  265,  Babel]  3  Bl:  Cartouche  pour  le  Commerce.   Dessine  et  grave  par  Babel,   ä  Paris 
ches  [chez]  Jacques  Chereau...  PI.  ca.  330:225. 


Aus:    De  la  Joue,   Livre  de  divers  morceaux  [243]. 


266.  Babel.  i6  Bl.  Nachstiche  mehrerer  Ornamentfolgen.  Babel,  [inv.  et]  del[inj. 
Job.  Georg  Hertel,  excud.  Aug.  Vind.  Folgen  zu  je  4  Bl :  Nr.  i — 4,  mit  Sonder- 
titeln. PI.  ca.  300:200. 


Verl. -Nr.  1.  DilTerents  compartiments  d'Oine- 
ments.  —  Nr.  2.  Kartuschen  mit  Brunnen  (i  Bl.  mit 
Trophäen),  Einzelbeischriften,  ohne  Nrn.  —  Nr.  32. 

Mnschehvcrk.     Kartuschen.     Phaniasie-Arckitcktur.     Byniiiicu 


Fontaines    en  forme  de  Cartouche.    —    Nr.  34.    Fontaine 
decorce. 


C2  Ornamente  —  Frankreich 

267.  Chereau.  i  ßl.  grosses  Devotionsblatt,  Maria  auf  der  Wehkugel  in  reicher 
Umrahmung,  unten  die  Inschrift:    Ecce  Mater  Tua.      Bez:    ä  Paris  ches  Francois 

Chereau    ...  PI.  755:505.    Umrahmung. 

268.  Babin.  3  Bl.  Rococo-Ranken.  Babin  inv.  [Inv.]  A  Paris  aux  2  Pilicrs  d'Or. 
PI.   ca.  310:220-280.  Rotdruck. 

269.  Germain.  Livre  d'Omemens  Composcs  par  P.'«  Germain  M.''  Orfevre 
Joayllier  a  Paris...    1751...    ches  l'auteur...  10  Bl:  Nr.  I — X,  bez:  P."'- Germain 

jn.        [j.j.j    Pasquier    [c]s.  PI.    ca.     160:220     (z.    T.    hoch).      ■ Friese.     Ranheiwrnament. 

Wandleuchte  r. 

270.  Germain.     4  Bl.  Trophäen   mit  Zierschildcrn.     Germain,  del:     J.  G.  Hertel,  exe. 

A[ug]V.     Verl.- Nr.    138,   Nr.   1—4.  PI.  ca.  185:245. 

271.  De  la  Touche.  Suitte  de  Trophes  d'apres  le  Chevalier  de  la  Touche. 
Grave    par    Paty.        Cevend    ches    Francois...      6  ßl:  Nr.  IV,   1« — 6"=.  PI.  ca. 

255  :  I  10.    Trophäen. 

TIT..  Choffart.  i  Bl.  Rococo-Ranke  mit  Blumen;  bez:  P  P.  (zsgez.)  eh.  f.  ä  Paris 
ches    la  V"=  Chereau...     Vor    der  Nr.    19.  PI.  ca.  250:360.      Rotdruck.     Guilm. 

S.  2.5:  4  Bl.(?) 

273.  Borcil.  Nouveau  Livre  de  Cartouches,  ä  l'Usage  de  differens  Artifles. 
A  Paris,  ches  la  V<^  de  F.  Chereau...  7  Bl:  Nr.  i — 7,  bez:  Borch  Inv.  Marel 
Sculp.  PL  ca.  165:110-120. 

274.  Daudet,  i  Bl.  vier  Friese  für  die  Seitenteile  eines  Kastens,  mit  Schäferscenen 
in   Rococo-Ornamenten.     A  Lyon  chez   Daudet;    131   F.  PI.  255:275. 

275.  Jacques.  Suittes  de  Decorations,  de  six  feuilles,  ä  i'usage  des  Thcatre,  Pan- 
neaux,  Carosses,  &c.  A  Paris  chez  Jacques  Ph.  Le  Bas  Graveur...  1756.  4  Bl : 
Nr.  I,  3,  4,   6.        PI.   ca.   400:220.      Titel  in   Rotdruck.  —  Füllungen. 

276.  Le  Prince.  i  Bl.  Oval  mit  Landschaft  und  Sinnbildern  des  Fisch-  und 
Vogelfangs.     Le  Prince  del.      St.  Non   Sc.  Pi.   273:235.      Guilmard  S.  224. 

277.  Pineau  fils.  i  Bl.  leere  Titelkartusche  mit  zeichnenden  Kindern.  Pineau 
fils  inv.   et  dclin.     Babel  scul.  PI.  212:242. 

278.  Huet  (Charles).  A  New  Book  of  Hunting  Trophies  Engrav'd  from  the 
Designs  of...  Hüet...  sold  by  J.  Vivares...  Publish'd  May  26.11^  '757.  P-  Angier 
sculp.      6  Bl:    Nr.   i  —  6.  PI.   ca.  285:165-180.       Nachstiche;    vgl.  Guilm.  S.  253. 

Trofees    De  Chasse    Dessinez   Par  C.   Hüet  Et  Gravez  par  Gottlieb  Friedrich 

Riedel.     In  Verlag  Joh.^  Gradmann  zu  Augspurg.     Verl. -Nr.  16.     6  Bl:   Nr.   i  —  6. 
PI.  ca.  285:185.        Nachstiche  der  gleichnamigen  Originalfolge.  —   Trophäen. 

279.  Pillement.  Ornamentale  Einzelfolgen,  nach  den  Stechern  und  den  Jahres- 
zahlen  in  fünf  Bänden   geordnet  (etwa  200  Bl.)     Vgl.  Guilm.  S.   188. 

Livre  de  Cliiiiois  Invente  et  Dessini  par  le.in  Pille- 
ment et  grave  par  P.  C.  Canot  London  Publish'd 
according  to  Act  of  Parliament  JanV,  2,  1758.  8  El. 
PI.  ca.  90: 150. 

4  Bl.  Chinesische  Genrescenen  in  Landschaft, '  bez : 
I:  Pillement  in'  P.  C:  Canot  Sc  . . .  Act  of  Pari.  March 
'^'<  '759!  ein  Bl.  auch  mit  der  Adresse  des  C.  Leviez. 
PI.  ca.  276:430.  Dazu  2  Bl.  derselben  Folge  ohne 
Randlinien. 

7    Bl.    grosse    chinesische    Einzelfiguren    in    ländlicher 


Jiiitiil   1 :      1)  Stecher:  J.  Pillement. 

Fleures  Persannes.  Inventees,  Defsinees,  et  Gravees 
a  leauforte,  par  Jean  Pillement.     Sc  vendent  a  Paris 
chez  Leviez...  6  Bl.         PI.  310:210. 
2)  Stecher :  P.  0.  Canot. 

Etudes  De  differentes  figurcs  Chinoises  inventees 
Et  defsinees  par  1:  Pillement,  a  Paris  chez  C. 
Leviez  .  . .  Nr.  2.  Pub*)  accordf  to  Act  of  Parlt 
2.  Jan^  1758.  Vermutlich  von  Canot  gestochen. 
8  Bl.         PI.  ca.  200:140. 


Ornamente  —  Frankreich 


53 


Aus:  Pillement,  Ornamentale  Einzelfolgen  [279]. 


54 


Ornamente  —  Frankreich 


Umgebung,  z.  T.  bez  :  I.  Pillenient  in.  P.  C.  Canot 
Sc.  . ..  Act  of  Pari'  March  i^',  1759.  a  Paris  chez 
C.  Leviez  ...  ;  ein  Bl:  a  paris  ches  Bafan;  ein  Bl. 
Rotdruck,  ein  Bl.  kolorirt ;  vermutlich  aus  der  Folge 
der  12  Monate.         PI.  ca.  430:270. 

Recueil,  de  differentes  Fleurs  de  Fantaisie  dans  le 
goiit  Chinois  . . .  inventces  et  defsinees  Par  Jean 
Pillenient,  et  grave  par  P.  C  Canot...  Act  of 
Pari.     30'"  June  1760.     5  Bl,         PI.  ca.   240:320. 

Recueil,  De  fleurs  Chinois  et  Autres  . . .  invente  et 
defsine  par  Jean  Pillement,  et  grave  par  P.  C. 
Canot.  London...  Act  of  parliament  August  21. 
1760.  Titel  u.  4  Bl.,  davon  2  Bl:  ...  Act  of  Parlia- 
ment 30  June  1760,  2  Bl:  12  July  1760.  PI.  ca. 
350:275.  Dazu  3  Blatthalften,  beschnitten. 
Band  ti:    3)  Stecherin:  Anne  Allen. 

4  Bl.  Phantasieblumen,  bez  :  Pub"?  accordS  to  Act 
of  Pari.  12  July  1760.         PI.  ca.  240:160. 

4 Bl. desgl.,  bez:  I. Pillement  inv'.    PI. ca. 240: 160. 

Nouvelle  Suitte   de  Cahiers    de   fleurs  ideales  . . . 
Inventes   et   dessines   Par   Jean  Pillement.     Graves 
par  Anne   allen.    Verl. -Nr.  3.    Titel  (in  Buntdruck) 
u.  3  Bl.         PI.  ca.   190:140. 
4)  Stecher:  Ed. Gautier Dagoty  u. Louis Dagoty. 

Fleurs  Idealle  Inventee  et  Dessinee  Par  Jean  Pille- 
ment... Gravee  par  Edouard  Gautier  Dagoty  Se 
Vend  A  Paris  Chez  Levier  ..  .  1770.  6  Bl.  (schwarz 
mit  rot).         PI.  ca.  240:160. 

Dasselbe,  bemalt. 

Cahier  De  Six  Noeuds  De  Rubans .  Ornee  de  Fleures, 
et  Gravee  en  maniere  de  deu.\  Crayons,  par  (Louis 
Dagoty)  Inventee,  etDefsinee;  par  Jean  Pillement  ..  . 
Se  Vendent  Chez  Leviez...  a  Paris.  1770.  6  Bl. 
PI.  ca.  240:163. 

6   Bl.   Phantasieblumen   in   Rotdruck ,    bez :   F    L 
(zsgez.)    Dagoty.         PI.    ca.    240:163       Dazu    das 
eine  Bl.  bunt  getuscht. 
Jland  3 :     5)  Stecher :  I.  I.  Avril. 

Suite  De  Douze  Pecheurs  Et  Chasseurs  Se  vend  ä 
Paris  ches  Basan  etPoignant ...  12 Bl:  Nr.  i — 12,  bez: 
I. pillement  del.  j.j.  avrilScul.  1771.    PI.  ca. 330:235. 

4  Bl.  aus :  Cahier  de  Parasols  chinois  inv.  et  des. 
par  I.  Pillement  ...  grave  par  Avril.  Bez:  I.  Pille- 
ment Inv.  et  del.  I.  I.  Avril.  Sculp.  [1771].  Nr.  2, 
4,  5,  6.         PI.  ca.  360:260. 

Nouveau  Cahier  De  Six  Feuilles  De  DifVerents  Su- 
jets Chinois  Hiftories,  Repräsentant  les  Cinq  Sens 
de  Natures  Invente  et  defsine  Par  I.  Pillement  . . . 
Grave  par  I.  I.  Avril  [1773]  A  Paris  Chez  Leviez  . . . 
Coulubrier  Scripsit.     Titel  u.  5  Bl.       PI.  ca.  195:290. 

6  Bl.  Chinesische  Gartenscenen,  ber:  j.  j.  avril 
Scul.  1773  [1774].         PI   ca.  405:300;  2  Bl.  280:430. 

Cahier  d'Oiseaux  Chinois  ,  Inventees  et  Defsinees 
par  J.  Pillement  . .  .  Gravee  par  I.  I.  Avril.  a  Paris. 
Chez  Dalmon  ...  6  Bl.,  z.  T.  numerirt  (Nr.  2 — 5). 
PI.  ca.  360;  260. 

Cahier  de  Balangoires  Chinoises  Inventces  et 
Defsinees  par  I.  Pillement...  Gravee  par  I.  I. 
Avril.  a  Paris.  Chez  Dalmon...  6  Bl:  Nr  i — 6. 
PI.   ca.   360:260. 

'       Blumen.      Chinesisches,     Landschaften.      Jagdi 
tuschen.    Zelte.    Brunnen.    Spiele.     Trophäen. 


Cahier  De  Cartels  Chinois  Inventces  el  Defsinees  par  J. 
Pillement  ...  Gravee  par  I.  I.  Avril  a  Paris  Chez  Dal- 
iiiont  ...  6  Bl;  Nr.  (i),  2—6.         PI.  ca.  360:260. 

Cahier  de  Fleurs  Singulieres  Inventces  et  Defsinees  par 
I.   Pillement  . .  .  Gravee   par  I.    I.    Avril.    a   Paris    Chez 
Dalmont  ...  6  Bl :  Nr.  (1),  2—6.         PI.   ca.   360:260. 
Jiand  4:    6)  Stecherin:  Jeanne  Deny. 

Cahier  de  fixBaraquesChinoifes.  Inventee.s,  et  Defsinees  ; 
par  Jean  Pillement  . . .  Se  vendent  chez  Leviez  ...  1770. 
Jen.  Deny,  fecit.  6  Bl.  PI.  ca.  240:165.  Dazu  i  Bl. 
derselben  Folge,  Nr.  3,  in  späterer  Ausgabe,  mit  Zu- 
sätzen und  Randlinien. 

Recueil  Des  Fontaines,  Chinoises.  Inventces  et  Defsinees 
par  Jean  Pillenient  . . .  Se  vendent  chez  Leviez  ...  1770. 
6  Bl.,  davon  4  Bl.  bez:  Ine  Deny  fecit.        PI.  ca.  240:165. 

Recueil  des  Tentes  Chinoises  Inventees,  et  Defsinees, 
par  Jean  Pillement  . . .  Se  vendent  chez  Leviez  ...  1770. 
6  Bl.         PI.  ca.  240: 165. 

6  Bl.  Federblumen  in  Rotdruck,  bez  :  Jeanne  Deny  fecit. 
PI.  ca.  240: 165. 

6  Bl.  kleine  chinesische  Scenen  überRococo-Schnörkeln, 
vermutlich   von  J.  Deny   gestochen.         PI.  ca.  206:146. 
7)  Stecher:  HeSS. 

Recueil  De  Nouvelles  Fleurs  De  Goüt ;  Pour  la  Manu- 
facture  des  Etoffes  de  Perse.  Inventees  et  Dessinees 
par  Jean  Pillement  .. .  Ce  Vend  A  Paris  chez  Le  Viez  . .  . 
6  Bl.,  davon  i  Bl.  bez :  Pillement  del.  Hefs  Sculp. 
PI.  ca.  250: 170.    Dazu  2  Bl.  dieser  Folge,  bunt  getuscht. 

Fleures  Baroque,  Inventees,  et  Defsinees,  par  Jean  Pille- 
ment .. .  Se  vendent  chez  Leviez...  6  Bl.,  bez:  Pille- 
ment. d[el.]    Hefs  S[culp.]        PI.  ca.  240  :  165. 

Dasselbe  [...  chez  le  Pere  et  Avaulez],  bunt  getuscht, 
2  Bl.  fehlen. 

1  Bl.  einer  ähnlichen  Folge,  unbez.         PI.   237:158. 
Recueil  Des  Trophes  Chinoises,  Inventees,  etDefsinees, 

par  Jean  Pillement  ...  Se  vendent  chez  Le  Pere  et 
Avaulez  A  Paris.  6  Bl.,  bez:  Pillement  d[e]:  Hefs  S[c]. 
PI.  ca.  240  :  165. 

linnd  5:    8)  Verschiedene  Stecher. 

Suite  de  Jeu  Chinois  Inventees  et  Defsinees  par  I  Pille- 
ment . . .  A  Paris  Chez  Dalmont  . . .  6  Bl.  bez :  I.  Pille- 
ment del[in.]  [bezw.  inv.]  Demonchy  Scul[p.]  PI.  ca. 
360:260. 

Recueil  De  Difl"erents  Panneaux  Chinois  Jnventc  Et 
Defsine  par  jean  Pillement  A  Paris  ch^s  Chereau  .. .  7  Bl., 
davon  i  Bl.  bez:  Tho^  Vivares.  Scu^  ein  anderes:  P 
Benze.  fecit.  PI  ca.  360:255.  Guilm.  S.  188  unten: 
12  Bl. 

6  Bl.  Phantasieblumen,  bez:  J.  Pillement.  m'.'<=  C. 
Maxime.         PI.  ca.  200:146. 

5  Bl.  Chinesische  Genrefiguren  u  kleine  landschaftliche 
Motive.  Nr.  39,  51,  54,  55,  144  einer  gröfseren  Serie. 
Bez:  Pillement  Inv^  London  Printed  for  Rob?  Sayer..., 
Bl.  55 :  Hemmerich  Sculp.,  144:  I.  lune.  fculp.  PI.  ca. 
175:265. 

Cayer  de  divers  Sujets  Chinois.  4  Bl.  mit  je  2  Genre- 
scenen,  verniullich  Nachstiche.       PI.  ca.  255:155. 

2  Bl  Chinesische  Blumen  u.  landschaftliche  Motive, 
unbez.         PI.   130:185  u.   138:194. 

'«.      Sonnenschirme.      Vögel.      Lajthcn.     Sc/iaukeln.     Kar- 


280.  Recueil    De    Petits  Sujets  &  Culs  de  Lampe   Utiles    aux  Artiftes.       A  Paris 
ches    I.   P".    Chereau...    gr.    8^.       Titel    u.    44   Bl.    mit    84    PI.    Vignetten    in    21 


Ornamente  —  Frankreicli 


55 


Gruppen:  A  —  V  zu  je  4  PI:  Nr.  i — 4;  z.  T.  bez:  Gh.  Eisen  del.  [bzw.  inv.]      G.  Baquoy 

Sculp.    Vignetten.     Kinder.     Schäferscenen. 

281.  Recueil  De  Petits  Sujets  &  Guls  de  Lampe  Utiles  aux  Artiftes.  A  Paris 
ches  I.  F.  Ghereau...  gr.  8".  Titel  u.  27  Bl.  mit  54  PI.  Vignetten  in  12  Gruppen: 
AA— MM  zu  je  4  PI:  Nr.  1—4  (AA,  lo  PI:  Nr.  i  — 10).  Erfinder:  Gh.  Eisen, 
F.  Boucher  (1769,  1770),  C.  p.  Mariliier,  Moreau;  Stecher:  la  Chaussee,  de  Longueil, 
I.  Aliamet,  E.  De  Ghendt,  D.  Nee.   —    Vignetten. 

282.  Chereau.  4  Bl.  Trophäen^  aus  Emblemen  gebildet,  a  Paris  rue  S.  Jacques 
aux  2  Piliers  d'Or  (Adresse  des  I.  Fr.  Ghereau).    4  Bl:  Nr.  i — 4.        PI.  ca.  217:145. 

283.  Choffard.  i."^  Gahier  de  Cartouches  Dessines  par  PP.  Ghoffard  a  Paris  rue 
St.  Jacques  aux  2  Pilier  d'Or.     6  Bl:   A,  Nr.  i — 6.  PI.    ca.    190:120. 

V.E    Gahier    de    Cartouches...     3   Bl:    E,    Nr.    i,   2,    5.  PI.  ca.  220:160. 

Guilm.   S.   124. 

284.  Berthault.  Cartels  nouveaux  decores  pour  l'Architecture,  Peinture  et  Sculpture. 
A  Paris,  ches  Huquier  fils.  Berthault.  Sculpsit.  5  Bl:  Nr.  i,  4,  5,  6,  8.  PI.  ca. 
162: 110. 

3  Bl.  Vignetten  und  Umrahmungen.    P.  G.  Berthault  inv.  et  Sculp.    Ghereau 

Exe.    bez:  A,  Nr.  2,  4,  6.  PI.  ca.  200:165. 

285.  Fossier.  i  Bl.  Emblemengruppe  mit  Tauben,  aus:  Livre  de  differents 
Trophes  representant  l'Amour  des  arts.  Fossier  jnv.  Berthault  Scul.  PI. 
245:190.          Guilm.  S.  247:  4  Bl. 

286.  Bachelier.  Collection  De  Cul[s]  De  Lampes  Et  Fleurons  Inventes  et  Des- 
sines par  M''  Bachelier...  Tiree  de  la  grande  Edition...  des  Tables  de  la  Fon- 
taine et  Graves  par  P  P:  Choffard.  Distribues  en  quatre  Suites...  l^''^,  [z^^]  Suite. 
A  Paris  ches  laV.e  Chereau  . ..   12  Bl:  a,  Nr.  i — 6;  b,  Nr.  7 — 12.        PL  ca.  1 80: 150. — 

V'ignetten.     Bluvieji. 

287.  Marinier.  Nouveaux  Trophees  Ou  Gartouches  Representant  Les  Arts  Et  Les 
Sciences...  par...  [C.  P.]  Mariliier.  A  Paris  chez  Mondhare...  Titel  u.  12  Bl. 
PI.  ca.  300:240;  Titel  360:250.  Stecher:  Petit  (Schrift),  P.  G.  Berthault,  I.  Le  Roy, 
Jacob,  P.  N.  Arrivet,  [le]  Chalmandrier,  Böse,  Gh.  G.  Goupeau.  —  Embleme.    Künste. 

288.  Vivares.  A  Book  of  different  Trophies.  published  as  the  Act  directs,  by 
F.  Vivares      June  7."^  1769.    F.  Vivares  Delin.'     A  Benoist  fculp.      6  Bl:   Nr.  i — 6. 

PI.   ca.  200:  140.    Tropliäeti. 

289.  Saint-Aubin.      Essay  De  Papilloneries  Humaines  Par  Saint  aubin.    A  Paris 

chez    Fessard...       6    Bl.  PI.   ca.    330:238.    Karikaturen. 

290.  Ranson.  Nouveau  Recueil  De  jolies  Trophees,  Gartouches,  Fleurs  et 
Fruits...  Inventes  par  le  sieur  Ranson  Peintre,  Grave  par  Berthauld.  ä  Paris 
ches  Mondhare  rue  St.  Jacques...  13  Bl.  leichte  Umrahmungen  mit  Trophäen, 
Blumen  u.  a.  PI.  ca.  235:185. 

Livre  De  Trophees  des  Arts  et  fciensces,  Dans  un  Nouveau  Gout,  In- 
ventes et  Defsines  par  Ranson  Peintres  Decorateur.  ä  Paris  chez  Mondhare... 
13   Bl.  Trophäen  in  Blumen.  PI.  .252-227: 192-174. 

Umrahmungen.      Trophäen.     Sinnbilder.     Blumen.     Bänder. 

291.  Mondhare.  3  Bl.  leere  Umrahmungen,  aus  Motiven  des  Rococo  und  des 
Klassizismus  gemischt.  Davon  ein  Bl.  (mit  Sinnbildern  der  Gärtnerei)  bez:  ä  Paris 
chez  Mondhare  rue  S'.  Jacques;  ein  Bl.  mit  Sinnbildern  der  Musik;  ein  Bl.  bez:  II. 
PI.  ca.  325  :22o. 


eß  Oriiaiiienle 


Frankreich 


292.  Petitot.  Mascarade  A  La  Grecqve  Dediee  A  Monsievr  Le  Marqvis  De 
Felino...  Par...  Benigno  Eossi.  Parme  MDCCLXXI.  Vortitel,  Kupfertitel  u. 
9   Bl:    Nr.    i  —  lo,    bez:    Chev/   E.    A.    Petitot   inv.       Grave    par    Benigno    Bofsi. 

PI.    Ca    270:185.    KarihaturcH. 

293.  Bertrendt.  lll.'^  Cahier  De  Medaillons  Dessines  par  Bertrendt.  A  Paris  dies 
J.  Fr.  Chereau...  4  Bl:  Nr.  i — 3,  6;   bez.  mit  Monogr.   '  R'  PI.   ca.  240:184.  — 

Rali)>u'n. 

294.  Recueil  D'Antiquites  Romaines  ou  Voyage  D'Italie  compofe  de  66  Planches  ... 
Se  iroLivc  ä  Paris  ches  Basan.  4'J.  Kupfertitel,  66  Bl:  Nr.  i — 66.  PI.  meist  ca. 
210:165.  Stecher:    Weisbrod   1769,     Adelaide  AUon   1771.    —    Ziervascn.    Friese. 

AHdrc.     Drcifüsse.     Urnen, 

295.  Huet  (l.  B.).  4  Bl.  je  mehrere  Gruppen  von  Trophäen,  Tierstücken, 
Vignetten  u.  a.  I.  B.  Huet  fec.  1773.  Demarieau.  Sculp.  A  Paris  ches  Demarteau. 
Nr.  395,  396,  397,  450.         PI.  ca.  200:280-300  (i   Bl.  hoch).     Rotdruck. 

2  Bl.  aus:    Premier  Livre   de   differents    Trophees,    bez:   I.  B.  Huet  1772. 

Demarteau  Sculp.     Livre  I",   Nr.  2,  3.  PI.  ca.   178:120.     Rotdruck. 

Jagdtrophäcn.     Sinnbilder.     Tiere. 

296.  Huet  (I.  B.).  27  Bl.  aus:  Premier  [ — 14.]  Cjihier  Des  Arabesques  Deffines  par 
J.  B.  Huet...  A  Paris  chez  Bonnet...  Verl.-Nr:  671  —  684;  je  4  Bl.  PI.  ca. 
250:180  (z.  T.  quer).        Crayon-Manier,  meist  Rotdruck. 


Cah  I ;  Cah.  2 ;  Cah.  3,  Bl.  i ;  Cah.  4,  Bl.  i ; 
Cah.  5,  Bl.  1—3  ;  Cah.  6,  Bl.  2 ;  Cah.  8,  Bl.  i,  2 ; 
Cah.  9,  Bl.  2;  Cah.  10;  Cah.  11;  Cah.  13,  Bl.  i; 
Cah.  14,    Bl.  2.    —   4   Bl.    Nachstiche   zu   Cah.   13: 

lIochfiHliinf^en.      QiterfüllungetL. 


Des  Ar.^besques  a  la  nouvelles  Modes.  Tapeten  nach 
der  neuften  Art.  Se  vend  chez  Jean  Martin  Will  ä 
Augsbourg.     E  Nr.  1—4.         PI.  270:176. 


[35].  Salembier.  Cahier  de  Frises,  Composees  et  Gravees  par  Salembier.  A  Paris 
chez   Chereau...     6  Bl:   Nr.  i — 6.  PI.   ca.  320:200. 

Cahier   d'Arabesques    Composes  et  Graves  par  Salembier.      A  Paris  chez 

Chereau...     2!  Cahier  de  l'Oeuvre,  B.     6  Bl:   Nr.  i — 6.         PI.  ca.   300:200. 

llocJifidtungen.     Friese. 

297.  Delafosse.  8  Bl.  Trophäen,  mit  Unterschriften.  La  Fosse  del.  J.  P".  Janinet 
sc[ulp].     [ches  le  Pere  et  Avaulez].     2«=,  3=  cahier,    je   Nr.  i — 4.         PL  ca.  385:185. 

Rotdruck.    Trophäen.      Sinnbilder. 

298.  Boucherfils.  Premier  [ — VlII.«]  Cahier  [Suite]  D'Arabesques  [Inventes  (Composes) 
et  Graves]  par  F[rancois]  Eo[ucher].  A  Paris  [chez  .1.  Chereau]...  Je  6  Bl: 
Nr.  r — 6  (V.e  Cah.  mit  6  PI.  auf  3  Bl.).  Aufserdem  sind  Cah.  I  — IV  mit  den 
Buchstaben  A — D,   Cah.  Vi — Vlll   mit  den  Buchstaben  A — C    bezeichnet.  PI. 

meist    210:80    beZW.    210:150.    —    Ilochßillungen.     Pilaster. 

299.  Cauvet.  Recueil  D'Ornemens  A  L'Usage  Des  Jeunes  Artistes  Qui  Se  Des- 
tinent  'A  La  Decoration  Des  Batimens...  Par  G.  P.  Cauvet...  A  l^aris,  Chez  L'Au- 
teur...  1777.  gr.  fol.  Titel,  Titelkupfer  nebst  Dublette  vor  der  Schrift  (Taraval 
inv.  ].='  Le  Roy  Sculp.),  Widmung  (Sim.  Julien  Toi.  inv.  V.  Martini  Sculp.), 
74  Bl.  mit  106  PI.,  I  S.  Privileg.  Stecher:  S.  C.  Miger,  Le  Roy,  M."<=  Liottier  la 
Jeune,  Martini,  M."«  Liottier  (Liothier)  l'Ainee,  Aillard,  Hemery,  Petit,  Viel.  Dazu 
2   fernere   Bl:    i  Bl.  mit  3  Pilasteriüllungen,   Martini   sculp.      (PI.  350:207);    i   Bl. 

Blattrankc,    Le  Roy  Sculp.         (PI.    143:356).     Friese.  Pilaster.  Hoch/iilliingen.   Querfiillungen. 

Akanthns.     Kanhenornniiieiit.     /iien'nst'H.     Adler. 


Ornamente  —  Frankreich 


57 


Aus:   Cauvet,   Rccueil  d'ornemens  [299J. 


c8  Ornamente  —  Frankreich 

300.  Dugourc.      5  Bl.  aus:    Arabesques  inventees  et  gravees  par  1.  D.  Dugourc.   1782. 
Chez  Chereau.      Nr.  2 — 6.     La  Terre,    L'Eau,    Le  Feu,    Venus,    Mars;  bez.  mit 

Monogr.  ^Q  PI.    160:115. 


301.  Prieur.  l'^"^  Suite  de  Frises  et  Ornements  Dedies  A  Monsieur  Alexandre 
Emanüel  Chevalier  de  Crussol  ...  Par...  L.  Prieur  Ciseleur  du  Roi  1783. 
a  Paris  chez  l'Auteur...  Et  Presentement  chez  Mondhare...  Verl.-Nr.  3.  4  Bl. 
Friese  mit  Kindern,  bez:  L.  Prieur  inven.  delin.  et  Sculp.  Nr.  (i),  2 — 4. 
PI.  215:383. 

I  Bl:  Recueil  de   Sujets  Arabesques  ä  l'usage  des   artistes  inventc's  par 

Prieur.     A  Paris  chez  Joubert  ...     Nr.  i.    Rundfüllung   mit  blauem  Grunde:  Ana- 
creon.  P1.203:i85.        Guilm.   S.  257:   3  Bl.  —  Friese. 

302.  Prieur.  29  Bl.  aus  den  Cahiers  de  Sujets  Arabesques  ä  l'usage  des  Artistes 
et  des  Eleves     P.  L.  P.     A  Paris  chez  Joubert... 


Premier    Cahier,    4    Bl :    Nr.    1 — 4.  PI.  ca. 

320:150.  —  Troisieme  Cahier,  6  Bl  :  Nr.  1—6. 
PI.  ca.  110:165.  —  Quatrieme  Cahier,  4  Bl:  Nr. 
1  —  2  u.  2  Bl.  ohne  Nr.  PI.  ca.  160:255.  — 
Cinquieme    Cahier,    6  Bl.         PI.    ca.    140:140.    — 

HochfiillungoL.      Qncrfulbrngen.      Grotteskeii. 


Si.xieme  Cahier,  3  Bl:  Nr.  1  u.  2  Bl.  ohne  Nr.  Prieur 
Invenit.  Martini  bezw.  Delettre  Sc[ulps,]  PI.  ca. 
400:150.  —  Neuvieme  Cahier,  4  Bl:  Nr.  i — 4.  PI.  ca. 
85  :26o.  —  Dixieme  Cahier,  Delettre  fc.  Nr.  3,  4.  PI. 
145:287. 


303.  Arabesques.  Cahiers  D'Arabesques  [A  l'Usage  des  Artistes]  A  Paris  chez 
Mondhare...  Serienwerk  in  Heften  zu  je  6  Bl:  Nr.  i — 6.  Vgl.  Guilm.  S.  255: 
24  Hefte.     Daraus  vorhanden  73  Bl: 


I^""  Cahier  . . .  Tibesar  Del.  Giraut  Sculp.  PI. 
ca.  380:130  —  11^  Cahier...  Michel  Del.  Juillet 
Sculp.  PI.  ca.  370:198.  —  Troisieme  Cahier... 
I.  B.'<=  Fay  Del.  et  Sculp.  [1785].  PI.  ca.  310:180. 
—  IV.«  Cahier  ...  [I.  B.]  Fay  del  et  Sculp.  PI. 
ca.  310:183.  —  V.«  Cahier...  I.  B.  Fay  del.  et 
Sculp.  PI.  ca.  310:183.  —  VI.^  Cahier...  Fay 
In.  [Del.]  et  Sculp.  PI.  ca.  305 :  183.  —  VII.«""« 
Cahier  . ..  I.B.  Fay  del.  et  Sculp.      PI.  ca.  360:240. 


—    IX. <=  Cahier...    I.  B.  Fay  del    et  Sculp.  PI.  ca. 

335  :  200.  —  X.«  Cahier  . . .  Prieur  del.  [Fay  Sculp.] 
PI.  ca.  275 — 310:80—210. —  XI.«  Cahier  ...  Prieur  Del 
[bezw.  del.]  Fay  Sculp.  PI.  wie  vorher.  —  XII.""« 
Cahier  Apartemens  Et  Arabesques,  4  Bl:  Nr.  i — 4.  Prieur 
Del.  Fay  Sculp.  PI.  ca.  240-265:340.  —  XIII.""« 
Cahier  ...  Prieur  Del  [bezw.  del.]  Fay  Sculp[sit].  PI. 
ca.  430:170.  —  3  Bl.  aus  den  fehlenden  Heften.  Prieur 
del.  Fay  Sc[ulp.]        PI.  310:200. 


Hocli/illlungeii.     Pilaster.     Grotteskeii..     Waiiddckorationeii. 

304.  Fay.  i  Bl.  Hochfüllung  mit  Pilasterornament.  Fay  del  et  Sculp.  N°  3. 
PI.  325:152.       Guilm.  S.  256:  4  Bl. 

305.  Queverdo.  Premier  [Deuxieme]  Cayer  de  Panneaux,  Frises  et  sujets  Ara- 
besques. Composes  et  Graves  par  Fr.  M.  Queverdo.  A  Paris  chez  Chereau  et 
Joubert...   [17S8].      Heft  A,  B,    je  6  Bl:  Nr.  1—6.  PI.  ca.  383:135.    —    i'Uaster. 

Hoch/iillungcn.     Querfülluiigcn.     Groitcsken. 

306.  Desrais.  Titclbl.  zu:  Cahier  d'Arabesques  Composes  par  C.  L.  Desrais 
en    178g.      Le  Roy  Sculp.     A  Paris  chez  J.   Chereau...  PI.  315:93. 

307.  Lavallee-Poussin.  Nouvelle  CoUection  D'Arabesques,  Propres  A  La  Deco- 
ration Des  Appartemens,  Dcssinees  ä  Rome  par  Lavalice  Poussin  et  autres  cclcbres 
Artistes  modernes,  et  gravees  par  Guyot.  Prccedee  d'une  Notice  historique ... 
Par  M.  Alexandre  Le  Noir...  A  Paris,  Chez  Treuttel  et  Würtz  ...  Et  ä  Stras- 
bourg... 4O.  Mit  Vortitel  u.  Titel  12  S.,  40  Bl.  in  10  Folgen:  I.«''  — X."'«  Cahier, 
je  4  Bl:  Nr.  i — 4.  PI.  280-305:200-220  (z.  T.  quer).  Zeichner:  I.  M.  Moreau 
(Cah.  I,  Bl.  i),  Lavallee  Poussin  (Cah.  i,  Bl.  2— Cah.  V),  Voisin  (Cah.  VI),  Le  Clcrc 
(Cah.  VII),  Berthelot  (Cah.  VIII;   IX,  Bl.  i  u.  3),  de  Ciaire  bezw.  le  Cleire  (Cah.  IX, 

Bl.   2,  4).        L.    Janneret    (Cah.   X).    Wnnddekorationcn.      Grotteskeii.     Ifoch/iillungen. 

308.  Janneret.  Douzieme  Cahier  Darabesques  ...  Janneret  del.  Guyot  direx. 
A  Paris  chez  Guyot  ...  4  Bl:  Nr.  i — 4.  PI.  ca.  210:290.  Braundrucke  der 
letzten   Folge  des  vorigen  Werkes,  mit  geändertem  Titel. 


Ornamente  —  Frankreich 


59 


309.  R.  L    I   Bl.  Akanthus-Ornament  aus:  Huitieme  cahier  du  recueil  d'ornements, 

Serie  H.     Nr.   14.,  bez.  R.  L.  Del.;  Grave  par  M'i«  Brinclaire.         PI.  405:535. 

310.  Caillouet.  I.  Cahier  des  Principes  d'Ornements  ...  defsines  par  Caillovet  a 
Paris.     4  Bl:   Nr.    i — 4.  PI.   ca.  200:145.     Deutsche  Nachstiche.   —  Kapitelle. 

311.  Mondhare.  i  Bl.  leere  Umrahmung  mit  Sinnbildern  des  Fischfangs,  oben 
Amphitrite  im  Rund.  Bez:  A  Paris  chez  Mondhare  et  Jean  rue  St.  Jean  de  Beau- 
vais.         Z.  355:230. 

312.  Unbekannt.  3  Bl.  Wandfüllungen  im  antiken  Geschmack  mit  einem  Figuren- 
friese, bunt  gedruckt.  Auf  dem  einen  Bl.  in  der  Mitte  eine  Glasthür.  Beschnitten 
auf  ca.  270:285. 

313.  Salembier.  Principes  D'Omemens.  i^''[ — lo^]  Cahier.  Sallembier  inv.  [bezw. 
del]  Sculp.  Public  par  ßance  Aine.  10  Hefte,  je  4  Bl:  \^^ — 4^  feuille.  Heft  9  u.  10 
mit    besonderen   Unterschriften    auf  den   einzelnen   Blättern.         PI.    ca.   200:300. 

Guilm.    S.    246.    Akanthns. 

314.  Normand.  Nouveau  Recueil  En  Divers  Genres  D'Ornemens  Et  Autres 
Objets  Propres  A  La  Decoration  ...  Composes,  dessines  et  graves  au  trait,  Par 
Charles  Normand,  Architecte.  A  Paris,  Chez  Joubert...  An  XI — 1803.  fol.  Mit 
Titel  8  S.,  36  Bl:  1«^— 8"  Cahier  zu  je  4  Bl:  Nr.  1^—4^  (bezw.  b  c  d  e  f  g  H) 
u.  9«  Cahier  mit  4  Bl.  zu  je  3  bezw.  2  PI:  Nr.  i — 6  u.  i — 4.  Auf  Nr.  i^  der 
Nebentiiel:  Nouveau  Recueil  en  divers  genres  d' Arabesques  de  Plafonds,  Meubles, 
Vases  &  du  Decor  en  general  ...  —  Cah.  9  mit  dem  Sondertitel:  Suite  De  Vases 
Inventes  et  Graves  ä  l'Eauforte  par  C.  Normand  ...  —  Kandelaber.    Dreißhse.    Vasen. 

IlocJifüllungen.    Friese. 

315.  Sammelband.  34  Bl.  Dekorationen  im  Empirestil:  Möbel,  Geräthe,  Friese  u.  a. 
Davon  5  Bl.  Prud'hon,  Toilette  de  l'Imperatrice  mit  2  S.  Text;  5  Bl.  Möbel,  bez: 
Public  par  Bance  aine  Md.  d'Estampes,  rue  St.  Denis  A  Paris,  PI.  I — V;  24  Bl. 
Dekorationen  des  „Salon  de  l'Empereur"  und  der  „Salle  des  Gardes",  bez:  Frago- 
nard  pinxt.  [bezw.  Invenit,   excudit,  del.]    Jorand  sculpt.  —  MUei.  Friese. 


Aus:  Toro,  Ornamente   [219]. 


6o 


Ornamente  —  Italien 


Aus:   Rosis,   Racolta  di  vari  Schizi   [362] 


4.  Italien. 


316.  Raffael.  Miscellaneae  Picturae  Vulgo  Grotesqves  in  Spelaeis  Vaticanis  ä 
Raphaele  Vrbinate  elaboratae,  et  ä  F.  De  la  Giiertiere  ...  delineatae  ac  infculptae. 
Recoeil   Des   Grotesques  ...  A  Paris  ches  I.  Mariette  ...   17  Bl:    Nr.   i  — 17.         PI. 

325:225.    —     Grottesken. 

317.  Lasinio.  Ornati  Prefi  da  Graffiti,  e  Pitture  antiche  EfiRenti  in  Fircnze  difegnati, 
ed  incifi  in  40.  Rami  da  Carlo  Lasinio  Trevigiano  E  Dedicati  ...  Da  Niccolö 
Pagni,  e  Giuf.  Bardi  ...  Firenze  1789.  fol.  Kupfertitei,  39  Bl:  Nr.  i — 36,  38 — 40. 
PI.  ca.  350:215.  Erfinder:  Cosimo  Feltrini,  Bernardino  Poccetti,  Michelangelo, 
Giovanni  da  Udine,   Benedetto  da  Rovezzano.  —   CroUcskai.    füiiiiu,^cii. 

318.  Dente  (Marco).  I  Bl.  antikes  Sarkophagrelief  mit  Thron  und  drei  Amoretten, 
datirt  15 19.     Bartsch  242. 

I  Bl.  Rankenfüllung  (hoch)  mit  der  Halbfigur  eines  Kindes.     B.   557. 

Sarkophn^.    Kinder.     Kankotornaj/wni.  , 

319.  Veneziano     (Agostino).      20    Bl.    grotteske    Füllungen,     Nr.     1 — 20.      Bartsch 

564 5S3.    Crottcskcn. 

320.  Veneziano  (Agostino).  i  Bl.  Rankenfries,  links  Amor  mit  Scheibe,  rechts 
Sirene,   bez:    1530.    A.  V.     Bartsch  539. 

I    Bl.  Laubornament,   oben  ein  Schwan,  weiter  unten   Eidechse  und   Rabe, 

bez:  A.  V.  B.  562. 

I   Bl.  Hälfte  einer  grottesken  Hochfüllung  mit  Zierkandelaber.     B.   563. 

321.  VicO.  Leviores  Et  (Vt  Videtvr)  Extemporaneae  Pictvrae  Qvas  Grottcschas 
Vvlgo  Vocant  ...  E  Plvrib.  Concamerationib.  Parietibvsq.  Antiqvis  Varie  De- 
svmptae  Ac  ...  In  Vnvm  Redactae.  fol.  Kupfertitel  u.  18  gestochene  BL,  unbe- 
zeichnet,  die  Originale  zu  B.  468 — 472,  474,  475,  477,  478,  480 — 484,  486 — 488,  490. 
Vergl.  die  folgende  Serie.  —   Grottesken. 

322.  ViCO.  iS  Bl.  Radirungen  im  Gegensinne  nach  der  vorigen  P'olge,  meist  bez: 
Tomasivs.  Barl(etta)  exc[vdeb|.  1541.  Bartsch  468 — 471,  474- — 483,  486 — 488,  490. 
Meist   beschnitten.    —    Cmtteskni. 


Ornamente  —  Italien  5l 

323.  Vico.     3  Bl-   Querfüllungen    mit  Laubranken  auf  schraffirtem   Grunde.     B.  456, 

463    (vor    der    Nr.),     465.    Rankenornament. 

324.  Vico.  8  Bl.  Trophäen  aus  römischen  Waffenstüci<en.  Bartsch  434,  435,  437, 
438,  440,  445,  446,  449.     Vor  der  Adresse  des  Ant.  Lafreri;  die  Nrn.  getilgt. 

8  Bl.  aus  derselben  Folge,  spätere  Abdrücke:  Joannes  Orlandi  formis  romae 

1602;    mit    veränderter  Numerirung:    Nr.   i  —  3,   5,  7,  9,   13,   16,    gleich  B.  434,  444, 
441,   435.   447,   436,   446,   437- 

325.  Caravaggio  (Polidoro  Caldara  da).  6  Bl.  Friese  mit  Waffen,  Beutestücken  und 
einigen  Figuren,  Nr.  i — 6.  Titel  mit  Widmung  des  Stechers  Odoardo  Fialetti 
und  der  Aufschrift:  Polydorvs  De  Caravagi°.  Jnve  ...  luftus  fadeler  excud.;  die 
übrigen  Bl.  mit  Monogr.  OF.         PI.  ca.  65:265.     Bartsch,  Fialetti  Nr.   37 — 42. 

2   Bl.   Büste   bezw.   Trophäe   zwischen   je   zwei   Vasen.    [Gio.  Batta]   Gale- 

struzzi   fec.     Nr.  3,   5.     Bartsch  49,   51  (6  Bl.) 

I   Titelblatt,    vermutlich    zu    einer   Gesamtausgabe    der   Ornamente:     Opere 

Di  Polidoro  Da  Caravaggio.    Disegnate,  et  Intagliate,  da  Gio:  Baptista  Galestruzzi  ... 
in  Roma  1658.     B.  41. 

326.  Reverdino.  i  Bl.  Kartusche  mit  ovalem  Felde,  worin  ein  stehendes  Weib  mit 
einer  Tafel.  Hintergrund  quer  schraffirt;  rund  beschnitten.  Durchm.  121.  Nach 
Vergleich  mit  monogrammirten  Blättern  von  C.  Reverdino;  fehlt  bei  Nagler, 
K.-L.  13,   59ff. 

327.  Bonasone.  18  Bl.  aus  der  Geschichte  der  luno,  in  Umrahmungen,  bez:  J[ul:] 
Bonasone  inuentor.     Bartsch   114 — 121,   123 — 128,   130. 

328.  Schiavone  (Andrea).  13  Bl.  Umrahmungen  um  Reliefs  oder  Büsten.  Bartsch 
13,    15 — 17,  20 — 22,  24,   26  —  29,   32.     Einige  vor  der   Schrift.  • —  Kartuschen. 

329.  Lafreri.  i  Bl.  zwei  Friese  über  einander  mit  Akanthusranken;  dazwischen  die 
Aufschrift:  Sic  Romae  visuntur  intercolumniorum  folia  ...  hodie  in  aedibus 
Andreae,  quondam  Card,  ä  Valle  ...   formis  Ant.  Lafr.  Sequan.     Romae  cc.  D.  LXI 

PI.    295:446.       Abgeb.    WeSSely     196.     —    Rnnkenomamcnt. 

330.  Unbel<annt.  i  Bl.  reiche  Blattranke  aus  Akanthus  und  anderem  Laub;  un- 
bezeichnet.         Z.  410:260. 

331.  Carracci  (Agostino).  i  Bl.  Fächer  mit  Straussenfedern  und  Medaillons.  Bartsch  260. 

I   Bl.  Maske    mit    zwei  Füllhörnern,    als  Schlofsbeschlag;  dem  Ag.  Carracci 

zugeschrieben.     B.  273. 

332.  Carracci  (Annibale).  I  Bl.  Schalenboden:  Silen,  von  Faun  und  Satyr  ge- 
tränkt.    Bartsch    iS. 

333.  Tempesta.  4  Bl.  allegorische  Figuren  in  grottesken  Umrahmungen:  die 
Jahreszeiten;  datirt   1592.     Bartsch   80S  — 8ii. 

9  Bl.    grotteske    Füllungen    aus:   Esemplare    del    disegno  ...  posto    in    luce 

novamente    da  Gio.  Orlandi  Romano  a  Pasquino    1609.     Nr.  I — V,  VII — X;    Titel 
fehlt.     B.   1378 — 1387. 

10  Bl.   Gegenstiche  der  vorigen  Folge,  z.  T.  numerirt. 

Grottesken.      Utnrahwitn^en.     yahreszeiten. 

334.  Scalzi.  9  PI.  auf  S  B'.  Akanthusranken,  z.  T.  mit  Vögeln,  auf  schraffirtem 
Grunde.  Verschieden  bezeichnet  mit  den  Namen  des  Zeichners  Lodovico  Scalzi 
und   des  Stechers  Caes.  Dominicas  sowie  den  Jahreszahlen    1599,   1607,    1610,  161 1. 

Guilm.    S.    309:    14    Bl.  Akanthus.     Rankenornament. 


62  Ornamente  —  Italien 

335.  Prisco.  i  Bl.  Ranke  mit  Delphinkopf,  ähnlich  den  Blättern  des  Scalzi;  bez: 
Pet.  Ant.   Priscus  inuen.     Caes.  Dom.  incid.   1617.         PI.   186:213. 

I    Bl.    grosse    Akanthusranke    mit    Greif   in    einer    zwickeiförmigen    Füllung; 

bez:   C.  D.  (=  Caesar  Dominicus);  ähnlich  dem  vorigen  Bl.  PI.  364:234. 

I    Bl.    grosse    Akanthusranke    auf  schwarzem    Grund;    unten    bez:    Girolamo 

Dauid  Sculp.  P.  Stefan[on]i  Formis.     Pietro  Antonio  Prisco  Napolit"°  Inuentor; 

dazwischen  Widmung  und  Jahreszahl   1624.  PI.  273:407. 

336.  Unbekannt.  39  PI.  auf  13  Bl.  Masken,  z.  T.  nach  der  Antike;  einige  nach 
niederländischen  Motiven.  Nr.  i — 38  und  ein  Rund  ohne  Nr.  PI.  ca.  110:90. 
Davor  ein  handschr.  Titel:  Recueil  de  Masques  Antiques.   1682. 

337.  ZuccarO.     8  Bl.  Kartuschen,  unbez.  Nachstiche,  vermutlich  von  Lucas  Kihan. 

338.  Castello.  3  Bl.  Kartuschen;  davon  2  Bl.  bez:  Bernardus  Castellus  Jn[uen]. 
Camillus  C[ongius]  S[culpfit  [et  excu.]  [Nr.  8];  ein  Bl:  B.  C.  I.  PI.  ca. 
220-240:150.          Guilm.  S.  314:   17  Bl. 

8  Bl.  verkleinerte  Nachstiche  der  vorigen  Folge,  mit  je  2  Kartuschen:  Nr.  i — 8. 

PI.  ca.   110:170. 

339.  Agnelli.  4  Bl.  dichte  Rankenfüllungen,  z.  T.  in  mehreren  Pilastermotiven; 
auf  querschraffirtem  Grunde.  PL  242-260:315-360.  Ein  dazu  gehöriges  Bl.  ist 
bez:   Bartolomeo  d' Agnelli,  inventö,  eft  fece. 

340.  Giancarli.  Disegni  Varij  Di,  Polifilo  Zancarli  ...  Dedicati  AI.  M:  lllvstre  S. 
Daniel  Nis  Da  Tasio,  Zancarli.  12  Bl.  Friese,  radirt  von  Fialetti.  Bartsch,  Fialetti 
53—60,  62—65. 

8  Bl.  Gegenstiche    derselben  Folge;    statt    des  Titels    die   Widmung:    AI  Sig. 

Cavalier  Cassiano  Dal  Pozzo  ...  Gioseppe  de  Rossi  D.  D.  D.  1628.  Romae  ... 
Poliphilus  Giancarli  Inuentor.  Lucas  Ciamberlanus  Fecit.  Zu  B.  53,  54,  56,  58, 
60,  62,  63,  65. 

4  Bl.  aus:   Verscheyden  Aerdige    Morissen    van    Polifilo  Zancarli    geordineert 

ende  Gedruckt   by   Claes   Janss   VilTcher  ao    1636.     Nr.    2,   4,    5,   7.  PI.  70:275. 

Verkleinerte  Nachstiche  der  vorigen  Folge. 

Friese.     Rankciiornnment.    Fabehuescit. 

341.  Giancarli.  9  Bl.  Hochfüllungen,  Nachstiche  zu:  Disegni  Varii  Di  Polifilo  Zan- 
carli ...    Dedicati  AU'   111.™°  Signor  Pietro  Guoro    da  Tasio  Zancarli.      Titel   fehlt. 

Zu    B.    44 52.    Hoch/iiUungen.     Fabehucscn. 

342.  Bella.  8  Bl.  einer  Folge  von  Kartuschen  und  Rahmenmotiven,  i  Bl.  Widmung 
(Excellentissimo ...  Antonio  Le  Charon  ...  F.Langlois  alias  Ciartres)  und  Nr.  2, 
4,  8,  9,  II,  13,  16;  bez:  Stef.  Della  Bella  jn[vent.]  fecit.  F.  L.  D.  II  Ciartres 
excud.  Cum  Priuil.  Regis  Chrif.  Dazu  Bl.  11  wiederholt  als  Nr.  i  mit  Titel- 
inschrift: Raccolta  Di  Varii  Cappricii  Et  noue  jnuentionj  di  cartelle...  A  Paris  ... 
M.D.C.XLVI.  Ausserdem  mehrere  Bl.  vor  der  Nr.  und  mehrere  Bl.  Nachstiche 
(bez:  Stef.  Della  Bella  jn.)     Meyer,   K.-L.     Nr.  217. 

343.  Bella.  Ornamenti  O  Grottefche  di  ftef  Della  Bella,  ii  Bl.  mit  2  verschiedenen 
Titelblättern.  PI.  ca.   165:65.     Meyer  220:   12  Bl. 

8   Bl.  Kartuschen  mit   Devisen    und  Todesemblemen;   ohne  Titel    und   Bez. 

PI.  ca.   130: 100. 

I    Bl.  rechteckige   Kartusche  mit   Bild:   Mercur  verfolgt  Pan;    Inschrift:  Dabis 

Improbe  Poenas.  PI.  90:130. 

I  Bl.  Kartusche  mit  einem  sitzenden   Manne,  aussen  Adler  und  zwei  Sirenen. 

PI.  67:71. 

3   Bl.  ovale  Fächer  mit  Ballspiel   und  Rebusbildern.        PI.  ca.  285:210  bezw. 

290:380.     Meyer  226,   227. 


Ornamente  —  Italien 


63 


Aus:   Lasinio,   Ornati   [317]- 


64  Ornamente  —    Italien 

[zu  343,  Bella]  i  Bl.  umrahmtes  Bildniss:  Kranciscus  Ex  Principibus  Etruriae. 
PI.   171:122.     Meyer   153. 

Kartuschen.     Iloclifiillutigeii.     Grotteskeu.     Fächer. 

344.  Bella.  Ornament(i)  Di  Fregi  et  fogliami  di  Stef.  della  Bella  In.  et  Fecit. 
S  BI.  mit   16  PI:   Nr.  i— 16;   bez:   S.  D.  Bella  inu.  &  fec.  Cum   Priuil.   Regis.        PI. 

ca.    80:250.        Meyer    221.    Friese.     Rankenomament.     Fabelwesen. 

345.  Bella.  Dasselbe  in  Nachstichen:  ...  t'Amflerdam,  hy  Frederich  de  Witt ...  16  Bl: 
Nr.  I  — 16.      Meyer  221,  IV. 

346.  Bella.     7  Bl.  aus:   Frifes,  fcuillages  et  grotefques;   faictes  par  Stef.  Delle  Bella; 

der   Titel    fehlt.  PI.    55-60:112-122.       Meyer    222.    Friese.     Masken. 

347.  Bella.  13  Bl.  Kartuschen  (quer),  bez:  SDB  (zsgez.)  Inuent[or]  F.  CoUignon 
fecit.  [P.]  Mariette  excud.  Nr.  i  — 12;  ein  Bl.  ohne  Nr.  und  Bez.,  vielleicht  der 
Titel  vor  der  Schrift.  PI.  ca.   85:175. 

348.  Bella.  Nouuelles  inuentions  de  Cartouches  defignes  et  graues  a  leau 
forte  par  E  de  la  belle  fiorantin.  A  Paris  chei  Pierre  Mariette  le  fils  ...  6  Bl. 
mit    12   PI:   Nr.   i  — 12,    bez:  S.  Della   Bella    fecit...       P.   Mariette    excu.  PI.  ca. 

125:90.       Meyer    218.    —    Kartuschen. 

349.  Mitelll.     24  Bl.  Kartuschen  und  Füllungen;  auf  dem  ersten  Bl.  die  Widmung: 
All   '111.'"°  Sig:--    Fran :':°  Maria  Zambeccari ...    Agost:»  Mitelli   D.  D.D.  1636.      Ag.« 
Parisini   For.   Bologna.  PI.  ca.  250:170  (2   Bl.  quer). 

350.  Nlitelli,  Freggi  Dell'  Architettvra  Da  Agostino  Mitelli  Pittore.  Kupfertitcl 
u.  21  Bl.  mit  42  PI:  Nr.  i — 20,  23 — 32,35,  36,  39 — 48.     PI.  ca.  330:80;  Titel  332:219. — 

Pilasterornnment.     Ranlceiiornament.      Tropheien. 

351.  Mitelll.      Dasselbe:    ...Gio  Jacomo   Rosfi   formis  Romae  ...      Kupfertitel   u.  24  Bl. 

mit  48   PI:    Nr.  i— 48. 

352.  Mitelll.  i  Bl.  Kartusche  mit  zwei  Meiblichcn  geflügelten  Ilalbfiguren. 
Z.    163:120.     Aus  einer  Folge  von   12   BL;  vgl.  Guilm.   S.  314. 

12    Bl.   Nachstiche    dieser  Folge;    auf    dem    ersten    Bl.    die    Aufschrift:    Ag."" 

Mitelli,  in  Bononiae  P.   Mariette  le  fils  excudit     Parisius   1642.   Nr.  i  — 12.        PI.  ca. 
175:125. 

353.  Mitelli.  4  Bl.  Kartuschen  und  Wappenschilder,  mit  figürlichen  Zuthaten; 
Nr.  4,   6,   7,   9.  PI.   ca.  225:175   (z.   T.  quer). 

Widmung  und    i  Bl.  Gegenstiche  der  vorigen  Folge;   das  Widmungsblatt   mit 

Inschrift:    All'    111"!°  Sig.""«    Conte    Fran^"    Carlo    Caprara...     GiofcfTo   Longhi.    Si 
Stampano  da   Gio:   lacomo  de  Roffi...  PI.  ca.   215:165. 

354.  Mitelli.  9  Bl.  aus:  Disegni  et  Abbozzi  di  Agostino  Mitelli  intagliati  dal 
liglivolo  di  Ivi  Giuseppe  Maria  Mitelli.  Bez:  A.  M.  I.  [G.J  Mitelli  F.  Z.  ca.  185:135. 
(juilm.   S.  314:   24  Bl. 

355.  Santi.  Varii  Modioni  Del  Sig.  Domenico  Santi  Cavagliere.  M.DC.FXXXIII. 
Mit  Titel    12  Bl:   Nr.  i  — 12.  PI.  ca.   160:115. 

Fragment!  inuentati,  c  delineati  da  Dom.  Santi.     12  Bl:  Nr.  i  — 12.       PI.  ca. 

115: 190. 

Fragmenti    dellineati    da   Domenico   Santi,    et  altri  autori   intagliati  da  Carlo 

Buffagnotti.     Titel  (Nr.  1)  u.  24  Bl :   Nr.  I— XXIlIl.  PI.  ca.  230:150. 

Konsolen.     Kartuschen. 


Ornamente  —  Italien  ßc 

356.  Buffagnotti.     Vari  Capricii  Di  Fughe  Inventate,  Et  Intagliate  Da  Carlo  Bvffa- 

gnolti.       12    Bl.  PI.  ca.    110:90.    Bekrömmgen. 

357.  Bedeschini.  6  Bl.  mit  12  PI.  Kartuschen  in  Lünetten,  je  2  Motive.  Nr.  i — 12. 
PI.  I  mit  Widmung:  Inclitae,  et  Fidelissimae  Urbi  Aquilae  Samnitum  Principi 
Poriosae...  Franc."^  Bedeschinus  ...  Dicat  ...   1688.        PI.  ca.   112:217. 

6  Bl.  mit  12  PI.  Kartuschen.    Widmung:  All'  Illu""«  ...   D.  Carlo  de  Angelis... 

Fran"  Bedefchini,     Ant.^   Pau  Sc;  Nr.  i— 11  bez:    F.  B.  I.     A.  P.  S.  PI.  ca. 

122:185. 

6  Bl.  mit  12  PI.  Kartuschen,  meist  unsymmetrisch.  Nr.  i — 12.  PI.  i  mit  Wid- 
mung: Quae  uides  Obsequij  ...  Domino  D.  Gaspari  de  Haro  Marchimi  Carpensi... 
obfert  Grammata  Franciscus  Bedeschinus...  Caesar  Fantittus  Sculp.       PI.  125:220. 


Aus:  Bella,   Kartuschen   [342]. 


2  Bl.  mit  8  PI.    kleinere    Kartuschen,    meist   unsymmetrisch.      Titelkartusche 

mit  italienischem  Sonnet.     PI.   110:80. 

9  Bl.  Friese  mit  Mittel-Kartuschen,  je  2  Motive.  Nr.  i — 9.  Bl.  i  mit  Wid- 
mung: 111""°  ...  D.  Maffeo  Barberino...  Bl.  2  bez:  Franciscus  Bedeschinus  Aquilanus 
Inuentor.        PI.   160:335.     Guilm.  S.  321. 

5  Bl.  je  2  leere  'Wappenschilde,    meist   für  Papstwappen.      Unbezeichnet. 

PI.  ca.  185:305. 

358.  Passarini.     Nvove  Inventioni  D'Ornamenti   D'Architettvra   E   D'Intagli    Diversi 
Vtili  Ad  Argentieri  Intagliatori ...    Inventati  Et  Intagliati  Da  Filippo   Passarini.    Si 

Ornamentstichsammlung  Berlin.  5 


66  Ornamente  —  Italien 

Stampano   in    Roma   alla  Face    da  Domenico  de  Rossi...    l'an   1698.  qu.  fol.     Mit 

Titel    32    Bl:     Nr.    I 32.     Altäre.      Rd'iquiaricn.      Kirchmleiichtcr.      Kntn/nlk.      Orgel.     Rahmen. 

Wngeti.     Schlitten.     Betten.     Wiegen. 

359.  Cerini.  12  Bl.  Laubranken  und  Kartuschen,  Nr.  i — 12.  Auf  Bl.  i  die  Wid- 
mung: Dcdicato  Air...  Marchese  del  Carpio  ...  in  Roma...  Gio:  Marco  Paluzzi; 
bez:    Petrus    Cerinus    inuent;    et    delin.       Nicolo  Billy    Sculp.   Romae.  PI.   ca. 

115:280.    Lnulnuerl:.     Kartnschen. 

360.  Cerini.  Dasselbe.  Statt  des  Stechernamens  die  Bez :  In  Roma  nella  Stamp.-''  di 
Domenico  de  Rossi  alla  Pace. 

361.  luvarra.  Raccolta  di  Targhe  fatte  da  professori  primarj  in  Roma,  disegnate 
cd  intagliate  dal  cav.  C.  Filippo  luvarra.  Roma  1732.  Apresso  Giov.  Maria  Sal- 
vioni.  4O.  Titelbl.  fehlt.  5  S.,  57  Bl:  Nr.  i  —  50,  7  Bl.  ohne  Nr.  Von  den 
letzteren  2  Bl.  bez:  Gio.  Batta.  Puccetti  (bezw.  Fran.  luvarra)  inu.  et  del.     Filippo 

Vafconi    fculp:  PI.    ca.     185:130.    Pabstivappcn.     Kartuschen. 

362.  Rosis.  Racolta  di  uari  Schizi  de  ornati  di  celebre  Autore  nobilmente  pcr- 
fecionati,  accresciuti,  et  intagliati  da  Antonio  Visentini  Veneto  dedicati  al...  Abbate 
Don  Giacomo  Rota  ...  Francesco  Zuccarelli  D.  D.  D.  Venetia  Anno  1747.  (Er- 
finder: Angelo  Rosis).  fol.  Mit  Kupfertitel  17  (von  24)  El.,  römisch  numerirt; 
Titel  (Nr.  I)  u.  Nr.  XII  bez:  Ant.  Visentini  in.  del.  et  Sculpsit.  PI.  meist  380:255 
(z.  T.  quer).     Es  fehlen  Nr.  4,  5,  7,   18 — 20  u.  24. 

363.  Rosis.  A  New  Book  of  Ornaments  Cofifting  of  Compartment  Decorations 
of  Theaters,  Cielings,  Chimney  Pieces...  Invented  by  Angelo  Rosis  Plorentine. 
Engrav'd  by  Ant.  Visentini  Venitian.  Publish'd  Nov:''  i,^'  1753  by...  F.  Vivares... 
London,    fol.      Mit    Kupfertitel  24  Bl:    Nr.  I  —  XXIV.      Neue  Ausgabe    des  vorigen 

Werkes.    Wanddekorationen.     Sopraporten.     Decken.     Friese. 

363"*.  Guercino.  (Godofr).  Diversi  Penfieri,  di  Godofredo  Guercino,  Intagliato,  in 
rame,  da  J.  Ceranimo,  e  dato  in  Luce  per  Gio  Giorgio  Hertel,  in  Augusta.  Verl.- 
Nr.  154.     4  Bl:   Nr.  i — 4  (je  2  Motive).        PI.  ca.   190:290. 

4  Bl.  Muschelwerk  mit  figürlichen  Darstellungen.     Nr.  i^ — 4  (je  2  Motive). 

G.  Guercino,  inv.  et  del.      .l[oh.]   Georg  Hertel,  exe.     Aug.  V[ind.]      Verl. -Nr.  159. 
PI.  ca.   190:290. 

364.  Ottanni.  Libro  Primo  Di  Cartelle  ...  Inventate  E  Disegnate  Da  Gaetano 
Ottanni  Bolognese  Pittore  E  Musico...  1766  Dion:  Valesi  ine:  2  Bl.  Porträts 
(Angelo  Gizzardi  scu:),     i   S.  Widmung;    mit  Titel   16  Bl:   Nr.  I— XVI.  PI.  ca. 

230:330.    Kartuschen.     Emlileme. 

365.  Pergolesi.  61  Bl.  Ornamente,  Geräte,  Dekorationen  u.  a.;  bez:  Pergolesi  Del'. 
[Inv']  [Sculp']  and  Published  according  to  Act  of  Parliament  (1777 — 1792).  Die 
Tafeln  sind  meist  arabisch  numerirt  (bis  Nr.  66),  die  Ornamente  römisch.  Darin 
mehrere  figürliche  Medaillons  mit  der  Bez:   G.  B.  Cipriani  inv.    F.  Bartolozzi  sculp. 

PI.    meist    ca.    450:280.    ■    Klassidsmus.     Füllungen.     Pilaster.     Friese.      Vasen.     Drcifuss.     Medail- 
lons.    Kinder.      Wanddekoration.     Suppenschüssel.     Decken.     Kandelaher.     Akanthus. 

366.  Monaldini.  Serie  Di  Mascheroni  Cavati  Dali'  Antico  Che  Per  La  Prima 
Volta  Escono  In  Lvce  Intagliati  In  Rame...  In  Roma  1781.  Presso  Venanzio 
Monaldini...  Titel  u.  38  Bl.,  am  unteren  Plattenrande  (meist  getilgt)  bez:  Lib. 
P.o  (S.°]  Nr.[i — 20].  C.  P.  AI."  Gio.  (vielleicht  =  Aloisio  Giovanni).  PYcie  Nach- 
stiche nach  F.  Huys.       PI.  ca.  160:115;  Titel  214:154.  —  Masken. 


Ornamente  —  Italien 


67 


367.  Antonini.  Manuale  Di  Varj  Ornament)  Tratti  Dalle  Fabbriche,  E  Frammenti 
Antichi...  Opera  Raccolta,  Disegnata,  Ed  Incisa  Da  Carlo  Antonini  Volume  Primo 
[ — Quarto]...  In  Roma  1781  [1790].  Per  il  Cafaletti  ...  [...  Barbiellini  AUa  Minerva.] 
fol.  4  Bde.  Vol.  i:  Mit  Titel  VI  S.,  Titelkupfer,  50  Bl:  Nr.  1  —  50;  Vol.  2:  Mit 
Titel  VI  S.,  50  Bl:  Nr.  1-50;  Vol.  3:  Mit  Titel  u.  Widmung  X  S.,  Titelkupfer, 
65  Bl:  Nr.  1  —  65;  Vol.  4:   Mit  Titel  VIII  S.,  Titelkupfer,  30  Bl:   Nr.  1—30;   Neben- 

titel    U.    18    Bl:    Nr.   I 18.    Rosetten.     Sonnenuhren.     Kandelaber. 


Aus:  Mitelli,   Kartuschen  und  Füllungen  [349]. 


68 


Ornamente 


Niederlande 


Aus:  Lucas  von  Leyden,  Füllungen  [368]. 


5.  Niederlande. 

368.  Lucas  von  Leyden.  6  Bl.  Hoch-  u.  Querfüllungen:  Grottesken,  Medaillonbilder, 
Wappen.     Jahreszahlen:    1527,    152S.    Bartsch   160—162,  164,   167,  171.    —     Grottesken. 

369.  Claes.  i  Bl.  zwei  Dolchscheidenmotive  mit  der  hl.  Jungfrau  und  S.  Anna, 
bez.   mit  dem  Monogr.  des  Alart  Claes.     Bartsch   13. 

I   Bl.  Querfüllung  aus  grotteskem  Rankenwerk,  in  der  Mitte  Wappenschild, 

von  Sphinx  und  Satyr  gehalten;   bez.  wie  das  vorige.     B.  49. 

370.  BOS.  3  Bl.  Füllungen  aus  Rollwerk  mit  Figuren  und  Fruchtgehängen.  Davon 
enthält  ein  Bl.  mitten  eine  weibliche  Figur  mit  Kopftuch,  bez.  mit  1546  und  Monogr. 
(PI.  260: 188);  ein  Bl.  mit  Monogr.  u.  1550  zeigt  oben  eine  weibl.  Herme  mit 
Federkrone       (PI.  255: 142);  das  dritte  =  Nagler,  Mon.  I,  2316,  Nr.  10. 

I   Bl.  die  rechte  Hälfte  einer  grottesken  Füllung;  links  Laube  mit  Teil  einer 

Kriegerfigur.     Bez.  oben  mit  Monogr.  u.  1550.         PI.  305:103. 

4  Bl.  Friese  mit  Wagenmotiven  aus  Rollwerk  und  mit  Figuren,  eine  Art  grot- 
tesken Triumphzuges.  Davon  je  2  Bl.  bez:  Cock,  bezw.  Cock  Ex[cu].  1552.  Z.  ca. 
100:325. 

-  4  Bl.  desgl.,  höher  und  schmäler,  unbezeichnet.  PI.  153-175:250-290. 
Guilm.  S.  477:   8  Bl. 

— —  4  Bl.  kleine  Hochfüllungen  mit  Grottesken,  bez.  mit  Monogr.  und  1548.  PI. 
117:42. 

4    Bl.  kleine    Querfüllungen    mit    Grottesken,    bez.    mit    Monogr.   und    1548. 

/..  ca.  44:80.     Davon   i   Bl.  =  Nagler  I,  2316  Nr.  21. 

I    Bl.  kleine    Querfüllung,  in  der    Mitte    eine   Gemme    mit    nacktem     Mann, 

bez.  mit  Monogr.  und  1548.  Z.  40:55. 

- — —   I    Bl.  Fries,  leicht  gebogen,   mit   ruhendem   Flufsgott,   Satyr  und   2   Hermen. 

Z.  62:184. 

Grottesken,     Hoch/iilliiiigen.      Qiier/iillungen.     Friese.     Rolliuerk. 


Ornamente  —  Niederlande  gg 

371.  BOS.  II  Bl.  grotteske  Füllungen,  unbezeichnet.  Nagler,  Mon.  I,  2316  Nr.  11, 
12,    15 — 20,    23,    25,  26  ==   Cat.    Reynard    149 — 159.  PI.   234-260:162-184.    — 

Grottesken,    Hoch/üUitugeji. 

372.  Bos.  20  Bl.  Kartuschen  und  einige  Vasenmotive  aus  Rollwerk,  z.  T.  mit  fran- 
zösischen Sprüchen.  Ein  Bl.  mit  Monogr.  in  Spiegelschrift  u.  wegradirter  Nr.  i ; 
Nr.  2 — 20.  PI.    100:130-140  (z.   T.   hoch). 

373.  Sylvius.  6  Bl.  Mauresken,  je  3 — 4  Motive,  aus  einer  späten  Ausgabe  von: 
Variarvm  Protractionvm  Qvas  Vvlgo  Mavrvsias  Vocant  ...  Libellvs  ...  In  Lvcem 
Aeditvs  Anno  1554.  Baltazar  Sylvivs  Fecit.  Nr.  i — 6.  Bl.  i,  2  bez:  lac.  Hon- 
neruogt  excu.         PI.  ca.  91:220-237. 

(?)  5  Bl.   ähnliche  Mauresken,    je   mehrere  Motive,    unbezeichnet.         PI.  ca. 

102:115. 

374.  Floris  (Cornelis).  Veelderley  Veranderinghe  van  grotiffen  ende  Comperti- 
menten  ...  ghedruckt  by  Hieronimus  Cock  1556.  Cornelis  floris  Inuetor.  Libro 
Primo.     12  Bl:  Nr.  A — M.  PI.  ca.  305:208. 

Veelderley  niewe  inuentien  van  antyckfche  fepultueren  ...  met  ...  grotiffen  en 

compertimenten  ...  ghedruckt  •  by  my  leronymus  Cock  1557.  C.  Floris  Invent. 
Libro  Secvndo  ...  14  Bl.,  unbezeichnet,  darunter  5  Bl.  grosse  Grabmäler,  2  Bl. 
kleine  Grabmäler  (je  zwei  Motive),  6  Bl.  Grottesken.    Maafse  wie  vorher. 

Grottesken.     Grabmäler. 

375.  Vredeman.  Variarum  protractionvm...  libellus  apprimö  vtilis  atque  copiofus 
Antverpiae  Apud  Gerardum  Judaeum.  Anno  1557.  Titel  (mit  dem  Monogr.  des 
Stechers  Franz  Huys)    u.    9  Bl.    Kartuschen    mit   latein.   Versen.         Z.  ca.   175:140 

(z.    T.    quer).      Nagler,    Mon.    II,    2149    Nr.    14.    —    Kartuschen.    Rollwerk. 

376.  Vredeman.  3  Bl.  grosse  Umrahmungen  aus  Rollwerk  und  Grottesken  mit 
lateinischen  Sinnsprüchen  aus  Cicero  und  kleineren  Bibelversen.  H.  D.  Vriese. 
Jnve[n].  H.  Cock.  Excvd.  PI.  ca.  473:360  (i  Bl.  quer).  Guilm.  S.  482:  2  Bl. 
mit  der  Adresse  des  Paul  de  la  Houe  1601.  —  Roilwerk. 

377.  Vredeman  (?)  12  Bl.  Kartuschen  mit  Grottesken,  Früchten  und  Bandwerk, 
meist  um  leere  Felder,  Nr.  A — M.  Nur  auf  Bl.  F  innen  zwei  Köpfe  im  Rund; 
Bl.  G  bez:  H.  Cock  excu.;  BL  L  und  M  mit  dessen  Sinnsprüchen.  PI.  155:210 
(z.  T.  hoch).     Vermutlich  von  J.  Vredeman  de  Vriese.  —  Kartuschen.  Grottesken.  Roll- 

■werk.    Bandwcrk. 

378.  Huys.  12  Bl.  Masken  aus:  Portraicture  ingenieuse  de  plusieurs  Facons  de 
Masques,  Hans  Liefrinck  exe.  Bez:  F  H  (==  Franz  Huys);  ein  Bl.  bez:  B  C. 
PI.  ca.   155:150.  Guilm.  S.  478:   19  Bl.     Vielleicht   erfunden  von  C.  Floris. 

4  Bl.  Nachstiche    der    vorigen  Folge,    mit  Zusätzen;    ein    Bl.    mit    Schlofser- 

detalls.  PI.  ca.  210:145. 

379.  Unbekannt.  40  Bl.  Aufsatzhälften  im  Stil  der  Frührenaissance  und  Masken 
(letztere  Nachstiche  nach  Fr.  Huys),  in  10  Folgen,  A,  b — k  zu  je  4  Bl:  Nr.  i — 4; 
daneben  eine  zweite  Numerirung  nach  den  beiden  Gruppen:  Nr.  i  —  21   u.   i — 19. 

PI.    ca.    87:115    U.    ca.    95:80.    Bekrönungen.     Masken. 

380.  Floris  (Jacob).  5  Bl.  aus:  Veelderhande  cierlycke  Compertementen  ..  geinuen- 
teert  duer  Jacqves  Floris.     Tantwerpen  by  Hans  Liefrinck  ...  Anno   1564.    Harman 

Muller    fecit.  Z.    ca.     130:205.    Kartuschen. 

381.  Floris  (Jacob).  Compertimentorvm  Qvod  Vocant  Mvltiplex  Genvs  Lepidis- 
simis  Historiolis  Poetarvmqve  Fabellis  Ornatvm.  1566.  Zeer  Vele  Veranderingen 
Van   Compertementen  ,,.  ghedruckt    by    Hieronimo    Cock,    Schilder    in    de   Vier 


JO 


Ornamente  —  Nicclerlande 


Winden.  Mit  Titel  17  Bi.  mit  den  Initialen  I.  F.;  mehrfach  das  Monogramm  des 
Petrus  a  Merica  sowie  Adresse,  Sprüche  u.  Monogramm  des  H.  Cock  mit  den 
Jahreszahlen   1566  u.   1567.         PI.   ca.    205:135    (z.  T.    quer).    Nagler,    Mon.    I,  959 

Nr.    14;     III,    759    Nr.    3:     18    Bl.    —    Kartuschen.     RoUwcrk. 

382.  Floris  (lacob).  Compertimenta  Pictoriis  Floscvlis  Manvbüsqve  Bellicis  Varie- 
gata.  Auetore  lacobo.  floro.  Antuer.  Hieron.  Cock.  excud.  Antuerpie.  1567.  Aehn- 
lich  der  vorigen  Folge.  11  Bl.  Davon  zwei  Bl.  bez:  I.  F.;  Titel  u.  1  Bl.  mit  Mono- 
gramm des  Petrus  a  Merica;  i  Bl.  mit  Sinnspruch  des  H.  Cock;  i  Bl.  (Kartusche 
mit  Ganymed)  ist  auch  in  der  vorigen  Folge  vorhanden.  Nagler,  Mon.  I,  959,  Nr.  15. — 

Kartuschen.     Rolhverk. 

383.  Vredeman.  14  Bl.  aus:  Grottefco:  in  diverfche  manieren  ...  ghemackt  by 
Johans  Vredeman   Vriefe,     vvth    ghegheuen    duer  Geraert    de  leude.     Titel    fehlt. 

PI.     210:160     (z.    T.     quer).        Nagler,     K.-L.    21,     17:    23    Bl.     Grottesken.     Hoch/üllimgen. 

Qiter/üllungen, 

384.  Vredeman.  4  Bl.  Grotteskenfüllungen,  trapezförmig  mit  lateinischen  Sprüchen. 
H.  Coc[k]   [Excv.].         Z.  252-272:  ca.  270  (Unterkante). 

385.  Vredeman.  Panoplia  Sev  armamentarium  ac  ornamenta  cum  artium  ac  opi- 
ficiorum  tum  etiam  exuuiarum  Martialium  ...  Jobs.  Vreedman  Vriefe  inuentor. 
Gerar.  de.  lode.  excudebat.    Anno    1572.    Titel    u.   16  Bl.  Friese   u.  Füllungen  mit 

Waffen  und   Emblemen.  PI.   ca.    185:250    (z.  T.  hoch).  Waffen.     Trophäen.    RUstungcn. 

Hellebarden.    Armirustc.    Schwerter.    Helme.    Schilde,    Kannen.    Musikinstrumente, 

386.  Ortelius.  Deorvm  Dearvmqve  Capita  Ex  vetustis  numifmatibus  in  gratiam 
Antiquitatis  Studioforum  effigiata  et  edita.  Ex  mufeo  Abraham!  Ortelii.  Antuerpiac 
1573.  (am  Schluss:)  Philippus  Gallaeus  excudebat.  kl.  4**.  Kupfertitel,  i  Bl.  gedr. 
Widmung,  3  S.,  54  Bl.,  4  S.     Stecher  vermutlich  meist  Ph.  Galle.  —  Münzen.   Um- 

■    rahmungen.    Medaillons. 

387.  Sambucus.  Veterum  aliquot  ac  recentium  Medicorvm  Philosophorvmq.  Icones; 
Ex  Bibliothecä  lohannis  Sambvci;  cum  eiufdem  ad  fingulas  Elogiis ...  Ex  Oflicina 
Plantiniana  Raphelengii,  1603  (i'<^  Ausg.  1574).  fol.  Titelkupfer,  mit  Titel  12  S., 
67  Bl.  Kupfer  mit  Text:   Nr.  i — 67;   (Nr.  49,   52,   57  u.  60  ohne  Porträt),    10  S.  — 

Utnrahinungen. 

388.  Geerarts.  4  BI.  grotteske  Füllungen  mit  Figuren:  die  Erdteile.  Marc.  Gerar. 
inuen.       Mich.  Snyders  excud.    Nr.  1  —  4.        Z.   ca.   195:130. 

2  Bl.  desgl:    die   Elemente  Aer  und  Aqva.    Marcus  Gerard  inuen.    Philippus 

Gall.  excud.     Maafse  wie  oben.       Guilm.  S.  483:  4  Bl. 

4  Bl.  Bilder    aus    dem    neuen    Testament    (Natalis  Christi,  Resvrrectio, 

Pentecoste,  Omnes  Sancti)  mit  grottesken  Randverzierungen.  Bez:  M.  G.  Figur, 
(die   Hauptbilder:)    [loan.]    Sadler    inven[it]    et    exc[ud.  Antuerp].  PI.  290:223. 

Nagler,  Mon.  IV,   1843. 

389.  Geerarts.  Passio  Verbigenae  Qvae  Nostra  Redeptio  Christi...  Kupfertitel  u. 
13  Bl.  Passionscenen  in  Ovalen  mit  Schweifgrottesken,  bez:  loan:  Sadler  Excvd: 
Marc:   Geraerd:   Figvr:  PI.   ca.   160:110.  — -  Schweif  grottesken. 

390.  Passe  (Crisp.  de,  der  Jüngere).  8  Bl.  Kartuschen  mit  Allegorien  in  Queroval  u. 
mit  lateinischer  Umschrift,  meist  auch  mit  Jahreszahl  i6oi;  Z.  ca.  93:120.  Ver- 
mutlich von  Crispin  de  Passe  d.  J.       Guilmard  S.  493. 

391.  Model.  Septem  Psalmi  Davidici...  illuftrati...  Melchiore  Modelio  Monacensi, 
authore  ...  Hieron.  Wierx  fcalp.  figur.  1608.  Petrus  firens  excudit  A  Paris... 
8  BI.   Kartuschen  mit  verschlungenen  Schriftreihen,  innen  je  ein  kleines  Bild  aus 

der    Passion.       Nr.    I — 8.  PI.  ca.     155:106.    Kartuschen. 


Ornamente  —  Niederlande 


71 


Aus:  Bos,  Füllungen  [370]. 


72  Ornamente  —  Niederlande,  Spanien 

392.  Matham.  Antiquae  aliquot  elegantiae  Romanae  urbis  ...  Verfcheyden 
Cierage  na  het  Antyck  tot  Romen,  dienstich  alle  Constenacrs  ende  beminders 
(folgt  französischer  Titel),  lac.  Matham  excud.  Kupfertitel,  35  Bl:  Nr.  2 — 36. 
PI.  ca.   180:125. 

393.  Francquart.  2  Bl.  aus:  Cent  Tablettes  Et  Escussons  D' Armes  ...  Jacques 
Francquart  Invenit.  Bruxelles.  1622.  Nr.  62,  83.  PI.  ca.  75:105  (quer  u. 
hoch).      Dazu   ein  ähnliches  Bl.  ohne   Nr.          PI.  136:101. 

394.  Van  den  Eeckhout.  2  Bl.  leere,  ovale  Rahmen  aus  Knorpelwerk,  mit  hangenden 
Waffen,  aus:  Veelderhande  Niewe  Compartemente  Getekent  door  Gerbrandt 
Vanden  Eeckhout  tot  Amfterdam,   Nr.  11  u.   18.         ca.  225:175. 

395.  Lutma.  Veelderhande  Nieuwe  Compartemente  Getekent,  door  Johannes  Lutma 
de  Oude,  tot  Amfterdam  A.°  1653.  lacobus  Lutma  Fecit  et  Excudit.  12  Bl: 
Nr.  I — 12,  bez:  1.  Lutma  d.  oude  inv  ...  PI.  ca.  225:170 — 180  (z.  T.  quer); 
2  Bl:   170:270. 

Festivitates  Aurifabris  Statuariis   aliifque  qui  artes  amant,  perquam  necef- 

fariae.  Per  loannem  Lutma  fenem.  Verfcheide  Snakeryen...  t' Amfterdam, 
by  Jacobus  Lutma.  A°  1654.  12  Bl:  Nr.  i — 12.  Titelbl.  bez.  wie  die  vorige 
Folge;  ein  Bl:  Joannes  Lutma  de  oude  Jnventor...        Z.  ca.  210:170  (z.  T.  quer). 

Kartuschen.     Knorpelixierk. 

396.  QuellinUS.  Aerdighe  Festonnen  geinventeert  door  Artus  Quellinus  konftryck 
Beelt-Houwer  der  Stadt  Amsteldam.      12  Bl:   Nr.  i — 12.  PI.  ca.   125:215. 

Pilafter  Festonnen  geinventeert  door  Artus  Quellinus.     6  Bl:  Nr.  i — 6.        PI. 

ca.  250: 125. 

397.  Visscher.  3  Bl.  Kartuschen  mit  erotischen  u.  bacchischen  Scenen  in  ovaler 
Fassung.     G:  Visscher  Fecit.         PI.  ca.  245:165. 

398.  Walter.  i  Bl.  Kartusche,  von  Musikgeräten  umgeben,  mit  der  Aufschrift: 
T'Amsterdam  By  A:  Olofsen...      Bez:  T.  I.  Walter  del.  et.  fcuip.         PI.  144:190. 

399.  Unbekannt.  3  Bl.  je  zwei  leere  Kartuschen  mit  geschweiften  Rär^dern ,  z.  T. 
mit  Schiffs-  und  Kriegsgerät.         PI.  ca.   170:265. 


6.  Spanien. 

400.  Herrera.      12  Bl.  Kartuschen,  davon  2  Bl.  bez:   F[rancisco]  de  Hcrrcra  [inu.  et] 
F.  [1649].  PI.   ca.  160:115. 


Virgil  Solls. 


Aus:  De  Bry,  Friese  [412]. 


3.  Klein- Ornament. 
(Goldschmiedszierrat,  Schmuck,  Waffenornamente  u.  dergl.) 


1.  Deutschland. 

401.  Holbein.  4B].  Waffenornamente :  Degengriff,  Scheidenbeschläge  und  Scheiden- 
spitzen,  von  W.  Hollar  nach  Holbeins  Zeichnungen  radirt.     Parthey  Nr.  2596 — 2599. 

402.  Hirsvogel.     4  PI-  auf  2  Bl.  Dolchgriffe  und  Scheiden.    Bartsch  103—106. 

403.  Solls  (Virgil).  20  Bl.  Anhänger,  mit  Edelsteinen,  maureskem  Flächenschmuck 
u.  a.;  bez.  mit  Monogramm.     Vgl.  Bartsch  494 — 513.     Dazu   i   81.  Gegenstich. 

404.  Solls.  6  Bl.  Friese  für  Gefässränder,  z.  T.  mit  Kindern  und  Tieren  in 
Ornamenten.  B.  470;  Pass.  593;  4  Bl.  unbeschrieben:  i)  Nielloornament  mit  ge- 
kröntem Kopf  in  der  Mitte,  daneben  das  Monogr.;  2)  Rollwerk  mit  Mauresken 
auf  schraffirtem  Grunde,  das  Monogr.  zu  beiden  Seiten  der  Mitte;  3)  Blattranken 
mit  Kaninchen,  Fuchs,  Bär,  Wildschwein  und  Hund,  das  Monogr.  rechts  neben 
dem  Bären;  4)  Blattranken  mit  Hirsch  und  Einhorn  an  den  Seiten  und  zwei 
Hunden  an  einer  Vase  in  der  Mitte,  an  letzterer  das  Monogr.  PI.  23:154; 
34:164;  23:165;  34:170. 

17    Bl.    Kriegshelden    und    berühmte    Frauen     in     Rollwerkumrahmungen. 

B-  54 — 67,  69 — 71. 

2  Bl.  runde  Medaillons  mit  Kriegerköpfen  in  reicher  Umfassung.    B.  433,  434. 

Morifke    vnd    Turckifcher   (Einfacher    vnd   Duppelter)    art    zuglein    Durch 

Virgillius  Solls  zu   Nurmberg  geordnet.     5  Bl.  Z.  56:78. 

I  Bl.  Teil  eines  Frieses  mit  Rollwerk-Verzierung,  in  der  Mitte  zwei  Satyrn 

an  einem   Löwenkopf  sitzend;  unten  das  Monogr.         Z.  57:84. 

I  Bl.  zwei  Spitzen  einer  Dolch-  oder  Schwertscheide,  die  eine  mit  Trophäen, 

die  andere  mit  Mauresken  verziert;  in  der  Mitte  unten   das  Monogr.         Z.  80:48, 


74 


Klein-Ornament  —  Deutschland 


[zu  404,  Solls]  4  Bl.  Friesstücke  für  Schalenränder  in  Form  von  Kreisausschnitten. 
IJnbezeichnete  Kopien.         Z.  82:122;  60:112;  52:132;  48:83. 

I    Bl.  Titel    in    grottesker    Laubwerkumrahmung:    Etlicher    gutter    Conterfec- 

tifcher  Laubwcrck  art  Durch  Virgilius  Solls  Zu  Nürmberg   geordnet  &c.  Anno  1553. 

B.   473.    Rollwerk.    Mauresken. 

405.  G.  G.  25  Bl.  Ornamente  und  Zierstücke  mit  Mauresken:  Randorna- 
mente, Friese,  Dolch-  und  Scheidenteile,  Medaillons  u.  a.  Davon  2  Bl.  bez:  G.  G. 
1550,    die   übrigen:    G.   G.  PI.    meist    ca.   80-100:50-60    (z.  T.    quer).       Naglcr, 

Mon.   II,  2993. 

406.  Kamyn.  13  Bl.  Schmuck- 
stücke mit  Mauresken, 
von  RoUvverk  eingefafst. 
Auf  dem  ersten  Bl.  der 
polnische  Bibelspruch: 
Nadzeya  moia  gefl;  wyanie 
bodze  Nadzeye  mam 
fcziefczya  cziekam;  auf 
dem  letzten  Bl.  (Nr.  12) 
das  Monogr.  EK;  auf  allen 
Bl.  die  Jahreszahl  1552. 
PI.  ca.  45:90  (z.  T.  hoch). 

407.  ZÜndt  (Mathias).  5  Bl. 
Anhänger,  mit  Edelstei- 
nen in  Umrahmungen  von 
Rollwerk  und  Figuren.  Un- 
bezeichnet.     Z.  75-80:40-55. 

2  Bl.  Kettenstücke 

mit  Steinen,  Rollwerk  und 
hangenden  Perlen.  Z.  ca. 
35:72. 

2  Bl.  je  zwei  Broschen: 

Köpfe  in  Kartuschen.  An- 
dresen  63,  64. 

I     Bl.     drei    kleine 

Knäufe     für    Gerätgriffe. 

Z.  79:52. 

408.  Unbekannt   (in  der  Art 

des  ZÜndt).  1  Bl.  drei 
kleine  Knäufe  für  Gerät- 
griffe.        PI.  86:50. 

I   Bl.  zwei    ovale   Medaillons   mit   Rollwerk  und  Masken.         PI.   53:96. 

I    Bl.  Gürtelschnalle;  mitten  ein  stehendes  Kind.         Z.  95:35. 

2   Bl.  eine   Gürtelschnalle    mit    rundem    Mittelstück   und    ein   Besteck,    beide 

mit   Mauresken.  PI.  ca.  86:38. 

409.  Hornick.  19  Bl.  Schmuckstücke,  radirt,  bez.  mit  den  beiden  Monogr.  (=  Nagler, 
Mon.  II,  1603  u.  1605).  Pass.  IV,  189  Nr.  2,  a — m;  ausserdem  folgende  Bl.  von 
derselben  Gröfse:  i)  zwei  Medaillons  mit  Reitern,  vier  Bommeln;  2)  Fächergriff, 
zwei  Nadeln,  zwei  Bommeln;  3)  neun  Nadeln  nebst  zwei  Details;  4)  vier  Anhänger, 
vier  Bommeln;  5)  ein  Anhänger,  zwei  Nadelbüchsen  nebst  zwei  Deckelmotiven; 
6)  fünf  gröfsere  und  vier  kleinere  Anhängerflächen  mit  Grottesken;  7)  ein  Fächer- 
griff,  zwei  Kettenteile,  vier  Bommeln.  Es  fehlt  das  Titelbl.  mit  der  Inschrift: 
Qidqid  Agis  Prvdenter  Agis  ...  Anno  MDLXII  ...  vgl.  Nagler,  Mon.  II,  1603   Nr.  2.  — 

^nhäiti^er.     Bommeln      Medaillons.     Nadeln.     Nadelbüchsen.     Fächergriffe.     Riechßiischchcn . 


Aus:   Holbein,  Waffenornamente  [401] 


Klein-Ornament  —  Deutschland 


75 


410.  Hornick.  20  BI.  Schmuckstücke,  radirt;  davon  auf  18  Bl.  je  ein  Anhänger 
mit  Figuren  (meist  in  Nischen)  und  Hängeperlen;  auf  2  Bl.  je  zwei  Spangen.  Das 
erste  Bl.  mit  Aufschrift:  L.  D.  S.  Erasmg  Hornick  F,  Cvm  Gra,  Et,  Priv  Nvrnberg 
(durchstrichen),  1565.     Auf  einigen  anderen  Bl.    das  Monogr.  (=  Nagler,  Mon.  II, 

1603).       Unbeschrieben.  PI.    ca.    95:63.    Anhmiger.     Spangen. 

411.  Bry  (Theodor  de).  4  Bl.  Schalenböden  mit  figurenreichen  Grottesken  auf 
schwarzem  Grunde;  im  Spiegel  Charitas  und  drei  Medaillonköpfe;  datirt  1588. 
Nagler,  Mon.  III,   1618  Nr.  9  (auch   Bd.  V,  534,  Pos.  6). 

4  Bl.  desgl.   mit  je  drei  Medaillons  römischer  Kaiser,  im  Spiegel  Inschriften. 

Nagler   Nr,,  8  (auch  Bd.  V,  Pos.  5). 

I  Bl.  halber  Schalenboden  mit  Grottesken  auf  schraffirtem  Grunde;  im  Spiegel 

die  Inschrift:  Avaritia.     Theodor  De  Bry  F.  Et  Ex.     Durchm.   120. 

I  Bl.  Schalenboden  mit  Schweifgrottesken  auf  schwarzem  Grunde;  im   Spiegel 

Bacchus  u.  Tod.     Vermutlich  Nachstich  nach  De  Bry.     Durchm.   109. 


Aus:  De  Bry,   Ornamente  [413]. 


I  Bl.  trapezförmiges  Füllstück    mit  Grottesken;    in    der  Mitte  Medaillonkopf 

mit  Umschrift  (in  Spiegelschrift):  Ferdinandvs  D.  G.  Rom.  Imp.  Avg.  Vielleicht 
Nachstich  nach  De  Bry.  Z.   185:50. 

412.  Bry  (Theodor  de).  Spitze  Vnd  Lavbwerck,  Fvr  Die  Goltfchmit.  Grotis  et 
point  pour  grauer  Bafsin  aeigir  tafs  et  fallir  pour  les  orfeure  et  aultre  artifsien 
15S9.  Theodor  de  Bry  fecit  et  excu.  Titel  u.  3  Bl.  Rankenfriese  mit  Tieren  für 
Randornamente,  bez:  T  B  [Fe  Ex].  PI.  ca.   110:225. 

Grotis  for  die  goltfchmit  und  andern  khunftiger.  Grotis  por  les  orfeure  & 

aultre  artifsien.  Theodore  de  bry.  fe.  et  ex.  1589.  4  Bl.  Friese  mit  Schweif- 
grottesken auf  schraffirtem  Grunde,  mit  äusseren  Rändern,  bez:  T.  B.  PI. 
80-90:180.     Nagler  Nr.  6  (auch  Bd.  V,  Pos.   i). 

r  4  ähnliche  Bl.,   das  erste  Bl.  bez:  Theodorus  de  Bry  f.,   die  übrigen  bez:  T  B. 

PI.  ca.   72:155.     Nagler  Nr.   14  (auch  Bd.  V,   Pos.  3). 

Grotifch  für  alle  Kunftler.     Grotis  Povr  Tovs  Artisien.    Theodor  de  bry 

fech  et  excud.  4  Bl.  Friese  mit  ovalen  Medaillons.  Bez:  T.  B.  F.  [Et]  E[x]. 
PI.  68:149.     Nagler  Nr.  7  (auch  Bd.  V,   Pos.  2). 


7^ 


Klein-Ornament  —  Deutschland 


[zu  412,  Bry  (Theodor  dc)J  4  Bl.  Friese  mit  Schweifgrottesken;  im  ersten  die  Auf- 
schrift: Theodor  de  Bry;  die  übrigen  bez:  T.  B.  PI.  ca.  44:162-180. 

I  Bl.   zwei    schmale    Friese   mit   Schweifgrottesken    auf  schraffirtem    Grunde. 

Z.  60:136. 

Friese,    Randornamente.    Schweifgrottesketi. 

413.  Bry  (Theodor  de).  4  Bl.  Ornamente  für  Griffe  und  Scheiden  von  Waffen 
und  Messern;  verziert  mit  Schweifgrottesken  auf  schwarzem  Grunde.  Davon  i  Bl. 
bez:  Theodorus    de    bry    f.     3  Bl:    TB.  PI.    ca.   97:83.     Nagler,    Nr.   13   (auch 

Bd.  V,  an  letzter  Stelle). 

4  Bl.  je  zwei  Messergriffe  oder   Scheidenbeschläge,  verziert  wie  die  vorigen; 

das  erste  Bl.  bez:  Theo  de  Bry.   fe  et  excu.,   die  anderen:  T.  B.  PI.  92:65. 

4  Bl.  Gürtelteile,  Schnallen,  Nadeln  u.  andere  Schmuckteile  mit  Ranken- 
Ornament  auf  schwarzem  Grunde. 
Davon  i  Bl.  bez:  Theodorus  de  bry. 
PI.  ca.  82:112.  Nagler  Nr.  15  (auch 
Bd.  V,  Pos.  4). 

Degen.    Messer.    Scheiden.    Schnallen.  Haken. 

414.  Bry  (Joh.  Theodor  de).  Manfches 
de  Coutiaus,  aveques  les  feremens 
de  la  gaine,  de  plufieurs  fortes  fort 
profitable  pour  les  argentiers  ou  aultres 
artifiens,  fait  par  lo:  Theodori  de 
Bry.  Neuwe  Mefser  hauben  mit  di 
befchlage...  5  Bl.,  bez:  lo:  Theodori 
de  Bry  fe.  et  excud[ebat].  PI.  ca. 

io8:So.     Nagler,  Mon.  III,    i6iS  Nr.  5. 

4  Bl.  je  zwei  Scheidenbeschläge 

bezw.  Messergriffe.  Das  erste  Bl.  bez: 
I.  Theodore  de  Bry  fecit  et  excud., 
die  übrigen  bez:  I.  D.  de  Bry  fe. 
PI.  108:82. 

I  Bl.  zwei  Gabeln,  ein  Petschaft 

u.  ein  Knaufmotiv,  bez.  mit  dem 
Monogr.   Nagler  III,  1618.     PI.  112:82. 

des  Pendants  de  Cleffs  pour 

les  Femmes,  propre  pour  les  Argen- 
tiers. etlicherley  Schluesel  geheng  für 
di  weiber...  loan  Theodor  de  Bry 
F.  et  excu.  Titel  u.  4  Bl:  Nr.  i — 4. 
PL  ca.   90:57.      Nagler  Nr.   10. 

4  Bl.   Agraffen    mit   je    drei    Kettenansätzen;   in    der  Mitte    kleine    figürliche 

Scenen  in  Rund  oder  Oval.     [lo.  Theo.]  De  Bry  Fe.  Et  Excv.     Nr.    i — 4.  PI. 

73:82.      Nagler  Nr.  11. 

4  Bl.  Fingerhüte,    je  mehrere   Motive,    meist   figürlich.      lo.  Theo[dor]  De 

Bry  Fe.  [Et  Excv[d].  PI.  ca.   70:92.     Nagler  Nr.  12. 

2  Bl.  ovale  Medaillons  mit  Schweifgrottesken  auf  schraffirtem  Grunde.  Bez: 

I.  Theo,  de   Bry  fe.   bezw:  I.  Ifrael  de  Bry  fe.  Z.  ca.  67:53  (2  Bl.  fehlen.) 

I   Bl.  Schalenboden:  im  Spiegel  ein  Mann  von  P'rauen  gebadet,  am  Rande 

Schweifgrottesken.      Durchm.  156;   abgeschnitten  sind  die  Ecken  mit  der  Bez:  Joha 
Theodore  de  Bry  excudil. 

Me/scr.     Scheiden.     Agraffen,      Gürtelhaken.     Fingerhüte. 

415.  Abreibungen  von  Beschlägen  und  Zierstücken  in  der  Art  der  de  Bry;  etwa 
20  Bl,     Maafsc  verschieden, 


Aus:   Mignot,  Anhänger  [426J. 


Klein-Ornament  —  Deutschland 


77 


416.  Liining.  12  Bl.  Friese  aus  Ranken  und  Grottesken.  Das  erste  Blatt  mit  Auf- 
schrift: Andreas  Lvning  Fecit.  1589;  die  übrigen  Bl.  bez:  A  L.  PI.  ca.  40:98. 
Pass.  IV,  S.  225  Nr.  6. 

417.  Arnoldt.  6  Bl.  Schwarzornamente  für  kleine  Bügelenden  und  Knäufe;  davon 
I  Bl.  bez:  G.  A.  (=  Nagler,  Mon.  II,  2677).  PL  45:So-55;  i^ie  Ecken  ab- 
gestumpft.     Von  Georg  (Jerg)   Arnoldt,   vermutlich  aus  einer  Folge  von   1589. 

418.  Renbage.  Qvinqve  Sensvvm  typi  in  vsum  aurifabrorü  exarati.  Colon:  Agr. 
apud  Crispinum  Paflaeum.  Titel  und  5  Bl:  die  fünf  Sinne  in  kleinen  Quer- 
ovalen,   umgeben  von    Schwarz-. 

grottesken.  PI.  46:60.  Wahr- 
scheinlich erfunden  von  Hinrich 
Renbage    in    Köln.    —    Schwarz- 

grottesken, 

419.  Säur.  5  Bl.  Schwarzorna- 
mente: kleine  Schmuckteile. 
Auf  einem  Bl.  Alphabet  in  Um- 
rahmung, darüber: 1593,  darunter: 
Corwinianvs  Savr  Fecit;  2  Bl. 
bez:  C  S,  I  Bl:  C  S  F,  I  Bl: 
1593  C  S.  PI.  ca.  42:53- 
(Das  früheste  Datum  des  Meisters 
ist   1591). 

6    Bl.    Schwarzornamente: 

Grottesken  in  Hochoval,  in  den 
Ecken  Tiere  u.  Ranken;  schwarz 
auf  weifs.  Davon  2  Bl.  mit  Auf- 
schrift bezw.  Unterschrift:  1594 
Corwinianvs  Savr  Fecit;  die 
übrigen  Bl.  bez:  C.  S.  F.  PI. 
79:65.     Nagler,  Mon.  II,  699:  7  Bl. 

3  Bl.   desgl.   in   Form   von 

Anhängern;  in  den  Ecken  klei- 
nere Motive.  Auf  dem  Titel  ein 
Alphabet  in  ovalem  Ring,  darin 
die  Aufschrift:  Corwinianvs  Savr 
1595.  Die  beiden  anderen  Bl. 
bez:  C  S  bezw.  mit  Monogr. 
(=  Nagler   II,  655).        PI.  50:42. 

10  Bl.    Schwarzornamente, 

Wappen,  Schmuckteile  u.  a.  mit 

grottesken  Figuren  dazwischen.  Auf  dem  ersten  Bl.  ein  Engel  mit  Schild,  worauf 
die  Aufschrift:  Corwiniannus  Savr  Fecit;  rechts  unten  1597;  4  Bl.  mit  Wappen 
bez:  C.   S;   ein  Bl.  Alphabet  mit  dem  Datum   1597.         PI.  ca.  40:55.     Nagler,   II,  655. 

4  Bl.  kleine  Schmuckteile,  schwarz  auf  weiss  oder  weiss  auf  schwarz  ver- 
ziert; davon  3  Bl.  bez:  C  S;  i  Bl.  auf  einem  Täfelchen:  C.  S.  F.  PI.  ca. 
53:53  (achteckig). 

I  Titelblatt:  ein  Anhänger,  von  zwei  Löwen  gehalten,  oben  und  unten  kleine 

Schmuckstücke  mit  Schweifwerk,  weiss  auf  schwarz.  Aufschrift:  Hie  Liber 
Avrifecibvs    Valde    Vtilis  Corwinianvs    Sawr   Ex  Fideli   Corde  Fecit.  Z.   103:72. 

Nagler  II,  655  am  Schluss. 

420.  Schalhaimer.  7  Bl.  Schwarzornamente  für  Ringe  u.  dgl.;  ein  Anhänger. 
Das  erste  Bl.  mit  Aufschrift:  1592  David  Schalhaimer  Fecit;  die  übrigen  Bl.  bez: 
1592   D.  S.  [F].  PI.  ca.  52:56. 


Aus:  Mignot,  Anhänger  [42S]. 


78  Kleiii-Ornament   —  Deutschland 

421.  Kamyn.  13  Bl.  Ornamente  für  Gefässränder,  ovale  Schmuckstücke,  Messer- 
scheiden u.  a.,  z.  T.  mit  weissem  Laub  auf  schwarzem  Grunde.  Auf  dem  einen 
Bl.  die  polnische  Aufschrift:  Teras  Nowo  Widane  Y  Drvkowane  W  Poznaniv  Przes 
Erasmvsa  Kamyn  Rokv  Pan.  M.D.XCII.  (D.  i:  Jetzige  neue  Auflage  und  Druck  in 
Posen  durch  Erasmus  Kamyn.  Im  Jahre  des  Herrn  1592.)  PL  ca.  75:105; 
Titel  92:130.      Nagler,    Mon.  II,    1775.      Dazu  ein  Bl.  wiederholt,  bez:   E^  K.    — 

Dosen.     Taschenuhren.     Raiidornntncnte.     Scheiden. 

422.  Mignot.  8  Bl.  Anhänger  und  kleinere  Schmuckstücke  aus  durchbrochenen 
Schweiflinien,  daneben  auch  kleine  Zierflächen  mit  Schwarzornamenten.  Nr:  I — 3, 
5,  7,  8  u.  2  Bl.  ohne  Nr.  Bl.  I  mit  Aufschrift:  Tovt  Bien  Vient  De  Diev.  In 
Timore  Ac  Chariiate  Dei  Daniel  Mignot  Fecit  Hoc  Avgvstae  Vindelicorvm;  die 
übrigen  Bl.  mit  Monogr.  PI.  ca.  155:105;  Bl.  i  162:110.  Reynard,  Cat.  Nr.  I 
und   Nagler,   Mon.   II,    1248  Nr.  I  u.  VII:    10   Bl.,   datirt   1593. 

423.  Mignot.  i  Titelblatt:  Anhänger  mit  schwarzen  Grottesken  und  Hängeperlen 
nebst  vier  kleinen  Schmuckflächen;  in  der  Mitte  die  Aufschrift:  In  Timore  Ac 
Charitate  Dei  Daniel  Mignot  Fecit  Hoc  Avgvstae  Vindelicorvm.  Anno  1616 
(ursprünglich   1593).    Bl.  I  der  Folge  mit  den  Tugenden,  Reynard  u.  Nagler  Nr.  IV. 

S  Bl.  dieselbe  Folge  in  Gegenstichen,    Nr.  i — 8;    Bl.  i    (ohne  die  Aufschrift) 

bez:  lo:  Theodo:  et  lo:  Ifra:  de  Bry  excudebat.         PI.  ca.   150:103;  Bl.  i   160:109. 

7  Bl.  dieser  Gegenstiche,  ohne  die  Nrn.  2 — 8. 

424.  Mignot.  6  Bl.  Schwarzornamente;  mehrere  kleine  Schmuckflächen  mit 
weissem  Schweifwerk  nebst  einzelnen  grottesken  Motiven.  Das  erste  Bl.  ein 
Alphabet,  mit  Aufschrift:  Daniel  Mignot.  I.  Joannes  Bolinet  f.  In  Timore  Dei 
Finem  Feci.  1595.  Die  übrigen  Bl.  bez.  mit  Monogr.  des  Mignot  und  I.  B. 
Z.  ca.  40:50.     Nagler  Nr.  VIII;   Guilm.  S.  376:   13  Bl. 

425.  Mignot.  17  Bl.  Agraffen  und  ähnliche  Schmuckstücke  aus  durchbrochenen 
Schweiflinien  und  Steinen,  ringsum  schwarze  grotteske  Figuren.  Nr.  II — XVIII; 
bez.  mit  Monogr.         PL  ca.  148:105.     Reynard  u.  Nagler  Nr.  II:  20  BL,  datirt  1596. 

426.  Mignot.  8  Bl.  Anhänger  mit  schwarzen  Grottesken;  unten  einzelne  ähnliche 
Motive.  Nr.  I — 8.  BL  I  mit  Aufschrift:  In  Timore  Dei  Daniel  Mignot  Hoc  Av- 
gvstae Vindelicorvm.  Inuent.  fculp.  et  excudit;  die  übrigen  Bl.  mit  Monogr.  PI. 
148:103.     Reynard  u.   Nagler  Nr.  III:  22  BL,  datirt   1596. 

427.  Mignot.  18  Bl.  Anhänger  aus  durchbrochenen  Schweiflinien,  z.  T.  mit  Steinen, 
unten  je  2  kleinere  Anhänger  oder  Bommeln;  ein  BL  mit  6  Broschenmotiven. 
Nr.  II,  XX  u.  XXIII,  die  übrigen  Bl.  ohne  Nr.,  alle  mit  Monogr.  PL  ca.  150:103. 
Reynard  u.  Nagler  Nr.  V:  24  Bl. 

428.  Mignot.  6  BL  Anhänger  aus  Schweifgrottesken,  z.  T.  schwarz  schattirt,  unten 
einige  schwarze  figürliche  Motive.  Nr.  I,  7,  8  u.  3  BL  ohne  Nr.  Bl.  I  mit  Auf- 
schrift: In  Timore  Dei,  Daniel  Mignot  Hoc  Avgvstae  Vindelicorvm  Inuent.  fculp. 
et  excudit.     Die  übrigen  Bl.  mit  Monogr.        PL  148:104.    Reynard  u.  Nagler  Nr.  VI. 

429.  Plegink.  4  Bl.  Gravirmuster  für  verschiedene  Flächen,  meist  Messergriffe 
u.  Scheidenbeschläge.  Auf  dem  ersten  Blatt  als  Titel:  oben  3  Alphabete  und  die 
Ziffern,  unten  in  Kartusche  ein  vierzeiliger  Vers:  Wer  lung  Waf  lerent  das  ift 
fein  u.  s.  w.  Martin  plegink  exfculpsit.  Stephan  Herman  edidit.  Z.  ca.  75:100. 
Das  Titelbl:   Pass.  49   u.  53;  Andresen  IV,  32   Nr.  59.  —  Scheiden. 

430.  S.  B.  1596.  6  Bl.  Schwarzornamente:  kleine  Schmuckflächen  mit  Schweif- 
ranken,   weiss    auf   schwarz,   daran   kleine  Blumenranken;   mehrfach   Kinder.     Im 


Klein-Ornament  —  Deutschland 


79 


Titelbl.  ein  Alphabet  in  Vierpass,  daneben  Schwarzgrottesken,  bez:  S.  B  1596. 
Z.  ca.  41:56.  Nagler,  Mon.  IV,  3964.  Nah  verwandt  der  Folge  von  Schwarz- 
ornamenten  des  D.  Mignot. 

431.  Unbekannt.  6  Bl.  Schwarzornamente:  je  4 — 7  kleine  Zierflächen  mit  Schweif- 
ranken und  Blättern,  weiss  auf  schwarz.  Das  erste  Bl.  mit  Datum:  1596;  die 
übrigen  Blätter  mit  querovaler  Randlinie.  PI.  49:61;  Bl.   i    Z.  44:56. 

432.  J.  B.  5  Bl.  Schwarzornamente:  verschiedene  Ziermotive  für  Flächen  und 
Bügel,  meist  weifs  auf  schwarz.  Bez:  I  B  97.  Wohl  fälschlich  auf  Jacob  Beytler 
gedeutet;  Meyer,  K.-L.,  Beytler  Nr.   12.         PI.  ca.  50:55. 

433.  Hensel.  6  Bl.  Schwarzornamente:  Zierflächen  und  Grottesken.  Das  erste 
Bl.  mit  Aufschrift:  1599  Hans  Hensel  Vonn  Sagan  Inventor  Fecit.  Baltafar  Caimox 
excudit.,  die  übrigen  Bl.  bez:  H  H  J  F  1599  bezw.  1601.  PI.  ca.  44:55.  Viel- 
leicht aus  2  Folgen;  Nagler,  Mon.  III,   1051. 

434.  Meyer.  8  Bl.  Schmuckflächen  mit  Grottesken  für  Anhänger  und  ein  Kreuz; 
in  den  Ecken  verschiedene  figürliche  Motive.  Das  erste  Bl.  mit  Aufschrift:  Theo- 
doricvs  Meyer  Tigvri.     F.  Et  Excvdit.  PI.   ca.  75:75.    4  Bl.  fehlen.   —   Anhänger. 

435.  W.  D.  P.  6  Bl.  Anhänger,  umgeben  von  kleinen  Flächen  mit  Schwarzorna- 
ment. Davon  i  Bl.  bez:  W  D  P.  PL  ca.  97:66-70.  Nagler,  Mon.  V,  1627. 
Cat.  Reynard  I,  463 — 468. 

436.  Abreibungen  von  kleinen  Schmuckflächen  mit  Schweiflinien,  etwa  50  Bl. 
Maasse  verschieden.    Vermutlich  deutsche  Arbeiten,  um   1600. 

437.  Birckenhultz.  4  Bl.  Füllungen  mit  Figuren  der  Elemente  in  Ovalen,  aus: 
Qvatvor  Mvndi  Elementa  Elegantibvs  Figvris  Sev  Imaginibvs  Artificiosa  Expressa. 
Nagler,  Mon.  IV,  2841   Nr.   i. 

Varii    Generis    Opera    Avrifabris    Necessaria    Pavlvs    Birckenhvltz    F.  &  Ex. 

Titel  (Rahmen,  quer  rechteckig)  u.  8  Bl.  Randornamente  für  Gefäfse  aus  Ranken 
u.  Schweifwerk;   Grund    schraffirt.  PI.  ca.  96:152.      Nagler  Nr.   5.     Vermutlich 

aus  zwei  Folgen.  Dazu  das  Titelblatt  in  späterer  Ausgabe:  Excvsa  Coloniae 
Apvd  Petrvm  Ouerradium. 

Titelblatt:  Omnia  Conando   Docilis  Solertia  Vincit.  Pavlus  Blrckenhvlz  Fecit. 

Die  Inschrift  in  einem  Anhänger.  PI.  ca.  152:97.  Vermutlich  der  Titel  eines 
Teiles  der  vorigen  Blätter. 

Varii  Generis  Opera  Avri  fabris  Necessaria.  Pavlvs  B.  F.  &  Ex.  Titel  (An- 
hänger mit  2  Sirenen)  u.  5  Bl.  gebogene  Friese  für  Schalenränder,  mit  Schweif- 
gröttesken;   bez:  P.  B.  F.  PI.  96:147  (Titel  hoch). 

Folge  mit  demselben  Titel.    Paulus  B.  F.  &  Ex.    4  Bl.  kleine  Querfüllungen: 

Ranken  mit  Vögeln  und  Halbfiguren  auf  schraffirtem  Grunde.  PI.  45:60.  Wahr- 
scheinlich Nagler  Nr.  4:  6  Bl. 

Folge  mit  demselben  Titel.    5  Bl.  kleine  Hochfüllungen;  Schwarzornamente 

aus   Ranken    und    figürlichen    Motiven;     die    Mittelstücke    mit    weissem    Grunde. 

z.  45:35- 

Schweif grottcsken.     Randornament. 

438.  Birckenhultz.  Ars  His  Myronis  Nobilis  Effingitvr  Pagellvlis.  Pavlvs  Bircken- 
hvltz Inuent:  fculp:  &  excudit.  Mit  Titel  6  Bl.,  davon  4  Bl.  Anhänger  aus 
Schweifgrottesken  mit  je  3  Perlen,  ein  Bl.  u.  der  Titel  Schmuckvase  mit  Strauss. 
PI.  ca.   140:90.     Nagler  Nr.  8. 

Omnia  Conando  Docilis  Solertia  Vincit.  Pavl.  B.  F.  5  Bl.  kleine  Schmuck- 
vasen mit  Sträussen;  das  erste  Bl.  mit  der  Titelaufschrift.  PI.  66:47.  Nagler 
Nr.   6:   6  Bl. 


So  Klein-Ornament  —  Deutschland 

[zu  43S,  Birckenhultz]  Omnis  Generis  Instrvmenta  Bellica  Pavlvs  Birckenhvitz 
Inuent:  fcalp:  et  excud.  5  Bl.  Anhänger  in  Form  von  Hängetrophäen.  Z.  ca. 
115:80.    Nagler  Nr.  7:  6  Bl. 

Varii    Generis    Opera   Avrifabris    Necessaria    P.  B.  F.     4  Bl.  Agraffen    mit 

facettirten  Spitzen  nebst  kleinen   Einzelmotiven.  PI.  99:74. 

I  Bl.  Anhänger  mit  den  Buchstaben  B  C  in  der  Mitte,  aus  einer  Folge  von 

6  BL,  deren  erstes  bez:  Pavl.  B.  F'.         PI.  65:46. 

I   Bl.  Anhänger    mit    feinen    Schwarzornamenten,    bez:    P.  B.  F.     Aus   einer 

Folge  von  6  BL,  auf  deren  einem  die  Titelaufschrift:  Omnia  Conando  u.  s.  w. 
PL  87:63. 

2  Bl.  Besteckscheide  und  Scheidenspitze,  mit  Blumenranken  verziert.    Aus 

einer  Folge  von  6  Bl.  mit  dem  Titel:  Varii  Generis  Opera  Avrifabris  Necessaria. 
Pavlvs  Birckenhvitz  F.  &  Ex.  Z.  ca.   115:48-58.     Nagler  Nr.  3. 

Anhänger.     Agraffen.     Sch77t7ickstr'dusse.     Bänder.     Scheiden. 

439.  Bang  (Hieronymus).  10  Bl.  Becherränder  mit  Rollwerkverzierungen,  Nr.  i — 10. 
Bl.   I    bez:   Hieronimus   Bangg  In  Nürnberg.     Excuditt.  PL  60-80:85-120. 

IG  BL  Randornamente  aus  Schweiflinien  mit  Tieren  und  Blumen,   Nr.  i — 10. 

BL    I     mit    Aufschrift:    Hieronimus    Banng    In    Nürnberg.  PL    70:108.     Meyer, 

K.-L.  Nr.  63—74:  12  BL 

10  Bl.  desgL    mit    grofsen  Fruchtbüscheln,  Vögeln    und    figürlichen  Motiven. 

Nr.    I — 10.    Bl.   I   bez:  Hieronimus  Banng  in  Nurmberg  Excudit  PL  77:110. 

440.  Bang  (Theodor).  12  BL  Rankenfriese  mit  Vögeln  und  Blumen,  z.  T.  Rand- 
ornamente für  Gefäfse.  Das  erste  Bl.  mit  Doppeladler,  auf  dessen  Brustschild  die 
Aufschrift:  Theodor  Bang  fec.  Baltafer  Caimox  excud.  PL  ca.  75:220.  Cat.  Rey- 
nard  I,  480. 

10  BL  Ranken friese  mit  Jagdfiguren.  Das  erste  Bl.  als  Titel:  in  einer  Mittel- 
kartusche ein  Stier  von  Löwen  gepackt,  bez :  T  Bang  fecit  B.  Caimox  excud.;  die 
übrigen  Bl:   Nr.   i — 9.         PL  ca.  50-55:200-220.     Cat.  Reynard  4S4. 

10  BL  Rankenfriese,  davon  6B1.  mit  grottesken  Halbfigureri.    Auf  dem  ersten  BL 

vor  einem  Löwen  herzförmiges  Schild  mit  Aufschrift:  Baltaser  Camox  Exüdit; 
darunter  das  Monogr.  T  B  (zsgez.,  in  Spiegelschrift).         PL  ca.  70:240. 

2  Bl.   Randornament  mit  Blumenranken  und  zwei  Vogelköpfen;  Fries  aus 

kleinen  Blattranken  und  Kreislinien.  PL  62:240.  Wahrscheinlich  aus  der  Folge 
Cat.  Reynard  482. 

2  Bl.  Rankenfriese,    der  eine    mit   zwei  Halbschwänen,   der  andere   mit  Kind 

in  der  Mitte.         PL  49:220. 

3    Bl.    schmale    Hochfüllungen:    Blumenranken     mit    Vögeln     und     Insekten. 

Z.  220-245:49. 

441.  Bang  (Georg).  Georg  Bangen  Newes  Grotefskenbüchlein.  10  Bl:  Nr.  i — 10. 
PL  56:80. 

10  BL  Randornamente    aus  Schweifwerk   mit  Fruchtbüscheln  und  Tieren, 

Nr.   1  — 10.     Bl.   I   bez:  Georg  Banng  In  Nurmberg  Excudit.         PL  73:102. 

442.  Ullrich.  12  BL  Dosendeckel  mit  Schweifgrottesken  auf  gepunztem  Grunde, 
Nr.  I — 12.  BL  I  mit  Aufschrift:  Heinrich  Vllrich  Normbergae  Schülp:  &  excubit. 
1602;  Bl.   II   bez:  Heinrich   Vllrich  fculp.  Z.  ca.  60:100. 

443.  Hailler.  i  BL  Schwarzornament:  Umrahmung  aus  Schweifgrottesken  für 
ein  Medaillon,  ausserdem  14  kleinere  Motive  D  IF  (zsgez.  =  Daniel  Hailler  fecit); 
Nagler,   Mon.  II,   1140.         Z.  ca.   100:65. 

444.  Beitier  (Mathias).  2  Bl.  Schwarzgrottesken;  das  erste  BL  mit  Aufschrift:  Mathias 
Beitier  1612;  das  andere  mit  Amor  zwischen  Vögeln  und  Insekten,  bez:  M  B. 
Z.  53:45.     Nagler,  Mon.  I,  588  Nr.  2. 


Klein-Omament  —  Deutschland 


[zu  444,  Beitier  (Mathias)]  6  Bl.  desgl.,  davon  3  Bl.  mit  Wappen  in  der  Mitte,  2  Bl. 
mit  Zifferblättern.  Auf  dem  ersten  Bl.  die  Aufschrift:  I.  R.  K.  M.  R.  II  hartfchier 
Mathias  Beitier  1614.,  die  anderen  Bl.  mit  Monogr.  (=  Nagler  IV,  1655).  Z.  43:69. 
Meyer  K.-L.  III,  773  Nr.   10  u.  11. 

4  Bl.  je  drei  Figurenfriese,  silhouettenartig,    bez.  mit  dem  Monogr.;    darunter 

Andresen  33  u.  34.         Z.  45:52. 

I  Bl.  der  verlorene  Sohn;  Aufschrift:  Mathias   Beitier    1615.  Z.  37:59.     An- 
dresen 28. 

445.  Drusse.  4  Bl.  Schwarzornamente  aus  Schweiflinien  und  kleinen  geschweiften 
Flächen.  Nr.  i — 4.  Bl.  i  mit  Aufschrift:  Nach  Gott  Vnd  Ern  Stet  Mein  Bgern. 
Nicolavs  Drvsse  in  Augfpurg  Anno   1614.  PI.    83:63.  Guilm.    S.  396:   6  Bl. 

6  Bl.  desgl.  Das  erste  Bl.  mit  Auf- 
schrift: Nicolavs  Drvsse  1617.       PI.  64:49. 

446.  Krüger.    12  Bl.   Fruchtbündel.    Das 

erste  Bl.  mit  Aufschrift:  Ditrich  Kruger 
fetcit  1614.  Baltafar  Caimox  excudit. 
PI.  60-74:95. 

447.  C  R.     6  Bl.  Schwarzgrottesken  mit 

bildlichen  Mittelstücken,  Nr.  i — 6.  Bl.  i 
bez:  CR  F.  A.  1616.  Z.  60:60.  Nagler, 
Mon.  II,  588. 

448.  Merian  (Matthäus).  17  Bl.  Querfül- 
lungen mit  Grottesken,  dicht  gedrängt; 
davon  ein  Bl.  bez:  M.  Merian  fec.  Aus 
einer  Folge  von  24  Bl.  aus  dem  Jahre  1616. 
Z.  ca.  75:93.     Nagler,  Mon.  IV,   1567. 

449.  Merian  (Matthäus).  Livre  Novveav 
De  toutes  fortes  d'Ouurages  d'Orfeuries 
receuillies  des  meilleurs  Ouuriers  de  ce 
temps.  et  fe  vendent  chez  Baltafar  Mon- 
cornet    rue    ft    Jacques  ...    1666  ...    8  Bl. 

Kinder,  mit  Goldschmiedearbeiten  beschäftigt,  in  grottesken  Umrahmungen.    Nr.  i — 8. 
Neue    Auflage    einer   Folge   von    Matth.   Merian.  PI.    ca.   92:98.         Vgl.    Guilm. 

S.  394- 

450.  Hülsen.  4  Bl.  Schw^arzgrottesken  mit  Schweifwerk.  Davon  ein  Bl.  mit  Auf- 
schrift: Esaias  van  Hvlsen  Fecit  in  ftudtgardt  1617;  ein  Bl.  bez:  E.  V.  H.  PI.  ca. 
110:110.     Nagler,  Mon.  II,   1800  Nr.  4:  6  Bl. 

I  Bl.  Schwarzgrottesken,  meist  Vogel,   mit  Aufschrift:    Esaias  Van  Hvlsen  fecit 

1617  in  Studtgardt.  PI.  ca.  155:208.     Vgl.  Nagler  Nr.  2. 

451.  Grundler.  6  Bl.  Schwarzornamente:  Trophäen  und  kleine  Zierflächen  in 
Schweiflinien,  Nr.  i — 6.  Bl.  i  mit  Aufschrift:  Marcvs  Grvndler  Avgvstanvs  Fecit 
1617.  PI.  80:61. 

6  Bl.  desgl:  gröfsere  u.  kleinere  Schmuckflächen  in  Schweiflinien,  Nr.   i — 6. 

Bl.   I   mit    dem    Monogr.    M  G   (==   Nagler  IV,    1827)    und    der  Ortsangabe    A.  V. 
PI.  65:51.  . 

452.  Gentzsch.  Spitzen  büchle,  leicht  vndt  mit  wenig  müh,  auff  gemeine  arbeit, 
Goldfchmiden  vnd  andern  Handtwerckern  nutzlich  zu  gebrauchen.  In  Augfpurg 
Bey  Andreas  Gentzfch  Kupfferftecher.  Im  lahr  M.DC.XVII.  12  Bl.  Randornamente 
für    Gefäfse    aus    Schweifgrottesken    auf    schraffirtem    Grunde.  PI.  64:  loo.    — 

Rnmiornajftenie. 
Ornamentstichsammlung  Berlin.  6 


Aus:  Birckenhultz,  Anhänger  [438]. 


§2  Klein-Oriiament  —  Deutschland 

453.  Haluer.  Zierhat  boichilgen,  Zufamen  gedragen  Durch  lohann  Halueren, 
Goltfchmidgefel.  Titel,  7  Bl.  ornamentale  Details,  i  Bl.  mit  zwei  Herkulesthaten 
und  der  Inschrift:  Deinem  heyl  in  difl'er  zeit  mit  fleis  nachftel...       PI.  ca.  100:150. 

Pass.    IV,     136.    Friese. 

454.  H  T.  I  Bl.  drei  verschiedene  Friesmotive,  bez.  H  T  VI.  Der  obere  Streifen 
(pflügender  Bauer)  ist  Gegenstich  nach   einem  Bl.  von  M.  Beitler.         Z.  50:68. 

455.  Raab.  6  Bl.  Schmuckstücke  und  Zierflächen  mit  Blumenwerk  auf  schwarzem 
Grunde.  Nr.  i — 6.  Bl.  i  bez:  H  R  (zsgez.)  Fecit  Paulus  Fürfl;  excudit  Norim- 
berg.;  auf  Bl.  4  das  Monogr.  und  die  Jahreszahl  A.  48  (1648);  auf  Bl.  6  die  Auf- 
schrift: Cest  pour  auoir  de  l'argent.         Z.  50-62:60-70.     Nagler,  Mon.  III,  1404. 

4  Bl.  runde,    ovale   und  geschweifte  Flächen  mit  Blumenranken.     2  Bl.  bez: 

H  R,  Z.    ca.    65  :  50-60.    Schwarzornainent.     Ajihan^er,     Bliiiiionuerk. 

456.  Brecht.  4  Bl.  Schmuckstücke  und  Zierflächen  mit  Blumenwerk  auf  schwarzem 
Grunde.  Das  erste  Bl.  mit  Aufschrift :.Cornelivs. Von  Brecht.  Inventor.  Johannes. 
Hanias.  Fecit  Et.  Excvdit  1650.    Nr.   i;     die  übrigen  Bl.  bez:  G  VB  Inv[ent.]   bezw. 

inventor      I  H    fecit.  Nagler,   Mon.  III,    2519    Nr.   i:    6  Bl.  Sclnuarzo^-namente.     Blumen- 

iverk.    Anhänger. 

457.  Hanias.  6  Bl.  Schmuckstücke,  kleine  Geräte  und  Zierflächen  mit  Blumen- 
werk auf  schwarzem  Grunde.  Nr.  i — 6.  Bl.  i  bez:  lohannes  Hanias  fecit.  Anno 
1650.        PI.  ca.  90:75.     Vermutlich  =  Nagler,  Mon.  III,  2519  Nr.  3. 

4  Bl.    einer    ähnlichen,   kleineren  Folge.     Nr.   i   eine  Raute,    ohne  die  Bez: 

lohannes  Hanias  fecit  Anno  1651;  auf  Nr.  4,  5  und  vermutlich  6  fehlen  die 
Nummern.  Z.  49-55:50-60. 

— ,—  6  Bl.  Schmucksträusse^  darunter  kleine  Landschaften.  Das  erste  Bl.  mit 
Aufschrift  in  einem  Kranze:  lohannes  Hanias  In  Nürnberg  Fecit  Anno  1654. 
Paulus  Fürfl  Excud.        Nagler  Nr.  2. 

Schwarzorjiamejiie.     Anhänger.     Nadeldiichsen,     Blitmettwerk. 

458.  Hauer.  Neues  Schneidbüchlein,  I.  Paulus  Hauer  fecit.  Paulus  Fürfl;  Excudit. 
4  Bl.  Schmuckflächen    mit   Blumenwerk.         Z.  ca.  65:60.      Dazu    das  Titelbl.  vor 

der    Schrift.    Schwär zomamente.     Blumenwerk.     Nadeliiichsen.     Anhänger. 

459.  Wernle.  i  Bl.  Schwarzornament  mit  Blumenwerk,  aus:  Liure  de  Taille 
d'efpargne  faictes  par  Michael  Wernle  orfebure,  1650.  Nr.  4,  bez:  M.W.  Z.  46:65. 
Nagler,   Mon.  IV,  2260;  Guilm.  S.  399:  6  Bl. 

460.  Blumenbüchlein.     Neues  Blumen-   und   Lauberbüchlein.     6  Bl.  mit  12  PI. 

Schmucksträusse,  unten  Landschaften,  Nr.   i — 12.  PI.   ca.  85:130. 

461.  Hafner.  6  Bl.  Blumenornamente  für  Uhrdeckel,  je  ein  Rund  und  zwei 
Streifen.     Nr.   1 — 6.     Bl.   1   bez:  M.Hafner  fculp.     H.  Raidel  excu.        PI.  ca.  75:50. 

Cat.    Reynard    I,    532.    Taschenuhren.     Blumenwerk. 

462.  Schmidt.  Newes  Blumenbüchlein  1663.  Christoff  Schmidt  fculpsit  et  inue: 
Auguftae.     8  Bl :   Nr.   i — 8.         PI.  ca.   70:70.      Nagler,   Mon.  II,  676. 

I   Bl.  verschlungene    Blumenranken,    ein    Rund    bildend;    Nr.  2    einer  Folge, 

bez:     ^^      Vermutlich     von    Christ.    Schmidt.  PI.  206:210.    Taschenuhren.     Blumen. 

463.  stapf.  6  Bl.  aus:  Newes  Blumen  Büchlein  loh.  Vir.  Stapf  Exe:  in  Aug. 
Nr.  I — 6;  Titel  und  Bl.  7  fehlen.  PL  ca.  70:70.  Mit  Benutzung  von  Chr.  Schmidt, 
Newes  Blumenbüchlein   1663.  —   uhrdcchei. 


Klein-Ornament  —  Deutschland 


83 


464.  Heel.  6  Bl.  Querfüllungen  aus  dichtem  Rankengewirr  mit  einzelnen  Figuren 
und  Tieren.  Auf  dem  ersten  Bl.  die  Inschrift:  lohan :  Heel  Fecit.  Anno  1664. 
Nr.  I — 5,   7.     Cat.  Reynard  I,   507:  8  Bl. 

Titelblatt  zu:  Johann  Heels  Goldtfchmidts-Büchlein.    Zu  finden  bey  David 

Funcken  in  Nürnb:  Nr.   i.  Z.   113:135.     Guilm.   S.  402:  6  Bl. 

Johann    Hellen    Schneid -Büchlein.      David    Funck  Exe.       6  Bl.  Schwarz- 

ornamenle;    verschiedene    Zierstücke    mit  Blumenwerk,  Nr.   i  —  6.  PI.  70-75:60. 

Laubwerk.     Schwarzornamenie.     Blinitenwerk. 


465.  Unbekannt.     7  Bl.  Ringe  und  Zierstreifen  mit  Laubornamenten.    Nr.  5. 
164:113.     Aehnlich  Heel. 


PI. 


466.  Funck.      6    Bl.    kleine    Friese    mit    Blattranken    und    Masken,    Nr.  1—4,  7,  8. 
Bl.   I   mit  Aufschrift:  David  Funck  Excud.  Z.  20-45:72-100. 

467.  L  R.  1678.    6  Bl.  Kartuschen  aus  Laubwerk,  Halbfiguren,  Muscheln,  Trophäen. 


Punzenstiche.    Nr.   i — 6.    Auf  Bl.  i   die  Inschrift:    ^M^S^/S    fecit   1678.        PL  ca. 


105:160. 


010 


Aus:  Birckenhultz,   Fül- 
lungen  [437]- 


468.  Reuttimann.     4  Bl.  mit  9  PI.  Laubfüllungen  und 

Masken,  Nr.  i — 4.  Bl.  i  mit  Aufschrift:  lohann  Con- 
rad Reütimann  Sculpsit,  leremias  Wolff  Excudit  Aug. 
Vind.  Verl.-Nr.  46.  3  PI.  ca.  130: 105;  6  PL  ca.  58:130. 
Guilm.    S.  406:  6  Bl. 

Titelblatt  zu:  Ein  Neues  Büchlein  Mitt  Fran- 

tzföfifchem  Laubwerck  lohan  Conrad  Reuttimann 
Invent:  et  fecit  leremias  Wolff  Excudit.  Aug:  Vind. 
Verl.-Nr.  47.  PI.   110:77.     Guilm.  S.  406:  6  Bl. 

469.  Morisson.   4  Bi- einer  Folge  von  Schmuckstücken, 

Anhängern  und  Ranken,  Nr.  i,  3 — 5.  Auf  Bl.  i  ein 
lagernder  Amor  und  die  Aufschrift:  Infendiert  Durch 
Friderich  lacob  Morefon  Anno  1693  in  Wienn.  Wienn 
bey  loan  Godfrid  Bösckrauth...  loann  von  Langgraff 
Sculpsit;  Bl.  3 — 5  bez :  Friderich  lacob  Morefon  dell: 
...  Langgraff  fculp:  PI.  ca.  230:340. 

2  Bl.    einer   ähnlichen,    kleineren    Folge,   mit    einzelnen  Schwarzornamenten. 

Auf  dem  ersten  Bl.  die  Aufschrift:  Erfunen,  gezeichnet,  und  verlegt,  von  Fridrich 
lacob  Morifson,  ins  Kupfer  geftochen,  von  lohan  Andreas  Pfeffel,  in  Wien  Ano 
1697.     Das    andere    Bl.    (Nr.  4)    bez:   F.  I.  M.  inv.    I.  A.  P.  fc.  PL  ca.   165:250. 

Nagler,  Mon.   II,  2195   Nr.  2:  6  Bl. 

Anhänger.     Bojnineln.      Ohrgehänge.     SpangC7i.      Schivarzorjinvienie. 

470.  Worisson.  Unterfchiedliche  neue  Inventionen,  von  Gefchmuckh,  Zierathen 
und  Galanterien...  vorgeftellt  und  gezeichnet  von  Fridrich  Jacob  Morifson.  In 
Kupffer  geftochen  und  verlegt  durch  JohafT  Andreas  Pfeffel...  in  Wienn.  Titel 
u.  7  Bl:  Nr.  2—8.     Stecher:  I.  A.  Pfeffel  u.  C.  Engelbrecht.     Nagler  Nr.  i. 

Fortfetzung     von     verschiedenen    neuen     und    curieufen     Inventionen... 

gezeichnet  und  hinterlaffen  von  weiland  Fridrich  Jacob  Morifson  ...  verlegt  durch 
Johann  Andreas  Pfeffel...  Anietzo  zu  finden  bey  Jeremias  Wolff...  in  Augfpurg. 
Titel  u.  5  Bl:   Nr.  2 — 6.     Stecher  wie  vorher.  Z.  ca.   150:240. 

Degen.      Bommeln.      Nadelbüchsen.      Nadeln.      Ringe.      Ohrgehänge.      Agraffen.      Sfangen.      Schmiick- 
sträufse.     Schiuarzornnjtienic.     Petschafte.     Dosen.     BncJibcschläge.     Orden. 

471.  Baumann  (David).  Ein  neues  Buch  von  allerhand  Gold- Arbeit,  aufif  unter- 
fchiedliche   Art   und    Manier    fehr    wol  u.    nützlich    zu    gebrauchen;    Verlegt    und 


§4  Klein-Ornament  —  Deutschland 

heraufsgegeben    von    lofeph    Friederich   Leopold.    1695.      David   Baumann   inv:  et 
delineavit.      lof:    Frid.    Leopold    fculpsit.      Titel,    Widmung  u.   15  Bl:  Nr.  3 — 17. 

PI.    175-190:265-285.       Spangen.      Ketten.      Schmuckstrdu/se .     Anhänger.      Broschen.      Agraffen. 

Nadeln.     Schnalle?i.     Degen.      Ohrgehänge. 

472.  Morisson.  Underfchidliche  neue  Fefton,  von  Blumen  und  Früchten,  erfunen 
gezeichnet  und  verlegt  durch  Fridrich  lacob  Morifon,  ins  Kupffer  geftochen  von 
lohan  Andreas  Pfeffel  in  Wien  A°  1699.  Aniezo  zufinden  bey  leremias  WolfF... 
in  Augfpurg.  Titel  u.  11  Bl.  Fruchtgehänge,  z.  T.  mit  einzelnen  Schwarz- 
ornamenten, Nr.  2 — 4,  6 — 12;  bez:  F[rid.]  l[ac.]  lVI[orison]  in[v.]  [et  exe]  I.  A. 
P[feffel]  sc[ulp.]  bezw.  fec.  PI.  ca.   180:300. 

4  Bl.  Probedrucke   zu   der  vorigen  Folge;  die  Schwarzornamente  sind  z.  T. 

eingezeichnet,  ebenso  die  Schrift  des  Titels  (datirt  1697). 

3  Bl.  aus  einer  Folge  von  Gegenstichen  der  obigen  Folge:  Nr.   2,  3,  6;  bez: 

Morifon  jnv:         PI.  ca.   180:260. 

Gehänge.     Fntchthündel.     Bänder. 

473.  Leopold.  16  Bl.  Fruchtgehänge  in  der  Art  des  Morisson,  bez:  los:  Frid: 
Leopold  exe:,  Nr.  2 — 5,  7 — 11,  13 — 16,  18 — 20;  Bl.  20  datirt  1696.  Vermut- 
lich aus  der  Folge:  Unterschidliche  Arten  neu  inventirter  Fruchten  und  Läuber 
(Guilm.  S.  406).     Z.  ca.   160:260. 

474.  Bommel.  Neu-erfonnene  Gold- Schmieds  Grillen  durch  WolfF:  Hyron: 
V.  Bommel  Nürnberg  In  Verlag  Joh :  Chr:  Weigel.  Verl.-Nr.  81.  Titel  u.  5  Bl: 
Nr.  2 — 6.         PI.  ca.   165:260.    Dazu  das  Titelbl.  vor  der  Verl.-Nr. 

...  Ander  Theil...  Verl.-Nr.  82.      6  Bl:  Nr.  a — f.  PI.   125-170:155-270. 

Anhd7iger.     Werkzeuge. 

475.  Leopold.  Unterfchidliche  Fefton  von  Blumen  und  Früchten.  los:  Frid:  Leopold 
excudit.    5  Bl:  Nr.  i — 5.         PI.  ca.  150:200;   Titel  208:177.     Vermutlich  Nachstiche 

nach    Vauquer.    Gehänge.     FmchtbUndel. 

476.  Cuntze.  Livre  de  Feuilles  d'Orfevrerie,  Nouvellement  desine  et  grave  par 
1.  P.  Cuntze.  Titel  u.  3  Bl.  verschiedene  Zierflächen  mit  Rankenornamenten, 
weifs  auf  schwarz,  Nr.  2 — 4.  PI.  ca.  85:125. 

— —  I  Bl.  quadratisches  Feld  mit  Rankenornamenten,  weiss  auf  schwarz;  bez: 
1709.    J.   P.  Kuntz.  facieb:  Z.  66:66. 

477.  Herbst.  A  Book  of  Several  luwelers  work  made  by  J:  B:  Herbst.  A°  1710. 
Sold  by  Mr.  Eymaker  luweler  in  Karls  Court  drury  lane  London.  6  Bl.  Schmuck- 
stücke    und    Zierflächen.  PI.     ca.      170:250.    Dosen.     Futterale.    Anhänger.    Petschafte. 

Broschen.     Riechßäschchen.     Degen. 

478.  Wüst.  Geaezt  od'  Gefchnittene  Gallanteries,  von  Johan  Leonhard  Wüest  in 
Augspurg  gemacht  und  Perfpectivisch  Vorgeftellt.  Verlegt  von  Jeremias  Wolff  ... 
6  Bl.         Z.  ca.   170:270. 

-  Schneid  und  Etz-Büchlein,  Neu  Inventiert  ü.  geftochen  von  Johann 
Leonhard  Wüft  in  Augfpurg.  Jeremias  Wolff  excudit  ...  6  Bl:  Nr.  i — 6.  Maasse 
wie  vorher. 

Schwarzortia7nente.     Dosen.     Büchsen.     Riechßäschchen.     Degen. 

479.  Heumann.  Neu  Inventirte  Degengefäfs  von  Georg  Heumann  in  Nürnberg. 
Joh.  Christoph  Weigel  excudit.  Erster  Theil.  Verl.-Nr.  91.  Titel  u.  6  Bl:  Nr.  2 — 7. 
...  anderer  Theil  von  Georg  Heumann  Meferfchmidt  in  Nürnberg  ...  Verl.- 
Nr.    92.    Titel    U.    5    Bl:    Nr.    2  —  6.  PI.    ca.    220:155.    (z.    T.    quer).    —    Degen.    Scheiden. 

480.  Leopold.  Nouveaux  Desseins  Pour  Tabatieres  los:  Frid:  Leopold  excudit. 
Ano  1710.  Titel  u.  6  Bl:  Nr.  2 — 7.  Z.  ca.  160:230.  Nachstiche  einer  Folge 
mit  gleichem  Titel  aus  dem  Verlage  von  J.  Mariette.  —  Dosen. 


Klein-Omament  —  Deutschland 


85 


o 

6 


O 

c 
o 
> 

a 
1» 
c 
o 


o 


36  Klein-Ornament   —   Deutschland 

481.  Decker.  Neues  Groteschgen-Werk  vor  Goldschmidt  Glafsfchneider  und  andere 
Künstler  inventirt  durch  Paulus  Decker  Architectum.  Joh.  Gh.  Weigel  exe. 
Verl.- Nr.  98.    Titel  u.  3  Bl:  Nr.  2—4;  Bl.  2   u.  3  bcz:   L:  B:  f.         PI.  ca.  210:155. 

Neues  fehr  dienliches  Goldschmids  Büchlein  darinnen  unterfchiedliche  Arten 

von  Taback  und  Poudre  Bichfen  Sachtl  Uhren  auch  andern  Ornamenden,  Inventirt 
durch  P.  Decker  Architectum.  loh.  Gh.  Weigel  exe.  Verl.-Nr.  101.  Titel  u.  3  Bl: 
Nr.  2 — 4;  Bl.  2  u.  3  bez:  L:  Beger  f.  PI.  ca.  210:145;  Titel  218:155. 

Becher.     Dosen,     Riedijl'äschclieii.      'faschcnnhreit.     Petscka/te.      UhrschliiJJ'cl.     Gläser, 

482.  Loreck.  Widmung,  Vorrede  u.  i  Bl.  Schmuckstücke  nebst  chinesischen 
Figuren.  [I.  A.  Loreek  del.  et  exe.]  I[oh.J  A[ndr.]  Pfeffel  Sculpt.  bezw.  scul[psitj. 
PI.  ca.  200:285.         Guilm.  S.  426:  6  Bl. 

483.  Rogg.  29  Bl.  aus:  Encyclopaedia  Oder  Schau-Bühne  Gurieufer  Vorftellungen  ... 
Vgl.  das  vollständige  Werk  in  der  Abteilung  „Embleme".  —   Umrahmnugcn.  stockknUu/c, 

Dosen. 

484.  Baumgarfner.  Gantz  Neue  Inventionen  von  Rauch  und  Schnupff  Toback 
Dofen  Stockknopff,  Uhrhagen  und  Spring-Bixlein  ...  in  Kupffer  gebracht  ui'id  ver- 
legt von  lohann  lacob  Baumgartner  in  Augfpurg.  6  Bl :  Nr.  1 — 6;  bez:  loh.  lacob 
Baumgartner  inv.  et  excudit  Aug.  Vind.  PI.  ca.  100:200.  —  Dazu  i  Bl.  mit 
Insekten  zwischen  den  Zierflächen,  unbezeichnet.  Z.  ca.  95:195. 

Eine  gantz  Neue  Invention  von  Hirschfänger  und  Degengefaefs.  In  Kupffer 

gebracht  u:  Verlegt    von  loh:  I.  Baumgartner.     5  Bl:    Nr.   13 — 17   (vermutlich   an 

die    vorige    Folge    anschliessend).  PI.    ca.     190:122.    Dosen.     Stockkn'mi/e.     Degen, 

485.  Unbekannt.  3  Bl.  Zierstücke  für  Bekrönung  und  Seitenteile  eines  runden 
Rahmens,  mit  Perlen  und  Steinen  besetzt,  mit  Medaillons  und  Büsten  (meist 
Mohren)  verziert.         PI.  ca.  301:195  —  243  (i  Bl.  quer). 

486.  Wachsmuth.  6  Bl.  Degengriffe,  Schuhschnallen  u.  a.  Jerem.  Wachsmuht  inv. 
et    del.      Mart.    Engelbrecht    excud.     Verl.-Nr.  32,    Nr.    i — 6    (lfd.    Nr.    155 — 160). 

PL    ca.    180:245.    Degen.     Schnallen.     Uhrhaken.     Gürtelhaken. 

487.  Eisler.  Verfchiedene  neue  Inventionen_,  vor  Gold-Arbeiter  und  andere  Künstler... 
inv.  und  gezeichnet  von  Gaspar  Gottlieb  Eisler  und  zufinden  in  Nürnberg  bei 
Ghriftoph  Weigel  J.     G.  M.  Roth  fc:    Titel  u.  5  Bl.         PI.  ca.   160:260.  —  Broschen. 

Agra£ten,     Degeji. 

488.  Abreibungen  von  Gravirornamenten:  Dosen,  Taschenuhren  u.  a.  Grosse 
Sammlung    deutscher    und    französischer  Arbeiten    aus   dem    18.    Jahrhundert.  — 

Dosen.     Taschenuhren. 

489.  Hertel.    4  Bl.  Schmuckstücke.    Joh.  Georg  Hertel  exe.    Verl.-Nr.  382,  Nr.  1—4. 

PI.    ca.     155:205.     —    Agraffen. 


Virgil  Solls. 


Klein-Ornament  —  Frankreich 


87 


Aus:    Briceau,  Schwarzornamente  [555]. 


2.  Frankreich. 


490.  Unbekannt.  46  Bl.  Mauresken,  vermutlich  Metallschnitte.  Davon  26  Bl. 
Füllungen,  rechteckig,  rund,  oval  u.  streifenförmig;  6  Bl.  Einfassungen;  3  Bl.  Dolch- 
teile ;  I  Bl.  Zifferblatt;  5  Bl.  Ringe;  5  Bl.  Schnallen  u.  Haken.  Maafse  verschieden. 
Angeblich  von  dem  Monogrammisten  I  R,  vgl.   Nagler  IV,  340.  —  Maureskeu.  Band- 

TuerJi,     Füllungen.     Friese.      Taschenuhren.     Ringe. 

491.  Ducerceau  (lacques  Androuet).  31  Bl.  Schmuckstücke  mit  einfacher  Randlinie; 
darunter  ein  Bl.  wiederholt.         PI.  ca.  85:50  (z.  T.  quer).         Geym.  S.  321:  33  Bl. 

7  Bl.  Schmuckstücke  mit  je  vier  Randlinien.  PL    ca.  88:51.  Geym.  S. 

321:      14    Bl.    Anhänger.     Ketten.      Ohrgehänge. 

492.  Ducerceau.  5  Bl.  kleine  Friese  und  Pilasterornamente  mit  Ranken  und 
teilweise  figürlichen  Motiven.  Davon  3  Bl.  mit  je  6  Streifen;  i  Bl.  mit  vier 
oblongen  Füllungen;  i  Bl.  mit  3  Pilastern  mit  Hängezierrat.  Umrissftiche. 
Z.  ca.  90:50  (2  Bl.  quer). 

2  Bl.  Schmuckvorlagen:    i)  drei  Anhänger    mit    Hängeperlen    undi  je  einem 

oblongen  Täfelchen  in  der  Mitte,  der  rechts  befindliche  mit  weiblicher  geflügelter 
Halbfigur;  2)  vier  kleine  Runde  mit  Niello-Ornamenten  und  ein  bandumflochtener 
Fruchtkranz.     Umrissftiche.  Z.  50:88  bezw.  49:87. 

493.  Woeiriot.  9  Bl.  Anhänger.  Nr.  i,  3,  4,  7 — 12.  Bl.  i  bez:  P.  Woeiriot  In  F. 
1555.     Rob.-Dum.  350,   352,  353,   356— -361. 

10  Bl.  desgl.     Rob.-Dum.  362 — 365  u.  368 — 371;    zwei    Bl.    unbeschrieben:.!) 

dreieckiger  Stein  zwischen  3  Masken,  unten  eine  kleine  Perle  an  bärtiger  Maske; 
2)  rechteckiger  Stein,  oval  gefafst,  in  Rollwerk  mit  4  Masken;         Z.  ca.  75:45- 

4  Bl.  Ringe  in  Ovalen  aus  Libro  d'anel  (1561).    Nr.  5,  7,  36,  38.    Rob.-Dum. 

310  ff.,  Guilm.  S.  24. 


38  Klein-Ornament  —  Frankreich 

494.  Woeiriot.  6  Bl.  Degengriffe  nebst  Scheidenspitzen,  rund.  Nr.  i— 6.  Bl.  i  bez: 
Petrvs   Woeiriot   Lotaringvs.  Inventor.  F.   1555;  Bl.  2 — 6  mit  Monogr.     Rob.-Dum. 

373—378- 

I  Bl.   Degen-  und    Dolchgriff  nebst    zwei    Scheidenspitzen;    an    ersteren    das 

Monogr.    R.-D.  379.    Dazu   i  Bl.  Nachstich  des  Degengriffs  ohne  das  Monogr. 

I  Bl.  Wehrgehenk  nebst  Messer  und  Griffel;  unbez.     R.-D.  380. 

Degen.     Dolch.     Wehrgehenk.     Messer. 

495.  Delaune.  30  Bl.  Goldschmiedeornamente:  Grottesken  z.  T.  mit  allegorischen 
Figuren,    aus    5    Folgen,    rechteckig    und    oval.     Rob.-Dum.  340 — 345,    359 — 364, 

371 376,    416 — 421,    428 — 433.    Grottesken.    Füllungen.      Wissenschaften. 

496.  Delaune.  iS  Bl.  Goldschmiedeornamente,  meist  Wiederholungen  der  vorigen 
Folgen,  gröber  gestochen.    Rob.-Dum.  346 — 351,  410 — 415  (zwei  Exemplare),  422 — 427. 

497.  Delaune.  26  Bl.  ähnliche  Goldschmiedeornamente  in  kleineren,  runden  oder 
geschweiften    Rahmen;    aus    4    Folgen,    deren   Titelblätter    von    1573    datirt    sind. 

Rob.-Dum.    352 358,    383 386,    3S8 398,    400 403.    —     Grottesken.     Anhänger. 

498.  Delaune.  3  Bl.  Anhänger  mit  Pfeife.  Rob.-Dum.  322,  324,  325;  die  letzteren 
beiden  sind  Arbeiten  der  Werkstatt. 

•  I  Bl.  hangender  Bügel.     R.-D.  332.  Arbeit  der  Werkstatt. 

499.  Delaune  (Arbeiten  der  Werkstatt).  5  Bl.  runde  und  ovale  Fassungen;  eine 
mit  Gemme,  eine  mit  Stein,  drei  leer,  davon  die  eine  mit  zwei  Satyrkindern  bez. 
Nr.   II.         Z.  45-61:39-56. 

I  Bl.  runder  Rahmen;  an  der  Seite  je  ein  Satyr.         Z.   108:75  (restaurirt). 

2  Bl.  Anhänger:   i)  mit  weiblicher  Herme  mitten  und   mit  einer  Schlange 

als    Oese;    die  Nr.   22    ist    fortgeschnitten;    Z.    62:41;     2)    dreieckige    Kartusche, 
unten  abgerundet,  mit  grosser  Hängeperle;  Z.  67:47. 

5  Bl.  Ringe  in  Seiten-  und  Vorderansicht.         Z.  28-54:35-65. 

6  Bl.  Ringe,  Wiederholungen  der  vorigen. 

500.  Boyvin.  19  Bl.  Schmuckteile:  Anhänger,  Ketten,  Büchsen,  Ringe.  Auf  dem 
ersten  Bl.  in  ovaler  Kartusche  die  Widmung:  Au  Sieur  Aulbin  du  Carnoy  ... 
Paul"   de   la  Houue    excudit;    die   übrigen   Bl.    bez:   Paul"   de    la    Houue   excud. 

12  Bl.  beschrieben  Rob.-Dum.   l6o — 170;  Suppl.  3.  Anhänger.  Ketten.  Ringe.  Nadelbüchsen. 

501.  Vovert.  6  Bl.  Anhänger  und  kleine  Schmuckflächen  mit  Schwarzornamenten. 
Nr.  A — F.  Bl.  I  bez:  F.  JVV  (zsgez.)  loue  le  non  de  dieu  Re  *  Ge  *  Me  *  Domine 
fecundum  *  verbun  *  Tuum.  Jehan  Vovert  1602;  die  übrigen  Bl.  bez.  mit  Namen  u. 
Datum.         Z.  93:70. 

502.  Christollien.  4  Bl-  Schwarzornamente:  Zierflächen  und  dichte  kleine 
Blumenranken.    Davon  3  Bl.  bez:  M.  Chri[s]tollien  [fecit];  ein  Bl:  M.  C.        PI.  65:65. 

503.  Unbekannt,  n  Bl.  Schwarzornamente:  verschiedene  Zierflächen  und  kleines 
Rankenwerk,  unbez.  Aus  mehreren  Folgen:  5  Bl.  bez:  A;  5  Bl:  B;  i  Bl:  D. 
PI.  ca.  50:42  (z.  T.  quer).  Aehnlich  Christollien.  Davon  ein  Bl.  benutzt  für 
Bl.   II   der  Folge  des  Meisters  A  D  von  1608. 

504.  AD.  2  Bl.  Schwarzornamente:  je  eine  grössere  und  vier  kleinere  Zier- 
flächen mit  Schweif linien  weiss  auf  schwarz;  bez:  A  D  (==  Nagler,  Mon.  I,  402). 
Nr.  6u.  II   einer  Folge,  deren  erstes  Bl.  bezeichnet  ist:  A  D  F  1608.        Z.  ca.  70:60. 

505.  Unbekannt.  2  Bl.  Schwarzornamente:  je  ein  Mittelstück  mit  weissen  Kurven: 
ringsum  Teufelchen  und  kleinere  Zierstücke.  PI.  66:71.  Aehnlich  dem 
Meister  A  D. 


Klein-Ornament  —  Frankreich 


89 


Aus:  Woeiriot,  Degengriffe   [494]. 

506.  Unbekannt,  i.  Bl.  Schwarzornamente:  ein  Kreuz  und  zwei  Reifenstücke  mit 
kleinen  Blattranken,  weiss  auf  schwarz.         PI.  52:61   (die  Ecken  abgeschrägt). 

507.  Gandin.  6  Bl.  Schwarzornamente:  verschiedene  Schmuckflächen  mit  weissen 
Schweif linien.  Nr.  (i — 3),  4 — 6.  Bl.  i  mit  Alphabet,  bez:  Pierre  Gandin;  die 
übrigen  Bl.  bez:  P  G.         Z.  ca.  55:70. 

508.  Rouillart.  2  Bl.  Schwarzgrottesken;  das  eine  Bl.  bez:  N.  Roviliart  Inv.  F. 
PI.  60:46-50. 

509.  Millot.  I  Bl.  Venus,  von  Grazien  bedient,  in  Oval  mit  Umschrift:  Tv,  Qvem 
Casta  Jvvant  Socialis  Foedera  Lecti...;  ringsum  Ranken  mit  Figuren  auf  schwarzem 
Grunde.     Unten  einige  Verse.     Ph.  Millot  facie.         PI.  82:61. 


90 


Klein-Ornainent  —  Frankreich 


[zu  509,  Millot]  I  Bl.  ovaler  Uhrdeckel:  Venus  und  Adonis,  darum  ein  Rand  mit 
Ranken  und  zwei  weiblichen  F'iguren  auf  schwarzem  Grunde.         Z.  70:54. 

510.  Unbekannt.  7  Bl.  Schwarzornamente:  je  ein  gröfseres  Schmuckstück  und 
mehrere  kleinere  Zierflächen  und  Motive  mit  weissen  Schweif linien,  Nr.  2 — 8. 
Bl.  8  ist  mit  Benutzung  von  Bl.  11  des  Meisters  A  D  von  1608  gearbeitet,  Bl.  5 
mit  Benutzung  von  De  la  Quewellerie,   161 1.         PI.  60-70:63-70. 

I   ähnliches  Bl:  ein  Queroval  mit  weissen  Schweiflinien,  in  den  Ecken  oben 

zwei  schwarze  Vogel,  unten  eine  Fuchsjagd.     Nr.  9.         PI.  58:62.    Vielleicht  von 
derselben  Hand  wie  die  vorige  Folge. 

511.  Jacquard.  6  Bl.  Degenteile  und  Scheidenbeschläge  mit  Laub  und  Grot- 
tesken auf  schwarzem  Grunde.  A  J[acquard]  ][n]  F[ecit].  Nr.  i — 6.  Vorauf 
I  Bl.  Bildniss   des    Künstlers   in  Rüstung   mit   Umschrift:    Anthoine   lacqvard   In- 

ventevr  Fecit  Poictevins;  unten  der  Mei- 
ster und  ein  Geselle  an  der  Arbeitsbank. 
PI.  ca.   170: 125. 

512.  Jacquard.  4  Bl.  ovale  Taschenuhr- 
deckel mit  mythologischen  Figuren  im 
Mittelstück;  oben  und  unten  je  ein 
schmaler  Randstreifen  mit  Ranken  und 
Figuren.  Nr.  2 — 5.  Bl.  2  bez:  A  Jacquard 
In  Fecit;  die  übrigen  Bl:  AJI[J]F. 
Cat.  Reynard  II,  360:   6  Bl. 

2  Bl.  desgl.  mit  Zifferblatt  um  das 

Mittelstück;  oben  u.  unten  ebenfalls  je 
ein  Randstreifen.  Nr.  3,  6  bez.  mit  den 
Initialen.  Cat.  Reyn.  361. 

6  Bl.  ovale    Taschenuhrdeckel   auf 

querschraffirtem  Rechteck;  innen  spie- 
lende Kinder  und  Ranken  auf  schwar- 
zem Grunde.        Cat.  Reyn.  362:  8  Bl. 

7  Bl.  desgl.  auf  umrandetem  Recht- 
eck: innen  Scenen  der  Adonisfabel,  in 
den  Rändern  grotteske  Figuren  in  Ran- 
ken auf  schwarzem  Grunde.  Nr.  i — -7. 
Cat.  Reyn.  359:  8  Bl. 


^v^_ --T^  otyp  S/''^^^ 

11 

f 

st- 

m^il 

1  v<^^^  ff''  ^-^4 

^ 

!^^:-,  \'- 

K^SH 

■7  uKSP^^h 

Aus:  Delaune,  Goldschmiedeorna- 
mente [495]. 


513.  Unbekannt.    6  Bl.  Anhänger,  in  den 

Mittelstücken  teils  Schwarzornamente,  teils  figürliche  Darstellungen,  an  den 
Fassungen  grotteske  Figuren;  unten  je  zwei  kleinere  Motive  mit  Schwarzorna- 
menten.    In  der  Art  des  Jacquard,  doch   unbeholfener  gestochen.      PI.   115:80. 

514.  Hurtu.  7  Bl.  Schwarzornamente :  grössere  und  kleinere  Zierflächen  mit 
Schweiflinien_,  weiss  auf  schwarz;  dazwischen  Vögel,  Insekten  u.  Blumen.  Nr.  i — 7. 
Bl.  I  mit  3  Alphabeten,  bez:  P.  F.  (=  Firens)  excudit  1614.  PI.  ca.  80:110; 
Titel  90:127.      Nagler,  Mon.  II,  2520  Nr.    i. 

6  Bl.  desgl.  mit  grossem  Mittelstück  und  kleineren  Schmuckflächen;  da- 
zwischen Ranken  mit  Vögeln  u.  a.  Nr.  i — 6,  bez:  I  H;  Bl.  i  aufserdem:  P.  Fir.  ex. 
PI.  ca.   100:70.     Nagler  Nr.  2. 

14  Bl.    desgl.,     je    ein    grösseres    Mittelstück     und     kleinere    Zierflächen     u. 

Ranken.  Nr.  i^ — 3,  6 — 16.  Bl.  i  u.  2  bez:  laqves  Hvrtv  [Fecit]  16J9;  die  übrigen 
Bl:  I.  H.  F.  PI.  67-75:60-70.     Nagler   Nr.  3. 

Schnuarzornamcnte .     Anhänger.     Taschenuhren. 

515.  Hurtu  (?).  6  Bl.  Schwarzornamente:  je  eine  gröfsere  und  zwei  oder  vier 
kleinere  Zierflächen,  mit  Schweiflinien  weiss  auf  schwarz;  als  Titel   drei  Alphabete 


Klein-Ornament  —  Frankreich 


91 


in  Oval,  mit  Zweigen  und  Früchten.    Davon  3  Bl.  bez:    ^j'  {^=  Petrus   Firens). 
PI.  ca.  47:48.     Vermutlich  von  Hurtu. 
[zu  515,  Hurtu  (?)]   I  ähnliches  Titelblatt:  zwei  Alphabete  in  Rechteck  mit  zwei  Vögeln 
und  zwei  Fruchtgehängen  an  der  Einfassung.         PI.  59:61. 

516.  Unbekannt.  3  Bl.  Schwarzornamente:  zwei  ovale  und  eine  oblonge  Zier- 
fläche mit  weissen  Schweiflinien,  umgeben  von  schwarzen  Ranken  und  kleineren 
Motiven.  PI.  87-90:66-69.  Die  Motive  sind  dem  Hurtu  verwandt;  die  Aus- 
führung roher. 

517.  Toutin.  6  Bl.  Schwarzornamente:  gröfsere  Zierflächen  mit  Schweiflinien 
und  Ranken,  weifs  auf  schwarz,  daneben  verschiedene  Genrefiguren.  Nr.  i — 6. 
Bl.  I  mit  Aufschrift:  A  Chasteaudun.  Sic  vos  non  vobis.  Si  quid  melius  videris 
I.  Toutin  1619.  Die  übrigen  Bl.  bez.  mit  den  Jahreszahlen  [1618]  1619.  PI.  ca. 
105-110:80. 

7    Bl.  desgl.,    ähnlich,  mit    verschiedenen  Figuren  und 

Tieren.  Nr.  i — 7.  Bl.  i  mit  denselben  Sprüchen  und  der 
Bez:  J.  Toutin  A  Chasteaudun  1619;  die  übrigen  Bl.  mit  der 
Jahreszahl   1619.  PI.  ca.   104:80. 

518.  Noiin.  4  Bl.  mit  8  PI.  Schwarzornamente:  verschie- 
dene Zierflächen  mit  Blumen,  Ranken  und  Sinnbildern. 
Die  erste  PI.  als  Titel  mit  Alphabet,  bez:  P.  Nilon,  die 
übrigen  mit  der  Jahreszahl  1619.  PI.  35-50:40-55.  Dazu 
I  Bl.  Dublette  der  einen  PI.  mit  der  Nr.  5.  Guilm. 
S.  43:  II  Bl. 

6  Bl.  desgl.:  verschiedene  Zierflächen   nebst  grottesken 

Figuren,  Vögeln  und  Insekten.  Ein  Bl.  mit  Monogr.  PN 
zsgez.  (=  Nagler  IV,  3164);  die  übrigen  bez:  PN;  ein  Bl : 
N  P.  PI.  48-53:51-60. 

4  Bl.  Anhänger  und  Schmuckteile  mit  Schwarzorna- 
menten, Nr.  I,  2,  (4),  6.  Bl.  I  mit  Alphabet  u.  Aufschrift: 
Petrvs  Nolin;  Bl.  2  bez:  P  N;  die  übrigen  mit  Monogr. 
PI.  65:55.     Nagler,  Mon.  IV,  3164.     Guilm.  S.  43. 

519.  h  a.  5  Bl.  Sch^varzo^namente :  verschiedene  Zier- 
flächen   mit  Schweif-  und  Rankenlinien,  weifs   auf  schwarz. 

Nr.  2—6;   bez:  l\.0..  PI.  55:60. 

520.  Unbekannt.      29    Bl.    verschiedene    Einzelmotive:    Vögel  Aus:  Boyvin, 
und  andere  Tiere,  grotteske  Motive,  Trophäen,  Knäufe  u.  a.      Schmuckteile  [sooj. 
Nr.  2,    4,    6 — 14,    16 — 29,    32 — 34;    5  Bl.  ohne  Nr.;  es  fehlt 

Bl.  I  mit  der  Aufschrift:  F.  L.  D.  Ciartres  excu.  (==  Langlois).  Dazu  Bl.  29, 
32 — 34  vor  der  Nr.  PI.  ca.  45-55:65-90.  Meist  entlehnt  aus  niederländischen 
Meistern  um   1600,  auch  aus  Jacquard. 

521.  Symony.  9  Bl.  Anhänger  und  Schmuckflächen  aus:  Tabulae  Gemmiferae 
XXIV.  Ad  vsum  aurifabrorum  accommodata  et  Per  P.  Symony  Inuent,  Ifaac 
brun  Argentinae  fculpsit  1621.  Zu  Strasburg  bey  Jacob  von  der  heyden  Kupfer- 
flecher.  Davon  ein  Bl.  in  der  Art  des  Titelblattes,  unbez.  (Z.  142:105);  8  Bl. 
etwas  grösser,  von  P.  Nolin  gestochen,  z.  T.  mit  Monogr.  (Nagler,  Mon.  IV,  3164 
u.  3276) :   Nr.  III,  VIV,  XII,  XIII,  XVI,  XVIII,  XX,  XXII.     Cat.  Reynard  II,  354  u. 

355    (irrtümlich    zwei    Folgen).    Agraffen.     Schwarzgrottesken. 

522.  Le  Mersier.  6  Bl.  Schmucksträusse  aus  Schotenblattwerk;  unten  Landschaften. 
Auf  dem  ersten  Bl.  in  Kranz  ein  Engel  mit  Tuch,  darauf  die  Aufschrift:  Baltasar.  le  . 


Q2  Klein-Ornament  —  Frankreich 

Mersier  inuentor  .  Baltasar  .  Moncornet  .  Fecit  .  et  .  excud  .  a  .  Paris  A°.  1626.    Cat. 
Reynard  II,  368. 

523.  Mosbach.  6  Bl.  Schmucksträusse  aus  Schotenblattwerk;  unten  Figuren  und 
Landschaften.  Auf  dem  ersten  Bl.  in  Kranz  die  Aufschrift:  Hans  Georg  Mosbach 
Invent.  Balthasar  Moncornet  Fecit  et  Excvdit.  1626;  die  übrigen  Bl.  mit  den  Nrn. 
2 — 6.     Cat.  Reynard  I,  486. 

524.  Caillart.  Livre  De  Tovtes  Sorte  De  Fevilles  Povr  Servir  A  Lart  D'Orfe- 
bvrie  De  l'iunentions  Jacques  Caillart  Marchant  Orfebure.  A  Paris  Et  ce  vandent 
Chez  Isaac  Briot  ...  1627.  I.  Briot  fculpsit.  Titel  u.  5  Bl:  Nr.  2 — 5.  Cat.  Rey- 
nard II,  369. 

2  Bl.  Gegenstiche  zu  Nr.  2  u.  5  der   vorigen  Folge,    aus :    Loff-werck  Boeck 

Seer  Constich  Geteyckent  van  lacques  Caillart,  Goudt-Wercker  Binnen  Parijs.    In 
Köper    gesneden    van    Willem    Hondius,    Plaet-Snijder    in's    Graven    Hage    1628. 

Kat.    OeSt.    Mus.    11,     182:    6    Bl.    Schmucksträusse.     Schotcnblattmerk. 

525.  Picart.  12  Bl.  Randornamente  für  Gefässe,  mit  RoUwerkgrottesken.  Nr.  i  — 12. 
Bl.  I  mit  Aufschrift:  loannes  Le  Clerc  excudit  1628;  Bl.  i  u.  2  bez:  H.  Picart 
fculp.       PI.  66-140:110-164.   Davon  Nr.  7  Nachstich  nach  einem  Blatt  des  L.  J.Micker. 

526.  Toutin  (Henri),  i  Bl.  zwei  Ringe  und  drei  Zierflächen  mit  Schwarzornamenlen. 
Aufschrift:  i  Nouembre  1628  Henricus  Toutinus  Aetatis  Suae  anno  14  A  Chas- 
teaudun.  PI.  54:73. 

527.  N  P.  4  Bl.  Schwarzornamente:  je  eine  grössere  Schmuckfläche  mit  Spitz- 
blattornamenten, weiss  auf  schwarz;  daneben  kleinere  Motive.  Nr.  2 — 4;  ein 
Bl.  ohne  Nr.    Bl.  3  u.  4  bez:  N  P.         PL  ca.  49:39. 

528.  Daubigny.  8  Bl.  mit  14  PI.  verzierte  Gewehrschlösser  und  andere  Ornamente, 
mit  z.  T.  getilgten  Nummern;  meist  bez:  Philippe  Daubigny  [Fecit]  1665  [auch 
1634,  1635];  PI.  7:  Phillippe  Cordier,  PI.  i5(?):  P.  Cordier  Daubig.  Das  Datum 
1665  ist  retouchirt.  Maafse  verschieden.  Nach  Guilm.  S.  53  ist  diese  Ausgabe  von 
van  Merlen. 

529.  Lefebure.  Livre  De  Flevrs  &  De  Fevillies  Povr  Servir  A  L'Art  D'Orfeverie 
Invante  Par  Francois  Lefebvre  Maistre  Orfevre  A  Paris.  Baltazar  Moncornet  Fecit 
Et  Excvdit.  F.  L.  D.  Ciartres  excud  ...  1635.  6  81.  Schmucksträufse  aus  Blumen- 
ranken; unten  Figuren  in  Callots  Art.    Cat.  Reynard,  II  373. 

I  Bl.  grofser  Schmuckstraufs  aus  Blumen,  unten  Landschaft  mit  der  Stadt 

Paris    im    Hintergrunde,      francois    le    febure    Inuentor.      Moncornet    excudit... 
Z.  400:300. 

530.  Picquot.  8  Bl.  Muster  für  Aetzarbeiten,  weiss  auf  schwarz:  Gewehrschlösser 
und  -Beschläge,  Füllungen  u.  a.  Bez:  TH  P  [jn].  Auf  einem  Bl.  die  Jahres- 
zahl   1637.    Rob.-Dum.  VI,    8.  236,  Nr.  2,  6,  7,  9,   11 — 14.     Danach  von  Thomas 

Picquot.    Aetzarbeiten.     Gewehrschlösser. 

531.  Legare  (Gedeon).  Liure  de  Feuilles  d'Orfeurerie.  Inuente  par  Gedeon 
L'Egare  ...  P.  Lombard  fc.  Titel  u.  6  Bl.  Schmucksträusse  über  Landschaften. 
PI.  ca.  145:100. 

4  Bl.   kleine   Schmucksträusse    nebst  Einzelheiten.     Nr.   2 — 5,  z.   T.  bez: 

Gedeon  Legare.         PI.   ca.  77:55.  Guilm.  S.  51:  6  Bl. 

532.  Rivard.  21  Bl.  verschiedene  Schmuckstücke  u.  Einzelmotive,  meist  mit  Schoten- 
blattwerk u.  Steinen.  Bez:  [Claude]  Rivard;  drei  Bl.  mit  Datum  1646,  ein  Bl:  1647. 
Aus  mehreren  Folgen  von  verschiedener  Gröfse  mit  folgenden  römischen  Nrn:  i, 
12,    16,    18  (2  Bl.),   19  (3  Bl.),  20  (2  Bl.),  21—24,  29,  33,  34,   37,  39,  4°,  43- 


Klein-Omament  —  Frankreich 


93 


[zu  532,  Rivard]  29  Bl.  desgl.,  bez:  [Claude]  Rivard,  meist  mit  dem  lothringischen  Kreuz, 
mehrfach  mit  Aufschriften  geistlicher  Sprüche,  einige  Bl.  mit  Datum  1651.  Aus 
verschiedenen  Folgen  mit  folgenden  arabischen  Nrn:  2,  3  (2  Bl.)  5 — 7,  8  (2  BL), 
9 — II,  13 — 15,  17,  18,  21—29,  3I)  33;  35;  eiii  B'-  mil^  zerstörter  Nr.  PI.  meist  ca. 

140: 100. 

Anhänger.     Taschenuhreti.    Bommeln.     Ringe.     Schmucksiräusse.    Agraffen.   Ketten.     Ohrgehänge.    Futte- 
rale.    Nadelbüchsen.     Bztchbeschläge. 

533.  Lefebure.  Liure  de  Feuilles  et  de  Fleurs  Vtile  aux  Orfeures  et  autres  Arts 
Inuent^  par  Francois  le  Febure  ...  Baltazart  Moncornet  fecit.  A  Paris...  1661. 
12  Bl:  Nr.  i — 12  (Bl.  3  vor  der  Nr.).  Am  Unterrande  kleine  Ansichten  aus  Frank- 
reich  u.  Rom.         PI.   ca.   170:130.     Vgl.  Guilm.  S.  51   u.  54:   Ausgaben  von   1657 


Aus:    HurtU)  Schwarzornamente  [514]. 
und    1665;   letztere   mit   dem   veränderten   Titel:   Livre  nouveau   de    toutes   sortes 

d'oUUrageS      d'orfeurieS    ...     Chez     B.      Moncornet.     Broschen.     Taschenuhren.    Ohrgehänge. 

Anhänger.     Ketten.     Kränze.     Bänder. 

534.  Marcou.  Plufieurf  Pieces  d'Aarquebuzerie  Receuillief  et  Inuenteef  Par 
Francoif  Marcou...  C  Jaquinet  fculpfit.  Et  se  uendent  ch^z  l'Autheur  a  Paris... 
Titel  (Nr.  i),  Porträt  (gest.  von  R.  Lochon,  1657),  15  Bl:  Nr.  2 — 13  u.  3  Bl.  ohne 
Nr.;    auf  einem   Bl.  das  Datum   1657.         PI.  ca.   104:150    (Titel  u.  Porträt  hoch); 

Bl.  3    155'  206.     Gewehrschlosser. 

[7].  Jacquinet.  Plusieurs  Models  des  plus  nouuelles  manieres  qui  fönt  en  usage 
en  l'Art  d'Arquebuzerie...  Le  tout  tire  des  Ouurages  de  Thuraine  et  le  Hol- 
landois  Arquebuziers...  et  grau^  par  Jacquinet.  A  Paris  chez  N.  Langlois  rue 
St.  Jacque...  Mit  Titel  16  Bl:  Nr.  i — 16.  Bl.  2 — 4  stellen  Werkstätten  dar, 
ursprünglich   nicht   aus   dieser  Folge;    vgl.   Guilm.  S.   86.         PI.  ca.  130:180;    Nr. 

2 4    ca.    120:  140.    Gewehrschlösser.     Pistolen. 

535.  Jacquinet.  5  Bl.  der  vorigen  Folge  in  früherem  Zustand,  unbezeichnet  und 
mit  anderer  Numerirung:  Nr.  2,  4 — 6,  8  (=6,  8 — 10,   12). 


gA  Klcin-Ornament  —    Frankreich 

536.  Abreibungen  von  Gewehrornamenten;  französische  Arbeiten  des  17.  und 
18.  Jahrhunderts,  einige  mit  den  Namen  der  Graveure.     Etwa  200  Blatt. 

537.  Legare  (Gilles).  Liure  des  Ouurages  d'Orfeurerie  fait  par  Gilles  Legare 
Orfeure  du  Roy,  rue  de  la  vieille  drapperie...  1663.  Titel  u.  13  Bl.,  gestochen 
von  L.  C[auquin]  (==  Coquin)  u.  Collet.  Davon  ein  Bl.  mit  Inschrift:  Gilles  L'Egare 
Auec  Priuilege  Du  Roy,  und  ein  Bl.  mit  Nr.  2,  welche  beide  später  in  einer  Folge 
von  6  num.  Bl.  besonders  erschienen,  während  7  andere  Bl.  mit  dem  Haupttitel 
zu    einer    Folge    (Nr.   i — 8)    vereinigt    wurden.  Cat.  Reynard    II,   403:    14   Bl.; 

Guilm.    S.    94:     8    U.    6    BL;    vgl.    Nagler,    Mon.    IV,     989.    Broschen.      Anhänger.      Ketten. 

Ringe.     PetscJtafte ,     Schivnrzornajnente. 

538.  Vauquer.  9  Bl-  Runde  für  Taschenuhren  mit  biblischen  Scenen,  nebst  Fries- 
streifen und  Blumen.  Nr.  i — 9.  Bl.  i  bez :  Vauquer.  A  Paris  chez  F  De 
Poilly...;  die  übrigen  Bl.  bez.  mit  V  (=  Nagler,  Mon.  V,  969).         PI.  ca.   135:180. 

8   Bl.  Taschenuhrteile  aus:    Liures   De   Fleurs    Propre    Pour   Orfeures    Et 

Graueurs  A  Blois  par  J  V  (spätere  Auflage:  A  Paris  chez  De  Poilly...).    Nr.  2 — 6 
und  3  Bl.  ohne  Nr.         Z.  ca.   110:110-138.     Nagler,  Mon.  IV,   525. 

3  Bl.  Hälften  von  Laubwerkfüllungen  nebst  Medaillons    und   Friesstreifen. 

Z.     150:255.        Guilm.     S.    85:    6    Bl.    — ■     Medaillons.     Blumenwerk. 

539.  Poilly  (F.  de).  2  Bl.  Schwarzornamente:  Rund  und  Oval  mit  Rankenwerk,  weifs 
auf  schwarz,  bez:  ^x'  (=  F-  de  Poilly).  Z.  Durchm.  60,  bezw.  70:80.  Guilm. 
S.  iio:  5  Bl. 

540.  Noblin.  Titel  u.  6  Bl.  je  zwei  Runde  mit  Blumenwerk  auf  schwarzem  Grunde 
für  Taschenuhrdeckel.  Auf  dem  Titelbl.  ein  Rund  mit  dem  Monogramm  I  N  B 
(zsgez.),  und  mit  der  Bez:  I.  Noblin  in  Fecit;   die  übrigen  Bl.  bez:  I  NF  (zsgez). 

PI.    ca.    33:75.       Vgl.    Nagler,     Mon.    IV,     50.    Blumcnmerk.      Taschenuhren. 

541.  Roupert.  7  ßl.  Rankenornamente  für  Goldschmiede,  z.  T.  auf  schwarzen 
Zierflächen,  nebst  einigen  Figuren.  Das  erste  Bl.  mit  dem  Porträt,  bez:  Louis 
Roupert  M"'«  Orfeure  A  Metz  P  Rabon  pinxit.  Ludouicus  Cossinus  sculp.  1668.; 
die  übrigen  Bl.  z.  T.  bez:   L.  R[oupert]    in[uen.  et   delineauit.]     L.  Cossinus  sculp. 

Z.    ca.     120:215.    Schiuarzornaniente. 

542.  P.  C.  Liure  de  Feuilles  d'Orfeurerie  et  de  taille  depargne  Nouuellement 
mis  au  Jour  Par  P.  C.  Auec  Priuilege  du  Roy  1672.  7  Bl.  Rankenornamente 
nebst  einigen  Zierflächen  mit  Schwarzornament.  Das  letzte  Bl.  mit  einer  Unter- 
schrift gegen  die  Kritiker  und  dem  Zusatz:  Se  Vend  A  Paris  ches  T.  le  Juge 
stammt  aus  einer  späteren  Auflage.  Z.  ca.   140:210.  —  Rankenornament.     Schwarz- 

or}tnmejit. 

543.  Le  Juge.  Liure  de  Feüillages  Et  d'Ouurages  d'Orfevrerie  Inuentees  et 
grauees  par  T.  le  Juge...  A  Paris  Chez  T.  le  Juge...  5  Bl.  Schmuckstücke  mit 
facettirten  Steinen  und  Rankenornamente,  bez:  T.  le  Juge  Auec  Priuilege  du  Roy; 
ein  Bl.  mit  Datum  1678.  PI.  ca.  215-225:306-339.  (i  Bl.  hoch).  Guilm.  S.  87 : 
7  Bl. 

I  Titelblatt:    Liure    de  Feüillages    et    d'Ouurages    d'Orfevrerie    Inuentees   par 

J.  1.  Juge.        Pet.  Schenck  Excudit  Amft...     Nr.  i.         Z.  195:160.    Guilm.  S.  87: 

12    Bl.    —    Broschen.     Anhänger. 

544.  Mussard.  Liure  de  Diuers  Ornements  D'orfeurerie  fait  par  Jean  Musfard 
Orfeure  1678.  Auec  priuilege.  Titel  u.  3  Bl.  Einzelmotive  und  Masken  aus 
Rankenwerk,  bez:  I  Mufsard  I.  L.  Durant  Sculps.  Z.  130-140:100-110.  Guilm. 
S.   108:  6  Bl. 


Klein-Ornament  —  Frankreich 


95 


[zu  544,  Mussard]  i  Bl.  Schwarzornamente:  Zierflächen  mit  kleinen  Ranken,  schwarz 
auf  weiss.     Bez:  Jean  Mufsard  in:  fecit.         Z.  135:109.     Guilm.  S.  108:  6  Bl. 

545.  Durant.  Liure  de  Fueilles  Orfeuriques,  Frifes,  Taille  depargne,  Morefques, 
Masques,  Chifres,  inuente  et  graue  par  I.  L.  Durant  fe  uendent  ches  l'auteur  a 
Geneue.   1682.         Titel  u.  5  Bl:  Nr.   i — 6.         PI.  ca.   175:138. 

4  Bl.  der  vorigen  Folge,  vor  den  Nummern,  und  zwei  ähnliche  Bl. ,  ver- 
mutlich zu  derselben  Folge  gehörig;  Maasse  u.  Bez.  wie  vorher:  I.  L.  Durant 
In[u].  bezw.  inu.  et  Scul[p]. 

Sch'warzor7iatnente.     Taschenuhren,     Riechß'dschchen.     Buchsen.     Rankenornainent .     Chiffern. 

546.  Gribelin.  A  Book  of  Ornaments  By  S.  Gribelin.  A  New  Book  Of  Orna- 
ments... Dedicated  To  the  Honourable  Colonel  Parsons.  These  XVI  Plates  are 
now  made  up  into  One  Book  of  XII  Leaves;  And  the  8  Small  Ones  are  thus 
Printed,  to  make  the  Whole  more  Regulär...  S.  G.  Jnv'.  Sculp.  et  Excudit  1704. 
Titel  u.  II  Bl:  Nr.  i — 12.  Bl.  2 — 7  enthalten  grofse  Ranken  mit  Figuren  (Bl.  2 
datirt  1703),  Bl.  8 — 12  verschiedene  Zierstücke  mit  Schwarzornamenten.  Neue 
Auflage   älterer  Folgen,  z.  T.  von    1682.         PI.   ca.    195:165   bezw.   135:100.     Vgl. 

Guilm.    S.    107.    Rankenornainent.     Schwarzornamente.     Taschenuhren. 

547.  Simonin.  Plvsievrs  Pieces  Et  Ornements  Darquebuzerie ...  tire  des  Ouurages 
de  Laurent  le  Languedoc...  Inuente  et  graue  Par  Simonin  et  Se  Vend...  Chez 
ledit  Simonin...  A  Paris...  1685.  Titel  u.  7  Bl:  Nr.  2 — -8.  PI.  ca.  170:240. 
Guilm.  S.  109:   12  Bl. 

I   ähnliches  Blatt,   vermutlich  aus  der   späteren  Ausgabe  der  vorigen  Folge. 

Simonin    In     et    Fecit.       Nr.   3.  PI.     155:215.    —    Gewehi-schlösser.     Pistolen. 

548.  Daudet.  Nouueaux  Liure  d'Ornemens  Propre  pour  Peintre  Graueur  Orpheures 
et  autres.      Inuantee   et   grauee  Par  Estienne   loseph    Daudet    1689.     12   Bl.   meist 

bez:    Daudet    in.    et    fet    Si.  PI.   ca.    150:180    (z.  T.  hoch).  Rankenomameut.     Schwarz- 

ornamente. 

549.  Le  Rou.     i  Bl.  kleine  Grotteskenfüllung.    Le  Rov  Le  5  lan  1697.         PI.  96:79. 

550.  Roberday  (E.).  Liure,  nouueau  D'ornements  adiuers  usages  Par  E^  Rober- 
day.  1697.  ce  uend  A  Paris...  a  l'etoille.  10  Bl.  Friese  und  Hochfüllungen  mit 
Ranken  und  Grottesken.     Nr.   i  — 10.         PI.  ca.  47:150  (z.  T.  hoch). 

551.  Bourguet.  Livre  De  Taille  D'Epargne  De  Govt  Ancien  Et  Moderne  Propre 
Povr  Les  Aprentifs  Orfevres,  Avec  Dv  Petit  Relief  Comme  On  Le  Fait  Svr  Des 
Ouvrages  En  Or  D'Orfeverie  Et  D'Orlogerie,  Avec  Vne  Breve  Explication:  Inuente 
et  graue  par  I.  Bourguet  M'.""^  Orfeu.  A  paris  1702.  5  Bl:  Nr.  i — 4,  6;  bez.  mit 
Namen  oder  Initialen  und  datirt  1702.         PI.  ca.   135:85.    Blatt  5,   7  u.  8  fehlen. 

7  Bl.  aus  der  späteren,   erweiterten  u.  anders  numerirten  Ausgabe   derselben 

Folge.    Nr.  2,  5,  6,  8,   10 — 12,  z.  T.  beschnitten.     Meist  bez:  I.  B.  F.   1723. 

Second  Livre  De  Taille  D'Espargne  Et  De  Bas- Reliefs  En  Esmail,  Ou  Noir 

D'Escaille,  Bas-reliefs  pour  Tabatieres  et  ouvrages  d'Orlogerie.  Par  J.  Bourguet  ... 
Se  vend  chez  l'Auteur  ...  ä  Paris   1723.     12  Bl:  Nr.  i — 12.         Z.  140-170:185-215. 

Schwarzornament.     Dosen.      Taschenuhren.     Rankenornament.     Ringe.      Umrahmungen.     Anhänger. 

552.  Bourguet.  2  Bl.  Rankenfriese.  Davon  i  Bl.  bez :  In'i.  et  graue  par  I.  Bour- 
guet... 1702.  Se  Vend  a  Paris  Chez  Crespy  ...;  das  andere  mit  längerer  Unter- 
schrift, bez:  Bourguet  fecit   17 16.  PI.   170:435   bezw.   165:463. 

I    Bl.    ähnliche    Ranke,     unvollendet;    unten    das    Gespann    des    Neptun. 

Z.   144:216.     Vielleicht  von  Bourguet. 

553.  Bourdon.     Livre  Premier  [Second,  Troisieme]  Essais  de  Gravüre.    Par  Pierre 

Bourdon...  ä  Paris    chez    l'Auteur...   1703    (livre    3:    1707).     Je    ein  Titel    u.  6  Bl: 


96 


Klein-Ornament 


Frankreich 


> 

d 


D 


Nr.  I — 7;  die  Nummern  des 
livre  second  mit  einem  Stern- 
chen. Die  Titel  zu  livre  i 
u.  2  bez:  Guerard  fecit,  die 
übrigen  El:  P.  Bourdon  jn. 
et  fecit.  PI.  ca.  115:165. 
[zu  544,  Bourdon]  i  Bl.  Ran- 
kenornament  nebst  zwei 
Uhrdeckeln,  bez.  wie  die  Bl. 
der  vorigen  Folgen.  PI, 
84:73.  Guilm.  S.  120:  6  Bl. 
4  Bl.  aus:  Probe  Aller- 
hand Zierrathen  und  Kunst- 
verferdigten  Stücke,  vorGold- 
schmide  Uhrmacher...  durch 
Peter  Bourdon  in  Paris.  Joh: 
Christoph  Weigel.  excudit. 
Gegenstiche  zu  livre  3,  Nr.  3 
u.  6  und  zu  der  vorigen 
Folge.  Mit  doppelter  Rand- 
linie oben  u.  seitwärts.  PI. 
ca.   122:167. 

R{echß'iischcJte7i.        Taschenuhren,  ' 
Stockgriffe.       Anhänger.       Pelscha/te. 
Friese.     Dosen.     Schwarzorname?iie. 

554.  Badollet.    i  Bl.  Uhrteile 

und  Dosendeckel  in  der  Art 
des  Bourdon,  bez:  Ab.  h.  Ba- 
dollet. f.       PI.   130:180. 

555.  Briceau.  s  Bl.  Schwarz- 
ornamente,  meist  für  Uhr- 
deckel, nebst  Friesen  und 
Rankenmotiven;  Nr.  i — 8; 
Bl.  I  mit  Aufschrift :  Briceau 
Maistre  Orfeure  A  Paris  1709; 
die  übrigen  Bl.  bez:  B;  Bl.  3: 
Briceau.     Z.  73-80:110.     Cat. 

Reynard  II,  433.  Taschen- 
uhren. 

556.  Roberday  (G.).  Essais  De 
Tabatieres  Alusage  des  Gra- 
veurs, et  Sizeleurs.  Invant^es 
et  gravee  par  G.  Roberday. 
1710.  6  BL,  je  zwei  Dosen- 
deckel mit  chinesischen  Mo- 
tiven:    Nr.    I — 6.  PI.   ca. 

114:77.  Dosendeckel.  Chine- 
sisches. 

557.  Gillot.  Nouveaux  Des- 
seins  D'Arquebuserie  In- 
ventez  Et  Gravez  Par  Le  S^ 

Gillot.     Ce  vend  a  Paris  rue  S'  Jacques  chez   F.  Chereau...  Titel  u.  5  Bl.  PI. 

ca.     192:250.    Gewehre.      Gewehrschlösser.     Pistoleyi. 


Kleia-OniameDt  —  Frankreich 


97 


558.  De  Lacollombe.  Nouveavx  Desseins  D'Arquebvseries  Dessine  &  grau^  Par 
De  Lacollombe.  A  Paris  1730.  Se  Vend  Chez  De  Marteav  Eleve  De  Fev  M^ 
De  Lacollombe.  12  Bl. ,  davon  6  Bl.  bez:  De  Lacollombe  fecil  [1730,  1736],  die 
übrigen  Bl:    de  Marteau  fecit  [1743,    1744,   1749]-  PI-  ca.   165:240   (i   Bl.   hoch); 

2    Bl.    ca.     130:190.    Gdiuek?-schlösser.    -Pistolen.      Gdcuehre. 

559.  Perrier.  i  Bl.  Gewehrteile,  z.  T.  mit  Verzierungen; 
französische  Beischriften.  Bez:  ä  Strasbourg  che  Perrier... 
PI.  478:650. 


560.  Mondon.  Premier  [Second]  Livre  De  Pierreries.  Pour 
la  Parure  des  Dames...  Par...  Mondon.  Invente  et  grave 
par  lui  meme.  Sevend  A  Paris  chez  Claude  Duflos... 
[chez  l'Auteur ...].    Je  ein  Titel  u.  6  Bl.,  bez:  Mondon  Jnv. 

del.   et  Sculp.  PI.    ca.   120:168    (z.    T.  hoch).    Ohrgehänge. 

Broschen.     Schmiickstr'dusse.      Orden.     Dosen.      Stockknän/e. 

561.  Duflos.  Recueil  De  Desseins  De  Joaillerie,  Fait  Par 
Augustin  Duflos  Jouaillier  du  Roy  d'Espagne  Et  grave  par 
Claude  Duflos.  En  XXVIII  Feuilles...  Inventes  par  l'Au- 
teur Avec  un  Discour  preliminaire.  A  Paris  chez  Che- 
reau...  Kupfertitel  (Nr.  2),  2  gestoch.  S.  Vorrede  (Nr.  3 
u.  4),  28  Bl:  Nr.  5 — 32;  es  fehlt  Bl.  i  mit  Widmung  u. 
das  letzte  Bl.  (Nr.  33).         PI.  ca.  215:270;    Bl.  32  345:240. 

Guilm.   S.  230.   Halsketten.    Spangen.   Agraffen.    Anhänger.    Schimick- 

sträusse.      Orden. 

562.  Guien.  Livre  d'Ouvrages  de  Joüaillerie  invente  et 
grave  par  Jean  Guien  Joüaillr  ä  Londres.  A  Book  of 
Ornaments  for  Jewellers...  Publish'd  and  Sold  by  F.  Vi- 
vares    Ocf   1762...     6  Bl:    Nr.   i — 6,   bez:   J.    Guien   inv. 

sculp.  PI.     ca.    165:243.    Dosen.     Anhänger.      Schnallen.      Ohr- 

gehänge.    Ringe. 

563.  Pouget.     Traite  Des   Pierres   Precieuses    et  de   la 

maniere  de  les  employer  en  Parure.  Par  Pouget  Fils.  a 
Paris  chez  l'Auteur,  Md.  Joyaillier ...  et  Chez  Tilliard  ... 
1762.  4".  Kupfertitel  (I.  B.  Piauger,  inv.  del.  P.  F.  Cour- 
tois  Sculp.),  VI,  88  u.  2  S.,  79  Bl:  Nr.  1—79.  Bl.  i  bez: 
Gravees  par  Mlle.  Raimbau... 

65  ähnliche  Bl.,  rechts  unten  mit  -|-  bezeichnet,  nume- 

rirt  3 — 78  (unvollständig),  vermutlich  aus  Teil  II  des  vori- 
gen Werkes:  Nouveau  Recueil  De  Parures  De  Joyallerie, 
Second  Livre,    1764.     Davon  sind   17  Bl.  Wiederholungen 

aus     1  eil    I.     Botnmeln.      Ohrgehänge.      Schleifen.     Sclumicksirätisse . 

Anhänger.  Agraffen.  Broschen.  Halsketten.  Ciirtelhaken.  Armbänder. 
Ordenszeichen.     Dosen.     Stockknäu/e . 


Aus:   Moreau,   Ca- 
hier  [566]. 


564.  Maria.     P.«'  Livre    De   Desseins    De   Joüaillerie   Et 

Bijouterie    Inventes    par  Maria  Et   graves  par  Babel.     Se    vend  ä  Paris    ches  l'Au- 
teur... Et  ches  Buldet...  Titel    u.    34  Bl.         PI.    ca.   220:340;    Titel    235:363.   — 

Anhänger.    Spangen.    Broschen.     Gürtelhaken.      Chätelainen.    Agraffen.    Schjiiuckstriiiisse.    Petschafte,    Ringe. 
Fächer.     Sc/uiallen.     Dosen.      Orden.     Stockknäufe . 

565.  Van  der  Cruycen.  Nouveau  Livre  De  Desseins  contenant  les  Ouvrages  de  la 
Joaillerie  Inventes  Et  Dessines  Par  L.  Vander  Cruycen  en  1770.  Se  vend  a  Paris 
chez   l'Auteur...    Titel    u.    11    Bl :    Nr.     2  — 12,    bez:    L.  Vander    Cruycen    [Fecil]. 

Ovnamentstichsamnilung  Berlin.  7 


q3  Klcin-Ornament  —    Frankreich,  Italien 

PI.    21 5-240 :340"3^''"    Kamm.     Anhänger.     Agraffen.     Ohrgeltdnge.     Sciumiclistrdusse.     Halsketten. 

Chätelainen.      Taschenuhren . 

566.  Moreau.  Nouveau  Et  IV.«  [V."=]  Cahier  Concernant  l'Orph^verie,  Bijouterie 
et  Emeaux.  Dediee  aux  Artistes.  Compose  et  Grave  par  IVl.  Moreau.  A  Paris 
chez  Crepy  ...  [1771].     IV«  cahier:  Titel   u.  5  Bl:    Nr.   i — 5;   V«  cahier:    mit  Titel 

6    Bl:     A,    Nr.    I 6.  PI.     205:145,     die    Titel    ca.    245:177.    —    Büchsen.     Dosen.     Stock- 

kn'dnfe,     Anhänger.     Kamm.      Cliätclaine, 

567.  Fay.     Cahier  de  Bijouteries  dans  le  Gout  Moderne  Comme  Boites,  Pommes- 
^                       de-Cannes,  Bagues,   Cachets,  Boucles  d'Oreilles  &:c.     Defsines  et   Gravis  par   Fay. 

/   W  *T  A  Paris  chez  Mondhare  et  lean  ...  6  Bl:  Nr.   i — 6.     PI.  ca.  310:184.  —  Dosen,    stock- 

hnäufe.      Ohrgehänge.     Khige.     Petseha/te. 

568.  Mignot  (Pierre).  3  Bl.  Dosendeckel  mit  Hercules,  Ariadne,  Minerva.  Bez; 
Pierre  Mignot  fecit.  PI.  77:98.  Wahrscheinlich  moderne  Arbeiten  im  Geschmack 
der  Regence. 


^^~v7^^^;s^^ 


Ducerceau. 


3.  Italien. 

569.  Costanctino.  5  Bl.  Schwarzornamente:  verschiedene  Schmuckstücke,  von 
Figuren  in  Landschaft  gehalten.  Auf  dem  ersten  Bl.  eine  Kartusche  mit  Aufschrift:  lo- 
annes  Baptista  Costanctinvs  Inventor  Et  Fecit  Romae  1622.  PI.  ca.  80:105-117; 
ein  Bl.  68:92.  Guilm.  S.  311:  6  Bl. 

570.  Ciampoli.  Adornamenti  di  gioie  inuentati  disegniati  e  intagliaii  da  Carlo 
Ciampoli  Anconitano  ...  Anno  1711.  In  Roma...  Titel,  Widmung  u.  28  Bl.  mit 
29  PL,  meist  bez:  G.G.,  einmal:  Gar  .  Gia.       '  PI.  meist  140:235  (z.  T.  hoch).  — 

Ringe.    Orden.     Ohrgehänge.    Taschenuhren.    Schmncksträussc.    Ziervasen.    Dosen.    Degen.    Bischof smiitzcn . 
Kelch.     Kronen. 

571.  Grondoni.  Folge  von  Goldschmiedearbeiten,  bestehend  aus  Titelkupfer, 
Widmung  u.  10  Bl:  Nr.  i — 10;  bez:  JfoanJ  B[attista]  Grondoni   invenit   [et  fculpsit]. 


Klein-Ornament  —  Italien 


99 


z.T.  auch:  [J.  B.]  Berterham  sculp[sir.]  Die  Widmung  an  (den  nicht  genannten) 
Max  Emanuel  von  Bayern  ist  unterzeichnet:  Bruxellis  calendis  Januarij ...  1715... 
Joes   Bap.'^   Grondoni   aurifaber    et    gemmarius   Bruxellensis.         PI.    ca.    160-200: 

240-300.    ■    Medaillons,      Ohrg^eh'dnge,      Anhänger.      Fiitteral.      Messer,      Spajigcn,       Dosen        Schnallen 

Ketten,     Degen. 


Aus:    Ciampoli,  Adornamenti  [570] 

572.  Albini.  Libro  I.  Divary  Disegni  Moderni  Di  Gioiglieri  Di  D."  M.«  Albino  Nel 
Ano  1744.  F.  Planes  fculp.  8  EL,  bez:  D.°  M.^  Albini  inv.  et  delin.  T.^  Planes 
sculp.         PI.  ca.   120:165. 

I  Bl.  aus  einer  ähnlichen  Folge,   mit  3  Anhängern;  bez:  Albino  J.''  Alagarda  f. 

Nr.    4.  PL    110:150.    An/idng-er.     Bfosc/wu.      Ohrgehänge. 

573.  C.  L.  Racolta  di  Disegni  d'Ornati  di  nuova  invenzione  all'  uso  de  Gioie- 
glieri  ...  Dedicata  a...  Prencipe  Rospigliosi ...  parte  prima  1757.  Recueil  de  Des- 
sins d'Ornemens  ...  C.  L.  inv.  I.  C.  Mallia  fcul.     gr.  fol.  Kupfertitel,  2  S., 

6    Bl :    Nr.    2 — 1.    Anhänger      Schinncksträiisse.     Rahmen.     Blumcniiierh . 


lOO 


Kleiii-Ornament   —   Niederlande 


Meister  G.  1. 


4.  Niederlande. 


574.  BOS.  I  Bl.  drei  Waffenornamente:  Scheidenbeschläge  und  Dolchknauf.  Un- 
bezeichnet.         PI.   126:176. 

575.  Collaert  (Hans).  Monilivm,  Bullarvm  Inavrivmqve  Artificiocissimae  Icones. 
loannis  Collaert  Opvs  Postremvm.  1581.  Philippvs  Gallevs  Excvdebat.  10  Bl.  An- 
hänger mit  groltesken  Verzierungen,  Figuren  und  Steinen.  Nr.  i  — 10.  Nagler, 
Mon.  III,   750   Nr.  2. 

Pars    Altera.      Bvllarvm    Inavrivm    Etc.    Archetypi    Artificiosi.    1582.       Joes 

Collaert  del.  Eius  filius  fculp.  P.  Galleus  excud.  10  Bl.  Anhänger  aus  See- 
ungeheuern mit  Figuren:    Nr.   i  — 10.      Nagler  Nr.  3.  —  Anhänger. 

576.  Collaert  (Hans).  10  Bl.  Anhänger  nebst  zwei  oder  vier  kleinen  Schmuck- 
stücken, verziert  mit  schwarzen  Blumenranken  auf  weifsem  Grunde;  davon  4  Bl. 
mit  architektonischen  Nischen  in  der  Mitte.  Das  erste  Bl.  mit  Aufschrift:  Ant- 
verpiae  Apvd  loannem  Liefrinck  Cvm  Privilegio,  bez:  Hans  Collaert;  die  übrigen 
Bl.  bez:   H.  C.  PI.  ca.  140-145:90-100.     Nagler  Nr.  4  oder  5. 

10  ähnliche  Bl;  die  Verzierungen  bestehen  in  plastisch  schattirten  Blumen- 
ranken  auf  punktirtem  Grunde;  davon  5  Bl.  mit  Figuren  vor  Nischen.  Aufschrift, 
Bez.  und  Masse  gleich  der  vorigen  Folge.     Nagler  Nr.  4  oder  5. 

577.  Collaert  (?)■  8  Bl.  Anhänger  aus  einer  Folge,  die  von  Adrian  de  St.  Hubert 
vermutlich  nach  H.  Collaert  gestochen  ist.  Davon  2  Bl.  (Nr.  3  u.  4)  volutenförmig, 
mit  Figuren;  6  Bl.  mit  leeren  Nischen  (vor  den  Nrn.  11  — 16).        PI.  ca.   135:90. 

578.  Bruyn  (Abraham  de).  2  Bl.  birnenförmige  Zierflächen  mit  Grottesken  auf 
schwarz-     in    der    Mitte    Marcus    Curtius    bezw.    eine    Kriegerfigur.      Unten    das 

Monogr.  Afiß  (=  Nagler  I,  410).       Z.  47:45  bezw.  35:36.     In  der  Art  des  Delaune. 

4  Bl.  Querfüllungen:  Grottesken  auf  schwarz,  um  mythologische  Mittel- 
bilder. Nr.  I  (Atlass),  Nr.  2  (Andromeda),  Nr.  4  (Persevs),  Nr.  5  (Phinevs).  Bl.  i 
bez:  loos  de  Boffcher  excude.   1584.         PI.  90:124.     Nagler  Nr.  20:  6  Bl. 

579.  Baltesers  (Floris).  i  Bl.  Randornament  mit  kleinen  Ranken,  seitwärts  je  eine 
Fruchtschnur  mit  Vogel;  bez:  FB  (zsgez.  =  Nagler  II,  1913)  IN  1600  (urspr.  1587). 
PI.   70:133.     Vgl.  Kat.  Oest.  Mus.  I,  40. 

I   Bl.  Schale  mit  Bacchuskopf,  seitwärts  je  ein  Gefässfchaft;  bez:  F.  B.  jnu. 

Anno  1596     I.  C.  Viffcher  excude.  Z.   78:127. 


Klcin-Ornament   —  Niederlande  lOl 

580.  Bein.  2  Bl.  Schwarzornamente:  i)  Queroval  mit  Grottesken,  bez:  92  HVBF; 
2)  verschiedene  kleine  Zierflächen  um  ein  Oval  mit  schwarzen  Schweiflinien,  bez: 
H  V  B.         Z.  43:51.     Vgl.  Nagler,  Mon.  111,  1620  (Hertzig  van  Bein,  seit   1589). 

581.  Collaert  (Adrian).  6  Bl.  die  Figuren  des  Parisurteils  (Mercur,  drei  Göttinnen, 
Paris,    Flussgott)  in  Rund,  ringsum  Schweifgrottesken.     Adr[ian].   Collaert  inv[ent] 

fculp.    et    eXCUdit.  Z.  ca.    135:90.      Nagler,   Mon.   1,  294.     —     Schiuei/grotteskeu.      Gottheiten. 

582.  Geerarts.  6  Bl.  Zierflächen  von  verschiedenem  Umriss  mit  Schweifgrottesken 
auf  schraffirtem  Grunde.  Marc[us]  Geer[arts]  inuen.  Ph[ilippu]s  Gall[aeusl  excu[d]. 
Nr.  2,  4,  5 — 8.  Z.  ca.  90:80.     Guilm.  S.  483:   8  Bl. 

583.  Passe.  4  Bl.  Schalenböden,  im  Spiegel  die  4  Elemente  mit  lat.  Beischriften, 
in  den  Rändern  Tiere  in  grottesker  Anordnung.  Nr.  i — -4.  Bl.  i  bez:  Crifp.  d.  P. 
jnuent.  exe.  Durchm.   114. 

584.  Bull.  6  Bl.  Schwarzornamente  :  verschiedene  Zierflächen  mit  weissem 
Schweifwerk,  für  Ringe  u.  dgl;  davon  ein  Bl.  bez:  i  *  5  x-  9  *  2  *  *  Hans  *  De 
*  *  Bvll  *  Fecit  *,  die  übrigen  Bl.  bez.  mit  der  Jahreszahl  und  *  H«D*B*F* 
PI.  ca.  45:56.     Nagler,   Mon.  111,  840  Nr.   i:   12  Bl. 

4  Bl.  desgl.,  bez:    •   H  •   D   •  B  •  F  ■  PL  ca.  48:60. 

3  Bl.  desgl.,    bez:    H  D  B  F,    davon   zwei  Bl.  mit  Punkten  bezw.  Sternchen 

als  Trennungszeichen.  PI.  ca.  45:55.     Vgl.   Nagler  Nr.   i. 

I   Bl.  desgl.    mit    zwei  Rankenmotiven    und    Insekten  neben    den  Zierflächen, 

bez  :    *  H  «  D  *  B  *  F  »  PI.  53 :  70. 

6  Bl.  desgl.,  davon  ein  Bl.  bez:  lohan  D  Bvll    Aeg:  Sadeler  excudit  Pragae: 

1604,  die  übrigen:  I  D  (auf  der  linken  Hälfte  des  Blattes)  B  (auf  der  rechten  Hälfte). 
PI.  ca.  70:60. 

4  Bl.  Grottesken,  schwarz  auf  weifs,  bez:  H  D  B  [F].        PI.  47:62.     Nagler 

Nr.  3 :  6  Bl. 

'       4  Bl.  desgl.,  oval;   bez:  H  D  B  [F]  PI.  56:44.     Nagler  Nr.  2:   12  Bl. 

585.  Bruyn  (Nicolas  de).  10  Bl.  Köpfe  alter  Könige  und  Helden  im  Rund,  um- 
geben von  Schweifgrottesken.  Nicola  de  B[ruin]  fecit.  Afsuwerus  van  Londerfeel 
excudit  1594.     Nr.    i^ — 10.  Z.  ca.  120:85-90.     Nagler,  Mon.   IV,   2436:   12  Bl. 

4  Bl.  Tugenden  in  Hochovalen,  umgeben  von  Schweifgrottesken.    N[icolas] 

de  B[ruyn]   fe[cit  amfterdam.]   [Frederick  de  Widt  excudit].         PI.   112:87. 

586.  H.  B.  12  Bl.  Schmuck-  u.  Gerätstücke  mit  dichten  feinen  Laubranken, 
schwarz  auf  weiss.     Ein  Bl.  mit  Aufschrift:   H  *  B  Fecit  1594.  Maafse  verschieden.  — 

Schvjarzornanicnte.     Messer.     Scheiden. 

587.  Rienen.  4  Bl.  Schwarzornamente  für  verschiedene  Schmuckflächen;  auf  dem 
einen  die  Inschrift:  Otto  *  Van  *  Rienen  *  Fesit  *         PI.  45:58. 

588.  Heeck.  i  Bl.  ovaler  Uhrdeckel,  in  der  Mitte  Satyr  und  Nymphe;  Umschrift: 
Ut  Hora  Sic  Dies  Nostri  Super  Terram.  Abgeschnitten  sind  die  Ecken  mit  der 
Bez:  Abrahamus  Heckius  inventor  &  Sculpsit.  Z.  63:52.  Aus  einer  Folge  mit 
dem  Datum   1601. 

I   ähnliches  Bl.,   unvollendet,  in  der  Mitte  schlummernde  Nymphe,  von  Satyrn 

belauscht.     In  den  Ecken  vier  Ovale  mit  Ranken  und  Vögeln.  PI.  81:76. 

T   Bl.  zwei  Messergriffe  mit  den   Figuren   der  Charitas  und  Patientia,  Spes 

und  Fortitvdo.      Crispin   van  de  Pafse  exe.  Coloniae.      Z.  90:51.      Nach   Reynard, 

Cat.  II,   175  von  Abraham  van  der  Hecken. 

I   Bl.  zwei  Messergriff"e  mit  den  Figuren  Terra  und  Aqua.      Z.  88:52.    Dazu 

Teil  eines  zugehörigen  BL,  Messergriff  mit  Aer.     Vermuthlich  von   Heeck. 

589.  P.   R.   K.      7  BL  Anhänger  aus  durchbrochenem  Rollwerk,  z.  T.   mit  Figuren; 


102  Kleiii-(~)rn;aniriU  —  Nietlerlande 

die  Mittelflächen  mit  Schwarzornamenten,  in  den  unteren  Ecken  Jagdfiguren. 
Nr.  2 — S;  BI.  8  in  der  Mitte  mit  Alphabet,  bez :  P.  R.  K.  1609.  Die  Platten 
sind  überarbeitet.       Z.  ca.   130:90.     Nagler,  Mon.  IV,  3260.      Cat.  Reynard  II,  199. 

590.  Muntinck.  6  Bl.  Randornamente  für  Gefäfse  aus  Schweifgrottesken  mit  Blumen. 
Folge  A,   Nr.   i  —  6.     Bl.  i   mit  Aufschrift:  Aderiae  Montinc  Fecit   1614.    Clemendt 

de  Jonghe  Excude:;  die  übrigen  Bl.  mit  Monogr.   /\^         PI.  51-73:55-91. 

12  Bl.  desgl.  Nr.  i  — 12,  bez.  mit  dem  vorigen  Monogr.         PI.  meist  ca.  70:80. 

6   Bl.   desgl.    Nr.    i — 6.     Davon  Nr.  I  mit  dem  Monogr.  ^^/rA  ,     Nr.    4    mit 

dem   Monogr.   ilL\^    und  Jahreszahl   161 1.     Maafse  verschieden. 

I   Bl.  desgl.,    bez.    mit   dem  Monogr.    der    ersten  Folge  und  Jahreszahl   1610. 

PI.   100:110. 

591.  Micker.  i  Bl.  Randornament  aus  Schweifwerk  mit  Grottesken  und  Frucht- 
bündeln,   Nr.  2   einer   Folge.      Bez.    mit   Monogr.    /^   =    Laur.    Janss.    Micker. 

PI.  115:145.  Vielleicht  aus:  Ordenancien  von  A.  Muntinck  L.  I.  Micker  sc.  1610. 
(Nagler,  Mon.   IV,   1202). 

592.  De  la  Quewellerie.  4  Bl.  Schwarzornamente:  verschiedene  Zierflächen  mit 
weissen  Schweiflinien;  Titel  mit  Inschrift:  Ni  Capis,  Non  Carpis.  Guilhelmus  de 
la  Quewellerie  fecit  Ao  Dni.  CID.  ID.  CXI.  S.  Savry  ex:  Amster.,  die  übrigen 
Bl.  bez:  G.  D.  L.  Q.         PI.  ca.  70:70.     Nagler,  Mon.  II,  2864. 

7  Bl.  desgl.,  Schmuckstücke  mit  weissen  Schweifblumen.     Das    erste  Bl.  mit 

Aufschrift:  Guil.  DL.  Quewellerie  Jnv.  et  exe.  1635.  Alex:  'D.  L.  Quewellerie 
Sculp. ;  die  übrigen  Bl.  (Nr.  2 — 7)  mit  den  beiden  Monogr.  (Nagler  I,  1158). 
Z.  ca.  65:50. 

7  Bl.  desgl.,    Schmuckstücke    mit    weissen    oder    schwarzen    Schweifblumen. 

Das  erste  Bl.  mit  Aufschrift:  Guil.  D.  L.  Quewellerie  fecit  et  exe.  1635.;  die  übrigen 
Bl.  (Nr.  2 — 7)  bez:   G  Q  (zsgez.)  f.     Nagler,   Mon.  II,  2864:   dritte  Folge. 

593.  Le  Blon.  10  Folgen  Goldschmiedeornamente,  durch  Buchstaben  bezeichnet; 
die  Blätter  der  einzelnen  Folgen  sind  numerirt  und  meist  mit  dem  Monogr.  be- 
zeichnet.    Vgl.  Nagler,  Mon.  IV,   1646;  Guilm.   S.   503. 

fecit  Et  excu  Amfterodami  Wilhelmus  Janfonius.  Mitten 
das  Monogr.  PI.  67:92.  —  H,  6B1.  verschiedene 
Zierstücke  für  Griffe,  Scheidenbeschläge  u.  a.,  mit 
Schweifranken  auf  schwarzem  Grunde.  Bl.  1  bez :  Blondus 
fecit   et  excudit  Amsterodami.    Das  Monogr.  links  oben. 


A,  6  Bl.  je  zwei  Messergriffe  mit  Schweifwerk 
auf  schwarzem  Grunde.  Erster  Druck.  Nagler 
Nr.  37.  —  B,  6  Bl.  desgl.  mit  Jagdtieren  in  Ranken 
auf  schwarzem  Grunde.  Nagler  Nr.  36.  —  C.  6  Bl. 
desgl.  mit  Vögeln  in  Ranken  auf  schwarzem  Grunde. 
Nagler  Nr.  38.  —  E.  8  Bl.  Ecken  von  Tellerrän- 
dern, oben  spitz,  mit  Schweifwerk  auf  querschraffir- 
tcm  Grunde.  Nagler  Nr.  31.  —  F.  8  Bl.  desgl.  mit 
Ranken,  in  welchen  einzelne  Tiere,  auf  querschraffir- 
tem  Grunde.  Beschnitten  ;  Z  ca.  60 :  go.  —  G.  2  Bl. 
u.  9  Ausschnitte:  gröfsere  und  kleinere  Ovale  für 
Medaillons,  Knäufe  u.  a.,  mit  Schweifranken  auf 
schwarzem   Grunde.     Das    erste   Bl.    bez:    Blondus 

6  Bl.   je    zwei  oder  drei  Friese   mit  Tieren    in  Ranken    und  Fruchtzweigen. 

Darunter  Nr.  5   u.  6;  4  Bl.  beschn.         Z.  ca.  55:105. 

I  Bl.  Rund  mit  Schrifttafel  und  Ranken,  weiss  auf  schwarz;  in  Spiegel- 
schrift vierzeiliger  Spruch:  Ghelyck  de  Maen  niet  vaft  kan  ftaen  etc.  Beschn., 
Durchm.  53. 

Schiuariornnwente.     Kandornamenie.      Teller.     Messer.      Taschenuhren.     Friese. 


PI.  ca.  90:65  (Bl.  5  u.  6  quer).  —  I.  5  Bl.  Randorna- 
mente für  Gefäfse  aus  Schweifranken  auf  querschraffirtem 
Grunde.  Nr.  2 — 6.  Beschnitten;  Z.  75-85:115-135.  — 
K,  6  Bl.  je  drei  Messergriffe  mit  Vögeln  in  Ranken 
auf  schwarzem  Grunde;  datirt  1626.  Nagler  Nr.  39.  — 
L.  6  Bl.  Uhrendeckel  und  Details  mit  Rankenornamenten 
und  Tieren  auf  schwarzem  Grunde.    Nagler  Nr.  32. 


Klein-Ornament  —  Niederlande 


103 


Aus:    CoUaert,  Monilium  Icones  [575]. 


104.  Klcin-Ornament  —    Niederlande 

594.  Le  Blon.  i  Bl.  aus:  Somige  Eenvoldige  Vrvchten  En  Spitsen  Voor  Dan- 
comen:  Kvnst  I^iefhebbende  Leucht.  Michael  Blondus  fecit.  1611.  Nr.  14  der 
Folge.     Vgl.  Cat.  Reynard  II,  213;  Nagler,  Mon.  IV,   1646  Nr.  33. 

6  Bl.  Randornamente,  je  zwei  Muster  auf  einem  Bl.,  freie  Nachstiche  der 

vorigen  Folge  des  Lebion  mit  zugefügten  Vögeln,  Blumen  u.  a.  Nr.  i — 6.  Auf 
Bl.  I  links  in  Oval  zechende  Bauern  nach  Mosbach,  darunter  in  Spiegelschrift 
die  Bez :     Le    Blon    in.  PI.    78:210.      Vielleicht  von    Janss.    Micker,    vgl.    Cat. 

Reynard  II,   201. 

595.  Abreibungen  von  Messergriffen,  in  der  Art  des  Th.  de  Ery,  Le  Blon  und 
Janssen.     Etwa  90  PI. 

596.  J.  V.  B.  6  Bl.  Schwarzornamente:  Schmuckstücke  mit  dichten,  feinen  Laub- 
ranken und  einzelne  Blumen,  schwarz  auf  weiss.  Nr.  i- — 6.  Bez.-  I.  v.  B.  fe.; 
Bl.  I  u.  2  aufserdem:  [1619:]  I.  C.  Viffcher  excude[bat].  PI.  83:100.  Nagler, 
Mon.  IV,   556.     Vielleicht  identisch  mit  dem   Meister  H  B  von   1594. 

597.  Gelis.  i  Bl.  aus:  Gratefke  boec  golt  fmeden  Schrynwerkes  Ende  andere  des 
noedich  hebbende.    Meinert  Gelis  sculp.  et  ex.      PI.  138:160.    Guilm.  S.  503:   6  Bl.  — 

Schivarzornajfienf, 

598.  Honervogt.  6  Bl.  Schmucksträusse  aus  Schotenblattwerk,  Nr.  1—6,  z.  T. 
bez:  J[ac].  Honeruogt  f[ecit]  et  exc[udit];  Bl.  6  einzelne  Blattmotive.  PI.  ca. 
220:150. 

599.  Janssen.  Verscheyden  Randen  En  Spitsen  Door  H  Janfsen  Gemaeckt,  En 
Gedruckt  By  C.  I.  Visscher  A.°  1631.  12  Bl.  Randornamente,  Nr.  i — 12,  bez: 
H.  lanfsen  fecit.  PI.  ca.   100:150-175. 

I  Bl.  grofser  Schalenboden  mit  den  vier  Elementen  in  Kartuschen  auf  dem 

achtseitig  geschweiften  Rande.  H.  Janfsen  fecit.  Vor  der  Adresse  des  C.  J. 
Visscher.     Cat.  Reynard  II,  239. 

4  Bl.  Schalenränder,  zu  einem  achtseitigen  Schalenrand  zusammengesetzt: 

Rankenfries  mit  Jagdfiguren  u.  a.  H.  Janfsen  fecit  [C  I  Visscher  Excudebat].  Cat. 
Reynard  236. 

3  Bl.   desgl.    mit   ausgeschweiften    Ecken   und   Genrebildern.     [C.   I.  Visfcher 

Excudebat]  B   Lochom   fecit.  Z.  55:90.     Cat.  Reynard  240:   8  Bl. 

I  Bl.  Kartusche  aus  Schweifwerk    mit  der  Hochzeit   zu  Kana.     H.   Janfsen 

fecit  C  I  Vifscher  Exeu.     Cat.  Reynard  234. 

4    Bl.    grofse    Ovale     mit     durchschlungenem     Schweifwerk     und     Figuren. 

H.  Janfsen  fecit.     Cat.  Reynard  233. 

3  Bl.  kleine  Ovale,  ähnlich.  [C.  I.  Viffcher  Excude]  H.  Janfsen  fecit.         Z.  ca. 

62:45.     Cat.  Reynard  232. 

4  Bl.  kleine  Hochfüllungen  mit  Schweifranken  und  Jagdfiguren.    H.  Janfsen 

inv.  B   Lochom   fculp.   [C.   F.  de  Wit  ex].     Nr.   i — 4.     Cat.  Reynard  237. 

2  Bl.  Messergriffe  mit   geschweiften  Enden   und   figürlichen  Darstellungen. 

H.  Janfs.  Fecit.     Nr.  (i)  u.  Nr.  4.         Z.  82:20. 

Randorna/ncntt:.     Schalen.     Schiveifiocrk.     Messer,     Schiuayzornnmetite. 

600.  Hendericks.  Liber  tractans  de  diüerses  artibüs,  &  eisdem  preceptis  omnibüs 
deserüieüs  ä  Ini'ientus  &  sculptus  L:  Hendericks  iuuene  mercatore  mense  Sep- 
tembri  1664.  Titel  u.  6  Bl.  oblonge  Querfüllungen  mit  Rankenwerk,  Blumen  u.  a. 
Nr.   I — 6,   bez:   /.    Hendericks  Inuent:  PI.   73-80:105-110. 

6  Bl.  Spindelkloben  und  Uhrschlüssel  mit  Blumenornamenten,  meist  jedes 

Motiv  doppelt,  in  Umrissftich  und  in  Schattirung  auf  schwarzem  Grunde.  Nr.  i — 6. 
Bl.   I   bez:    L:    Hendericks    Inüen    et    ex:    giouenis  Mercator.     Nr.   1^6.  PI.  ca. 

73:108.    Tnschenuliren. 


Klein-Ornament  —  Niederlande 


105 


601.  Unbekannt.  20  BI.  je  mehrere  Schmuckstücke,  meist  aus  Laubwerk  und 
mit  Steinen.  Nr.  i — 20;  ausserdem  trägt  jedes  erste  Bl.  der  5  Hefte  (zu  je  4  81.) 
die  Heftnummer:  No.  1  —  5.    Auf  Bl.  20  die  Aufschrift:  Ende.  PI.  ca.  160:210.  — 

Anhänger.      Ohrgehänge.     Nadeln.     Ketten.     Agraffen.     Schntncksträusse.     Ringe.     Kreuze. 

602.  Winter  (de)?    Nouveau  Livred'  Ornemens  &  d'Ouvrages  D  Orfevrerie  Les  plus 
•   en   Vfage:   Propre  pour  Graver,  Flanquer  &  Emailler.     A  Amsterdam,  chez  An- 

thoine  de  Winter  Graveur   en  taille    douce.     Tome    premier  [Second].     C[ornelis] 
Dancl<erts.   Excfudit].     Je   12  Bl:   Nr.   1—24  (Bl.  10  u.  11  fehlen),  bez:  A  de  Winter 

fecit    [et    Ex:]  PI.    ca.     135:165-190.    Rankenornament. 

603.  Collan.  Nouveau  Livre  dornemens,  Gravez  en  Taille  depargne  Enrichis 
de  figures  Pour  lusage  des  Orfesvres  Graveurs  et  Orlog."^  Invante  et  grave 
Par  laques  Collan  Graveur.  A  Rotterdam.  Gallays  ex.  6  Bl.  je  mehrere  Schmuck- 
stücke mit  Rankenornament  auf  schwarzem  Grunde,  bez:  I:  Collan  inv:  et:  fec. 
Auf  einem  Bl.  eine  Medaille  auf  das  Jahr   1702.         PI.    ca.   170:85.  —  Schu'arzoma- 

jnent.     Dosen, 

604.  Wallraven  (Isaak).  2  Bl.  Schwarzornamente,  ein  Kreuz  und  ein  herzförmiges 
Zierstück;  Kopien  nach  älteren  Meistern,  das  erste  nach  G.  de  la  Quewellerie 
1611.         PI.  46:35  bezw.  31:24. 


Aus:  Janssen,  Ovale  [599]. 


Aus:   DrentweT,   Goldtschmidts  Arbeit  [636]. 


4.  Gefässe  und  Geräte. 
1.  Deutschland. 

605.  Beham   (Hans  Sebald).     3  Bl.  Pokale,  datirt   1530.     Bartsch    239,  240,  241. 

606.  Holbein.  9  Bl.  Gefässe,  nach  Holbeins  Zeichnungen  in  der  ehemaligen  Arundel- 
Sammlung    von    Wenzel    Hollar    radirt   in    den   Jahren    1645    und    1646.     Parthey 

Nr.    2628 2630,    2632 2637.    Krüge.     Kannen.     Pokale.     Schalen. 

607.  Brosamer.  Ein  new  kunftbüchlein,  von  mancherley  fchönen  Trinckgefchiren, 
zu  gut  der  yebenden  jugend  der  Goldfchmidt,  Durch  Hänfen  Bröfamer,  Maler 
zu    Fuld,    an    tag   gegeben.    4°.     Mit  Titel   35    (statt   40)   S.  Holzschn.  —  Kannen. 

Anhänger.     Fokale.     Flaschen.     Pfeifen. 

608.  Hirsvogel.     7  PI.  auf   4  Bl.   Gefäfse  und  ein   Leuchter,  z.  T.  in  phantastischen 

Formen.       Bartsch    84,    87,     88,     89,    92,    95,     109.    Kannen.     Fokal.     Leuchter. 

609.  Solis.  17  Bl.  grössere  Kannen,  Becher,  Schalen,  vermutlich  aus  einer  Folge. 
Bergau,  Wentzel  Jamitzer's  Entwürfe  ß  i,  52,  53,  54,  21,  26,  19,  20,  22,  16,  3, 
44,  2,  47,  48,  46,   56- 

I  Bl.  Pokal,  Bergau  B  38. 

I  Bl.  Nautilusbecher,  Bergau  B  58. 

3  Bl.  kleine  Pokale,  Bergau  B  37,  30,  32. 

610.  Meister  von  1551  (Mathias  Zündt?).  Insigne  Ac  Plane  Novvm  Opvs  Cratero 
graphicum...  Ein  new  kunnftbuch  darinnen  kunnftreiche  Conlrafect  vnnd  bildnus 
vonn  allerley  Trinnckgefchiren  Credenntzen  vnnd  Bechernn  Mit  fleifs  geftellet 
vnnd  abgedruckt  find...  Jetzunnd  erst  vonn  newem  aufs  ganngen  vnnd  gedruckt 
zu  Niremberg  Anno  Chrifti  1551.  Titclbl.  (Schrift  ausgeschnitten)  u.  21  Bl.,  abgeb. 
Bergau,  .lamitzer  A    \ — 3,  5,  7 — q,    11   (halb),    13,   14,    17 — 19,   22,   23,  25,  27 — 32. 

Vermutlich    von    Mathias    Zündt.     —     Schalen.    Becher.    Doppelbecher.    Fokale.    Leuchter.    Kannen. 

611.  Solis.  6  Bl.  Gefässe  u.  Waffenornamente,  Nr.  11,  17 — 20,  22  einer  gröfseren 
Folge,  z.  T.  aufgezählt  bei  Nagler,  Mon.  V,  S.  265.  Dort  fehlt  Nr.  17:  zwei  Degen- 
scheiden,   die   eine    mit  Ritterfigur   in  Rollwerk,   die   andere  mit  Mauresken,    das 

Monogr.     in   der   Mitte   unten.  PI.   234:123.     —     Kanne.     Becher.     Scheuten.     Degen.     Waffen. 


Gefässe  und  Geräte  —  Deutschland 


107 


612.  Hornick.  2  Bl.  Gefässe,  radirt.  Davon  ein  B).  bez:  L.  D.  Erasmvs  Hornick, 
F...  1565...;  das  andere  Bl.,  ein  gebuckelter  Deckelpokal  mit  Einschnürung,  unbez! 
Bartsch  Nr.   i:   18  Bl. 

613.  Wechter.  30  Stvck 
Zvm  Verzachnen  FVr 
Die  Goldschmid  Verfer- 
tigt Georg  Wechter  Mal- 
ler 1579  Nvrmberg.  Titel 
u.  30  Bl.  Silbergefässe. 
Andresen  Nr.  10.  —  Scha- 
len. Kanne.  Pokale.  Becher. 
Agleibecher.   Humpen.   Flasche, 

614.  Zan.  12  Stick.  Zvm 
Verzaichnen  Stechen. 
Verfertigt.  Bernhart.  Zan 
Goldschmid  Gesel.  Inn 
Niernberg  1580.  12  Bl. 
Becher ,  Punzenstiche, 
unbezeichnet.   Andresen 

I  — 12.    Becher. 

615.  Zan.  40  Bl.  Gefässe 
und  Gefässteile  in  Pun- 
zenstich. Das  erste  Bl. 
bez:  Bern. Zan  1581.  Spä- 
ter (1584)  als  Folge  her- 
ausgegeben mit  dem  Ti- 
tel: AUerley  .  Gebvntz- 
nierte  .  Fisirvngen  Ge- 
macht .  Vnd  Avch  Ge- 
drvckt  In . . .  Onnoltzbach 
.  Bei .  Stefan  .  Herman... 
Andresen  13 — 52.  —  Po- 
kale. Becher.  Hntnpcn.  Flasche. 
Kanne.    Agleibecher. 

616.  J.  S.  1582.  22  Bl.  Ge- 
fässe und  Gefässteile  in 
Punzenstich,  unbezeich- 
net; darauf  einmal  die 
Jahreszahl  1581;  meist 
freie  Nachstiche  nach 
Zan.  Von  dem  Meister 
J.  S.  von  1582,  vgl.  die 
folgende  Nummer.  Siehe 
A.  Winkler  im  Jahrbuch 
der  Kgl.  Preufs.  Kunst- 
sammlungen, Bd.  13,  1892 
S.  93. 

i)  Pokal,  am  Knauf  zwei 
Vögel,  am  Körper  Landschaft 
und  zwei  bärtige  Masken;  Z. 
257:162.  2)  desgl.,  am  Knauf 
ein  Widderkopf;  Z.  217  :  133.  3)  desgl.  mit  Deckel, 
worauf  ein  sitzendes  Kind  mit  Steckenpferd;  Z. 
230:  103.    4)  desgl.  mit  Deckel,  worauf  ein  Krieger 


Aus:  Meister  von   155 1,  Kunstbuch  [610]. 


mit  Schild;  Z.  257:110.  5)  desgl.,  am  Randeine 
kleine  Landschaft  in  Oval  ;  neben  dem  Knauf  zwei 
Fruchtbündel;      Z.    186:110.      6)    Pokalkörper    ohne 


io8 


CJefässe  und  Geräte 


Deutschland 


Kufs,  daruiUer  ein  Kruclubunilcl  und  zwei  Masken; 
Z  179:134.  7)  desgl.,  an  der  cylindrischen  Ein- 
schnürung eine  weibliche  Herme  und  hangende 
Fische;  Z.  158:150.  81  Becher  mit  Deckel,  wo- 
rauf eine  Vase  mit  Früchten;  Z.  195:91.  9)  bir- 
nenförmiger Becher  mit  Deckel,  am  Fufs 
ein  kletternder  Bär;  Z.  257:105.  10)  desgl.,  am 
Fufs  ein  Kind,  auf  dem  Deckel  eine  Schnecke; 
Z.  192:89.  11)  birnenförmiger  Becherkörper; 
daneben  männl.  u.  weibl.    Maske;     Z,  168:120.  — 

12)  glockenförmiger  Becherkörper  ohne  Fufs ;  da- 
runter    Kinder-    u.    Frauenmaske;       Z.     138:102. 

13)  desgl.,  in  der  Milte  kleines  Oval  mitDelpbin; 
Bruchstück    eines    ganzen    Bechers;      Z.    116:109. 

14)  Becher  auf  Fu  fs,  cylindrisch,  mit  mann- 
Pokale.     Becher.     Dofpelbecher,     Humpen.     J'ln. 


lieber  Maske  in  der  Mitte;  Z.  191:95.  15)  Becher 
ohne  Fufs,  cylindrisch,  in  der  Mitte  männl. 
Maske,  geflügelt;  Z.  196:146.  16)  desgl.,  an  den 
Seiten  zwei  Widderköpfe;  Z.  162:114.  17)  Doppel - 
becher,  an  dem  unteren  gröfseren Becher  Bacchusknabe 
auf  Fafs  sitzend,  woran  die  Jahreszahl  1581  (in  Spie^jel- 
schrift) ;  Z.  216:114.  18)  desgl.,  an  dem  einen  Teil  ein 
weibl.  Brustbild,  an  dem  audern  eine  männl.  Maske; 
Z.  234:96.  19)  Deckelhumpen,  am  Körper  ein 
Fruchtbündel;  Z.  133:116.  20)  Flasche,  in  der  Mitte 
eine  weibl.  Maske;  Z.  222:117.  21)  Schale  auf  Fufs, 
daneben  zwei  ovale  Kartuschen  mit  Delphinen  ;  Z.  151:175. 
22)  Schalen  ausschnitt,  in  der  Mitte  ein  Oval  mit 
Triton  u.  Nymphe;       Z.  188:237. 

sehe.      Schale. 


617.  J.  S.  1582.  28  Bl.  figürliche  Darstellungen  in  Punzenstich,  für  Schalen- 
böden, Schalenränder  und  anderen  Gefäfsschmuck,  z.  T.  bez:  J.  S.  1582. 
Nagler,  Mon.  IV,  405. 


8  Bl.  Schalenböden  mit  meist  mythologischen 
Darstellungen  in  I  andschaft;  Abrahams  Opfer,  Sa- 
turn, Apoll  u.  Daphne,  Triumph  des  Silen,  Silen 
auf  dem  Esel,  Diana  u.  Endymion,  Bacchus  (Nagler 
I,  8 — 12,  14);  ein  Bl :  Neptun  verfolgt  Arethusa 
(Apollo  u.  Daphne  .>)  unbeschrieben. 

2  Bl.  Schalenringe:  Bacchus  auf  dem  Esel, 
Bacchus  auf  dem  Wagen.     Nagler  i6,  17. 


3  Bl,  Bacchusknaben  in  Landschaft,  in  geschweifter 
Fassung,  davon  ein  Bl.  =  Nagler  21. 

5  Bl.  Gottheiten,  lagernd,  queroval:  Diana,  Venus, 
Saturn  (Nagler  26—28),  Jupiter,  Pluto. 

5  Bl.  vier  Männer  und  eine  Frau  in  antiker  Rüstung, 
hochoval.     Nagler  29:   9  Bl. 

4  Bl. phantastische  Seetiere  mit  Landschaften, hochoval. 
I    Bl.   Teichlandschaft     mit   zwei  Hasen  im  Vorder- 
grund, queroval. 


618.  Unbekannt.  32  Bl.  Gefässe  und  Gefässteile  in  Punzenstich,  unbezeichnet,  z.  T. 
handschriftlich  numerirt.  Arbeiten  eines  unbekannten  Goldschmieds  in  der  Art 
des  J.  S.     Siehe  Winkler  a.  a.   O. 


1)  Pokal,  am  Knauf  männliche  und  weibliche 
Halbfigur;  PI.  281:137.  2)  desgl.,  am  Knauf  zwei 
Adler,  am  Körper  eine  weibl.  Maske  u.  zwei  Frucht- 
bündel;  PI.  305:197.  3)  Becher,  kelchförmig,  mit 
grofser  Nelke  in  der  Mitte;  PI.  195:116.  4)  desgl., 
vierteilig  ausgebaucht,  mit  drei  Cherubköpfen; 
PI.  216:  159.  5)  birnenförmiger  Becher,  am 
Fufs  ein  Bauer  mit  Beil;  PI.  231:107.  6;  desgl., 
am  Fufs  ein  Bauer  mit  Sichel;  PI.  231:117.  7) 
glockenförmiger  Becher,  in  der  Mitte  eine 
Palmette,  an  den  Seiten  zwei  Bluniengefäfse;  PI. 
197:116.  8)  Becher  auf  Fufs,  cylindrisch, 
nach  oben  ausladend,  am  Griff  zwei  Cherubköpfe; 
PI.  295:150.  9)  desgl.,  mit  weiblicher  Herme  in  der 
Mitte;  PI  288:132.  10)  desgl.,  mit  Kinderkopf 
u,  zwei  Fruchtbüscheln;  PI.  235:108.  11)  desgl. 
mit  Deckel,  worauf  kleine  Vase;  Z.  270:109. 
12)  Becher  ohne  Fufs,  cylindrisch,  nach 
oben  ausladend,  in  der  Mitte  grofse  weibl.  Maske, 
unten  Vasen;  PI.  256:182.  13)  desgl.,  in  der 
Mitte  weibl.  Maske;  PI.  217:164.  14)  desgl.,  an 
den    Seiten    männl.  u.  weibl.   Maske;     PI.  202:157. 


15)  desgl.,  an  den  Seiten  zwei  weibl.  Masken; 
PI.  212:155,  16)  Dopp  e  1  bec  her,  an  dem  unteren 
gröfseren  Becher  eine  weibl.  Maske  u.  zwei  Adler; 
PI.  306:133.  17)  desgl.,  an  der  unteren  Hälfte  ein  ge- 
flügelter Frauenkopf;  Z.  276:121  18)  desgl.,  an  dem 
unteien  gröfseren  Becher  Kindermaske  in  der  Mitte; 
PI.  214:128.  19)  Deckel  hu  mpen,  in  der  Mitte  lang- 
bärtiger Kopf;  PI.  224:157.  20)  desgl.,  auf  dem 
Deckel  steigender  Löwe  mit  Schild  u.  Kugel ;  PI.  244:153. 
21)  desgl.,  am  Körper  ein  Oval  mit  Landschaft;  PI. 
171:183.  22)  desgl.,  am  Henkel  eine  Kindermaske. 
PI.  128:130,  23)  Blumenvase,  zweihenkelig,  mit 
Nelken;  PI.  293:147.  24)  Kanne,  als  Fufs  ein  knie- 
ender  Träger;  PI.  296:146.  25) Büchse  mit  gewölbtem 
Deckel,  am  Körper  zwei  geflügelte  Satyrhermen;  PI. 
123:123,  26)  Schalen  ausschnitt,  in  der  Mitte  ein 
grofser  Kinderkopf;  PI.  197:255.  27)  desgl.,  in  der 
Mitte  eine  weibl.  Maske;  PI.  162:230.  28)  Ausschnitt 
von  geschweiftem  Umriss,  mit  drei  Fruchtbüscheln; 
PI  105:194.  29)  Runde  Füllung  mit  Früchten  u.  Blumen; 
Durchm.  108,  30  —  32)  3  Bl.  je  eine  Maske  in  Rund ; 
Durchm.   52. 


Pokale.     Hecher.  Doppelbecher.     Ilnjjipen.     Blunten7>ase.     Kanne.     Schalen,     liüchse. 

619.  Abreibungen  von  2  Bl.  gepunzter  Schalenböden:  Abrahams  Opfer,  Pauli  Be- 
kehrung.     Z.   Durchm.    i6o. 

620.  Hirtz.  Stvck  Zvm  Verzeichnen  Pvr  Die  Goldschmid  Noch  Jetzo  Gebraevch- 
licher  Art  Zvsamen  Geordnet  Dvrch  Hans  Hirtz.  Titel  u.  8  Bl.  in  Linienstich. 
Nachstiche  der  ursprünglichen,  bei  Matheus  Greuter  verlegten  Punzenstiche.  Auf 
dem  Titel    eine  Goldschmiedewerkstatt;   auf  den   umrahmten    Blättern    als    Mittel- 


Gefässe  und  Geräte 


Deutschland 


109 


figuren:  Jupiter  mit  einem  Weibe,  Venus  und  Amor,  Minerva,  zwei  Kinder  mit 
Weinschale,  ein  liegendes  Paar,  die  Hoffnung;  i  Bl.  mit  Meerwesen;  i  Bl.  mit 
Becherfuss  und   Randausschnitt  (kleiner).  Z.  ca.   166:115. 

621.  Flindt.  Visirvng  Bvch  Hirinen  Siben  Vnd  Dreissich  Stvck  Durch  Pavlvm 
Flinten  Gemacht  Vndt  Zv  Wien  Beii  Andre  Lvning  Gedrvckt  Vnd  Ihn  Dises  Exem- 
plar Verfrtiget  Aö.  1593.  Titel  u.  36  Bl.  Gefässe  in  Punzenstich,  unbezeichnet. 
Nagler,  Mon.  IV,  2950  Nr.  i.  Als  anonym  beschrieben  im  Kataloge  der  Kunst- 
sammlung Coppenrath  (Leipzig,  Boerner  1889)  unter  den  Nummern  921,  1415 — 1420, 

1422,    1423,    1425 1428,    1430,    I432_,    1434 — 1447,    1449 1456.   — •  Becher.     Pokale.     Agleibecher. 

Hitnipen.     Kanne.     Fr7ic]ttbnndel. 

622.  Flindt.  Diefes  buch 
mit  40  ftücken  ein- 
getheilet  Fecit  Paulus 
Flindt  Nürmbergensis 
Ao  1594  Fridericg  Dü- 
rerij  Noribergens:  Ex- 
cud:  Titel  u.  39  Bl.  Ge- 
fässe in  Punzenstich, 
bez:  P.  V.  N.  Nagler, 
Mon.  IV,  2950  Nr.  2.  Ti- 
tel u.  31  Bl.  sind  im  Ka- 
talog Coppenrath  Nr.  922, 
877 — 896,  898 — 907,  920. 

Schalen.  Hiimpejt.  Kelche. 
Becher.  Agleibecher.  Pokale. 
Nautlbisbecher.  Kanne.  Ampel. 
Leuchter,      'frinkßgurcn. 

623.  Flindt.  14  Bl.  Rand- 
ornamente für  Becher, 
aus  Schweifgrottesken; 
in  den  unteren  Ecken 
Waffen.  Punzenstiche, 
bez:  ■  P  ■  V  •  N  •  Z.  ca. 
iio:  145. 

12  Bl.  ovale  Kar- 
tuschen mit  Landschaf- 
ten und  Tieren,  je  ein 
bis  drei  Motive.  Pun- 
zenstiche, bez:  -P-V-N 


Aus:   Wechter,   Stuck  Zum  Verzachnen   [613]. 
Z.  ca.  95:145.     Nagler,   Mon.   IV,  3399,   Nr.  6. 


624.  Herman  (Georg).  8  Bl.  Landschaften  mit  Tieren  in  Kartuschen,  je  i — 3  Motive, 
in  enger  Anlehnung  an  die  vorige  Folge  von  P.  Flindt;  in  den  Ecken  Tiere. 
Auf  dem  ersten  Bl:  Georgius  Herman  Stephani  filius  Anno  Aetatis  fuae  16  faciebat 
Onoltzbachij   Excudebat   1595.     Andresen  Nr.   i — 8. 

625.  Sibmacher.  Fysirvngen  Zum  Verzeichnen  Fvr  Die  Goldtschmidt.  Nvrnberg. 
Johan  Sibmacher  fecit.  Baltafar  Cavmocx  excud.  (oben:)  M.  D.  I  C.  (1599).  Titel 
(unvollständig)    und    25    Bl.    Gefässe  und   Gefässteile.      Maasse  verschieden.     Nicht 

bei    Andresen.    Becher.     Pokale.     Humpen.     Kanne.      Schalen.      Trinkfigur. 

626.  Flindt.  21  Bl.  Gefässe  in  Punzenstich,  meist  Pokale,  je  ein  Bl.  Kanne,  Humpen, 
Schale,  Schalenausschnitt.  Aus  der  Folge  mit  dem  Titel:  Fecit  Paulus  Flindt 
Hieronimus   Bang  exud.   A°   1603.  Nvr.     Kat.  Oest.  Mus.  1,  53:  Titel    u.  23  Bl.  — 

Becher      Pokale. 


I  lo  Gefasse  und  Geräte  —  Deutschland 

627.  Flindt.  S  Bl.  je  sechs  Köpfe  und  Masken  mit  einzelnen  kleinen  Ranken  odef 
Cherubim.  Punzenstiche  in  der  Art  der  vorigen  Folge,  bez:  P.  F.  i  B).  ausserdem 
bez:   F.  Dvre.  exe.  PI.  ca.   150:110.     Nagler,  Mon.  IV,   3399  Nr.  8. 

628.  A.  P.  17  Bi.  Becher,  Pokalteile  u.  a.  in  Punzenstich,  Nr.  2 — 7,  9 — 19;  ver- 
mutlich aus  einer  Folge  des  Meisters  A.  P.  von  1604  (=  Meister  A.  B.  1610).  Maafse 
verschieden.     Vgl.   Nagler,  Mon.   I,    169  u.   196. 

■ 6  Bl.  kleine  Rahmen  aus  Ranken  und  Grottesken,  mit  figürlichen  und  land- 
schaftlichen Motiven  für  Gefäfsverzierungen.  Nr.  i — 6.  Punzenstiche.  Z.  ca. 
105-120:70-85   (Bl.  6  quer). 

Becher.     Pokale.      Schnleii.     Agleil<echer. 

629.  Zech.  23  Bl.  kleine  Ziermotive  für  Gefässe:  Fruchtbündel,  Masken  u.  a.,  in 
Punzenstich.  Nr.  i — 3,  5 — 24.  Bl.  i  mit  Aufschrift:  1615.  Daniel  Zech  Augustanus 
fecit.  Dazu  13  Bl.  Dubletten  in  besserem  Abdruck.  PI.  ca.  45-60:90  (z.  T.  hoch). 
Cat.  Reynard  473 :   24  Bl.  —  Fnichtiniiuiei. 

630.  Hauer  (Georg).  Breslische  Schvtzenkleinoth,  Welche  die  Schützennkönige j^. 
tragen...  contrafeiet  durch  Georgium  Hauern.  Malern  vnnd  beftalten  zeugfchreiber. 
kl.  fol.   Titel  u.  35  Bl.  Radirungen,  davon  numerirt    Nr.  i — 9.    Das  letzte  Stiftungs- 

datum    ist     1613.    Becher.     Pokale.     Hnmfien.     Laterne.     Löffel.     Medaillen.     Schiitzenzeicheii. 

631.  Unbekannt,  i  Bl.  Windrose  in  kastenförmigem  Gehäuse,  zur  Seite  zwei  ge- 
flügelte Windköpfe.     Lateinische,    ital.  und  deutsche  Aufschriften.  Z.  353:417. 

632.  Brandes.  Gloriosa  Antiqvitas  Hildesina.  4°.  Titel  u.  10  Bl.,  bez:  1.  K. 
l[oh:]     L[ud:]    Brandes  .  Sculp:    Hildesh:    Die   Abbildungen    numerirt:    Nr.    i — 29. 

Z.    ca.    240:170.    ■ Kelch.     ReViqniaricn. 

633.  Heckenauer  (Leonh.)  Neues  sehr  dienliches  Goldschmidts  Buch  darinnen  unter- 
schidliche  Arten  von  Geridon  auch  Cron  und  Wandleuchter.  Inventiert  und  gestochen 
von  Leonhardt  Heckenauer.    Verlag  von  Kolb,  Augspurg.    Nr.  2 — 12,  Titel  fehlt. 

PI.    ca.    240:145.    Ofenschinn.    Kaniinliock.     Ampeln.     Wandleuchter.    Kronleuchter.    Kirchenleucliier. 

634.  Spiegel.  13  Bl.  Zifferblätter,  Tabellen  u.  a.  von  astronomischen  Uhren.  Bez: 
Horol.  I — XII.     I[ohann]    Spiegel  fculp[sit]   Inn   Lindau   [Ludovicus]  Som   fculp[sit.] 

Auf  2  Bl.  die  Jahreszahl  1705.  Maafse  verschieden.  Uhrwerke.  Sonnenuhren.  Wind- 
rosen. 

635.  Drentwet.  Neue  Inventiones  von  unterfchidlich  nüzlicher  Silber-Arbeit,  allen 
Goldfchmiden  und  dergleiche"  Liebhabern  zu  dienft  u.  nuzen  gezeichnet  von 
Abraham  Drentwet  in  Augfpurg.  Infs  Kupffer  gebracht  durch  loh:  Auguft  Cor- 
vinum,  und  dafelbft  verlegt  von  Jeremias  Wolff...    7  Bl:  Nr.  i — 3,  5 — 8.  PI. 

ca.    340:220    (z.  T.   quer).     Wnndleuchter.      Spiegel.      Tische.      Stühle. 

636.  Drentwet.  Unterfchiedlich  Augfpurgifche  Goldtfchmidts  Arbeit  Erster Theil... 
Titel  u.  6  Bl.,  bez:  Abraham  Drentwett  [Aurif.]  Sen.  [inv.  et]  del.  [Georg]  H[einr.] 
Schiffien   Sculps.  PI.  ca.  305:215. 

Augfpurgifcher  Goldtfchmidts-Arbeit  Anderer  Theil,  Inventiert  ü.  Gezeichnet 

von  Abraham  Drentwett  Aeltern.  Dafelbft  Verlegt  von  leremias  Wolff  Kunft- 
handlern  ...   Georg  Heinrich  Schiffien  Sculpsit.    Titel  u.  6  Bl.,  bez.  wie  die  vorigen. 

PI.    ca.    220:300.    Tische.     Stühle.     Becken.     Ziei-vasen.     Rahmen. 

637.  Drentwet.  Ein  neues  Lauber-  und  Goldfchmieds  -  Buch  von  allerhand 
raren  Inventionen ...  Erfter  Theil.  Abraham  Drentwet  Sen:  Inv:  et  Del:  loseph 
Friderich  Leopold  Excudit  Aug:  Vind:  (Bl.  6:)  Albrecht  Biller  jnv:  et  del: 
Titel  u.  4  Bi:   Nr.  3 — 6.         PI.  ca.  350:220. 


Gefässe  und  Geräte  —  Deutschland 


III 


[zu  637,  Drentwet]  Defs  neuen  Lauber-  und  Goldschmied-Buechs  ...  Anderer  Teil... 
Abraham  Drentwet  jnv:  et  delin:  lofeph  Friderich  Leopold  excudit.  6  Bl: 
Nr.  7 — 12.  PI.  ca.  220:350. 

WandlciiMer.     Spiegel.     Ofenschirm .     Tische.    Bedien. 

638.  Decker.  Allerhand  Arten  von  Schilden  Gefaessen  Schalen  Neu  invenlirt  durch 
Paulus  Decker  Architectum.  lohann  Chriftoph  Weigel  excudit  Noribergae.  Titel 
u.  3  Bl:  Nr.  2 — 4.      L:    Beger    f.  PI.  ca.   192:142    (z.  T.  quer).    —    Kartnschen. 

Schreibzeug.     Kommode.     Schüssel. 

639.  Eosander.  i  Bl:  Defsein  du  grand  Büffet  de  vermeil  d'ore^  drefs^  dans  la 
Säle  des  chevalliers  au  chateau  Royal  de  Berlin.  Eosander  de  Göthe  invent: 
M:  Engelbrecht  sculps:  Berlin.  Z.  465:290. 

640.  Puschner.  i  Bl:  Abbildung  eines  aus  Berg-Cryftall  gefchlieffenen  und  in 
Italien    verfertigten    Leuchters...    Delineatio  Candelabri ...  loh.  Georg  Pufchner 

del:    et    fculpf:  Z.    610:508.    Kronleuchter. 

641.  Heiglen.  Gantz  neue  Erfindun- 
gen unterfchiedlicher  Arten 
von  Servicen...  von  Johann  Er- 
hard Heiglen  Bürgern,  und  Gold- 
fchmieden  in  der  Heil:  ReichsStatt 
Augfpurg.  Zufünden  bey  JohaS 
Jacob  Baumgartner.  10  Bl:  Nr. 
I — 10,  teils  gepunzt.  PI.  ca. 
230:355.  Nach  Nagler,  K.-L.  6,  58 
verfertigt  im  Jahre   1721. 

under    Schiedtlicher    Arten 

von  Toilet  Stücken  in  Kupffer 
Gebracht  Zu  Finden  bey  Johann 
Erhart  Heiglen  Burger  und  Golt- 
schmidt  in  Augfpurg.  qu.  fol.  Titel 
u.  8  BL,  darunter  Nr.  6,  7,  9,  10, 
bez:  lo:  Er:  Heiglen  envent.  et  Va- 
funiert.    PI.  ca.  180:290. 

Underfchidliche      Infention 

von     Muscheln    und    Schnogen 
Werck  auf  Kupffer  gebracht  zu  fin- 
den bey  Joh:   Erhard  Heiglen  Burger   und  Goldfchmidt   in   Augfpurg.     4  Bl.,  teils 
gepunzt;  bez:    io:  er  Heiglen  env:  et  vafonniert.  PI.  ca.  205:300. 

Bürsten,     Schüsseln.     Kajinen.     PfefferhücJise.     Theekanne,     Kaffeckajine.     Lichtscheere.     Dosen. 

642.  Baumgartner   (Joh.  Jac).      Gantz   Neu   Inventiertes    Laub    und    Bandlwerck 

Erfler  [Anderer,  Dritter]  Theil,  in  Kupffer  gebracht  und  verlegt  von  Joh.  Jacob 
Baumgartner    in  Augfpurg.    A:  1727.     15  Bl:  Nr.    i — 6,  8 — 10,   13 — 18.  PI.  ca. 

200:310    (z.    T-    hoch).    Krcdenzteller.     Teller.     Becken.     Schalen.     Schüsseln.     Messer.     Löffel. 

643.  Baumgartner  (Joh.  Jac).    Neue  Inventionen  von  Kirchen-  und  Tafel-Arbeit, 

in  V  Theil  Beftende  ...  Gezeichnet  in  Kupffer  gebracht  u:  Verlegt  von  Johan 
Jacob  Baumgartner.  Auguflae  Vindelicorum.  Erfter  Theil,  Verl. -Nr.  20.  Titel  und 
5  Bl.  (darunter  ein  Doppelblatt).    Punzenstiche.  PI.  ca.  400:260.  —  Bnchbeschiägc. 

Ampel.     Kirchcnlenchier.     Kronleuchter. 

644.  Gutwein.  Neu-ErÖffnetes  Theatrü.  Erfter  Theil  Allerhand  raren  Zeichnügen 
von  Goldfchmids  arbeit  alfs  Weihbrunen-Keffel,  Kelch,  Giboria,  Opferbeckelen, 
Altar-Leichter,   Amplen,    Rauchfafs,    ü:  Schifflen,    deren   jedes   Stuck   in   sexerley 


Aus:  J.  S.,  Darstellungen  für  Schalen- 
böden [617]. 


112  Ciefässe  und  Geräte  —  Deutschland 

gattunge  beftehet.  Invenliert  und  geüellet  von  Nicoiao  Antonio  Gutwein  Goldt- 
Schmidt.  In  Kupfer  gedochcn  u:  verlegt  von  Johann  Balthasar  Gutwein  Kupfer- 
ftecher,  beyde  Bürger  in  Augsfpurg  A°  1729...  Alb:  Schmit  ex.  a.  v.  6  El.  Weih- 
wafscrbecken,  Nr.  i  —  6.  PI.  ca.  290:200. 
[zu  644,  Gutvvein]  i  Bl.  aus:  Der  andere  Theil  von  sechserley  ...  Kelch.  N:  Antoni 
Gutwein  del...  I.  Balth:  Gutwein  Sc.  excud.  Z.   274:163. 

Titelbl.  zu:  Dritter  Theil  von  Neu  Inventierte  Opfferbeckelein  Mit  darzu  ge- 
herigen Opffer-Kändelein;  bez.  wie  das  vorige  Bl.,   Nr.   i,   I.         PL  215:283. 

Titelbl.  zu:   Der  Vierte  Theil  von  Sechserley  Neue  Inventierte  Ciborien  Nr.  4; 

bez.  wie  die  vorigen  Bl.         Z.  388:195. 

Weilmmsserlieckcn.     Kelch.     Kredi'nzieller.      Cilioj-'iuin. 

645.  Schübler.  Sechferley  Moderne  Vasfes,  nach  der  Antiquen  ...  Proportion,  inven- 
tirt  und  gezeichnet,  von  Johan  lacob  Schübler...  Nürnberg  verlegt  von  Johann 
Trautner...  6  Bl:  Nr.  i — 6,   mit  Unterschriften;  A.  G.  Schübler  jun.   fc.         PI.  ca. 

290:  185.  Zler^ittsen. 

646.  Unbekannt.  Sammlung  von  Schaugerichten,  Pasteten,  Torten  u.  a.,  teils  mit 
Beischriften.     4O.  302   S.    Kupfer:  Nr.    i  — 172,    175 — 305.  PI.    180:135. 

647.  Rudolph  (Chr.  Fr.),  i  Bl.  Vase  in  Muschelwerk-Umrahmung.  Chriftian  Friderich 
Rudolph  Haered.  ler.  Wolffy  inv.  delin.  et  excud.  Hieronymus  Sperling  fculps. 
Nr.  2  einer  Folge  von  6  Bl.  PI.  285:178. 

Einige  Vases  mit  modernen  EinfaÜungen  unterfchiedl:  Liebhabern  u:  Künst- 
lern zu  Dienft.  Joh.  Georg  Hertel  excud.  Verl.-Nr.  20.  6  Bl:  Nr.  i — 6.  Stecher: 
Jac.  Gottlieb  Thelot,  Hieron.  Sperling,  Balth.  Sigm.  Setlezky.  Spätere  Auflage 
der  vorigen  Folge. 

Ziervnsen.     Muschehverk.      Umralititutigen. 

648.  Hlldt.  Schöne  und  auf  die  neuefte  Facon  inventierte  Gefäfse  und  Krüge. 
1.  S.  Hildt  inv.  et  delin.  I.  Wachsmuht  sculpsit.  Mart.  Engelbrecht  excud.  Verl.- 
Nr.  22.    4  Bl:  Nr.   1—4  (lfd.   Nr.    113— 116).  PI.  ca.   180:265. 

I  Bl.  aus:   Einige  und  nach  der  neuesten  Facon  eingerichtete  Vafsi  inventirt 

u.  gezeichnet  von  I.  F.  Hildt.  I.  Wachsmuth  sculpsit.  Mart.  Engelbrecht  excud. 
Verl.-Nr.  37,   Nr.  2  (lfd.  Nr.   181).         PI.  220:305.  —  ziervasen. 

649.  Wachsmuth.  Vafes  ou  Burettes  ä  la  moderne,  defignez  et  grave  par  Jeremie 
Wachsmuth  se  vendent  a  Augsbourg  chez  les  Heritiers  de  Jeremie    WolfF...  4  Bl. 

PI.    ca.    285:190.    Ziervnsen. 

650.  Baur.  i  Bl.  Tischblattecke  mit  Rococo-Verzierungen.  Johann  Baur  inv.  et 
delin.  lacob  Andreas  Fridrich  fculp.  Johann  Christian  Leopold  excudit  Aug. 
Vind.    Nr.  4.  PI.   170:223. 

I    Bl.    Gefässteile.      loh.    Bauer    inv...    loh.    Christian    Leopold    excudit... 

Nr.   I.         PI.  217: 170. 

4  Bl.  Tischgerät.  Joh.  Bauer  inv  ...     Nr.  i — 4.         PI.  ca.   175:220. 

18  Bl.  verschiedene  Gefässe.  Ioh[an]  Baur  inv.  et  de[lin].  Martin  Engel- 
brecht excud.  PI.  ca.    145-160:200-225   (z.  T.  hoch). 


Verl.-Nr.  36  :  4  Bl.  Kannen  u.  Zuckerdosen, 
Nr.  1—4  (lfd.  Nr.  176—179).  —Verl.-Nr.  (?):  i  Bl. 
Wandleuchter,  lfd.  Nr.  262.  —  Nr.  55:  3  Bl.  Lavoir 
oder  Handbecken,  lfd.  Nr.  268,  272,  273.  —  Nr.  73: 


I  Bl.  Becher,  lfd.  Nr.  344.  —  Nr.f:  i  Bl.  Essbesteck, 
lfd.  Nr.  377.  — Nr.  94:  4  Bl.  Kannen  aus  Muschelwerk, 
Nr.  1—4  (lfd.  Nr.  429-432).  —  Nr.  134:  4  Bl.  Leuchter 
mit  Details,  Nr.  i — 4  (lfd.  Nr.  591 — 594).    PI.  ca.  300:190. 


Ta/elau/sntz.      Tlu'channen.     Kaffeekannen.     Kanneti.     Sc/in.^seln. 

651.  Pier.  Neu  inventierte  Vafi,  auf  die  neucfle  Manier.  C[arol.]  Püer  inv.  et  del. 
Mart.  Engelbrecht  excud.  Verl.-Nr.  47.  6  Bl;  Nr.  i — 6  (lfd.  Nr.  232 — 237.)  PI.  ca. 
250: 185. 


Gefasse  und  Geräte 


Deutschland 


113 


[zu  651,  Pier]  4  Bl.  Wand- 
leuchter. C.  Pier  inv. 
et  del.  Martin  Engel- 
brecht excud.  Verl.-Nr. 
51,  lfd.  Nr.  250 — 253. 
PI.  ca.  245:175. 

652.  Eisler  (Casp.  Gottlieb). 
31  Bl.  verschiedene  Ge- 
fäfse  u.  Geräte.  C[af- 
par]  G[ottlieb]  Eif[s]ler 
inv.  et  del.  Mart[in]  En- 
gelbrecht excud.  Meist 
in  Folgen  zu  je  4  Bl: 
Nr.    I — 4.  PL    ca. 

290-300:170-190  (z.  T. 
quer). 

Verl.-Nr.  60 :  Kaffeekannen 
u.  Zuckerbüchsen,  Nr.  i — 4  (Ifd 
Nr.  288— 291).  —Nr.  64:  Kaffee^ 
u.Theekannen,  lfd.  Nr.  306 — 309 

—  Nr.  65  :  Suppenschüssel 
Zuckerbüchsen,  Schalen,  lfd.  Nr, 
310—313.  —  Nr.  67:  Zucker- 
büchsen u.  Schalen,  lfd.  Nr 
318—321.  —  Nr.  76:  Tisch-  u 
Schreibgerät,  lfd.  Nr.  354 — 357 

—  Nr,  78  :  3  Bl.  Thee-  u.  Milch- 
kannen, Nr.  I,  3,  4  (lfd.  Nr.  362 
364,  365).  —  Nr.  88:  verschie 
dene  Geräte,  lfd.  Nr.  403 — 406 

—  Nr.  102:    I    Bl.    Theekanne 
Nr.  3  (lfd.  Nr.  463).  -  Nr.  127 
2  Bl.  Pokale.   —  i  Bl.  Leuchter, 
mit  getilgten  Nrn. 

6  Bl.  Tafelgeschirr. 

F.  M.  Regenfufs  excud. 
Norib.  Auf  dem  ersten 
Bl.  die  Aufschrift:  An- 
derer Theil.  Verl.-Nr. 
21,  pag.  I — VI;  mit  Bei- 
schriften. Pl.ca.2i5:3i5 
(z.  T.  hoch). 

4  ähnliche  Bl.  aus 

einer  anderen  Folge,  mit 
Beischriften.  Nr.  2,  4, 
5,  6. 

Kaff'eeka7nie7i.   Tkeekanneri. 
Zuckerdosen.     Schalen.     Teller. 
Tischglocke.     Becher.     Schreibzeug. 
Nantilusbecher.    Suppenschüssel.    Schmuckkasten. 

653.  Eisler  (Casp.  Gottl.).  Neu  inventirte  Wand  Leuchter  zu  finden  bey  Johann 
Chriftoph  Weigels  feel.  Wittib  in  Nürnberg.  Cafpar  Gottlieb  Eyfler  inv:  et  del: 
Verl.-Nr.  307.     Titel  u.  8  Bl:  Nr.  2 — 9.  PI.  ca.  220:180. 

654.  Engelbrecht.  Allerhand  Neu  faconierte  Galanterie  Arbeit.  Mart.  Engelbrecht 
excud.    28  Bl:  Nr.   i — 20,  22,  25  —  28,  30—32,  in  Einzelheften  mit  den  Verl.-Nrn.  91 

Ornamentstichsammlung  Berlin.  8 


Aus:  Flindt,  Buch  mit  40  stücken  [622]. 

Schüsseln.     Kannen.     Kohlenbecken.     Bürsten.     Wärmflasche.     Vokale. 


IIA  Gelasse  und  Geräte  —  Deutschland 

(lfd.    Nr.    417—420),    93  (lfd.  Nr.  425—428),    95    (lfd.  Nr.    433—436),    97    (lfd.    Nr. 
441 — 444),  99  (lfd.   Nr.  449 — 452),   loi   (vorh.  lfd.  Nr.  458),    103    (lfd.  Nr.  465 — 468), 

104    (vorh.    lfd.    Nr.    470 472).  PI.    ca.     190:280     (z.    T.    hoch).    Dose».       Futterale. 

Knopfe.      Riechßäschchen.      Gürtelkaken.     Petschafte.  Buchbeschl'dge.      Löffel.     Scheeren.      Haken.      Nadeln. 

Schnallen.     Uhrketten.     Taschenuhren.     Uhrschlüssel.  Tafelaufsätze.     Zuckerdosen.      Tabakpfeifen.     Stock- 
knäufe. 

655.  Eichel.  4  Bl.  je  drei  Vasen.  E.  Eichel,  inv:  et  del.  loh.  Georg  Hertel  exc[ud]. 
Verl. -Nr.  134,   Nr.    i — 4.  PI.  ca.  205:300. 

656.  Habermann.  4  Bl-  Monstranzen.  Franc.  Xav.  Haberman  inv.  et  del.  Mart. 
Engelbrecht  excud.  Verl.-Nr.   112,  lfd.  Nr.  503 — 506.  PI.  ca.  295:190. 

3  Bl.  Leuchter  von   Muschelwerk.     Fr.   Xav.   Haberman  inv.  et  del.     Mart. 

Engelbrecht  exe.   Verl.-Nr.   133,   Nr.   2—4  (lfd.  Nr.   588' — 590).  PI.  ca.  280:180. 

657.  Habermann.  4  Bl-  Ziervasen  aus  Muschelwerk.  F.  X.  Haberman,  inv.  et 
del.     loh.   Georg  Hertel,  exe.  Verl.-Nr.   143,   Nr.   i — 4.  PI.   ca.  200:300. 

■ 4  Bl.  desgl.  F[ranc].  X[av].  Haberman  inv.  et  del.     Mart.  Engelbrecht  excud[it]. 

Verl.-Nr.   141,  lfd.  Nr.  619 — 622.         PI.  ca.  290:195. 

658.  Gutwein.  4  Bl.  Kirchenampeln  nebst  je  4  Muschelmotiven.  Martin  Engel- 
brecht excud.  A.  V.  Verl.-Nr.  120,  lfd.  Nr.  535 — 538.  PI.  ca.  280:195.  Guilm. 
S.  437:  Nicolaus  Anton  Gutwein. 

659.  Falbe.     6  Bl.  Vasen.     Falbe  f[ecit].  [1750].  PI.  ca.  170:115. 

660.  Hoppenhaupt.  3  Bl.  Kronleuchter,  davon  2  Bl.  bez:  Hoppenhaupt  feni[or,]:  del:; 
I   Bl:    cj JJj     :Se:inv:  PI.  ca.  325:260  bezw.  295:255. 

661.  Habermann.  Defseins  de  diverfes  piöces  d'argenterie  ...  Vorftellung  verfchie- 
dener  Stücke  von  Gold  u:  Silber  nach  dem  neueften  Gefchmack...  F[r].  X[av]. 
Haberman[n]  [inv.]  del  et  Sc.     20  Bl:    Nr.    9 — 28.  PI.    ca.    235:165.  —   Leuchter. 

Armleuchter.      Kaffeekannen.        Theekannen.       Suppenschüsseln.      Kirchenleuchter.  "  Monstranzen.      Kelche. 
Ciboricn.     Ampeln. 

662.  Nabholz.  2  Bl.  je  zwei  Urnen.  J.  C.  Nabholz  inv.  et  Sculp.  Joh.^  Gradmann 
exe.  A.  V.      Verl.-Nr.  XIV,  Nr.   i,  2.         PI.  ca.   155:230. 

663.  Riedel.  8  Bl.  je  zwei  Urnen  auf  Sockeln.  G[ottl.l^].  F[ried].  Riedel,  Sculps[it]. 
[ao.  1779.]  Joh.s  Gradmann  cxc.  A.  V.  Verl.-Nr.  XVIII,  Nr.  5  — 12.  PI.  ca. 
230:155. 

664.  Hauer.  4  Bl.  je  zwei  Ziervasen.  Desfin^  et  grave  par  Jean  Hauer,  a  vendre 
ches  Jean  Gradmann.    Verl.-Nr.  30,   Nr.   i — 4.  PI.  ca.   172:246. 

665.  Grossmann.  Neuste  Gürtler  Arbeit.  C.  A.  Grossmann,  exe.  A.  V.  Verl.- 
Nr.  21.     4  Bl:   Nr.   i — 4.  PI.  ca.  235:180. 

4  Bl.  Ziervasen.    Grossmann  exe.     Verl.-Nr.  38,   Nr.  i — 4.  PI.  ca.  215:157. 

Beschläge.     Leuchter. 

666.  Fietta.  Tafel  Leuchter  nach  der  neuesten  art.  Chez  Fietta  et  Comp,  ä  Kriegs- 
haber pres  d'Augsbourg.     4  Bl:  Nr.    i — 4.  PI.  ca.  285:205. 

4  Bl.  je  20  Urnen.   8.™^  :  Chaicr.  Chez  Fietta  et  Comp,  a  Kriegshaber  pres 

d'Augsbourg.     Nr.    i — 4.  PI.  ca.  280:200. 


Gefässe  und  Geräte  —  England,  Frankreich 


115 


Aus:  Germain,  Elements  d'Orfevrerie  [692] 


2.  England. 

667.  Unbekannt.     39  Bl.  Muster  für   Bronzebeschläge,  Leuchter   u.  a.    Nr.  1—37, 

113,     114.  PI.    ca.    405:440.       (z.    T.    hoch).    Griffe.      Beschläge.       WandleucJiter.      Lichi- 

scheeren.     Wanduhren. 

668.  Columbani     (P.).     Vases  and  Tripods  on  Twelve  Plates.     Columbani   delin: 
ac  sculp:     Printed  for  I.  Taylor   in    Holborn...    12  Bl:    H,    Nr.   i — 12.  PI.  ca. 

180:90-100;    Titel     113:195.    Ziervasen.     Dreifiisse  u.   a. 

[668]. Taylor.     Fourteen   Vases    from    the   Antique.      Printed   for   I.   Taylor,    at  the 
Bible  &  Crown  in   Holborn...   12  Bl:  Plate  I — XII.  PI.  ca.    160:110. 

Eighteen  Vases,  Modern   &  Antique.     London,  Published  by  I  &  J.  Taylor, 

at  the  Architectural  Library,   High  Holborn.    12  Bl:  Nr.   i— 12.  PI.  ca.   180:130. 

A  New  Book  Of  Vases.     3  Bl.,  davon  eines  (Nr.  8)  bez:  London,   Printed 

for  I  &  J.  Taylor,   No.  56,  High  Holborn.  PI.  ca,   175-205:130. 

669.  Unbekannt.     4  Bände  englische  Musterbücher  für  Metallbeschläge,  SchlÖfser 
u.  a.    411    Bl.;    die    einzelnen    Gegenstände    sind    mit    Musternummern    versehen. 

qu.  fol.  PI.    ca.     160:240.  Beschläge.      Schiossieschläge.      Medaillons.     Rosetten.      Griffe.     Kn'öp/e. 

Thürklop/er.     Tischglocken. 

670.  Unbekannt.      117  Bl.   Muster  für  Metallgerät;  z.  T.   bez:  T  L  &  Co.  PI.  ca. 

225^:360    (z.    T.    hoch).    Fischmesser.    Löffel.      Gabeln.     Lichtscheerc.    Plats  de  vietiagc.    Salzfässer. 

Schrcibzenge.     Hjimpen.     TJieekannen.     Kaffeekannen.     Leuchter. 


3.  Frankreich. 

671.  Unbekannt  (Schule  von  Fontainebleau).  2  Bl.  Gefässe:  i)  Henkelkanne;  um 
die  Mitte  ein  Fries  mit  Meerwesen;  unter  dem  Hals  des  Gefässes  ein  Fries  aus 
Krebsen;  am  Fuss  die  Jahreszahl  1543.  PL  311:185.  2)  Schale  mit  Weinlaub, 
getragen  von  drei  Satyrn;  auf  dem  Deckel  ein  lagerndes  Paar  und  ein  Kind,  das 
einen  Ring  als  Griff  trägt.         Z.  ca.  250:200.    —   Kanne.    Schale. 

672.  Ducerceau  Üacques  Androuet).  22^!.  kirchliche  Goldschmiedearbeiten,  Um- 
rissstiche,  z.  T.  getuscht.  Davon:  i  Bl.  Taufbrunnen,  vierseitig  mit  Deckel  darüber; 
2  Bl.  Reliquienkasten  in  Kirchenform,  der  eine  beschrieben  Geym.  S.  291;  4  Bl. 
kleine  Altäre;    4  Bl.    Tabernakel;   3  Bl.  Kufstafeln,  davon  zwei  beschrieben  Geym. 


1 1 6  Gefasse  und  Geräte  —  Frankreich 

S.  293;   I  Bl.   Ostensorium;   i   Bl.  Kelch;  2  BI.  Rauchfäfser;  4  Bl.  Kirchenleuchter. 

Vgl.    Geym.    S.  285.    Tau/brunnen.  Reliquiarien.    Tabernakel.  Knssta/eln.    Monstranz.  Rniidi/ässer. 

Kirchenleuchter.     Leuchter. 

673.  Ducerceau.  49  Bl.  Gefässe,  meist  Kannen  und  antike  Vasen,  z.  T.  nach  Agos- 
tino  Veneziano.  PL  ca.  125:65.  Davon  2  einzelne  kleinere  BL,  vermutlich 
nicht    aus    dieser    Folge:     \)    Salzfass,    von    Nymphe    mit    Delphin    gehalten     (PL 

92:45,    abg.     Geym.    Fig.    102);      2)     Pokal     (PL    87:50).     —     Kannen.     Zlervasen.     Salzfass. 

674.  Ducerceau.  2  Bl.  Gefäfse,  z.  T.  kleinere  Wiederholungen  aus  der  vorigen  Folge; 
das  eine  BL  mit  3  Kannen,  das  andere  mit  12  Kannen  und  anderen  Gefäfsen. 
Z.  51:90;  52:93- 

675.  Ducerceau.  13  Bl.  Pokale  und  Trinkschalen.  PL  ca.  130:90.  Geym. 
S.  321:  67  BL,  zusammen  mit  der  vorigen  Folge.  Reprod.  Baldus,  Paris  1880: 
14  BL  (im  Gegensinne). 

676.  Ducerceau.  9  BL  Schalenböden;  davon  6B1.  mit  mythologischen  Darstellun- 
gen, 3  BL  mit  Bandwerk  und  Grottesken.     Durchm.  ca.  175.     Geym.  S.  321:   10  BL 

677.  Ducerceau.     2  Bl.  grosse  Leuchter.         PL  298:209.       Geym.  S.  320:  3  BL 

678.  Ducerceau  (Schule)  (?)  80  BL  Trinkgefässe,  Becher,  Schalen,  Pokale,  z.  T.  mit 
Andeutung    von    Hilfslinien.      Nr.  i — 80;    bez.   mit    dem    Monogr.    j^      (Nagler, 

Mon.  I,  2242),  das  mit  Unrecht  auf  Polidoro  da  Caravaggio  gedeutet  wird.  Die 
Radirungen  scheinen  nach  Technik  u.  Stil  der  Schule  des  J.  A.  Ducerceau  an- 
zugehören.        PL  ca.   158:110. 

679.  Delaune.  8  BL  Handspiegel,  davon  2  Bl.  datirt  1561.  Rob.-Dum.  314 — 321. 
Nr.  316  u.  317  sind  Arbeiten  der  Werkstatt. 

3  Bl.  Schalenböden.  R.-D.  336 — 338;  das  zweite  und  dritte  Bl.  sind  Ar- 
beiten der  Werkstatt.     Nr.  337   durch  Abklatsch  verdoppelt. 

680.  Boyvin.     9  Bl.  Tafelgeräte  und  Gefässe.  Rob.-Dum.   171 — 179.  —   Serviettenschiff. 

Korb.     Kannen.      Tafelaufsätze.     Leuchter.     Salzfässer.     Besteckdosen. 

681.  Boutemie.  i  Bl.  phatastische  Schale  mit  Figuren.  Beischrift:  Caprice  Defleingne 
für  vn  Goblet  D'orfeuerie  ...  Inuentce  par  D.  Boutemie...  Et  fe  vendent  chez 
B.  Moncornet...   1636.         PL  248:322. 

[197].Errard.  Recevil  de  Divers  Vases  Antiqves  Par  Charles  Errard  ...  G.  Tournier 
Scul.     Titel  und   12  BL  mit  Beischriften.  PL  ca.  330:225.  —  Ziervasen. 

682.  Nlarot  (Jean).  15  Bl.  grofse  Vasen,  Nr.  i  — 15;  später  herausgegeben  mit  dem 
Titel:  Plvsievrs  sortes  de  manieres  de  Vases  ...  chez  Mariette.  PL  ca.  250:130. 
Guilm.  S.  82. 

*  Diverse  *  Vasse  *  De  *  De  *  Mon  *  Sievrs  *  I.  *  Marot  *  faict  Seite.     13  Bl. 

PL   160-170:90. 

10  Bl.  ähnliche  Vasen,    meist  mit  Früchten,    Nr.  i  — 10.     BL   i  bez:  F.  L.   D. 

Ciartres  exe...,  Bl.  2:  F:  Par  D  lean  :   Marot.  PL  ca.  150-170:90. 

I  Bl.  kleine  Vase,    aus  einer  ähnlichen  Folge,  Nr.  6;  in  Jombert's  Rep.  des 

artistes  unter  dieser  Nr.  mit  anderen  Vasen  vereinigt.         PL   125:64. 

CuMv  683.  Damery.  12  BL  Vasen;  auf  dem  ersten  Bl.  die  Widmung:  Ill.mo  et  Reu:-"°  D. 
D.  Gualtero  Gualterio  de  Castro...  J.  Damery  delin.  et  Fecit.  Romae  1657.  PL 
ca.  200:140.     Rob.-Dum.   i  — 12. 


1^\ 


Gefässe  und  Geräte  —  Frankreich 


117 


[199].  Stella.  Livre  [Second  Livre]  De,  Vases,  Inuente  par  M.'  Stella...  A  Paris,  aux 
galleries  du  louure  Chez  Clavdine  Stella...  (Privileg  auf  BI.  50:)  1657;  (L.  II:) 
1667.  francoise  bouzounet  [bouzünet]  fculp.     50  Bl:  Nr.  i — 25,  26 — 50.  PI.  ca. 

280:200.    —    Ziervaseti.     Kmmen.     Schalen.     Leuchter.     Räucheriecken.     SchreiBzeug. 

684.  Keller.  i  Bl:  Pieces  d'Artillerie  qui  ont  este  fondus  pour  le  feruice  du 
Roy  dans  la  grande  fonderie  de  l'Arcenal  de  Paris.  Par  I.  et  B.  Keller  1666. 
Keller  invenit    le  Pautre  fculp.         PI.  745:550.         Destailleur,    Notices,    S.  86.  — 

Kanojien. 

[7].  Cotelle.  Nouueaux  Hure  de  Chenest,  et 
autre  ouurage  d'orfeuerie,  inuentez  et  graue 
par  J.  Cotelle,  ce  vende  ä  Paris  chez  De 
Poilly...    6  Bl:   Nr.  i — 6.  PI.  ca.  235:160.  — 

Knmindöcke. 

685.  Charmeton.  Plusieurs  Vaze  desinez  par 
G.  Charmeton  Peintre.  &  Grauez  par  N.  Ro- 
bert... 1676.  A  Paris  chez  G.  Audran...  5  Bl. 

Nr.  I — 3,    5,    6.  Z.    ca.    320:195.    Ziervasen. 

[7].  Loir  (A.).  Nouueaux  Dessins  de  Gue- 
ridons  dont  les  pieds  Sont  propres  pour 
des  Croix,  Chandeliers,  Chenets...  Inuentez 
et  grauez  par  A.  Loire.  A  Paris  Chez  N.  Lang- 

lois.       6    Bl.        PI.    ca.    230:160.    —    Leuchtertische. 

[8].  Loir  (A.).  Desseins  de  Brasiers  dont 
les  Ornements  peuuent  Seruir  aux  Cuuettes, 
Tables,  et  autres  Ouurages  d'Orfeurerie  Inuente 
et  grauez  par  A.  Loir.    A  Paris  chez  P.  Ma- 

riette...    6    Bl.  PI.    ca.     160:240.    Becken. 

686.  Toro.  4  Bl-  aus:  Vases  Nouveaux,  bez: 
B.  Toro  jn[u].  Blanc  Sc.  PI.  ca.  190:125. 
Lagrange  (s.  oben  S.  44)  Nr.  75:  6  Bl. 

4  Bl.  Vasen  nebst  Einzelmotiven;  unbez. 

PL  ca.  250:160.     Lagr.  76:  6  Bl. 

•  Nouveau    Livre    de    Vases  ...    6  Bl., 

bez:  I.  B.  Toro  inv.  et  del. ;  davon  2  Bl: 
De  Rochefort  Sculpsit,  4  Bl:  C.  Cochin 
Sculpsit.  PI.  ca.  315:235.    Lagr.  90. 

2  Bl.  Gefässe    (Kanne   und  Becken)  aus 

einer  gemifchten  Folge;  siehe  oben  Nr.  219: 
Toro,  Ornamente.     Aufgeführt  bei  Lagr.  90. 

Livre    Pour    Vaiselle    D'Eglise    Invente 

De  Bernard  Toro.  H:  Bölmann  ex.  Titel 
u.  5  Bl:  Nr.  2 — 6.  PI.  ca.  280:180.  Nach- 
stiche   der    Folge    Lagr.  85.       Kannen.     Ziervasen.     Messhannen.     Ampel.      Ciborium.     Kronleuchter. 

687.  Pineau.      Nouveau  desseins  de  Plaques,    Consoles,  Torcheres  et  Medailliers 
de  l'invention  du  S.'  Pineau  Sculpteur.     a  Paris  chez  Mariette...     6  Bl:   Nr.  (1), 

2 — 6.  PL    ca.    205:275.      —       Wandleuchter.      Spiegel.      Konsolen.      Medaillenschr'duke.      Kunst- 

schränke. 


Aus:  Ducerceau,  Gefässe  [673]. 


688.  Blondel  (Marie  Michelle).     Profils  et  Ornemens  De  Vases  ...  Dans  les  Jardins 


Il8  Gefässe  und  Geräte  —  Fraukrcich 

De  Versailles,  Trianon  Et  Marly.  Graves  par  Marie  Michelle  Blondel...  Se  vent 
ä   Paris   chez   Francois   Blondel  ...    Titel  u.  24  Bl.     Maafse   verschieden.    —    xh-r- 

Vasen. 

689.  Bouchardon.  Premier  [Second]  Livre  (A,  B)  De  Vases  Inventes  par  Edme 
Bouchardon  ...     ä  Paris    chez    Huquier  ...     Huquier    fculp.     Je   12  Bl:    Nr.  i — 12. 

PI.    ca.    200:135.    Ziervasen. 

690.  Germain.  Livre  De  Differsnts  Ornement.  Pour  La  Decoration  Des  Eglise  In- 
ventes   par    Germain    Et    Graves    par  Audran  A  Paris  Chez  l'Auteur...    Titel  u. 

10    Bl.  Z.    ca.    260:170.    Ampeln.    Armleuchter. 

691.  Saly.  30  Bl.  Vasen  nehst  dem  Titel:  Illmo.  Viro  Dno.  I.  F.  De  Troy... 
Vasa  et  Se  Inventa  Atq  Stvdii  Cavsa  Delin.  Et  Incisa  D.  V.  C.  lacobus  Saly... 
MDCCXLVI.     Nr.   1—30.         PI.  ca.  190:130. 

692.  Germain.  Elements  dOrfevrerie  Divises  En  deux  Parties  de  Cinquante 
Feuilles  Chacune  Composez  par  Pierre  Germain...  Premiere  [Seconde]  Partie. 
Se  Vendent  A  Paris  chez  L'Auteur  ...  1748.  4°.  Part,  i:  Kupfertitel,  3  Bl: 
Widmung,  Vorwort  u.  Inhaltsangabe,  50  Bl:  Nr.  i — 50;  Part.  2:  Kupfertitel, 
50  Bl:   Nr.  51  — 100.  PI.  ca.   195:137.     Stecher:    Pasquier,  Baquoy,   Roettier.  — 

Messkannen.  Kredoizteller.  Weiliiuasserkessel.  Cidorien.  Rauch/asser.  Kärnten.  Kelche.  Kirchenleuclrter. 
Monstranzen.  Rcliquiarien.  Ampehi.  Schalen.  Kannen.  Pfefferbüchseti.  Leuchter.  Weinkühler.  Schüsseln. 
Tafelaufsätze.     Schmnckkasten. 

693.  Pierre.  Sei  Vasi  dissegn.  dal  signor  Pierre.  Intagliati  dal  suo  amico  Watelet 
1749.     6  PI.  auf  3  Bl.  PI.   188:140.     Guilm.  S.  212:  7  Bl. 

[693].  Le  Lorrain.  Raccolta  Di  Vasi  Dedicata  All.  111.  Signora  Geoffrin  ...  Titel 
u.  9  BL,  bez:  H.  Watelet  sc.  1752  (i  Bl:  1753),  z.  T.  Lor[ain].  del.  bezw.  inv.; 
I  Bl.  bez:  Piere  inv.     Watelet  sc.   1753.         PI.  ca.  240:190.  —  ziervasen. 

694.  Beauvais.  Livre  De  Vases.  1760.  Premiere  Suite...  [II.«  Suite  De  Vases 
Dediee  A  Mr.  Destouches  ...J  A  Paris  chez  J.  F.  Chereau...  Je  6  Bl:  Nr.  i — 6, 
bez:  Beauvais  Inv.  et  Sculp.  Z.  ca.   170:135.  —  Ziervasen. 

695.  Vien.  Suite  de  Vases  Composee  dans  le  Goüt  de  1' Antique.  Dessinee  Par 
Joseph  Marie  Vien  ...  Gravee  par  Marie  Therese  Reboul,  sa  femme...  ä  Paris  1760. 
Titel  u.   12  Bl.,  bez:  Vien  in.     R.  Vien  S.         PI.  ca.   192:135.   —   Umen. 

696.  Jacques.  Vases  Nouveaux  Compofes  par  M.  lacque  ...  a  Paris  Chez  Dau- 
mont...  M.  Rousselet  F.  Tardieu  Sculp.  Mit  Titel  6  Bl:  Nr.  1—6.  PI.  235:160.  — 
Ziervasen. 

697.  Percenet.  Recueil  de  Vases  Composes  et  Graves  Par  Percenet...  \.'^  Suitte 
[II?  Suitte  De  Vases...]  A  Paris  ches  la  V«  de  F.  Chereau...  Je  7  Bl:  Nr.  1—7, 
8 — 14  (Bl.   12  fehlt),  bez:  Percenet   in.    et  Sculp.  [1761,   1762].         PI.    172:138.  — 

Ziervasen. 

698.  Percenet.  4  Bl.  Vasen  in  Rotdruck.  Percenet  del.  Demarteau  direxit.  A  Paris 
ch^s  Demarteau...  Nr.  441 — 444-         PI-  270:195.  Guilm.  S.  254. 

699.  Petitot.  Svite  des  Vases  Tird-e  du  Cabinet  De  Monsieur  Du  Tillot  Marquis 
de  Fclino  ...  Et  gravee  ä  l'Eau  forte  d'aprcs  les  defseins  originaux  de  Monsieur 
Le  Chevalier  Ennemond  Alexandre  Petitot  ...  par  Benigno  Bofsi...  se  vend  ä 
Parme  Chez  le  meme  B.  Bofsi.  fol.  Titel,  2  Bl.  Widmungen  in  gestochener  Schrift, 
Kupfertitel;  Widmung  (A.  Monsieur  Le  Marquis  De  Felino  1764),  u.  30  Bl:  Nr. 
I — 31.  PI.  ca.  220:165  (z.  T.  quer).  2  Bl.  (Nr.  5  u.  28)  durch  Tuschzeichnungen 
ersetzt,  bez:  C.  Janssens  Del.   17S9.  —   Ziervasen. 


Gefdsse  und  Geräte 


Frankreich 


119 


700.  Forty.  Oeuvres  de  Sculptures  En  Bronze,  Contenant  Girandoles,  Flambeaux, 
Feux...  Inventees  Et  Dessinees  Par  Jean  Francois  Forty  Gravees  par  Colinet  et 
Foin.    A  Paris  chez  Chereau...  Titel  u.  48  Bl.  in  8  Heften  mit  Sondertiteln,  A — H, 

je    6    Bl:    Nr.    I 6.  PI.    ca.    265:200    (z.    T.    quer).    Armleuchter.      Leuchter.      Kamiu- 

böcke.     Standuhren.     Wandleuchter.     Wa7iduhren.     Baro^neter.     Kronleuchter, 

701.  Forty.  Oeuvres  D'Orfevrerie  [A  l'Usage  des  Eglises]  Inventees  [et  gravees] 
par  J.  F.  Forty.  Livre  I  [II,  III].  (Calices;  Ciboires;  Flambeaux  de  Table.)  Se 
vendent  ä  Paris  chez  l'Auteur...  et  ä  Marseille...  chez  M"^.®  Forty.    Crepy  ex.    Je 

6    Bl:    Nr.    I 6,    7 12,    I 6.  PI.    ca.    370:250.    Kelche,     aborien.     Leuchter. 


Aus:   Saly,  Vasen  [691]. 


702.  LuOOtte.  6  Bl.  Gefässe  aus  der  Encyclopedie  von  Diderot,  Recueil  de  planches 
VII.    Bez:  Lucotte  Del.     Benard  Fecit.      PL  meist  ca.  320:210.  —  Kannen.    Leuchter. 

Zuckerdosen.     Werkzeuge  für  Goldschmiede .     Scheeren.     Petschafte.     Stockkn'äufe .     Schmuck. 

703.  Moithey.  Vases  Antiques  par  Moithey  Laine  1767.  Crepy  ex.  6  Bl.  Rotdruck. 
PL  ca.  140:90.  Daran:  i  Bl.  Vase  mit  Blumen,  bez:  Moithey  sculp.  Rotdruck. 
Z.  170:106. 

704.  Juillet.  I^.'  Cayer  (D)  de  differens  Vazes  des  plus  Nouveaux  1768.  A  Paris 
chez  Crepy...  6  Bl:  Nr.  i- — 6;  Bl.  4  bez.  (in  Spiegelschrift):  jeuillet  scpsit.  PL 
ca.   170:135. 


120 


Gefässe  und  Geräte  —  Frankreich 


705.  Gillicrs.    Le  Cannameliste  Francais,  Ou  Nouvelle  Instruction  Pour  Ceux  Qui 

Desirent  D'Apprendre  L'Office  ...  avec  la  maniere  de  deffiner,  &  de  formei'  toutes 
fortes  de  contours  de  Tables  &  de  Dormants.  Enrichi  De  Planches  En  Taille- 
Douce.  Par  le  Sieur  Güliers ...  A  Nancy,  Chez  Jean-Baptiste-Hiacinthe  Leclerc... 
Et  ä  Paris,  Chez  Merlin...   1768...  4°.  Titelkupfer,  Titel,  2,  IV,  238  u.  13  S.,   13  Bl: 

Nr.    I  — 13.    Tafelaufsätze.     Tafelschmuck. 

706.  Fontanieu.  CoUection  De  Vases  Inventes,  Et  Dessines.  Par  Mr.  De  Fon- 
tanieu...  1770.  Titel  (Niodot  Sculp.)  u.  23  Bl.  PI.  ca.  360:240.  Vorgeheftet  i  Bl. 
Bildniss   des    Verfassers    (Izidore    Queverdo   delin..    De    Longueil  Sculp.)      Guilm. 

S.    233 :     47    Bl.    Ziervasen. 

707.  La  Rue.  4.*'"^[ — g.^""^]  Suite  (D — I)  De  Vases,  trepies,  autels,  tables,  chande- 
liers  &c.  Dans  le  gout  antique  a  paris  chez  Parizeau...  L.  F  La  Rue  inv.  Ph.  L. 
Parizeau  fculp.  [1772 — 1775].  Je  6  Bl.  mit  je  zwei  Positionen:  Nr.  i — 12.  (s.*"' 
Suite:    8  num.  PI.  auf  4  Bl.)   Maasse  verschieden.  —  ziervasen.   DreifUsse. 

708.  DupleSSiS.     Premiere   Suite   De  Vases  Composes   par   Duplessis  Fils.     A  Paris 

chez    l'auteur...    6   Bl.  PI.    ca.    270:225.    ziervasen. 

709.  Lalonde.  II.«  [Vi.«]  Cahier.  Ouvrage  Utile  a  l'Art  De  l'Orfevrerie.  Des- 
sine  par  De  la  Londe.  A  Paris  chez  Jean  ...  Je  4  Bl:  Nr.  5 — 8,  21 — 24.  PI. 
ca.  250:210  bezw.   175:275.         Guilm.  S.  244:  Cah.  I — VI. 

Premier  [II«]  Cahier  d'Orfevreries.     Dessine  par  De  la  Londe  et  Gravd  par 

Fay.  A  Paris  chez  Jean  ...  je  4  Bl:  Nr.  i — 4.  PI.  ca.  320:210.  Guilm.  S. 
245:  Cah.  II  u.  in. 

Ampeln.     Salzfass.     Kanne.     Plats  de  menage.     Schüsseln.     Bowlen. 

710.  Avril.  II.*  Cahier  de  Vases  par  Avril  l'aine.  A  Paris  rue  S.  Jacques.  6  Bl: 
Nr.   I — 6.  PI.  ca.    160:120. 

711.  Ranson.  Nouveau  Livres  De  Vases  Par  le  Sieur  Ranfon...  A  Paris  chez 
Mondhare  ...  Titel  u.  9  Bl.       Fl.  ca.  255:200;  Titel  235: 180.     Guilm  S.  251:    12BI. — 

Blmnenvasen. 

712.  Mondhare.  Nouveau  Livre  de  Vases,  Utille  aux  Artites.  A  Paris  chez  Mond- 
hare... 7   Bl.,  meist  je  zwei   Vasen.  PI.  ca.   140-178:80-100. 

713.  Vinsac.  8  Bl.  Metallgefässe  und  -Geräte,  aus  einer  Serie.  Vinsac  invenit 
et  sculpt  .  A  Paris,  Chez  l'Auteur...  Braundruck. 


Premier  Cahier  des  Pots-a-Oeille,  Nr.  i.  Z 
280:170.  —  -^  Cahier,  Nr.  2,  3.  Armleuchter.  PI 
26g:  148.  —  4«  Cahier,  Nr.  2,  4.  Leuchter  u.  Arm 

Suppenschüssel.     Armleuchter.     Leuchter.     Tafelauf satze , 


leuchter.         PI.    305 :  190.    —  6«    Cahier    (Nrn.    wegge- 
schnitten), 3  Bl.  Tafelaufsätze.         Z.  ca.  175:270. 


714.  Voisin.  Nouveau  Cahier  De  Vases  Composes  Par  Voisin  Fils...  A  Paris  chez 
Mondhare  et  Jean...  4  Bl:   Nr.  (i),  2,  3,  6.         PI.  ca.  345:200. 

715.  Prieur.  n  Bl.  Ziervasen  u.  a.,  bez:  Dessine  par  Prieur,  Grave  par  Fay;  aus 
verschiedenen  Folgen,  numerirt.  A  Paris  chez  le  Citoyen  Jean...  PI.  meist 
280:200  (z.  T.  quer). 


H.  S.  Beham. 


Gefässe  und  Geräte 


Italien 


121 


Aus:  Germain,  Elements  [692] 


4.  Italien. 


716.  Mantegna.  i  Bl.  Abendmahlskelch,  radirt  von  Wenzel  Hollar.  Unterschrift: 
Tabulam  hanc  olim  ab  Andrea  Mantenio  com  penna  delineatam  et  nunc  Londini 
in  Aedibus  Arundelianis  conferuatam  Wenceflaus  Hollar,  Bohem  aqua  fortiari 
infculpfit  1640.         PL  450:235. 

717.  MarC'Anton.     i  Bl.  Räucherbecken  mit  zwei  Karyatiden.    Nachstich.    B.  489  A. 

718.  Veneziano  (Agostino).  7  Bl.  Vasen  nach  der  Antike.  Ant.  Sal.  ex.  B.  541 — 544, 
548,  550,  552- 

719.  Romano  (Giulio).  14  Bl.  Muschelschalen,  Deckelbüchsen,  ein  Kännchen.  Auf 
dem  ersten  Bl.  ein  lat.  Spruch:  Ne  intuearis  vinum  quando  flauescit...  und  die 
Bez:    lulio    Romano   inuentor.      Henr.    vander    Borcht    fecit.  PI.    ca.    160:220. 

Nagler,    K.-L.    11,    355:    15    Bl.    —     Schalen.     Salzfässer. 

720.  Caravaggio.  Vasa  A  Polydoro  Caravagino  ...  Inventa  Chervbinvs  Albertvs 
In  Aes   Incidit   Atq.    Edidit  Romae  Anno   CID  •  13  •  LXXXII.   1582.     10  Bl:   Nr.  I 

(Titel)    U.    Nr.    I  —  8,    10.  PI.    ca.    240:160;    Titel    280:180.    Ziervasen. 

721.  Udine  (Leonardo  da).  10  Bl.  Vasen  in  der  Art  des  Agostino  Veneziano.  Unten 
je  die  Beischrift:  Ex  Romanis  Antiqvitatibvs  u.  die  (römischen)  Jahreszahlen  1542 
(2  BL),  1543  (i  BL),  1544  (6  BL);  daneben  auf  4  Bl.  das  Monogr.  •  L  •  V  •;  ein  BL 
ohne  Beischrift  u.  Bez.         PL  ca.  250-270:180.     Nagler,  Mon.  IV,   1399. 

722.  Vico.  14  Bl.  Vasen  nach  der  Antike,  datirt  1543,  Nr.  I — XIIII.  Bartsch  420 — 433 
in  etwas  anderer  Reihenfolge,  davon  3  BL  (B.  421,  426,  431)  ohne  die  Nr.  II,  VII, 
IX.     Bl.  XIIII  bez:   Petri  de  Nobilibus  Formis. 

- — -  4  Bl.  Leuchter.     Petri   de  Nobilibus  Formis  Romae  M  .  D  .  LH.     Nr.   i — 4. 
Nachstiche  zu  Bartsch  491 — 494. 

723.  Salviati.  2  Bl.  je  2  Messer,  nach  Franc.  Salviati  von  Cherub.  Alberti  gestochen; 
an  dem  Heft  des  einen  die  Jahreszahl  1583.     Bartsch  (Alberti)   171,   172. 


1 22  Geüisse  und  Geräte  —  Italien,  Niederlande 

724.  Laurentiani.  Opere  Per  Argcntieri  Et  Altri  Di  lacomo  Laurentiani  M  •  D  •  C  • 
XXXIl.  Romac...  8  Bl.   mit   lo  PI.,  bez:   I  .  L  .  F.         PI.  ca.  425:  iSo  bezw.  265:140. 

Guilm.     S.    314:      II    Bl.    ReUquiarkn.     Monstranzen.     Kelche.     Ampel. 

725.  Bella.  Raccolta  di  Vafi  diuerfi  di  Stef.  de  la  Bella  Fiorentino.  6  Bl: 
Nr.   I — 6;  bez:   Stef.  de  la  Bella  jnuent.  fecit.     Meyer,   K.-L.     Nr.   219. 

I  Bl.  die  mediceische  Vase  in  einem  Garten,  daneben  ein  zeichnender  Knabe. 

Unterschrift:  Romae  In  Hortis  Medicaeis  Vas   Marmorevm   Eximivm.     S  ■  D  •  Bella 
MDCLVI.         PI.  310:277. 

I  Bl.  Ziervasen  in  zwei  Reihen  über  einander,  unten  Ranken.        PI.  108:157. 

726.  Scoppa.  10  Bl.  Gefässe,  Kandelaber,  Tafelaufsatz  und  Kirchengeräte  (Nr.  2,  6, 
VII,  8,  (IX),  XI,  12,  14,  16,  21);  davor  i  Bl.  (Nr.  I)  Umrahmung  mit  dem  Wappen 
der   Borgia.      Bez:    Horatius    Scoppa  Nea[p].  In.   1642   [1643].        2.320-410:175-305. 

Kannen.     Kandelaber.      Tafelaufsatz.     Ampel.     Bischofsstab. 

721.  C.  L  A.  N.  F.  I  Bl.  grosse  Henkelvase  mit  drei  Sirenen  am  Körper;  bez.  mit 
Monogramm    (^f*.  PI.  405:300.     Nagler,  Mon.  I,  2238:  6  Bl. 

728.  Buffagnotti.     8  Bl.  Ziervasen,  unbezeichnet.         PI.  ca.  120:90. 

729.  Bartoli.  Le  Antiche  Lvcerne  Sepolcrali  Figvrate...  Difegnate,  cd  intagliate... 
Da  Pietro  Santi  Bartoli  Divise  In  Tre  Parti  Con  L'Osservatione  Di  Gio:  Pietro 
Bellori.  In  Roma,  Nella  Stamparia  di  Gio:  Francefco  Buagni  1691...  fol.  Vor- 
titel,   Titel,     4,    16,     15    U.    12    S.,    116    Bl:     Nr.    I  —  37;    I 46;    I  —  33.    Antike  Lampen. 

730.  Rossi  (Lorenzo  Filippo).  Raccolta  Di  Vasi  Diversi  Formati  Da  Illvstri  Artefici 
Antichi  E  Di  Varie  Targhe  Soprapposte  alle  Fabbriche  piu  insigni  di  Roma  Da 
celebri  Architetti  Moderni  Dedicata...  Da  Lorenzo  Filippo  De  Rossi  Data  in  Luce 
da  Domenico  de  Rosfi...  in  Roma...  17x3.  Disegnata,  e  Intagliata  da  Francesco 
Aquiia.  qu.  fol.  Mit  Titel  u.  Widmung  51  Bl:  Nr.  i — 51.  PI.  ca.  260:360. 
Erfinder:  Giov.  Lanfranco,  Polidoro  da  Caravaggio,  Martin  Lungo,  Cirro  Ferri, 
Pietro  Berettini  da  Cortona,  Franc.  Borromini,  Giov.  Lorenzo  Bernini,  Aless.  Algardi, 
Giov.  Maria  Baratta,  Fil.  Barigioni.  —  ziervasen.    Pabstwappen. 

731.  Giardini.  Disegni  Diversi  Inventati  E  Delineati  Da  Giovanni  Giardini  Da  Forli ... 
Parte  Prima  [Seconda] ...  Intagliati  in  Roma  da  Mafsimiliano  Giuseppe  Limpach... 
1714...  fol.   2  Bde.    Je  I   Kupfertitel  u.  i  Bl.  Widmung;  Parte  i:  53  Bl:   Nr.  i — 53; 

Parte  2;    47  Bl:   Nr.  54 100.   Kelche.   Monstranzen.  Reliquiarien.    Weihwasserkessel.   Rauchfässer. 

Kirchenleuchtcr.     Kronleuchter.     Wandtische.     Armleuchter.     Ziervasen.    Kaffeekannen.    Standuhren.    Tafel- 
aufsätze.    Wandleuchter.     Steigbügel. 

732.  Coradini.  3  Bl:  Vase  de  Marbre  [a  basrelief].  Opera  de  A.  Coradini  V? 
ffecit  Veneti.]  A.  Wernerin  delin.  Chr.  Ph.  Lindemann  fculpsit  Dresdae  1734 
bezvv.   1735;  rechts  oben:    Nr.   219,  229,  230.  PI.  355-400:260.    —    ziervasen. 


5.  Niederlande. 

733.  Floris  (Cornclis).  4  Bl.  phantastische  Kannen  aus  Muscheln  und  Figuren;  aus 
der  Folge  mit  dem  Titel:  Cornelius  Floris  antverpianus  hvivs  operis  inve'tor  1548. 
PI.  ca.  220:170. 

734.  Unbekannt  (Art  des  Cornelis  Bos).  12  PI.  auf  6  Bl.  Kannen  und  Vasen  nach 
antiker  Art.  An  einer  Kanne  auf  einem  Täfelchen  die  Buchstaben  S.  E.  PI.  von 
127:61   bis   184:92.     Aus  einer  grösseren   Folge  in  der  Art  des  Cornelis  Bos. 


Gefässe  und  Geräte  —  Niederlande 


123 


Aus:   Giardini,   Disegni  Diversi  [731] 


124 


Gefässe  und  Geräte 


Niederlande 


735.  Vredemann.  6  BI.  Gefäfse,  mit  den  Beischriften:  Pyranon,  Phiale,  Lagena,  Vas 
cuius  pars  inferior  fali  fuperior  uero  piperi  inferuiet,  Gutturnium;  ein  Bl.  beschnitten. 
Bez:   H[eronimus]  Cook  ex[cudebat.  1563].         2.03.205:135  (z.T.  quer).         Guilm. 

S.    481  :    12    Bl.    —    Schalen.     Kohlenbecken.     Salzfass.     Buchse. 

736.  Visscher.  12  Bl.  Vasen  mit  Benutzung  von  Caravaggio  und  Boyvin,  Nr.  i  — 12. 
Bl.   I   bez:  Polidorus   inventor  C  VifTcher   excudebat.         PI.   190:112.  —  zicrvasen. 

131.  Unbekannt,  i  Bl.  zwei  Vasen  mit  Weinranken  und  Masken,  unbezeichnet,  dem 
P.  P.  Rubens  zugeschrieben.         PI.  210:324. 

738.  Vindingen.  Verfcheyde  Conftige  Vindingen  Om  in  Gout,  Silver,  Hout  en  Steen 
te  wercken,  Dienftich  den  Silverfmeeden  Beelthouwers  en  Schilders  naer  d'inventien 
van  Gerbrant  vanden  Eeckenhout,  I.  Lutma,  A  en  P.  van  Vianen  en  andere 
Conftige  Meefters.  Eerste-Deel.  Tot  Amsterdam  gedruckt  by  Clement  de  longc. 
Titel  u.  7  Bl:  Nr.  i,  2,  6,  8,  9;  zwei  Bl.  mit  getilgter  Nummer;  z.  T.  bez:  M. 
Mofyn  Sculp[rit]    C:  Danckers  exc[udit].         PI.  ca.  260:200.  —  Läjii.  Schale».  Leuchier. 

Schjnuckkasten. 

739.  Vianen  (Adam  van).  2  Bl.  ein  bezw.  zwei  Gefässe  in  Muschelform,  bez.  mit 
Monogr.    W"    =  Nagler  I,   1397.     Nr.  3  u.   16.         PI.   212:165  und   164:214. 


Aus:  Meister  von    1551,   Kunstbuch  [610J. 


Aus:  Marot,  Gitter  [751]. 


5.  Schlosserarbeiten. 


740.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  20  Bl.  Schlofserarbeiten.  Z.  ca.  155:95 
(z.  T.  quer).  Geym.  S.  321.    Reprod.  Baldus,  Paris   1880  (im  Gegensinne).  — 

Thürklopfer.     Schlüssel.     SchlossbeschVdge .     Riegel.     Wandarme.     Gewehrschlösser . 

741.  Schlosserarbeiten.  85 Bl.  Schlosserarbeiten,  meist  in  Eisenstich;  gravirte  Platten 
und  andere  Vorlagen,  z.  T.  Abreibungen  von  ausgeführten  Arbeiten.  Meister: 
Ponpeeus  (auch  PF  oder  P,  1612,  1614);  Bartelemi  bornier  (auch  B  B,  1617)  und 
N  D  (1623);  Pestrus  Guillebautus  (auch  Pierre  Guidlebauld  u.  a.  oder  P  G,  1613,  1618) 
und  Jehan  Bare  (auch  IE  BA,  I  B);  R.  D.  B.  (1617);  Nicolas  [Prunier]  Le  Picart 
(auch  N  L  P,  1623,  1628,  1643);  Jean  Gibert  (De  Rouergue,  1627,  1628,  1629,  1630); 
Michel  De  Soison  (1630,  1632,  1635);  Jean  [Foudrin]  Le  Picart  (I  P,  1632,  1633, 
1640);  Homer  Movrei  (1636);  ALP  (1643);  Nicolas  Jardins  (1646,  1649);  Andre 
Le  Provancal  (A  G,  1646,  1647,  1648),  Didier  Fion  (1646);  Ph.  L.  B.  (1646);  H  T 
(1649);    Gafpard    Mazelin    (1650);    Denis    Loche    (1652).     Maasse    verschieden.   — 

Schlossbeschldge.     Aetzarleiten.     Schlüssel. 

742.  Schlosserarbeiten.  45  Bl.  Schlosserarbeiten,  meist  in  Eisenstich,  gravirte  Platten 
und  andere  Vorlagen,  z.  T.  Abreibungen  von  ausgeführten  Arbeiten.  Meister:  C  D; 
GL  L;  Estienne  Doyar  (auch  ED);  DP;  Jean.  Le  Flaman;  F.  N;  Simon  gomier 
(auch  S  G);  I  L  G;  M  I;  P.  B;  Guillaume  Planchard  (auch  G.  P.);  P.  N; 
Michel    le    Rochellois;     15  Bl.    ohne    Bezeichnung,    von    verschiedenen    Händen. 

Maasse    verschieden.   Schlossiesckläge.     Schlüssel. 

743.  Schlosserarbeiten.  114  Bl.  Schlosserarbeiten,  Abreibungen  gravirter  Schloss- 
bleche und  Beschlagplatten.     Maasse  verschieden.  —  Schiossbcsciuäge. 

744.  Jacquard.  DifFerents  Portraitz  pour  les  Serruriers  nouuellement  inuentez 
1615.    A  Jacquard  I  F.     6  Bl:   Nr.   i — 6.  PI.  ca.   147:80. 

6  Bl.  Schlosserarbeiten,  Bekrönungen  u.  Schlüsselgriffe,  Nr.  i — 6.     Bl.  i 

bez:  A  Jacquard  In  Fecit.  PI.  ca.   110:95. 

Schlossbeschläge.     Schlüssel. 


1 20  Schlosserarbcitcn 

745.  Torner.  8  Bl.  mit  9  PI.  Gravirarbeiten  für  Schlossbeschläge,  bez:  Didier 
Torner  [Tovnoier]  1622  [1624,  1625];  ein  grösseres  Bl.  ausserdem  bez:  GU.  le.  lo. 
(=  Guillaume  Le  Lorrain).    Verschiedene  Maasse.     Guilm.  S.  44:  30  Bl.  —   Sch/ass- 

hcschräg;i\ 

746.  Focanbergue.  8  Bl.  mit  9  PI.  Gravirarbeiten  für  Schlossbeschläge ,  ein 
Schlüssel;  bez:  Paqve  [Pasqvier]  Focanbergve  (auch  P  F)  1625,  1626.  Maasse  ver- 
schieden. 

747.  Jousse.  La  Fidelle  Ouuerture  de  l'art  De  Serrurier...  par  Mathvrin  lovsse 
De  La  Fleche.     A  La  Fleche  Chez  Georges  Griveav...   1627.  (i.  Ausg:   1625).  kl.  fol. 

Kupfertitel,    2,    152    U.    4    S.,    Kupfer    U.    Holzschn.    im    Text.    Schlüssel.  Schlossbeschläge. 

Thürklopfer.     Glocken.     Wandarnie. 

748.  Unbekannt.  16  Bl.  Schlosserarbeiten,  meist  Schlossbeschläge,  ein  Schlüssel, 
Nr.  I — 16.  Randlinien,  z.  T.  verzierte  Ränder.  Vielleicht  gestochen  von  H.  Picart. 
PI.  von  72:42  bis   155:94.    Vgl.  Guilm.   S.  44   (D.  Torner).     Dazu  i   ähnliches  Bl. 

von    derselben    Hand,    Nr.      12.  PI.    65:72.    Schlossbeschläge. 

749.  Loriot.  DifFerents  portraitz  pour  les  Serruriers  nouuellement  inuentez  par 
moy  Aubert  Loriot  f  1658.  14  PI.  auf  10  BL,  bez.  mit  Namen  oder  Monogr.; 
eine  PI.  bez:  M  J   1647.     Maasse  verschieden.  —  Schiossbcsckiäge. 

750.  Le  Breton.  6  Bl.  Schlossbeschläge  und  andere  Gravirarbeiten  für  Schlosser; 
bez:  Mathurin  le  Breton  [Mathurin  Berton];  davon  2  Bl.  mit  der  Adresse  des  P. 
Mariette.     Maasse  verschieden. 

2  Bl.  Gitter,  den  vorigen  ähnlich,  unbezeichnet;    sie    sind    später   als  Nr.   14 

u.   15  der  Folge  von  Brisville  hinzugefügt  worden.       Z.'  170:135  bezw.  215:130. 

751.  Marot  (Jean).  20  Bl.  mit  34  PI.  Gitter,  Thore,  Oberlichtgitter,  Geländer,  z.  T. 
bez:  lean  Marot  fecit.         PI.  ca.  300:175  bezvvf.   115:175. 

[8].  Brisville.  Diverses  Pieces  de  Serruriers  jnuantees  par  hugues  Brisuille...  Et 
grauez  par  Jean  Berain.  A  Paris  Chez  J.  Mariette...  Kupfertitel,  Widmung,  14 
Bl:  Nr.  3 — 16;  meist  bez:  Berain  fecit.  H.  Brisuille  inv.  Bl.  14:  G.  Ladame  fc. 
P.  ca.   170:120;  Bl.    15  u.   16  (ca.  230:130)  ursprünglich  nicht  zugehörig.  —  ScUioss- 

bcschVäge. 

[751].  Pierretz  (le  Jeune).  Liure  Nouueau  de  Serrurerie  Inuente  par  Pierretz  le 
leune;    Se  Vend    chez  F.  Poilly  ...   12  Bl:    Nr.   i — 12,    bez:  F.  Poilly  ex.  C.  P.  R. 

PI.    ca.    210:145.    Gitter.     Geländer.     Thnrlclopfer.     Schlüssel.     Schlossbeschläge. 

752.  Rembeur  (et  Seigneurie).  Liure  Nouueau  Povr  l'Art  de  Serrurier.  Inuente 
par  lean  de  Rembeur  et  Nicolas  Seigneurie.  Ce  vend  a  Paris  Chez  lollain... 
1668.     Titel   u.   14   Bl.,   bez.   mit   je    einem    der   beiden   Namen.  Z.   80:200   bis 

155:220     (z.  T.    hoch).    Schiossieschläge. 

[751].  Haste.  6  Bl.  Geländer  und  Wandarme;  ein  Bl.  mit  Widmung:  A  Monsievr 
De  L'Espine  ...  Mic.  Haste  ...  Chez   F.  Poilly...  die   übrigen    Bl.    bez:    F.    Poilly 

ex[cudit.]  PI.    ca.    255:155.    Gitter.     Geländer.     Wandarme. 

[751].  Poilly  (F.  de).  6  Bl.  Gitter,  Geländer  und  einige  Details,  Nr.  i — 6.  A  Paris 
chez  F.  de  Poilly...        PI.  ca.  170:270  (z.  T.  hoch).    Aehnlich  Haste  (Guilm.  S.  95). 

[751].  Poilly  (N.  de).  2  Folgen,  je  6  Bl.  Thürklopfer,  Beschläge,  Kaminböcke,  Wand- 
arme,   Geländer.     Bl.   i  u.  7  bez:   Ce    vend    a  Paris    chez   N.    De  Poilly...  PI. 

180:275     und    250-260:175.  Guilm.    S.    95    (unter    Haste).    Thürklop/er.     Knmlnbdcke. 

li-'andarmc.     Schlossbeschläge.     Riegel.      Geländer. 


Schlosserarbelten 


127 


[751].  Le  Pautre  (Jean).    Liure  de  Serurerie,  Inuete  par  Jean  le  Pautre,  et  Graue 
par   Jacques    le   Pautre.     Se    vend   ä   Paris    Chez   Est.   Gantrel...   Titel  u.   11  Bl. 

PI.    ca.    240:150.    Schlüssel.     Thürklopfer.     Gitter.     Gitterthore.     Geländer. 

753.  Gautier   (Pierre    und  Jean).      Diuers   Ouurages    de   Balustrades    Cloisons... 
pour  les  Serruriers  faits  es  Inuentez  Par  Pierre  Gautier...  1685.     Titel  u.   14  BL, 
bez:  P  G.         PI.  ca.  260:200  (z.  T.  quer). 
6   ähnliche   Bl.    von  J.   Gautier,    bez:    J  G.   [1688].      Maasse   wie   vorher.   — 

Gitter.     Geländer.     Wandarme.     Laterne. 

[7].    Le  Blond.     10  Bl.  Eisengitter  und  Thore  des  Schlosses  zu  Versailles,  mit  fran- 
zösischen Aufschriften.    A  Paris  chez  le  Blond  ...         PI.  ca.  200-300:150;  das  erste 

Bl.     305:173-    Geländer.     Gitter. 


Aus:  Berain,  Oeuvres  [6]. 


754.  TijOU.  Nouueau  Liure  de  Defseins  Invente  et  Defsine  par  Jean  Tijou.  Conte- 
nant  plufieurs  fortes  d'ouvrages  de  Fer...  fe  vend  Chez  L'auteur  a  Londres.  1693. 
(auch  mit  englischem  Titel).  Titel  (L:  Laguerre  In:  &  Delin.  P:  Vanfomer  Sc:) 
u.   19  Bl:  Nr.  2 — 20.  PI.  ca.  380:280  (meist  quer).     Stecher:   P.  Vander  banck, 

M.    Vander    Gucht,    P.    P.    Bouche.    Bekrömmgen.     Gitter.     Geländer.     Wandnrme.     Schlüssel. 

755.  Tijou.  I  Bl.  aus:  Nouveau  Livre  de  serrurerie  de  composition  anglaise... 
ä  Paris,  chez  le  S'l  Fordrin...  (veränderte  Ausgabe  des  vorigen  Werkes).  Unter- 
schrift: Grilles  de  jardin  Executees  en  Angleterre  chez  le  Roy.  L.  Fordrin,  exe. 
B.  Gentot.  fculp.         PI.  240:450.     Vgl.  Guilm.  S.   124. 

756.  OIcker.  Reifs-Büchlein  Heinrich  Ölckers  Pürger  und  HofF-Schlofsers  in  Sprem- 
berg  ...  Anno    1710.    loh:  Chriftoph   Weigel    excudit.     6    Bl.  •  PI.    ca.    180:270 

(z.    T.    hoch).    Schlossliescltläg-c.      TUiirkloffer. 


128  Schlosserarbeiten 

757.  Weigel.  Neues  SchlofTer  Büchlein.  Erüer-  [Anderer]  Theil.  Teil  i:  Johann 
Christoph  Weigel,  exe.  Verl.-Nr.  40.  Titel  u.  1  Bl.  In  der  Art  des  Oelcker. 
PI.  292:178.  Teil  2:  Joh.  Chriftoph  Weigel,  excudit.  Verl.-Nr.  41.  6  Bl.  PI.  ca. 
240-280: 160. 

Neues   Bändel   Werck   Büchlein   vor   SchlofTer   auffgezeichnet.     Erfler   Theil. 

Joh:    Christoph   Weigel   excudit.      Verl.-Nr.    140.     7  Bl:    Nr.  (i),  2 — 7.  PI.  ca. 

290: 180. 

Neu  inventirtes  Schlofser-Reifs  Buch  gezeichnet  von  einem  SchlofTer  in  Nürn- 
berg.    Chriftoph  Weigel  lun:   exe.     Verl.-Nr.  378.     6  Bl:   Nr.   i — 6.        PI.  325:210. 

IVnndarme.     Gitter.     Geländer.     Schlossbeschläge. 

758.  Decker.  Sprang  und  Schlosfer  Werck,  auf  gantz  neue  Art  Inventiret  u: 
gezeichnet  durch  P.  Decker,  und  zu  finden  bey  Hier:  Bölmann  Kupfferftecher  in 

Nürnberg.       6    Bl:    Nr.    I — 6.  PI.    ca.    300:185.    Beschläge.     Schhssöeschläge.     Schlüssel. 

759.  Reiff.  2  Bl.  Schlüsselgriffe  und  Schlossbleche.  J  C  (zsgez.)  ReifT  del:  et  fc. 
PI.  ca.  240: 150. 

760.  Bermau.  Erfter  Theil,  Neues  Schlofser  Büchlein  invendirt  und  gezeichent 
von  Jaque  Bermau  (=  Berman.''),  verlegt  Johan  Trautner  in  Nürnberg.  6  Bl: 
Nr.   I — 6.  PI.  ca.  210:165. 

761.  Poilly  (N. J.B.de).  Nouveau  Livre  de  Rampes  d'Escaliers  et  Balcons. 
A  Paris  chez  (N.J.  B.)  de  Poilly  rue  St.  Jacques  a  l'Esperance.  6  Bl.  Geländer 
u.  Gitter.        PI.   ca.    195:300.         Guilm.   S.   95    fälschlich  unter  Haste   und -N.   de 

Poilly.    Gitter.     Geländer.  '' 

762.  Fordrin.  Nouveau  Livre  De  Serrurerie,  Contenant  Toutes  Sortes  De  Grilles... 
Invente  et  Compofe  Par  Louis  Fordrin  ...  A  Paris,  Chez  l'hauteur...  D.  Duchange ... 
(Privil:  1723.)  fol.  Titel,  Widmung  (Desbruslins  fcrip.),  19  Bl.,  z.  T.  numerirt, 
I  Bl.  Privileg.    Stecher:  Erisest,  A.  Josselin,  M.  Bouillon,  Fonbonne.  —  Kronleuchter. 

Gitter.     Geländer.     Gitterthore. 

763.  Schmittner.  Neu  inventiertes  Schloffer  Reifs-Buch  gezeichnet  von  Frantz 
Leopold    Schmittner    SchlofTergefell.     7    Bl:     Nr.    i — 7.  PI.    ca.    305:205.    — 

Geländer.     Schlüssel.     Schlossbeschläge .     Wandarme.     Grabkreuz.     Gitter. 

764.  Hartmann.  Ein  Neues  Schlofser  Buch.  Inventirt,  und  gezeichnet,  durch 
Gottfrid  Hartmari,  Schlofser-Gefsell  von  Brefslau.  Ander  Theil.  Verlegts  Caspar 
Rad,  Haufs  und  Laden  bey  dem  Barfüfser  Thor  in  Augspurg.  8  BL,  vermutlich 
zu  diesem  Teil  gehörig:  Nr.   i,  5 — 8;  3  Bl.  ohne  Nr,         PI.  ca.  260:160. 

...  Erster  [Tritter]  Theil  Verlegt  und  zu  finden  bey  Joh[an]  Andreas  Steifs- 

linger,  KupfTerftecher  [fc.  exe]  in  Augspurg.  A?  1736.  Teil  I:  7  Bl:  Nr.  1  —  7; 
Teil  III:  8  Bl:  Nr.  i — 8.  Nr.  7  bez:  Hieronimus  Martin  Oftertag  fc.  et  exe.  A.  V.  — 
Spätere  Auflage,  wahrscheinlich  mit  willkürlicher  Veränderung  der  ursprüng- 
lichen  Reihenfolge.       PI.  ca.  255:175. 

765.  Hertel.  Schlofser  Rifs.  Desseins  De  Serrureries  Joh.  Georg  Hertel,  exe. 
Verl.-Nr.  102.  4  Bl:  Nr.  i — 4.  PI.  290-320: 180-200.  Vermutlich  Neudruck  einer 
älteren  Folge.  —  Gitter. 

766.  Förster.  Neu  Inventirtes  Schloffer  Büchlein  gezeichnet  Durch  Heinrich 
Gottfried  FÖrfter  SchlofTer  Gefell  von  Leipzig.  loh.  Christoph  Weigel,  excudit. 
Verl.-Nr.  161.    6  Bl.         PI.  235-300:185. 

Neu  Inventirtes  Schloser  Büchlein,  Geceichnet  und  Gestochen  Durch  Heinrich 

Gott  Friett  Forshter,  Purge:  Schlosfer  Meifter,  und  Cu  Gleich  Eifsen-Schneiter  In 
Brinn.  7  Bl.  PI.  ca  225:220  (Titel  u.  i  Bl.  quer);  2  Bl.  ca.  260:165,  vielleicht 
aus  einer  anderen  Folge. 

Schlossbcschläge .     Gitter.     Gitterthor.     yVayidarme.     Grabkreuze. 


Schlosserarbeiten 


129 


767.  Huquier.  Nouveau  Livre  de  Serurerie  ...  Invente  Grave  et  mis  au  jour  Par 
Huquier. .  A  Paris  ches  Huquier...  60  Bl.  in  10  Folgen  (A — K)  mit  Sondertiteln  zu 
je  6  Bl:  Nr.   i — 6.  PI.  ca.  325:210. 


A:  (Haupttitel).  —  B:  Second  Livre...  Conte- 
nant  differents  details  ...  —  C :  Troisieme  Livre  . .  . 
Contenant  des  Balcons.  —  D:  Deuxieme  Livre  de 
Balcons  . . .  —  E;  Livre  de  differents  portes  Enseigne 
de  Serrureries  et  de  Rampes  pour  les  Escaliers  ...  — 

Gitter.    Gitterthore.    Geländer.    Riegel.    Schlossbeschläge.     Griffe.    Lesejttt, 
Wandtische.     Kr07ileuchter.     Baluster. 


F:  Livre  de  Grilles.  —  G;  Livre  de  differentes  Grilles 
a  l'usage  des  Eglises  ...  —  H ;  Livre  de  differents  Pro- 
jets de  Portes  ...  —  I:  Livre  de  Fragments  de  deco- 
rations  a  l'usage  des  Eglises.  — K:  Livre  De  Differents 
Fragments  a  l'usage  de  la  Serurerie  . . . 

Kircheiilezichter .     Laternen. 


Aus:  Fordrin,  Livre  de  Serrurerie  [762]. 

768.  Babin.  I"  [2"^«,  z^^,  ^t,  71]  Livre  de  lO.Feuilles  (A — D,  G)  Babin  Inv.  a  Paris 
chez  Regnault...  [bezw.  ches  la  Vi  de  F.  Chereau...]  Je  10  BL,  die  beiden  ersten 
livres  durchlaufend:  Nr.  i — 20,  die  übrigen  in  sich  numerirt:  Nr.  i  — 10  (es  fehlen: 
livre  2,   Nr.   17,  hvre  3,  Nr.  2 — 10).  PI:    Livre   i  —  3   meist  ca.  60:140,    Livre  4 

ca.    90:200,    Livre    7   meist    ca.    280:215.  Guilm.    S.     184.  GMer.      Geländer.     Lesepult. 

769.  Fontaine  (Jacques  Valentin),  i  Bl.  mit  Aufschrift:  Fleuron  double  avec  son 
Culeau...  aus:  Nouveaux  Livre  d'etudes  et  Principes  De  Serrureries...  (Nr.  7). 
PL  290:215.  Guilm.  S.   124. 

770.  Habermann.  Schlofser  Rifs.  Defseins  de  Serrureries.  Fr.  Xav.  Habcrman, 
dcl.    loh.   Georg  Hertel,  excud.      VerL-Nr.  60.    4  BL         PL  ca.  300:200. 

I  BL  Eisenarbeiten.    Fr.  Xav.  Hertel  (verschrieben  für  Fr.  Xav.  Habermann) 

inv.  et  del.     loh.  Georg  Hertel,    excud.     VerL-Nr.  48.  PL   196:302.     Guilm.  S. 

429:    4   Bl.    Gitter. 

Ornamentstichsammlung  Berlin.  g 


1  jO  Schlosserarbeiten 

771.  Birckenfeld.  Neu  inventiert  Lauberbuch,  bellehenJ  in  6  Thcil...  durch  loh. 
Samuel  Birckenfeld  Schlofser  Meifler  gezeichnet.  Mart.  Engelbrecht  excud.  Erfter 
Theil:  Bl.  i,  3,  5,  7,  8;  Zweyter  Theil:  Bl.  9—16;  Dritter  Theil:  Bl.  17  —  20. 
PI.  ca.  300:200  (z.  T.  quer). 

18  Bl.  Schlosserarbeiten    aus   einer   gröfscrcn  Serie  in  Folgen  zu  je  4  Bl. 

Joh.  Samuel  Birckenfeld  inv.  et  del.  Mart.  Engelbrecht  excud.  PI.  ca.  300:200 
(z.  T.  quer).  Folge  Nr.  I,  Bl.  i,  2;  Nr.  II,  Bl.  5—8;  Nr.  III,  Bl.  9—12;  Nr.  V, 
Bl.   17—20;  Nr.  VI,  Bl.  21—24. 

19  Bl.  desgl.,    meist   in  Folgen   zu   je  6  Bl.     loh:  Sam:   Birckenfeld,   inv:   et 

del:  Joh:  Georg  Hertel,  excud.  Aug.  Vind:  PI.  ca.  300:200  (z.  T.  quer).  Verl.- 
Nr.  48,  4  Bl:  Nr.  i — 3,  5;  Nr.  64,  4  BL;  Nr.  102,  Bl.  1—4;  Nr.  141,  4  BL;  Nr.  142, 
3  Bl:  Nr.   i,  3,  ein  Bl.  ohne  Nr. 

Gitter.     Geländer.     Schiossieschläge.      Wandarme.     Muscheliaerk. 

111.  Baumann.  31  Bl.  Schlosserarbeiten,  aus  einer  grösseren  Serie  in  Folgen  zu 
je    4   Bl.     loseph    Baumann    inv.    et    del.    Martin   Engelbrccht    excud.  PL    ca. 

190:280  (z.  T.  hoch). 

Folge  Nr.  1,B1.  I,  3;  Nr.  3,  Bl.  10-12;  Nr.  4,    i    25— 28 ;  Nr.  VIII,  Bl.  29— 32 ;  Nr.  IX,  Bl.  33— 35  ;  Nr.  X, 
Bl.    13,  15,  16;   Nr.  V,  Bl.  17—20;    Nr.  VII,  Bl.    |    Bl.  37—40;  Nr.  XII,  Bl.  45—48. 
Schlossbeschläge,     Wandarme.     Geländer,     Schlüssel,     Grabkreiize.     Gitter. 

11z.  Graffenberger.  5  Bl.  Gitter,  Grabkreuz  u.  andere  Eisenarbeiten;  davon  i  Bl. 
Titelkartusche  mit  der  Inschrift:  Inventiert  vnd  Geftochen  durch  lohnnn  Andreas 
Graffen   Berger.  PL  ca.  270:170. 

I   Bl.   Schrankengitter   einer    Kapelle    mit    Leuchtern,    unbez.  PL   453:295. 

774.  Kessel.  4  Bl.  Geländer  und  "Wandarme;  davon  ein  Bl.  bez:  Phil:  Jacob. 
Kesfel:   Invi:  et:   Gezeichnet:   Math:   Losherr:   Gestochen:  PL  ca.   190:312. 

775.  Eichel.     9  Bl.  Gitter,  Geländer  und   Details.     E.  Eichel,   del.      I.  G.   Hertel,  exe. 

Verl.-Nr.  314,  Nr.  i — 4;  PL  ca.  260:190.  —  Verl. -Nr.  315,  Nr.  i — 4;  PL  1S5-198: 
225-260.   —  Verl.-Nr.  31g,  Nr.  3;        PL    185:224. 

776.  Babel.  Nouveaux  Desseins  de  Balcons.  Se  Vend  ä  Paris  ches  F.  Chereau... 
6  Bl.     Davon   ein  Bl.  bez:  Babel  in  et  sculp.       PL  ca.  310:210.  — •   Geländer. 

111.  Lamour.  Recueil  Des  Ouvrages  En  Serrurerie  ...  sur  la  place  Royale  De 
Nancy...  Compose  et  execute  par  Jean  Lamour...  Se  Vend  ä  Nancy  Chez 
l'Auteur...  ä  Paris  Chez  Francois  ...  (Privil:  1767).  gr.  fol.  Kupfertitel,  Widmung 
(Benard  Pe.^''-  Collin  del.  Sculp.),  9  S.  mit  Anfangsvignette  (Giradet  del.  a  Nancy 
par  Collin...),  20  BL,  z.  T.    numerirt.     Stecher:  Collin,   Nicole    fils  [1759],   Nicole 

pöre    [1760].   Gitter.     Gittcrthorc.      Wandarme.     Laternen.     Bekrönungen. 

IIS.  Duhamel.  Art  Du  Serrurier.  Par  M.  Duhamel  Du  Monceau.  1767.  fol.  Titel, 
III  u.  302  S.,  43  Bl:  Nr.  I— VI,  Vl2,  VII— XLII.  Zeichner:  Reniere,  Chaufourier, 
Brctez;  Stecher:  Eth.,  Cre.  und  J.  Haussard,  S.  Thomassin,  Lucas  u.  a.  Ist  ein 
Bestandteil  dts  Sammelwerks  Description  des  arts  et  metiers.  Die  Stiche  stammen 
z.  T.    aus    den   Jahren    1716    u.    1717;    sie   waren    damals    für    ein  Werk  bestimmt, 

welches    nicht    erschienen    ist.     —     .Schlosser.     Schlüssel.      Werkzeuge. 

119.  Bonthomme.  Nouveau  Livre  de  Serrurerie  De  differents  Balcons  composcs 
par  Gabriel  Bonthomme...   1775.     A  Paris  Chez  Crepy...  6  Bl.        PL  ca.   130:280; 

Titel:      160:280.    Geländer. 

780.  Breslau.  U^me  Llvre  de  Serrurie  composee  et  dessinee  par  J.  Breslau  M'y« 
Serrurier.  Se  Vend  chez  l'Auteur  ...  4  PL  auf  2  Bl.  Treppengeländer.      Pl.ca.i35:24o. 

Illeme    j^ivre    De  Serrurerie    Composee    et  Defsinee  Par  J.  Breslau  Serrurier. 

Se  Vend  chez  l'Auteur...  4  Bl.  Gitterthore.  PL  ca.  330:235. 

Geländer.     Gitterthore. 


Schloss  erarb  eiten 


131 


781.  B...  I"  [II?,  III?]  Cahier  De  Serrurerie  Invente  et  Dessine  par  B...  en  1777. 
se  Vent  a  Paris  rue  S^  Jacques.  Je  6  Bl:  Nr.  i — 6.  Maafse  verschieden.  Zum 
Teil  Gegenstiche  nach  J.  Breslau,  H^f^  livre  de  serrurerie.  —    Geländer. 

782.  Forty.  Oeuvres  De  Serrurerie  Inventees  Par  J.  F.  Forty.  Livre  I."  Appuis 
de  Fenetres  [Livre  11.'='""=  Balcons,  Livre  111. *=■"<=  Rampes].  Se  vendent  ä  Paris  chez 
l'Auteur  ...    et   ä    Marseille  ...    chez    M?  Forty.      Crepy    ex.      Je    6   Bl:    Nr.    i — 6. 

PI.    ca.    370:250    (L.    II.    U.    111    quer).    Geländer. 

[35].  Caillouet.  I?'-[— IV?]  Cah[ier]  de  Serrurerie  (A— D).  Je  6  Bl:  Nr.  1—6,  mit 
Sondertiteln.  PI.  ca.  220:350  (z.  T.  hoch).  Stecher:  Foin,  De  S'.  Morien.  (In: 
Lalonde,  Oeuvres,  11?   Partie.)  —    Geländer. 

783.  Grossmann.  Neuste  Schlosser  Arbeit...  CA.  Grosmann,  exe:  A.  V.  Verh- 
Nr.   18.     4  Bl:   Nr.   1—4.  PI.  ca.  260:190. 

6   ähnliche  Bl:    C.  A.    Grossmann,    exe.     Verl.-Nr.   29,    Nr.    i — 6.  PI.    ca, 

235:180. 

Gitter.      Geländer^    Wajidarine. 

784.  Hauer.  4  Bl.  Wandarme  und  Gitter.  1.  H.  del.  1.  Georg  Hertel  exe.  Verl.- 
Nr.  389.         PI.  ca.  235  :i6o. 

4  Bl.   Wandarme.     I.  H.  inv.   Grossmann   exe.     Verl.-Nr.  22,   Nr.  i — 4.  PI. 

ca.  220:  155. 

785.  Lalonde.  Grilles  d'Hötels,  de  Jardins  &c.  4  Bl:  Nr.  A,  B,  C,  D  (auch  1—4), 
bez:    La  Londe  Inv.    De  St.   Morien    Sculp.    [J.   Chereau  Exe]  PI.    ca.  245:370. 

I  Bl.  Gitterthor   aus:    IIS,  Cahier   de    l'Oeuvre.     Differentes  Grilles  pour  les 

Chateaux,  les  Choeurs  et  les  Chapelles  de  .Communion.     Compose  et   Dessine  par 
la  Londe   en    1789.     A  Paris   chez   Jacques   Chereau...  De   ft.  Morien   direxit.    A, 

Nr.     I.  Z.    300:195.   Gitter. 


786.  Zipper.  8  Bl.  Ge- 
länder und  Gitter. 
Jacob,  Zipper,  [in f. 
et.  sculp.]  ä  Augs- 
burg. 1.,  11.  Heft,  je 
2BI:  Plat.  1,11;  111. 
Heft,  2  Bl:  Plat.  II, 
III;  Heft  IV,  2  Bl: 
Plat.  I,  11.  PI.  350- 
360:230.  Guilm. 
S.  461 :   24  Bl. 

787.  Fietta.  4  Bl.  Git- 
ter. Chez  Fietta 
et  Comp  ä  Kriegs- 
haber pres  d'Augs- 
bourg.  i9.me:  Cha- 


ier,  Nr.  i — 4.      PI. 
ca.  285: 195. 

788.  Taylor.  Ornamen- 
tal IronWork,  or 
Designs  in  the  Pre- 
sent  Taste,  for  Fan- 
Lights,  Stair-case- 
railing...  Engraved 
on  twenty  one  pla- 
tes.  London,  Prin- 
ted  for  I.  &  J.  Tay- 
lor ...  Titel  u.  20 
Bl:  Nr.  1—21.     PI. 

ca.    210:  165.     —     Ge- 
länder.  Laternen.  it,  a. 


Aus:   Poilly,  Thürklopfer  [75 


Aus:   Lamour,  Recueil  [777]. 


6.  Instrumente  und  Maschinen. 

789.  Münster.  Fürmalung  vnd  künftlich  befchreibung  der  Horologien . . .  durch 
Sebaftianü  Münfter  ...  Gedruckt  zu  Bafel  bei  Heinrich  Peter.  (Widmg:)  1537. 
kl.  fol.    Titel,  5  u.  CLVll  S.;  Holzschnitte  im  Text.  —  Sonnenuhren. 

790.  Besson.  Theatre  Des  Instrvmens  Mathematiques  &  Mechaniques  de 
Jacques  BefTon  ...  Avec  L'Interpretation ...  Par  Francois  Beroald.  A  Lyon,  Par 
Barthelemy  Vincent...  1579.  (i"=  Ausg:  1568.)  fol.  Mit  Titel  40  S.,  60  Bl:  Nr.  1—60, 
z.  T,  von  J.  A.  Ducerceau,  4  Bl.  von  R.  Boyvin  (Rob.-Dum.  180 — 183).  —  Drehbänke. 

Wagen.     Maschinen.     Brunnen.     Lesepulte.     Scliijfe  u.  a. 


Instrumente  und  Maschinen 


133 


791.  Ramelli.  Le  Diverse  Et  A-rtificiose  Machine  Del  Capitano  Agostino  Ramelli 
Dal  Ponte  Della  Tresia...  Compofte  in  lingua  Italiana  et  Francese.  A  parigi  in 
cafa  del'autore  ...  1588.  fol.  Kupfertitel  (mit  dem  Brustbild  des  Ramelli  auf  der 
Rückseite,  gest.  von  L.  Gautier),  29  S.,  338  Bl.  Text  (zweiseitig)  mit  195  Kupfern, 
davon  3  Bl.  (Fig.  150 — 152)  bez.  mit  dem  Monogr.  des  Jean  de  Gourmont  (Nagler, 

Mon.    III,    5)'    Brunnen.     Wasserkunst     Brücken.     Kriegsmaschinen  u.  a. 

792.  Zeising.  Theatri  Machinarvm  Erfter  [—  Dritter]  Theill  In  welchem 
Vilerley  Künftliche  Machinae...  [WafTer  Künfte...  —  Mühlwerck ...]  zu  fehen... 
in  druck  zufamen  geordnet  Durch  Henricum  Zeifingk  ...  In  Verlegung  Hennig 
Groffen[n]  des  jungern...  in  Leipzigk  1612  [1610,  1612].  (Am  Schlufs  von  Th.  i :) 
Gedruckt  zum  andern  mal  zu  Altenburg  in  MeifTen,  durch  lohann  Meufchken  ... 
(i. Aufl.  1607).  qu.  4°.  Theill  (1612):  Kupfertitel,  67,  165  u.  i  S.,  25  Bl:  Nr.  I — XXV; 
Theil  2  (1610):  Kupfertitel,  6,  74  u.  4  S.,  25  Bl:  Nr.  i — 25;  Theil  3  (1612):  Kupfer- 
titel,   5,    91    U.    3    S.,    26   Bl:     Nr.    I — -26.   Maschinen.     Wasserkunst.    Mühlen. 

793.  Caus.  Les  Raisons  Des  Forces  Movvantes  Auec  diuerfes  Machines... 
[Livre  Second  Ov  Sont  Desseignees  plusieurs  Grotes  et  Fontaines...  Livre  Troi- 
siesme  Traitant  De  La  Fabriqve  Des  Orgves.]  Par  Salomon  De  Caus...  A  Franc- 
fort  en  la  boutique  de  I[e]an  Norton  ...    1615.    fol.    Livre  i:  Kupfertitel,  Widmung, 

4  S.,  44  Bl.  Text  mit  Kupfern  u.  Holzschn.    (zweiseitig);  Livre  2:  Kupfertitel,  2  S., 
20  Bl:  Nr.   I — 20  mit  Text  auf  d.   Rucks.;    Livre  3:  Titel,  9  Bl.  Text  m.  Kupfern  u. 

Holzschn.    (zweiseitig),     I    Bl.     Holzschn.    Maschinen.     Brunnen.      Orgeln.      Grotten. 

794.  Caus.  La  Pratiqve  Et  Demonstration  Des  Horloges  Solaires...  Par  Salomon 
De    Cavs...  A  Paris,    Chez  Hyerosme  Droüart...   1624...    fol.     Titel,   14  u.   80  S., 

Holzschn.    im    Text.    • Sonnenuhren. 

795.  Furtenbach.  Jofeph  Furtenbachs  defs  Aeltern,  Mannhaffter  Kunft-Spiegel, 
Oder  Continuatio,  vnd  fortfetzung  allerhand  Mathematifch-  vnd  Mechanifch ... 
erfrölichen  delectationen  ...  Gedruckt  in  ...  Augfpurg,  durch  Johann  Schultes... 
1663.  fol.  Titelkupfer,  Titel,  3,  20,  292  u.  i  S.,  mit  Titelkupfer  33  Bl:  Nr.  i — 11, 
ii'/2,   12 — 32.      Stecher:    Joh.  Ulrich    Arnold,  Joseph  Furtenbach  jun.    —    Kanonen. 

Maschinen.     Theatertnaschinen.    Feuerwerk.     Schiffe.     Brücken.     Festungsbau, 

796.  Schübler.    Neue  und  deutliche  Anleitung  zur  practifchen  Sonnen-Uhr-Kunft . . . 

durch...  Figuren  erkläret,  von  Johann  Jacob  Schüblern.    Nürnberg,  verlegts  Johann 
Chrifloph  Weigel  ...  1726.     8^?.  Titelkupfer,  Titel,  Widmung,   10,   197  u.  11   S.,  42  Bl: 

Nr.    I  —  XXXXII.    Sonnenuhren. 

797.  Description  Abregee  Des  Principaux  Arts  Et  Metiers  Et  Des  Instrumens ... 
A  Paris  chez  Guelard...  Et  ches  la  Veuve  de  P.  Fessard...  4.9.  Mit  Titel  118  Bl. 
bezw.  S.  gest.  Text:  Nr.  i — 118,  daneben  21  nicht  numerirte  Seiten  u.  Bl.  Er- 
finder:   Gebert;    Vignette:    Seb.  Le    Giere;    Zeichner:    Laury,    Guelard;    Stecher: 

Guelard,    Seb.  Le  Giere,    Marvie.     Werkzeuge.     Maschinen. 

798.  Die  Kunst  gute  Sonnen-Uhren  zu  machen  oder  Practifche  Anweifung... 
Sonnen-Uhren  geometrifch  und  arithmetifch  zu  verfertigen ...  Ulm,  Franckfurt  und 
Leipzig,   1762  .  Auf  Koften    der  Gaumifchen   Handlung.     85.   Titel,    10,  400  u.  8  S., 

5  Bl.    Tabellen,    71     Bl.    Kupfer.    Sonnenuhren. 


800.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  i  Bl.  drei- 
teiliger Chorstuhl  mit  Baldachin.  Gey- 
müUer  S.  290. 

801.  Ducerceau  (J.  A.)  46  Bl.  Möbel,  Möbelteile  und  Verwandtes;  vergl.  Geym. 
S.  319.  Darunter  20  Bl.  Schränke,  11  Bl.  Tische,  6  Bl.  Betten,  2  Bl.  Thüren,  i  Bl. 
Kaminaufsatz,    i  Bl.  Füllung   (fehlt   bei  Geym.),    i  Bl.  Füllung   nebst  2  Pilastern, 

2  Bl.  je  4  Pilaster,  i  Bl.  3  Sphingen,  i  Bl.  3  Hermen  (letztere  4  Bl.  bei  Geym.  S. 
319  als  Termes  et  pilastres).  PI.  210:143  bis  188:130.  —  Daran,  vermutlich  nicht 
zugehörig:  i  Bl.  Kirchenstuhl  (Z.  195:90,  Geym.  unter  Meubles);  i  Bl.  Ranke 
(Z.  115:140),  I  Bl.  grosser  Schrank  (PI.  339:215),   i  Bl.  Aufsatz  (PI.  290:145),  letztere 

3  Bl.    nicht   bei  Geym.;   2  Bl.  Dachfenster  (PI.  ca.   190:120,  Geym.  S.  318).     Alles 

Vorstehende  repr.  BalduS,  Paris  1880.  Schränke.  Bnffets.  Tische.  Betten.  Thüren.  Ba- 
luster.    Bank.     Kirchenstuhl.     Hermen.     Sphingen. 

802.  Stöer.  Geometria  Et  Perspectiva.  Hierjnn  Etliche  Zerbrochne  Gebew, 
den  Schreiner  jn  eingelegter  Arbait  dienftlich  ...  geordnet  vnnd  gefielt.  Durch 
Lorentz  StÖer  Maller...  jnn  Augfpurg...  1567.  (Am  Schlufs:)  Gedruckt  zu  Aug- 
fpurg,    durch    Michael    Manger  ...    kl.  fol.    Titel    u.    ii    Bl.    Holzschn:     Nr.    i  — ii. 

Andresen    III,    285.    —     Einlegearbeit.     Ruinenbilder. 

803.  Vredeman(Jan).  Differents  pourtraicts  de  menuiferie  afcauoirPortaux,  Bancs... 
De  rinuention  de  Jehan  Vredeman  dict  de  Vriefe  .  et  mis  en  lumiere  par  Philippe 
Galle.    Titel  u.   16  Bl:  Nr.  i  — 16.  PI.  ca.  260:195  (z- T.  quer).  —  Portale.    Tische. 

Bänke.     Fussbänke.     Btiffets.     Friese.     Betten.     Handtuchhalter.      Wandbrunnen. 

804.  HaS.  Künfllicher,  vnd  zierlicher  Newer  vor  nie  gefehener,  Funfftzig  Per- 
fpectififcher,  ftück  oder  Boden...  in  Kupffer  Geetzt,  durch  Georgen  Hafen... 
inn  Wienn.  ...  Gedruck  zu  Wienn  in  Oefterreich  durch  Steffan  Kreutzer.  Im 
M.D.LXXXIII.Jahr.  fol.  Titel,  6  S.,  (Porträt  fehlt),  Titelkupfer,  43  Bl:  Nr.I— XXXXIII 
u.  3  Bl.  ohne  Nr.  Andresen  III,  276.  Stecher  der  Füllungen  auf  Bl.  21  u.  30: 
Nie.   Andrea.   —  Decken. 

805.  Scaizi  (Lodovico).  I  Bl.  Rahmen  mit  dem  Bilde  Christi,  unterschrieben:  Sal- 
vator;   unten  das  Wappen  der  Aldobrandini.  PI.  274:202. 

806.  Eck.  Etliche  Architectischer  Portalen,  Epitapien,  Caminen,  Vnd  Schweyffen... 
An  Tag  Gebracht  Dvrch  Veit  Ecken...  Vnd  lacob  Gvckeisen...  1596.  Getruckt 
zu  Collen    durch    Johan    Buffemacher.     (Widmung:    1600.)    fol.    Kupfertitel  (Nr.  i). 


Möbel 


135 


Vorwort,  22  Bl:  Nr.  3 — 23,  25. 
Dazu  I  Bl.  dasselbe  Vorwort  in 
anderem  Druck.     Andresen  5. 

Thürai.    Grabtafeln.    Kamine.  Schweif- 
werk. 

807.  Guckelsen.    6  Bl.  Truhen,  Nr. 

I — 6.  Bl.  I  mit  Aufschrift:  lacob 
Gvckeisen  Inventvr  anno  1599.  In 
amplisfima  Ubiorum  Colonia  ex- 
cudit  Johan  Buchfemecher  ...  1599. 
PI.  ca.   145:225.     Andresen  3. 

808.  Guckeisen.     Schweyf  Bvch.   ^ 

Coloniae,  fumptibg  ac  formulis 
Jani  BuITmacheri ...  1599.  Kupfer- 
titel und  25  Bl:  Nr.  i  —  25,  bez. 
mit  den  Monogrammen  des  Ja- 
cob Guckeisen  und  Hans  Jacob 
Ebelmann.     Andresen  7.    —    füi- 

Imigen.  Rollwerk.  Bandwerk.  Ei7ilegear- 
beit.     Konsolen. 

809.  Ebelmann.  Architectvra  Kvnst 
Bvch  Darinnen  Alerhand  Bortalen 
Reisbetten  Vndt  Epitaphien  ...  An 
Tag  Gebracht  Dvrch  lohan  lacob 
EbelmanVon  Speier...  Anno  1599. 
Johan  buffemecher  exe.  in  Vbio- 
rum  Colonia.  Titel  u.  17  Bl.,  z.  T. 
numerirt:  Nr.  i — 8,  13,  16 — 19. 
PI.  ca.  250-260:185.  Dazu  i  Bl. 
Bettstelle,  quer,  mit  dem  Monogr. 
des  Gvckeisen   und  der  Nr.  I.   — 

Thüren.     Betten.      Grabtafelii. 

810.  Ebelmann.  Architectvra  Lehr 
Vnd  Kvnstbvch  Allerhant  Porta- 
len, Reisbetten,  vnd  Epithaphien ... 
an  tag  geben  durch  Johan  Jacob 
Ebelman  von  Speir.  Getruckt  zu 
Collen  durch  Johan  Buffemecher ... 
M  D  C.  Titel  u.  8  Bl.,  z.  T.  nume- 
rirt: Nr.  I — 8,  II,  13,  16 — 19. 
Auf  dem  Titel  das  Monogr.  des 
Jac.  Guckeisen.  Andresen  6.  Ist 
Neuauflage  des  vorigen  Werkes 
mit  neu  gestochenem  Titel.  Dazu 
I  Bl.  Bettstelle,  wie  bei  der  vori- 
gen Auflage. 

0  01^811.   Vredeman  (Paul).     Verscheyden 
"T^N   .w.  Schrynwerck      Als      Portalen, 

•^ -*■  Kleerkaften,    Buffetten  ...    georde- 

neert  en  geteyckent  Door...  Pau- 
lus   Vredeman    De  Vriese.     Ende 


Aus:   Ducerceau,  Möbel  [801]. 


van    nieus    in't    Licht   gebracht    Door    Claes    lanfs.    Viffcher.     In't   jacr    1630.      Het 
Eeerste  [Tweede]  Deel.    T'Amsterdam  Gedruckt  by  Claes  Janfs.  Vifscher...  (daneben 


I^Ö  Möbel 

der  franzosische  Titel),     qu.  fol.     Unvollständig;    vorhanden:    Deel  i:    Nr.  12 — 15; 
Deel  2:    Titel  (Nr.  A)  und  Nr.  d — f,  h — k,  n,  p,  v.  PI.  190-210:  ca   175. 

812.  Vredeman  (Paul).  Verfcheidene  Schreinwercke  als  Portalen,  KleiderkaRen  ... 
verordnet  vnd  abgezeichnet  durch  ...  Paulus  Vredeman  de  Vriefe.  —  Plusieurs 
Menviseries  ...  Anno  Christi  M  D  C  XXXXXVIII ...  Ouerraht  excudit.  qu.  fol.  Titel 
u.  24  Bl.,  Nachstiche  oder  Gegenstiche  nach  folgenden  Nummern  des  vorigen 
Werks:  2,  3,  6,  8,  9 — 11,  15 — 19,  b — d,  f,  g,  1,  m,  o,  q — t.  Dazu,  vermutUch  zu- 
gehörig,   I  Bl.  sechs  Stühle,    wiederholt   auf  Tafel   N    der  Oficina  Arcularia   von 

Cr.    de  Passe.  PI.    190-210:255-295    (z.  T.  hoch).    Wind/änge.    Büffets.    Betten.     Tische. 

Kirchenstiihl.     Stühle.      Wandbruiuien.      Wandbrett.     Handtuchhalter.     Kaniinböcke. 

813.  Arenas.  Breve  Compendio  De  La  Carpinteria  De  Lo  Blanco,  Y  Tratado 
Alarifes...  Por  Diego  Lopez  De  Arenas  ...  Corregido,  Y  Mejorado  En  Esta  Vltima 
Impression'  y  anadido  al  fin  un  Suplemento ...  Auo  de  1727...  En  Sevilla,  por 
Manvuel  De  La  Puerta...  A  cofta  de  Manvel  Angel  Xvarez...  (i.  Ausg.  1632?) 
fol.  Porträt,  Titel,  4,  126  u.  2  S.,  Holzschn.  im  Text.  —  Daran:  Villafane. 
Svplemento,  O  Adiciones  A  El  Compendio  De  La  Carpinteria  De...  Diego  Lopez 
De  Arenas.  Lo  Escribe  Don  Santiago  Rodrigvez  De  Villafane.  Afio  de  1727... 
En  Sevilla,  por  Manuel  De  La  Puerta...  fol.  Titel,  2  u.   16  S.  —  HoizmosaUc. 

814.  Passe.  Oficina  Arcvlaria  ...  Bovticqve  Menvserie  ...  Schriner  Laden  ... 
Schrinwerckers  Winckel  waer  in  begrepen  fyn  de  principaelste  flucken  der  Schrein- 
werckers  Const...  mit  nieuwe  inuentien  verciret  Door  Crifpinum  Pafseum  Juni: 
Amstelodami  In  Officina  Crispini  Pafsei  imprefsum.  1651.  (i.  Ausg:  1642).  fol. 
Kupfertitel,    19  Bl:    Nr.  A — T    und    ein    Bl.,    auf   welchem    die    Nr.  O    getilgt    ist. 

Maafse     verschieden.    Bett.     Büffets.     Schränke.      Wandschränke.     Stühle.     Tische. 

815.  Gole,  I  Bl.  Kunstschrank,  zwei  Ansichten  und  Grundrifs,  mit  handschriftlichen 
Erläuterungen:  Deux  cabinets  faits  a  Paris  pour  le  Roy,  par  Pierre  Gole  defunt 
son  Ebeniste  ordinaire.  PI.  355:240.  Um  1665,  vgl.  Guiflfrey,  Comptes  des 
bätiments  I,   63. 

816.  Le  Pautre  (Pierre).  Liure  De  Tables  qui  sont  dans  les  Apartemens  du  Roy 
sur  lesquelles  sont  posee  les  Bijoux  du  Cabinet  des  Medailles.  Dessine  et  Gravd 
par  P.  le  Pautre...  Se  vend  A  Paris  chez  Daigremont ...  6  BL,  davon  das  letzte 
mit  Unterschrift:  Büffet  Execute  a  Marly.         PI.  160:295.  —  Tische.    Büffet. 

817.  Boulle.  Nouveaux  Deisseins  de  Meubles  et  Ouvrages  de  Bronze  et  de 
Marqueterie  Inventes  et  graves  par  Andre  Charles  Boulle.    A  Paris  chez  Mariette... 

8    Bl :    Nr.    I 8.  PI.    ca.    210:310.    Wanduhren.     Kommoden.     Schreibzeuge.    Schreibtische. 

Leuchtertische.     Tische.     Toilettenspiegel.     Kaminböcke.     Kronleuchter.     Wandleuchter. 

818.  Unbekannt,  n  Bl.  Tischlerprofile  von  Fenstern  und  Thüren  aus  Versailles, 
mit  französischen  Beischriften.  Davon  i  Bl.  bez:  Profil  de  la  grande  Porte  de 
l'Eglise  parocchialle  de  Verfailles.    gr.  fol.  Maafse  verschieden. 

819;  Leblond.  Desseins  De  Developemens  D'Assemblages  De  Differens  Ouvrages 
De  Menuiserie...  Entwurff  Von  unterfchiedlicher  Tifcher- Arbeit ...  Am  erften  von 
Le  Blond...  verfaffet...  ins  Teutfche  überfetzt  und  herausgegeben  von  Jofeph 
Friderich  Leopold,  (Augsburg)   1710  (Originalausg:  1703).    fol.    Mit  Titel  6  S.,  8  Bl: 

Nr.     3,     5,    6,    8,    9,    II,    12,     14.  PI.    ca.     290:210     (z.     T.    quer).     —    Kanzel.     Thüren. 

Kirchenstühle.     Profile. 

820.  Unbekannt.  4  Bl.  Tischplatten  mit  Verzierungen  aus  Band-  und  Laubwerk; 
auf  einem  Bl.  eine  chinesische  Scene.    Unbezeichnet.         Z.   175:230. 

821.  Toro.     Livre  De  Tables  De  Diverses  Formes...  Invent^  par  I.  B.  Toro,  &  Mis 


Möbel 


137 


Aus:  Vredeman,  Schreinvvercke  [812]. 


138 


Möbel 


au  jour  par  les  foins  Du  Sieur  C.  N.  Le  Pas-DuBuisson  l'atne...  Se  vend  A  Paris 
Chez  le  Sieur  du  Buisson.  6  Bl.  bez:  I.  B.  Toro  Inv.  et  del.  De  Rochefort  Sculpfit. 
PI.  ca.  225:335  (Titel  hoch).     Lagrange  (siehe  oben  Nr.  219)  91.  —  Tische. 

822.  Roumier.  \  BI.  Wandtische,  bez.  mit  Monogr.  ^  =  Francois  Roun::ier.  Nr.  7. 
Z.   177:233- 

823.  Pineau.  Nouveaux  Desseins  de  Pieds  de  Tables  et  de  Vases  et  Consoles 
de  sculpture  en  bois  Inventes  par  le  Sieur  Pineau  sculpteur.  a  Paris  chez  (J.) 
Mariette...  6  Bl:  Nr.   i  —  6.  PI.  ca.  205:270.  —    tüc/w.    Konsolen.  « 

824.  Schübler.  Nützliche  Vorftellung,  Wie  man...  Bequeme  Repofitoria,  compen- 
diofe  Contoirs  und  neu  faconirte  Medaillen-Schräncite ...  ordiniren  kan  ...  inventirt 
und  gezeichnet  Von  Johann  Jacob  Schübler.  Nürnberg,  In  Verlegung,  Johann 
Chriftoph  Weigels...  fei.   Wittib...   1730.    fol.  Titelkupfer,   mit  Titel  52  S.,    19   Bl.: 

Nr.    I — XIX.  PI.    ca.    280:180.    - — •    Leseptdte.     Schreibtische.     Bücherschränke. 

825.  Schübler.  Nouveaux  Defseins  des  Lits  en  Perfpective  avec  d'autres  Deco- 
rations des  Chambres  ä  coucher,  inventes  par  Jean  Jaques  Schübler...  A.  Nuren- 
berg  chez  Jean  Trautner  Graveur.    6  Bl.  mit  Beischriften,  Nr.  i — 6.     PI.  290: 180-190.  — 

Betten. 

826.  Schübler.  Tavole  DiParata...  Nouveaux  Dressoirs,  Et  Tables  De  Parade... 
Neu  faconirte...  Parade,  Speifs,  Dressoirs  und  ...  Spiel-Tifche  ...  inventirt,  gezeichnet 
und  ans  Licht  gebracht  von  Johann  Jacob  Schübler...  Nürnberg,  in  Verlag  bey 
Johann  Michael  Seitz,  und  Chriftoph  Conrad  Zell.  1738.  qu.  fol.  Mit  Titel  4  S., 
6  Bl:  Nr.   1  —  6.  (And:  Georg:  Schübler:  jun:   fcul:)  PI.  ca.   175:260. 

■  S'Espone...  Sei  Sorti  D'Ottimanente  Proporzionati,   Comodi,  E  Bellissimi 

Armaj...  Agreable  Representation  De  Six  Sortes  D'Armoires  Et  De  Commodes... 
Anmuthige  Vorftellung,  Wie...  Sechferley ...  Commode,  Wäfch,  Curiofitäten  und... 
Stuben-Schräncke  Zu  verfertigen  ...  find  ...  Inventirt  ...  von  Johann  Jacob 
Schübler...  Nürnberg,  Zu  finden  bey  Johann  Michael  Seitz,  und  Chriftoph  Conrad 
Zell.   1738.    qu.  fol.    Mit  Titel  4  S.,  6  Bl:   Nr.   i — 6.    (And:   Georg:   Schübler:  jun: 

fcul:)  PI.    ca.    175:250.    Tische.     Spieltische.     Kommoden. 

827.  Rumpp.     Unterfchiedliche  neue  fehr  nützliche  Tischler  oder  Schreiner  Riffe 

Inventiert  u[nd]  gezeichnet  von  Johannes  Rumpp  von  Kircheimb  unter  Teckh 
[Bürger  und  Silber-Kiftler  in  Augfpurg].  Martin  Engelbrecht  cxcudit.  Folgen  zu 
je  6  Bl.  u.  je  mit  demselben  Titel.         PI.  ca.  300:200. 


Nr.  76  —  Verl -Nr.  15,  5  Bl :  lfd.  Nr.  8i,  82,  84—86. 
Stecher:  Joh.  Georg  Ringle,  Joh.  Jac.  Gräfsmann  (J.  J. 
Kresmaun),  Andreas  Hofer. 

31  Bl.  weiterer  Folgen  von  Möbelentwürfen  aus  dem  Verlage  von  Mart.  Engel- 
brecht, z.  T.  mit  Sondertiteln.  PI.  280-300:190-215   (z.  T.  quer). 


Verl.-Nr.  A,  2—6,  36  Bl :  lfd.  Nr.  1-36.  —  Verl.- 
Nr.  8,  4  Bl:  Nr.  2—4,  6  (lfd.  Nr.  44—46,  48).  — 
Verl.-Nr.  11,    6   Bl:   lfd.   Nr.   61-66.  —  i  Bl.  lfd. 


Nr.  165—170.  —  Nr.  40,  2  Bl:  Ein  Schatzkäftle, 
Commod-Kaften,  Nr.  3,  5  (lfd.  Nr.  197,  199). —  Nr.  45: 
Neu  inventirte  Gies-  Fas  und  Commodkaften  ...  2  Bl: 
Nr.  1,  3  (lfd.  Nr.  222,  224).  —  Nr.  46,  i  Bl.  zwei  Kon- 
solen, lfd.  Nr.  226.  —  Nr.  136,  4  Bl.  Teile  eines 
Schreibzeuges,  Nr.  1—4  (lfd.  Nr.  599—602).  —  Nr.  137, 
4  Bl.  Intarsien,  Nr.  1—4  (lfd.  Nr.  603—606). 
Schränlic.  Schreibtische.  Stühle.  Sofas.  Betten.  Wiegen  Biiffets.  Spieltisch.  Standuliren.  Tische. 
Brettspiele.     Schmitc/c/casten.     Kommoden.     Wandbrunnen.     Schreibzeug.     Täfelungen.     Einlegearbeit. 


Verl.-Nr.  20,  i  BI:  '/a  Theil  zum  Pult  eines 
Schreibtifches,  lfd.  Nr.  105.  —  Nr.  31:  Neue  In- 
vention  von  Thüren  mit  artigen  Auskleidungen  . . . 
2  Bl:  lfd.  Nr.  107,  108.  —  Nr.  27,  3  Bl.  Brettspiele, 
lfd.  Nr.  133—135.  —  Nr.  29,  6  Bl.  Aufsäz,  Blind- 
flügel und  untergehäng,  lfd.  Nr.  A  141 — 143,  B 
144 — 146.  —  Nr.  34,  6  Bl.  verschiedene  Möbel,  lfd. 


828.  Cornille.  27  Bl.  Tischlerarbeiten,  in  Heften  zu  je  4  Bl.  (Livre  I— XII)  mit 
französischen  Beischriften,  bez:  Defsind  par  F.  Cornille.  [A]  Monchelet  fculp. 
[ä  Paris,  ches  Fran9ois  Chereau...]  PI.  ca.  370:240.     Guilm.  S.   176:  50  Bl. 

Liv.  1:   Altäre,  4BI:  Nr.  1—4;  Liv.  2:  Thüren,    |   Liv.  4:  Alcoven ,  2  Bl:  Nr.  2,  4;  Liv.  5:  Büffets,    2  Bl: 
1   Bl:    Nr.   I  ;    I.iv.    3:    Beichtstühle,     i   BI :    Nr.   i;        Nr.    3,    4;      I,iv.    6:     Kirchenstühle,    4    Bl :     Nr.    1—4; 


Möbel 


139 


Liv.  7:  Kanzeln,  2  Bl :  Nr.  2,  3;  Liv.  8: 
Wanddekorationen,  3  Bl :  Nr.  1,3,4;  Li^'  9  : 
zwei  Bibliotheken,  Glashaus,  Wanduhren, 
4BI:  Nr.  1—4;  Liv.  10:  Orgeln  u.  Vor- 
hallen, 3  Bl:  Nr.  I,  3,  4;  Liv.  11:  Kirchen- 
stühle u.  a.,  I  Bl:  Nr.  i. 

Altäre.      Büffets.      Kanzeht,      Bücher- 
schrä7ike.     Wanduhren.     Orgel. 

829.  Rudolph   (Chr.  Fried).     Livre 
deTables  francoises  nou- 
vellement  inventees  par  C. 

F.  Rudolph.  J.  G.  Merz 
excud.  Aug.  Vind.  Verl.- 
Nr.    I,    6   Bl:      Nr.    i  — 6. 

PI.    ca.   175:240.   Tische. 

830.  Plumier.      L'Art    De 

Tourner  ...  Die  Kunft 
zu  drechfeln...  vom  Hrn. 
P.  Carl  Plümier  ...  abge- 
fafst,  nun  neben  der  fran- 
zöfifchen  Urfchrift  mit  einer 
deutfchen  Ueberfetzung, 
einigen  ...  Kupfern  ver- 
mehrt herausgegeben  von 
einem  Liebhaber  der  Dreh- 
kunft.  Mit  vier  und  acht- 
zig Kupfertafeln.  Leipzig, 
verlegts  Bernhard  Chri- 
floph  Breitkopf  und  Sohn. 
(1776).   fol.    Kupfertitel  (G. 

G.  Endner  fculp.),  Titel, 
2  Bl.  Widmung,  XX  u. 
234  S.;  Kupfertitel  u.  83  Bl: 

Nr.  I  — LXXXIV.  —  Drechs- 
lerarbeiten.     Werkzeuge. 

831.  König.    5  B'-  Schränke, 

davon  2  Bl.  Schnitte  u. 
Grundrisse.  König,  inv. 
et,  del.  Joh:  Georg  Hertel. 
excud:  Verl. -Nr.  42,  Nr. 
I — 5.       PI.  ca.  300:195. 

832.  Craaz.  i  Bl.  zwei 
Tische.  Gottfr: 
Craaz,  inv:  et  del. 
Joh.  Georg  Hertel, 
excud.  Verl.-Nr.  46, 
Nr.  2.  Z.  290:195. 
Guilm.  S.  429: 
4  Bl. 


833.  Rösch.  Nou- 

velles  Facon, 
pour     ies 
Horloges. 


Aus:  Hoppenhaupt,  Standuhren  [837]. 


I40 


Möbel 


G.  S.  Rösch,  del:    J.  Gottlieb  Thclot   fculp.      loh:   Georg  Hertel  exe:     Verl. -Nr.  73.' 

3    Bl.  PI.    293:180.    Standicliren. 

834.  Röscher.     4  Bl-  Uhrgehäuse    nebst  Details  für  Schnitzarbeit.     G.    M.  Röscher, 
inv.  et  del.     loh.   Georg  Hertel,   excud.     Verl. -Nr.  99,   Nr.   1—4.         PI.   ca.  200:300. 

4  Bl.  Schränke    nebst  kleineren  Möbeln   und  Details.     G.  M.    Röscher   inv: 

et  del:     loh:  Georg  Hertel,   exe:     VcrI.-Nr.  100,   Nr.   i — 3;  ein  El.  ohne  Nr.     PI.  ca. 

200:300.    Wanduhren.     Biijfets.     Stühle. 

835.  Hertel.     4  Bl.  Standuhren.  G.  L.  Hertel,   fec.    I.  G.  Hertel,  exe.       Verl.-Nr.  157. 
PI.  ca.  235: 180. 

4  Bl.  Spiegel.  G.  Leop.   Hertel,  del.  et  fecit.    I.   G.  Hertel  exe.    Verl.-Nr.  349. 

PL  ca.   190:230. 

— —  4  Bl.  Standuhren.  G.  L.  Hertel,  del.  et 
fecit.  loh.  Georg  Hertel  exe.  Verl.-Nr.  350, 
Nr.  I — 4.     PL  ca.  230:185. 

836.  Habermann.    17  Bl.  Möbel.    F.  X[av]. 

Haberman,  inv.  et  del.  loh:  Georg  Hertel, 
excud.  Meist  Folgen  zu  je  4  BL:  Nr.  i — 4. 
PI.  ca.  300:   190-200  (z.  T.  quer). 

Verl.-Nr.  163:  Schreibtische,  s  Bl.  (i  Bl.  Grund- 
rifse) ;  Nr.  i — 5.  —  Nr.  165:  Zimmer  mit  Möbeln.  — 
Nr.  178:  Kommoden,  je  zwei  auf  i  Bl.  —  Nr.  299: 
Wandtische  u.  Stühle.      PI.  ca.  190  :  250. 

8  Bl.  Möbel   in  zwei  Folgen  zu  je  4 

Bl:  Haberman  inv.  et  del.  Mart.  Engel- 
brecht excud.  Verl.-Nr.  77:  Wandtische, 
Nr.  1—4.  (lfd.  Nr.  358—361;  PL  ca. 
300:190.  — VerL-Nr.  84:  Stühle  u.  Sessel, 
lfd.  Nr.  386 — 389.  PL   195:260. 

Schreibtische.      Wandtische.     Kommoden,     Stühle. 

837.  Hoppenhaupt.  5  B'-  \A^andtische;  da- 
von 2  Bl.  bez:  Hoppenhaupt  Senifor]  inv: 
PL  ca.   185:255. 

I   Bl.     Sofa,    bez.  wie  oben.  PL 

245:365- 

3  Bl.     Kommoden,    bez.  wie  oben. 

PL  235:290;  270:290;   188:333. 

4  Bl.     Standuhren    auf   schlankem 

Kasten,  bez:  Hoppenhaupt  fenior  inv: 
[bezw.  del.]       Z.  ca.  270:130.     Dazu  i  81. 

Nachstich,  bez:  Hoppenhaupt,  Sen.  del.     J.  G.  Hertel,  exe:    A:V:     Verl.-Nr.  90. 

2  Bl.    Standuhren  auf  breitem   Sockel,    bez.    wie  vorher.        PL  269:218. 

I   Bl.    desgl.,  über    dem  Zifferblatt  geflügeltes  Kronoshaupt,    bez.  wie  vorher. 

Rechts   beschnitten:      PI.  276  hoch,  Z.   244  breit. 

838.  Unbekannt.     2  Bl.    grosse  Bildrahmen,  Rococo,  vielleicht  zum  Eindrucken  von 
Porträts  bestimmt.        PL  ca.   530:670  (hoch  u.  quer). 

[1631.  Look.     A  Book  of  Tables.    Candle  Stands,  Pedostals,   Tablets,  Table  Knees 
&c.  &c.  by     Matt,,  Lock.     6  Bl:   Nr.   1—6.        PL  ca.   180:285  (2  Bl.  hoch). 

6  BL  Spiegel,  z.  T.  mit  Kaminen,  Nr.  1—6.   BL  i  bez:  Glazier  delin.  J.  Taylor 

sculp.'    BL  2 — 6:  M.  Lock  delin.  June  fc.  (Bl.  5:  Walker  Sculp.).     PL  260-290:160-180. 

WandtiscJie.     Spiegel. 


Aus:   Chippendale,   Guide   Du  Ta 
pissier  [839]. 


839.  Chippendale.      Le   Guide    Du    Tapissier,    De   L'Eb^niste,    Et  de  tous  ceux 


Möbel 


141 


qui  travaillent  en  Meubles  ...  Un  Ample  Recueil  De  Desseins  dans  le  gout  Go- 
thique,  Chinois,  &  Moderne:  ...  Par  Thomas  Chippendale  ...  Troisieme  edition. 
Revue,  &  ...  augmentee  ...  ALondres:  Chez  T.  Becket  &  P.  A.  De  Hondt  ... 
1762  (i.  Ausg:   1754).  fol.  Titel,  2  u.  23  S.,  200  Bl:    Nr.  I — CG.  Stecher:  M.  Darly, 

IsaaC    Taylor    U.    a.    Säule^iordiiungen.      Gothische  und  chinesische' Möbel.     Stühle.     Sofas.     Betten, 

Tische,  Toilettejttische.  Kommoden,  JVandtische,  Schreibtische.  Bücherschränke.  Orgeln.  Truhen. 
Wandbretter.  Leuchtertische.  Sockel.  Laternen.  Kronleuchter,  Ofenschirjne.  Schmuckkasten.  Konsolen. 
Standuhren,     Wajiduhren.     Spiegel.     Rahmen.     Wandleuchter.     Kamine.     Bügel.     Schiossieschläge. 

840.  Ince  &  Mayhew.     The  Universal  System  of  Houshold  Furniture. . . .  By  Ince 
&  Mayhew  ...   London  ...  To  be  had  of  the  Authors  &  at  A.  Weoblys  ...  (auch 


Aus:  Delafosse,  Serie  [25]. 


mit  französischem  Titel  und  Text),    fol.    2  Kupfertitel,  i  Bl.  Widmung,  2  u.  11  S.; 
95  Bl:    Nr.    I — LXXXIX,  go — 95,  bez:     W.    Ince  [bezw.    Mayhew]    inv.      et  delin. 

M.    Darly    Sculp.    Gothische  Möbel.      Stühle.      Laternen.       Tische.       Schreibtische.     Bücherschränke. 

Lesepulte,     Betten,     Toilettentische.    Watidbretier .     Ofenschirme.    Spieltische,     Orgeln.    Sofas.    Leuchtertische, 
Wandleuchter.     Kronleuchter.     Wandtische.     Rahtnen.     Spiegel.     Kamine.     Kaminböcke, 

841.  Benard.  i  Bl.  Möbel  u.  Tafelwerk,  mit  Unterschrift:  Architecture.  Benard  Fecit. 
Aus:     Encyclopedie  von  Diderot,  Architecture.         PI.   438:354.  —    So/a, 

842.  Zick.  I  El:  Ruhmverneuertes  Ehren-Maal  Der  ...  Holz-  Bein-  Hörn-  Metall- 
und  Silber-Drechsler.  Welches  ...  Hanfs  Weber,  Anno  1589.  in  ...  Reim  verfaffet, 
jetzo  aber  ...  in  diefe  Form  überfetzt  Gottlieb  Siegmund  Wolff  ...  Nürnberg  ... 
Im  Jahr  1760.  Gedicht,  mit  einem  allegorischen  Kupfer  von  J.  G.  Zick.  fol. 
PI.   159:322. 

843.  IVleil.  3  Bl.  Wandspiegel  mit  Konsoltischen.  Davon  i  Bl.  bez:  J.  W.  Meil 
inv:  et   fc:;  auf  2  Bl.   die   Bez.  gelöscht.        PI.  365:144. 


142  Möbel 

[zu  843,  Meil]  1  Bl.  Konsoltisch.  J.  W.  Meil  jnv:  et  fecit.  PI.  174:245.  Guilm. 
S.  456:  4  Bl. 

[25].  Martinet.  2  Bl.  Dessein  de  Büffet  ...  A  Paris  chez  Daumont  .  O  .  Das  eine 
Bl.  ist  Gegenstich  zu  pl.  82  des  Livre  nouveau  de  Vignole  (1767  chcs  Petit). 
Als  Folge  O  in  das  Werk  des  Delafosse  aufgenommen.       PI.  ca.  290:190.     Guilm. 

S.    195    U.    121.    Büffets. 

[25].  Babel.  2  Bl:  Dessein  de  Büffet.  A  Paris  chez  Daumont.  0.  Gegenstiche 
zu  pl.  67  u.  81  des  Livre  nouveau  de  Vignole  (1767  ches  Petit);  bilden  mit  2  Bl. 
Martinet  die  Folge  O  in  Delafosse,  dritte  Reihe.       PI.  ca.  270:200.     Guilm.  S.   174 

U.    221.  Büffets. 

[25].  Duval.  4  Bl-  Sofas,  mit  Unterschriften:  Paphose,  Sopha,  Duchefse,  Canapd. 
Duval  inv.,  Daumont  ex.  ...  Q.  PI.  ca.  230:335.  Ist  Folge  Q  von  De  la  Fosse, 
Serie  III. 

844.  RoubO.  L'Art  Du  Menuisier.  Premiere[ — Quatrieme]  Partie.  Par  M.  Roubo  le 
fiils...  i769[ — 1775].  gr.fol.  6  Bde:  I.''«,  11.^  partie,  V" — III.«  scction  de  la  III.«  partie, 
IV.«  partie;  je  mit  Sondertitel,  Bd.  i,  2  mit  je  2  S.  Vorwort  u.  Privileg,  1312  S. 
durchgehend    paginirt,    382    Bl:     Nr.    i — 382.       Stecher:    Laurent,    Berthault,     Ch. 

Beurlier,  Benard  U.  a.  —  Jßd.  l:  Werkzeuge.  Fenster.  Thnrcn.  ISd.  2:  Fufsböden.  Täfelungen. 
Büffets.  Bücherschränke.  Kirchenstühle.  Beichtstühle.  Kanzeln.  Altäre.  Orgeln.  Bogenkoustruktionen. 
Treppen.  Geländer,  lid,  3:  Wagen.  Schlitten.  Jid*  4:  Stühle.  Sojas.  Badestühle,  Betten.  Billards. 
Spieltische.  Schreibtische.  Tische.  Schränke.  Büffets.  Kommoden,  lid.  5:  Eijilcgcarbeilen.  Lesepulte. 
Jid,  G :  Lattenmerk.     Gartenhäuser.     Gartenmöbel. 

845.  Liard.  4  Bl.  Himmelbetten,  mit  franzosischen  Beischriften.  Liard  Fecit 
[Invenit].  Se  vend  ä  Paris  chez  Liard  dessinateur,  Rue  Jocquelet  ...  PI.  ca. 
425:265;   ein  Bl.  442:290. 

Recueil   de  differents  Canapes   et  autres  garnis.     Se  vend  ä  Paris  chez 

Liard  ...  4  Bl:   Nr.    i — 4.        PI.  200-225:320-345. 

2  ähnliche  Bl:  Canape   a   Confidance,   Veilleuse,    bez:  Liard   fecit.         PI,  ca. 

210:345- 

Recueil  De  differents  Fauteuils    et  Chaises   et  autres    garnis.     Se   vend 

ä  Paris  chez   Liard   ...  3  Bl.  mit  6  PI:   Nr.   i — 6.       PI.   185-210:160-173.    —    Betten. 

Sofas.     Stühle.      Ofenschirm. 

846.  Grossmann.  Neueste  Schreiner -Arbeit  im  Jahr  1776.  C:  A:  Grossmann 
exe.  A.  V.  4  Bl:  Verl.-Nr.   17,   Nr.   1  —  4.        PI.  ca.  235:180. 

4  Bl.  Möbel.      C.  A.   Grossmann,   cxc.  A.  V.    Verl.-Nr.  30,   Nr.   i — 4.   Maasse 

wie  vorher, 

847.  Hauer.  ^  Bl.  Wandspiegel  mit  Konsoltischen.  Joh.^  Hauer  del.  Joh.^  Grad- 
mann  exe.  Verl.-Nr.  XXIV,   Nr.  3,  4.        PI.  ca.   230:160. 

Boetes    de    Pendules    desfines   es    graves    par   Jean   Hauer   a  vendre   chcs 

Jean  Gradmann.     4   Bl:  Verl.-Nr.  XXXI,   Nr.   1  —  4.        PI.  ca.  215:160. 

4  Bl.  Schreibtisch  u.  Kommoden    nebst    Grundrissen,      desfine    et   gravö 

par  Jean   Hauer,     ä  vendre  ches   Jean  Gradmann.     Verl.-Nr.  32,  Nr.  i — 4.        PI.  ca. 

230:170.    Standuhren. 

848.  Riedel.  Boetes  de  pendules.  GotU'  Friedr.  Riedel,  Sculpsit  Joh.^  Gradmann 
excud.     A.  V.     2   Bl:  Verl.-Nr.   25,   Nr.   i,  2  (ao.   1779).        PI.  ca.  230:180. 

Pendules  et  Feux.     Gottl.1'    Fried.  Riedel,  Sculpsit.     Joh.^  Gradmann  exe. 

I     Bl  :    Verl.-Nr.    26,     Nr.     I     (ao.     1779).     —     Standuhren.      Wanduhr.     Kaminbock. 

849.  RanSOn.  12  Bl.  Betten,  mit  Unterschriften,  i.""  [2.e]  Cahier.  A  Paris  ches  [chez] 
les  Campion[s]  freres  ...  bez:  Ranson  del[ineavit].  Juillet  Sc[ulp][sit].  Je  6  Bl: 
Nr.    I — 6.  PI.   ca.   320:200. 


Möbel 


•43 


[zu  349,  Ranson]  i  Bl.  Himmelbett  aus:  Suite  de  l'oeuvre  de  Ranfon,  A.  Nr.  6.  Bert- 
hault  scul.         PI.  350:230. 

850.  Bauer.  Ouvrages  de  Menuiserie.  Bauer  del.  J.  C.  Schleich  Sc.  Jean  Grad- 
mann exe.  4  Bl:  Verl-Nr.  38,  Nr.  1 — 4.  PI.  ca.  280:175.  —  S/ieg-d.  Standuhren. 
Schränke. 

851.  Prieur.  VlII«  Cahier  de  Meubles  et  Trumeaux.  Prieur  del.  Fay  Sculp.  A 
Paris  chez  Mondhare  et  Jean...  4  Bl:  Nr.   i — 4.  PI.   ca.  310:200. 

852.  Lalonde.    l!''  Cahier  de  Menuiserie  pour  Facade   et  Elevation  de  Boutique. 
Compose  et  Dessine  par  de  la  Londe  en  1788.    Ä  Paris  chez  J.  Chereau...  4  Bl: 
Nr.   1—4  (A— D).    Carree  Sculp.         PI.  ca.  220:335.        Guilm.  S.  242:  2  Hefte. 
VIII?  Cahier  de 

Meubles.  2.'=  de  Lit. 
Dessine  par  De  la 
Londe  et  Grave  par 
Fay.  A  Paris  chez 
Jean...  4  Bl:  Nr. 
I — 4-  PI.     ca. 

300:200  (Bl.  4  quer). 
Guilm.    S.    243:     25 

Hefte. Laden.  Betten. 

853.  Book.  The  Cabi- 
net-Makers'  London 
Book    Of  Prices, 

And  Designs  Of  Ca- 
binet  Work  ...  Illu- 
strated  WithTwenty- 
Nine  Copper  -  Pla- 
tes...  The  Second 
Edition,  With  Ad- 
ditions.  London: 
PrintedByW.Brown 
And  A.  O'Nell  ... 
1793  (i.  Ausg:  1788). 
4°.  Titel,  3  u.  266 
S.,  24  Bl.  Tabellen; 
Kupfertitel,  28  Bl: 
Nr.  2 — 29.  PI.  ca. 
250:175  (z.  T.  quer). 
Zeichner:  Shearer, 
Casement,  Heppel- 
white;    Stecher:    Elbon,  Towes. 


Aus:  Boucher,  Gesammtwerke  [31]. 


Tische.     Waschtische.     Schreibtische.     Täfelungen. 


854.  Heppelwhite.  The  Cabinet-Maker  And  Upholsterer's  Guide;  Or,  Reposi- 
tory  Of  Designs  For  Every  Article  Of  Household  Furniture...  From  Drawings  By 
A.  Heppelwhite    and   Co London:    Publifhed    by  I.    and   J.  Taylor...   17S9.    fol. 

4    U.    24    S.;     125    Bl:     Nr.    I  — 125.    Stahle.      Sofas.      Schreibtische.     Bücherschränke.     Lesepulte. 

Schmuckkasien.  Kredenzteller.  Spieltische.  Toilettentische,  Schränke.  Wandbretter.  Ofe?tschir>ne.  Betten. 
Leuchtertischc .      Wandleuchter .     Spiegel. 

855.  Sheraton.     The    Cabinet-Maker  And    Upholsterer's    Drawing-Book.    In 

Four  Parts.  By  Thomas  Sheraton...  The  Third  Edition,  Revised...  London: 
Printed  By  T.  Bensley...  For  W.  Baynes...  1802.  4°.  (Part  I — III:)  Titelkupfer, 
mit  Titel  VIII,  VIII,  446  S.,  120  Bl:  Plate  i— 61,  25,  26,  29,   56;  (Part  IV  =  Appen- 


144 


Möbel 


dix:)    mit   Titel    60,    24  S.,    54  Bl:    pl.   i — 32,    30,  39,  41,  49,   52,  64,   66,  75,    i  — 14. 
Stecher:    G.  Terry,    J.  Newton,  I.  Barlow,    Thornthwaite,   J.   Caldvvall.  u.  a. 

Scliy:'i/>t!sche.      Wnschtischc.      Toilettentische.     Betten.    Sofas.    Stühle,     ßüclierschyiiitke.    Tapczicrarhciten. 

856.  Fietta.  3  Bl.  je  4  Stühle.  Chez  Fietta  et  Comp,  a  Kriegshaber  pres  d' Augs- 
burg.    Nr.   I — 3.  PI.  ca.  275:205. 

857.  Unbekannt.     21  Bl.  Tapezierarbeiten,  mit  französischen  Beischriften,  kolorirt. 

Unvollständig    (aus  Nr.   I 45).  PI.    ca.    190:160-220.    Betten.    Fenstervorhänge.     Tapc- 

zierarheiten. 

858.  MeubleS.  Serienwerk,  699  kolorirte  Bl.  mit  der  Ueberschrift:  Paris  [An  10], 
Meubles  et  Objets  d  Goüt.  Bl.  i — 4  bez:  Rue  Montmartre,  Nr.  132;  Bl.  701  ff. 
Coüet  Auteur  et  Editeur,  rue  de  Vaugirard  Nr.  15.  qu.  fol.  4  Bde.  Bd.  i:  Nr. 
I — 200.     Bd.   2:   Nr.  201 — 400  (unvollständig);  Bd.  3:  Nr.  401 — 600  (unvollständig); 

Bd.    4:    Nr.    601 754-    Empire-StH.    Tische.    Schreibtische.    Waschtische.    Toilettentische.    Schränke. 

Biichersc!iränl;e.      Kommoden.      Stühle.      Sofas.      Betten.     Spiegel.     Standuhren.      Wagen.      Tapezier arbeiteii. 
Vorhäjige , 

859.  Hope.  Household  Furniture  And  Interior  Decoration  Executed  From  Designs 
By  Thomas  Hope.     London,  Published...   1807,   by  Longman,  Hurst  &c.     gr.  fol. 

Kupfertitel,    60    Bl:     Nr.     I 60.    Empirc-Stil.     Ziervasen  n.  a. 

860.  Prud'hon.  Toilette  De  L'Imperatrice . . .  Marie-Louise  Et  Berceau  Du  Roi 
De  Rome  Son  Fils;  Executes  par  Odiot  et  Thomire,  d'apres  les  dessins  de 
Prud'hon  et  Cavelier...  Chez  Bance  aine...  fol.  Titel  als  Umschlag,  2  S.,  5  Bl., 
kolorirt.  Zeichner:  Cavelier;  Stecher:  Pierron.  Daran:  i  Bl.  Grand  Tapis  de 
pieds.  Normand  del.  et  Sculp'. ;   kolorirt.        PI.  240:340.  —   Wiege.    Spiegel. 


Aus:  Sheraton,   Cabinet-Maker  [855]. 


Aus:  Unbekannt,   Schiifschnäbel  [889]. 


8.  Wagen  und  Schiffe. 

861.  Hirsvogel.     2  Bl.  Gespanne  von  Schlitten  und  Wagen,  datirt  1546.    Bartsch  20,  21. 

862.  Scutter.  Ein  fchönes  vnd  nützliches  Bifsbuech...  Durch...  Mangen  Seüttern ... 
1584.  fol.  Kupfertitel  (mit  dem  Monogr.  des  Alexander  Mair),  223  Bl.  Text  bezw. 
Kupfer  mit  Text.     Nagler,   Mon.  I,   890,  Nr.   12.  —  Zmtmzen^. 

863.  Unbekannt.  5  Bl.  Schlittengespanne  mit  je  einem  Pferd  (einmal  zwei  Krebse) 
und  mehreren  Personen.     Holzschnitte  in  Rotdruck.  Z.  ca.'  150:300. 

864.  Furttenbach.  Architectura  Navalis.  Das  ift:  Von  dem  Schiff-Gebäw,  Auff 
dem  Meer  vnd  Seekuiten  zugebrauchen  ...  Durch  Jofephum  Furttenbach  ...  Ge- 
truckt  in...  Vlm,  Durch  Jonam  Saurn  ...  1629.  fol.  Titelkupfer  (I.  lacob  Cam- 
panus,  Pinxit.     lacob  Custodis.  Scaipsit),  Titel,    16  u.   134  S.,  20  Bl:   Nr.   i — 20. 

865.  Cornely.  i  Bl.  Prunk\A7agen.  Andrea  Cornely  inv.  et  fecit.  Gio:  Batta  Lenardi 
delin:  Arnoldo  Van  Westerhout  fiam°  Sculp.  Bl.  Nr.  8  aus:  Writ,  Ragguaglio 
della  comparsa  fatta  in  Roma   16S7  dall'   Conte  di  Castelmaine. 

866.  Zerman.  i  Bl.  Galawagen.  Pietro  Zerman  delin.  Gio:  Batta  Sintes  fculp. 
Rome.         PL  220:395. 

867.  Burnacini.  2  Bl.  Schlitten  mit  Früchten  und  Trophäen.  Ludovico  de  Burna- 
cini  inven.  et  del[in.]  J.  A.  Pfeffel  et  C.  Engelbrecht  fec.  [et  excud.  Vien.] 
PI.  ca.  275:315. 

868.  Berain.  Desseing  D'Vne  Gondole  pour  l'usage  du  Roy...  jnvente  et  defsigne 
par    J.    Berain  ...    2    Bl.    mit    3    PL    verschiedener    Gröfse.      Destailleur,     Notices 

S.     165.    Gondd. 

868"".  Berain.    2  Bl.  Segelschiffe.        PI.  ca.  320:245.     Guilm.  S.  91. 

869.  Van  der  Meulen.  Navigiorum  Aedificatio.  16  Bl:  Nr.  I — 16,  mit  hol),  u. 
lat.  Beischriften,  bez:  S  V  M  (=  Sievert  van  der  Meulen)  P.  Schenk  exe.  Amst. 
PL  ca.   170:205. 

Ornamentstichsammlung  Berlin.  lO 


146  Wagen  und  Schiffo 

870.  Du  Pas.  Recueil  Des  Veues  De  Tous  Les  Differens  Bastimens  De  La  Mer 
Mediterranee,  Et  De  L'Ocean:  Avec  Leurs  Noms  Et  Usages.  Par  P.  J.  Gueroult 
Du  Pas.  A  Paris,  chez  Pierre  GifFart...  1710...  qu.  S°.  Mit  Titel  13  u.  3  S., 
76  Bl:  Nr.    i — 30,    i — 30,    i  — 16,   mit  Sondertiteln. 

871.  Picart.  4  BI.  Wagendekorationen  aus  der  Folge:  Carosscs  de  monseigneur  le 
duc  d'Ossuna,  1713.  Davon  i  Bl:  Cote  du  Premier  Carosfe  ...  Worden  verkogt... 
van  B.  Picart...  (Z.  335:355);    3  Bl.  Stickereien    (PI.  2S0-390:    ca.  250).  —  Plattstich. 

872.  Art.  L'Art  De  Batir  Les  Vaisseaux  ...  Lc  tout  tire  des  meilleurs  Auteurs 
Hollandois,  comme  Witscn,  Van  Eyk,  Allard,  &  c.  Tome  Premier  [Second]. 
A  Amsterdam,  Chez  David  Mortier.  1719.  4°.  Tome  i:  Titel,  2,  82,  94  S.,  22  BI.  u. 
Kupfer  im   Text;   Tome   2:   Titel,   24  S.,   90  Bl:    Nr.    i — 90,   S.  ()v — loi.  —  Faiuu-n. 

873.  Schramm.  Abhandlung  der  Porte-Chaises  oder  Trage-Sänfften ...  von  Carl 
Chriftian  Schramm...  Nürnberg,  in  Verlag  Chriftoph  Weigels  ...  1737.  Auch  mit 
Kupfertitel:  Vorftellung  verfchiedener  Porte  Chaise  verlegts  in  Nürnberg  Chriftoph 
Weigel  Junior,    fol.    Titel,   i,  VI,   112  u.  6  S.,   14  Bl.  —  Sänfte. 


tcn. 


874.  Chopard.  13  Bl.  Wagen  und  Wagenteile,  mit  französischen  Beischriften.  I.  F. 
Chopard.  Inv.  ä  Paris  chez  N.  LB.  dePoilly...  Nr.   i — 13.         PI.   230-270:375-415. 

18  BL  desgl.    A  Paris  chez  N.  L  B.  de  Poilly  ...  z.  T.  numerirt:  B  2,  10;  C  i,  2. 

Maasse  wie  vorher. 

[874].  Baudouin.     Desseins  De  Harnois  Pour  les  Selliers  Inventes  par  Baudouin. 

A  Paris  chez   N.  I.  B.   de   Poilly...  7   Bl.        PL  ca.     390:260.    Sdttel.      Schnnllcn.     Zaumzeug. 

875.  June.  A  New  Book  of  Ornamens  for  the  Ufe  of  all  who  are...  converfant 
in  Designing  Building...  Ships.  J.  June  fculp.  Publish'd...  &  sold  by  J:  Spils- 
bury...   London.     9  Bl:   Nr.   i — 9.  PI.  ca.  220:165   (z.  T.  quer). 

876.  Habermann.  4  Bl.  Prunkwagen.  F.  X.  Haberman,  inv.  et  del.  Joh. 
Georg  Hertel,  exe.         Verl.-Nr.   136,   Nr.   i — 4.         PL  ca.  205:305. 

2   BI.   desgl.    Fr:   Xav:    Habermari,    inv.   et   del.         Joh:    Georg   Hertel,    exe. 

Verl.-Nr.   174,  Nr.  2,  4-         PL   195:300. 

I   Bl.      Sänfte.       F.    X.    Haberman,    del.  Joh.    Georg    Hertel,     excud. 

Verl.-Nr.  207,   Nr.  2.  PI.  250:180. 

I   Bl.  Wagen.  Haberman  deL     I.  G.  Hertel  excud.     Verl.-Nr.  295.     PI.  194:294. 

877.  Hoppenhaupt,    i  Bl.  Wagenkasten.    Hoppenhaupt  Senior  inv.       PI.  285:200. 

3  Bl.    Sänften,  bez.   mit  Namen  oder  Monogramm.  J 1  Tj    PI-  ca.   195:140. 

878.  Eisler.  i  Bl.  Wagen  mit  reichem  Muschelwerk.  Nr.  7.  PI.  252:395.  Vermut- 
lich aus:  Caspar  Gottlieb  Eisler,  Essai  de  dessins...  des  carosses  (Guilm.  S.  438). 

879.  Ozanne.  Marine  Militaire  Ou  Recueil  Des  Differens  Vaisseaux  Qui  Servent 
A  La  Guerre  ...  Par  Ozanne  l'aine  ...  A  Paris  chez  Chereau  ...  8°.  Kupfertitel, 
49  Bl.  bezw.  Seiten  Kupfer:  Nr.  2 — 50.    —    .s,-e/,ii,icr. 

880.  Butler  &  Linnell.  I  BI.  Prunkwagen:  Design'd  &  drawn  by  S  Butler  & 
J  Linnell.  Engrav'd  by  P„  C„  Canot.  To  ...  Nathaniel  Lord  Scarsdale  This 
Defign  ...  Is  humbly  Infcribed  by  ...  John  Linnell.  Explanation  of  the  AUego- 
rical  Subjects  on  the  Panneis,  designed  by  Charles  Catton  ...       PI.  418:688. 

881.  Moreau.  i"[3']  Cahier  De  Voitures  Dessinees  par  Moreau  et  Gravc-es  par  Juillet 
en  1776.  A  Paris  ches  le  Pere  et  Avaulez.  10  Bl:  Nr.  i,  2 — 6,  13,  14,  16 — 18. 
PI.  ca.  240:395. 

I  Bl.    Schlitten,  aus:    4=  cahier    Nr.    24.      Moreau    inv.    et    sculp.    1777.  PI. 

235:590.    //'</<.''".     Schiill,-u . 


Wagen  und   Schiffe 


882.  Janel.  4BI.  Kutschen.  [J.jHauer 
Sculps.[fc.]  Janel  inv.  et  del.  A  Paris 
chez  Charponier  ...  PL  ca.  155:230. 
Nachstiche  aus  verschiedenen  Fol- 
gen   (Guilm.  S.  239). 

883.  Laionde.  3  Hefte  Wagen  etc: 
G:  Cahier  de  Berlines  de  Parade  et 
Vis-ä-vis,  avec  des  details  de  Sculp- 
ture  pour  les  Voitures.  La  Londe 
Inv.  Del.    A  Paris  chez  Chereau  ... 


Foin  fculp.  —  H:  Cahier  de  Dili- 
gences  Ornees,  et  de  Details  de 
Sculpture  pour  les  Voitures  ...  — 
I:  Cahier  de  Chaises  ä  Porteurs, 
Chaises  de  Poste,  Cabriolets  etGon- 
doles  orn^s  ...    Je  6  Bl:    Nr.    i — 6. 

PL    ca.    200:380.    Sänften. 

884.  Laionde.  3  Hefte  Wagen  u.  a., 
Nachstiche  der  vorigen  Folgen.  La 
Londe  inv.  del.  J[oh].  Hauer  Sc.  a 
Paris  chez  Charponier  ...  PL  ca. 
160:230.  i)  Cahier  De  Berlines... 
4  Bl:  Nr.  1—4;  2)  IV.  Cahier  De 
Diligences  ...  3  Bl:  Nr.  13,  15,  16; 
3)  Cahier  De  Chaises  A  Porteurs, 
Chaises  De  Poste,  Cabriolets  EtGon- 
doles  ornes...   4  Bl:  Nr.  i,  3,  4,   5. 

885.  Unbekannt.  24  Bl.  englisches  Mu- 
sterbuch für  Zaumzeug  u.  dgl., 
unbezeichnet.       PL  ca.  200:300.  — 

Zmttuzcug.     Steigbügel . 

886.  Unbekannt.  18  Bl.  Schiffschnä- 
bel mit  ornamentalem  und  figür- 
lichem Schmuck.  PL  ca.  220 : 
210-300. 


Aus:  Egenolff,   Modelbuch  [888]. 


9.  Stickmuster. 
1.  Deutschland. 


887.  Quentell.  Bruchstück  eines  Modelbuches  von  Peter  Quentell,  meist  gleich 
der  Ausgabe    von   1527;    46  S.   Holzschn.,   Custoden  d,   e,   f,   g  und  1.      Am  Schluss 

das    Wappen    von     Köln.       4°,      Kreuzstich.     Manrcsken.      Gestickte  Bnclistabeii . 

888.  Egenolff.  MOdelbüch,  Nehwens,  Stickens,  vnd  Wirekens.  Getruckt  zu  Franck- 
fort,  Bei  Chriftian  Egenolffs  Erben.  4°.  Mit  Titel  32  Bl.  Holzschn.  (zweiseitig, 
letzte  Seite  leer):     Bogen  a — h.     Auf  dem   Titel  ein   Holzschnitt:    die  Wundmaie 

Christi.    Bnrtetwtxster.     Knotcnweylc. 

889.  Egenolff.  Modelbuch  Welfcher,  Ober  vn  Niderländifcher  Arbait.  Getruckt 
zu  Franckfurt  am  Meyn,  Bei  Chriftian  Egenolffs  Erben.  40.  Mit  Titel  32  Bl. 
Holzschn.  (zweiseitig):  Bogen  AA — HH;  Bl.  CC,  fehlt.    Der  Titel  in  Umrahmung.  — 

Knotenmej-l! .     Rortenmnster. 

890.  Egenolff.  Modelbüch,  Aller  art  Nehwens  vnd  Stickens.  Mit  etlichen  newen, 
künftlichen,  vormals  verhaltenen  Stucken  vnd  Staheln,  Als:  Venedigfche  Stern 
vnd  Gewirck.  Auff  der  Laden,  vnd  nach  der  ZaI.  Die  Welfch,  Weifs  Arbeyt. 
Glattftich,  Creutzftich,  Stickwerck,  etc.  Getruckt  zu  Franckfort,  Bei  Chriftian 
Egenolffs  feiigen  Erben.  4"'.  Mit  Titel  34  S.  Holzschn:  Custoden  B  i — 4,  C  i — 4, 
H    I — 4,    J    2,    3.      Auf    J  3    Rucks,    das    Monogramm    Christi     in     Flammenkreis. 

Unvollständig.    Knotemverlc     Kreuzstich.     Mniiresken. 

890"*.  Stickmuster.  Mehrere  Bruchstücke  deutscher  Stickmusterbücher  in  der  Art 
des  Quentell  und   Egenolff. 

891.  Bassaeus.  Neuw  Modelbuch,  Von  allerhandt  Art  Nehens,  Wirekens  vnd 
Strickens,  jetzt  mit  vielerley  Welfcher  Arbeyt,  MÖdel  vnnd  Sthalen.  Allen  Stein- 
metzen, Seidenftickern  vnd  Näterin,  fehr  nützlich  vnd  künftlicb,  von  neuwem  zu- 
gericht.  Gedruckt  zu  Franckfurt  am  Mayn.  M.D.LXXXVlll.  (Am  Schlufs:)  Ge- 
druckt zu  Franckfurt  am  Mayn,  durch  Nicolaum  Bad'aeum  ...  4°.  Titel  u.  39  Bl. 
Holzschn.  (zweiseitig);  Bl.  B  111   fehlt.     Vgl.  Palliser,  History  of  lace,  App.  Nr.  36: 

Ausgabe    von     I571.    Kreuzstich.     Rorteiiniuster.      Gestickte  ßuchstn/ieu. 

892.  Slbmacher.  Schön  Neues  Modelbuch  von  allerley  luftigen  Modeln  nachzu- 
nehcn  Zuwürcken  vn  Zufticke:  gemacht  im  .lar  Ch:  1597.  Zu  Nürmberg  bey 
Balthafer  Caimoxen  Zuerfragen.   lo:    Sibmacher  f:     4°.     Titel  u.   35    Bl:   Nr.  i — 35. 

Pali.    85.    Repr.    vom    OeSt.    Museum,   Wien     1866.    Kreuzstich,     spitzen.     Borteumuster. 


Stickmuster  —  Deutschland  j^g 

893.  Jobin.  New  Künftlichs  Modelbuch.  Von  allerhand  artlichen  vn  gerechten  Modeln, 
aufF  der  Laden  zu  wircken,  oder  mit  der  Zopffnot,  Creutz  vnd  Judenftich  ... 
zu  machen...  Auif  ein  newes  wider  getruckt,  vnd  mit  vielen  newer  IVIÖdel  ge- 
mehret... Bey  B.  Jobin.  1600.  qu.  4°.  Titel  (Nachbildung),  2  S.,  45  Bl.  Holzschn. 
Daran  2  Bl.  Nachbildungen  der  Titelbätter  der  Ausgaben  von  1579  und   1589.   Vgl. 

Pall.    60.    Kreuzstick. 

894.  Sibmacher.   Newes  Modelbuch  JnKupffer  gemacht,  Darinen  allerhand  Arth  Newer 
^  Model,  von  Dün,  Mittel,  vnd  Dick  aufsgefchnidener  Arbeit,  auch  andern  Kunftlichen 

Nehwerck  zu  gebrauchen,  mit  vleifs  Jnn  Druck  verfertigt.  Nürnberg  MDCIl  (Wid- 
mung:) Johann  Sibmacher.  4°.  Titelkupfer,  3  S.,  Kupfertitel,  12  S.,  58  Bl:  A  u. 
AA — Zu.  ZZ  und   Ai  u.  A2 — Eiu.  E2;  vor  der  Nummer.    Pall.  90.    Repr.  Wasmuth, 

Berhn     1874.    Kreuzstich.     Spitzen.     Borteiumister. 


Quentell,  Stickmuster  [vgl.  887]. 

895.  Hoffmann.  Newes  Vollkommenes  Modelbuch  von  Vierhundert  fchÖnen  Aufs- 
erwehlten,  Kunftlichen  vnd  Aufsgefchnittenen . . .  Modeln...  jetzund  zum  Erften 
mal...  in  Truck  gegeben...  Getruckt  zu  Franckfurt  am  Mayn,  in  Verlegung 
Wilhelm  HofFmanns,  Anno  1604.  qu.  fol.  Kupfertitel,  17  Bl.  Holzschn.,  i  Bl.  Wid- 
mung.    Repr.  Wasmuth,  Berlin  1891.  —  spitzen. 

896.  Bretschneider.  New  Modelbüch  Darinnen  allerlei]  Künftliche  Viefirüng  vnd 
Müfter  artiger  Züege...  aüff  Mahler  naht  Vnd  Seidenftücker  arbeit  gantz  Künftlich 
gemahlet  Vnd  Vorgeriffen,  Dergleichen  hie  beiiorn  noch  Nie  in  Drück  aüfzgangen. 
Leipzigt  1619.  Inn  Verlegung  Henning  Groflens  des  Jüngern.  Andreas  Bret- 
fchneider  Mahller.  qu.  fol.  Kupfertitel,  2  S.  Vorrede  mit  Wappen,  i  Bl.  (diese 
3  Bl.  in  Nachbildung),  29  Bl.  Kupfer  u.  16  Bl.  Holzschn.  Pall.  103.  Repr.  Was- 
muth,   Berlin    1893.    Blnineumuster.     Borteninuster.     Füllungen.     Friese.     Ranken. 


I50 


Stickmuslor  —  Deutschland 


897.  Honervogt.  12  Bl.  Muster  für  Goldstickereien  mit  Edelsteinen:  Borten, 
Ranken,  Figuren,  Wappentiere.  Nr.   i — 12.  Davon  3  Bl.  bez:  I.  Honeruogt   exc[u.], 

PL    ca.    152:115.    Goldstickerei.     Bortenvtnster. 

898.  LatomuS.  Schön  newes  Modelbuch,  Von  Zweyhundert  vnd Achtzig...  Modeln 
...  Getruckt  zu  Franckfurt  am  Mayn ,  bey  Sigifmundi  Latomi  S.  Erben. 
M.D.CXXIX.    4°.    Titel  u.   58  Bl.  Holzschn.    Vgl.  Pall.  95. 

899.  Fürst.  Neues  Modelbuch,  Von  unterfchiedlicher  Art  der  Blumen,  und  anderer 
genehten  Mödel,  nach  jziger  Manier...  vorgeftellt.  Zufinden  in  Nürnberg,  bcy 
Paulus  Fürflen,  Kunfthändlern.  (Kupfertitel:)  Das  Neue  ModelBuch  Zufinden  in 
Nürnberg,  bey  Paulus  Fürften  Kunfthändl:  Erfter  theil.  4°.  Kupfertitel,  Titel,  16  S., 
50   Bl:   Nr.    i — 50. 

Dafs  Neue  Modelbuch  von  fchönen  Nädereyen,  Ladengewürk  und  Paterleins- 
arbeit. Ander  Theil...  Nürnberg  Bey  Paulus  Fürften  Kunfth.  (Widmung:)  1666. 
4°.  Titel  fehlt;  Kupfertitel,  2  S.  Widmung  (unterschrieben  von  Rosina  Helena 
Fürstinn),  4  S.,  50  Bl :  Nr.   i- — -50.    Pall.  112. 

Model -Buchs    Dritter    Theil.     Von   unterfchiedlichen  Vögeln,    Blumen,  und 

Früchten...  Gezeichnet,  und...  ins  Kupfer  verfezt  Von  und  in  Verlegung  Rofina 
Helena  Fürftin.  Nürnberg,  Zufinden  bey  Paulus  Fürften,  Kunft  und  Buchhändl. 
Seel.  Wittib  und  Erben.  Gedruckt  bey  Chriftoff  Gerhard,  Jm  Jahr  1676.  4°.  Titel- 
kupfer, Titel,  4  S.,  43  Bl:  Nr.   i — 43. 

Des  Nürnbergifchen  Model-Oder  Nähe-Buchs  Vierdter  Theil,  Worinnen  unter- 

fchiedlich  Mödel  von  Geftrick-Genäh  ...  Inventirt  und  verlegt  von  Rofina  Helena 
Fürftin  in  Nürnberg,  und  zu   finden  bey  ihr  dafelbft.  4°.  Titel,  Titelkupfer,    18  S. 

Vorrede     U.    45     Bl:      Nr.  2 12,     15 — 21,    23 27,    29 50.  Pall.     114.     Kreuzstich. 

S/>itzen.      Gestickte   Wappen. 

900.  Beer.  Wol-anftändige  ...  Frauen  Zimer-Ergözung,  in  fich  enthaltend  Ein 
...  Neh- und  Stick-Buch...  von  Frau  Amalia  Beerin,  Zu  finden  in  Nürnberg  bey 
Joh:  Chriftoph  Weigel...    qu.fol.    Kupfertitel,  4  S.,  43  Bl.  mit  50  PI:  Nr.  i — 50. — 

Platisticli.     Kreuzstich,     ßlumciunustcr. 

901.  Helm.  Fortgefetzter  Kunft-  und  Fleifs-übender  Nadel-  auch  Laden-Gewirck- 
Ergötzungen;  oder  des  neu-erfundenen  Neh  und  Stick  Buchs  Anderer  Theil ... 
von  FV.  Margaretha   Helmin  Zu    finden    in  Nürnberg    bey  Joh:  Chriftoph  Weigel. 

qU.    fol.      Kupfertitel,     4    S.    U.    47     Bl:     Nr.     I 47.    Plattstich.       Kreuzstich.       Bluiitcnmuster. 

Fäciier. 

902.  Lumscher.  Neu-hervorkommendes  Weber-  Kunft-  und  Bild-Buch  Erfter 
Theil  worinnen  zu  finden  wie  man  künftlich  weben  oder  würken  foll  von  dem 
Zwey-Schäfftigen  an  bis  auf  das  Zwey  und  Dreyfsig  Schäfftige  ...  Culmbach,  in 
Verlegung  Nathanael  Lumfcher,  1736.  qu.  4°.  Titel,  46  S.,  48  Bl:  Nr.  i — 40  u. 
8  Bl.,  ohne  Nr.,  z.  T.  Holzschn.     Letztes  Bl.  bez:  Joh.   Peter  Demleuttner  fcul. 

...  Anderer  Theil ...  Welchem  noch  beygefügt  Wie  man  Tappeten  Arbeit  ver- 
fertigen kan...  1725.  qu.  4°.  Titel,  24  S.,  i  Bl.  Holzschn.  (F.  W.  Müller  fc.)  u. 
38  Bl.   Holzschn:   Nr.   1—38,   12  S. 

...    Dritter   Theil...  Gefteinte,    Gebrochene,    und    Hin-   und  Wieder-Arbeit ... 

Doppel-Cölnifche-Teppiche ...  1727.  qu.  4".  Titel,  18  S.,  61  Bl.  Holzschn:  Nr.  i — 61, 
5  Bl.  Kupfer. 

Des  Kunft-  Bild-  und  Weber-Buchs  Vierter  Theil...  Gefteinte,  Doppel-Köllifch, 

Ligethur  auf  Fufs  ...   1735.    qu.  4°.    Titel,  22  S.,  48  Bl.  Holzschn:   Nr.  i  —  48.     Daran 

18    Bl.     Dubletten    zu    Th.     I.    Webcmuster. 

903.  Kraus.  Deutliche  Vorftellung  Verfchiedener  Riffe  Zur  Löblichen  Frauen- 
Zimmer  Arbeit,  Wie  Selbige  Bey  Marfeillen  Genähde,  niedergeftochenem  Boden, 
Schnür-Chenillen    Arbeit    fammt    andern  ...   mit    Seiden    genähten    Laubwerck    ge- 


Stickmuster  —  Deutschland 


151 


braucht  zu  werden  pflegen...  Nürnberg,  Zufinden  bey  Johann  Chriftoph  Weigels, 
Kunfthändlers,  Seel.  Wittib.  1727.  qu.  fol.  Titel,  2  S.,  22  Bl:  Nr.  i — 8,  10,  12 — 20, 
23 — 26;  27  fehlt.    Verfasserin  angeblich  Margaretha  Kraus.  —  Plattstich. 

904.  Frlckinger.  Nutzliches  ...  Weber-Bild-Buch,  Als:  Zwey  und  Siebenzig  ge- 
fteinten  Zeichnungen,  von  15.  bis  auf  40.  fchäfftig  ...  heraus  gegeben  von  Johann 
Michael  Frickinger,  p.  t.  Hof- Weber  zu  Onolzbach.  Schvi^abach  und  Leipzig.  Zu 
finden  bey  Johann  Jacob  Enderes...  1740...  qu.  fol.  Titel,  8  S.,  100  Bl:  Nr.  i — 39*, 
39 — 93)  94/95  (=  2  S.),  96 — 100.    Holzschn.,  z.  T.  mit  Text.   — ■    M'chcmuster. 


Aus:   Sibmacher,  Modelbuch  [894]. 

905.  Frickinger.  Dasselbe...  von  Johann  Michael  Frickinger,  gewefenen  Hof- Weber 
zu  Onolzbach...  1767.  (Vorrede,  anderer  Druck:  1740).  qu.  fol.  Titel  (ohne  Rot- 
druck), 8  S.,  90  Bl:  Nr.  1—39*,  39—45,  47— 73>  72  (statt  74),  75—84,  92,  94/95 
(=  2  S.),  96,  97,  99,   100.    Holzschn.,  z.  T.  mit  Text.     Unvollständig. 

906.  Weigel.  Neues  Strick-Büchlein.  Chriftoph  Weigel  lunior  exe.  qu.fol.  10  Bl: 
A— K.    Titel  fehlt. 

Des    Neuen  Strick-Büchlein  Zweyter-Theil ...  verlegts    in  Nürnberg  Chriftoph 

Weigel,  Junior,     qu.  fol.     Titel    u.   10  Bl:  Nr.  II — XI. 

907.  MÖdel.  Allerhand  MÖdel  zum  Stricken  und  Nähen.  I.,  Zweiter,  Dritter  Theil, 
je  4  Bl.  Vierter  —  Achter  Theil,  je  4  Bl;  Nr.  i — 4.  qu.  fol.  Alle  Bl.  bez: 
A.  R.  P.    Auf  dem  ersten  Bl.  des   I.  Theiles  das  Datum:  Anno  1748. 

908.  MÖdel.  Dasselbe,  zweiseitiger  Abzug:  Vierter  Theil,  2  S.  Kupfer:  Nr.  i,  2; 
Fünffter  —  Neunter  Theil,  je  4  S:  Nr.  i — 4;  Zehender  Theil,  2  S:  Nr.  i,  2.  Alle  PI. 
bez:  A.  R.  P. 


152 


Stickmuster 


Deutschland 


909.  Rupprecht.  Verschiedene  Modell  zum  Stricken  und  Nähen ,  verlegt  und  zu 
finden  bey  Marx  Abraham  Rupprecht,  Johann  Christoph  Haffner,  seel:  Erben, 
Kunstverleger,   In  Augspurg.    qu.  fol.    Titel  u.  60  Bl:   Nr.   i — 60.  —  Kreuzstich. 

910.  Riegl.     des  Neuen  und  zum  Stricken  dienlichen  Model  Buchs  zweyter  [dritter] 

Theil  ...    zu    finden    in    der 


Chriftoph  Rieglifchen  Wittib 
Kunft  u.  Buch  Laden  unter 
der  Veflen  Anno  1757.  qu.fol. 
Je  I  Titel  u.  9  Bl;  Nr.  1  —  9 
bezw.  A — I. 

911.  Bock.  Gedüpfelte  Strück- 
Fürm,  zuFrauenziiüerHand- 
fchuhen,  wie  auch  von  aller- 
ley  Blumen,  Cränzlen  und 
Näthlen  fo  ebenfals  zum  ne- 
ben nutzlich  können  ge- 
braucht werden,  Verlegts  Jo- 
hann Gottfried  Bock.  Aug. 
Vind.  Verl.-Nr.  i,  (2).  qu.fol. 
8  Bl:  Nr.  1—8.  Bl.  2—8  bez: 
Mart.Gottfr.Crophius  exc[ud.]. 
Aug.  Vind.     PI.  ca.  140:200. 

4BI.  Stickmuster:  Nr. 

I — 4  (oben  links:  45 — 48). 
Verl.-Nr.  12.  Bl.  i  bez:  loh. 
Gottfr.  Bock,  exe.  A.  V.;  BI.4 
datirt   1762.     PI.  ca.   175:210. 

4  Bl.    Stickmuster:    Nr. 

1—4  (oben  links:  49,  05,  15, 
25  statt  49 — 52).  Verl.-Nr.  13. 
Bl.  I  bez:  loh.  Gottfr.  Bock 
excud.  A.  V.      PI.  ca.  175:210. 

4  Bl.    Stickmuster:    Nr. 

I — 4.  Verl.-Nr.  16.  Joh.  Gottfr. 
Bock  exe.  A.  V.,  Bl.  2—4: 
I.  G.  Bock.  exe.  A.  V.  PI. 
ca.   150:210. 

912.  Kirschbaum.    Neues  \Ve- 

berbild-  und  Mufterbuch 

...  von  Johann  Michael  Kirfch- 
baum,  Webermeifter  zu  Heil- 
bronn. Heilbronn  und  Ro- 
thenburg ob  der  Tauber,  in 
der  Eckebrechtifchen  Buch- 
handlung 1771.  (Kupfertitel:) 
Neues  Bild-  und  Mufterbuch 
zur  Beförderung  der  edlen 
Leinen-  und  Bildweberkunfl 
...    1771.     qu.  fol.     Kupfertitel,  Titel,  2  S.,  7  Zwischentitel,    12  S.,   74  Bl;   Nr.  i — 74. 

Wrliniilist.r. 

913.  Kirschbaum.  Dasselbe  mit  gleichlautendem  Kupfertitel:...  Heilbronn  und 
Rothenburg  ob  der  Tauber,  zu  finden  bey  Johann  Daniel  Clafs,  1793.  (Vorwort 
1771.)    qu.fol.     Kupfertitel,  2  S.,  7  Zwischentitel,   12  S.,  72  Bl:  Nr.  i — 72. 


H\\liS!#-" 


Aus:  Bretschneider,   Modelbuch  IS96]. 


Stickmuster  —    Deutschland,  Frankreich 


153 


914.  R.  H.  P.  Kurze  Anweifung  zur  künftlichen  Stickerey  Von  einem  Frauen- 
zimmer... [Zweyte,  Dritte,  Vierte  Ausgabe]  Nürnberg  [in  der  Rafpifchen  Buch- 
handlung] 1786  [1788].  (Widmung:)  R.  H.  P.  (Am  Schluss:)  R.  H.  P.  g.  J.  4  Hefte 
mit  63  S.  (8°)  u.  24  farbige  Bl:    Nr.   i — 24    (qu.  4°). 

Nachtrag   zur  Anweisung    zum  Stüken    oder   auch   aparte   zum   Stüken    und 

Zeichnen   zu   gebrauchen    12   Blat.    Nürnberg   in    der  Rafpifchen    Handlung  .  1790. 

qu.  4°.       12    farbige    Bl:    Nr.     I 12.  PI.    ca.    155:220.     Plattstich.     Blumenmuster. 

915.  Netto.  Zeichen-  Mahler-  und  Stickerbuch...  von  Johann  Friedrich  Netto, 
Zeichenmeister  in  Leipzig  bei  Vofs  und  Compagnie.  qu.  fol.  Th.  I,  II.  Titel  fehlt. 
2  S.  Einleitg.  zu  Th.  II,  21  farbige  Bl:  Nr.  I— XIII,  XVI— XX,  XXII— XXIV,  bez: 
Netto  f.;    (Th.  II:)   9   meist   farbige   Bl:     Nr.  I,  II,  IV— VIII,  XI,  XII,  bez.  Netto 

fec.      Unvollständig.    —    Plattstich.     Blumenmuster. 

916.  Netto.  Die  Kunft  zu  ftricken  in  ihrem  ganzen  Umfange  Oder  VoUftändige  und 
gründliche  Anweifung...  bearbeitet  von  Netto  und  Lehmann.  Neue...  verbefferte 
Auflage.  Mit  50  illuminirten  und  schwarzen  Kupfertafeln.  Leipzig  1804  bei 
Georg  Voß.  qu.  fol.  Kupfertitel,  2  (II,  IV)  u.  52  S.,  je  25  schwarze  und  bemalte  Bl: 
Nr.  I— XXV. 

917.  Kreuzstich-Muster,  kolorirt,  in  Berlin  bei  verschiedenen  Verlegern  erschienen. 


2.  Frankreich. 

918.  Celle.  Ce  liure  eft  plaifant  et  vtile  |  A  gens  qui  befongnent  de  leguille|  ...  | 
Corrige  eft  nouuellement  |  ...  par...  |  ...  Dominicque  celle  |  ...  |  Taille  il  eft  to- 
tallement  |  Par  Jehan  cofte  ...  |  A  Lyon...  |  Quatre  vingtz  falTons  a  vrayement  | 
Tous  de  differente  maniere.  (Letztes  Bl.  Vorderseite:)  Imprime  ä  Lyon  par  Jehan 
cofte.  I  Lan  de  grace  mil  cinq  cens  tren|te  &  vng.  Le  premier  iour  du  |  moys 
de  Decembre.  |  Dominicus  de  celle  fecit.  4°.  Titel  mit  Vorwort  auf  d.  Rückseite, 
8  S.  Holzschn.,  i  Bl.  Schlussgedicht.  Cuftoden  A  v  u.  A  ix;  unvollständig. 
Pall.   19. 

919.  Foillet.  Noweavx  Povrtraicts  De  Point  Covpe  Et  Danteiles  En  Petite  mo- 
yenne  &  grande  forme.  Nouuellement  inuentez  &  mis  en  lumiere.  Imprime  ä 
Montbeliard,  Par  laqves  Foillet  cb  b  XcIIX  (1598).  4°.  Titel,  4  S.,  83  Bl.  Holzschn. 
Pal.  86.     Repr.  Wasmuth,  Berlin   1891.  —  spitzen. 

920.  Mignerak.  La  Pratiqve  De  L'Aigville  Indvstrievse,  Du  tres-excellent  Milour 
Matthias  Mignerak  Anglois,  ouurier  ...  de  lingerie.  Oü  fönt  tracez  Diuers  com- 
partimens  de  carrez...  Enfemble  Les  nouuelles  inuencions  Francoifes  ...  1605. 
A  Paris,  Per   lean  Le  Giere  ...  (oben:)  Petrus  Firens  fecit...    4°.    Kupfertitel,  6  S., 

70     Bl.      Holzschn.  Pall.    96.    spitzen.     Flletarbelt. 

921.  Guerard.  Dessein  de  lit.  Se  Vend  a  Paris  chez  Nicolas  Guerard  graveur... 
6   Bl:   Nr.   i — 6.  PI.   270-290:180. 

Second  Livre  de  desseins  de  Lit  ...  Chez  Nicolas  Guerard  ...  6  Bl:  Nr.  7 — 12. 

MaaSSe    dieselben.    ■ Au/nähmuster.     Bandmuster.     Bettdekoration. 

922.  Bacqueville.  6  Bl.  Stickereien:  Betthimmel  nebst  Kanten,  ein  Bl.  Füllung. 
Bez:   P.  P.  Bacqueuille  jnuenit  et  fecit     F.  J.   Späett  sculp.         PI.  ca.  280:205.  — 

Plattstich.      Goldstickerei. 

923.  Pineau.  Nouveaux  desseins  de  Lits.  inventes  par  le  Sieur  Pineau  .  ä  Paris 
chez   Mariette  rue  S.  Jacques...     6  Bl:   Nr.  i — 6.        PI.   ca.  270:200.  —   Aufnäharbeiten. 

Bandwerk.     Betten. 


154 


Stickmuster   —  Italien 


3.  Italien. 


924.  Tagliente.  Esemplario  Nvovo  Che  Insegna  A  Le  Donne  a  cufcire,  a  rac- 
camare,  &  a  difegnare  a  ciafcuno.  Et  anchora  e  di  grande  utilita  ad  ogni  Artifla, 
per  efser  il  difegno  a  ogniuno  neceirario.  (Am  Schlufs:)  Stampato  in  Vinegia  per 
Giouanantonio  et  i  Fratelli  da  Sabbio.  MDXXXI.  A  di  primo  Dicembrio.  (Vorrede:) 
Giouanni  Antonio  Tagliente.  4°.  Mit  Titel  (z.  T.  Rotdruck)  55  S.  Holzschn.  bezw. 
Text:  Bogen  A — C,  D  (halb).  Daran  5  Bl.  photographische  Nachbildungen  nach 
Seiten  der  früheren  Ausgabe  dieses  Werks:  Opera  nuova  che  insegna  a  le  Donne  a 
cufcire,  Vinegia,  1530;  diese  Seiten  fehlen  in  der  Ausgabe  von  1531.  (Brunet:  i.  ed: 

1528).     —     KrcKsstich.     Manreslu'H.     RandU-istfii . 

925.  VavaSSOre.  Esemplario  di  Lauori  che  infegna  alle  donne  il  modo  e  ordine 
di  lauorare,  cufire  e  racamare...  fiorio  Vauasore  fecit  (1531).  40  S.  Holzschn: 
Custoden   An  —  A  v,    Avil  —  Aviii,    Ax  —  A  xiii.      Titel,     Schlussblatt    u.    3   Bl. 

fehlen.      4°.  Pall.    20.    KreuzsUck.      Ccstic/cle  Buchstaben. 

926.  Sera.  18  S.  Kreuzstichmuster  von  Domenico  da  Sera  detto  il  Franciosino; 
in  anderem  Schnitt  wiederholt  in  dessen  Werken:  Opera  nova,  ftampato  in  Vine- 
gia per  Matio  Pagan  1546  (repr.  F.  Ongania  1879)  und  Le  Livre  de  Lingerie, 
Paris   1584  (repr.  Amand-Durand   1887).         Beschnitten:  ca.   185:130.  —    Kreuzstich. 

Kiiotcnwerk. 

927.  Pagano.  Giardineto  Novo  Di  Pvnti  Tagliati  Et  groppofi,  per  exercitio  & 
ornamento  delle  Donne.  (Am  Schlafs:)  Stampato  in  Venetia  per  Matthio  Pagan 
in  Frezzaria  in  le  cafe  noue  tien  per  infegna  la  Fede.  1551.  4°.  Mit  Titel  44  S. 
Holzschn.   bezw.  Text:  Custoden  A  11 — A  xi.        Pall.  Nr.  28.  —    Sfiitscn. 

928.  Pagano.  Ornamento  Delle  Belle,  &  virtuofe  Donne.  Opera  Nova  Nella 
quäle  trouerai  varie  forte  di  frifi...  co  ponti  Tagliati ...  In  Venetia.  MD.LllII.  (Am 
Schlufs:)  In  Venetia  per  Matthio  Pagano,  in  Frezzaria,  all'  Infegna  della  Fede... 
4".     Mit   Titel   48   S.    Holzschn.    bezw.   Text:     Custoden    A  11  —  A  xii.    —    spitzen. 

Ki'euzsticli, 

929.  Monte.  Il  Monte.  Opera  Nova  Di  Recami,  Intitvlata  II  Monte  Nellaquale  fi 
ritroua,  varie,  &  diuerfe  forti  di  moftre,  di  punto  in  aiere,  ä  fogliami...  In 
Venetia,  L'Anno.  MDLVII.  4°.  Titel  u.  39  S.  Holzschn:  Custoden  B — D2.  Letztes 
Bl.  Rucks:  11  F"inc.     Pall.  40.  —  spitzen. 

930.  Bellezze.  Bell ezze  De  Recami,  Et  Dessegni,  |  Opera  Nova,  |  Nellaqvale  Si 
Ritrovano,  Varie,  |  &  diuerfe  forti  di  moftre,  di  punti  tagliati,  &  punti  in  |  aiere... 
(Druckcrzcichen  der  Brüder  Sessa)  In  Venetia  MDLVIII.  4°.  Titel,  37  S.  Holzschn: 
Custoden  B  —  E  (Bogen  F  fehlt.)     Pall.  42.  —  spitzen. 

931.  Bellezze.  Bellezze  De  Recami,  Et  Dessegni,  |  Opera  Nova,  |  Nellaqvale  Si  Ri- 
trovano, I  Varie,  &  diuerfe  forti  di  mostre,  di  punti  tagliati,  et  |  punti  in  aiere... 
(ohne  das  Druckerzeichen)  L'Anno.  |  MDLVIII.  4°.  Titel  (anderer  Druck  als  die 
vorige  Ausgabe)  u.  29  S.  (unvollständig):  Custoden  B,  D,  E.  Pall.  42.  Repr. 
Wasmuth,  Berlin   1891. 

932.  Pompe.  Le  Pompe  Opera  Nova  Nellaqvale  Si  Ritrovano  Varie,  &  diuerfe  forti 
di  moflrc,  per  poter  far  Cordelle,  ouer  Bindelle...  (Druckerzeichen  der  Gebrüder 
Sessa  zu  Venedig)  MDLVIII.  (Letztes  BL, Rucks.:)  Si  vendeno  alla  Libraria  della Gatta. 
4'-'.    Mit  Titel  31   S.  Holzschn:    Custoden  B,  D,  C.  Pall.  49.  —    rosa,neuti,--Arbeit. 

Knüpfarbeit  (Macrnme). 

933.  Unbekannt.     35  Bl.  Holzschn.    eines  Spitzenmusterbuches.     Meist  Friese   mit 


Stickmuster  —  Italien 


155 


Wappen  und  Wappentieren,  unter  welchen  als  Unterschriften  Famihennamen  aus 
Bologna;  am  Schluss  kleinere  Motive.  Die  Bl.  mit  vierfachen  Randlinien,  qu.  fol. 
Z.  ca.  150:250.  Vielleicht  aus:  Aurelio  Passerotti,  Libro  primo  [secondo]  di  la- 
vorieri  alle  gentildonne  Bolognesi;    Cicogn.  Nr.   1748.  —  SfUzen. 


934.  Franceschi,  h  S.  eines  Stickmusterbuches,  mit  den  Ueberschriften 
Seiten):  Libro  Primo,  (Rückseiten:)  Regina  De  Recami.  4°.  Holzschn 
den    B2,    C,    C2.     Nach    der 

Vorrede  zu  Serena  opera  nova 
di  recami ,  Venetia  Appresso 
Domenico  de'  Franceschi,  1564 
(repr.  F.  Ongania  1879)  hat 
derselbe  Verleger  vorher  ein 
Musterbuch  mit  dem  Titel: 
La  Regina  herausgegeben.  Die 
Stöcke  meist  gleich  Zoppino, 
Gli  Universali  de  i  belli  reca- 
mi,  1537    (repr.  Ongania  1876). 

935.  Ostaus.  La  Vera  Perfet- 
tione  Del  Disegno  Di  varie 
forti  di  ricami ,  &  di  cucire 
ogni  forte  di  punti  ä  foglia- 
mi  ...  E  di  nuouo  aggiuntoui 
varie  forti  di  merli  ...  In  Ve- 
netia, Appresso  Francefco  di 
Francefchi  Senefe  all'  infegna 
della  Pace.  1591.  (Widmung:) 
Giouanni  Oflaus;  (letztes  BL, 
Rucks:)  In  Venetia,  1590.  qu. 4°. 
Titel,  4  S.  Text,  72  S.  Holzschn: 
Nr.  VII— XX,  XXIII— LXXIX. 
Pall.  76.  (i.  Ausg:  1567.)  Repr. 
Amand-Durand,  Paris  iS^s.  — 

spitzen.  ßoriciti/Ncstcr.  Grotteskcn. 

Kreuzstich. 

936.  VinciolO.  Les  Singvliers  |  Et 
Novveavx  Povr-|  traicts,  Dv 
Seignevr  Federic  |  de  Vinciolo 
Venitien,  pour  toutes  |  fortes 
d'ouurages  de  Lingerie...  De- 
rechef  Et  Povr  La  |  Troisiesme 
Fois  Avgmentez...  A  Paris,  | 
Par  Jean  le  Giere  ...  1601.  4°. 
Titel,  I  Bl.  Wappen,  3  S.  Text, 
36  Bl.  u.  64  S.  Holzschn.;  Cu- 
stoden  A  —  S.  (i.  Ausg:    1587). 

—     spitzen.     Filetarbeiten. 


(Vorder- 
, ,  Custo- 


Aus:   Pineau,   Desseins  de   Lits  [923]. 


937.  Vinciolo.  Les  Singvliers  |  Et  Novveaux  |  Pourtraicts,  du  Seigneur  Federic  |  Vin- 
ciolo Venitien,  pour  toutes  |  fortes  d'ouurages  de  ]  Lingerie...  Derechef  Et  Povr 
La  I  cinquiefme  fois  augmentez  ...  A  Lyon,  |  Par  Leonard  Odet.  |  M.DCIII.  4°. 
(Teil  i:)  Titel,  Porträt  u.  5  S.  Holzschn.,  42  Bl.  Holzschn:  Custoden  A— L. 
(Teil  2:)  Titel,   i   Bl.  Text,  68  S.  Holzschn:   Custoden  M— V. 

938.  Vinciolo.      Dasselbe    in    anderer   Ausgabe,    unvollständig.     Titel    fehlt;    24   Bl. 


IJÖ  Stickmuster  —    Italien.       Anhang;  Wandteppiche 

Holzschn:  Custoden  B— D  1—4,  F,  G  1—4,  K  1—4.  —  Daran  i  Bl.  (P  im)  =  Bl. 
N  3  Rucks,  der  Ausg.   1603,  vielleicht  nicht  zugehörig. 

939.  Ciotti.  Prima  Parte  De'  Fiori,  E  Disegni  Di  varie  forti  di  Ricami  Moderni. 
Come  Merli,  Bavari,  Manichetti,  &  altri  Nobili  lauori ...  In  Venetia,  Appreffo  Fran- 
cefco  di  Francefchi  Senefe  all'  infegna  della  Pace.  1591.  (Widmung:)  Giouanbattista 
Ciotti.  qu.  4°.  Titel,  2  S.,  15  Bl.  Holzschn:  Nr.  III— XVI  u.  Nr.  XIII  (fälschlich 
statt  XVII),  Schlussbl:  Finis.  In  Venetia,  M.D.XCI.  Appreffo  Nicolo  Moretti,  Ad 
inftantia  di   Francefco   di  Francefchi.     Pall.  75.    Repr.  Wasmuth,   Berlin   1891.  — 

spitzen. 

940.  Vecellio.  Corona  Delle  Nobili  Et  Virtvose  Donne,  Libro  Primo  [Secondo, 
Terzo,  Quarto.]  Nel  quäl  fi  dimoftra  in  varij  Diffegni,  tutte  le  forti  di  Moftre 
di  punti  tagliati ...  Aggiontoui  in  quefta  Ottaua  Imprefsione  molti...  Diffegni  non 
piü  veduti.  (Libro  Quarto:  Nuouamente  pofto  in  luce  con  bellifsime  inuentioni ...) 
In  Venetia,  Appreffo  Cesare,  Vecellio,  in  Merzaria.  i6oi.  (Vorreden:  20  Marzo  1591). 
qu.  4°.  Libro  i:  Titel,  2  S.,  26  Bl.  Holzschn.  Libro  2:  Titel,  i  Bl.  Text,  26  Bl. 
Holzschn.  Libro  3:  Titel,  2  S.,  26  Bl.  Holzschn.  Libro  4:  Titel  u.  31  Bl.  Holzschn. 
Vgl.  Pall.  Nr.  78.    Repr.  Wasmuth,  Berlin  1891.  —  spitzen. 

941.  Vecellio.  Corona  Delle...  Donne,  Libro  Primo  [Secondo]...  Aggiuntiui  in 
quefta  Vltima  imprefsione  molti...  diffegni  non  mai  piü  veduti...  In  Venetia, 
Appreffo  Cefare  Vecellio,  in  Frezzaria  ...  1593.  qu.  4°.  Libro  i:  Titel  u.  57  Bl. 
Holzschn;  Libro  2:  Titel  u.  52  Bl.  Holzschn.  Die  einzelnen  Bl.  sind  scharf  be- 
schnitten und  zu  je  zwei  oder  drei  auf  Folioformat  geklebt.     Vgl.  Pall.  Nr.  78. 

942.  Parasole.  Gemma  Pretiosa  Delle  Virtvose  Donne.  Doue  fi  vedono  belliffimi 
lauori  di  Pont'  in  Aria,  Reticella,  di  Maglia,  e  Piombini.  Difegnati  da  Ifabetta 
Catanea  Parafole.  E  di  nuouo  riftampato  da  Guglielmo  Facciotti,  con  alcuni 
altri...  lauori  nuouamente  inuentati.  In  Roma,  Appreffo  Guglielmo  Facciotti. 
1625...    qu.  4°.    Titel  u.  34  Bl.  Holzschn.    Pall.   loi   (i.  Ausg:    1600).  —   spitzen. 

943.  Floriml.  Gioiello  Della  Corona...  Nelquale  fi  dimostra  altri  nuoui  belliffimi 
diffegni  di  tutte  le  forte  di  Mostre  di  Punti  in  Aria,  Punti  tagliati...  In  Siena, 
Appreflo  Matteo  Florimi.  MDCIIII.  qu.4°.  Titel,  i  Bl.  Text,  23  Bl.  Holzschn.  Pall.  84 
(Ausg.  von   1603.)     Dazu  2  Bl.  einer  anderen,  paginirten  Ausgabe.  —  spitzen. 

944.  Danielli.  Fiore  Pretioso  D'Ogni  Virtv...  Con  Li  Disegni  Di  Recami  Svl  Velo 
La  Prima  Volta  Dati  In  Lvce  Da  Bartolomeo  Danielli  In  Siena,  M.D.CX.  qu.  4°. 
Kupfertitel,"  28.,  11  Bl.  Kupfer:  Nr.  i — 11,  bez:  Bartolomeo  Danieli  F.,  i  ge- 
drucktes  Schlufsblatt.  —   spitzen. 

945.  Parasole.  Teatro  Delle  Nobili  Et  Virtvose  Donne  Dove  Si  Rappresentano 
varij  Difegni  di  Lauori  nouamente  Inuentati,  et  difegnati  da  Elifabetta  Catanea 
Parafole  Romana.  In  Roma  Lanno  1616.  (Widmung:)  Si  vendono  da  Mauritio 
Bona...  qu.  4°.  Kupfertitel,  i  Bl.  Text,  44  Bl.  Holzschn:  Nr.  3 — 46.  Pall.  99. 
Repr.  Wasmuth,  Berlin  1891.  —  spitzen. 

Anhang:  Wandteppiche. 

946.  Meister  mit  dem  Würfel.  4  Bl.  spielende  Kinder  mit  Fruchtgehängen,  nach 
Raffaels  Teppichen.  Bartsch  32 — 35;  davon  Nr.  32  und  35  vor  der  Adresse  des 
Ant.  Lafreri. 

947.  Meister  mit  dem  Würfel.  Dieselbe  Folge  in  späteren  Abzügen.  Unten  die 
Aufschrift:  Tapezzerie  del  Papa  ;  rechts  die  Adresse:  Gio:  lacomo  Rossi  formis 
Romae  1655.  Hinzugekommen  ist  ein  Bl.  mit  spielenden  Eroten  ;  rechts  am  Boden 


Stickmuster  —  AnTiang:  Wandteppiche 


157 


ie8  Stickmuster   —   Anhang:    Wandteppiche 

das  Zeichen  des  Meisters,  links  in   der  Ecke  die  Aufschrift  :  Tapezzerie  del  Papa. 
PI.   186:285. 

948.  Le  Brun.  Tapisseries  Du  Roy,  Ou  Sont  Representez  Les  Quatre  Elemens 
Et  Les  Quatre  Saisons...  A  Paris,  Chez  Sebastien  Mabre-Cramoisy  ...  1679... 
(Nebentitel:)  Devises  Povr  Les  Tapisseries  Dv  Roy  ...  Titel,  3  Bl.  Nebentitel,  82  S. 
u.  4  Bl.  Text  mit  Kupfern,  8    BL,   bez:   C.  le  Brun  in.     Stecher:  S.  Le  Clerc.    — 

Figi'(7-Uchr  KoiiiposHioncii.     Elcmcitic.       Jahreszeiten.     Borten.      Vignetten.    Einhleme.      Untrahinungen. 

949.  Le  Brun.  Tapisseries  Du  Roy  ...  Königliche  Franzöfifche  Tapezereyen, 
Oder  ...  Sinn-Bilder  ...  verlegt  durch  Johann  Ulrich  Krauffen,  Kupfierftechern 
in  Augfpurg.  Druckts  Johann  Jakob  Lotter,  1709.  (Kupfertitel:)  Devises  Povr 
Les  Tapisseries  Dv  Roy...  Denckfprüch  In  die...  Tapezereyen...  (Original- 
ausgabe: 1679).  fol.  Kupfertitel,  Titel,  2  u.  70  S.  bezw.  Bl.  Text  mit  Kupfern, 
mit  Nebentiteln  10  Bl.  Kupfer;  Gegenstiche  von  Johanna  Sybilla  Krausen  ein  ge- 
bohrne  Küslen. 

950.  Le  Brun.  Tapisseries  De  Son  Altesse...  le  Duc  d'Orleans,  represen- 
tant  l'Histoire  de  Meleagre ...  Executee  sur  les  Tableaux  de ...  Charles  le  Brun... 
gravee  par  les  soins...  de  B.  Picart...  Se  vendent  chez  B.  Picart...  a  Amster- 
dam 17 14.      qu.gr. fol.      Kupfertitel,    i    Bl.    Text  (handschriftl.) ,  7  Bl.  PI.  ca. 


410:500. 


Figürliche  Kompositioueu.     Mythologie.     Borten. 


951.  Pine.  The  Tapestry  Hangings  Of  The  House  of  Lords:  Reprefenting  the 
feveral  Engagements  Between  The  English  and  Spanish  Fleets,  In  the...  Year 
MDLXXXVIII,  With  the  Portraits  of  the...  Commanders...  Alfo  An  Historical 
Account...  By  John  Pine...  London,  1739.  Sold  by  J.  Pine...  gr.fol.  Kupfertitel, 
Widmung,  2,   23  u.   i   S.,   16  Bl.     Zeichner:    H.  Gravelot,  C.  Lempriere.  —     Schiffe. 

Borten.     Porträts. 


Aus:  Stickmuster  [890"^ 


Aus:  Wood,  Ruins  of  Palmyra  [991]. 

10.  Baukunst. 

a.  Gebäude  (Lehrbücher,  Aufnahmen  und  Entwürfe). 

1.  Klassisches  Altertum. 

952.  VitrUV.  M.  Vitrwivs  Per  locvndvm  Solito  Castigatior  Factvs  ...  (Am  Schluss:) 
Impreffum  Venetiis  ac  magis...  emendatum:  fumptu...  loannis  de  Tridino  alias 
Tacuino  ...  M  .D.XI ...  fol.    Mit  Titel  8  S.,  iio  Bl.  Text  (zweiseitig),  18  S.;  Holzschn. 

im    Text.    Sänlaiordmnigen.      Tewpel. 

953.  VitruV.  Di  Lucio  Vitruuio  PoUione  de  Architectura  Libri  Dece  traducti  de  latino 
in  Vulgare...  (Am  Schluss:)  Impreffa  nel...  Citate  de  Como  p.  Magiftro  Gotardo 
da  Pote...  M.D.XXI....  (Uebersetzer:  Cesare  Cesariano).  fol.  Mit  Titel  16  S., 
CLXXXIII   Bl.  Text  (zweiseitig),   \  Bl.  Text;   Holzschn.  im  Text.  —  S'miienordnnngcn. 

Tempel. 

954.  VitruV.  M.  Vitrwü  De  Architectvra  Libri  decem  nuper  ...  caftigati  atq;  excufi, 
additis,  lulij  Frontini  de  aqueductibus  libris  ...  (Vorwort  von  lo.  locundus).  (Am 
Schlufs:)  Impreffum  Florentiae  per  haeredes  Philipp!  luntae...  M.D.XXII...  8°. 
Mit  Titel   192  u.  24  Bl.  Text   (zweiseitig),  34  S.  u.  Schlufsblatt;    Holzschn.  im  Text. 

955.  VitruV.  M.  L.  Vitrvuio  PoUione  de  Architectura  traducto  di  Latino  in  Vulgare... 
M-D-XXIIII ...  (Vorw.  von  Francesco  Lutio  Durantino).  (Am  Schluss  des  Index:) 
Stampata  in  Venetia,  in  le  Cafe  de  loäne  Antonio  &  Piero  Fratelli  da  Sabio... 
fol.     Titel,  41   S.,   HO  Bl.  Text  (zweiseitig);  Holzschn.  im  Text. 

956.  Vitruv.  ...Vetrwio  In  Volgar  Lingva  Raportato  Per  M.  Gianbatista  Caporali  Di 
Pervgia.  (Am  Schluss:)  Stampato  In  Perugia,  nella  Stamparia  del  Conte  lano 
Bigazzini...  1536.  (Widmung:  1532).  fol.  Mit  Titel  6  S.  u.  131  Bl.  Text  (zweiseitig); 
Holzschn.  im  Text. 

957.  Vitruv.  Architectvre...  de  Marc  Vitruue...  Mis  De  Latin  En  Francoys,  par  lan 
Martin...  A  Paris...  chez  lacques  Gazeau...  1547.  fol.  Titel,  6  S.,  155  Bl.  Text 
(zweiseitig),  46  S.;    Holzschn.  im  Text,  z.  T.  von  Jean   Goujon.  Roh. -Dum.  VI 

S.  33.    Sniilfiiorduuiigen..    Knryntith'u .      Tempel. 


l60  Baukunst  —  Klassisches  Altertum 

958.  Vitruv.  Architectvre...  de  Marc  Vitruve  ...  mis...  en  Francoys,  par  lan  Martin ... 
A  Paris,  De  l'Imprimerie  de  Hierofme  de  Marnef,  &  Guillaume  Cauellat...   1572. 

fol.       Titel,    6,    351    U.  3    S.,    Holzschn.    im    Text.    ThenUrdckorntlouen  II.   a. 

959.  Vitruv.  Architectvre...  De  Marc  Vitrvve...  Mis...  en  Francois,  par  lean  Martin... 
A  Cologny,  Par  Ican  De  Tournes.  1618.  4^  Titel,  13  u.  391  S.,  i  Bl.  Holzschn. 
zu   S.  274;    Holzschn.  im  Text. 

960.  Vitruv.  Vitruuius  Teutfch...  Erftmals  verteutfcht  ...  Durch  D.  Gualtherü  H. 
Riuium  ...  Zu  Nürnberg  Truckts  Johan  Petreius  ...  154S...  fol.  Titel,  34  S., 
CCCXX  Bl.  Text     (zweiseitig) ;      Holzschn.    im    Text.    —    Knvynt!,h-n.    Ge/dsse.    Tcmj'd. 

Sauletiordiinngeji . 

961.  Vitruv.  Vitruuius...  Zehen  Bücher  von  der  Architectur  ...  verteutfcht...  Durch, 
D.  Gualtherum  Riuium...  Getruckt  zu  Bafel  durch  Sebaftian  Henricpetri.  (Vor- 
wort:) 1548.  (AmSchluss:)  Getruckt...  1575.  fol.  Titel,  32  u.  bclj'j:^"!  S.,  \  Schluss- 
blatt; Holzschn.  im  Text. 

962.  Vitruv.  Dasselbe,  anderer  Druck.  (Am  Schluss:)  Getruckt  zu  Bafel,  durch 
Sebaftian  Henricpetri,  im  lar...  1614.  fol.  Titelbl.  fehlt;  29  u.  613  S.,  i  Schlussblatt; 
Holzschn.  im  Text. 

963.  Vitruv.  M.  Vitrwü  PoUionis  De  Architectvra  Libri  Decem  ...  Accesservnt, 
Gulielmi  Philandri  Caftilioiiii ...  annotationes...  Lvgdvni,  Apud  loan.  Tornaesivm. 
1552...  4°.  Mit  Titel  16,  447,  16  u.  38  S.,  i  Schlussblatt;  Holzschn.  im  Text; 
I  Bl.  Text  zu  S.  184. 

964.  Vitruv.  I  Dieci  Libri  Dell'  Architettvra  Di  M.  Vitrvvio  Tradvtti  Et  Commentati 
Da  Monsignor  (Daniel)  Barbaro  ...  Con  due  Tauole...  In  Vinegia  Per  Francesco 
Marcolini...   1556.   fol.     Mit  Titel  274  u.  16  S.;  i  Schlussblatt;   Holzschn.  im  Text.  — 

Tempel  71.  n. 

965.  Vitruv.  Epitome...  de  Marc  Vitruue  Pollion...  Par  lan  Gardet...  Et  Dominiqve 
Bertin...  A  Paris.  Chez  Gabriel  Buon...  1565...  4°.  Mit  Titel  8,  272,  81  (statt  85) 
u.  2   S.;   Kupfer  im  Text. 

966.  Vitruv.  M.  vitrwü  Pollionis  De  Architectvra  Libri  Decem  Cum  Notis,  Cafti- 
gationibus  &  Obfervationibus  Gvilielmi  Philandri  integris;  Danielis  Barbari  ex- 
cerptis,  &  Clavdii  Salmasii  paffim  infertis.  Praemittuntur  Elementa  Architectvrae 
Collecta  ab  ...  Henrico  Wottono  ...  Accedunt  Lexicon  Vitrvvianvm  Bernardini 
Baldi...  Et  Ejufdem  Scamilli  Impares  Vitrvviani.  De  Pictvra  Libri  tres...  Leonis 
Baptistae  De  Albertis.  De  Scvlptvra  Excerpta  ...  ex  Dialogo  Pomponii  Gavrici... 
Omnia  in  unum  Collecta...  A  Joanne  De  Laet  Antwerpiano  (Kupfertitel:)  Am- 
stelodami.  Apud  Ludovicum  Elzevirium.  Anno  1649.  fol.  Kupfertitel,  Titel,  4,  30, 
2,   272   u.  27   S.;   164,   69  u.  3  S.;  Holzschn.  im  Text. 

967.  Vitruv.  Les  Dix  Livres  D'Architecture  De  Vitruve...  Corrigez  Et  Tradvits  nou- 
vcUement  en  Francois...  Seconde  Edition...  Par  M.  Perrault...  A  Paris,  Chez 
Jean  Baptiste  Coignard  ...  1684...  fol.  Titelkupfer  (S.  le  Clerc  Inuentor),  Titel, 
16,  354  u.  15  S.  Text  bezw.  Kupfer:  Nr.  I — LXV;  Holzschn.  u.  Kupfer  im  Text. 
Stecher:  S.  le  Clerc,   P.  le  Pautre  u.  a.  —   Tcmfiei.    .Vmininrdnnvfren. 

968.  Vitruv.  Architecture  Generale  De  Vitruve  Redvite  En  Abregt,  par  Mr.  Perrault... 
Amsterdam,  Aux  depens  des  Huguctan ...  1681  (wohl  statt  1691).  12°.  Titelkupfer 
(Unterschrift:  1691),  Titel,  14,  224  u.  2  S.,  11  Bl:  Nr.  I — XI  mit  Text  auf  der 
Rückseite,  24  u.  6  S. 

969.  Vitruv.      L'Architcttura    Di    M.  Vitruvio   Pollionc     Colla    Traduzione     Italiana  E 


Baukunst  —  Klassisches  Altertum  lÖI 

Comento  Del  Marchese  Berardo  Galiani...  In  Napoli  1758.  Della  Stamperia 
Simoniana...  fol.  Titelkupfer,  Titel,  3,  XXXII  u.  462  S.,  i  Bl.  Text,  25  Bl.  Kupfer: 
Nr.  I— XXV  mit  je  i  Bl.  Text. 


970.  Sarayna.  Torelli  Saraynae  Veronensis...  De  Origine  Et  Amplitudine  ciuitatis 
Veronae...  Veronae    1540.      Ex  Officina  Antonii  Putelleti  ...   fol.      Mit  Titel  66 

U.    4    Bl.    Text    beZW.    Holzschn.    (meist    zweiseitig).    Amphitheater.     Stadtthore.     Kapitelle. 

Friese. 

971.  Cock.     Praecipva  Aliqvot    Romanae   Antiqvitatis    Rvinarvm  Monimenta ... 

Antuerpia  per  Hiro  .  Coc  Menfe  Maio,  Anno  M  •  D  •  LI.  Kupfertitel  u.  24  Bl: 
Nr.  AA,  A^ — Z.     Darunter   einige   Bl.  bez:    H.   Cock  f.    1550.  PI.  ca.    225:300 

(z.  T.  hoch).  Daran  i  Bl.  Hof  der  Villa  Julia  und  i  Bl.  Rekonstruktion  eines 
Mausoleums,  bez:  H.  cock  excu(debat.)         PI.  ca.  260:280.  —  Ruinen. 

972.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  Praecipva  Aliqvot  Romane  Antiqvitatis 
Rvinarvm  Monimenta...  Verkleinerte  Nachstiche  des  vorigen  Werkes.  Titel 
und  24  Bl.         PI.  ca.   150:185.     Geymüller  S.  299. 

973.  Labacco.       Libro    D'Antonio   Labacco   Appartenente  A  L'Architettvra  . . . 

{7.^"^  Bl:)  Impresso  In  Roma...  1559.  fol.  Kupfertitel,  6  S.,  25  Bl.  Kupfer  u.  i  Bl. 
Text:  Nr.  5 — 36:  einzelne  PI.  mit  mehreren  Nummern.  —    Tempel.    Kapitelle.    Geidik. 

974.  Labacco.  Dasselbe,  spätere  Ausgabe.  Kupfertitel,  28  Bl.  Kupfer  u.  i  Bl.  Text: 
Nr.  2^36;  einige  Bl.  Nachstiche. 

975.  Poldo.     Discovrs  Historial  De  L'Antiqve  Et  lUvstre  Cite  DeNismes...  Par 

lean  Poldo  D'Albenas.  A  Lyon,  Par  Gvillavme  Roville ...  1560.  fol.  Mit  Titel  12, 
226  u.  14  S.,  10  Bl.  Holzschn.  (z.  T.  über  zwei  Blätter  gehend);   Holzschn.  im  Text.  — 

Amphitheater.      Tempel,     Kapitelle.      Gebälk.     Bogetikonstruhtion. 

976.  Pittoni.     Praecipva  Aliqvot  Romanae  Antiqvitatis   Rvinarvm  Monimenta... 

In  Alma  Venetiarm  Civitate  Per  Baptistan  Pitonvm  Vicentinvm  Anno  M-D-LXI... 
Kupfertitel  mit  Text  auf  der  Rucks.,  i  Bl.  Text  mit  Kupfer  auf  der  Rückseite, 
40  Bl:    Nr.  I — XX,   die  übrigen  ohne   Nr.  PI.  ca.  225:300   (z.  T.  hoch).      Teils 

Gegenstiche  nach  H.  Cock  1550. 

977.  Dosio.  ...VrbisRomae  Aedificiorvm...  Reliqviae...  A-  loanne  Antonio  •  Dosio  • 
Stilo  ■  Ferreo...  Descriptae  •  Et  •  A  •  lo  •  Baptista  •  De  •  Cavaleriis  •  Aeneis  • 
Tabvlis  ■  Incisis  •  Repraesentatae  M-D-LXIX...  4°.  Kupfertitel,  49  Bl:  Nr.  2 — 50. 
PI.  ca.  165:225  (z.  T.  hoch). 

978.  Ducerceau  (J.  A.).  6  Bl.  Plan  des  alten  Rom  nach  Pirro  Ligorio,  1578. 
Z.  ca.  375:500.     Geymüller  S.  298. 

I  Bl.  perspektivischer  Plan  von  Jerusalem.         Z.   170:280.     Geym.  S.  296. 

979.  Scamozzi.  Discorsi  Sopra  L'Antichita  Di  Roma  Di  Vicenzo  Scamozzi... 
In  Venetia,  Apresso  Francesco  Ziletti  1582.  fol.  Kupfertitel,  34  S.,  40  Bl.  Kupfer 
mit  Text  auf  der  Rückseite:  Nr.  i — 40,  Abdrücke  der  Platten  des  Werkes  von 
Battista  Pittoni   1561,  in  der  Schrift  verändert;  i   Bl.  Errori. 

980.  Ducerceau  (J.  A.).  Livre  Des  Edifices  antiques  Romains  ...  Par  Jaques 
Androuet,  du  Cerceau .  M.  D.  LXXXIIII.  fol.  Titel,  2  S.Widmung  und  Vorrede. 
48  Bl.  mit  98  PI.       Maasse  verschieden.     Geym.  S.  306. 

981.  Laurus.      Antiqvae    Vrbis    Splendor    Hoc    Est    Praecipva    Ejvsdem  Templa 

Oniamentstichsaniiiilung  Berlin.  1 1 


102  Baukunst  —  Klassisches  Altertum 

Amphitheatra  ...    Opera   &   induftria    lacobi    Lauri    Romani  ...    Romae...    1612... 
(Vorwort:)  In  Roma,  Appreflb  Giacomo  Mafcardi.   1614.    qu.  fol.  Kupfertitel,  Widmg., 
Porträt,  6  S.,  38  Bl. 
[zu  981,  Laurus]     Antiqvitatvm    Vrbis    Liber    Secvndvs  ...    Romae  ...    1613.      Widmg., 
Kupfertitel,  Porträt,  41   Bl. 
Antiqvae  Vrbis  Splendoris  Coplementu  ...  Romae...   1615...  Kupfertitel,  4  Bl. 

Text,    39  Bl.    Kupfer.  PI.    ca.     180:240.    Tempel,      amistaiiten  n.  a. 

982.  Rossi.  Ornamenti  Degl'  Obelischi  Et  Colonne...  di  Roma...  fatti  Da  Barto- 
lommeo  Rofsi  fiorentino.  Si  üampano  per  Gio:  lacomo  Rofsi  In  Roma...  1650. 
4°.    Kupfertitel  (Joannes  malus  Romanus  delineauit ...)  u.  14  Bl.       PI.  ca.  210:155.  — 

Obelisken.     Ehrens'd'iilen. 

983.  Aringhus.  Roma  Svbterranea  Novissima...  Opera  Et  Stvdio  Pavli  Aringhi... 
Tomvs  Primvs  [Secvndvs].  Romae  165 1.  fol.  2  Bde.  Je  i  Vortitel,  Titelkupfer 
u.  Titel;   14,  626,  30  u.  6,  718,  24  S.  Text  bezw.  Kupfer;   i  u.  8  Bl.  Kupfer;  Holzschn. 

im    Text.    —    Sarkophage.    Katakomben. 

984.  Suarez.  losephi  Mariae  Suaresü...  Praenestes  Antiquae  LibriDuo...  Editio 
Novissima...  Lugduni  Batavorum,  Sumptibus  Petri  Vander  Aa...  (erste  Ausg: 
1655.)   fol.    Titel,  Widmg.,  4  S.,  136  Sp.,   10  S.,  6  Bl.;  Kupfer  im  Text.  —  Mosaik  «.  a. 

985.  Franzini.  Roma  Antica  E  Moderna...  In  Roma  Nella  Stamperia  di  Giacomo 
Fei.  1660...  (Widmg:  Giov.  Domenico  Franzini).  8°.  Titel,  26  u.  802  S.;  Holzschn. 
im  Text. 

986.  Bellori.  Fragmenta  Vestigii  Veteris  Romae  Ex  Lapidibvs  Farnesianis...  Cvm 
Notis  lo.  Petri  Bellorii...  (am  Schluss:)  Romae...  1673...  Sumptibus  loannis  lacobi 
de  Rubels,  fol.  Vortitel,  Kupfertitel,  2,  85  u.  3  S.  einschliefslich  20  Bl.  Kupfer: 
Nr.  I— XX;   Kupfer  im  Text. 

987.  Desgodetz.     Les   Edifices  Antiques   De  Rome  ...  Par  Antoine  Desgodetz... 

A  Paris,   Chez  lean  Anisson  ...   1695...  (i.  Ausg:   1682).    fol.  Kupfertitel,   12  u.  323 
S.  Text  bezw.  Kupfer.  Stecher:  le  Cler(c),  I.  le  Pautre,  P.  le  Pautre,  N.  Guerard  u.  a.  — 

Tempel.     Kapitelle.     Gebälk. 

988.  Bellori.  Veteres  Arcvs  Avgvstorvm . . .  Nunc  primum  per  lo:  lacobvm  De 
Rvbeis  Aeneis  typis  vulgati.  Romae  1690...  fol.  Titel,  Widmung  (Nr.  i),  5  Bl.  Text, 
(Nr.  2,    16 — 19),  46  Bl.  Kupfer  (Nr.  3 — 15,  20 — 52),   bez:    Petrus  Sanctus  Bartolus 

del.    et    feC.    fsculp.l    Triumphbogen.     Reliefs. 

989.  Bartoli.  Gli  Antichi  Sepolcri,  Overo  Mauvsolei  Romani...  Raccolti,  difegnati, 
&  intagliati  Da  Pietro  Santi  Bartoli.  In  Roma,  1697.  Nella  Stamperia  di  Antonio 
de  Roffi...  fol.    Mit  Titel  XIV  S.,   112  Bl.,  darunter  2  Doppelbl.  —  GrabmUier.    Umen. 

Sarkophage. 

990.  Fellbien.  Delices  Des  Maisons  De  Camipagne,  Appellees  Le  Laurentin  Et 
La  Maison  De  Toscane...  A  Amsterdam.  Chez  Francois  L'Honore  1736.  (i.  Ausg: 
1699;  Verf:  Andre  Fdlibien,  Sieur  des  Avaux,  nach  Plinius).  12°.  Mit  Titel  112 
u.  8  S.,  7  Bl. 

991.  Wood.     The  Ruins  OfPalmyra...  London...  1753.    (Vorwort:)  Robert  Wood. 

gr.  fol.    Titel,  4  u.  50  S.  bezw.  Kupfer;   59  Bl:  Nr.  I,  (1%  Ib),  II— LVII.   Zeichner: 

Borra.    Ruinen.     Tempel.     Thiiren.     Gebälk.     Decken. 

992.  Cochin  (le  fils).  Observations  Sur  Les  Antiquite's  De  La  Ville  D'Herculanum  . . . 

Par   Meffieurs    Cochin    le    fils  &  Bellicard.     A    Paris.     Chez    Ch.    Ant.   Jombert... 
1754.     12°.    Mit  Titel  XXXVI,  '98  u.   10  S.,  40  PI:   Nr.   1  —  40  auf  27  Bl. 


Baukunst  —  Klassisches  Altertum  iß-j 

993.  Wood.  Les  Ruines  De  Balbec...  A  Londres:  1757.  (Vorwort:)  Robert  Wood, 
fol.    Titel,  28  S.,  46  Bl:  Tab.  I — XLVI.    Zeichner:  Borra.  —    Temjte/.    Säulen.    Kapitelle. 

Gebälk. 

994.  Barbault.  Recueil  De  Divers  Monumens  Anciens  Repandus  En  Plusieurs 
Endroits  DeL'Italie.  Dessines  ParFeu  Monsieur  Barbault ...  A  Rome  Chez  Bouchard 
&  Gravier...  1770...  gr.  fol.  Vortitel,  Titel,  2  u.  54  S.,  143  PI.  auf  87  Bl:  Nr.  2 — 104, 
wobei  z.T.  die  Blätter,  z.T.  die  Platten  numerirt  sind;  zahlreiche  Kupfer  im  Text. — 

Kuhlen.    Tempel.  Dreifüsse.  Altäre.    Grabinäler.   Urnen.   Sarkophage,  La}npe?i.  Handspiegel,  Reliefs,  Stattien. 

995.  Cameron.  The  Baths  Of  The  Romans...  With  The  Restorations  Of  Palladio 
...  By  Charles  Cameron  ...  London...  1772.  gr.  fol.  Titel,  Porträt,  Widmung,  IV  u. 
65  S.;    Titel,    IV  u.  68  S.  franzÖs.   Uebers.;    76  Bl:  Nr.  II— LXXV,    darunter    Nr. 

XII    U.  XVI    zweimal;     Kupfer    im    Text.    - — •     Thermen.     Decken,      Grottesken, 

996.  Magnat!.  La  Ville  De  Rome...  Tome  I.  [II.  IIL  IV.]...  A  Rome  De  l'Impri- 
merie  d'Archange  Cafaletti  ...  1778.  (Vorrede:)  D.  Magnan.  fol.  4  Bde:  mit  je  i 
Kupfertitel;  ausserdem:  Tome  i:  2  S.,  68  Sp.,  42  Bl.  mit  92  PI:  Nr.  i — 92;  Tome  2: 
16  Sp.,  2  S.,  78  Bl.  mit  146  PI:  Nr.  i — 146;  Tome  3:  2   S.,  60  Sp.,  35  Bl.  mit  74 

PI:     Nr.   I 74;    Tome   4:    96    Sp.,  43  Bl.  mit    99   PI:    Nr.    I 99.   Kirchen.     Statuen  u.   a. 

997.  Clerisseau.  Antiquites  De  La  France,  Par  M.  Clerisseau...  Premiere  Partie. 
A  Paris,  De  l'Imprimerie  de  Philippe-Denys  Pierres...  1778.  (Vortitel:)  Monumens 
De  Nismes.  gr.  fol.  Mit  Vortitel  u.  Titel  XXII  u.  2  S.,  Titelkupfer,  29  Bl:  Nr. 
I,  VI— IX,  XIV,  XIV— XXI,  XXVI— XLI;  Kupfer  im  Text.  Stecher:  C.R.G. 
PouUeau. 

998.  Saint-Non.  Voyage  Pittoresque  Ou  Description  Des  Royaumes  De  Naples 
Et  De  Sicile.  A  Paris  1781  [ — 1786]...  (S.  XIII:)  De  L'Imprimerie  De  Clousier... 
(Unter  einzelnen  Lieferungen  der  „Estampes":)  On  foufcrit  ...  chez  M.  De  La 
Fosse...  (Unter  der  Widmung  als  Verf:)  Abbe  de  Saint  Non.    gr.  fol.    5  Bde.    Je 

1  Vortitel  u.  Titel;  ferner:    Premiere  Partie  Du  Premier  Volume:  Widmg.,  XIII, 

2  u.  252  S.,  I  Karte;  Seconde  Partie  Du  Premier  Volume  (mit  Vortitel:  Tome 
Second):  XXVIII,  283  u.  7  S.,  i  Karte;  Tafelband  zu  Vol.  I  u.  II:  3  Titel, 
III  S.  Text,  134  Bl.;  Troisieme  Volume:  IV,  XL,  201,  22  u.  6  S.,  61  BL;  Qua- 
trieme  Volume  (Premiere  u.  Seconde  Partie):  6  u.  XVIII  S.,  S.  i — 326,  Vor- 
titel, Titel,  IV  u.  2  S.,  S.  327 — 429,  I  S.,  92  Bl.  Mit  Kupfern  im  Text.  Zeich- 
ner: Fragonard  u.  a.     Stecher:    Berthault,  P.  P.  Choffard  u.  a.  —  Brunet  V,  55: 

andere    Anordnung.    Ansichten,    Landschaften,     Ruifien,     Vasenbilder.     Wandbilder.    Deckenbilder. 

Vignetten.     Medaillen. 

[1329].  Palladio.  Les  Thermes  Des  Romains  Dessinees  Par  Andre  Palladio  Et  Publiees 
De  Nouveau...  Par  Octave  Bertotti  Scamozzi...  Vicence  1785.  fol.  Ist  gleich  Pal- 
ladio, Le  fabbriche  e  i  disegni  di  Andrea  Palladio...  Tome  V.  —  Thermen.   Kapitelle. 

999.  Barbault.  Vues  Des  Plus  Beaux Restes  Des  Antiquites  Romaines...  Dessinees 
Par  Monsieur  Barbault...  A  Rome  Chez  Bouchard  et  Gravier...  1787...  gr.  fol. 
Titel  u.  61   Bl.,   unregelmäfsig  numerirt.  —  Ruinen. 


II* 


j^A  Baukunst  —  Deutschland 


Aus:    Flötner,  Maureskenbuch  [46]. 


2.  Deutschland. 

[2].  Dürer.  Etliche  vnderricht,  zu  befeftigung  der  Stett,  Schlofz  vnd  flecken. 
(Unter  der  Widmung:)  Albrecht  Dürer.  (Am  Schluss:)  Gedruckt  zu  Arnhem... 
Bey  lohan  lanffenn  Anno  1603.  Nach  dem  Exemplar,  Gedruckt  zu  Nurenberg. 
Im  lar.  1527.  fol.  Mit  Titel  52  S.  Text  bezw.  Holzschn.  Ist  ein  Teil  von;  Opera 
Alberti   Dvreri,   Arnhem    1604.  • —  Fesutngsbau.   Kanone. 

[962].  Rivius.  Bawkunft...  in  Drey  fürnemme  Bücher  abgetheilet ...  in  Truck  ver- 
ordnet Durch,  Gvalthervm  H.  Rivivm...  Getruckt  zu  Bafel  (am  Schlufs:)...  durch 
Sebaftian  Henricpetri ...    1582  (i.  Ausg:   1547).    fol.  Titel,  6  u.  bij  S.;  Holzschn.  im 

Text.      GraeSSe  VI,    135.  Wm-kzeug.     Perspektive.      Ge/ässe.     Kanonen. 

1000.  Blum.  Qvinqve  Colvmnarvm  Exacta  defcriptio . . .  per  loannem  Bluom... 
Tigvri   Apvd  Christophorvm  Froschovervm,  Anno   1550.    fol.    Titel,   2   S.   u.    16  Bl. 

Holzschn.     mit    Text.    Säulenordnniig^eu. 

1001.  Blum.  V:  Colvmnae...  zum  dritten  mahl  in  truck  verfertiget  durch  M.  Hans 
Blüm...  Getruckt  zu  Zürich,  bei  lohan  lacob  Bodmer,  Im  Jahr  1627  (i.  Ausg:  1550). 
fol.    Titel,  2  S.  u.  9  Bl.  Holzschn.  mit  Text.  Andresen  III,  279.  —  S'duienordnunsen. 

1002.  Blum.  Ein  kunftrych  Buch  von  allerley  antiquiteten ,  fo  zum  verfland  der 
Fünf!  Seulen  der  Architectur  gehörend.  Getruckt  zu  Zürich...  bey  Chrylloflel 
Frofchower.     (Vorwort:)    Hans  Blum  (um    1550).    fol.      Titel   u.  42    S.  Text    bezw. 

Holzschn.    GeöiUk  u.  a. 

[lOOlJ.  Blum.  Dasselbe,  anderer  Druck:  Getruckt  zu  Zürich  bey  loh.  lacob  Bodmer. 
1727.  fol.  Titel  u.  42  S.  Text  bezw.  Holzschn. 

1003.  Solls  (Virgil).  I  Bl.  Ruinenarchitektur,  nach  Ducerceau;  aus  Bartsch 352 — 362; 
vgl.  Nagler,   Mon.  V,   S.  264. 

1004.  Gemalt.  Wunderbarliche  koftliche  Gemalt,  ouch  eigentliche  Contrafacturen 
mancherley  fchönen  gebeüwen...  allen  Schreyneren  Steinmetzen...  nutzlich 
vnd  gut.  Getruckt  zu  Zürych  by  lacobo  Gefzner  im  1566.  lar.  (Rückseite  mit 
Grotteske  des  P.  Floetner,  bez:  P  F  1546.)  fol.  Titel  u.  16  Bl.  Holzschn.  Auf  2 
Bl.  die   Monogramme  von  Rud.  u.  Joh.  Wyssenbach,    auf  dem  einen  Bl.   mit    der 

Jahreszahl     1558.    Triumphbogen  u.  a. 

|1001|.  Architectura.  Architectura  antiqua,  Das  ift,  Warhaffte  vnnd  eigentliche 
Contrafacturen  etlich  alter  fchönen  Gebeüwen  ...  Getruckt  zu  Zürich  bey  loh. 
lacob  Bodmer,  Im  1627.  lar.  (Rückseite  mit  Grotteske  des  Peter  Floetner,  bez: 
P  F).    fol.  Titel  u.  16  Bl.   Holzschn:  Custod.  B— H  (E  doppelt);  auf  2  Bl.  (Cust.  F) 


Baukunst  —  Deutschland 


i6s 


die  Monogramme  von  Rud.   u.  Joh.   Wyssenbach,    auf  dem    einen    mit   Jahreszahl 
1558.     Neue  Ausgabe  des  vorigen  Werks. 


<u 
ja 
<u 

ÖD 


B 

o 


3 

< 


1005.  Dietterlin.  Architectvra  vnd  Aufstheilung  der  V.  Seüln.  Das  Erft  Buch. 
Durch  Wendel  Dietterlein ...  1593...  (am  Schlufs:)  Getruckt  in...  Stutgart,  im 
lar...   1593.  —  Architectvr  von  Portalen    vnnd  Thürgerichten,    mancherley    arten. 


l66  Baukunst    —  Deutschland 

Das  Annder  Buch...  1594...  (am  Schlufs:)  Gedruckt  zu  Strafsburg,  bey  Bernhardt 
lobins  Erben.  Anno.  1594.  fol.  Buch  i:  Kupfertitel,  6  S.,  5  Bl.  Text  (zweiseilig)  u. 
Schlussblatt,  40  Bl.  Kupfer:  Nr.  (i — 4),  5 — 34,  38 — 40,  (41);  davon  Bl.  3  mit 
2  PI.     Buch  2:    Kupfertitel,  3  S.  u.  Schiussblatt,   57  Bl:  Nr.  2—58;   i   PI.  im  Text. 

Andresen  Nr.  16.  —  Sdnlenordmingen.  Portale.  Thüreii.  Bekrönuiigen,  Kartuschen.  Rollwerk. 
Wappen.     Konsolen.     Hermen. 

1006.  Dietterlin.  Architectvra  Von  Aufstheilung,  Symmetria  vnd  Proportion 
der  Fünff  Seulen  ...  Durch  Wendel  Dietterlin...  Getruckt  zu  Nürnberg,  in  Ver- 
legung Hubrecht  vnd  Balthafar  Caymox.  1598.  (i.  Ausg:  1593).  fol.  Mit  Kupfer- 
titel, 9  Bl.  Text  (zweiseitig)  u.  4  Bl.  Nebentiteln  (zu  Buch  2—4)  20g  Bl:  Nr.  i — 209; 

aufserdem     ein     Porträt.     Fenster.    Kamine.    Portale.     Thiiren.     Brnnncn.     Grabmdler.     Wappen. 

Rollwerk. 

1007.  Guckeisen.  Seilen  Bvch...  Gedruckt  zu  Collen  bej  lohan  Buchfemecher. 
(unter  der  Widmung:)  1598...  lacob  Guckeiffen ...  vnd  Hans  lacob  Ebelman... 
fol.    Kupfertitel,  2  S.  u.  25  Bl:  Nr.   i — 25.    Andresen  Nr.  4.  —  Säuicnordnungen.    Sduien. 

Sockel.     Gebdlke.     Gesimse.     Knrniese.     Tischlerarbeiten. 

1008.  Krammer.  Architectvra.  Von  Den  Fvnf  Sevlen  Sambt  Iren  Ornamenten 
Vnd  Zierden...  Durch  Gabrielen  Krammer  Von  Zürich  Dischler...  letzo  Zu 
präg...  1600.    fol.   Kupfertitel,  10  S.  u.  28  Bl:   Nr.  i — 26,  (27,  28).    Andresen  Nr.  i.  — 

Sdnlenordmingen.     Thiiren.     Hermen.     Konsolen.     Gebälk.     Rolhuerk.     Tischlerarbeiten. 

1009.  Krammer.  Dasselbe,  anderer  Stich,  3.  Ausg:  ...Vermert  Vnd  Gebesert...  Ge- 
trvck  ZV  Cöln  Dvrch  lohan  Bvxenmacher...  zufammen  getragen  durch  Gabrielen 
Krammer...  (Vorrede:)   1610.  fol.  Kupfertitel,  8  S.  u.   28  Bl:  Nr.   i — 28. 

1010.  Meyer.  Architectvra  Oder  Verzeichnufs  allerhand  Eynfallungen ...  Durch 
Daniel  Meyern...  zu  Franckfurt  am  Mayn:...  in  Verlegung  lohannis  Theodori  vnd 
Joh:    Ifrael    de    Ery  Gebrüder.    1609.    fol.     Kupfertitel,  4  S.,  50  Bl:   Nr.   i — 50.  — 

Portale.       Thiiren.      Fenster.     Kartuschen.     Rollwerk.     Hermen. 

1011.  Meyer.  Architectvra  Oder  Verzeichnufs  allerhäd  Einfafifungen ...  Durch 
Daniel  Meyern...  zu  Franckfurt  am  Mayn...  in  Verlegung  lohannis  Ammonij... 
1659  (i.  Ausg:  1609).  fol.  Kupfertitel  u.  40  Bl:  Nr.  2,  4,  5,  (6),  7 — 13,  16 — 20,  22, 
23,  25 — 44,  49,  50. 

1012.  Kasemann,  Architectvra  Lehr  Seivlen  Bochg...  1615.  Rotgervs  Kaseman 
Inventor.     Gietrvckt    zo    Collen    Bei  lohan  Bvchsenmacher.    fol.    Kupfertitel,  2  S., 

24  Bl.  vor  der  Bezeichnung  A — Z.  PI.  ca.  260:195.  Sdulenordnungcn.  Portale.  Brnnnen. 

Altäre.      Kamine,      Schränke.     Gesimse. 

1013.  Schadaeus.  Summum  Argentoratensivm  Templum:  Das  ifl . . .  Befchrei- 
bung  defs...  Münfters  zu  Strafsburg:...  Durch  M.  Ofeam  Schadaeum... 
Strafsburg.  In  Verlegung  Lazari  Zetzners  Seligen  Erben...  1617.4°.  Titel  10,  112 
u.  4  S.,  6  Bl:   Nr.   i — 6;  Holzschn.   im   Text.    Stecher:  Isaac  Brunn.  —  Kanzel  u.  a. 

1014.  Haseman.  i  Bl:  Synopsis  Architectonicae  Oder:  Summarifcher  Begriff  der 
Baw-Kunfl...  von  Henningo  Hafeman...  Franckfurt...  In  Verlegung  Eberhardt 
Kiefers.  1626.     Ein  langes  Bl.  Text  mit  Kopfleiste. 

1015.  Hertfelder.  Basilica  S.  S.  Vdalrici  Et  Afrae  Avgvstae  Vindelicorvm  ...  Auetore 
R.  P.  F.  Bernardo  Hertfelder...  Augvstae  Vindelicorvm  Typis  Andreae  Apergeri ... 
1627.  fol.  Kupfertitel,  6  u.  193  (verdruckt  191)  S.,  darunter  52  Bl.  bezw.  S.  Kupfer 
mit  Text:  Nr.  I — LI  (Nr.  21  zweimal);   8  Bl.  Kupfer.     Zeichner:  Matthias  Kager; 

Stecher:     Wolf    Kilian     U.     Daniel     Manafser.    Altäre.      Kircliengerät.     Reliquiarien.     Kreuze. 

1016.  Furttenbach.     Architectura   Civilis:    Das   ift:    Eigentliche   Befchreibung    wie 


Baukunst  —  Deutschland 


167 


mä...  Palläft...  Gemeine  Bewohnungen...  Kirchen...  Spitäler...  erbawen  foll... 
Durch  lofephum  Furttenbach...  Gedruckt  in...  Vlm,  Durch  lonam  Saurn...  1628. 
fol.  Kupfertitel,  Titel,  20  u.  78  S.,  39  El:  Nr.  i — 11,   13 — 40.     Stecher:    Raphael  u. 

Jacob    CuStodis.    Paläste.     Muschelgrotien. 


[864].  Furttenbach.  Architectvra 
Recreationis.  Das  ift:  Von 
Allerhand...  Civilifchen  Gebä- 
wen...  Durch  losephvm  Furtten- 
bach... Gedruckt  in...  Augf- 
purg,  Durch  lohann  Schuhes... 
1640.  fol.  Titelkupfer,  Titel,  24 
u.  120  S.,  35  El:  Nr.  1  —  35. 
Zeichner:  loh.  lacob  Campanus; 
Stecher:    Matth.    Remboldt.    — 

Schlosshauten.  Paläste,  Gartenkunst,  Thea- 
ter dekorationen.     Grotte, 

[864].  Furttenbach.  Architectvra 
Privata  Das  ift:  Gründtliche 
Befchreibung...  inn  was  Form... 
ein . . .  BurgerlichesWohn-Haufs . . . 
erbawet  ...  worden  ...  an  das 
Liecht  gegeben  Durch,  vnd  in 
Verlegung  Mattheus  Remboldten 
Kupfferftechern ,  Vnd  lohann 
Schultefen  Buchdruckern...  Ge- 
truckt  in...  Augfpurg...  1641. 
fol.  Titel,  12  u.  78  S.,  15  El: 
Nr.  I — 14  u.  I  El.  ohne  Nr.,  bez: 
Jonas  Arnold  Pictor.  Erfinder 
(in  dem  Vorwort  als  Verfasser:) 
ioseph  Furttenbach.  Zeichner: 
loh.  lacob   Campanus;    Stecher: 

Matth.  Remboldt.  Fenster.  Por- 
tale,    Gartenkunst, 

1017.    Kasemann.       Architectvr, 

Nach  Antiquitetifcher  Lehr  ... 
Durch  Rütger  Kaffmann...  Colin, 
Bey  Gerhard  Altzenbach...  1653. 
(Vorwort:)  M  .  D  .  C  .  XXXXXIX. 
fol.  Titel,  2  S.,  Titelkupfer,  30EI: 
Nr.  (i),  2—30.      PI.  ca.  255:215. 

Säulenordnungen.      Portale.      Thüreji. 

Bekröntinge7i.  Grahmdler,  Rollwerk. 
Tischlerarbeiten . 


1018.  Böckler.  Architectura  Ci- 
vilis... Das  ift:  Von  den  fünff 
Säulen...  Durch  Georgium  An- 
dream  Eöcklern...  Franckfurt 
am  Mayn,  Gedruckt  bey  lo- 
hann Georg  Spörlin...   1663.    fol. 

Titel,     IG    U.    60    S.,    40    Bl.    Säulenordnungen 


Aus:  Dietterlin,  Architectura  [1006]. 


1019.     Erasmus.     Seülen-Buch...    Durch   Einen    Liebhaber    der   Edlen   Architectur- 
Kunft   an    den   Tag    gegeben...    Nürnberg,    In    Verlegung   lohann    Hoffmanns... 


l68  Baukunst  —  Deutschland 

1666.    (Vorwort:)  Georg-Cafpar  Erafmus.    (3  Teile),    fol.     Titel,   3  Kupfertitel,  52  S., 
53  Bl:   Nr.  I — 42  u.  Nr.  5 — 12,   17,  27,  33  mit  je  einem  2"^"  Bl.    ohne   Nr.    Stecher: 

Wilhelm      Pfann.     Säulenordnungen.     Knorpchverk .     Thiiren.     Tische.     Bett.     Sc/i>-nii/c. 

1020.  Scheck.  6  Bl.  die  fünf  Säulenordnungen  mit  italienischen  Beischriften,  da- 
neben Ornamente;  Nr.  i — 6.  Bl.  i  bez:  M.  Scheck  sc.  1er.  WolfT  ex.  Verl. -Nr. 
91.  PI.  ca.  275:175. 

6  Bl.  dieselbe  Folge,  vor  der  Verlagsbezeichnung  und   vor  den   Nummern. 

1021.  Cammermayer.  Von  den  Fünff  Ordnungen  der  Seülen...  Heraus  gegeben 
von  einem  der  Architecteur  und  anderer  freyen  Künfle  Liebhaber.  Zu  finden  in 
Nürnberg  bey  Paulus  Fürften...  feel.  Wittib  und  Erbe.  167S.  (Vorwort:)  Simon 
Cammermayer.    fol.     Kupfertitel,  2  u.   12  S.,    14  Bl:    Nr.  i  —  3,   3W,  4,  4('*),   5,   5  », 

6 II.       Stecher:    Wilh.    Pfann.    —     Sänlcnordnungen.     Altäre. 

1022.  Wilhelm.  Architectura  Civilis,  Oder  Befchreibung  und  VorreilFung  vieler 
vornehmer  Dachwerck...  Von  Johann  Wilhelm...  Nürnberg,  In  Verlegung  Paul 
Fürftens,  feel:  Wittib  und  Erben  (um  i6So).  fol.  Teil  i:  Kupfertitel,  Titel,  8  S. 
u.  44  Bl:   Nr.  i — 44;   Teil  2:  Kupfertitel  (P.  Trofchel  fculp:),  Titel,    7   S.  u.  27  Bl: 

Nr.    I 30.    —    Zimmerei.     Dachkonstruktiotien.     Brücken.     Maschi 


'iinen. 


1023.  Dieussart.  Theatrum  Architecturae  Civilis,  In  drey  Bucher  getheilet... 
Erftlichen  Durch  Carlo  Philippo  Dieussart ...  zufammen  getiagen...  (Neue  Ausg.  von 
Leonardus  Dintzenhoffer).  Bamberg,  Getruckt...  bey  Johann  Jacob  Jmmel.  1697. 
(i.  Ausg:   1682).    fol.   Titel,  2  u.  loi  S.,  2  Kupfertitel,  64  Bl:  Nr.  I— LXIIIII  (Nr.  36 

fehlt).    Säiilenorditungen.     Gebülk.     Kapitelle.     Treppen.     Fenster. 

1024.  Indau.  Wiennerifches  Architectur  Kunft-  Und  Säulen- Buch...  Durch 
Johann  Indau...  Augspurg,  In  Verlag  zu  finden  bey  leremias  Wolff...  1713. 
(i.  Ausg:   1686).    fol.    I  u.  5  S.,  Kupfertitel,   i  Bl.  Maassstab,  20  Bl :    Nr.  i — 19,  21. 

Stecher:    E.    Neflenthaler.    Sdulenordnnngen.     Kapitelle.     Altäre. 

1025.  Graft,  i  Bl:  Perfpectiva  Aedis  Beatae  Mariae  Virginis,  Noribergae.  Profpect 
der  Mariae-Kirche,  zu  unfer  Lieben  Frauen  genannt,  in  Nürnberg.  Joh: 
Andr.  Graff  del:  et  excudit  Noribergae  A.  C.  1696.  Joh:  Ulrich  Kraus  fcul. 
Augustae  Vindelicorü.     leremias  Wolff  excudit.  PL  445:580. 

1026.  Schlüter.  4  Bl.  Fassaden  des  Schlosses  zu  Berlin;  .bez:  A.  Schlüt[t]er 
Architectus.  P.  Decker  fculpsit  Berolini  [1703].  leremias  Wolff  excud.  Aug.  Vind. 
PI.  ca.  350  hoch,  Breite  verschieden. 

1027.  Schlüter.  Erster  [Zweyter]  Defsein  des  Neuen  Müntz  Thurms  In  Berlin... 
Schlüter  Invent.     C.  Alhrecht  fculp.   Dreflen.     2  Bl.  PI.  ca.   325:195. 

1028.  Busch.  2  Bl.  Fassaden:  i)  Arsenal  zu  Berlin...  Georg  Paulus  Bufch  Sculpfit 
Berolini.  PI.  307:527.  —  2)  Monbijou,  Maison  De  Plaisance  De...  La  Reine 
De  Prusse...  G.  Paul.  Busch  fecit  et  excud:  1721.  Wächter,  Prof.  pos.  PI. 
382:460. 

1029.  Schenk,  i  Bl.  dasSchlofs  zu  Saltzthalen,  mit  der  Widmung...  Antonio  Ulrico 
Duci  Brunsvicenfi ...  delineationem  a  fe  editam...  offert...  Petrus  Schenk... 
Amftelodami   1706.  PI.  490:600. 

1030.  Querfort.  i  Bl:  Das  Fürstliche  Lust  Schlos  Saltzthalen.  T.  Querfort  ad 
vivum  del.     I.  G.  Baeck  fc.         PI.  338:408. 

1031.  Senckeisen.     Leipziger  Architectur -Kunft-  und  Seulen-Buch ...   von   Joh. 


Baukunst  —  Deutschland 


169 


Aus:   Decker,  Fürftlicher  BaumeiÜer  [1036]. 

Chriftian  Senckeifen ...    in    Leipzig.      Dafelbft    gedruckt,    bey    Chriüoph    Friedrich 
Rumpffen.    (Guilm.  S.  421:)    1707.     4°.    Titelkupfer,  Titel,  4  u.   54  S.,  35   Bl:   Nr.  I, 

2,     IV  —  XXXVI.     S'dulenoyduungeii..     Altäre.     Fussböden.     Schränke.      Tischlerarbeiten. 

1032.    Goldmann.     Nicolai  Goldmanns  Vollftändige  Anweifung  zu  der  Civil-Bau- 
Kunft...   vermehret  von  Leonhard  Chriftoph  Sturm ...  Leipzig,  Verlegens  Friedrich 


I  70  Baukunst  —  Deutschland 

Lanckifchens   Erben...   170S.    fol.   Titelkupfer,  mit  Titel    22   u.    179    S.,    74   Bl.  — 

GeHiudc.     Sciulenordnungcn. 

[1032].  Sturm.  Erfte  Ausübung  der...  Anweifung  zu  der  Civil-Bau-Kunft,  Nicolai 
Goldmanns...  heraus  gegeben  von  Leonhard  Chriftoph  Sturm  ...  Leipzig,  Verlegens 
Friedrich  Lanckifchens  Erben...  1708.  fol.  Titelkupfer  mit  Titel  10  u.  135  S., 
20  Bl:    Nr.  I— XIII,  XIV  Au.  B,  XV— XIX.    Stecher:   Leonhard    Heckenauer  u.  a. 

-  Portale.     Oe/en. 

1033.  Vogel.  Die  Moderne  Bau-Kunft...  Von  Johann  Vogel ...  Hamburg,  Bey  Ben- 
jamin Schillern ...    1708.    fol.    Titelkupfer,  Titel,  20  S.,  50  Bl:  Tab.  I— LVl,   LVlW; 

einige    PI.    mit   mehreren  Nummern.    —    Zimmerei.     Dachkonstruktionen.      Brücken.     Maschinen. 

1034.  Eosander,  i  Bl:  Carolinevm  Avgvstvm,  Sive  Palativm  Regivm...  Vvlgo 
Charlottenbvrg...  Prospectvs  Meridionalis.  Eosander  de  Göthe  invent:  PI.  ca. 
350:920. 

1035.  Eosander,  i  Bl:  Defsein  de  la  Maison  de  Plaisance  nommee  Monbyjoux. 
Eosander  de  GÖthe  invent:  Jo.  Böcklen  fecit  Berlin.         PL  475:540. 

1036.  Decker.  Fürftlicher  Baumeifter,  Oder:  Architectura  Civilis...  Erfter  Theii, 
Inventirt  und  gezeichnet.  Durch  Paulus  Decker  ...  Verlegt  von  Jeremias  Wolff... 
Augspurg  MDCCXI.    Titelkupfer,  Titel,  8  S.  u.  59  Bl:  Nr.   1—59. 

...  Anhang  zum  Erften  Theil...   1713.    Titel  u.  40  Bl:   Nr.   i — 40. 

...  Anderer  Theil   Welcher   Eines  Königlichen    Pallaftes  General-Profpect ... 

vorftellet.  Inventieret  und  gezeichnet  Von  Paulus  Decker  ...  Augspurg  ...  1716. 
Titel  mit  Text  auf  der  Rückseite  u.  32  Bl:   Nr.   i — 32. 

qu.gr. fol.  Stecher:  loh.  lac.  Kleinschmid,  Geo.  Conr.  Bodenehr,  loh.  Conr.  Relff,  Gar. 
Rem[b]shart,  Phil.  Heinr.  Kleinfchmidt,  Jos.  ä  Montalegre,  loh.  Aug.  Corvinus, 
Martinus  Engelbrecht,  loh.  Balthas.  Probst,  Heinr.  lonas  Oftertag,  Gottfrid  Stein, 
T.  G.  Beck,  loh.  Ulrich  Kraus,  loh.  Böcklin,  loh.  Daniel  Hertz,  loh.  Chriftoph 
Steinberger,  Gottfried  Pfauz,  loh.  Georg  Schmidt.  —   Paläste.     Sääie.    Wanddekoration. 

Decken.  Deckenbilder.  Vouten.  Kamine.  Tapezierarbeiten.  Thron.  Triumphbogen.  Türme.  Ehrensäulen, 
Gartetikunst.     Gartenhäuser.     Grotte.     Landhäuser.    Bruimeti. 

1037.  Decker.  Ausführliche  Anleitung  zur  Civil  Bau-Kunft.  Erster  [anderer-,  dritter] 
Theil.  Nürnberg,  Verlegt  ...  bey  loh.  Christoph  Weigel...  (Vorwort:)  Paul  Decker, 
fol.    Mit  Kupfertiteln   je  20  Bl:   Nr.  (i),  2—20;   (1),  II— XX;    A— T,   V.     Stecher: 

Delfenbach,    loh.    Conr.    Reiff,    G.    D.    HeÜmann.    Säulenordnungen.     Kamiese.     Geländer. 

Portale.     Fenster.     Nischen.     Paläste.     Kirchen.     Zimmerei. 

1038.  Sturm.      Leonhard   Christoph   Sturms  ...   Prodromus    Architecturae    Gold- 

mannianae...  Augspurg  In  Verlegung  leremiae  Wolffen...  1714.  qu.  gr.  fol.  Titel, 
18  S.,  23  Bl:  Tab.  I  — XXV  (Tab.  15  u.  19  auf  einem  BL),  ein  Bl.  ohne  Nr.  Stecher: 
Joh.  Aug.  Corvinus,   Carl  Remshardt.  —  Paläste.    Türme. 

1039.  Delsenbach.  Nürnbergifcher  Prospecten  Erfter  Theil,  gezeichnet  und  in 
Kupffer  gebracht  von  lohann  Adam  Delfenbach.  Anno  1715  (auf  den  übrigen 
Bl.  die  Jahreszahlen  1714 — 1718;  i  BL  bez:  Joh:  Christoph  Weigel  excudit).  Titel 
u.  7  Bl.         Z.  ca.   220:315. 

I  Titelbl:  Nürnbergifcher  Prospecten  Dritter  Theil ...  von  Joh.  Adam  Delfen- 
bach. AS.   1725...         PL  121:130. 

1040.  Sturm.  Der  auserlefsnefte  und  Nach  den  Regeln  der  antiquen  Bau-Kunft 
fowohl,  als  nach  dem  heutigen  Gufto  verneuerte  Goldmann...  oder  die  gantze 
Civil-Bau-Kunft,  In  unterfchiedlichen  ...  Anweifungen  ...  abgehandelt ...  von  Leon- 
hard Chriftoph  Sturm...  Augfpurg,  In  Verlegung  Jeremiae  Wolffens...  gedruckt 
bey  Peter  Detlefffen.     1721.    foL    2  Bde.  in  5  Theilen    mit   i8  Sondertiteln.     Titel- 


Baukunst  —  Deutschland  171 

kupfer  (Paulus   Decker   delin;    Hyeronimus    Sperling   Sculp.),    Haupttitel   u.   18  S. 
Register,  285  Bl.    Stecher:  I.  A.  Corvinus,  C.  Remshart. 


Bd.  1 :  i)  ...  der  . .  .  Civil-Bau-Kunst . . .  Kunft- 
Wörter  .  . .  und...  Feguln...  1718.  32  S.,  11  Bl. 
2)  ...  Anweifung  . . .  von...  Pracht-Gebäuden  ... 
1716.  Titelkupfer,  Titel,  66  S.,  71  Bl.  3)  . . .  Bogen- 
Stellungen  . .  .  Sieges-Bögen  oder  Ehren-Pforten  .  . . 
1718.  18  S.,  19  Bl.  4)  . . .  Bey-ZIerden  Der  Archi- 
tectur  . . .  1720.  18  S,,  5  Bl.  (Am  Schluss  :)  Ende 
des  Andern  Theils.  5)  . . .  Regel  der  Symmetrie 
Oder:  Des  Ebenmaaffes  . . .  1720.  16  S.,  10  Bl. 
6)  . .  .  Anweifung  Innerer  Austheilung  der  Gebäude  ... 
1720.  12  S.,  7  Bl.  7)  . . .  Anweifung...  von  Bür- 
gerlichen Wohn  Häufern  ...  1721.  Titel,  14 S.,  15  Bl. 
8)  ...  Anweifung...  von  Kirchen  ...  1718.  39  S., 
22  Bl.  Bd.  2:  9)  ..  .Allerhand  ...  Zucht- und  Liebes- 
Gebäude.  . .  Schulen  .. .  Spitäle  . . .  1720.  Titel,  24  S, 
15  Bl.     10)  ...  Regierungs- Land- und  Rath-Häufer .. , 


Kauff-Häufer  . . .  1718.  24  S.,  13  Bl.  11)  . . .  Waffer- 
Künfte,  WalTerleitungen,  Brunnen  .. .  1720.  18  S.,  10  Bl. 
12)  ...  Architectura  Civili-Militaris  ...  Stadt-Thore, 
Brücken...  1719.  42  S.,  19  Bl.  13)  ...  Schiff-Häufer 
oder  Arsenale  ...  See-Häfen. ..  1721.  loS.,  4BI.  14)... 
Grabmahle  . . .  Parade-Betten  . .  .  Caftra  Doloris  .  .  .  1720. 
8  S.,  4  Bl.  (Am  Schlufs :)  Ende  des  vierten  Theils. 
15)  ...  Groffer  Herren  Palläfte  .  . .  Luft-Gärten  ...  1718. 
84  u.  3  S,  35  u.  3  Bl.  16)  ...  Land-Wohnungen  und 
Meyereyen  . . .  1721.  Titel,  18  S.,  9  Bl.  17)  ...  Ent- 
deckung, Des  ...  Nivellirens  oder  Wafferwägens  . .  . 
1720.  Titel,  16  S.,  4  Bl.  18)  ...  Fang-Schläuffen  und 
RoU-Brücken  ...  1720.  Titel,  26  S.,  8  Bl.  —  Sdulctwrd- 
nuiigen.  Paläste.  Ehrenpforten.  Kirchen.  Brücken. 
Messkunst. 


1041.  Frick.  Templum  Parochiale  Ulmensium   Ulmifches  Münfter ...  Befchreibung... 

von  Elias  Fricken...  Ulm,  Bey  Johann  Paul  Rothen  (um  1718).  4°.  Mit  Titel  14 
u.  64  S.,  4  Bl:  Nr.  I— IV. 

1042.  Frick.  Herrn  Elias  Frick...  Befchreibung...  des...  Münfter-Gebäudes  zu 
Ulm...  vermehrt  und  verbefTert  herausgegeben  von  M.  Gotthard  Haffner...  Ulm, 
1766.  Auf  Koften  Albrecht  Friederich  Bartholomäi.  (3'«  Auflage.)  4°.  Titel,  12, 
132  u.  4  S.,  5  Bl:  Nr.  I— V. 

1043.  Sturm.    Leonhard  Chriftoph  Sturms...  Architectonifche  Reife- Anmerckungen, 

Zu  der  Vollftändigen  Goldmannifchen  Bau-Kunft  VI'«"  Theil  als  ein  Anhang  ge- 
than...  Augspurg,  In  Verlegung  leremiae  Wolffen...  1719.  fol.  Mit  Titel  144  S., 
52  Bl:  Tab.  A — D  u.  I — XLVIII.     Stecher:  I.  A.   Corvinus.  —  Portale.    Festungsbau. 

Kirchen.     Gradmäler. 

1044.  Corvinus.  17  Bl.  Berliner  Bauten.  Nr.  i — 17,  z.  T.  bez:  I[oh].  A[ug].  Cor- 
vinus sculp....  leremias  WolfF  excud.,  Aug.  Vind.  Andr.  Majer  (auch  May[e]r 
od.  Meyer)  delin.  Bl.  1:  Eigentliche  Abbildung  des...  Königl.  Lust  Schlofses  Char- 
lottenburg... fambt  dem...  Lust  Garten,  fol.  Architekten:  A.  Schlüter,  Nering, 
Both,  M.  von  Grünenberg,  loh.  Friedr.  von  Eosander,  von  Krofseck,  Phil.  Gerlach  sen. 
Maafse  verschieden;  meist  ca.  400:300  (z.  T.  quer). 

1045.  Weigel.  4  Bl.  architektonische  Aufnahmen  aus  Leipzig.  Joh.  Christoph 
Weigel   exc[udit].      Davon   i  Bl:   Altar   in   St.  Thomas  Kirch;   3  Bl:  Peters-Thor. 

PI.    ca.    275:175.    Stadtthor. 

1046.  Fäsch.  Erfter  Theil.  loh:  Rudolph  Fäfches  ...  anderer  Verfuch  Seiner 
Architect:  "Wercke...  Verlegts  in  Nürnberg  loh:  Chr:  Weigel. 

...  Anderer  Verfuch  anderer  [ — FünfFter]  Theil.     Nürnberg,  verlegt  und  zu 

finden  bey  Johann  Christoph  Weigel  Kunflhändlern  [(Th.  5:)  feel.  Erben].  (Vor- 
wort:)  1722 — 1729.    qu.fol.      5  Bde.     Je  i  Kupfertitel,  Widmung,  Vorwort  (letzteres 

fehlt  in  Th.  l)    U.  25  Bl.  Kupfer:     Nr.   I 25.       PI.  ca.  220:310.  Wohnhäuser.     Landhäuser. 

Gartenhäuser.     Paläste.     Kirche.     Festungsbau. 

1047.  Kleiner.  Vera  Et  Accurata  Delineatio ...  Abbildung  Aller  Kirchen  undKlöfter... 
der...  Statt  Wien...  Erfter  Theil...  gezeichnet  Von  Salomon  Kleiner...  an 
Tag  gegeben  Durch  lohann   Andreas    Pfeffel  ...   in   Augfpurg  Anno   1724... 

Vera...    Delineatio...    Abbildung...   der    Keyfserl:   Burg   und  Luft-Häufser ... 

Anderer  Theil...   1725...' 

Neo-Aucta  Vienna  ...    Das  (Je^i^^hne)   Wien...  Dritter  Theil ...   1733... 


172  Baukunst   —  Deutscliland 

[zu  1047,  Kleiner]  Florentis  Et  Neo  Auctae  Viennae  Austriae  Continuatio...  Des  /n°"'''='"'«n  \ 

.  I  vcriTicnrtcn  I 

Wiens   Fernere  Befolgung...  Vierter  Theil...   1737... 

qu.  fol.  4  Bde.  Je  i  Kupfertitel,  Titelkupfer  u.  33  Bl:  Nr.  i — 33.  Teil  i  u.  2  mit 
je  einem  Bl.  gest.  Text.  Zeichner  u.  Stecher:  R.  B.  Belau,  I.  A.  Thelot;  G.  D. 
Heümann,  I.A.  Corvinus,  Hieron.  Sperling,  I.  G.  Ringlin,  Carol.  Rembshard,  I.  Strid- 

beck,    B.   Hattingen.       PI.    ca.    235:345.  — -    Kirchen.     Paldstc     Wohnhäuser.     Strassenanskhten. 

1048.  Kleiner.  Viererley  Vorftellungen  angenehm-  und  zierlicher  Grundrifse  folgen- 
der Luftgärten  und  Profpecten,  fo  auffer  der  Refidenz-Sadt  Wienn  zu 
finden...  von  Salomon  Kleiner...  zu  finden  bey  Johann  Andreas  Pfeffel...  in 
Augfpurg.  Erfter  Theil  (folgt  franzöfischer  Titel),  qu.fol.  Kupfertitel,  Widmg., 
33  Bl:   Nr.  I — 33.     Stecher:  J.  G.  Thelot,  J.  A.  Corvinus  u.  a.        PL  ca.  245:350.  — 

Gartenkunst.      Gartejikduscr.     Lattenwerk. 

1049.  Fischer.  Entwurff  Einer  Hiftorischen  Architectur,  In  Abbildung  unter- 
fchiedener  berühmten  Gebäude,  des  Alterthums,  und  fremder  Völcker  ...  von  ... 
Johann  Bernhard  Fischers,  von  Erlachen  ...  Leipzig,  1725  (Buch  i — 5).  qu.gr.fol. 
Haupttitel;  Buch  i:  Titel,  Widmung,  Kupfertitel,  Karte,  20  Bl:  Nr.  I — XX  (16  fehlt); 
Buch  2:  Titel  u.  15  Bl:  Nr.  I— XV;  Buch  3:  Titel,  15  Bl:  Nr.  I— XV  u.  i  Bl.; 
Buch  4:  Titel  u.  21  Bl:  Nr.  I — XXI;  Buch  5  (Divers  Vases  antiques ...):  Titel  u. 
13  Bl:    Nr.   i — 13.     Stecher:    Joh.  Ulrich   Kraus,  J.  A.  Delsenbach,  C.  Engelbrecht, 

J.    A.    i  rerrel.    Baukunst.     Altertum.     Brückcti.     Paläste.     Kirchen.     Ziervasen. 

1050.  Pinz.  Plan  General  de  la  Maison  et  du  Jardin  de  Son  Excellence  de  Mr.  de 
Marfchall  Ministre  d'Etat  de  Sa  Majeste  Prufsienne ...  Johann  Georg  Pinz 
Sculpsit  ...  Joh.  Bathafar  Probft...  excud.  Aug.  Vind.  7  Bl:  Nr.  i — 7,  mit  fran- 
zösischen  Unterschriften.        PI.  ca.  310:470. 

1051.  Kleiner.    Representation...  de  la  Favorite...  Wahrhaffte ...  Abbildung  Der... 

Chur  Fürftlich  Mayntzifchen  Favorita...  nach  Denen,  vom...  Salomon  Kleiner... 
verfertigten  Zeichnungen,  in  Kupfer  geftochen  und  herausgegeben  Auff  Körten  und 
Verlag  leremiae  Wolffens  feel.  Erben  in  Augfpurg.  Anno  1726.  qu.fol.  Kupfer- 
titel, 2  Bl.  Widmung,  i  gedrucktes  Bl.  Text,  2  grosse  Uebersichtsblätter,  12  Bl: 
Nr.  I — 12  (PI.  meist  290:400).  Stecher:  loh.  Matth.  Steidlin,  lohann  August 
Corvinus,  loh.  Adam   Delsenbach,  lohann  Georg  Pinz.  —   Gartenkunst.    Kaskaden. 

1052.  Vues  de  la  Residence  Ducale  de  Louisbourg.  Underfchiedliche  Profpect 
LI.  Grundrifs  defs...  Refidenz-Schloffes  Ludwigsburg.  Haered.  ler.  Wolffij  excud. 
Aug(ustae)  V(ind).  qu.gr.fol.  Kupfertitel,  19  Bl:  bezw.  Doppelbl:  Nr.  i,  (i^^), 
2 — lo^  io'%  II  — 17.  PI.  ca.  350:480-1030.  Erfinder:  Donato  Giuseppe  Frisoni; 
Stecher:  loh.  Aug.  Corvinus,  Georg  David  Nefsenthaler.  —   SchUssbau.    Gartenkunst. 

1053.  Schübler.  Gründlicher  und  deutlicher  Unterricht,  Zur  Verfertigung  der 
vollRändigen  Säulen-Ordnung...  Nebst...  Anhang,  von...  Fenfter-ChÖren  ...  Bey 
diefer  zvveyten  Aufflag...  vermehret  ...  inventirt,  gezeichnet,  und  aufs  neue 
überfehen  von  Johann  Jacob  Schübler...  Nürnberg,  Im  Verlag,  Johann  Criftoph 
Weigels...  feel.  Wittwe.  fol.  Mit  Titel  20  S.,  Titelkupfer  (Renz  et  Montalegre  fe.), 
4  u.  17  Bl:   Nr.   I— XVII. 

Zweyter  Theil,  Des  Gründlichen  Unterrichtes ...   Darinnen...  Sechs...  Portale, 

mit...  Balcons...  Hierbey  ift  ein  Anhang  Von  ...  Frantzöifchen  Parade-Kutfchen  ... 
und  Luft  -  Schlitten  ...  gezeichnet  von  Johann  Jacob  Schübler  (erfte  Aufllage). 
Nürnberg,  Im  Verlag,  Johann  Chriftoph  Weigels,  Kunft-Händlers.  fol.  Titel, 
(Text  fehlt?),    17   Bl:   Nr.  I  — XVII.  PI.  ca.   275:175. 

Weitere    Fortfetzung    des    Gründlichen    Unterrichts  ...    Von  Neu    inventirten 

Lucarnen  oder  großen  Kap-Fenftern  ...  gezeichnet  von  Johann  Jacob  Schübler. 
Nürnberg,    Im  Verlage  Johann   Chriftoph  Weigels,    Kunft-Händlers   feel.  Wittib... 

172S.       fol.       Mit  Titel    24    S.,     12    Bl:     Nr.    I XII.     Säulenordnungen.     Fenster.     Schrank. 

Oc/en.     Portale.     Wagen.     Schlitten.     Sänften.     Dachfenster, 


Baukunst  —  Deutschland 


173 


1054.  Grael.  i  Bl:  Abrifs  des  neuen  Thurms  an  der  Heil.  Geift  Kirche  zu 
Potsdam,  welcher...  1728...  geendiget  worden  ift.  Unbez.  (Erbauer:  Joh.  Friedr. 
Grael).         PI.  586:236. 

1055.  Kleiner.  Representation  ...  des  chateaux  de  Weissenstein  ...  Wahrhaffte  Vor- 
ftellung  beyder...  Schlöffer  Weissenstein  ob  Pommersfeld  und  Geibach... 
nach  denen  von...  Salomon  Kleiner  verfertigten  Zeichnungen,  in  Kupfer  geftochen 
und  herausgegeben  Auf  KÖften  und  Verlag  leremiae  Wolffens  feel.  Erben  in 
Augfpurg.     1728.     qu.fol.      Kupfertitel  u.  27  Bl:  Nr.   i — 20  u.  Nr.   i — 7.      Stecher: 


Aus:   Kleiner,  Kriegs-  und  Siegslager  Eugenii  [1060]. 


loh.  Math.  Steidlin,   I.  A.  Corvinus,  G.  D.  Heümann,   loh.  Georg  Pintz,  G.  Lichten- 

ileger.       PI.  meift  ca.  285  :425.  Schlossinnten.      Gartcnkutist.    T/-eßpenhänse>-.     Säle.    Bildfrgale/-ie. 

1056.  Kleiner,  i  Bl  aus:  Florirendes  Frankfurt:  Prospectus  fori  equarij  Franco- 
furti  ad  Moenum  ...  Profpect  des  Rofs-Marckts  Zu  Frankfurth  am  Mayn...  Sal. 
Kleiner  I.  E.  M.  del.  (1728).  Z:  260:330. 

1057.  Gutwein.  56  Bl.  Verschiedene  Gräfl.  Schönbornsche  Besitzungen:  Schlofs 
Porrau,  Laxenburg,  Weierburg,  Schönborn.  Davor:  13  Bl.  Loretto  Kirche,  Ehren- 
säule u.  a.  zu  GöUersdorf,  Kirche  zu  Strantzendorf,  Kirche  zu  Aspersdorf.  qu.  gr. 
fol.  Zusammen  69  Bl.  mit  deutschen  u.  italienischen  Unterschriften;  z.  T.  bez:  J.  B. 
Gutwein.  Aulae  et  Univ:    Chalcogr.  fculp.    Wirceb.;    einzelne    Bl.    auch:    Salomon 

Kleiner...    del.       PI.  verschieden.   Scklossbauten.     SUlc.      Carfenkunst.     Kirchen. 


174  Baukunst  —  Deutschland 

1058.  Pöppelmann.  Vorstellung  und  Beschreibung  des...  Zwinger  Gartens  Ge- 
bäuden oder  der  königl.  Orangerie  zu  Dresden,  in  24  Kupferftichen.  Anno 
1729.  (Kupfertitel:  L'Orangerie  Royale  a  Dresden  Erige...  l'ann  1711...  Inv:  et 
batti  par...  PÖppelman).  gr.  fol.  Titel  fehlt;  Kupfertitel  u.  13  Bl.  (unvollständig). 
Stecher:  Johann  Georg  Schmidt.   —   rjwre.   PavUions.    Bmnnen. 

1059.  Sänger.  Vorftellung  einiger  Modernen  Gebäude...  Inventirt  und  gezeichnet 
durch  J.  J.  Sänger  .  Archit  .  Verlegts'  in  Nürnberg.  .loh.  Chriftoph  Weigel.  Titel 
u.   15  Bl:  Nr.  (a) — p.         PI.  ca.  250:300  (z.  T.  hoch).  —  Paläste. 

1060.  Kleiner.  Residences  Memorables  ...  Wunder  würdiges  Kriegs-  und  Siegs- 
Lager...  oder  Eigentliche  Vor  und  Abbildungen  der  Hoff-Luft-  und  Garten  Ge- 
bäude ...  Kugenii  Francisci  Hertzogen  zu  Savoyen  ...  Erfter  [Anderer  —  Zchen- 
dter]  Theil  ...  durch  Hr.  Salomon  Kleiner...  Augfpurg  in  Verlegung  leremias 
Wolffs...  Erben.  1731  [ — 1740].  qu.  fol.  Teil  i:  Titelkupfer,  Kupfertitel,  Wid- 
mung u.  8  Bl:  Nr.  2 — 9;  Teil  2  bis  10:  je  i  Kupfertitel  u.  9  Bl:  Nr.  i — 9.  Erfin- 
der: loh.  Lucas  von  Hildebrand,  Claude  Le  Fort  du  Plefsy,  Girard,  Gaet.  Fanti, 
Carlo  Carlone,  lonas  Drentwett.  Stecher:  lac.  Wangner,  I.  A.  Corvinus,  lac. 
Gottlieb   Thelot,  loh.  Balthasar  Probst  u.  a.       PI.  meist  ca.  300:400. 

Representation  Des  Animaux  de  la  Menagerie  de  S.A.  S.  ...  Eugene  Francois 

de  Savoye...    Vorbildung  Aller  ausländifchen  Tiere,  durch...  Salomon  Kleiner... 
Augfpurg...   1734...    qu.  fol.     Kupfertitel  u.  12  Bl:  I.  Nr.  1—9,  II.  Nr.  i — 3.       PI.  wie 

vorher.     Scklossiau.      Treppenhmis.      Säle.      Wanddekoratio7i.     Decken.     Portale.     Gitter.     Brunnen. 

Gartenkunst.     Latteniverk.      Tiere.      Vögel. 

1061.  Kleiner.  Representation  exacte  ...  Vorftellung  defs...  Bambergifchen  Jagd- 
Schloffes,  Marquardsburg  oder  SeehofF  genannt ...  nach  denen  von  ...  Salomon 
Kleiner,  verfertigten  Zeichnungen,  in  Kupffer  geftochen  und  heraus  gegeben,  auf 
Koflen  und  Verlag,  leremiae  WoHTens  feel:  Erben,  in  Augfpurg  1731.  qu.  fol. 
Kupfertitel,    6  Bl:   Nr.    i — 6.    Stecher:    Joh.   Math.   Steidlin  u.  a.      Platten    meist 

290 ;  400.    Gartenkunst. 

1062.  Schübler.  Nützliche  Anweifung  Zur  Unentbehrlichen  Zimmermanns-Kunft... 
Von  Johann  Jacob  Schübler...  Nürnberg,  In  Verlegung  Joh.  Chriftoph  Weigels... 
feel.  Wittwe  1731.   fol.  Titelkupfer,  mit  Titel  152  u.  4  S.,  43  Bl:  Nr.  II— XXXXIV.  — 

Zitnmerei.     Dackkonstruktionen.     Maschinen.     Brücken,      Treppen. 

1063.  Schübler.  Dasselbe,  Neudruck:  Nürnberg,  in  der  Chriftoph  Weigel-  und 
Adam  Chriftoph  Schneiderifchen  Kunft«  und  Buchhandlung.  1781.  fol.  Mit  Titel 
152  u.  4  S.,  44  Bl:  Nr.  I— XXXXIV. 

1064.  Schübler.  Synopsis  Architecturae  Civilis  Eclecticae,  oder  Kurtzer  Ent- 
wurff...  von  Johann  Jacob  Schübler  ...  Nürnberg  In  Verlag  Johann  Chriftoph 
Weigels  Seel.  Wittwe   1732...  fol.    Mit  Titel  55   u.   i   S.,   12  Bl:  Nr.  I — XII. 

Synopsis...  oder  Kurtzer  Entwurff"  von  der  erften   [zweyten,   dritten,  vierten] 

Continuation ...  von  Johann  Jacob  Schübler...   Nürnberg...   1732  [1733,    i73S-]    fol. 

Mit    Titeln     72,    64,    60,    64    S.    U.    je     12    Bl:    Nr.   I XII.  Wohnhaus.     Brunnen.      Gewölbe. 

1065.  Kleiner.  Das  Prächtige  Rath  Haufs  der  Stadt  Augfpurg...  Auf  Koften 
und  Verlag  leremiae  Wolffen...  Erben  In  Augfpurg.  A.  1732...  qu.fol.  Kupfer- 
titel, Vorwort,  16  Bl:  Nr.  I — XVI,  bez:  Salom.  Kleiner...  del.  Haered.  Wolffij 
excuderunt  Aug.  Vind.      loh.  Georg  Pinz  fculpsit.       PI.  ca.  260:400.  —  Decken,    säie. 

1066.  Kleiner.  Dasselbe.  Augfpurg  A.  1733...  qu.fol.  Kupfertitel,  16  Bl :  Nr.  I — XVI, 
ohne  die  Verlagsbezeichnung. 

1067.  Broebes.  Vues  des  Palais  et  Maifons  de  Plaifance  de  Sa  Majeste  le  Roy 
de    Prufse,    defsinccs   et   grav^es   par  J.  B.  Broebes...  Elles  se  vendent  ä  Augs- 


Baukunst  —  Deutschland 


175 


bourg,  chez  Jean  George  Merz  ...  MDCCXXXIII  ...  Prospect  der  Palläfte  und 
Lust-Schlöfser  Seiner  Königlichen  Mayeftätt  in  Preufsen  ...  qu.gr. fol.  Kupfer- 
titel, 68  PI.  auf  47  Bl:  Nr.  i — 47.  PI.  verschieden.  Daran:  i  Bl.  (Nr.  6^)  dieses 
Werkes  (Zeughaus  zu  Berlin)  vor  der  Schrift,  mit  radirten  Zusätzen. 

1068.  Anckermann.  Instruction  de  batiment...  Anweifung  zu  Erbau  oder  an- 
legung  eines...  Kauffmans  Haufs.  Inv.  et  des.  par  B.  C.  Anckerman.  J.  A.  Cor- 
v(inus)  fculps.     Mart.  Engelbrecht  excud.  A.  V.    6  ßl:    Nr.   i — 6.     PI  ca.  300:200. 

Inftruction  d'un  propre  batiment  ...  Anweifung,  wie  ein  Prächtiges  Gebäude 

in  der  Statt  ...  anzulegen.  Inv.  et  des.  par  B.  C.  Anckerman.  loh.  Georg  Ringle 
sculps.     Martin  Engelbrecht  excud.  Aug.  Vind.     6B1:  Nr.  i — 6.        PI.  ca.  300:200. 

Plan   et  delineation   d'une   hotel   de  Ville.     Grund  und  AufFrifs  eines  Rath- 

Haufses.  Inv.  et  des  par  B.  C.  Anckermann.  loh.  Georg  Pinz  fecit...  Martin 
Engelbrecht    excudit   A.  V.      8  Bl:    Nr.   i — 8,  lfd.  Nr.  [DD]   179—186.  PI.  ca. 

195:285  (z.  T.  hoch). 

[1062].  Schübler.  Sciagraphia  Artis  Tignariae,  Oder  nutzliche  Eröffnung  zu 
der...  unentbehrlichen  Zimmermans- Kunft  ...  von  Johann  Jacob  Schübler  ... 
Nürnberg,  in  Verlag  Johann  Trautners  ...  1736.  fol.  Titelkupfer  (And:  Georg 
Schübler   jun:    fculp:),    Titel,    10  u.   148  S.,    43  Bl:   Nr.  2 — 44.    —    Zimmerei.    Dach- 

konstruktiojien.     Maschinen.      Treppe7i. 

1069.  Schübler.  Nützliche  Anweifungs-Proben  von  denen  nöthigften  Begriffen 
der  Vollftändigen  Civil -Bau- Kunft ...  Von  Johann  Jacob  Schübler...  Nürnberg, 
Verlegts  Chriftoph  Weigels,  des  altern,  feel.  Wittib.  [Bl.  3,  4:]  1740,  1741.  qu.fol. 
Titel  (mit  Vorwort),    5  Bl.  mit  gest.  Text:  Nr.  i,  (2),   3 — 5.    —    Paläste.  Gartenkunst. 

1070.  Chiaveri.  7  Bl.  die  katholifche  Kirche  zu  Dresden,  mit  italienischen  Bei- 
schriften. Unter  der  Widmung:  Dresda  li  17.  Genaro  A°  1740...  Gaetano  Chiaveri 
Romano.  Laurentius  Zucchi...  Sculpsit  et  excudit  Dresdae...  gr. fol.  Bl.  2 — 7  bez: 
Caietanus  Claverj...  Inv.  et  del.         PI.  ca.  675:500  (z.  T.  quer). 

1071.  Kleiner.  Magnifica  ...  Residentia  Wurzburgum  ...  Die...  Residenz  -  Stadt 
Würtzburg...  abgezeichnet  von  Salomon  Kleiner...  in  Kupfer  gebracht  und  ver- 
legt von  Johann  Andreas  Pfeffel  ...  in  Augfpurg.  Anno  1740.  qu.fol.  Kupfer- 
titel,  II  Bl:     Nr.   I — II.     Stecher:  I.  A.  Corvinus.  PI.  285:410. 

1072.  Steingruber.  Architecture  Civile  Erfler  Theil...  v.  I.  D.  St.  Kupfer  ge- 
ftochen  von  I.  G.  Ringlin  und  verlegt  von  I.  A.  Pfeffel  in  Augfpurg.  (Vorwort:) 
Jean  David  Steingruber.      qu.fol.      Kupfertitel,  Vorwort,  25  Bl:  Nr.  i — 25.         PI. 

ca.    225:315    (z.    T.    hoch).   WolmhaJiser. 

1073.  Schübler.  Kurtz  verfafste  Delineation  der  proportionirten  Säulen-Ordnun- 
gen... voa  Johann  Jacob  Schübler...  Nürnberg  in  Verlag  Bey  Johann  Jacob  Wohlrab, 
(handschriftl:)  1749.  (Am  Schluss:)  1741.  4°.  Mit  Titel  72  S.,  27  Bl:  Nr.  I— XXVII. 
Stecher  (Bl.  IV):  A.  G.  I.  Schübler  jun.  —  Säuienordmmgen. 

1074.  Krafft.  Description...  De  La  Maison  De  Glace,  Construite  A  St.  Peters- 
bourg  Au  Mois  De  Janvier  1740...  par  George  Wolffgang  Krafft...  Traduit  De 
L'AUemand,  par  Pierre  Louis  Le  Roy...  A  St.  Petersbourg,  De  L'Imprimerie  De 
L'Academie  Des  Sciences  1741.  4°.  Mit  Titel  32  u.  2  S. ,  4  Bl:  Tab.  I — VI, 
(II  u.  III  bezw.  IV  u.  V  auf  einer  PI.)  Daran  die  russifche  Ueberfetzung  des 
Textes.     Mit  Titel  36  S.  —  Eispalast. 

1075.  Knobelsdorff.  Plans  de  La  Säle  de  L'Opera,  batie  par  le  Baron  de  Knobels- 
dorff  ...  ä  Berlin  L'An  1743.  (Bl.  iff:)  Dessinees  et  gravees  par  J.  G.  Fünck  ... 
ä  Augsbourg.  qu.fol.  Kupfertitel,  Vorwort  (Jean  George  Funcke),  iiBLNr.  I — XI. 
PI.  ca.  260:420, 


176  Baukunst  —  Deutschland 

1076.  Penther.  Erfter  [Zweyter,  Dritter,  Vierter]  Theil  einer  [der]  ausführlichen  An- 
leitung zur  Bürgerlichen  Bau-Kunft  enthaltend  ein  Lexicon  Architectonicum  ... 
entworlTen  von  Johann  Friedrich  Penther...  Dritte  Auflage...  Augfpurg  bey  Johann 
Andreas  Pfeffel  ...  1775  [1764,  1767,  1771]  (i.  Ausg:  1744 — 174S).  fol.  4  Bde. 
Theil  i:  Titelkupfer,  Titel,  10,  164  u.  4  S.,  30  Bl:  Nr.  I— XXX;  Theil  2:  Titel- 
kupfer, Titel,  20,  1S2  u.  13  S.,  70  Bl:  Nr.  I— LXX;  Theil  3:  Titelkupfer,  Porträt, 
Titel,   IG,   122  u.  10  S.,  51   Bl:  Nr.  I— LI;  Theil  4:   Kupfertitel,  Titel,  6,  102  u.  8  S., 

86    Bl :    Nr.  I- — LXXXVI.    —     Ik'o/i>i/iätist'r.     Palaste.     Sdulenordnungen.     Theater. 

1077.  Eichel.  2  Bl.  die  Säulenordnungen.  En^anuel  Eichel,Sen.:  del.  loh.  Georg 
Hertel,  excud.     Verl.-Nr.  79.  PI.  ca.  330:210. 

1078.  Hoppenhaupt,     i  Bl.  Hausfassade.     Hoppenhaupt  feni.         PI.  268:365. 
I   Bl.   Gartenhaus.     I.  M.   Hoppenhaupt.   Senior,  inv:  Z.  250:220. 

I   Bl.   Gartenhaus  mit  spitzem  Turm.    Hoppenhaupt  Senior,  inv:       PI.  462:310. 

1079.  D.  St.     Der  zur  Verfertigung  fchöner  Rifle  getreulich  anweifende  Ingenieur... 

verfertiget  von  D.  St.     Nürnberg,  in  Verlegung  Chriftoph  Weigel...    1750.     qu.fol. 

Titel,    2    U.  35    S.,    21    Bl:    Nr.  I — XXI.    —    Festungstau.     Kanonen. 

1080.  Metz.     Widmungsblatt  u.  4  Bl.    Schlösser  des  Kurfürften  Clemens  Auguft 

von  Köln  (Augustenburg,  LaVigne,  Bonn,  Werl);  auf  dem  Widmungsblatt:  Revermo 
ac  Sernio    Domino  D"«  -  Clementi  Augusto  Archi  Episc  ...    Dedicat    J.  Martin  Metz 

piclOr.        Stecher:     [v.]     Mettelj.  PI.    ca.   385:550.    Umrahmungen. 

1081.  SUCCOV.  Erfte  Gründe  der  Bürgerlichen  Baukunft...  von  M.  Laurenz  Johann 
Daniel  Succov...  Jena...  bey  Chriftian  Henrich  Cuno  1751.  4°.  Titel,  Widmung, 
8,   196  u.  8  S.,  31   Bl:  Tab.  I— XXXI. 

1082.  Legeay.  L'Eglise  Catholique  Qui  Se  Bastit  Ä  Berlin  Sur  Les  Desseins  Du 
Roi.     J.   Legeay  inve.   et  fecit.    6  Bl:  Nr.   1  —  6.  PI.  ca.  310:470. 

1083.  Basilica  Carolina  Opus  Grande  ...  Mannhemii  Palatina  In  Metropoli  Aedi- 
ticata...  Ex  Typographejo  Electorali  Aulico  (1760).  fol.  Titelkupfer,  Titel,  80  S., 
19  Bl.     Erfinder:   Bibiena  u.  a.;   Stecher:   Jos.   u.  Johannes  Klauber,   J.  G.  Wille. 

1084.  Stettner.  6  Bl:  „Profil  und  Aufrifs"  von  Kirchtürmen.  Tab.  I— VI.  Daniel 
Stettner,   delineavit.     A.  W.  Winterfchmidt,   fculpsit  et  excud.        PI.  ca.  335:220. 

1085.  Steingruber.  Architectonifches  Alphabet  beftehend  aus  dreyfsig  Riffen... 
von  Johann  David  Steingruber...  Schwabach,  Gedruckt  bey  Johann  Gottlieb  Mizler... 
1773.    fol.  Titelkupfer,  Titel,  Widmung  u.  8  S.,  32  Bl.   Kupfer  mit  je   i   Bl.  Text: 

Nr.    (I,     la,    Ib),    II XXX.    Wohnhäuser.     Paläste. 

1086.  Vues  Du  Chateau  Et  Du  Jardin  De  Ludwigslust...  Ausfichten  des...  Mecklen- 
'    burg-Schwerinfchen  Luftfchlofl"es  und  Gartens  zu  Ludvvigsluft.    Berlin  und  Stettin, 

bey  Friedrich   Nicolai.    17S2.    qu.  fol.    Titel,    11  Bl:   Nr.   I— XII    (Nr.  XI  u.  XII  auf 

einer    PI.).  PI.    ca.     200:240.    Gartenkunst. 

1087.  Grohmann.  Bruchftücke  der  Gothischen  Baukunst  gesammlet...  von  Jo- 
hann Gottfried  Grohmann  ...  Leipzig  in  der  Baumgärtnerischen  Buchhandlung 
(um   1800).    2  Hefte.    4^.   Je   i   Kupfertitel,  4  S.  u.   12  Bl:    Nr.  I — XII  bzw.   i — 12. 

1088.  Stieglitz.  Zeichnungen  Aus  Der  Schönen  Baukunst  ...  Von  C.  L.  Stieglitz. 
Zweyte  Verbesserte  Auflage.  Leipzig,  Bey  Georg  Vofs.  1805.  (i.  Ausg:  1804).  fol. 
Titelkupfer,    mit   Titel    4    u.    46    S.,     104   PL    auf    114   Bl:    Nr.    (i)  u.    i — 113.    — 

Paläste.      JVohfihäuser. 


Baukunst  —  England 


177 


Aus:  Chippendale,   Guide  du  Tapissier  [839]. 


2.  England. 

1089.  Dodsworth.  Monafticon  Anglicanum  ...  per  Rogerum  Dodsworth  ...  (&) 
Gulielmum  Dugdale  ...  Londini  Typis  Richardi  Hodgkinfonne,  1655.  fol.  Titel- 
kupfer, Titel,  40  S.,  Nebentitel  u.   1151   S.,  64  Bl. 

Monaftici  Anglicani  Volumen  Alterum...  Typis  Aliciae  Warren,  anno  Domini 

1661.    fol.  2  Bde.  Je  ein  Vortitel;  Titel,  17,  1057  u.  56  S.,  9  Bl. 

Zeichner  u.  Stecher:  Wenceflaus  Hollar  u.  a.  —  Klöster.    Kirchen. 

1090.  Dugdale.  The  History  Of  S'  Pauls  Cathedral  In  London...  By  Willi;im 
Dvgdale...  London,  Printed  by  Tho.  Warren...  1658.  fol.  Porträt,  Titel,  3  u.  174 
falsch  num.  S.  Text  bezw.  Kupfer  einschliesslich  11  Bl.  Kupfer;  ausserdem  3  Bl. 
ohne  Nr.    Zeichner  u.  Stecher:  Wenceflaus  Hollar. 

Appendix  In  Hiftoriam  Ecclefiae  Cathedralis  S.Pauli...  Londini...   1658.    fol. 

Mit  Titel  S.   175 — 299   (falsch  numerirt)  u.   5  S.  Gesamtindex,     i   PI.  im  Text.  — 

Grahm'dler  tt.  a. 

1091.  Campbell.  Vitruvius  Britannicus,  or  The  Britifh  Architect...  Vol.  I  [II].  by 
Colen  Campbell,..  (S.  sff:)  1715.  fol.  Kupfertitel  u.  Widmung:  Nr.  i  u.  2,  12  S., 
84  Bl.  bezw.  Doppelbl.  mit  je  2  Nrn.:  Nr.  3 — 100;  Kupfertitel:  Nr.  i,  12  S., 
74  Bl:  Nr.  2 — 100. 

The  Third  Volume...  Containing  The  ...  Plans  of... 

alfo...  Buildings...  Edifices  in  Great  Britain  ...  London: 
fol.     Titel,   12  S.,  73  Bl:  Nr.  3 — 100. 

Vitruvius  Britannicus  ...  By  Woolfe  And  Gandon... 

fol.     Kupfertitel,    Widmung,    12  S.,    79  Bl:    Nr.  i  —  98; 

Nr.    I    u.  2,    10    S.,    75    Bl:    Nr.   3 — 100. 

Architekten:  W.  Chambers,  Inigo  Jones,  W.  Kent,  J.  Servandoni,  J.  Ware  u.  a. 

Paläste.     Schlosshanten.     Laudhäiiser. 
Ornamenlstichsammlung  Berlin.  12 


Gardens  and  Plantations; 
Printed  in  the  Year  1731. 

Vol.  IV  [V]...   1767  [1771]. 
Kupfertitel    u.  Widmung: 


178  Urtukunst  —  England 

1092.  Gibbs.     A  Book  Of  Architecture...  By  James  Gibbs.  ^  London:  Printed  1728. 

gr.  fol.     Titel,  2  U.  XXVIII  S.,    149  Bl:    Nr.   I 33,    35 150.      —      Kirchen.       rUrme.      Paläste. 

Gnrtenh'dnser.     Obelisken.     Kavtine.     Portale.     Fenster.     Nischen.     Kartuschen.     Gralmtnler.     Urnen.    Zier- 
vasen,    Baluster.     Särge. 

1093.  Morris.  Lectures  On  Architecture...  By  Robert  Morris.  The  Second  Edition. 
London:  Printed  for  R.  Sayer...  1759  (i.  Ausg:  1734).  8"^.  Titelkupfer',  Titel,  14 
u.  132  S.,  4  Bl. 

1094.  Ware.  The  Plans,  Elevations,  And  Sections;Chimney-Pieces,  and  Cielings  of 
Houghton  in  Norfolk...  Publifhed  by  I:Ware.  1735.  fol.  Kupfertitel,  i  Bl.  Text, 
26  Bl.  Kupfer:  Nr.   i — 34;    die  Doppelblätter  mit  je  2  Nummern.      Architekt  auch: 

\V.  Kent.    Wanddckorationcn.     Decken.     Kamine. 

1095.  Langley.  The  City  and  Country  Builder's,  and  Workman's  Treafury  Of 
Designs  ...  By  Battv  Langley.  London:  Printed  by  J.  Ilive  ...  1740.  4°.  Mit 
Titel  VIII   u.  24  S.,    186  Bl.:    Nr.  I— CLXXXVI.      Stecher:    Thomas    Langley.    — 

Snulenordniingen.      Portale.       Fenster.       Nisclien.       Kamine.      Fussb'öden.      Altäre.       Kanzeln.       Grabtafeln. 
Grabmdlcr.     Baluster.     Decken.     Schlosserarbeiten. 

1096.  Langley.  Ancient  Architecture,  Reftored...  New  In  the  Gothick  Mode... 
By  Batty   and   Thomas  Langley...  (am  Schlafs  des  Textes:)   1742.    4"".    Kupfertitel, 

8    S.,    64    Bl:    Nr.   I LXII,    A,    B.     —     Gothisdie  Baukunst. 

1097.  Art.  The  Art  of  Architecture,  A  Poem...  London:  Printed  for  R.  Dodsley... 
Sold  by  T.  Cooper...   1742.     4°.     Mit  Titel  34  S. 

1098.  Bowles.  Prospects  of  all  the  Cathedral  &  CoUegiate  Churches  of  England 
Sz;  Wales,  neatly  Engraved  (folgt  französischer  Titel)...  London,  Printed  and  Sold 
by  John  Bowles...  British  Views  N".  i.     qu.  4°.    Kupfertitel,  8  Bi. 

Several  Profpecis  of...   Publick  Buildings  in  and  about  the  City  of  London... 

British  Views   N°.  2.     Mit  Kupfertitel  25   Bl:  Nr.  a — z  (i    Bl.  ohne   Nr.). 

Several  Profpects,    of  the  Royal  Palaces  &  Publick  Buildings  of  England... 

Britifh  Views   N°.  3.      Mit  Kupfertitel  24  Bl:    Nr.  a— z.   —  Gartenkunst  u.  a. 

1099.  Halfpenny.  Chinese  and  Gothic  Architecture  Properly  Ornamented  ... 
from  the  Designs  of  William  and  John  Halfpenny...  Publifhed  according  to  Act 
of  Parliament,   April  24,   1752.    London:     Printed  for...  Robert  Sayer...  4°.     Mit 

Titel   16  S.,     12  Bl :    Nr.   I 12.    —     Gothisdie  Baukunst.      VVolmltäuser. 

1100.  Halfpenny.  The  Second  Edition...  of  Useful  Architecture;  Being  the  lad 
Work  in  this  Kind  of  William  Halfpenny...  London:  Printed  for  and  fold  by 
Robert  Sayer...   1755.     8°.     Titel,  2  u.  82  S.,  21   BI:  Nr.  i— 21.      Unvollständig. 

1101.  Ware.  A  Complete  Body  Of  Architecture...  By  Isaac  Ware...  In  which 
are  interfperfed  Some  Designs  of  Inigo  Jones  ...  London,  Printed  for  T.  Osborne 
and  J.  Shipton...  1756.     fol.     Titelkupfer  (S.  Wale  del.),  Titel,  15,  748  u.  6  S.,  1146!. 

Siiulenordnungen.     IVohnliäuser.     Paläste.      Treppenhäuser.     Decken.     Kamine.    Gartenhäuser.    Brücken. 

Perspektive, 

1102.  Ware.  Designs  of  Inigo  Jones  and  others  Published  by  1:  Ware  (London 
1756.J     8°.      Kupfertitel,    5  gest.  S.,    48  Bl:    Nr.   i — 53;    die    Doppelbläiter    mit    je 

2    Nummern.       Erfinder:    I.  Jones,  W.   Kent.    Kamine,      Wanddekorationen, 

1103.  Chambers.  Plans  Elevations,  Scctions,  and  Perfpective  Views  Of  The  Gardens 
And  Buildings  At  Kew  in  Surry...  By  William  Chambers...  London,  Printed  by 
J.  Haberkorn...  1763.     gr.fol.     Titel,  Widmg.,  8  S.,  35  BI.     Erfinder  auch:  W.  Kent. 

Gartenhäuser, 

1104.  Kent.    The  Designs  Of  Inigo  Jones...   Publislicd  By  William  Kent,  WithSome 


Baukunst  —  England 


179 


Additional  Designs.  Vol.  I  [II]. 
London:  Printed  For  Benjamin 
White...  1770.  gr.  fol.  Vol.  i: 
Titelkupfer,  Titel,  6  S.,  franzö- 
sischer Titel,  6  S.,  52  Bl:  Nr.  I — 73; 
Vol.  2:  Titel,  6  S.,  französ.  Titel, 
6S.,  47  Bl:  Nr.  1—65.  Die  Doppel- 
blätter   mit    je    2   Nummern.  — 

Paläste.  Portale.  Gartenhäuser.  Land- 
häuser.    Kamine. 

1105.  Brettingham.  The  Plans,  Ele- 
vations  and  Sections,  Of  Holk- 
ham  In  Norfolk  ...  By  Matthew 
Brettingham...  London:  Printed 
by  T.  Spilsbury ...  And  Sold  by 
B.  White...  and  S.  Leacroft... 
1773-  gr.fol.  Mit  Titel  X  u.  24  S., 
66  Bl:  Nr.  i — 27,  5  Bl.  ohne  Nr., 
31 — 65.  Die  Doppelblätter  meist 
mit  je  2  Nummern;  hinter  Nr.  24, 
31  u.  58  je  ein  zweites  Blatt. 

Daran  4  Bl:  Nr.  21,   27,  28, 

1  Bl.  ohne  Nr.  Erfinder:  Inigo 
Jones,    W.    Kent,  Desgodetz.   — 

Decken.     Kamme  u.  a. 

1106.  Pain.  The  Carpenter's  And 
Joiner's  Repository  . . .  By  W. 
Pain...  A  New  Edition...  Lon- 
don: Printed  For  I.  And  J.  Tay- 
lor ...   1792.  (i.  Ausg:    1778).     fol. 

2  Titelkupfer,  Titel,  2  S.,  12  Bl. 
Text,  67  Bl.  Kupfer:  Nr.  I— LXI; 
einzelne    Nrn.  zu    je    2  Blatt.  — 

Friese.     Kamine. 

1107.  Thomas.     Original   Designs 

In  Architecture,  By  William  Tho- 
mas... London:  Printed  for  the 
Author  ...  1783.  gr.fol.  Mit  Titel 
12  S.,  27  Bl:   Nr.   I— XXVII. 

1108.  Mac  Packe.    Otxtöic/,  Or,  Nm- 

Shells:  Being  Ichnographic  Dis- 
tributions  For  Small  Villas...In 
Seven  Classes  ...  By  Jose  Mac 
Packe...  Part  The  First...  Lon- 
don... Sold  by  C.  Dilly...  1785. 
8°.  Titel,    I   u.  89  S.,   27  Bl:     Nr. 

A,    D    U.    I XXV.    Landhäuser. 


Aus:  Chippendale,  Guide  Du  Tapissier  [S39]. 


1109.  Aldrich.  Elementa  Architecturae  Civilis...  Auetore  Henrico  Aldrich  ... 
Oxonii:  Prostant  Apud  D.  Prince  Et  J.  Cooke...  17S9.  8°.  Porträt,  Titel,  8  u. 
54  S.;   englischer  Titel  u.  Text:  2,   LXVI   u.  66  S.;  55  Bl:   Nr.   I— LV. 


i8o 


l^aukuiiRt  —  Frankreich 


Aus:  Blondel,  Distribution  Des   Maisons   [1201]. 


3.  Frankreich. 


1110.  J  G.  I  Bl.  Rund  mit  Architektur,  darin  der  jugendliche  Johannes;  bez:  I  G 
(zsgez.,  vielleicht  =  Jean  de  Gourmont).  Bartsch  IX,  S.  147  Nr.  10;  Robert-Dumesnil 
VII,  S.  23   Nr.  9. 

1111.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  13  Bl.  Gebäude  in  Umrissstich.  Davon:  3  Bl. 
mit  Ruinen  (Geymüller  S.  285  u.  286);  Tempel  der  Pax,  Modell  von  St.  Peter, 
Certosa  bei  Pavia  (S.  286);  Palasthof  mit  Portal,  Palast  mit  der  Inschrift:  Quon- 
dam  Fuit  Ingens  Ilion,  2  Bl.  dreistöckige  Stadtpaläste  (S.  287);  i  Bl.  Säulenhalle 
mit  der  Verkündigung  (S.  295);  2  Bl.  Säulenhallen  im  Rund  (S.  294).  Dazu:  ein 
Bl.  desgl.   schraffirt  und  mit  den  Figuren  der  Anbetung  des  Kindes. 

1112.  Ducerceau.  3  Bl.  Triumphbögen  in  Umrissstich.  Davon  2  Bögen  mit  der 
Inschrift:  Mvlta  ■  Renascentvr  •  Qve  Nvnc  •  Cecidere  (Geym.  S.  288);  der  dritte  von 
je  zwei  korinthischen  Säulen  auf  Sockeln  flankirt,  mit  Attika  (Z.   186:133). 

2  Bl.  die  fünf  Säulenarten,    Umrissstiche.         Z.  ca.  200:135. 

1113.  Ducerceau.  lacobvs  Androvetivs  Dv  Cerceav  .  Lectoribvs  .  S  .  En...  Qvinqve  Et 
Viginti  Exempla  Arcvvm  Partim  A  Me  Inventa,  Partim  Ex  Vetervm  Svmpta 
Monvmentis ...   Avreliae  1549.     Titel  u.  25  Bl.       PI.  ca.   300:210.       Geym.  S.  302.  — 

Triiofijthdögen. 

1114.  Ducerceau.  lacobvs  Androvetivs  Dv  Cerceav  Lectoribvs  .S.  Qvoniam  ApvdVeteres 
Alio  Strvctvrae  Genere  Templa  Fvervnt  Aedificata,  Quam  Ea  Qvae  Nostra  Aetate 
Passim  Conspicivntvr:  Non  Inivcvndvm  Fore...  Existimavi:  Si  Formam  Ipsam  Et 
Tanqvam  Faciem  Illorvm  Videndam  Qvibvslibet  exhiberem...  Avreliae  1550.  Titel 
u.  35  Bl.,  z.  T.  mit  handschriftlichen  Bezeichnungen.  PI.  ca.  100:140  (z.  T.  hoch). 
Geym.  S.  307.  —    Tcmpd. 

1115.  Ducerceau.  lacobvs  Androvetivs  Dvcerceav  Lectoribvs  S.  Cvm  Nactvs  Essern 
Dvodecim  Fragmenta  Strvctvrae  Veteris  Commendata  Monvmentis  A  Leonardo 
Theodorico  ...  Mihi  Visvs  Svm  Operae  Precivm  Factvrvs,  Si  Ea  In  Lvcem  Emit- 
terem  ...  Avreliae   1550.     Titel   u.   12  Bl.  PI.  ca.   165:105.         Geym.  S.  300.  — 

Ruinen. 

1116.  Ducerceau.      Dasselbe,   Neustiche  von   1565.  Titel  u.  11  Bl. 


Baukunst    --    Frankreich  X8l 

1117.  Ducerceäll.  lacobvs  Androvetivs  Dv  Cerceav  Lectoribvs .  S.  Veteri  Consvctvdine 
Institvtoqve  Nostro...  Visvm  Fvit  Hoc  Opvs  ...  Edere  ...  Continet  ...  Optices, 
Qvam  Perspectivam  Nominant  Viginti  Figvras...  Avreliae.  1551.  21  Bl.,  erster 
Zustand  der  PI.     Durchm.  ca.   178.  Geym.  S.  300.  —  Ruinen.    Hallen. 

1118.  Ducerceau.  Dasselbe;  i  Bl.  fehlt.  Zweiter  Zustand  der  PI.  Dm. ca.  170.  Geym. 
S.  300.    Daran  2  Bl.  Varianten  zu  derselben  Folge^  das  eine  beschr.  bei  Geym.  S.  300. 

1119.  Ducerceau.  i  Bl.  grosser  Palast  mit  Freitreppe  und  Seitenflügeln.  lacobvs 
Androvetivs  Dv  Cerceav  Fecit.  Avreliae   1551.  PI.  300:460. 

I  ßl.  die  Halle  des  Palais  de  justice  zu  Paris;  an  den  Pfeilern  Statuen,  unten 

Spaziergänger  und  Volk.     Stich  unvollendet.         PI.  273:445.         Geym.  S.  311,  312. 

1120.  Ducerceau.  15  Bl.  sechs  Schlossbauten  in  Grund-  und  Aufrissen.  Nr.  A— F. 
PL   ca.   115:165.  Geym.   S.  30S. 

1121.  Ducerceau.  19  Bl.  Bauwerke  nach  antiker  Art  mit  gleichzeitigen  Beischriften. 
Wahrscheinlich  Gegenstiche  nach  dem  Werke:  Wunderbarliche  kostliche  Gemalt, 
Zürich   1566  (datirt  1558).  PI.  ca.   300:200  (z.  T.  quer).         Geym.  S.  304:  20  BL; 

es    fehlt    Geym.    Nr.     19.    —     Triinnphbögen.      Temfel. 

Wai.  Ducerceau.  50  Bl.  17  verschiedene  Tempel-  und  Palastbauten  in  Aufrifs, 
Schnitt  und  Grundriss.  Nr.  A — R.  Mit  Beischriften  von  derselbeh  Hand  wie  das 
vorige  Werk.        PL    ca.  200:300   (z.  T.  hoch).  Geym.  S.  308:   52  BL     Es   fehlt 

je  I   Aufriss  zu  A  und  B.   —    Tetnpei. 

1123.  Ducerceau.  50  BL  verkleinerte  Wiederholungen  des  obigen  Werkes,  bez.  A — S. 
PL   ca.  65:90.     Je  2 — 3  BL  zusammengeklebt.     Die  Nummer  C  ist  neu  eingetügt. 

1124.  Ducerceau.  Livre  D'Architectvre  De  laqves  Androvet  du  Cerceau,  Conte- 
nant  les  plans  &  defsaings  de  cinquante  bastimens...  A  Paris.  (Am  Schluss:)  Im- 
prime  ä  Paris  par  Benoift  Preuoft...  1559.  fol.  Titel,  2  S.  Widmung  u.  Vorwort, 
28  S.,  66  Bl.  mit  50  Entwürfen:  Nr.   1 — L. 

Second    Livre    D'Architectvre  ...   Contenant    plusieurs  &  diuerses   ordonances 

de  Cheminees,  Lucarnes,  Portes,  Fonteines,  Puis,  &  Pauillons...  Auec  les  defseins 
de  dix  Sepultures...  A  Paris,  De  l'imprimerie  d' Andre  Wechel.  1561.  fol.  Titel, 
2  S.  Widmung  u.  Inhaltsangabe,  66  Bl.  Geym.  S.  310.  —  Daran  i  BL  Rustica- 
Portal  mit  Oberlichtgitter.  PI.  230:150.  Geym.  S.  315.  Die  Kamine  reprod.  Bal- 
dus,  Paris  1880  (z.  T.  im  Gegensinn). 

Wohnhäuser.      Schlosshauten.     Kamine.     Knniinlwcke.     Fenster.      Thiiren.     Portale.     Brunnen.      Garten- 
häuser.     Grabiitäler. 

1125.  Ducerceau.  lacobi  Androvetü  De  Cerceav  Liber  Nows  Complectens  Multas 
Et  Varias  Omnis  Ordinis  Tarn  Antiqvorvm  Qvam  Modernorvm  Fabricas  ... 
Anno  M.D.LX.      Kupfertitel  u.   18  Bl:  Nr.  i  — 18.     Geym.  S.  302.    —    Triumphbogen. 

Denkmäler.      Tempel. 

1126.  Ducerceau.  Dasselbe,  ohne  Titel  und  Nummern.  Frühere  Ausgabe  in  Um- 
rissstichen.     Geym.   S.  303. 

1127.  De  L'Orme.  Nowelles  Inventions  Povr  Bien  Bastir  ...  par  Philibert  de 
L'orme  Lyonnois...  A  Paris,  De  l'imprimerie  de  Federic  Morel...  1561  ...  fol. 
Titel,  9  S.,  57  Bl.  Text  mit  Holzschn.  (zweiseitig),  5  S.;  das  leere  Bl.  36  fehlt.  — 

Zimmerei.     Boge}ikonstruktionen.     Kitppehi. 

1128.  Le  Maistre.  Les  Cinq  Ordres  Des  Colomnes  De  L'Architectvre  ...  Nouuel- 
lement  portraictes  &  mifes  en  lumiöre...  A  Lyon.  Par  lean  le  Maistre,  Tailleur 
d'Histoires  ...  1.5.62.  gr.  fol.  5  Bl.  Holzschn.  mit  beigedrucktem  Titel  u.  Text, 
Nachschnitte  nach  Hans  Blum.  —  simienordnunsen. 


l82  Baukunst  —  Frankreich. 

1129.  Ducerceau.  24  Bl.  architektonische  Perspektiven,  verkleinerte  Gegenstiche 
nach  Vredeman  de  Vricse,  Variae  architecturae  formae  (1562).  PI.  ca.  80: 120. 
Geym,  S.   301 :   28  Bl. 

1130.  Mauclerc.  Traitte  De  L'Architectvre  Svivant  Vitrvve  ...  par  Maiftre  lulien 
Mauclerc,  fieur  du  Ligneron- Mauclerc...  mis  en  lumiere  par  Pierre  Daret 
Graueur...  A  Paris,  Chez  Pierre  Daret...  1648...  (Titelkupfer:)  1566.  fol.  Titel, 
Titelkupfer,  8  S.,  7  Bl.  Text  (zweiseitig),  48  Bl.  Kupfer:  Nr.  I— VI,  I— VI,  I  — XI, 
I— XI,    I— VII,    I— V    u.  2  Bl.  ohne  Nr.;  z.  T.  bez:  RB  (zsgez.  =  Rene  Boyvin, 

Rob.-Dum.     VIII     184 — 226).      Säulowrdniingcn.     Bckyönungen.     Kapitelle.      Ccb'dlk.     Akanlhus. 

1131.  De  L'Orme.  Le  Premier  Tome  De  L'Architectvre  De  Philibert  De  L'Orme... 
A  Paris,  Chez  Federic  Morel...   1567....  fol.     Mit  Titel   18  S.,  283  u.   i   Bl.  Text 

beZW.   HolzSchn.  (zweiseitig);    HolzSchn.  im  Text.    Bogcnkonslruktionen.     Saulcnordnungcn. 

Kapitelle.     Friese.     Portale.      IVo/uihäiiscr.     Kamine. 

1132.  Bullant.  Reigle  Generalle  D'Architectvre  des  cinq  manieres  de  colonnes 
par  lehan  Bullant.  A  Paris,  De  Tlmprimerie  de  Hierofme  de  Marnef  &  Guillaume 
CauelJat...  1568...  fol.    Titel,  2  u.  56  S.Text  bezw.  Holzschn.  —  Säuieiiordniingcn. 

1133.  Bullant.  Reigle  Generalle  D'Architectvre  Des  Cinq  Manieres  De  colonnes ... 
Reveve  Et  Corrigee  Par  Monsievr  De  Brosse...  Seconde  Et  Derniere  Edition. 
A  Paris...  Chez  Andre  Sittart...  1619  (Verf.  der  i.  Ausg:  Jean  Bullant,  1568).  fol. 
Titel,   56  S.  Text  bezw.  Holzschn.,  Schlussblatt:   Nr.  59. 

1134.  Ducerceau.  Livre  D'Architecture  de  laques  Androuet,  du  Cerceau  ... 
A  Paris  Pour  laques  Androuet,  du  Cerceau.  1582  (i.  Ausg:  1572).  fol. 
Mit  Titel  u.  Widmung  26  Bl.  Text  (zweiseitig),  52  Bl.  mit  38  Entwürfen: 
Nr.   I — XXXVIII.  PI.  ca.  270:180.      Geym.   S.  312.  —  Schiossbanten. 

1135.  Ducerceau.  Dasselbe.  Davon  i  Bl.  Grundriss  (Nr.  XXIX)  im  vorigen  Exemplar 
als  Nr.  XX;  i   Bl.,  ebenda  zu  XXIX  gehörend,  fehlt. 

1136.  Ducerceau.  Le  Premier  [Sccond]  Volvme  des  plus  excellents  Baftiments  de 
France  ...  par  lacqves  Androvet,  Dv  Cerceav  ...  A  Paris,  Pour  ledit  ...  du 
Cerceau  1576  [1579].     fol.     Mit  Titel  u.  Widmung  8  bezw.  7  Bl.  Text  (zweiseitig), 

67    bezw.    63    Doppelbl.  Geym.    S.    312.     Paläste.     Schlossbauten.     Kamine.      Cartenicnnst. 

Brunnen. 

1137.  Ducerceau.  Petit  Traitte  Des  Cinq  Ordres  De  Colomnes  Par  laqves  An- 
drovet du  Cerceau...  A  Paris,  Pour...  du  Cerceau.  1583.  fol.  Mit  Titel  4  S., 
12  Bl.         PI.  ca.  205:155.     Geym.  S.  314. 

1138.  Perret.  Des  Fortifications  Et  Artifices  Architectvrc  Et  Perspective  De 
Jaqves.  Perret...  (Widmung:)  Paris  1620  (i.  Ausg:  1601.)  fol.  Kupfertitel,  Wid- 
mung,    II  Bl.  Text  (Cust.  A — L),   22  Bl.  Kupfer.       Stecher:    Thom.  de    Leu.    — 

Festungsbau.     Schlossbauten. 

1139.  Francini  (A.).     i  Bl.  Portrait  Des  Chasteavx   Royavx  De    Sainct   Germain 

En  Laye.    Alexander  francini  florentinus  figuravit   1614...  Michael  Asinius  fculpfit. 
PI.  835:545- 

1140.  Francini  U.  a.  4  einzelne  Bl.  „Portrait"  von  Fontainebleau  und  St.  Germain, 
davon   i   Bl.  bez:  T  de  francini  [inven.]     A  Bofse  fe.       PI.  ca.  300:200. 

1141.  Jollain.  i  Bl:  Le  Chasteav  Royal  De  S'  Ger.  En  Laye.  A  Paris  rue  St.  Jacques 
chez  G.  lollain  A  L'Enfant  lefus  excud.  ...         PI.  355:520. 


Baukunst  —  FrankreicTi 


183 


Aus:   Ducerceau,  Exempla  Arcuum   [1113]- 


184  Baukunst  —  Frankreich 

[747].  Jousse.  Le  Theatre  De  L'Art  De  Charpentier ...  Par  Mathurin  Joufse ... 
A    La    Fleche   Chez    Gorges    Griveav...    1627.     fol.     Kupfertitel,  2  u.  176  S.  Text 

beZW.     HolzSChn.    Zimmerei.     Daclikonstrnktion. 

[747].  Jousse.  Brief  Traicte  Des  Cinq  Ordres  Des  Colomnes.  fol.  14  S.,  Holzschn. 
im  Text.      Ohne  Autornamen,  von   Mathurin  Jousse. 

1142.  Barbet.  Livre  D'Architectvre  d'Autels,  et  de  Cheminees...  de  I.  Barbet. 
Grave  ä  leau  forte  Par  A.  Bosse  M.DC.XXXIIl.  A  Paris  ...  Chez  Pierre  Mariettc  ... 
kl.fol.      Kupfertitel,    Widmung,    Vorwort,    16   Bl:     Nr.  4 — 11,   13 — 20.  PI.  ca. 

210:130-150.    • Altäre.     Kamine. 

1143.  Barbet.  Dasselbe...  graue  a  leau  forte  Par  I.  M.DC.XLl.  A  Paris.  Et  fe 
vend  a  Amflerdam  Chez  Frederick  de  Widt....  Kupfertitel,  Widmung,  Vorwort, 
12  Bl.  Gegenstiche  zu  dem  vorigen  Werke:  Nr.  4 — 6,  8 — 16;  davon  Nr.  13  ver- 
mutlich nach  der  dort  fehlenden  Nr.  12;  Nr.  17 — 20  fehlen.  PI.  wie  bei  dem 
Originalwerk. 

1144.  Le  Muet.  Maniere  De  Bien  Bastir  Povr  Tovtes  Sortes  De  Personnes.  Par 
Pierre  Le  Mvet  ...  Enrichie  En  cette  feconde  edition  de  plufieurs  Figures  ... 
A  Paris,  Chez  Francois  Langlois  dict  Chartres  ...  1647...  (i.  Ausg:  1633).  fol.  Por- 
trät, Titel,    Kupfertitel,    4  U.   113  S.   Text  beZW.  Kupfer.  Wohnhäuser.    Dachkonstruktionen. 

[1144].  Le  Muet.  Avgmentations  De  Noweavx  Bastimens  Faits  En  France.  Par  les 
Ordres  &  Deffeins  du  Sieur  le  Muet.  A  Paris.  Chez  la  vefue  Francois  Langlois, 
dit  Chartres...   1647...    fol.     Titel  u.  25  Bl:  Nr.   1—25  (auch  A— Z,  AA,  BB).  — 

Wohnhäuser.     Schlossbauten. 

1145.  Lochom.  Varie  Bella  Inventioni  De  Tempio  E  Deposit!...  Diverses  Inventions 
Des  Temples,  Epitaphes,  Sepvlchres  Et  Ornements  D'Avtels.  Le  Tout  Apres  Les 
Vrays  Desseigns  Des  Plvs  Celebres  Architectes  de  Rome,  tant  de  Michel  Ange 
Bonnareti,  que  de  Bernardo  Radi  Kortonefs,  de  Maiftre  lean  Baptista  Milannes  <ü: 
autres...  Et  Se  Vendent  A  Paris,  Chez  Michel  Van  Lochom...  1634.  fol.  Sammel- 
werk älterer  italienischer  Platten:  Titel;  18  Bl.  römische  Kirchen  (Nr.  I — XVIII), 
z.  T.  mit  Text  auf  der  Rückseite  und  mit  angeklebter  Ergänzungstafel,  darunter 
Blätter  von  M.  Greuter  u.  Valer.  Regnart;  2  Bl.  Tempel,  von  G.  B.  Montano 
(Nr.  XIX,  XX);  2  Bl.  Katafalke  (Nr.  XXI,  XXII,  Bastiano  Fulli ...  Inuentore);  17  Bl. 
Altäre  (Nr.  i — 17);  Zwischentitel  u.  12  Bl.  Grabmäler  (Nr.  17  —  28,  31,  32,  34): 
Varie  Inventioni  Per  Depositi  Di  Bernardino  Radi  Cortonese  In  Roma...  1625; 
davon  Nr.  27  u.  28  von  I.  Franckard  [Francken].  —  Kirchen.    Altare.    CrabmiUcr. 

1146.  Jousse.  Le  Secret  d'Architectvre  Decovvrant  Fidelement  Les  Traits  Geo- 
metriqves...   Par  Malhvrin    lovsse...  A    la  Fleche,    Par    George    Griveav...   1642... 

fol.       Mit     Titel     8     U.     227     S.     Text     bezW.    Holzschn.    —    steinschnitt.     Bogenkonstruktionen. 
Gewölbe. 

1147.  Dan.  Le  Tresor  Des  Merveilles  De  La  Maison  Royale  De  Fointainebleav . .. 
Par  le  R.  P.  F.  Pierre  Dan...  A  Paris,  Chez  Sebastien  Cramoisy...  1642...  fol. 
Titel,  42  u.  354  S.  Text  bezw.  Kupfer,   i  Bl.  Text.    Stecher:  A.  Bosse,  M.  Lasne.  — 

Bru7incn. 

1148.  Derand.  L'Architecture  Des  Vovtes,  Ov  L'Art  Des  Traits,  Et  Covpe  Des 
Vovtes...  Par...   Frangois  Derand...  A  Paris  Chez   Sebastien  Cramoisy ...   1643... 

fol.     Titel,    26,    453    U.    I    S.    Text    bezw.    Kupfer,    I    Bl.    Privil.    Gewölbe.     Steinschnitt. 

Kartuschen. 

1149.  Decotte.  Explication  facile  et  briefue  des  cinq  ordres  d'Architecture  demon- 
stree  par  M^   Fremin   Decotte...  A  Paris,  chez  l'Autheur...   1644.    fol.     Mit  Titel 


Baukunst  —  Frankreich  i^t 

9  Bl:  Nr.   i,  3  — 10;  darunter  i  Bl.  Vorwort  u.  3  Bl.  Text.         PI.  ca.  240:200.  — 

Saiileyiordn  ungen . 

1150.  Cottart.     Recevil  De  Plvsievrs  Pieces  D'Architectvre  qvi  Sont  A  Paris  deffigne  et 
graue  par  P. Cottart...   1648.   10  Bl:  Nr.  i  — 10,  z.T.  mit  Beischriften.     PL  ca.  195: 140. 

■  I  Bl:  Chasteav  De  Covrt  Svs  Loire  En  Blaisois  Apartenent  A  Messire  Lovis 

Henri  Comte  de  Rostaing.     1649.    fait  par  P.  Cottart.  PI.  260:395. 


Aus:  Marot,  Sammlung  architeiaonischer  Aufnahmen  [1166]. 


1151.  Le  Pautre  (Jean).  Le  Veritable  Plan,  Et  Povrtrait  De  La  Maison  iVIiraculeuse 
de  la  5'."=  Vierge...  ä  Lorette;  auec  toutes  ses  Particularitez ...  Le  tout  Dessine 
et  Mesure  sur  les  Lieux  ...  Par  ...  Le  Pautre...  1649.  7  Bl.  PI.  ca.  240:240 
bezw.  350. 

1152.  Marot  (Jean).  Recueil  Des  Plans  Profils  et  Eleuations  Des  plusieurs  Palais 
Chafteaux  Eglifes  Sepultures  Grotes  et  Hoflels,  Bätis  dans  Paris,  et  aux  enuirons... 


l86  Baukunst  —  Frankreich 

par   les  meilleu  Archltcctes  ...  dcfseignez,    mesurcs,    et  graucz  par  Jean  Marot... 

qu.    4°.      Kupfertitel    U.     124    Bl.  PI.    ca.     115:185.    Paläste.     Kirchen.     Mausoleen. 

1153.  Marot  (Jean).  Recveil  de  plufieurs  portes  des  Principaux  lloflels  et  Maifons 
de  la  Ville  de  Paris  Enfemble  le  Retable  des  plus  confiderables  Autels  des  Eglifes. 
Nouuellement  faict  et  mis  en  lumiere  par  lean  Marot.  A  Paris  chez  l'Aucteur... 
(auf  Bl.    II    die  Jahreszahl:)    1644.     16  Bl.,   z.  T.  bez:   F.  P.  I.  Marot,   bezw.  lean 

Marot.  PI.    ca.     195:125.    —    Kirchen.     Altäre.     Portale. 

1154.  Marot  (Jean).  4  Bl.  aus  der  2.  Ausg.  der  vorigen  Folge;  davon  3  Bl.  neu  hin- 
zugefügt.        PI.  ca.  235:150  (i  Bl.  quer).     Vgl.  Destailleur,  Notices  S.   137. 

1155.  Marot  (Jean).  Le  Magnifiqve  Chasteav  De  Richeliev  ...  Commence  &  acheve 
par  lean  Armand  du  Pleffis,  Cardinal  Duc  de  Richelieu,  fous  la  conduite  de 
lacques  le  Mercier...  Graue  &  reduit  au  petit-pied,  par  lean  Marot...  qu.fol. 
Titel,  Widmung,  Vorwort,  20  PI.  auf  19  Bl.  Daran  4  Bl:  l'Eglife  de  Richelieu 
en  Poictou.  Du  defsein  de  Mons""-  Mercier  Architecte.  1.  Marot  fccit.  PI.  ca. 
200: 115. 

1156.  Freart.  Parallele  De  L'Architectvre  Antiqve  Et  De  La  Moderne  ...  A  Paris, 
De  l'Jmprimeric  d'Edme  Martin...  1650...  (Kupfertitel:)  Parallele  De  L'Architec- 
tvre... i^ar  Roland  Freart  S"'.  de  Chambray.  Tournier  fcul.  fol.  Kupfertitel  mit 
Porträt,  Titel,  7,   109  u.  2  S.  Text  bezw.  Kupfer.   —   säuienordnungen. 

1157.  Le  Pautre  (Anthoine).  Les  Oeuvres  D'Architectvre  D'Anthoine  Le  Pavtre  ... 
A  Paris  Chez  lombert  ...  (S.  38,  Extr.  du  Privilege  zur  i.  Ausg:  1652).  fol. 
Mit    Haupttitel,    Wappen    u.    2    Nebentiteln    60    Bl:    Nr.    i — 60;    3S  S.     —     Paläste. 

Decken.     Brunnen.     Stadtthore. 

1158.  Lubin.  Orbis  Avgvstinianvs  siue  Conventwm  Ordinis  Eremitarvm  Sancti 
Avgvstini...  defcriptio.  Avthore...  Avgvstino  Lvbin...  Parisiis  Apud  Petrvm  Bav- 
dovyn...   1659.     qu.fol.     Titel,  Index  u.  60  Bl.  Karten.  PI.  ca.   130:170. 

Topographia   Avgvstiniana  . ..   Veues    et   Perspectiues    de    plusieurs  Conuents 

des  S.  P.  Auguftins.     Albertus  flamen  excudit ...  Titel  u.  22  Bl.  Ansichten.   Zeichner 
u.   Stecher  (i   Bl:)   Israel  Silvestre.  PI.  ca.    100:165. 

1159.  Cuenot.  20  Bi.  aus:  Livre  D'Architecture...  Par  F.  Cvenot...  (Annicy  1659). 
fol.  Die  urprüngliche  Reihenfolge  und  die  Nummern  sind  verändert:  Titelbl. 
mit  z.  T.  gelöschter  Inschrift  (Nr.  15);  2  S.  Widmung  u.  Vorwort  und  18  Bl.,  z.  T. 
mit  Text  auf  der  Rückseite:  Nr.  2 — 14,   18 — 25.  PI.  ca.  290:205. 

1160.  Bosse.  Representations  Geometrales  De  plufieurs  parties  de  Baftiments 
faites  par  les  Reigles  de  L'Architectvre  Antiqve...  Par  A  Bosse...  A  Paris  Chez 
l'Autheur...  1659...  fol.  Titel,  21BI.  Text:  Nr.  I  u.  II,  10  Bl:  Nr.  i  — 10,  i  Bl. 
ohne   Nr.         PI.   ca.  305:200.  —  Portale. 

[1153J.  Marot  (Jean).  Recveil  De  Diverses  Pieces  Modernes  D'Architectvre,  Et 
Novvelles  Inventions  De  Portes,  Cheminees  Ornemans  Et  Avtres.  I.  Marot  Fccit. 
A  Paris,    Chez  F.  L'Anglois  Dit  Chartres...    22  Bl:   Nr.   1—22.  PI.  ca.  200:150. 

Dazu    I    Bl.   korinthisches    Kapitell    mit    Medaillon,    ohne   Nr.,  in    der  2.  Ausg.  als 

Nr.   7    aufgenommen.  PI.     175:110.    Portale.     Kamine.     Kapitelle. 

1161.  Marot  (Jean).  Dasselbe:...  Et  a  Present  chez  Pierre  Mariette  le  fils  ... 
21   Bl:  Nr.   i — 21.     Die  Platten  sind  teilweise  überarbeitet. 

[1160].  Bosse.  Des  Ordres  De  Colones  en  l'Architecture  ...  Par  A.  Bosse.  A  Paris 
Chez  ledit  Bosse...   1664.    fol.    Kupfertitel,   17  Bl:  Nr.  A — R.        PI.  ca.  315:205.  — 

Säulenordn  ungnt . 


Baukunst 


Frankreich 


187 


[1160].  Bosse.    Traite  Des  Manieres  De  Dessiner  Les  O'rdres  De  L'Architectvre 
Antiqve...    Par    A.  Bosse.     A    Paris,    Chez    l'Auteur  ...    1664.     fol.      Kupfertitel, 

Widmung,    44   Bl:    Nr.  I — XLIV,  PI,    ca.    310:205.    S'mdcnordnuiigen.     Treppen. 


Aus:  Le  Brun,  Decorations  de  Pavillons  [1174]. 


1162.  Silvestre,     Plan    und    12  Bl.  Ansichten   von  Vaux   Le  Vicomte,   meist  bez: 
Israel  Silvestre  delineavit  et  sculpsit...       PL  verschieden,   meist  ca.  360:500. 

I  Bl:  Veve  Et  Perspective     Dv  Chateav  De  Gaillon...  Israel  Siluestre  deli- 
neavit...     PI.  380:495. 

I   Bl:  Veue  du  Palais  des  Tuilleries  du  coste  de  l'Entree  ...    Israel  Siluestre 

delin.     Carolus  Allard  excudit.         PI.  980:392  (aus  zwei  Teilen).     Nachstich. 


l88  Baukunst  —  Frankreich 

1163.  Versailles.     82  BI.  Ansichten  und  Pläne  des  Schlosses,  der  Clanen,  Brunnen. 
Standbilder  u.  a.  von  Versailles,     j^r.  fol. 


Isr.  Silvestre,  5  Bl.  Pläne  und  Ansichten  des 
alten  Zustandes  von  Versailles ,  1664,  1667;  Plan  u. 
S  Bl.  Ansichten,  1674 — 1676;  Plan  u.  3  Bl.  Ansichten, 
1680—1684.  —  J.H.  Mansart,  i  Bl.  Seitenansicht  (P. 
Le  Pautre  sculp.  1689);  i  Bl.  Ansichten  der  Oran- 
gerie (I.  B.  Nolin  sculp.  i688>.  —  P.  Le  Pautre  u. 
Isr.  Silvestre,  7  Bl.  Fontänen,  1677 — 1684.  —  Lud. 
de  Chastillon,  1  Bl.  Fontaine  d'ApoUon  1683.  — 
I.  Cotelle   [Cottel] ,    2  Bl.  Fontänen   (L.  Simonneau 


le  Jeune  sculp.)  1688,  1689.  —  P.  Le  Pautre,  18  Hl. 
.Springbrunnen  von  G.  Marcy  u.  a,,  1672 — 167g.  —  G. 
u.  l.  Kdelinck  u.  G.  Audran,  12  Bl.  Statuen  von  F.  Gi- 
rardou  u.  a.  nach  Ch.  Le  Brun,  1679  —  1681.  —  P.  Le 
Pautre,  19  Bl.  Statuen  und  Hermen  von  Ph.  Buyster 
u.  L.  Lerambert  1672—1676;  6  Bl.  Bronze -Vasen  von 
Claude  Ballin,  1672,  1673  —  Gartenkunst.  Brunnen. 
Statuen.  Gottheiten.  Elemente.  Sphinx.  Hernien. 
Ziervasen. 


1164.  Versailles.  Dasselbe,  mit  kleinen  Abweichungen;  meist  bessere  Abdrücke, 
gr.fol.     73  Bl. 

1165.  Bruant.  i  Bl.  Fassade  des  Hauses  der  Marchands  Drapiers  in  Paris. 
Erfinder:  I.  Bruant;  Stecher:  I.  Marot.  Vor  der  Schrift.  PI.  545:415.  Mit  der 
Schrift  wiederholt  in   dem  folgenden  Werk,  Bl.  149. 

1166.  Marot  (Jean  u.  Daniel).  Sammlung  architektonischer  Aufnahmen  meist 
aus  Paris,  mit  Inhaltsverzeichniss:  Table  Du  Recueil  Cy  Dessus  Des  Planches  des 
Sieurs  Marot  pere  &  fils.  Rückentitel:  Oeuvres  de  Marot.  fol.  195  Bl.  mit  19S  PL; 
davon  sind  im  gedruckten  Inhaltsverzeichniss  nicht  aufgeführt  13  Bl.  Entwürfe 
von  I.  Richer  (I.  Marot- fecit)  und  4  Bl.  mit  5  PI.  Pariser  Gebäude,  aufgenommen 
von  Jean  Marot.  Angebunden:  2  Bl.  Veue  ...  de  la  Face  [Cour]  des  Inualidcs 
(I.  Marot  fecit)  und   10  Bl.  aus  L'entree  de  Louis  XIV  1660.  —  Paläste.    Schiossiauten. 

Ehrenpforten.     Kirchen.     Grahtnüler.     Decken.     Tempel. 

1167.  Blondel.  Cours  D'Architecture  Enseigne  Dans  L'Academie  Royale  D'Archi- 
tecture  Premiere  [ —  Cinquieme]  Partie.  Par  Francois  Blondel...  A  Paris...  Chez 
Pierre  Auboin  &  Francois  Clouzier...  1675...  [Partie  2fif:  A  Paris,  Chez  lAuteur... 
Et  Nicolas  Langlois...  1683...]  fol.  3  Titelkupfer  u.  Titel;  Partie  i:  12,  11,  152 
u.  4  S.,  einschliesslich  24  Bl.  Kupfer,  aufserdem  2  Bl. ;  Partie  2  u.  3:  6,  312  u. 
4  S.;    Partie  4  u.  5:  6  S.,   S.  313 — 799  u.  8  S.;  Kupfer  im  Text.  —    Sänienoninungen. 

Geöülk.      Tempel.     Bogenkonstruhtion.    Steinschnitt.    T/iiiren .    Stadtthore. 

1168.  Mansart  (Jules  Hardouin).  Livre  De  Tous  Les  Plans  Profils  Et  Elevations  ...  Du 
Chasteau  De  Clagny  ...  du  defeing  du  fieur  Manfart...  mis  en  lumiere  par  Michel 
Hardouin...  Acheve  d'imprimer  pour  la  premiere  fois...  1680...  Paris  chez  Mr. 
Cofsin  Graveur  du  Roy...  Et  chez  l'autheur  ...  fol.  Titel  u.  9  Bl.,  meist  bez: 
Julie  Hardouin  Mansart  inuentor,  Michel  Hardouin  fculp.  1678.  PI.  meist  ca. 
320:540. 

1169.  Mansart  (Jules  Hardouin).  5  PI.  auf  4  Bl.  Grundrisse  und  Ansichten  der  Oran- 
gerie zu  Versailles.  Auf  dem  ersten  Bl:  Plan  general  du  Parterre  et  de  l'Oran- 
gerie  de  Versailles  du  dessein  de  Monsieur  Manssart...  J.  Mariette  auec  privilege 
du  Roy  .  A  Paris  rue  S'.  Jacques  aux  Colonnes  d'Hercule.       PI.  meist  ca.  400:500. 

5  Bl.   Grundrisse    und  Ansichten    der  Ställe   zu  Versailles.     Auf  dem    ersten 

Bl:    Plan    general    des    grandes    Escuries...  ä   Verfailles    du    dessein    de    Monfieur 
Manssart  ...  A   Paris  Chez   J   Mariette   rue    S'.  Jacques...       PI.    meist    ca.    300:400. 

1170.  Le  Jeune  de  Boullencourt.  Description  Generale  De  L'Hostel  Royal  Des 
Invalides...  A  Paris,  Chez  L'Auteur...  1683...  (am  Schluss:) ...  De  l'lmprimerie 
de  Gabriel  Martin  ...  (unter  der  Widmung:)  L  .  J  .  D  .  B  .  (==  Le  Jeune  De  Boullen- 
court.) fol.  Titelkupfer,  Titel,  6  u.  51  S.,  18  Bl:  Nr.  A — S.  Zeichner  u.  Stecher: 
R.  ßonnart;  Stecher:   I.  Marot,  P.  le  Pautre,  D.  Marot,  I.  le  Pautre. 

1171.  Perrault.  Ordonnance  Des  Cinq  Especes  De  Colonnes...  J*ar  M.  Perravlt... 
A  Paris,  Chez  Jean  Baptiste  Coignard ...   1683...  fol.    Titel,  6,  XXVII,   i   u.   124  S., 


Baukunst 


Frankreich  i  8q 


6  Bl:  Nr.  I — VI;  Holzschn.  im  Text.    Stecher:  Lud.  de  Chastillon,  P.   le  Pautre, 

S.    le    ClerC.    —     SliulejwrdnuHgeii. 

1172.  Le  Blond.  Devx  Exemples  Des  Cinq  Ordres  de  L'architecture  Antique... 
Donne  par  Le  Blond...  A  Paris,  Chez  L'Avthevr...  1683  ...  (Kupfertitel:)  Archi- 
tectvre  Antique  et  Moderne  A  Paris  chez  le  Blond...  4°.  Kupfertitel,  mit  Titel 
4   S.    Kupfer,    42   Bl:    Nr.   i — 51    (zweiseitig,    z.  T.    die   Seiten   numerirt)    u.    3  S. 

Kupfer.    Sdulenordmtngen . 

1173.  Savot.  L'Architecture  Francoise  Des  Bastimens  Particuliers.  Compofee  par 
M«  Loüis  Savot,  Augmentee  dans  cette  feconde  Edition  de  plufieurs  Figures, 
&  de  Notes  de  Monfieur  Blondel...  A  Paris,  Chez  La  Veuve  &  C.  Clouzier... 
Pierre  Auboüin  ...   1685  ...  8°.  Titel,  14,  434  u.  2  S.,  Holzschn.  im  Text. 

1174.  Le  Brun.  Diuers  desseins  de  Decorations  de  Pavillons  Inventez  par  Monsieur 
Le  Brun...  Se  Vendent  chez  Edelinck...  Kupfertitel  u.  13  Bl,  bez:  C.L.B. 
C  .  P  .  R.  PI.  ca.  380:350.     Ausgeführt  in  Marly. 

1175.  Van  der  Meulen.  i  Bl.  Veue  du  Chasteau  de  Versailles  comme  il  estoit  cy 
deuant...  Dessign^  pour  le  Roy  par  F.  Vander  Meulen.  F.  Bauduins  Sculp.  1685. 
PI.  510:775- 

I  Bl:    Veue   du   Chasteau    de   Versailles   du   coste    de    L'orangerie.  ...  A.  F. 

Vander  Meulen,  pinxit    A.  F.  Bauduin  fculp.  PI.  510:760. 

1176.  Swidde.  4  Bl-  Ansichten  von  Versailles  und  Clagny  mit  französischen 
Unterschriften;  i  Bl.  bez:  de  Lespine  ex.  Cum  Privilegio  Ordin.  Hollandiae  et 
Wert  Frifiae  W.  Swidde  fecit  1686;  PI.  ca.  130:170.  Nagler,  K.-L.  18,  S.  62: 
90  Bl. 

1177.  Cottart.  Recveil  Des  Oeuures  du  Sieur  Cottart...  (Paris,  1686).  fol.  Kupfer- 
titel, 2  Bl.  Widmung  u.  Privileg,  4  Bl.  Text  u.  26  Bl.  Kupfer  in  vier  Abteilungen, 
in  sich  numerirt:  i)  Desseins  D'Un  Chasteau  Commence  A  Bastir  par  Monseig- 
neur  de  Lopede  (4  BL);  2)  Desseins  fais  pour  le  Roy  (Louvre  1665 — 1670,  und 
Ordre  francois,  5  Bl:  Nr.  i — 5);  3)  Ensuive  Les  Desseins  du  Chasteau  de  Vilacerf 
(1684,  8  Bl:  Nr.  i — ^8  und  ein  gezeichneter  Grundriss);  4)  Desseins  de  L'Hostel 
de  Mr.  Amelot   de  Bissevil  (1660,    9  Bl:    Nr.   i — 9.)  —  Schiossimuten. 

1178.  Aveline.  4  Bl-  Ansichten  von  Paris  und  Umgebung,  mit  Aufschriften:  Paris, 
Le  Pontneuf,  Les  Tuileries,  Vincenes.  Dessi[gne]  et  grave  [bezw.  Fait]  par 
Aveline   [sur  le  Petit  Pont  au  Croissant].         PL  ca.  350:525. 

1179.  Perelle,  i  Bl:  Veüe  et  Perpectiue  de  la  Menagerie  du  coste  de  l'entree. 
Perelle  f.     1.  Mariette  exe.         PL  205:295. 

3  Bl.  Ansichten   der  Menagerie   von  Versailles    und  des  Schlosses  zu  Saint- 

Cir,  mit  französischen  Erklärungen.    A  Paris  Chez  I.  Mariette...         PL  ca.  200:300. 
Vermutlich  von  N.  Perelle. 

I   BL  Plan:   La  Menagerie  De  Versailles,  A  Paris  chez  I.  Mariette...  PI. 

345:235.     Von  anderer  Hand. 

1180.  Perelle  (u.  Guerard).  20  BL  Ansichten  von  Paris,  Nachstiche  nach  Perelle 
und  Guerard,  von'Hugo  Allard,  A.  Meyer,  L.  Scherm,  ä  Amfterdam  chez  Charles 
Allard...  (Jahreszahlen  im  Text:   von   1533 — 1697.).         PL  ca.  200:280.   —   simsscn- 

nnsichtcn. 

1181.  Perelle  (?).  8  BL  Ansichten  des  Schlosses  und  Gartens  von  Fontainebleau. 
Nachstiche  vermutlich  nach  Perelle;  't  Amfterdam  uytgegeven  door  Justus 
Danckerts.       i   Bl.  bez:    C.  D.  f    (wohl  =  C.  Danckerts).  PI.  ca.  220:275-255. 


190 


l'aukunst  —  Frankreich 


1182.  Daviler.  L'Architecture  De  Vignole  qui  comprend  Ses  Ordres  Avec  Des 
Commentaires...  Par...  A.  C.  Daviler...  Premiere  Partie  [Suite]...  A  Paris,  Chez 
Nicolas  Langlois...  1691...  4°.  2  Bde.  Je  i  Titelkupfer  u.  Titel;  78,  XII,  880 
u.  4  S.  Text  bezw.  Kupfer   u.  31  Bl.  Kupfer.     Stecher:  Dolivar,  (D.)Marot  u.  a.  — 

SdulenordnuHgeii.      Portale.       Wohnhäuser.       Gartenkunst.      Schiossbcschläge.      Steinschnitt.       Elirensäulen. 
Sockel.     Baluster.     Karniese.     Profile.     Vouten.     Fussborlcn. 

1183.  Daviler.  Cours  D'Architecture  qui  comprend  Les  Ordres  De  Vignole,  Avec  des 
Commentaires...  Par  le  Sieur  Daviler ...  Tome  Premier  [Second  =  Dictionnaire 
D'Architecture]...  A  Paris,  Chez  Nicolas  Langlois...  1696  [1693]...  4°-  Tome  i: 
Titelkupfer,  Titel,  76,  XII  u.  355  S.Text  bezw.  Kupfer  u.  30  Bl.  Kupfer;  Tome  2: 
Titel,  4  S.,  I  Bl.  (C.  le  Brun  jn.,  F.  Chauveau  Sculp.),  259  S.  Stecher  (in  T.  i :) 
Dolivar.     Neue  Ausgabe  des  vorigen  Werks. 

1184.  Daviler.  Aufsführliche  Anleitung,  zu  der  gantzen  Civil  Baukunft...  herauf- 
gegeben, Von  S"".  A.  C.  Daviler...  anjetzo  aber  in  das  Teutfche  überfetzet,  Und 
mit...  Anmerckungen  ...  vermehret  von  Leonhard  Chriftoph  Sturm...  in  Wolffen- 
büttel.  Amfterdam,  Bey  Huguetan,  1699.  4°.  Titelkupfer,  32,  344  u.  16  S.  Text 
bezwr.  Kupfer. 

1185.  Daviler.  Cours  D'Architecture...  Par  le  Sieur  C.  A.  D'Aviler...  Nouvelle 
Edition,  Enrichie  ...  Par  Pierre -Jean  Mariette.  A  Paris,  chez  Pierre -Jean 
Mariette  ...  1750  ...  [(Band  2:)  Dictionnaire  D'Architecture  Civile  et  Hydraulique  ... 
Par  Augustin-Charles  D'Aviler...  Nouvelle  Edition...  augment^e.  A  Paris,  Chez 
Charles-Antoine  Jombert  ...  1755...]  4°.  2  Bde.  Bd.  i:  Titelkupfer,  (Edm.  Bouchar- 
don  inv.,  J.  P.  Le  Bas  Sculp.),  mit  Titel  8,  XXXVIII,  10,  408  u.  40  S.  Text  bezw. 
Kupfer  u.  80  Bl.,  zusammen  160  PI:  Nr.  *,  A — C,  i — 102,  wobei  häufige  Wie- 
derholung   derselben   Nr.  mit    Buchstaben.      Bd.  2:    Mit  Vortitel  u.  Titel  XIV  S., 

I    Tabelle,    366    U.    2    S.     Inhalt    wie    in    der    ersten    Ausgabe;    ausserdem:     Wanddekorationen. 

Bekrönungen.     Spiegel.     Decke7i.     Fenster. 

1186.  Bullet.  Architecture  Pratique  ...  Par  M.  Bullet...  Edition  nouvelle...  aug- 
mentee...  Par  M***.  Architecte  ...  A  Paris,  Chez  Jean-Thomas  Herissant ...  1762... 
(i.  Ausg:  1691).  8°.  Titelkupfer,  mit  Titel  XXX,  622  u.  2  S.,  12  Bl:  Nr.  2 — 13, 
I  Bl.  u.  2  Zahlentafeln;  Holzschn.  im  Text. 

1187.  Felibien.  Description  De  La  Nouvelle  Eglise  De  L'Hostel  Royal  Des  Inva- 
lides... Seconde  Partie.  Contenant  les  Peintures,  &  divers  autres  ornements... 
Par   Monfieur   Felibien   Des    Avaux  ...   A  Paris,   Chez   Jacques  Quillau...   1706... 

12°.       Titel,     II,    317     U.    5    S.,    40    Bl.    Umrahmungen.     Lateinische  Initialen. 

1188.  Mansart.  i  Bl:  Elevation  Du  Portail  De  L'Eglise  Des  Invalides  Batie  Sur  les 
Dessins  de  Monsieur  Mansart...       PI.  354:220. 

I   Bl:   Plan  Et  Elevation  Du  Portail  Des  Minimes  De  La  Place  Royal.     Fait 

sur  les  defseins  du  M"'.  Mansart...   1709.     A  Paris  chez  Charpentier  ...      PI.  355:225. 

1189.  Pacome.      Description    Du    Plan    En  Relief  De   L'Abbaye   De   La  Trappe. 

Present^  Au  Roy  Par  le  Frere  Pacome...  A  Paris...  de  rimprimerie  de  Jacques 
CoUombat...   1708...    4°.    Titel,  Titelkupfcr,   83  S.,   14  Bl.     Stecher:  De  Rochefort, 

P.    Giffart.    Ordenstrachten.     Mönchh-bcn. 

[8).  Le  Blond.      Plan    d'vne    Maison    particuliere    du    Dessein    du    S>-.   le    Blond. 
A  Paris  chez  J.  Mariette...  4  Bl:   Nr.  1—4.  PI.  ca.  230:160. 
II   PI.  auf  IG  Bl.  Gartenhäuser,  Garten,   Portal  u.  a.  nach  Le  Blond,  ähn- 
lich   der    vorigen    Folge;    meist   bez:  J.  Mariette  excudit.         PI.  verschieden.    — 

Wohnhäuser,      Gartenhäuser. 


Baukunst  —  Frankreich 


191 


m 

Vi 

B 


O 


3 


3 
< 


1190.  Cordemoy,  Nouveau  Traite  De  Toute  L'Architecture  Ou  L'Art  De  Bastir..  , 
Avec  un  Dictionnaire  des  termes  d'Architccture,  &c.  Par  M.  De  Cordemoy... 
A  Paris,  Chez  Jean-Baptiste  Coignard  ...  1714...  4°.  Titel,  14,  290  u.  i  S.;  10  Bl: 
Nr.  I — X.     Stecher:   de  Rochefort,   S.  Le  Clerc  (Vignetten).   — •  Suiiiciwrdnuns^cn. 


102  Baukunst  —   Frankreich 

1191.  LeClerc,     Trait^   D'Architecture  ...     Par   Seb.  LeClerc...    A  Paris,    Chez 

Pierre  Giifart...    1714.     4°.     Titel,  6,    194  u.  2  S.;  Kupfertitel  (Trait^  D'Architecture 
Seconde    Volume    Contenant     Les    Figures),    Nebentitel,    181   Bl:    Nr.  i — 181.   — 

SniUenordnnngen.      Gddnilcr.     Baluster.  ' 

1192.  Demortain.  Les  Plans,  Profils,  Et  Elevations,  Des  Ville,  Et  Chäteau  De 
Versailles...  Dessinez  et  Gravez  en  1714.  et  1715...  A  Paris  Chez  Demortain  ... 
gr.fol.  Titel,  Privil^ge,  38  Bl:  Nr.  i — 38.  Zeichner:  P.  le  Paultre,  Francois 
Blondel  u.  a.;  Stecher:  I.  B.  Scotin  l'atnd,  Fonbonne,  P.  de  Rochefort,  A.  Herisset, 
Maurice  Baquoy  u.  a.  Angebunden:  P.  le  Pautre,  2  Bl.  Trianon  u.  Orangerie  von 
Versailles  (chez  Demortain);  C.  Inselin,   i  Bl:  Profil  De  La  Machine  de  Marly.  — 

Gartenkunst.     Hecken.     Brunnen.     Bosqnets. 

1193.  Le  Pautre  (Pierre).  Les  Plans,  Coupes,  Profils  Et  Elevations  De  la  Chapelle 
du  Chafleau  Royal  de  Versailles,  Levez  &  Gravez  Par  Pierre  Le  Pautre... 
Paris  chez  le  Sr.  De  Mortain...  gr.fol.  10  Bl:  Nr.  i  — 10.  PI.  ca.  250:380.  — 
Daran:  i)  2  Bl:  Trophees  de  la  Chapelle  ...  A  Paris  Chez  Demortain...  PL 
365:225;  2)  I  Bl:  Vue,  et  Perspective  de  la  Chappelle...  A  Paiis  chez  Mortain... 
PI.  580:345;  3)  I  Bl.  J.  B.  Rigaud,  Reception  Des  Chevaliers  De  L'Ordre  du 
S*    Esprit  Dans  La  Chapelle  De  Versailles...    1724.      PI.  433:403.  —  Kirche.    Trofkaen. 

1194.  Le  Pautre  (Pierre).  I  Bl:  Plan  General  de  la  Ville  &  du  Chäteau  de  Ver- 
salles... Par  Pierre  Le  Pautre...  Se  vend  A  Paris  chez  Demortain.  'T  Amstel- 
dam  uytgegeven  by  And.  en  Hend.  de  Leth...  Eleazar  Gouman  fecit.  Grösse 
des  aus  2  PI.  zusammengesetzten  Blattes  793:635.  Dazugehörig  i  Bl.  erklärender 
Text.     Dest.,  Notices  S.  126.    . 

1195.  Monicart.  Versailles  Immortalise  Par  [Ou]  Les  Merveilles  Parlantes  des 
Bätimens,  Jardins  ...  Statues...  &  Peintures  qui  fönt  dans  les  Chäteaux  de  Verfailles, 
de  Trianon...  En  Neuf  Tomes  In-Quarto.  Compose  En  Vers  Libres  Francois, 
Par...  Jean-Baptiste  De  Monicart...  Tome  Premier  [Second]...  A  Paris,  Chez 
Etienne  Ganeau...  Et  Jacque  Quillau...  1720...  (Zweiter  Titel:)  Versaliarum  Con- 
secrata  Memoria ...  4".  Tome  i:  Titelkupfer,  mit  2  Titeln  XIX,  2,  3,  430  u.  5  S., 
53  81.;  Tome  2:  Titelkupfer,  2  Titel,  8,  456  u.  2  S.,  38  Bl.  Erfinder:  Fr.  Girar- 
don.  An.  Coysevox,  Ch.  Le  Brun,  Coypel,  Mignard,  Le  Poussin  u.  a.;  Stecher: 
S.  Thomassin,  C.  Duflos,    A.  Herisset,  Aveline,    Surugue,    L.  Crepy  filius,  Cochin, 

B.  Audran,  Fonbonne,   C.  Dupuis  U.  a.  —   Statuen.   Monate.  DeckcnbUder.   Gottheiten.  Bibelscenen. 

1196.  Selveste.     i  Bl:  Plan  Et  Elevation  Du  Portail  Des  Capucines  De  La  Place 

De  Vendome.     Fait  sur   les    desseins  de  M"'   Seloueste...  en  I'annee   1720.  PI. 

356:216. 

1197.  Jombert  (Claude).  Architecture  Moderne  Ou  L'Art  De  Bien  Bätir  Pour 
Toutes  Sortes  De  Personnes...  Tome  Premier  [Second].  A  Paris,  Chez  Claude 
Jombert,  rue  S.  Jacques,  au  coin  de  la  rue  des  Mathurins  ...  1728  [1729].  4°.  3  Bde. 
Tome  i:  Titelkupfer,  Titel,  6,  96  u.  59  S.,  6  Bl.;  Tome  2,1:  Titel,  2,  44,  60,  74 
u.  2  S.;  Tome  2,  2:  Kupfertitel,  106  Bl:  Fig.  i — 144.  Erfinder  (nach  der  2.  Aufl., 
1764,  T.  I,  p.  V:)  Tiercelet,  zum  Teil  J.  Courtonne.    Stecher:   Lucas,  A.  Aveline, 

G.    I.    B.    Scotin     Major   U.    a.     Wohnhäuser.     Paläste.     Denktnal. 

1198.  Nativelle.  Nouveau  Traite  D'Architecture,  Contenant  Les  Cinq  Ordres... 
Par  le  Sieur  P.  Nativelle  ...  Tome  Premier  [Second].  A  Paris,  Chez  Gregoire 
Dupuis...  1729...  gr.fol.  Tome  i:  Titel,  69  S.,  69  Bl:  Nr.  i — 69;  Tome  2:  Titel, 
56  S.,  55  Bl:  Nr.  I — 36  u.   i  — 19.    Stecher:  Herisset.     Vignetten:  Bonnart  fili^   — 

Paläste.     Säule7wrdnungen.     Gebälk,     Portale.     Kapitelle.     Baldachin.     Kirchen. 

1199.  Rigaud  (Jean).  Zwei  Sammelbände  mit"i79  Bl.  architektonischen  Ansichten 
aus  den   Jahren   1720 — 1752,    meisf   französische    und   englische   Schlösser,    Land- 


Baukunst  —  Frankreich 


193 


Schäften  u.  a.,   beftehend   in  Folgen  u.  Einzelblättern,    fol.    Vgl.  Nagler,  K.-L.   13, 

S.    187.       Gezeichnet    und    meist    gestochen    von  J.  B.  Rigaud.     Schlossbauten.        Garten- 
kunst.   Bosqncts.    Lajidscha/ten.     Schiffe. 

1200.  Guilbert.  Description  Histo- 
rique  Des  Chateau  Bourg  Et  Fo- 
rest De  Fontainebleau,  Con- 
tenant  Une  Explication  Historique 
des  Peintures,  Tableaux,  Reliefs, 
Statues,  ornemens . . .  Par  M.  L' Abbe 
Guilbert  ...  Tome  I  [II].  A  Paris, 
Chez  Andre  Cailleau  ...  1731  ... 
12°.  Tome  i:  Titel,  10,  LXIX, 
3,  242  u.  5  S.,  6  81.;  Tome  2: 
Titel,  14  u.  309  S.,  I  Bl.  Stecher: 
I.   B.  Scotin. 

1201.  Blondel.  De  La  Distribution 
Des  Maisons  De  Plaisance,  Et 
De  La  Decoration  Des  Edifices 
En  General.  Par  Jacques-Francois 
Blondel...  Tome  Premier  [Se- 
cond].  A  Paris...  Chez  Charles- 
Antoine  Jombert ...  1737  [1738]... 
(Vortitel :)  Traite  D'Architecture 
Dans  Le  Goüt  Moderne.  4°.  2  Bde. 
Tome  i:  Vortitel,  Titelkupfer 
(Cochin  filius  inv.),  Titel,  6,  XVI, 
198  u.  2  S.,  44  Bl:  Nr.  i — 44; 
Tome  2:  mit  Titel  VIII  u.  180  S., 
III  Bl :  Nr.  i — 99,  häufig  die- 
selbe Nr.  für  mehrere  Bl.  Stecher: 
Soubeyran;  Vignette:  Marvye.  — 

Paläste.  IVohnhänser.  Gartenhäuser.  -  Gar- 
iejikunst.  Brioinen.  Ziervasen.  Sf>hi7ix. 
Schlusssteine.  Konsolen.  Geländer.  Schloss- 
lieschläge.  Spiegel.  Kantine.  Wanddclco- 
ration.     Sopraportcn.     Gueridojis.    Profile. 

1202.  Frezier.  La  Theorie  Et  La 
Pratique  De  La  Coupe  Des 
Pierres  Et  Des  Bois  Pour  La 
Construction  Des  Voutes  Et  au- 
tres  parties  des  Bätimens  ...  par 
M.  Frezier  . .  .  Nouvelle  Edition 
corrigee  &  augmentee.  Tome 
Premier  [Second].  A  Paris  ... 
Chez  Charles- Antoine  Jombert... 
I7S4  [1768]  (i.  Ausg:  1737,  1739). 
—  Tome  Troisieme  (erste  Aus- 
gabe) Auquel  on  a  Joint  une  DifTer- 

tation  für  les  Ordres  d'Architecture.  A  Strasbourg,  Chez  Jean-Daniel  Doulsseker 
le  Fils  ...  A  Paris,  Chez  Charles-Antoine  Jombert...  1739.  4°.  3  Bde.  Tome  i: 
Titelkupfer  (Bonnart  inv.  et  del.,  Herisset  Sculp.),  mit  Titel  XXXVIII,  2  u.  476  S., 
28  Bl:   Nr.  i,  2,  2b{s,  3 — 27;     Tome   2:   mit  Titel  XVI  u.  532  S.,  42  Bl:  Nr.  28 — 69; 

Tome  3:     Titel,     14,    4I7,     65    U.     2    S.,    45    Bl:     Nr.     70 114.     steinschnitt.    Bogenkonstmk. 

tionen .    Gewölie.    Treppen . 
Ornamentstichsammlung  Berlin.  I3 


Aus:   Blondel,  Distribution  Des   Maisons  [1201]- 


194 


l^aiikunst  —  Frankrcicli 


1203.  Briseux.  L'Art  De  Bätir  Des  Maisons  De  Campagne  ...  Par  le  Sicur  C.  E. 
Briseux...  Tome  Premier  [Second].  A  Paris,  Chcz  J.  B.  Gibert...  1761  ...  (i.  Ausg: 
1743).  4\  2  Bde.  Tome  i:  Titclivupfer,  mit  Vortitel  u.  Titel  XVI  u.  162  S.,  136  Bl: 
Nr.  I — 136;  Tome  2:  Mit  Vortitel  u.  Titel  XII  u.  195  S.,  124  El:  Nr.  137 — 260.  Stecher: 

Moreau,    Babel     U.     a.    ]Vo/in/ini<siT.     /.nmi/iäiiser.      Giebel.     Zlervciseii.     Scliliisssteine.     ll'aiidcleko- 

>(tiioiu-H.     Knmiiie.     S/hxel.      Tliiiren.     Sofrnporicii.     PyoJUc.     lüseunrhciteu.      Gcliiitder.      Gitter. 

1204.  Boffrand.  Livre  D'Architecture  Contenant  Les  Principes  Gcneraux  De  Cet 
Art,  Et  Les  Plans,  Elevations  Et  Profils  De  Quelques-Uns  Des  Batimens  Faits 
En  France...  Par  le  Sieur  Boffrand...  A  Paris,  Chez  Guillaume  Cavelier...  1745. 
fol.  Titel,  latein.  Titel,  2  u.  99  S.,  68  El:  Nr.  I— LXX  (es  fehlen  Bl.  21  u.  47); 
einzelne  Bl.  falsch  numerirt.  Vignette:  F.  Boucher.  Stecher:  P.  Tardieu  filius, 
Herisset,  Le  Geay,  Blondel,  Lucas,  Fonbonne,  Moreau,  Babel  u.  a.  —   Gaytcniidnser. 

Paläste.     Schlossliniiieii.     Brücken.      Wniiddekorntionen.     Decken. 

1205.  LeTellier.     i  Bl:    Plan  du  Chateau,  Jardins  et  Parc  De  Gaillon...   Par...  Le 

Tellier.   1748.         PI.   500:690. 

1206.  Le  Rouge.  Description  De  Chambord  Dont  le  Modele  en  carton...  a  ete 
Presente  au  Roy...  1750...  Le  tout  Leve  dessine  sur  les  Lieux  et  grave  en  partie 
par  le  Rouge...  A  Paris...  Et  chez  Jombert...  gr. fol.  Mit  Kupfertitel  (zugleich 
Text)   14  Bl:   Nr.  I — XIIIl.  PI.  meist  ca.  350:500-700.  —    /K,-w<-//;r//f. 

1207.  Blondel.  Architecture  Francoise^  Ou  Recueil  Des  Plans,  Elevations,  Coupes 
Et  Profils  Des  Eglifes,  Maifons  Royales,  Palais...  mefures  exactement  für  les 
lieux  ...  Par  Jacques- Francois  Blondel  ...  Tome  Premier  [Second,  Troisieme, 
Quatrieme]  ...  A  Paris  Chez  Charles-Antoine  Jombert...  1752  [1752,  1754,  1756]... 
gr.  fol.  4  Bde.  Je  i  Titel;  Tome  i:  IX,  3,  298  u.  2  S.,  149  Bl.  mit  152  PI: 
Nr.  I  — 152;  Tome  2:  2  u.  164  S.,  146  Bl.  mit  148  PI:  Nr.  153 — 300;  Tome  3:  2 
u.  160  S.,  139  Bl.  mit  141  PI:  Nr.  301 — 441;  Tome  4:  mit  Titel  V,  3  u.  156  S., 
58  Bl.  mit  59  PI:  Nr.  442 — 500;  Holzschn.  u.  Kupfer  im  Text.  Erfinder:  Gabriel, 
Le  Blond,  Aubry,  Le  Roux,  Courtonne,  Bouchardon,  Bruant,  de  Cotte,  Marot  u.  a.; 

Stecher:     Babel,     Patte,   Herisset,   Cl.   Lucas  U.    a.    Paläste.      Wohnhäuser.     Kirchen.     Portale. 

Brücke  (Bd.  2).      Theater  (Bd.  2).-     TrinmJ>hliose:i  ,Bd.  2).     Pitssl'uden  {Bd.  2).     Stadtthore  (Bd.  3). 

1208.  Briseux.  Traite  Du  Beau  Essentiel  Dans  Les  Arts  Appliqu^  particuliere- 
ment  ä  l'Architecture  ...  Par  le  Sieur  C.  E.  Briseux...  Tome  Premier...  [Tome 
Second...  On  Y  A  Joint  l'Architecture  de  Le  Clerc...]  A  Paris  Chez  TAuteur  ... 
et  Chereau...  1752...  4.  2  Bde.  Tome  i:  Porträt,  Kupfertitel,  108  S.  geftoch. 
Text,  41  Bl:  Nr.  1—40  (Nr.  13  =  2  Bl.);  Tome  2:  Kupfertitel,  195  u.  i  S.  geftoch. 
Text    einschliesslich     98    S.    bezw.    Bl.    Kupfer:     Nr.    i — 98.        Stecher:     Marvye, 

I5_    p_  Choffard.    Säidciiordni<ii!;cH.     Paläste.     Pnrlale.     Kamine.     Wanddekoration.     Spiegel.     Pro/ile. 

Geländer.      Vignetten. 

1209.  VIgnole.  Regles  Des  Cinq  Ordres  DArchitecture,  Par  M'  Jacques  Barozio 
de  Vignole  Nouvellement  rcvues...  par  Monsieur  Blondel...  en  1752...  A  Paris, 
Chez  F.  Chereau...    8'='.     Mit  Titel  115  Bl.  bezw.  Seiten  Kupfer  mit  Text.     Zeichner 

U.    Stecher:     Moreau,    J.     Le     Pautre.     Vignetten.     Ziervasen.      Geländer.     Schlossheschläge. 

1210.  Laugier.  Essai  Sur  L'Architecture.  Nouvelle  Edition...  Par  le  P.  Lau- 
gier... A  Paris,  Chez  Duchesne  ...  1755...  (Privil.  zur  i.  Ausg.,  S.  3i6ff:  1752). 
8'.  Mit  Titelkupfer  (Ch.  Eifen  inv.,  Aliamet  fcul.)  u.  Titel  XLIV,  4,  316  u.  4  S., 
8  Bl:   Nr.    i — 8.     Stecher:  Fonbonne. 

1211.  Here.  Recueil  Des  Plans  Elevations  Et  Coupes  ...  Des  Chateaux  Jardins,  Et 
Dcpendances  Que  Le  Roy  De  Pologne  occupe  en  Lorraine...  Par  M.  Here... 
Premiere  Partie  [Suite  =  Deuxieme  Partie].  Se  vend  ü  Paris  chez  Francois  ... 
gr.  fol.     2  Bde.     Partie  1:     Kupfcrtitcl    (J  C  Francois    Lotha(ringus)     fcuip.,     Lattrc' 


Baukunst  —  Frankreich 


T95 


fcripsit),  Titelkupfer  (Dessine  ...  par  P.  Girardet),  Widmg.,  2  S.  Text,  36  BL; 
Partie  2 :  Kupfertitel  (J.  L.  Bovet  inv.  et  f.)  u.  27  Bl. 
[zu  1211,  Here]  (als  Partie  3:)  Plans  Et  Elevations  De  La  Place  Royale  De  Nancy  et 
des  autres  Edifices  qui  Tenvironnent  bätie  par  les  Ordres  Du  Roy  De  Pologne...  Par 
Here...  1753.  A  Paris  ches  JC  Francois  ...  gr.  fol.  Kupfertitel  (P  P.  Choffard 
del.  et  Sc.  J.  Lattre  scrip.),  Titelkupfer  (Girardet  del.),  Widmg.  (Chofard  fcl.),  13  Bl. 
Darin :  Gitter  von  Lamour.    Stecher :  J  C  Francois  Lotha(ringus),  Pasquier,  Baquoy  u. a. 

Schlossbauteii.  Gartenkiinst.  Umrahnmngen.  Titelblätter.  Kronleuchter.  Triumphbogen  (Bd.  i).  Denk- 
mal (Bd.  I).     Brunnen  (Bd.  i).     Orgel  (Bd.  2). 

1212.  Blondel.  Dicours  Sur  La  Necessite  De  L'Etude  De  L'Architecture...  par  le 
fieur  Blondel...  A  Paris,  Chez  C.  A.  Jombert...   1754.    8».  Mit  Titel  99  S. 

1213.  Blondel.  Fragmens  D'Architecture  Et  Desseins  Des  Croisees  Qui  Decorent 
Les  Facades  Du  Louvre...  (unter  der  Widmung  an  Marquis  de  Marigny:) 
Francois  Blondel...    fol.    3  S.  Widmg.  mit  Titel,    12  Bl.     Architekt:   Perrault.  — 

Fenster.     Portale. 

1214.  Patte.  Etudes  D'Architecture,  Contenant  les  Proportions  generales.  Entre- 
colonnemens,  Portes  ...  et  details  choisis  des  meilleurs  Edifices  de  France  et 
d'Itahe...  Par  P.  Patte...  Premiere  Suite...  A  Paris,  Chez  L'Auteur...  (Approuve:) 
1755.    4°.  Kupfertitel   (Nr.   i),   8   S.    geftoch.  Text   (Nr.   2 — 9),    19  Bl.  (Nr.  i — 19). 

1215.  Vignole.  Le  Nouveau  Vignole  ou  Regles  Des  Cinq  Ordres  D'Architecture, 
Par  Jacques  Barozzio.  Enrichi  de  Moulures...  Composes  et  Graves  par  Babel... 
1755.    A  Paris  ches  F.  Chereau ...  4°.  Kupfertitel,  53  Bl:  Nr.   i — 53,  z.T.  mit  Text 

auf   der    Rückseite.  PI.    ca.    210:145.    Säulenordmmgen.     Vignetten. 

1216.  Vignole.  Nouveau  Livre  Des  Cinq  Ordres  D'Architecture  Par  Jacques  Barozzio 
Vignole,  Enrichi  de  differents  Cartels...  a  Paris.  Chez  Daumont...  fol.  Kupfertitel, 
44  Bl:  Nr.  2 — 45.  PI.  ca.  280:185.  Erfinder:  Poulleau,  Le  Canu,  Caquet,  Blondel, 
Le  Roux,  Edme  Bouchardon,  Servandoni,   Mansart  de  Jouy.  • — •  Buchomainent. 

1217.  Perau.     Description    Historique  De  L'Hötel  Royal    Des   Invalides.     Par  M. 

l'Abbe  Perau...  Avec  Les  Plans,  Coupes...  &  les  Peintures  &  Sculptures  de 
l'Eglife.  Deffines  &  gravees  par  le  Sieur  Cochin  ...  A  Paris,  Chez  Guillaume 
Desprez...  1756...  fol.  Vortitel,  Titelkupfer  (Nr.  I),  Titel,  XII  u.  104  S.,  107  Bl. 
(Nr.  2 — 108).  Architekt:  Mansart;  Maler:  N.  Coypel,  Bon.  Boul[l]ogne,  Lud.  de 
Boullo[n]gne,  C.  De  la  Fosse,  J.  Jouvenet,    M.  Corneille;  Stecher:  C.  N.  Cochin, 

Lucas,    A.    Herisset,    Foin    U.    a.    Heilige.    Bischö/e.    Evangelisten.    Apostel.    Engel.    Bibelscenen. 

Medaillen.     Reliefs. 

1218.  Neufforge.  Recueil  Elementaire  D'Architecture  Compose  Par  le  Sieur  de 
Neufforge  ...  I[ — VIII]  Volume.  i757[ — 1768].  Dazu:  Supplement...  1772 — 1780. 
A  Paris  Chez  l'Auteur...  fol.  6  Bde.  Vol.  I — VIII:  je  i  Kupfertitel,  je  12  (Vol. 
VIII:  15)  Cahiers  zu  6  Bl:  lfd.  Nr.  1—600;  Vol.  I  u.  VIII  je  i  Bl.  Table  generale; 
Supplement:    I«'  — L«  Cahier,    zu  je  6  Bl:    mit  Titel  lfd.  Nr.  I— CCC,   i  Bl.  Table. 

—  Angebunden  12  Bl.  Thüren  und  Wanddekoration:  35'=[ — 36^]  Cayer;  2  Hefte 
zu  je  6  Bl:     Nr.  i — 6;     lfd.   Nr:    205 — 216,     andere    Auflage    der     betr.    Hefte.   — 

Band  I :  Säulenordmt^igen.  Portale.  IVohtiiiäiiser.  Kirciie.  Wanddelioraiionen.  Triumphbogen.  Bricnnen. 
Mausoleen.  Garteuknnst.  —  Bd.  2:  Wohn/iäiiser.  Landhäuser.  Sii7ilenhallen.  Portale,  Nisciten.  Fenster. 
Wanddelioration.  Friese.  —  Bd.  3 :  Kamine,  Nischen.  Thüren.  Decken.  Ralimen.  Ziervasen.  Portale. 
Paläste.  Brunnen.  Gitter.  Geländer.  Gartenkunst.  Stadtthor.  TIteaterbau.  Tempel,  Feuerwej-ksbau . 
Kirclien.  Altäre.  Orgel.  —  Bd.  4:  Kirchen.  Paläste.  Wanddeicorationen.  Altäre.  TIteaterbau.  Säle. 
Geballc.  Thüren,  Fenster.  Nischen.  Konsolen.  Wanddekoration.  Bücherschränke.  Buß'ets.  Schränke. 
Kommoden,  Tische.  Stühle.  Sofas.  Profile.  Karniese.  Treppen.  Fussboden.  Zimmerei.  —  Bd. s :  Kirchen. 
Tempel.  Garte7titäuser.  Latteniverk.  B7'7cnnen,  Paläste.  Eisenarbeiten.  Gitter.  Geländer.  Gaj-ienkunst.  — 
Bd.  6:   Gartenkunst,     Paläste,     Kirchen,      Orgeln,     Kanzeln.     Mausoleen,      Thüren.      W'anddelcoration. 

13* 


Ig6  Baukunst  —  Frankreich 

1219.  Ribart.  Architecture  Singuliere.  L'Elephant  Triomphal.  Grand  Kiosque 
A   La    Gloire    Du   Roi.     Par   M.   Ribart...  A  Paris,    Chez    P.  Patte...   1758...  4°. 

Mit    Titel    8    S.,    7    Bl:    PI.    I — VII.    —     Gartenkunst.      Gartenhaus. 

1220.  Dumont.  Divers  Morceaux  D'Architecture,  Du  Sieur  Dumont...  ä  Paris... 
(Bl.  6:)  1758.    4BI:   Nr.  1,  3,  6,  7.     PI.  ca.  230:350.  Stecher:  Franc.  Phil.  Charpentier. 

1221.  De  La  Guepiere.  Recueil  D'Esquisses  D'Architecture  Representant  Plusieurs 
Monuments  De  Composition  Dont  Partie  Sont  Construits  Par  le  Sieur  De  La 
Guepiere...  A  Stuttgardt  Chez  L'Auteur.  De  rimprimerie  de  Cotta  ...  gr.  fol. 
Titel,  5  u.  3  S.,  54  PI.  auf  48  Bl.    Stecher:   Philippes  De  la  Guepiere,   Lucas.  — 

Brunnen.     Stadtthor.     Paläste.     Kirche.     Mausoleum.      Thcaterbau.     Kamine. 

Vail.  Michel.  Compte  General  De  La  Depense  Des  Edifices  et  Batimens  que  le 
Roi  De  Pologne...  a  fait  construire  Pour  L'Embelissement  De  La  Ville  De  Nancy  ... 
A  Luneville,  Chez  Claude  Francois  Messuy  ...  1761.  (S.  i,  Verf:)  Nicolaus-Leopold 
Michel,  fol.  Titel,  135  u.  XII  S.,  4  BL;  Kupfer  im  Text.  Zeichner:  Girardet;  Er- 
finder: Lamour;  Stecher:   Collin  u.  a.  —  Eisenarbeiteu. 

[1222].  Michel.  Recueil  Des  Fondations  Et  Etablissemens  Faits  Par  Le  Roi  De 
Pologne...  dans  la  Ville  de  Nancy...  Nouvelle  edition,  augmentee  &  corrigee. 
A  Luneville,  Chez  Claude-Francois  Messuy  ...  1762.  (Verf:  Nicolaus  Leopold  Michel), 
fol.    Titel,  4  u.   187  S. 

1223.  Dumont.  Recueil  De  plufieurs  parties  d'Architecture  De  Differents  Maitres 
Tant  D'Italie  Que  De  France.  Mis  au  jour  par  M.  Dumont...  fol.  3  Bde.  Band  i 
unter  dem  Titel:  Details  Des  Plus  Interessantes  Parties  D'Architecture  De  La 
Basilique  De  S'.  Pierre  De  Rome,  Levcs  Et  Dessines  ...  Par  Gabriel-Martin  Dumont... 
A  Paris,  Chez  L'Auteur...  Madame  Cherau  ...  1763...  Titel,  Porträt,  3  S.  Wid- 
mung u.  Vorwort,  94  Bl.,  meist  numerirt.  Band  2:  Kupfertitel  (Recueil  etc.), 
Portrait,  94  Bl.  einzelne  Folgen  mit  Sondertiteln,  z.  T.  mit  2  PI.,  meist  numerirt, 
II  u.  18  S.  Text.  Band  3:  Kupfertitel  (Recueil  etc.),  Portrait,  80  Bl.  einzelne 
Folgen  mit  Sondertiteln,  z.  T.  mit  2  oder  3  PI.,  meist  numerirt.  Erfinder:  Michel- 
Angelo,  Bernini,  Borromini,  Maderna,  Vignola,  Simon  Challes,  G.  M.  Dumont, 
J.  G.  Soufflot  u.  a.  —  Zeichner:  G.  M.  Dumont,  Israel  Siluestre  u.  a.  —  Stecher: 
C.    Poulleau,    de   Neufforge,    P.    Moreau,   Isr.  Siluestre,    L.  G.    Taraval    u.  a.  — 

Baldnchin.     Bi-unucii.     Dachkonstruktion.     Fenster.     Kuppeln.      Theaterhau.      Triumphbogen.      Vasen. 

1224.  Jombert  (Charles- Antoine).  Architecture  Moderne,  Ou  L'Art  De  Bien 
Batir  Pour  Toutes  Sortes  De  Personnes...  Par  Charles-Antoine  Jombert.  Tome 
Premier  [Second].  A  Paris,  Chez  l'Auteur...  1764...  4°.  2  Bde.  Je  i  Titelkupfer; 
Tome  i:  Mit  Titel  X.XVI  u.  554  S.,  21  Bl:  Nr.  i— 21;  Tome  2:  Mit  Titel  VIII 
u.  180  S.,  131  Bl:  Nr.  1  — 131.  Erfinder  (nach  T.  I  p.  V:)  Tiercelet,  ferner: 
J.  Courtonne,  AI.  Le  Blond;  Stecher:  Lucas,  A.  Aveline;  Vignetten:  P.  P.  ChofFard, 
C.  N.  Cochin,   Marvye. 

1225.  Peyre.  Oeuvres  D'Architecture  De  Marie-Joseph  Peyre...  A  Paris,  Chez 
Prault...    (et)   Jombert...    1765...    gr.   fol.    Titel,    27   u.    2  S.,    19  Bl:    Nr.    i — 19. 

Stecher:      I.    M.    Moreau     le     Jeune     U.    a.     Paldste.     Kirchen.     Brunnen.      Thermen. 

1226.  Le  Gendre.  Description  De  La  Place  De  Louis  XV  Que  L'On  Construit  A 
Reims...  Par  le  fieur  Le  Gendre...  A  Paris,  De  L'Imprimerie  De  Prault  1765. 
gr.  fol.  Titel,  17  S.,  8  Bl.  Stecher  auch:  P.  P.  Choffard;  Erfinder:  Jean  Bapt. 
Pigalle;  Zeichner:    C.  N.  Cochin.  —  PaiHste.    Statuen.    Jhnkmni. 

1227.  Patte.  Monumens  Eriges  En  France  A  La  Gloire  De  Louis  XV,  fuivis 
d'un  choix  des  principaux  Projets...  pour  placer  la  Statue  du  Roi...  Par  M. 
Patte...  A  Paris,    Chez    L'Auteur...    Desaint  (et)  Saillant...   1765...  fol.    Titel,  2, 


Baukunst  —  Frankreich 


197 


336  u.  3  S.,  57  Bl:  Nr.  I — LVII.  Architekten:  Bouchardon,  Contant,  Lemoine, 
Gabriel,  Sally,  Guibal,  Pigalle,  Le  Carpentier,  Boffrand,  Aubri,  Slotz,  Roufset; 
Zeichner:    Boucher,    Cuelin,   Marvye;    Stecher:    Cochin  u.  a.  —  Denkmäler.    Paläste. 

StatiteH.     Brunnen.     Elirensänle. 


J}^tci  . 


Aus:  Briseux,  Art  De  Bätir  [1203 


1228.  Delafosse.  16  Bl.  Säulen-Ordnungen;  vier  Folgen  zu  je  4  Bl:  Nr.  1—4, 
mit  Unterschrift:  Defsine  par  J.  Gh.  Delafofse...  et  Grave  par  J.  B'f  Lucien  [bezw; 
L.  Fr.  Duruifseau]...    Par  les  soins  de  J.  F.  -Chereau.     A   Paris    chez    Chereau... 

gr.  fol.  PI.    ca.    550:360,    Z.    T.    quer.    Säulenordnungen. 


igS 


Baukunst   —  Frankreich 


1229.  Desprez.  Sammelband  architektonischer  Blätter,  enthaltend:  i)  Projet  d'un 
Temple  funeraire...  Par  Desprez  ...  1766...  3  Bl.  PI.  ca.  500:750.  Stecher:  Taraval. 
2)  2  Bl:  Projet  d'une  Interieure  [du  Bout]  de  Gallerie...  par  Desprez...  ä  Paris 
chez  Panseron...  PI.  250:660  bzw.  250:285.  3)  Projet  D'Un  Reposoir  Dedic  ä... 
Christophe  de  Beaumont...  Par...  Desprez...  ä  Paris  chcz  Panseron...  7  Bl.  Maasse 
verschieden.  4)  Projet  Dun  Baldaquin  Dediö  ä  ...  Roufsetc...  Par...  Desprez... 
ä  Paris  Chez  Jombert...  2  Bl.  PI.  404:252  und  255:258.  5)  i  Bl:  Ruine  d'Archi- 
tecture.  PI.  336:237.  6)  i  Bl:  Chimere  de  Mr.  Desprez.  A  Paris  Chez  Jom- 
bert...      PI.  322:378. Daran:    2   Bl.    Porträts    von    Desprez:    J.    R.   Terronet 

und  ein   unbekannter  Mathematiker.  —    WaniLU-koratiou.    Aiinr.    in-iiaiiar. 

1230.  Contant.  Les  Oeuvres  D'Architecture  De  Pierre  Contant  D'Ivry...  P(rem.)"= 
Partie...  A  Paris,  Chez  Dumont...,  Huquier...,  Joullain...  (PL  60:)  1766.  fol. 
Porträt,  mit  Kupfertitel  80  PI.  auf  70  Bl:  Nr.  1—71  (Nr.  59  u.  60=1  Bl.).  Stecher: 
L.  G.  Taraval,  PouUeau  u.  a.  Angebunden:  Plan  General  de  l'Eglise  de  la  Mag- 
deleine     Sur    le    desscin     de     M"^:    Content    d'Jvry...    A    Paris    chez    le    Rouge... 

(1761 64).    4    Bl.  PI.     ca.     400:260     (l     Bl.    quer).    Ti-iHmj>hlwf;i:n.      Ih-imncn.     Portale. 

Kirchen. 

1231.  Vignole.  Livre  Nouveau  Ou  Regles  Des  Cinq  Ordres  D'Architecture,  Par 
Jacques  Barozzio  de  Vignole.  Nouvellement  revü,  corrige  et  augmentc  par 
Monsieur  B.***  Architecte  du  Roy...  enrichi  de  Cartcls,  Culs  de  Lampes  ... 
d'apres  M".  Blondel,  Cochin  et  Babel...  en  1767...  ä  Paris  ches  Petit...  (Auf 
Bl.  31  Untertitel:)  Recueil  Des  plus  beaux  Edifices  anciens  et  Modernes ...  revü  et 
corrige...  en  1761  et  Rcnouvellc  en  1766...  fol.  Mit  Kupfertitel  (Cochin  inv.) 
106  Bl:  Nr.  i  — 104  u.  je  ein  Bl.  mit  fremder  Nummer  hinter  Nr.  42  u.  43. 
PI.  meist  ca.  355:220,  Erfinder:  Canuc,  Caque(t),  Cuvillies,  Huquier,  Mansart, 
Meissonnier,  Gilles-Mar.  Oppenort,  P.  Pannini,  Servandoni,  Christoph.  Wren; 
Zeichner  u.    Stecher:     P.    Aveline,    Babel,    Chedel,    Martinet,    Marvye,    Piranesi, 

i^OulleaU,    Soubeyran     U.    a.    Umrahinungcn.      Vigiu-tlcn.      Geiirefiguren.     BaUliicItiiu-.     Kamine. 

'I'hiiren.     Alkoven.      Ofen,     Kanzeln.      Biiffets.      Orgeln.      Geländer.      Gitter.     Kirckenleiichter.      Wandtischc. 
Ruinen. 

1232.  Dupuis.  Nouveau  Traite  D'Architecture  ...  Avec  Un  Sixicme  Ordre  Nommc 
Ordre  Francais...  Par  Charles  Dupuis...  A  Paris,  De  L'Imprimerie  De  Michel 
Lambert...    1768.     4'-     Mit   Titel  VIII  S.,    i   Bl.  Widmung,  54  S.,   i  Bl.  'Widmung, 

13     S.,    62    Bl:    Nr.     I 62.    ■    Snnlmordnnngen. 

1233.  Dupuis.  I  Bl:  Elevation  du  Portail  d'e  l'Eglise  paroifsiale  de  St.  Paul 
Dedie  ä  Monsieur  le  Marquis  de  Beringhen  ...   Par...   C.  Dupuis...   Nr.  4.    Dupuis 

Inv.    et    Sculp.  PI.    267:400.    Kirche. 

1234.  Patte.  Memoires  Sur  Les  Objcts  Les  Plus  Importans  De  L'Architecture. 
Par  M.  Patte...  A  Paris,  Chez  Rozet...  1769...  4°.  Titel,  4  u.  375  S.,  27  Bl: 
Nr.  I— XXVII. 

1235.  Roland  le  Virloys.  Dictionnaire  D'Architecture...  En  Francois,  Latin, 
Italien,  Espagnol,  Anglois  et  Allemand...  On  A  Joint  Une  Notice  des  Archi- 
tectes...  Peintres,  Sculpteurs ...  Par  M.  C.  F.  Roland  Le  Virloys...  Tome  Premier 
[Second,  Troisieme].  A  Paris,  Chez  les  Libraires  AHbcies.  1770  I1771]...  4°. 
•3  Bde.    Je   i    Vortitel  u.  Titel;  Tome  i:   IV  u.  648  S. ;  Tome  2:  671   S.,  Tome  3: 

152,  298  u.  2  S.,   100  Bl:  Nr.  I— LXI,  LXI^'s,   LXII— IC.  Vignette:   L.  Masquelier.  — 

Theaterbau.     Säulenordnungcn,     Gewölbe.     Werkzeuge.     Gartenkunst.     Schiffbau,     /.iiniiicrei.     Kestungsbau, 
Monogramme  von  Künstlern . 

1236.  Blondel.  Cours  D'Architecture...  Contenant  Les  Lecons  donnees  en  1750... 
par  J.  F.  Blondel...  Public  de  l'aveu  de  l'Autcur,  par  M.  R***.  [Tome  V,  VI: 
Et    Continue    Par    M.   Patte  ...]    Tome    Premier  [ —  Sixicme].     A    Paris,    Chez  [la 


Baukunst  —  Frankreicli 


199 


Veuve]  Desaint...  1771  [ — 1777]...  8°.  6  Bde.  Text  u.  3  Bde.  Planches  Pour 
Le  Premier    [ —  Sixieme]   Volume.    Tome  i:    Mit  Vortitel  u.  Titel  XXXIV,  47S  u. 

1  S.;  Tome  2:    Vortitel,  Titel,   LXIV,  468  u.  4  S.;    Tome  3:  Vortitel,    Titel,   Cll 

2  u.  460  S.;  Tome  4:  Vortitel,  Titel,  CXIV,  i,  431  u.  i  S.;  Tome  5:  Mit  Vor- 
titel u.  Titel  XXXII  u.  504  S.;  Tome  6:  Mit  Vortitel  u.  Titel  XXVII,  i,  519  u. 
I  S.  —  Planches  i:  Titel,  4  S.  u.  22  Bl:  Nr.  I— XXII;  Planches  2:  Titel  u.  93  Bl: 
Nr.  I— XCIII;  Planches  3:  Titel,  2  S.  u.  74  Bl:  Nr.  I— XL,  XL^is,  XLI— LXXIII: 
Planches  4:  Vortitel,  Titel  u.  52  Bl:  Nr.  I — LI  (Nr.  39  zweimal);  Planches  5: 
Titel  u.  I  S.,  85  Bl:  Nr.  I— LXXXV;  Planches  6:  Titel  u.  50  Bl:  Nr.  LXXXVI  — 
CXXXVI.  Zeichner:  Desprez,  Eisen,  De  la  Gardette,  Hehn,  Le  Roy  u.  a.;  Stecher: 
Le  Roy,  Marillier,  De  la  Gardette,  Pelletier  u.  a.  —  Smiioiordnungen.  Fassaden.  Por- 
tale, Fenster.  Geländer  (Stein).  Giebel.  Kirchen.  Paläste.  Gartenkunst.  Profile.  Thiiren.  Fenster. 
Schlossbeschläge.  Cueridons.  Decken.  Geländer  (Eisen).  Wanddekorationen.  Mauerwerk,  Gewölbe. 
Zitnmerei.     DaclikonstrJtktioncn, 

[24].  Delafosse.  3  BL  Projet  de  Prison.  A  Paris  che's  J.  Fr.  Chereau...  J.  C. 
De    la  Fosse  inv.    [et   Sculp.]  PI.   ca.   230:320.     Angebunden    an    Delafosse, 

Iconologie. 

[26].  Puisieux.  4  Bl-  Wohnhausfassaden.  De  Puisieux  [Filius]  inv.  De  la  Gar- 
dette sculp.  a  Paris  ches  Daumont  (Bl.  i,  3  auch:)  a  present  chez  Crepy...  Nr. 
I — 4.  PI.  ca.  305:205  (Bl.  3  quer).  Als  Folge  GG  in:  Delafosse,  Serie  von 
8  Heften. 

[26].  Le  Canu.  Suitte  de  Phares  pour  Servir  de  Signal  en  Mer...  Le  Canu 
inve.  [et  scu.]  ä  Paris  chez  Daumont.  Davon  5  Bl.  mit  Unterschrift:  Architecture 
propre  a  differens  usages...  6  Bl:  Nr.  i — 6.  PI.  ca.  275:190.  Als  Folge  DD 
in     Delafosse,   Serie  von  8  Heften.  —  LenchttkUrme. 

1237.  Lyon.  9  Bl.  Ansichten,  Pläne  u.  Denkmäler  von  Lyon.  gr.  fol.  3  S. 
Widmung,  handschriftlich. 


i)  Haus  Rigod:  Fagade  Du  Cote  De  La  Charite. 
j.  px.  bidauld  fculpf'  lugdj-  1772.  P1.24o:395. — 
2)  Monument ...  A  La  Gloire  De  Louis  Le  Grand . . . 
faite  en  Bronze  par  M'.'"  Desjardins  . .  .  gravee  par 
B.  et  J.  Audran  ...  PI.  750 :  554.  —  3)  Plan  Geo- 
metral  De  La  Ville  De  Lyon  ...  Annee  1773.  A 
Lyon  chez  V*  Daudet  et  Joubert.  4  PI.  zusammen- 
gesetzt, 555:1055.  —  4)  Vue  D'Une  Partie  De  La 
Ville  De  Lion  . . .  Dessignee  . . .  par  Franf  ois  Cle- 
ric  ...  gravee    par   Frangois    de    Poilly  . . .  A  Paris 


chez  de  Poilly  ...  4  PI.  zusammengesetzt,  640:1880.  — 
5)  Plan  De  L'Hospital  De  La  Charite  . .  .  De  Lion. 
PI  430:450.  —  6,  7)  . . .  Hotel.  Dieu  De  Lyon...  sur 
les  Desseins  de  J.  G.  Soufflot  .  . .  Gravee  par  F.  N.  Sellicr 
[C.  R.   G.  PouUeau].         PI.  322:925  u.   ca.  635:510.  — 

8)  1,'horologe  . .  .  dans  L'Eglise  Sj-  Jean  . .  .  1660  . .  .  Cor- 
die  delineauit.    J.  J.  Thourneyfer  Sculpfit.     2.565:385. — 

9)  Loge  des  Changes  de  Lyon  . . .  Invente  par  ...  J.  G.  Souf- 
flot .  ..  Grave  par  C.  Bellicard.  PI.  297:398.  —  Uhr- 
werk u.  a. 


1238.  LuCOtte.  Le  Vignole  Moderne...  Compose  et  Grave  par  J.  R.  Lucotte... 
1772  [II«- Partie ...  17S1].  A  Paris  Chez  le  Pere  et  Avaulez  [Campions  freres].  4^. 
2  Bde.  Je  i  Kupfertitel:  Nr.  I;  Partie  i:  2,  IV  u.  47  S.,  35  Bl:  Nr.  II— XXXVI; 
Partie    2:    6  u.  56  S.,    35   Bl:    Nr.    II— XXXVL      Guilm.    S.    209:    trois    parties.    — 

Säulenordiningen.      Geländer  (Stein), 

1239.  Panseron.  Elemens  D'Architecture  . . .  Par  le  Sieur  Panseron...  Premiere 
Partie...  [Nouveaux  Elemens  D'Architecture...  Seconde,  Troisieme  Partie...]  A 
Paris,  Chez  L'Auteur...  chez  Desnos...  1776  [1773,  1776]...  4°.  Partie  i:  mit 
Titel  27  u.  I  S.,  16  Bl:  Nr.  1 — 16;  Partie  2:  mit  Titel  22  S.  Text,  36  S.  Kupfer: 
Nr.  I — 36  u.  20  S.  Kupfer:  Nr.  i — 6,  i  —  6,  i — 4,  i — 4;  Partie  3:  mit  Titel  iioS.. 
38  Bl:  Nr.  i  —  38.  Erfinder:  Francois  Mansard,  Jules  Hardouin  Mansard,  Desprez. 
Stecher:  la  Chaussee  u.  a.     Daran:  Memoire  Relatif  A  Un  Plan  D'Hotel-Dieu  Pour 

Paris;      Par      P.      Panseron...      4°.  Mit     Tafel      17     S.       Säulenordnungcn,     Friese.     Ro- 

setten.    Kapitelle,      Giebel.      Trophäen.     Ziervasen,     Processionsaltar. 

1240.  Lubersac.  Discours  Sur  Les  Monumens  Publics  De  Tous  Les  Ages  ... 
Suivi   D'une  Defcription    de  Monument  projete  ä  la  gloire  de  Louis  XVI  &  de  la 


200  Baukunst   —  Frankreich 

France...  Par  M.  l'Abbe  De  Lubersac...  A  Paris  De  L'Imprimerie  Royale  1775... 
fol.  Vortitel,  Titelkupfcr  u.  1  Bl.  Text,  Titel,  10,  VIII,  228  u.  LXXIV  S.,  2  El. 
Stecher:  Nee,   L.  J.  Masquellier.  —  Denkmal.    Obelisk. 

1241.  Berthier.  Plans  Coupes  Et  Elevations  Des  Hotels  Des  Departements  De 
La  Guerre  Des  Affaires-Etrangeres  Et  De  La  Marine...  Par  M.  Berthier...  qui... 
Fit  Construire  ces  Etablissements...  en  1759  et...  en  1761  ...  (PI.  I,  im  Text:) 
I77S-  §■'•4°.  Kupfertitel,  28  Bl.,  z.  T.  numerirt:  Nr.  I — IX;  Beilagen:  8  u.  4  S., 
3  Bl.  Text. 

1242.  Roubo.  Traite  DeLaConstruction  Des  Theatres  Et  Des  Machines  Thcatrales. 
Par  M.  [Andre-Jacob]  Roubo  le  fils...  Premiere  Partie.  A  Paris,  Chez  Cellot  & 
Jombert  fils  jeune...  1777...  fol.     Titel,  2,  67  S.,   10  Bl:  Nr.  I — X.  —    Theaterbau. 

1243.  Preisarbeiten.  Sammelband  mit  184  Bl.  architektonischer  Entwürfe  und 
Aufnahmen,  meist  Preisarbeiten  der  pariser  Akademie  aus  den  Jahren  1777 — 1791, 
meist  von  Prieur  gestochen,  z.  T.  numerirt.  PI.  ca.  350:250  (z.  T.  quer).  Darin 
u.  a.:  Vaudoyer,  Aufnahmen  des  Marcellus-Theaters  in  Rom,  5  Bl.  —  Choix  De 
Quelques  Fragments  D'Ornements  Antiques...  !■='■  Cayer  prieur  f...  6  Bl:  Nr.  i — 6. 

-  Elemens  D'Architecture  par  Durand  2*=""^  Partie.  8  Bl.  —  Plan  [Vues  Perspec- 
tives] D'Un  Palais  National.  17S9  Rousseau  inv.  2  Bl.  —  Lomet,  Entwürfe  einer 
Thermenanlage  in  Bareges,  4  Bl:  Nr.  I — IV;  P.  F.  Tardieu  u.  Delettre  Sculp. — 
Poyet,  Nouvel  Hotel  Dieu,  Plan,  Ansicht  u.  Schnitt.     2  Bl. 

1244.  Chalgrin.     29    Bl.    architektonische    Pläne,   Aufrisse    und    Details;    davon 

13  Bl.  vermutlich  aus:  Livre  d'Architecture,  contenant  plusieurs  temples  avec  tous 
leurs  details...  Nr.  3 — 6,  8 — 16,  bez:  Chalgrain  inv.,  G.  Taraval  sculp.  qu. fol. 
PI.  ca.  360:590.     Vgl.   Lance,  Diction.  des  architectes  francais  I,  129:   29  pl. 

13  Bl.  Zeichnungen  zu  einem  Landhause:  Projet  de  Bordeaux.     Davon  5  Bl. 

bez:  Grave  par  Dominique  Cossetti  1780  [1786.],  6  Bl:  Barabe  Sculp.,  2  Bl.  unbez. 
PI.  ca.  360:560.     Vielleicht  zu  den  vorigen  Bl.  gehörig. 

2  Bl.  Treppenhaus  des  Hotel  de  la  Valliere,  bez:  Challegrin  inv.,  I.  C.  Pelle- 
tier Sculp.;   I   Bl.  Portal  des  Hotel  de  la  Vrilliere. 

Kirche.     Lniidhäicser.     Treppenhans. 

1245.  Dumont.  10  Bl.  Aufnahmen  des  Pantheon  zu  Paris;  Widmungstitel:  Jnclytis 
J.  G.  Soufflot,  Regii  Architecti  Manibus  Hunc  Aere  Incisum  Divae  Genovefae 
Tempil  Prospeclum  ...  Dicat  G.  P.  M.  Dumont...  1781.  A  Paris,  chez  M.  Dumont... 
fol.  Architekt:  Soufflot;  Stecher:  C.  R.  G.  Poulleau,  F.  N.  Sellier,  Soufflot, 
Taraval. 

1246.  Perronet.  Description  Des  Projets  Et  De  La  Construction  Des  Ponts  De 
Neuilly,  de  Mantes,  d'Orleans  &  autres...  Par  M.  Perronet...  Tome  Premier 
[Second].  A  Paris,  De  L'Imprimerie  Royale.  17S2  [1783].  gr.  fol.  2  Bde.  Tome  i: 
Porträt  (C.  N.  Cochin  filius  del.  1782.  Auguft  De  St.  Aubin  fculp.),  Titel,  8  S., 
Titel  u.  112  S.,  30  Bl:  Nr.  I— XXX;  Tome  2:  Titel,  2  S.,  Titel,  154  u.  2  S.,  37  Bl: 
Nr.  XXXI— XXXIX,  XXXIX^is,  XL— LXVI.  —  Daran:  Supplement  A  L'Edition 
In-Folio  Des  Oeuvres  De  M.  Perronet...  A  Paris,  Chez  Didot  Fils  Aine,  ^  Jom- 
bert Jeune...   1789...     gr.  fol.    Titel,    59  S.,    11    Bl:   Nr.  XXXI— XXXIV,  XXXIV *, 

XXXIV  *  *,    XXXV   U.   LXX LXXIII.    Brücken.     Maschinen.     Steinschnitt. 

1247.  Louis.  Salle  De  Spectacle  De  Bordeaux,  Par  M.  Louis.  Aux  Depens  De 
L'Auteur.  Et  fe  trouve  A  Paris,  Chez  Esprit...  1782...  gr.  fol.  Titel,  Widmung, 
10  u.  2  S.,  22  Bl:  PI.  I— XXII.  Stecher:  Sellier,  P.  G.  Berthault,  C.  R.  G. 
Poulleau  u.  a.  Daran  i  Bl:  Plafond  de  la  Salle  de  Spectacle  de  Bordeaux,  In- 
vent^  et  peint  par  J"}  Robin,  Grav^  par  N.  le  Mire.         PI.  645:645.  —    Theaterbau. 

Buhne.     Deckenbild. 


Baukunst 


Frankreich 


20I 


1248.  Ixnard.  Recueil  D'Architecture,  Reprefentant  en  34  planches,  palais,  chä- 
teaux...  &  un  nouvel  ordre  d'architccture;  executes  tant  enFrance  qu'en  Allemagne, 
für  les  deffins  de  P.  M.  d' Ixnard...  A  Strasbourg...  Chez  Treuttel...  A  Paris, 
chez   Jombert...    1791.    gr.fol.     Mit  Titel  4  S.,  34  Bl.     Stecher:  C.  Dupuis,  C.  R. 

G.    Poulleau    U.    a.    Kloster.     Paläste. 

1249.  Viel.  Principes  De  L'Ordonnance  Et  De  La  Construction  Des  Bati- 
mens  ...  Par  Charles -Francois  Viel  ...  Premiere  Partie  [...  Second,  Troisiemc, 
Quatrieme  Volume].  A  Paris,  Chez  L'Auteur...  Perronneau ...  1797.  [.  ..Tilliard ... 
Goeury  ...  1806,  1809,  1812].  4°.  4  Bde.  In  Bd.  2 — 4  Einzelabhandlungen  aus 
den  Jahren  1779 — 1812.  Partie  l:  Mit  Vortitel  u.  Titel  254  S.  u.  i  Bl.  Errata. 
Volume  2:  Mit  13  Titeln  bezw.  Vortiteln  32,  75,  59,  36,  15,  52  S.  Volume  3: 
Mit  8  Titeln  bezw.  Vortiteln  172,  32,  27  S.  Volume  4:  Vortitel,  Haupttitel,  X  S., 
Titel,  2  u.  27  S.;  Titel,  144  u.  2  S.;  mit  Titel  8  S.;  mit  Vortitel  u.  Titel  24  S. ; 
Titel  u.  SS.;  30  Bl:  Nr.  i — 26  u.  4  Bl.  ohne  Nr.  Stecher:  Gustave  [L.]  Tara- 
val   U.    a.    Kitpfelii  u.  a. 

1249".  Grandjean.  Plan,  Coupe,  Elevation  Et  Details  De  La  Restauration  Du  Pslais 
Des  Etats  Et  De  Sa  Nouvelle  Salle.  A  Cassel,  En  Westphahe;  Public  Et  Grave 
Au  Trait  Par  Grandjean  De  Montigny...  fol.  Titel,  Vorwort,  2  S.,  10  Bl:  Nr.  I — X. — 

Euiplrestll. 


Aus:   Neufforge,  Recueil  D'Architecture  [1218]. 


202 


Baukunst    —  Ilalicn 


Bonasone,  Schrifttafel. 


5.  Italien. 


1250.  Alberti.  L'Architettvra  Di  Leon  Batista  Alberli  Tradolla  in  lingua  Fioren- 
tina  da  Colimo  Bartoli  ...  In  Firenze  1550.  Apprcffo  Lorenzo  Torrentino  ... 
(i.  Ausg:    1485.)   fol.    Mit  Titel  404  u.  22  S.  Text  bezw.  Holzschn. 

1251.  Alberti.  L'Architectvre  Et  Art  De  Bien  Bastir  du  Seigneur  Leon  Baptifle 
Albert...  en  Francois,  par...  lan  Martin...  A  Paris,  Par  laques  Keruer...  1553. 
fol.    Titel,   14  S.,  228  Bl.  Text  bezw.   Holzschn.  (zweiseitig),  2  Bl.  Holzschn. 

1252.  Serlio.  Regole  Generali  Di  Architetvra  Sopra  Le  Cinqve  Manicre  De  GH 
Edifici...  1537.  In  Venetia  Per  Francefco  Marcolini  da  Forli.  (Kopftitel  der  Seiten:) 
Libro   Quarto.    fol.     Mit  Titel   76  Bl.  Text   bezw.  Holzschn.  (zweiseitig).  —  .««/<■«- 

oriinuiiffen.       Steinschiiitt.     Portale.      Thih-an.      Paläste.     Decken.     Friese.     Kamine.      Carteiikitnst.      Wappen. 
Kartuschen. 

1253.  Serlio.  Die  Gemaynen  Regien  Von  Der  Architectvr  Vber  Die  Fvnf  Ma- 
nieren Der  Gebev...  1542.  (Am  Schluss:)  Hie  Endet  fich  das  vierdt  biich  Se- 
baftiani  Serlii ...  von  der  Architectur,  getruckt  zu  Antorf  durch  Peter  Coück  von 
Alft...  fol.    Mit  Titel  72  Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig). 

1254.  Serlio.  Regole  Generali  Di  Architettvra  Di  Sabastiano  Serlio...  Con  noue 
Additioni,  &  caftigationi ...  in  quefta  terza  editione...  In  Venetia  1544...  (am 
Schluss:)  Imprefso  per  Francefco  Marcolini...  (Kopftitel  der  Seiten:)  Libro  Qyarto. 
fol.      Mit  Titel  76  Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseilig). 

1255.  Serlio.  Reigles  generales  de  l'Architecture ...  1545  (am  Schluss:)  Fin  de 
le  ////';  Hure  d'architect.  Sebaflie  Serlii,  tranflate  &  imprime  en  Anuers  par  Pierre 
va  Aelft.    fol.     Mit  Titel   71   u.   i    Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig). 

1256.  Serlio.  ll  Terzo  Libro  Di  Sabastiano  Serlio...  Nel  Qval  Si  Figvrano,  E 
Descrivono  Le  Antiqvita  Di  Roma...  (am  Schluss:)  Impreffo  in  Venetia  per  Fran- 
cefco Marcolino  da  Forli...   1540...    fol.    Mit  Titel  CLV  u.   i  S.  ital.  u.  franz.  Text 

bezw.   Holzschn.  ■    Tempel.     Amphitheater.      Thermen       Triumphliögen.      Geöixlk.     Siinlenordtinttgen. 

11254-].  Serlio.     Dasselbe. 

1257.  Serlio.  Des  Antiquites,  Le  troifiefme  liure  translate  d'italien  en  franchois. 
(Am  Schluss:)  Imprime  En  Anvers,  Povr  Pierre  Coeck  d'Aloft...  par  Gil.  van 
Dieft.  En  Lan...  Mil,  cinq  centz,  &  cinquante  ...  fol.  Mit  Titel  73  u.  3  Bl.  Text 
bezw.  Holzschn.  (zweiseitig). 


Baukunst  —  Italien  203 

1258.  Serlio.  Tercero  Y  Qvarto  Libro  De  Architcctura  de  Sebafliano  Serlio... 
en  legua  Caflellana,  por  Francifco  de  Villalpando  ...  Impreiro...  en  Toledo  en  cafa 
de  luan  de  Ayala.  Ano  de  1573.  A  cofta  de  Miguel  Rodriguez  librero.  fol.  Mit 
je  einem  Titel  LXXX  u.  LXXVIII  Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig). 

[1254].  Serlio.  Il  Primo  libro  d'Architettura,  di  Sabaftiano  Serlio...  Le  premier 
Hure  d'Architecture  de  Sebaflian  Serlio...  mis  en  langue  Francoyfe,  par  lehan 
Martin...  [(Bl.  25:)  II  Secondo  Libro  Di  Perspettia  ...  Le  Second  Livre  De  Per- 
spective De  Sebaflian  Serlio...]  A  Paris.  Avec  Privilege  Dv  Roy...  audict  Sebaflian, 
fon  Architecte  de  Fontainebleau.  1545.  (Am  Schluss:)  De  L'imprimerie  De  lehan 
Barbe...  fol.  Titel,  5  S.,  74  ßl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig).  —  Fasen.   Perspektive 

7  'h  i'a  terscenen. 

[1256].  Serlio.  L'Architectvre  De  M.  Sebastian  Serlio...  Mis  En  Francois  Par  lean 
Martin...  A  Paris,  Chez  Barthelemy  Mace ...  1590...  (am  Schluss:)  De  L'imprimerie 
De  lehan  Barbe  ...  M.  D.  quarante  cinq.  {Buch  i  und  2;  neue  Ausg,  des  vorigen 
Werks),    fol.  Titel,  5  S.,  74  Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig). 

[1255].  Serlio.  Qvinto  Libro  D'Architettvra  Di  Sabastiano  Serlio  ...  en  Francois 
par  Jan  Martin...  A  Paris.  De  L'imprimerie  De  Michel  De  Vascosan.  1547... 
fol.    Mit  Titel  33  Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig).  —   TanpcL    Kirchen. 

1259.  Serlio.  Den  eerßen  [hveeden ,  vyfßen]  boeck  van  Architecturen  Sebafliani 
Scrlii...  Ouergefedt  wten  Jtaliaenfche  in  nederlandts,  duer  Peeter  Coeke  van  Aelfl... 
Gedruct  in  ...  Antuerpen,  ende  nu  eerfl  wtlaten  gaen  duer  Mayken  Vcrhulfl  we- 
duwe  dcsfeluen  Peeters  Voerf,  int  laer  1553...  fol.  Mit  je  einem  Titel  XIIII, 
XXVII  u.  XVI  Bl.  Text  mit  Holzschn.  (zweiseitig). 

1260.  Serlio.  Regelen  van  Metfelrycn,  op  de  vyf  manieren  van  Editicien  ...  Met  noch 
toeghefette  Figueren...  ende  fommighe  texten  vanden  Auteur  gebetert  hier  oock 
by  gefet.  Men  vintfe  te  coop  t'Amflerdam,  by  Cornelis  Claefz...  Anno  1606. 
(Am  Fusse  des  Titelholzschnittes  die  Jahreszahl  der  i. Ausgabe:  1549).  fol.  Mit  Titel 
LXXI  u.  1  Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig).  Ist  Buch  IV  aus  einer  Ausgabe 
der  Bucher  I — V. 

1261.  Serlio.  Seb.  Serlü  Von  der  Architectur  Fünff  Bücher:  ...  Jetzundt  zum  erRen 
...  in  die  gemeine  hochteutfche  Sprache ...  vbergefetzt.  Getruckt  zu  Bafel,  In  Ver- 
legung Ludwig  Königs.  1608  [1609].  fol.  Titel,  6  S.,  XIV  Bl.  Text  bezw.  Holz- 
schn.; mit  je  einem  Titel:  XXVII,  LXXIII  -f  i,  LXXI  +  i  und  XVI  Bl.  Text 
bezw.  Holzschn.  (zweiseitig). 

1262.  Serlio.  Extraordinario  Libro  Di  Architettvra  Di  Sebastiano  Serlio...  Ncl 
Qvale  Si  Dimostrano  Trenta  Porte  Di  Opera  Rvstica...  Et  Venti  Di  Opera  Di- 
licata...  In  Venetia,  apprefso  Giouambattifta,  &  Marchio  Sefsa  fratelli.  1558.  fol. 
Titel,  IG  S.,  50  Bl:  Nr.  I — XXX  u.  I — XX.    Zählt  als  sechstes  Buch.  —  PorMc.  Rustika. 

1263.  Serlio.  Extraordinario  Libro  Di  Architettvra  Di  Sebafliano  Serlio  ...  In 
Lione,  Appresso  Gvglielmo  Rovillio.  1560...  fol.  Titel,  10  S.,  50  Bl:  Nr.  I — XXX 
u.  I — XX;  Gegenstiche  zu   der  vorigen  Ausgabe. 

1264.  Serlio.  Libro  Primo  [Secondo,  Ter^o ,  Qvarto,  Q}>into]  D'Architettvra,  Di 
Sebastiano  Serlio...  In  Venetia,  AppreUb  Francefco  Senefe,  &  Zuane  Krugher  Ale- 
manno,  Compagni.  1566.  4=.  Mit  Titeln  219  Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  mit  Text 
(zweiseitig). 

Daran:  Libro  Extraordinario  Di  Sebastiano  Serlio...  Nel  qualeil   dimoflrano 

trenta  porte  di  opera  Ruflica  ...  In  Venetia,  Appreffb  Francefco  Senefe,  &  Zuane 
Krüger  Alemano- Compagni  1566.  4°.  Mit  Titel  52  Bl.  Text  bezw.  Holzschn. 
(zweiseitig). 


204  Baukunst  —  Italien 

1265.  SerliO.  Sebastiani  Scrlii...  Architectvrae  Liber  Septimus...  In  Qvo  Mvlta 
Explicantvr,  Qvae  Architecto  ...  poHunt  occurrere...  Italice  (^  latine  (folgt  ita- 
lienischer Titel).  Ex  Mvsaeo  lac.  DeStrada...  Francofvrti  Ad  Moenvm,  Ex  offi- 
cina...  Andreae  Wecheli.    1575.    fol.    Mit  Titel  12  u.  243  S.  Text  bezw.  Holzschn. 

WohiUiäuser.     Lmidliäiiscr.     Painstc.     Kantine.     lünisier.     Stadtthore. 

1266.  Serlio.  Tutte  l'Opere  d'Architettura  Di  Sebastiane  Serlio ...  Raccolto  ...  Da 
M.  Gio.  Domenico  Scamozzi.  In  Venetia,  1584.  Preffo  F'rancefco  de'  Francefchi 
Senefe.  4°-  Titel,  6  u.  40  S.;  Libro  i — 5:  Mit  Sondertiteln  219,  Libro  (6):  mit 
Titel  27  Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig);  Libro  7:  Titel,  4,  243  u.  i  S.  Text 
bezw.  Holzschn. 

1267.  Cataneo.  I  Qvattro  Primi  Libri  Di  Architettvra  Di  Pietro  Cataneo  Senese... 
(am  Schluss:)  In  Vinegia,  in  cafa  de'  figliuoli  di  Aldo.  1554.  fol.  Titel,  i,  54  u. 
2  Bl.  Text  mit  Holzschn.  —  Fvstungsbau.    Temfid. 

1268.  Cataneo.  L' Architettvra  Di  Pietro  Cataneo  Senese  ...  Sono  aggiunti  di 
piu  il  Quinto,  Seflo,  Settimo,  e  Ottauo  libro...  (am  Schluss:)  In  Venetia,  (Aldus) 
1567.     fol.  Titel,    I  Bl.  Widmung,   196  u.  8  S.;  Holzschn.  im  Text.  —  sänUnordnimgeu. 

Perspektive. 

1269.  Vignola.  Regola  Delli  Cinqve  Ordini  D' Architettvra  Di  M.  lacomo  Barozzio 
Da  Vignola.     fol.  Kupfertitel;   mit   Je   i   Bl.  Privileg    (Papst  Pius  IV,   1559 — 65)  u. 

Widmung    31     Bl:    Nr.    II XXXII.  PI.    ca.    350:205.    Sdulenordmmg.     Gebälk. 

1270.  Vignola.  Regola  Delli  Cinqve  Ordini  D'Architettvra  Di  M.  lacomo  Barozzio 
Da  Vignola.  Libro  Primo,  Et  Originale,  fol.  Kupfertitel  (Nachstich),  Privileg  (Nr.  I), 
Widmung  (Nr.  II),  i  Bl.  fünf  Ordnungen  (Nr.  III,  neu  eingefügt),  29  Bl.  (Nr. 
IV — XXXII,  die  Platten  der  ersten  Ausgabe).  Zugehörig:  Nvova  Et  Vltima  Aggi- 
vnta  Delle  Porte  D'Architet^  Di  Michel  Angelo  Buonaroti...  In  Roma  apprefso 
Andrea  Vaccario  ...  1610.  Kupfertitel  (Giouanni  Battifta  Montano  Milanese  Inuentor) 
u.   II   Bl:   Nr.  XXXIII— XXXXV  (37  u.  38  fehlen).  —   Poriak. 

1271.  Vignola.  Regola  Delli  Cinqve  Ordini  D  Architettvra  Di  M  lacomo  Barozzio 
Da  Vignola  Gio:  Battista  de  Rossi  in  piaza  Nauona...  fol.  Kupfertitel  (Nr.  I,  bez: 
S  F  [verschl]  F.);  Widmung  u.  30  Bl.  Gegenstiche  der  vorigen  Ausgabe  (Nr.  III — 
XXXII);  Zwischentitel  für  die  Porte  di  Michelangelo  (wie  bei  der  vorigen  Ausgabe, 
mit  Adresse  des  Gio:  Battista  de  Rossi);  13  Bl.  Thore  (Nr.  XXXIII— XXXXV,  davon 
jedoch  Nr.  39  das  Tabernakel  von  St.  Peter;  2  Bl:  Capitello  lonico  di  Michel- 
angelo (Nachstiche). 

1272.  Vignola.  Regola  delli  cinque  Ordini  D'Architettvra...  Regel  van  de  vijf 
Ordens  der  Architecture  Gheftelt  by  M.  lacob  Barozzio  van  Vignola.  Met  een 
nieu  byvoegfel  van  Michel  Angelo  Buonaroti ...  (Titel  auch  franz. u. deutsch)  t'Amstel- 
redam,  Ghedruckt  by  Willem  lanfiTz...  1619.  fol.  Mit  Titel  u.  Kupfertitel  (oline  In- 
schrift) 95  S.  Text  (viersprachig)  bezw.  Kupfer  (Nachstiche,  Nr.  I — XXXXII). 

1273.  Vignola.  Regola  de  Cinque  Ordini  d'Architettvra  . . .  Reghel  vande  vijf 
Ordens  der  Architecture,  Gheftelt  by  M';  lacob  Barozzio  van  Vignola.  Met  en  nieu 
by-voeghfel  van  Michiel  Angelo  Buonaroti...  (Titel  auch  franz.,  deutsch  u.  englisch) 
t'Amstelredam,  Zijn  te  becomen  by  lan  lanfz...  ende  by  Jan  van  Hilten...  1642. 
fol.  Mit  Titel  u.  Kupfertitel  (ohne  Inschrift)  95  S.  Text  (fünfsprachig)  bezw.  Kupfer 
(Nr.  I— XXXXII),  fehlerhaft  paginirt. 

Dazu:  La  II  Parte   dell'  Architectura   dell  Vignola   e  altri   famossi    Architetti 

Hettweede  deel  van  de  Architectura...  fol.  Kupfertitel;  18  Bl.  römische  Kirchen 
(Nr.  I— XVIII);  2  Bl.  Tempel  von  G.  B.  Montano  (Nr.  XIX,  XX);  2  Bl.  Katafalke 
von  Bastiano  Fulli  (Nr.  XXI,  XXII);  i  Bl.  Taufbecken  (M.  H.  Keyfer  jnventor, 
Nr.  XXIIII);  2  Bl.  Brunnen  (Paulus  van  Vianen   delin:  F.,   Nr.  XXV,  XXVI);  6  Bl. 


Baukunst  —  Italien 


205 


Aus:   Serlio,  Extraordinario  Libro  [1263]. 


2o6  Rankunst  —  Italien 

Fassaden  von  P.  Vinckeboons  (Nr.  I — V);  6  Bl.  Fassaden  (z.  T.  aus  Genua)  und 
6  Bl.  Portale,  z.  T.  von  Jan  van  Santen,  (je  Nr.  I — VI);  lo  Bl.  Kamine  (Nr.  I — X), 
davon  3  Bl.  bez.  Le  fy  de  Bros  inuent.;  17  Bl.  Altäre  (Nr.  i — 17);  Zwischentitel 
u.  9  Bl.  Grabmäler  (Nr.  17 — 25):  Varie  Inventioni  Per  Depositi  Di  Bernardino 
Radi  Cortonese  In  Roma...  1625;  2  Bl.  Grabmäler  von  J.  Franchard  [J:  Francken]. 
Angebunden:  Cr.  de  Passe,  Officina  Arcvlaria.  —  Sammelwerk  älterer  italienischer 
Platten,  z.  T.  derselben  wie  in:  Varie  bella  Inventioni  de  tempio,  Paris,  M.  v. 
Lochom  1634;  ein  ähnliches  Exemplar  s.  bei  Quaritch,  Catalogue  of  works  on 
the  fine  arts  (1883)  S.   1188.  —  nniniwn  «.  n. 

1274.  Vignola.  Regia  De  las  clnco  ordenes  de  Architectvra  De  lacome  de  Vignola. 
Agora  da  nueuo  traduzido  de  Tofcano  en  Romance  por  Patritio  Caxesi...  En 
Madrid  A  costa  de  Bernardo  fierra...  1698  (gestochen  1593).  fol.  Kupfertitel  u. 
44  Bl:  Nr.  i — 45  (auch  römische  Ziffern).    Nachstiche  der  italienischen  Ausgaben. 

1275.  Vignola.  Reigle  des  cinq  Ordres  D'Architectvre  De  M.  Jaques  Barozzio  de 
Vignole.  A.  Paris  Chez  Pierre  Mariette  ...  fol.  Kupfertitel,  30  Bl:  Nr.  I — XXX 
(24  fehlt).    Nachstiche  der  älteren  Ausgaben. 

1276.  Vignola.  Des  Jacobi  Barozzi  von  Vignola  Grund  Regeln  über  Die  Fünff  Säulen. 
Auffs  neue...  überfehen...  durch  Johann  Rudolph  Fäfch ...  Nürnberg  Verlegt... 
bey  Joh.    Chriftoph   Weigel...  4°.  Kupfertitel,  28  S.,  50  Bl:   Nr.  i — 50. 

1277.  Palladio.  I  Qvattro  Libri  Dell'Architettvra  Di  Andrea  Palladio...  In  Venetia, 
ApprefTo  Dominico  de'  Francefchi.  1570.  fol.  Kupfertitel,  i  Bl.  Text,  63  S.,  Kupfer- 
titel  u.   76  S.,    Kupfertitel    u.   42  S.,    Kupfertitel   u.    132  S.  Text  bezw.  Kupfer.  — 

SanU'nordnujigcn,      'rreppc}i.      PnVdste.     Lauiüiiiiiscr.     Brücken.      Tcffi/tel. 

1278.  Palladio.  Dasselbe...  In  Venetia  Appreffo  Bartolomeo  Carampello.  1581. 
Libro  2 — 4  mit  Sondertiteln,  fol.  Titel  (Holzschn.),  i  Bl.  Text,  (Libro  i :)  S.  5  —  67, 
(Libro  2:)  mit  Titel  78,  (Libro  3:)  mit  Titel  46  u.  i,  (Libro  4:)  mit  Titel  134  S. 
Text  bezw.  Holzschn. 

1278"".  Palladio.  Les  Qvatre  Livres  De  L'Architectvre  D'Andre  Palladio.  Mis  en 
Francois...  A  Paris,  De  l'Imprimerie  d'Edme  Martin...  1650.  (Uebersetzer:)  Roland 
Freart,  S"'  de  Chambray.  fol.  Haupttitel,  2,  329  u.  4  S.  Text  bezw.  Holzschn.,  i  Bl. 
Privileg.     Livre  2 — 4  mit  Sondertiteln. 

1279.  Palladio.  Die  Baumeifterin  Pallas...  Das  ift  ...  Andreae  Palladii  Zwey 
Bücher  Von  der  Bau-Kunft ...  Jns  Teutfche...  überfetzet...  Durch  Georg  Andreas 
Böcklern...  Nürnberg,  Jn  Verlegung  Johann  Andrea  Endters  Seel.  Söhne.  1698. 
fol.  Vortitel,  Titelkupfer  (I.  I.  de  Sandrart  dcl.,  Titel,  24  S.,  Nebentitel,  106  u.  i  S., 
88  Bl:  Nr.  ©,   1  —  87. 

1280.  Palladio.  Architecture  De  Palladio...  Avec  Des  Notes  D'Inigo  Jones...  Le 
tout  revu,  deffine...  Par  Jaques  Leoni,  Venitien  ...  Traduit  De  L'Italien.  Tome 
Premier  fSecond] ...  A  La  Haye,  Chez  Pierre  Gosse.  1726.  (Uebersetzer:)  Nicholas 
Du  Bois.  fol.  Tome  i:  Titel,  6  u.  115  S.,  Tome  2:  Ilaupttitel;  mit  Nebcntitel 
46  S.;  Nebentitel  u.  38  S.;  Nebentitel,  20  u.  3  S.;  Porträt  (Paulus  Caliary...  pinx., 
B.  Picart  delineavit  et  sculpsit),  Titclkupfer;  203  Bl:  Nr.  VIII — XLIII  (es  fehlen 
3i_34  u.  37),  Nr.  I— LXI,  Nr.  I— XXII,  Nr.  I— CIV.  Stecher:  M.  V^'-  Gucht,  B. 
Picart  u.  a. 

1281.  BaSSi.  Dispareri  In  Materia  D'Architcttvra,  Et  Perspettiva  ...  Di  Martine Bassi 
...  In  Bressa  Per  P'rancefco,  ä:  Pic.  Maria  Marchctti  Fratclli.  1572.  4'.  Mit  Titel 
53  S.,    12   Bl:   Nr.   1—5,  VI— XII. 

1282.  Fontana.    Della  Trasportatione  Dell'  Obelisco  Vaticano  Et  Delle  Fabriche 


Baukunst 


Ttalien 


207 


Di...  Papa  Sisto  -V-  Fatte  Dal  Cavallier  Domenico  Fontana...  Libro  Primo  [Se- 
condo]...  In  Roma  Apprellb  Domenico  Bafa.  1590...  (Vorwort  zu  Libro  2:  1603). 
fol.  Kupfertitel  (Libro  i:)  mit  Titelkupfer  108  Bl.  Text  bezw.  Kupfer  (Nr.  66,  75 
u.  76  je  2 mal;  es  fehlen  Nr.  97  u.  98),  6  S.,  i  Schlussblatt;  (Libro  2:)  30  BI.  Text 
bezw.  Kupfer  (Nr.  22  2mal;    zwischen  Nr.  27   u.  28  ein  nicht  numerirtes  Bl.  Text); 

daran     I     Bl.  Brunnenfassade,    Unbezeichnet.    Ol<eUsk.  Zimmerei.   Paläste.    Kircheji.  Bmnnen. 

Portale.     Fenster. 


1283.  Rusconi.  Della  Architet- 
tvra  Di  Gio.  Antonio  Rvsconi, 
Libri...  Dieci.  . . .  In  Venetia 
Appresso  J  Gioliti.  1590.  fol. 
Mit  Titel  12  u.  143  S.;  Holzschn. 

im   Text,    Sänlenorrfnungen.     Mn- 

schiiien. 

1284.  Rusconi.  I  Dieci  Libri  D'Ar- 
chitettvra  Di  Gio :  Antonio 
Rvsconi...  accrefciuti  della  Prat- 
tica  degl'-Horologi  Solari.  In 
Venetia,  1660.  Appreflb  il  Ni- 
colini.  (Unter  der  Widmung:) 
Saluftio  Piobbici.  fol.  Mit  Ti- 
tel 12  u.   148  S.;    Holzschn.  im 

1  ext.    Sonnenuhren. 

1285.  Michelangelo,     i  Bl:  Dife- 

gno  d'un  Modello  non  mefse 
in  Opera  fatto  per  San  Gi- 
oäni  de  i  Fiorentini  in  Ro- 
ma... Michel' Angelo  Bonarota 
Inuentore.  Jacobus  Mercier 
Gallus  fecit  Romae  Ano  1607. 
Nr.  5.  PI.  135:190. 
I  Bl:  S.  Petri  Basilica,  un- 
bezeichnet, radirt.      PI.  235:170. 

1286.  Maggi.  12  Bl.  Fassaden 
römischer  Kirchen  mit  ita- 
lienischen Aufschriften;  bez: 
loannes  Maggivs  Ro.  Inc[ide- 
bat]  [bezw.  Diliniavit]  1609. 
loans.  Orlandus   formis  Romae 


1609.       Nr.    I  — 
353:213. 

1287.  Scamozzi. 

Architettvra 


PI.   ca. 


L'Idea    Della 

Vniversale     Di 


Aus:  Radi,  Disegni  Di  Depositi   [1407]. 


Vincenzo  Scamozzi...  Diuifa  in  X.  Libri.  Parte  Prima...  (Libro  Primo,  Se- 
condo,  Terzo).  —  Parte  Seconda...  (Libro  Sefto,  Settimo,  Ottauo).  Venetiis 
An.  1615...  Expensis  Avctoris.  (Am  Schluss:)  In  Venetia...  Per  Giorgio  Valen- 
tine, fol.  2  Bde.  Jedes  Libro  mit  Sondertitel.  Parte  i:  Kupfertitel,  14  u. 
218  S.;  Titel,  2,  219 — 352  u.  31  S.  Text  bezw.  Holzschn.  oder  Kupfer;  Parte  2: 
Kupfertitel,  10  u.  172  S.;  Titel,  2,  173 — 269  S.;  Titel,  2,  271 — 370  u.  21  S.  Text 
bezw.  Kupfer  oder  Holzschn.    BrunetV,   180:   Libro  4,   5,  9,    10  nicht  erschienen. — 

Paläste.     Festuugshait.     Säuleiwrdnitnf^en. 


208  Baukunst  —  Italien 

1288.  Scamozzi.  Les  Cinq  Ordres  D'Architectvre...  Par  Scamozzi.  1710.  A  Paris 
chez  Charpentier  ...   fol.      Kupfertitel  (P.  Seuin  inu.)  29  Bl:  Nr.   i — 29.    —    &»(/,•»- 

Ordnungen.     Paläste. 

1289.  Scamozzi.  Oeuvres  D'Architecture  De  Vincent  Scamozzi  ...  traduites  en 
Francois  Par...  Augustin  Charles  D'Aviler...  &...  Samuel  Du  Ry...  Avec  Les 
Planches  Originales...  A  Leide,  Chez  Pierre  Vander  Aa  ...  1713.  fol.  Vortitel, 
Kupfertitel,   Titel,    12    u.  276   S.    Text   bezw.   Holzschn.  oder  Kupfer;    24   Bl.    — 

Ti'inpel.     Ji/ireiisniilen.      Trinnjphhögen.     Portale.      Sniilenoretmutgen. 

[1270].  Vignola.  Alcvne  Opere  D'Architettvra  Di  lacomo  Barotio  Da  Vignola 
Raccolte  et  poste  in  luce  da  Francefco  Villamena  LAnno  MDC  XVII ...  In  Roma, 
fol.  Kupfertitel,  10  Bl.  u.  2  Doppelbl.  Daran  2  Bl:  Capitello  lonico  di  Michel- 
angelo buonarotti  nel  Campidoglio.  Poflo  in  luce  per  Francefco  Villamena 
lanno   1619...      PI.  327:222. 

1290.  Angelis.  Basilicae  S.  Mariae  Maioris . . .  Descriptio  •  Et  .  Delineatio  •  Avc- 
tore  Abbate  •  Pavio  .  De  •  Angelis.  Lib.  XII.  Romae.  Ex  Typographia  Bar- 
tholomei  Zannetti.   1621...    fol.     Kupfertitel,  22,  252  u.  14  S.Text  bezw.  Kupfer,  17  Bl. 

Grahntaler.     Attnre.     Bnldnchiu. 

1291.  Rubens.  Palazzi  di  Genova,  con  le  loro  piante  ed  alzati,  da  P.  Paolo 
Rubens  delineati.  Parte  seconda.  Anversa,  1622.  fol.  Titelblatt  fehlt.  Vortitel, 
64  Bl:  Nr.  1—60,  (61 — 63),  64. 

1292.  Rubens.  Architecture  Italienne,  Contenant  ...  Edifices  De  La  Ville  De 
Genes  Levd  Et  Dessine  Par...  P.P.  Rubens,  Troisieme  Edition  Augmente  D'Un 
Abrege  De  La  Vie  De  L'Auteur.  A  Amsterdam  Et  A  Leipzig  Chez  Arkste'e 
&  Merkus.  1755.  fol.  Mit  Titel  10  S.,  Porträt,  68  Bl.  mit  72  PI:  Nr.  i — 72; 
66  Bl.   mit  67   PI:   Nr.  1—67.  —  PnUistc. 

1293.  Nlontano.  Libro  Primo.  Scielta  .  D .  Varii  Tempietti  Antichi  ...  Desegnati 
in  Prospettiua.  D.  M  .  Gio  .Batta.  Montano  ...  Date  in  luce.  Per  Gio.  Batta  Soria . . . 
In  Roma  Apresso  il  fudetto  Soria...  1624.  fol.  Kupfertitel,  2  Porträts,  Vorwort 
mit  Porträt,  Widmung,  66  Bl:   Nr.  i — 66.     Stecher:  Hieron.  Dauid. 

1294.  Montano.  Tabemacoli  Diversi  nouamente  inuentati  Da  M.  Giovanbatista 
Montano...  Dati  in  luce  Da  Giovanbatista  Soria...  In  Roma  ...  1628.  fol.  Mit 
Kupfertitel,  Widmung,  Porträt  u.  Vorwort  28  Bl:  Nr.  i — 27  u.  i  Bl.  ohne  Nr. 
(Giouan   Battifta  Soria   Inuent).     Stecher:   Hieron.  Dauid.  PI.  ca.  310:210. 

1295.  Montano.  Architettvra  Con  Diversi  Ornamenti  Cavati  Dali'  Antico  Da  Gio. 
Battista  Montano  ...  Libro  Primo  [Secondo  —  Quinto  ...  Date  in  luce  Per  Gio. 
Batta  Soria]...  Si  stampano  e  si  uendono  in  Roma  da  Gio:  lacomo  de  Rossi  alla 
Pace.  1684.  fol.  Libro  i:  mit  Kupfertitel  u.  Porträt  42  Bl:  Nr.  1—42;  Libro  2: 
Kupfertitel  (Scielta .  D  .Varii  Tempietti),  Vorwort  mit  Porträt,  48  Bl:  Nr.  I — 48; 
Libro  3:  mit  Kupfertitel  (Raccolta  DeTempü,  E  Sepolcri)  49  Bl:  Nr.  I— XXXXVIIII; 
Libro  4:  Kupfertitel  (Diversi  Ornamenti  Per  Depositi)  und  40  Bl;  Nr.  2 — 40  u. 
I   Bl.  ohne  Nr.;   Libro  5:    mit  Kupfertitel  (Tabernacoli)  25  Bl:  Nr.  i — 25.    Stecher: 

Hieron.  Dauid,  C.  C.  F.  =  Camillo  Congio.  Sdulenordmtngen.     Gdälk.    Kapitelle.   Sarkophage. 

Grabm'dler.     Altare.     Tempel.     Mausoleen. 

1296.  Branca.  Manvale  D'Architettvra,  Breue  e  rifoluta  Prattica  Di  Giovanni 
Branca...  In  Ascoli,  ApprefTo  Maffio  Saluioni.  1629...  8".  Titel,  12  u.  224  S.Text 
bezw.  Holzschn. 

1297.  Zanini.  Della  Architettvra  Di  Gioseffe  Viola  Zanini  ...  Libri  Dve  ...  feconda 
Impreffione  ...   Padova,  1678  [1677].    Per  Giacomo  Cadorino...  (Widmg.  der  i.  Ausg., 


Baukunst  —  Italien 


209 


S.  4:  1629).     4°.     Libro  i:  Titel,  6  u.  176  S.;  Libro  2:  mit  Titel  191  u.  9  S.  Text 

beZW.  HolzSChn.    Smdenordmingen. 


Aus:  Rossi,  Studio  D'Architettura  [1313]. 


1298.  Rossi.      Palazzi   Diversi    NerAlma   Cita  Di  Roma,  et  altre.     Ad  Instanza  di 
Giombattista  de  Rossi...   1638.     qu.fol.     22  Bl.  PI.   180:235. 


Ornameulstichsammlung  Beilin. 


14 


210  Baukunst  —  Italien 

1299.  Tetius.  Aedes  Barberinae  Ad  Qvirinalem  A  Comite  Hieronymo  Tetio  Perv- 
sino  Descriptae.  Romae,  Excudebat  Mafcardus,  1642  ...  fol.  Titelkupfer,  Titel, 
Privileg,  221  S.  einschliessl.  13  Bl.  Kupfer:  Nr.  A^ — I,  L — O;  i  Bl.  Text,  3  Bl.  In- 
schrift, 8  u.  12  S.,  Schlussblatt.      Erfinder:    Petrus   Berrettini  u.  a.      Stecher:  Ca- 

millus  CungiuS,    Cornelius  Bloemaert    U.  a.    DcckenbUder.     Wandbilder.     Portrats.     Büsten. 

Statue)t. 

1300.  Angelis.  Basilicae  Veteris  Vaticanae  Defcriptio  Avctore  Romano  ejufdem 
Bafilicae  Canonico  Cum  notis  Abbatis  Pavli  De  Angelis  Quibus  accedit  de- 
scriptio  brevis  Novi  Tempil  Vaticani...  Romae  Typis  Bernardini  Tani.  164(5...  fol. 
Vortitel  mit  Titelkupfer,  Kupfertitel,  8,   164  u.  8  S.,   i   Tabelle,  8  Bl. 

[982].  Rossi.  Prospettive  Diverse  Allo  ...  Cardinal  Sforza...  Gioan.  Domenico 
Rossi  Forma  In  Roma  Alla  Pace  1647.  4°-  Mit  Titel  19  Bl:  Nr.  I — 23  (11,  14, 
21  fehlen).  PI.  ca.  210:175.  Erweiterte  Gegenstiche  zu  J.  A.  Ducerceau,  Optices 
Figuras,  1551   (oben  Nr.  1117). 

1301.  Rubels.  Villa  Pamphilia  Eivsqve  Palativm...  Romae,  Formis  lo.  lacobi  de 
Rubels...  fol.  Titelkupfer  (Dominicus  Barriere ...  delin.  et  sculp. ...),  Titel,  Porträt, 
2  S.,  82  Bl.,  davon  5  Bl.  bez:  lo. Bapt.  Falda  delin  et  sculp.       PI.  meist  ca.  350:180.  — 

Statuen.     Büsten.     Brttnnen.     Gaj-tenkitjtst. 

1302.  Ferrerio  (und  Falda).  Palazzi  Di  Roma  De  Piv.  Celebri  Architetti.  Disegnati 
Da  Pietro  Ferrerio ...  Libro  Primo.  Si  vendeno  per  Gio.  Jacome  Rossi...  (1655). 
qu.  fol.    Mit  Titel  44  BL,  z.  T.  numerirt:  Nr.   i — 44.  PI.  ca.  270:400. 

Nvovi  Disegni  Dell'Architettvre,  E  Plante  De  Palazzi  Di  Roma...  Disegnati, 

et  intagliati  da  Gio:  Battifta  Falda  dati  in  luce  da  Gio:  Giacomo  de  Rossi... 
Libro  Secondo.     Mit  Titel  61   Bl:   Nr.    i — 60  u.   i   Bl.  ohne  Nr. 

Architekten:  G.  L.  Bernini,  Michelangelo,  Vignola,  Hieron.  Rainaldi,  Domen. 
Fontana,  Bramante,  RafFael  Sanzio,  Della  Porta,  Martino  Lunghi,  Borromini  u.  a. 
Cat.  of  Books  on  Art  I,   550. 

1303.  Oslo.  Architettvra  Civile  . . .  Opera  Di  Carlo  Cesare  Oslo  ...  In  Milano,  1661. 
Nella  Stampa  Archiepifcopale.    fol.  Titelkupfer,   Titel,  Porträt,    3,    3,  406  u.  6   S.; 

HolzSChn.    U.    Kupfer     im     Text.    Messknnst.     Blumenmuster. 

1304.  Falda  U.  a.  Il  Nvovo  Teatro  Delle  Fabriche,  Et  Edificii,  In  Prospettiva  Di  Roma 
Moderna,  Sotto  II...  Pontificato  Di...  Alessandro  VII.  Date  in  luce  da  Gio. 
Jacomo  Rossi  alla  Pace.  Libro  Primo...  (Bl.  2:)...  difegnate  &  intagliate  da 
Gio.  Battifta  Falda  da  Valduggia...  Anno   1665. 

II   Secondo     Libro    Del'    Novo   Teatro    Delle    Fabriche...   Fatte    Fare    In 

Roma...  Dalla  Santita...  Alessandro  VII.  Disegnate,  In  Prospettiva  Et  Intagliate  Da 
Gio.  Battista  Falda... 

II  Terzo  Libro  ...  Delle  Chiese  Di  Roma  Date  In  Lvce  Sotto  ...  demente  IX  .. . 

II  Qvarto  Libro  Del  Nvovo  Teatro  Delli   Palazzi  In  Prospettiva    Di  Roma 

Moderna  Dato  In  Lvce  Sotto  ...  Innocenzo  XII.  Disegnato  Et  Intagliato  Da 
Alessandro  Specchi,  Con  Direttione ...  Di  Domenico  De  Rossi  Herede  Di  Gio. 
Giac°  De  Rossi...  L'Anno   1699. 

II  Qvinto  Libro  Del  Novo  Teatro  Delle  Fabriche...  Fatte  Fare  In  Roma... 

Dalla  Santita...  demente  XII.  Disegnate  Ed  Intagliate...  Con  Direzzione ...  Di 
Gio.  Domenico  Campiglia  ...  Della  Calcografia  Camerale  ...  L'Anno  MDCCXXXIX. 

qu.fol.  Mit  Kupfertitel  u.  Widmung  (L.  i :)  35  Bl:  Nr.  i — 35;  (L.2:)  17  Bl:  Nr.  i  — 17; 
(L.  3:)  38  Bl:  Nr.  1—38;  (L.  4:)  52  Bl:  Nr.  1—52;  (L.  5:)  30  Bl:  Nr.  1—30. 
PI.  ca.  200:300.  Architekten:  Michelangelo,  Berrettini,  Dom.  Fontana,  G.  B.  Soria, 
Boromini,  Bernini,  M.  Lunghi,  G.  Della  Porta,  Bramante,  Vignola,  C.  Fontana,  G. 
Rainaldi,  G.  A.  de  Rossi,  Ferd.  Fuga  u.  a.;  Stecher:  De  Legeay  od.  Le  Geay,  Bern. 
Scrilii   u.  a. 

Kirchen.     Strasse  nun  sichten,     i'ataste. 


Baukunst  —  Italien  211 

1305.  Guarini.  Architettura  Civile  Del  Padre  D.  Guarino  Guarini  ...  Opera  Pös- 
tuma...  In  Torino,  1737.  Appreffo  Gianfrancefco  Mairefse  ...  (i.  Ausg.  ohne  Text: 
1668.)  fol.  2  Bde.  Titel,  6  u.  307  S.;  Porträt  u.  79  Bl.  (nur  z.  T.  zum  Text  ge- 
hörig). ClCOgnara  I,  525  f-  —  SäuUnordnungen .  Kapitelle.  Hallen.  Treppen.  Gewölbe.  Steinschniti. 
Kirchen. 

1306.  Castellamonte.  Venaria  Reale  Palazzo  Di  Piacere,  e  di  Caccia,  Ideato  Dali'... 
Carlo  Emanvel  II.  Duca  di  Sauoia  ...  Disegnato,  e  descritto  dal  Conte  Amedeo 
di  Castellamonte.  L'Anno  1672.  In  Torino  Per  Bartolomeo  Zapatta.  1674.  fol. 
2  Titelkupfer,  Widmung,  Kupfertitel,  4  u.  92  S.,  30  Bl:  Nr.  I — XXVII,  i  Bl.  u.  2 
Pläne  ohne  Nummer;  Kupfertitel  (Architetura,  et  Ornamenti  della  Sala  ...  della 
Venaria  Reale...),    S.  93 — 99,  33  Bl.      Erfinder  u.  Zeichner:  I.  Mielle,  C.  Delphinus, 

Mombasilio  U.  a.       Cicognara  II,    3982:    71   Bl.    Landhäuser.     Gartenkunst.    Brunnen.     Jagden. 

Pferde. 

1307.  Capra.  La  Nvova  Architettvra  Famigliare  Di  Alessandro  Capra...  (Widmung:) 
Bolög...   1678.    4°.    Buch  2 — 5  mit  Sondertiteln.  Mit  Titel  6  u.  366  S.,  2  Bl.  Holzschn. 

U.    Holzschn.    im    Text.    Maschinen. 

1308.  Blaeu.  Theatrvm  Statwm  Regiae  Celsitvdinis  Sabavdiae  Dvcis  ...  Pars 
Prima  [Altera]...  Amstelodami,  Apud  Haeredes  loannis  Blaev.  1682.  gr.  fol.  2  Bde. 
Pars  i:  Titelkupfer  (G.  Laeiresse  invent),  Titel,  Wappen,  20  S.,  2  Porträts,  i  Bl. 
Stammbaum,  123  S.,  i  Bl.  Text,  67  Bl.  Kupfer;  Pars  2  :  Titelkupfer^  Titel,  2  Por- 
träts,  10  u.   165  S.,  I  Bl.  Text,  70  Bl.  Kupfer.     Stecher:  loannes  Bleau,  C.  Decker, 

A.  Perhng    U.  a.    Städteansichten.    Fesinngsban.    ScJilossba^ttcn.     Kij-cJien.     Stadttliore  (Bd.  ij.     Gar- 

tenlinnst  (Bd.   i).     Triumphbogen  (Bd.  I). 

1309.  Rossi.  Disegni  Di  Vari  Altari  E  Cappelle  Nelle  Chiese  Di  Roma...  Date  In 
Lvce  Da  Gio.  Giacomo  De  Rossi...  In  Roma  Alla  Pace...  gr.  fol.  Mit  Kupfertitel 
50  Bl:  Nr.  i — 50.  Architekten:  P.  Berettini,  Lor.  Bernini,  Borromini,  Carlo  u. 
Domen.  Fontana,  Michelangelo,  Raffael  da  Urbino,  C.  Rainaldi,  Gio.  Anton,  u. 
Mattia   de   Rossi   u.  a.      Stecher   u.   Zeichner:   Giro  Ferri,    Aless.   Specchi,    G.   Fr. 

VentUrini    U.  a.    Altäre.     Kapellen. 

1310.  Sandrart.  Jnsignivm  Romae  Templorum  Prospectus  Exteriores  Et  Inte- 
riores...  Sumptibus  Joannis  Jacobi  De  Sandrart  Norimbergae.  gr.  fol.  Kupfertitel 
u.   73  Bl:  Nr.  i — 73.    Stecher:  Joh.  Bapt.  Homann.  —  Kirchen. 

1311.  Fontana.  Il  Tempio  Vaticano  E  Sua  Origine  ...  Descritto  Dal  Cav.  Carlo 
Fontana...  Tradotta  in  lingua  Latina...  In  Roma,  Nella  Stamparia  di  Gio:  Fran- 
cefcoBuagni.  1694...  (auch  mit  lateinischem  Titel),  fol.  2  Bde.  2  Titel,  25  S.,  Neben- 
titel, 2,  489,  II  u.  16  S.  Text  bezw.  Bl.  Kupfer  (Nr.  343  doppelt).    Stecher:  Alexander 

SpeCuluS.    Rom,  Peterskirche.     Kirche.      Gerüst. 

1312.  Coronelli  (Vincenzo  Maria).  159  Bl.  aus:  Singolaritä  di  Venezia  e  del  sere- 
nissimo  stato  ...  Venezia  1700 ff.    fol.    Darunter  besonders  die  Paläste  an  der  Brenta. 

Ebert,    Bibliogr.    Lex.    Nr.    5294.    Paläste.     Landhäuser. 

1313.  Rossi.  Stvdio  D' Architettvra  Civile  sopra  gli  Ornamenti  di  Porte  e  Finestre 
tratti  da  alcune  Fabbriche  insigni  di  Roma...  Parte  Prima.  [Stvdio...  Sopra  uarj 
Ornamenti  di  Capelle,  e  diuersi  Sepolcri  Tratti  da  piü  Chiese  di  Roma..'.  Parte 
Seconda...  — Studio...  Sopra  varieChiefe,  Cappelle  di  Roma,  e  Palazzo  diCaprarola, 
et  alte  Fabriche...  Parte  Terza.]  Da  Domenico  de  Rossi...  in  Roma  alla  Pace 
L'Anno  1702  [171 1,  1721].  gr.  fol.  3  Bde.  Parte  i:  mit  Kupfertitel  u.  Widmung 
141  Bl:  Nr.  i,  2,  4 — 142:  Parte  2:  mit  Kupfertitel  61  Bl:  Nr.  i — 54,  55 — 62; 
Parte  3:  mit  Kupfertitel  83  Bl:  Nr.  i — 83.  PI.  ca.  440:300.  Architekten:  G.  M. 
Baratta,  P.  Berettini,  Lor.  Bernini,  Borromini,  Giac.  Della  Porta,  Carlo  u.  Francesco 
Fontana,  Mart.  Lunghi,  Michelangelo,  Raffael  Sanzio,  C.  Rainaldi,  Angelo  de  Rossi, 

14* 


212  Raukunst  —  Italien 

Gio.  Antonio  u.  Matia  de  Rossi,  G.  B.  Soria,  Aless.  Specchi,  Vignola  u.  a.;  Stecher 

U.     Zeichner:     N.     Dorigny,     Fil.     VaSCOni     U.     a.    Portale.     FensU-r.     BnudHalh.     Mschm. 

Thiiren.  Konsoh'it.  Kirchendeliorailoiien.  Knjtrllcu.  All'drf.  Gyahiiiiiler.  Kirchi'n.  Tinifl>r>intivn .  h'nta- 
falk.     Paliisie. 

1314.  Martinius.  Theatrum  Basilicae  Pisanae  ...  Cura,  &  Studio  Josephi  Martinii ... 
Romae,  1705.  Ex  Typographia  Antonii  deRubeis...  fol.  Vortitel,  Titel,  Titelkupfer 
6,  156  u.  12  S.  Text  bezw.  Kupfer,  4  S.  nicht  paginirte  Kupfer  und  4  BI.  Kupfer. 
Stecher:  Arn.  van  Vesterhout,   lo.   Hieronymus  Frezza  u.a.  —    Tm-m.    rhurfv. 

1315.  Rogissart.  Les  Delices  De  L'Italie,  Qui  contiennent  une  Defcription  exacte 
du  Pays...  Par  les  S?  De  Rogissart,  &  H.***  Derniere  Edition...  Par  Jean  De  La 
Faye...  Tome  Premier[ — Sixieme].  A  Leide,  Chez  Pierre  Vander  Aa,  1709...  8°. 
4  Bde.  Tome  i:  Kupfertitel,  Titel,  Widmung,  54  u.  279  S.,  39  Bl;  Tome  2:  Kupfer- 
titel, 147  S.,  10  Bl.;  Tome  3:  Kupfertitel,  140  S.,  23  Bl.;  Tome  4:  Kupfertitel,  120  S., 
27  Bl.;  Tome  5:  Kupfertitel,  106  S.,  i  Bl.  Text,  22  Bl.  Kupfer;  Tome  6:  Kupfer- 
titel, 209  u.   109  S.,  45  Bl. 

1316.  Bibiena.  L'Architettura  Civile  Preparata  Sü  La  Geometria  ...  Di  Ferdinando 
Galli  Bibiena...  In  Parma,  Per  Paolo  Monti   1711  ...  fol.  Titel,   18  u.   156  S.,   i  Bl. 

Text,     72     Bl.    Kupfer.    Säuleiwrduuu^eii.     KnfiiU'llf.     Rekrönungen.     Fenster,     Perspektive. 

1317.  Audibert.  Regiae  Villae  Poetice  Descriptae...  A  Camillo  Maria  Audiberto... 
Augustae  Taurinorum  17 11.  Ex  Typographia  Pauli  Mariae  Dutti,  &  loannis 
lacobi    Ghringhelli    Soc...      4°.      Titelkupfer,    Titel,    13,    222   u.   2  S.,    10   Bl.    — 

Lnyidlidiiser.      Garteukunst. 

1318.  Boromino.  Opera  Del  Cav[al].  Francesco  Boromino  Cavata  da  fuoi  Originale 
cioö  La  Chiesa,  e  Fabrica  della  Sapienza  di  Roma  [Teil  IL  ...  cioe  L'Oratorio,  e 
Fabrica  per  l'Abitazione  De  PP.  dell'  Oratorio  di  S.  Filippo  Neri  di  Romal  con 
le  Vedute  in  Profpettiua  ...  Data  in  Luce  da  Sebastiano  Giannini  ...  In  Roma 
1720  [1725].  (Teil  II  auch  mit  gedrucktem  lateinifchem  Titel:)  Opus  Architectonicum 
Equitis  Francisci  Boromini  ...  Oratorium  nempe  ...  S.  Philippi  Nerii  ...  gr. fol. 
2  Bde.  Teil  i:  Kupfertitel,  Porträt,  4  Bl.  Text,  46  Bl.  Kupfer:  Nr.  II— XLV  u. 
2  BI.  ohne  Nr.;  Teil  2:  Kupfertitel,  Nebentitel,   Porträt,   i  Bl.  Text,  66  Bl.  Kupfer: 

Nr.  II LXVI   U.    I     Bl.   ohne     Nr.       Brunet    I,     11 19.    Kirche.      Portale.      Kapitelle.      Gelmll!. 

Kantine.     Baldachin.     Kuppel. 

1319.  Ruggieri.  Scelta  Di  Architetture...  Di  Firenze...  Disegnata,  Ed  Intagliata 
Dal...  Ferdinando  Ruggieri...  Edizione  Seconda...  Da  Giuseppe  Bouchard  ... 
Tomo  Primo  [ — Terzo].  In  Firenze.  L'Anno  1755.  Aprefib  l'Editore  ... 
(i.  Ausg:   1721). 

Plante  Ed  Alzati...  Dell'  Insigne  Chiesa   Di  S.  Maria  Del  Fiore...  Delineati 

Dal...  Gio  Batista  Nelli...  Ed...  Intagliati  Dal  Sig.  Bernardo  Sansone  Sgrilli  Con 
La  Spiegazione  De'  Medesimi  Composta  Da  Gio.  Batista  demente  Nelli  II 
Giovane...  Tomo  Quarto  Parte  Prima  Da  Aggiugnersi  Alle  Opere  Di  Ferdi- 
nando Ruggieri  Seconda  Editione... 

La    Libreria   Mediceo- Laurenziana   Architettura  Di  Michelagnolo  Buonarroti 

Disegnata  E  Illustrata  Da  Giuseppe  Ignazio  Rossi...  Tomo  Quarto  Parte 
Seconda   Nuova  Edizione  Pubblicata  Da  Giuseppe  Bouchard... 

gr.  fol.  4  Bde.  Jeder  Teil  i  Titelkupfer  u.  Titel;  Tomo  i:  3  u.3  S.,  80BI:  Nr.i — 80: 
Tomo  2:  2  Bl.  Text,  80  Bl:  Nr.  1—80;  Tomo  3:  3  S.,  78  Bl:  Nr.  1—78;  Tomo  4,  i : 
Porträt,  XXX.XIV  S.,  19  Bl:  Nr.  I— XIII  a,  b,  c,  XIV— XVII;  Tomo  4,2:  Porträt, 
4  u.  XXXIII  S.,  22  Bl:  Nr.  I — XXII.  Architekten:  Bart.  Ammannati,  Gio.  Bologna, 
Filippo  Brunelleschi,  G.  Ant.  Dosio,  Michelangelo,  Scamozzi;  Zeichner  u.  Stecher: 
lo.  B.  Nelli,    Bern.   Sgrilli    (auch:    Scrilli),    los.  Zocchi   u.  a.    —    Baudetaiis.    Gtimtii. 

Fenster.  Portale.  Thiiren.  Kamine.  Nischen.  I'ainsle.  Uöfe.  JIriinnen  fBd.31.  J'iirw  (Iid.4).  Kuppel 
(Bd.  4).      Treppe  (Bd.  4}. 


Baukunst 


Italien 


213 


1320.  Canale.  Urbis  Venetiarum  Prospectus  Gelebriores,  Ex  Antonii  Canal 
Tabulis  XXXVIII.  Aere  Expressi  Ab  Antonio  Visentini...  Pars  Prima  [ — Tertia], 
Venetiis  Apud  Joannem  Baptistam  Pasquali.  1751  [1752,  1754].  qu.gr.fol.  Pars  i: 
Titel,  Kupfer-Sondertitel,  i  Bl.  Porträts,  14  Bl:  Nr.  I— XIV;  Pars  2:  Titel  12  Bl- 
Nr.  1—12;   Pars  3:  Titel,    12  Bl:   Nr.  I— XII,    i  Bl.  Text.  PI.  ca.  275:'43o.    — 

StrassenansichtCH.     Kirchen.     PaUisti'. 


Aus:  Bibiena:  Architettura  Civile  [1316]. 

1321.  Panini.  42  Bl.  Ansichten  von  Rom,  meist  bez:  Francesco  Panini  delin.  In 
Roma  nella  Calcografia  della  ...  Camera  Apostolica  apprefso  la  Curia  Jnnoccn- 
ziana...  1741,  1742,  1765 — 1790,  1817.  qu.gr.fol.  PI.  ca.  480:700.  Architekten: 
G.  L.  Bernini,  Fr.  Borromino,  Bramante,  Ferd.  Fuga  u.a.;  Zeichner:  Gio.  Paolo 
Panini  u.  a.;    Stecher:  G.  S.  Müller,  Giov.  Ottaviani,  Giov.  Volpato  u.  a.  —  Kirchen. 

Kirc/icndeicoratiouoii.      Säle. 

1322.  Neralco.  I  Tre  Ordini  D' Architettura  ...  Opera  Di  Neralco  P.A.  In  Roma 
1744-  Nella  Stamperia  Di  Antonio  De'  Rossi...  fol.  Mit  Titel  X  S.,  Nebentitel, 
166  u.  5  S.,  76  Bl.,  numerirt  mit  den   geraden  Zahlen   von  Nr.  2 — 166.    —    Säuicn. 

ordHungeii,. 


1323.  Costa.      Delle    Delicie     Del    Fiume    Brenta . . .     Disegnate    Ed    Incise    Da 


214  Baukunst  —  Italien 

üianfrancesco  Costa  ...  Tomo  primo  [Secondo].  Venezia,  appreiro  l'Autore,  1750 
[1756]...  qu.fol.  2  Bde.  Tomo  i:  Titel,  Kupfertitel,  Privileg,  69  Bl:  Nr.  II— LXX; 
Tomo  2:   Kupfertitel  (Nr.  I),  Privileg,  69  Bl:  Nr.  II — LXX.         PL   ca.  250:335.  — 

Landschaften,     LandJi'dnscr,     Paläste.      Gondeln. 

1324.  Vanvitelli.      Dichiarazione    Dei    Disegni    Del    Reale    Palazzo    Di    Caserta  ... 

In  Napoli   1756.     Nella  Regia  Stamperia.      (Widmung  u.  Stiche:)   Luigi  Vanvitelli. 

gr.fol.        Vortitel,     Titel,      2     U.    XIX     S.,      14     Bl:      Nr.     I XIV.      Palast.      Gartenkunst. 

Vignetten. 

1325.  Zocchi.  Vedute  Delle  Ville,  E  D'Altri  Luoghi  Della  Toscana...  Giuseppe 
Zocchi  D.D.  Apprefso  Giufeppe  Bouchard...  Firenze  1757.  qu.fol.  Kupfertitel, 
50  Bl:  Nr.  I — 50.    Stecher:  Gio.  Bafta.  Piranesi,  Joh.  Seb.  Müller,  G.  Zocchi  u.  a.  — 

Landhäuser.     Gartenkunst.     Landschaften.     Städteansichten. 

1326.  Barbault.  Les  Plus  Beaux  Edifices  De  Roma  Moderne  ...  Dessin^es  Par 
Jean  Barbault...  Avec  La  Description  Historique  De  Chaque  Edifice.  A  Rome 
Chez  Bouchard   &  Gravier...    1763...    gr.fol.      Vortitel,    Titel,    2  u.  72  S.,  44  Bl.; 

Kupfer    im    Text.    StrasscnansiclUen.      Oliclisken  u.  n. 

1327.  Visentini.  Osservazioni  Di  Antonio  Visentini...  Che  Servono  Di  Conti- 
nuazione  AI  Trattato  Di  Teofilo  Gallaccini  Sopra  Gli  Errori  Degli  Architetti. 
Venezia  1771.    Per  Giambatista  Pasquali...    fol.     Titelkupfer,  mit  Titel  VII  u.  141  S. 

Text    bezw.    Kupfer.    Baudetails.     Portale.     Thiiren.     Fenster.     Bekrönungen.     Schliissstcine. 

1328.  Capponi.     Pianta  E  Spaccato  Del  Nuovo  Teatro  Di  Bologna...   Da  Lorenzo 

Capponi.  In  Bologna  Per  Lelio  dalla  Volpe  ...  1771  ...  fol.  Titel,  3  S.,  5  Bl. 
Dabei  mehrere  Broschüren  über  dieses  Theater,  worunter:  Ant.  Galli  Bibiena, 
Intorno  la  fabbrica  del  gran  teatro  di  Bologna  (1763);  Pianta  e  spaccato  del 
nuovo  teatro  di  Bologna,   1763.  —   rkeaterimu. 

1329.  PalladiO.  Le  Fabbriche  E  I  Disegni  Di  Andrea  Palladio  Raccolti  Ed 
Illustrati  Da  Ottavio  Bertotti  Scamozzi  Opera  divifa  in  quattro  Tomi  con  Tavole... 
Con  La  Traduzione  Francese.  Tomo  Primo[— Quarto].  i776[ — 1783].  In  Vicenza. 
Per  Francesco  Modena  ...  [Dazu  als  Tomo  Quinto:  Les  Thermes  Des  Romains 
Dessinees  Par  Andre  Palladio  Et  Publiees  De  Nouveau  Avec  Quelques  Obser- 
vations  Par  Octave  Bertotti  Scamozzi  D'Aprös  L'Exemplaire  Du  Lord  Comte  De 
Burlington  Imprime  A  Londres  En  1732.  Vicence  1785.  Chez  Francois  Modena...] 
gr.fol.  5  Bde.  Tomo  i:  Porträt,  mit  Titel  84  S.,  53  Bl:  Nr.  pag.  25  u.  I — LH; 
französischer  Titel  u.  Text  86  S.;  Tomo  2:  mit  Titel  59  S.,  51  Bl:  Nr.  I — LI; 
französischer  Titel  u.  Text  59  S.;  Tomo  3:  mit  Titel  54  S.,  50  Bl:  Nr.  I — LH 
(Nr.  32  u.  33,  35  u.  36  je  i  Bl.),  französischer  Titel  u.  Text  55  S.;  Tomo  4: 
mit  Titel  71  u.  i  S.,  54  Bl:  Nr.  I  — LIV,  französischer  Titel  u.  Text  70  S.; 
Tomo    5:    Porträt,    mit    Titel   35    S.,    25    Bl:    Nr.  I — XXV.    —    Paläste.    Wohniiäuser. 

Hallen.     Kirchen.      Theaterliau.      Gebälk.     Kapitelle. 

1330.  Zamboni.  Memorie  Intorno  Alle  Pubbliche  Fabbriche  Piu  Insigni  Della 
Citta  Di  Brescia  Raccolte  Da  Baldassarre  Zamboni  ...  In  Brescia  Per  Pietro 
Vescovi  1778...  gr.4°.  Mit  Kupfertitel  VIII,  163  u.  4  S.,  12  Bl:  Nr.  I — XII;  Kupfer 
im  Text. —  Daran:  Danielis  Cereti  Brixiani  De  Foro  Et  Laudibus  Brixiae ...  Li- 
bellus...  Brixiae  Ex  Typographio  Petri  Vescovi   1778...     gr.4°.    Mit  Titel  X  u.  XI  S. 

1331.  Morelli.  Planta,  E  Spaccato  Del  Nuovo  Teatro  D'Imola  Architettura  Del 
Cavalier  Cosimo  Morelli...  In  Roma  1780.  Nella  Stamperia  Del  Casaletti...  fol. 
Titel,   12  S.  Text,  bezw.  Kupfer,   14  Bl.     Stecher:    Carlo  Antonini.  —   Tkeaterbau. 

1332.  Forestiere.     II    Forestiere    Istrutto    Nelle   Cose   Piu  Rare  Di...  Vicenza... 

Vicenza  1780.  Nella  Stamperia  (Antonio)  Turra...  8°.  Mit  Titel  107  S.,  36  Bl: 
Nr.  I— XXXVI. 


Haukunst 


Italien 


215 

1333.  Morelli.      Progetto   Per  II  Nuovo   Teatro   Da   Fabbricarsi  In  Venezia... 

Fatto  Dal  Cavaliere  Cosimo  Morelli ...  MDCCXC.     (Am  Schluss:)  Imola  1792.    fol. 

Mit    Titel    XII    S.,    3    PI.    auf    2    El.    Theaterbau. 

1334.  Fossati.  Le  Temple  De  Malateste  De  Rimini  Architecture  De  Leon  Bap- 
tiste  Alberti  Florence.  A'Fuligno  1794.  Chez  Jean  Tomassini...  (Kupfertitel:) 
Tempio  Malatestiano  De'  Francescani  Di  Rimino...  Diseg'?  pubblicato  Dali' ...  Carlo 
Giuseppe  Fossati...  (Vortitel:)  Parte  Prima,  fol.  Mit  Vortitel,  Kupfertitel  u. 
Titel  54  S.,  I  Bl.  Privileg,  8  Bl:  Tav.  I— VIII. 

1335.  Forastiero.  Forastiero  Illuminato  Intomo  Le  Cose  Piu  Rare...  Di  Vene- 
zia... Opera...  corretta...  In  Venezia  1796.  Presse  Francesco  Tosi...  8°.  Mit 
Titelkupfer  u.  Titel  XIV,  342  u.  2  S.,  43  Bl. 

1336.  Calderari.  Disegni  E  Scritti  D'Architettura  Di  Ottone  Calderari  Volume 
Primo  [Secondoj.  Vicenza  1808  [1815].  Tipografia  Paroni.  fol.  Vol.  i:  Titel, 
3  S.  u.  S.  3—42,  47  Bl:  Nr.  I— XLVIL  Vol.  2:  mit  Titel  30  S.,  43  Bl:  Nr.  I— XLIII; 
3  S.  u.  I  Bl.  Text.  Zeichner  u.  Stecher:  Gius.  Rossi  u.  a.  Daran  2  Bl.  frühere 
Stiche  der  auf  Bl.  XVII  u.  XVIII  dargestellten  Ansichten  (Erfinder:  Calderari  1777). 

Fassaden.     Palnsie.     Kirchen. 

1337.  Antolini.  Opera  D'Architettura  Ossia  Progetto  Sul  Foro  Che  Doveva  Ese- 
guirsi  In  Milano  del...  Giovanni  Antolini...  Milano  Dai  Fratelli  Bettalli...  (1814). 

fol.       Titel,    24    Bl:    Nr.     I — 24.    Empirestil.     Kuppeln. 


Aus:  Rossi,  Studio  D'Architettura  [1313J. 


2l6 


Baukunst   —  Niederlande 


Aus:  Vredeman,  Details  [1385]. 


6.  Niederlande. 


1338.  Vredeman.  Scenographiae  fiue  Perspectivae...  ä  pictore  loanne  Vreed- 
manno  Frifio  ingeniofiffime  excogitatae  &  defignatae:  &  a  Hieronymo  Cock... 
aeditae...  Imprime  En  Anvers...  1560.  Titelbl.  fehlt;  Widmung  (Magno  Ac  Ve- 
nerabili  Heroi  D.  D.  Antonio  Perrenoto . . .)  u.  20  Bl.  perspektivische  Aussen-  u. 
Innenansichten:    Nr.  i — 20,  z.  T.  bez:   Vriese  inve  .  bezw.  [H.]  Cock  excu  .         Z. 

ca.    210:260.    —    Hallen.     Ziinincrausstnttung. 

1339.  Vredeman.  Variae  Architectvrae  Formae:  A  loanne  Vredemanni  Vriesio... 
Inventae.  Antverpiae  Excudebat  Theodorus  Gallaeus.  CID.  lOCI.  (1601).  Neue 
Auflage  der  vorigen  Folge.  Titel,  20  Bl:  Nr.  i — 20,  z.  T.  bez:  Vriese  inve|ntor] 
bezw.  Theodorus  Galle  excudit.  Die  ältere  Adresse  des  H.  Cock  und  die  Jahres- 
zahl sind  fortgekratzt;  das  Widmungsblatt  der  älteren  Ausgabe  ist  hier  als  Titelbl. 
benutzt. 

1339"'.  Vredeman.  20  Bl.  perspektivische  Aussen-  und  Innenansichten  in  ovalen 
Umrahmungen*  z.  T.  bez:  Vriese,  Inveni[or],  H.  Cock  Excud[ebat].  Ohne  Titel 
und  Widmung  (an  den  Grafen  von  Mansfeld)  und  vor  den  Nummern.  PI.  160:215 
(z.  T.  hoch). 

1340.  Vredeman.  Variae  Architectvrae  Formae :  A  loanne  Vredemanni  Vriesio... 
Inventae.  Antverpiae  Excudebat  loannes  Gallaeus  (ohne  die  Jahreszahl  1601). 
Titel  u.  46  (statt  50)  Bl:  Nr.  i — 39,  41 — 47;  z.  T.  bez:  Vriese  invent.  bezw: 
I.  Galle  exe.  Davon  81.  i  —  20  spätere  Auflage  der  vorigen  Folge;  Bl.  21  ff".  (PI. 
150:210)  sind   gleichfalls  schon   1562  in    erster  Auflage  erschienen,   wahrscheinlich 

mit    Widmung    an    Perrenot.    Ilallcn.     Strasscnanskhten. 

1341.  Vredeman.  Architectvra,  Oder  Bawng  der  Antiquen  ...  ann  dag  gebracht  durch 
lohannes  Vredeman  Vriefae,  Inuentor.  An°  1577.  Antverpiae  (in  der  Umrahmung:) 
Apud    gerardus   de   lode  ...    1577.     fol.      Mit   Kupfertitel    13   S.,   23  Bl:   Nr.   i — 23. 

PI.    ca.    350:255-    Sdnlcnordnungcn.     Fcstiingsbati.     Brücken.     Wohnhäuser. 

1342.  Keyser.  Architectvra  Moderna  ofte  Bouwinge  van  onfen  tyt...  by...  Hendrick 
DeKeyser...  en  in  weesen  gebracht  by...  Cornelis  Danckerts...  tot  Amstelredam 


Baukunst  —  Niederlande  217 

by  Cornelis  Dankertfs...  1631.    fol.  Kupfertitel,  2  u.  25  S.,  44  Bl:   Nr.  I— XLIIII. — 

Kirchen.     Portale.     Crabinaler, 

1343.  HondiuS.  L'Architectvre  contenant  La  Toscane...  faict  par  Henri  Hondivs. 
Avec  quelques  belies  ordonnances  d'Architecture  mifes  en  perfpectiue  par  lean 
Vredeman  frifon  ...  Amsterdam,  chez  lan  lanfson  Anno  1638.  fol.  Kupfertitel,  18 
S.  u.  IS  Bl:  Nr.  A— Z,  15  Bl:  Nr.  AA— 00  (Nr.  AA  zweimal),  z.  T.  bez:  I[oan]. 
bezw:  P[aul]  Vredeman  Vriese  inv[entor],  [Henr.]  Hondius  formis.  (Bl.  AA:)  1606.  — 

Säuienordjiun^cn,     Strasseiiaiisichtcn.     Hallcji. 

1344.  Vingboons  (Philips).  Gronden  En  Afbeeldsels  Der  Voornaamste  Gebouwen; 
Van  Alle  Die  Philips  Vingboons  Geordineert  Heeft.  t'Amsteldam,  By  Justus 
Danckerts...  1688.  fol.  Titel,  2  u.  4  S.,  62  Bl:  Nr.  i — 53,  53^ — 61.  Nach  Cat.  of 
Bocks  on  Art:  i.  Ausg.  1648.  —  Daran  ein  zweiter  Teil  ohne  Titel;  11  S.Text 
mit   Überschrift:   Beschryving   van   de  Afbeeldfels    der  Gebovwen   in   dit   tweede 

Deel.      74    Bl:    Nr.    I 74.    Wohnhäuser.     Paläste. 

1345.  Post.  Swanenburch  Gemeenlants  Huys  van  Rynlant...  Door...  P.  Port... 
Amflelodami  aput  F.  de  Wit...  1654.  fol.  Mit  Kupfertitel  8  Bl:  Nr.  1  —  8.  PL  ca. 
360:430  bezw.  260. 

[1345].  Post.  De  Sael  Van  Orange,  Ghebouwt...  door...  P.  Post...  Gedruckt  tot 
Amfterdam  by  F.  de  witt.    fol.    Mit  Kupfertitel  12  Bl:  Nr.   i  — 12. 

1346.  Campen.  Afbeelding  van't  Stadt  Huys  Van  Amsterdam  ...  door  Jacob  van 
Campen;  en  Geteeckent  door  lacob  Vennekool  ...  Tot  Amsterdam,  By  Dancker 
Danckerts...  1661.  fol.  Kupfertitel,  4  u.  12  S.,  30  Bl:  A— Pj,  P2,  Q,  R,  S^ ,  Sj, 
Tj,  T2,  T^,  V,,  V2,  W— Z  u.   I  Bl.  ohne  Nr.    Erfinder:  Artus  Quellinus. 

[1345].  Post.  Het  Stadhuys  Van  Maastrigt...  Door...  In  venteur  van  het... 
Ghebouw  P.  Post...  Gedruckt  tot  Amfterdem  by  F.  De  Witt...  (1664).  fol.  Mit 
Kupfertitel    11   Bl:    Nr.   i — 10  u.  i  Bl.  Giebelfüllung    ohne  Nr.         PI.  ca.  420:325. 

1347.  Bosboom.  Kort  Onderwys  Van  De  Vyf  Colommen  door  Symon  Bosboom... 
Nieuwelyks  uitgegeven  en  van  veele  fouten  gefuivert...  T'Amsterdam  by  Reinier  & 
losua  Ottens...  (frühere  Ausg:  1682).  fol.  Mit  Kupfertitel  6  S.,  46  Bl.  Kupfer  bezw. 
Text:  Nr.  8 — 30,  30,  31 — 53,   n  S.  Text  mit  Kupfern.  —  Säuienorduh 


^LHii^en, 


1348.  Danckerts.  Architectura  Chivilis  Vertoonende  verfcheyde  Treffelycke  Cappen... 
uyt  gegeven  Door  Jvstvs  Danckers...  T'Amsterdam,  Gedruckt  by  Juftus  Danckers... 

fol.     Kupfertitel,    8    S.,    40    Bl:    Nr.    9 48.    Zimmerei.    Dachkoustruktlou.     Türme.     Treppen. 

Brücken. 

1349.  Le  Roy.  Castella  Et  Praetoria  Nobilium  Brabantiae,  Coenobiaque ...  Cum 
brevi...  defcriptione  ex  Mufeo  lacobi  Baronis  Le  Roy  Et  S.  R.  I.  Toparchae  S.  Lam- 
berti.  Antverpiae,  Sumptibus  Autoris.  Anno  1697.  fol.  Vortitel,  Titelkupfer,  mit  Titel 
8,  4,  4  u.  4  S.,  122  BL,  z.  T.  mit  mehreren  PL  Stecher:  R.  Collin,  Francisc. 
Ertinger,  J.  Harrewyn,  Wencesl.  HoUar,  A.  D.  Perelle  u.  a.  —  Schlossbauten.   Gartenkunst. 

[1344].  Vingboons  (Justus).  Het  Huys  Van  De  Heeren  Louys  En  Hendrick  Trip, 
Geordineert  door  Justus  Vingboons.  t'Amstelredam,  By  Justus  Danckerts...  1699. 
fol.     Titel,  Vorwort,  5  Bl:  Nr.  a — e,  bez:  L  Vingboons  inventor.    lustus  Danckerts 

excudit.    Wohnhaus. 

1350.  Lauterbach.  Abrege  De  L'Architecture  Civile...  Par  Jean  Balt.  Lauterbach  ... 
A  Amsterdam,  Chez  J.  La  Feuille...  1699.  8°.  Titelkupfer,  Titel,  32  S.,  2  Bl.  Tabellen, 
26  BL  mit  5  Nebentiteln  u.  dem  Sondertitel:  Compendium  Architecturae ...  (1698): 

Nr.    (Aj,    B — Z,    Z2,    Zo.    —    Säulenorduungen. 


2i8  Baukunst  —  Niederlande 

1351.  Witt.  Afbeeldinghe  der  voornaemfte  Steeden  Van  Nederlant  Uytgegeven 
door  F:  de  Witt,  les  Principales  villes  ...  (Amsterdam),  qu.  4°.  Kupfertitel  u. 
23  Bl:  Nr.  i — 24;  links  unten  bez:  a — z  in  anderer  Reihenfolge.  PI.  ca. 
225:275. 

de  Kercken  en  voornaemste  Gebouwen  van  Amsterdam...  les  Eglises... 

t'Amflerdam  by  F.  de  Witt...  qu.  4°.  Mit  Kupfertitel  28  PI.  auf  18  Bl:  Nr.  1  —  18. 
PI.  ca.  260:320  bezw.  ca.   120:140. 

Daran:  4  Bl.  Pläne  von  Amsterdam.      1400 — 1612,  bez:  F.  de  Witt   excudit, 

PI.  265:320.  —   4  Bl:  Stadhuis  van  Amfterdam.   Carolus  Allard  excudit ...       PI.  ca. 

160:200.    —     Wolinhdnscr.     Kirchen. 

1352.  StOOpendaal.  i  Bl:  Maison  Royale  De  Honslardyk,  Avec  Ses  Jardins... 
Het...  Lusthuis,  En  Tuin,  Van  Honslerdyk...  D.  Stoopendaal  Fecit ...  chez  N.  Visfer... 
PI.  405:475- 

1353.  Allard.  i  Bh  Vlak-Zichtig  Vertoog  Van  'T  Lust-Hof  Te  Honslaardyk... 
Uitgegeven  tot  Amfterdam  by  Carel  Allard...  PL  510:600. 

1354.  Post.  Les  Ouvrages  D'Architecture  Ordonnez  Par  Pierre  Post ...  A  Leide, 
Chez  Pierre  Vander  Aa...  17 15.  fol.  Vortitel,  Kupfertitel,  Titel,  Widmung,  4  S. 
Vorrede  u.  Index  und  folgende  acht  Abteilungen  mit  Sondertiteln:  i)  Description 
De  La  Belle  Maison  de  ...  J.  Maurice  De  Nassau.  Ordonnee  Par  Pierre  Post... 
Mit  Titel  6  S.,  Porträt,  6  Bl:  Nr.  i— 6.  2)  La  Säle  D'Orange...  Mit  Titel  8  S., 
Kupfertitel  u.  ii  Bl:  Nr.  i  — 12.  3)  ...  La  Maison  ...  Swanenburg  ...  Mit  Titel 
10  S.,  8  Bl:  Nr.  1—8.  4)  ...  La...  Maison...  Ryxdorp...  Mit  Titel  7  S.,  5  Bl: 
Nr.  I — 5.  5)  La  Nouvelle  Maison  De  Ville  De  Maastricht...  Mit  Titel  12  S., 
Kupfertitel  u.  10  Bl:  Nr.  i — 11.  6)  ...  La  Maison  Du  Poids  De  La  Ville  De 
Gouda...  Mit  Titel  5  S.,  7  Bl:  Nr.  i — 7.  7)  ...  La  Maison...  Vredenburg ...  Mit 
Titel  6  S.,  4  Bl:  Nr.   i — 4.     8)  Modeies  De  Diverses  Et  Beiles  Cheminees...  Titel, 

8    S.,     Kupfertitel    U.    22    Bl:     Nr.     I 23.    PalUstc.     Kamine. 

1355.  Architecture  Peinture  Et  Sculpture  De  La  Maison  De  Ville  D'Amsterdam 

...  A  Amsterdam,  Chez  David  Mortier  (übergeklebt:)  Gerard  Valck,  für  le  Dam. 
1719.  fol.  Mit  Titel  22  S.,  2  Porträts  (eines  bez:  Hubertus  Quellinius  delin.  et  fculp.), 
124  PI.  auf  115   Bl:   Nr.  I — CIX  (Nr.  99 — 104  je  2  Bl:    Nr.  i,  2).     Erfinder:   lac.  a. 

Campen,  Artus  Quellinius. Waniidekorationen.     Gicbd.     Statnen.    Reliefs.     Karyatiden.    Medusa. 

Kinder.      GnUhciten.      Trophäcji.      Triuiitphzng.     Friese.      GeJmnge. 

1356.  Leth.  De  Zegepraalende  Vecht,  Vertoonende  verfcheidene  Gesichten  van 
Lustplaatsen,  Heeren  Huysen  en  Dorpen...  La  Triomphante  Riviere  De  Vecht... 
T'Amsteldam,  By  deWed:  Nicolaus  Vifl'cher...  1719.  (Vorwort;)  Andries  de  Leth; 
(Text:)  Claas  Bruin.  fol.  i  Bl.  Text,  Titelkupfer;  mit  Titel  16  S.,  48  (statt  51)  Bl. 
mit  94  (statt  100)  PI:  Nr.  (i),  i — 20,  23 — 74,  79 — 94,  94^'  94*^'  95 — 98;  37  S.  Ist 
später  zusammen  mit  den  folgenden  7  Werken  unter  dem  Titel  L'Arcadie  Hollandaise 

herausgegeben    worden.     Landsckaßen.     Landhäuser.      Cartcnlninst. 

1357.  Stopendaal.  Het  Verheerlykt  Watergraefs-Of  Diemer-Meer...  getekcnt  door 
Daniel  Stopendael  En  befchreven  door  Matthaeus  Brouerius  van  Niedeck...  Te 
Amsteldam,  By  Andries  en  Hendrik  De  Leth...  1725.  (folgt  französischer  Titel). 
(Am  Schluss:)  Einde  Des  Fersten  Boex.  fol.  i  Bl.  Text,  Titelkupfer,  Titel, 
Widmung,     36    S.,    2    Pläne,     30    Bl.    mit    60    PI:     Nr.   (i),    2 — 60.    —    Landhäuser. 

Gartenkunst . 

1358.  Rademaker.  Spiegel  Van  Amsterdams  Zomervreugd,  Op  De  Dorpen 
Amstelveen ...  get^kend...  door  Abraham  Rademaker...  Miroir  Des  Delices...  Te 
Amfterdam,  by  Leonardus  Schenk...  fol.     Titel,  5  S.,  20  PL  auf  10  BL 


Baukunst  —  Niederlande 


219 


[1358].  Rademaker.    Hollands  Tempe 

Verherelykt,  Vertoond  in  dertig... 
Gezigten  ...  door  Abraham  Rade- 
maker...  Zynde  het  vervolg  van  't 
eerfte  Deel.  La  Hollande  ...  Te 
Amfterdam,  by  Leonardus  Schenk. 
(Vorwort:)  1728.  fol.  Titel,  11  S., 
15    El.    mit    30   PL:     Nr.    i — 30.     — 

Laiidscliafteii .     Lnndhmtser. 

1359.  Leth.  Het  Zegenpralend  Kenne- 
merland,  Vertoond  in  100  Heer- 
lyke  Gezichten  ...  Door  Hendrik  De 
Leth.  En  kortelyk  befchreeven  Door 
Matthaeus  Brouerius  van  Nidek. 
R.  G.  Te  Amsterdam,  By  Jan  Ro- 
man... (Titelkupfer:)  Eerste  [Tweede] 
Deel.  fol.  Deel  i:  i  Bl.  Text,  Titel- 
kupfer, Titel,  2  u.  24  S.,  I  Karte, 
25  Bl.  mit  50  PI:  Nr.  i — 50;  Deel  2: 
Titelkupfer,   18  S.,  25  Bl.  mit  50  PI: 

Nr.  51 100.  Lnndschaßeti.  Land- 
häuser.     Gartenkunst. 

[1358].  Rademaker.     Hollands  Arca- 

dia,  Of  de  vermaarde  Rivier  Den 
Amftel...  Door  Abraham  Rade- 
maker ...  L'Arcadie  HoUandoise  ... 
Tot  Amfterdam,  by  Leonardus 
Schenk  ...  1730.  fol.  Titel,  Wid- 
mung,    16  S.,    50   Bl.    mit    100   PI: 

Nr.    I 100.    Landschaften. 

[1358J.  Rademaker.  RhynlandsFraalste 
Gezichten...  door  Abraham  Rade- 
maker... Les  Plus  Agreables  Vues 
de  Rhynland...  Tot  Amfterdam,  by 
Leonardus  Schenk...  1732.  fol.  Ti- 
tel,   16  S.,    50  Bl.  mit    100  PI:    Nr. 

'I  —  100.  Lnndsclinften.     Landhäuser. 

[1358].  Rademaker.  Alle  de  voornaamfte 
Gesigten  Van  de...  Steeden  Alk- 
maar, Delft  en  Dordregt...  door 
Abraham  Rademaker,  En  in  het 
Kooper  gebragt  door  Leonardus 
Schenk.  Toutes  les...  Vues...  D'Alc- 
mar...  Te  Amfterdam,  by  Leonardus 
Schenk...    1736.     fol.     Titel,   67   PI. 

'*^f   34    Bl.    Landschaften.     IVohuhäuser. 

Landhäuser.     Strassenansichten . 


Aus:  Vingboons,   Gronden  Der  Ge- 

bouwen   [1344]. 


1360.  Van  der  Horst.  Tieleman  van  der  Horft  Neue  Bau-Kunft,  worinn...  gezeiget 
wird  wie  man  vielerley  Arten  der  Treppen...  verfertigen  muffe,  Aus  dem  Hollän- 
difchen  überfetzt.     Frankfurth  und   Leipzig,   1763.     fol.     Titel,  2   u.  40  S.,   30  Bl: 

Nr.     I  —  XXX.    Zinunerei.      Treßßen.     Kuppeln.      Geländer. 


220  Baukunst  —  Skandinavien,  Spanien 

7.  Skandinavien. 

1361.  Dahlberg.  Suecia  Antiqva  et  Hodierna.  Tomus  (I),  II  [III].  (Brunet  V,  57S:) 
par  le  comte  Eric  de  Dalberg.  Holmiae  (1690— 1714).  qu.fol.  Tom.  i:  Kupfer- 
titel, 3  Porträts,  2  Karten,  143  BL;  Tom.  2:  Kupfertitel  u.  75  Bl.;  Tom.  3:  Kupfer- 
titel (I.  van  den  Aveelen  fc.  Holmiae  1701.),  125  Bl.,  13  S.  Stecher:  Le  Pautre, 
Jean  Marot,   A.  Perelle,  loh.  lac.  Sandrart,    W.  Swidde,    I.  van  Vianen  u.  a.    — 

Stiidteansichten.     Schlossbauien.     Paläste.     Kirchen.     Laudschnften.     Triumphbogen.     Gartenkunst.     Treppen- 
haus.     Schiffe.      Wappen. 

1362.  Thurah.  Den  Danfke  Vitruvius  ...  Der  Dänifche  Vitruvius  ...  derer  merk- 
würdigften  Gebäude  Des  Königreichs  Dännemark,  und  der  Königlichen  Teutfchen 
Provintzen...  I.  [II.]  Theil.  Ki^benhavn,  trykt  udi  Ernft  Henrich  Beriings  Bog- 
trykkerie,  1746  [1749]-  (Unter  der  Widmg:)  Lauritz  de  Thurah.  fol.  2  Bde. 
Theil  i:   Titelkupfer,  Titel,  8  u.  96  S.,   120  Bl:  Nr.  I— CXX;    Theil  2:  Titel,  267  S., 

161     Bl;    Nr.    I 161.    Schlossbauten.      Paläste.      Gartenkunst.     Kirchen.     Innendekorationen.     Stadt- 

thore.     Altäre.     Kanzeln.      Grabinäler.     Särge.      Wappen. 

1363.  Thurah.  Hafnia  Hodierna,  Eller  Udfarlig  Befkrivelfe  om  ...  Kiabenhavn  ... 
Ausführliche  Befchreibung  der...  Hauptftadt  Copenhagen  ...  Kißbenhavn,  1748. 
Trykt  ...  Ernst  Henrich  Berling.  (Unter  der  Widmg:)  Laurids  De  Thurah.  4°. 
Titelkupfer,  Titel,   12  u.  368  S.,   iio  Bl:  Nr.  I— CX. 

8.  Spanien. 

1364.  Sagredo.  Medidas  del  Romano  o  Vitruuio  nueuamete  imprafas...  Aiio  1549. 
(Widmg:)  Diego  de  fagredo...  (am  Schluss:)  Fue  imprefla...  en...  Toledo:  en 
cafa  de  Juan  de  Ayala  ...  Anode.  1549.  (i.  Ausg:  vor  1539.)  4°.  Mit  Titel  86  S., 
Holzschn.  im  Text.     Brunet  V,  31. 

1365.  Sagredo.  Raison  D'Architectureantique...  traduit  Defpaignol  en  Francoys ... 
Imprime  par  Simon  de  Colines...  a  Paris...  1542.  (Widmg:)  Diego  de  Sagredo. 
(i.  Ausg:  vor  1539.)  4°.  Mit  Titel  51  Bl.  Text  (zweiseitig);  Holzschn.  im  Text. 
Brunet  V,  30. 

1366.  De  los  Santos.  Descripcion  Breve  Del  Monasterio  De  S.  Lorenzo  El  Real 
Del  Escorial...  Por  El  P.  F.  Francisco  De  Los  Santos...  En  Madrid,  En  la  Im- 
prenta  Real.     Ano   1657.     fol.     Titel,  Porträt,   10  S.,   184  Bl.  Text  (zweiseitig),  7  S., 

IG    ßl.    Kupfer.    —    Kronleuchter.     Kirchenleuchter.     Betpulte. 

1367.  Meunier.  diuersas  Vistas  .  differentes  Veues  des  palais  et  lardins  de  plai- 
sance  des  Rois  despagne...  par  Louis  meunier.  (rechts  daneben  der  spanische 
Titel).  Se  Vend  Chez  N.  Bonnart,  rue  St.  lacques  a  l'Aigle...  qu.fol.  3  Kupfcr- 
titel,   51  Bl.         PI.  ca.   135:240. 

1368.  Ximenez.     Descripcion  Del  Real  Monasterio  De  San  Lorenzo  Del  Escorial... 

con    nuevas  vistosas...    Por  El  R.  P.  M.  Fr.  Andres  Ximenez...    En    Madrid:    En 
La    Imprenta    De   Antonio    Marin   Ano   De    1764.     fol.      Titel,   18  u.  452  S.,  18  Bl. 

Altar. 


Baukunst  —  Architektonische  Details 


221 


*jraMfjuvfV^;NVtVn9VIVfg^rtg^*S^3t^f^ßig%S^^ 


Aus:  Ducerceau,  Baudetails  [1379]. 


10  b.   Architektonische  Details. 


1369.  Marcanton,  i  Bl.  Fassade  mit  Karyatiden  und  männlichen  Trägern  in  Bar- 
barentracht.    Bartsch  538. 

1370.  Veneziano  (Agostino).  6  Bl.  antike  Bauteile:  Kapitelle,  Basen  und  Gesimse, 
bez:   1528  •  A  •  V  ■     Bartsch  525,  526,  528—530,  533. 

4  Bl.  Je  zwei  Hermen,   bez:  1536  ■  A  ■  V  •  Ant.  Sal(amanca)  exe.    Nr.  4,  8, 

12  u.  ein  Bl.  ohne  Nr.      B.  301 — 304. 

1371.  A  L.  3  Bl.  Kapitelle;  davon  2  Bl.  mit  dem  Monogramm  oTr-Vo  und  der  Jahres- 
zahl MDXXXV.     Z.  ca.  40:45.    Fehlt  bei  Nagler,  Mon.  I,  797. 

1372.  G.  A.  (mit  der  Fussangel).  16  Bl.  antike  Bauteile:  Basen,  Kapitelle  und  Ge- 
simse, bez.  mit  Monogr.  Nagler,  Mon.  II,  2679  Nr.  3 — 5,  11,  14,  15;  Pass.  30; 
10  Bl.  unbeschrieben.  Dazu  6  Bl.  mit  ähnlichen  Bauteilen,  unbezeichnet,  z.  T. 
von  anderer  Hand.     Ursprünglich  z.  T.  mit  einem  Teil  der  folgenden  Blätter  des 

Meisters    P  S    vereinigt.    •    SUnh-nlmsen.     Kapitelle 

1373.  P  S.  II  Bl.  antike  Bauteile:  Gebälk,  Kapitelle  und  Basen  der  korinthischen 
Ordnung;  bez.  mit  dem  Monogr.  PS,  das  fälschlich  auf  Jacques  Prevost  gedeutet 
worden  ist  (Rob.-Dum.  Bd.  VIII,  Nr.  8 — 14,  16,  19).  Jahreszahlen  1535  u.  1537.  Ur- 
sprünglich z.  T.  mit  einem  Teil  der  vorigen  Blätter  des  Meisters  G.  A.  vereinigt. 

1374.  G.  A.  (mit  der  Fussangel)  und  P  S.  30  PI.  auf  16  Bl.  antike  Bauteile:  Basen, 
Kapitelle  und  Gebälk.  Davon  17  PI.  von  Meister  G.  A.:  Nagler,  Monogr.  II,  2679 
Nr.  2 — 5,  10 — 14;  Pass.  30;  die  übrigen  unbeschrieben;  das  letzte  Bl.  (Nagler  Nr.  11) 
auch  bez:  Nicolo  uan  Aels  formis  rome.  5  PI.  von  Meister  PS  (Rob.-Dum. 
Nr.  8,  10 — 13)  und  8  PI.  unbezeichnet,  von  verschiedenen  Händen.  Daran:  2  PL 
auf   I   Bl.  Kapitelle,    bez:    Petri    de  Nobilibus  Formis;    die   eine  PI.  von   P  S,    die 

andere    von   G.  A.    Gebälk.     Säulenlmseti.     Kapitelle. 

1375.  G.  P.  (mit  der  Fussangel).  2  Bl.  je  ein  korinthisches  Kapitell  nebst  Basis; 
bez.  mit  dem  Monogr.  G.  P.  unter  der  Fussangel.  Nagler,  Mon.  II,  2679,  unter 
Meister  G.  A.  mit  der  Fussangel,   Nr.  7,  9. 


222  Baukunst  —  Architektonische  Details 

1376.  N  L  V  M.     2  Bl.  antike    Kapitelle,   das    eine    korinthisirend,    das   andere  mit 

Schlangen  statt  der  Voluten.    Das  Monogramm  (Nagler,  Mon.  IV,  S.  788)  ist  wegge- 
schnitten.    Vermutlich  niederländisch. 

1377.  Flötner.  2  Bl.  Kapitelle  und  zugehörige  Basen.  Reimers,  P.  Flotner,  Nr.  67,  68. 
2  Bl.  mit  je  3  Kapitellen.     Reimers  Nr.  62,  63. 

1378.  Hirsvogel.  2  Bl.  Kapitelle  und  Basen,  dorisch  und  toskanisch,  mit  beigesetzten 
Maassen.     Auf  beiden  Bl.  das  Monogr.  und  die  Jahreszahl  1543.       PI.  ca.  180:130. 

1379.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).    30  Bl.  antike  Baudetails.  PI.    ca.  300:200. 

GeymÜller    S.    314.     Kapitelle.      Socltel.     Gebälk.      Gesiiiisc.     Friese. 

1380.  Ducerceau.  30  Bl.  desgl.,  kleiner,  z.  T.  Nachstiche  nach  Agostino  Veneziano. 
PI.  ca.  215: 145.    Vgl.  Geym.  S.  314,  dabei  das  Bl:  Fontaine  Povr  Le  Jardin  Vernevl. 

1381.  Ducerceau.    4  Bl.  desgl.     Umrissstiche.     Z.ca.i8o:ii5.    Geym.  S.  291,  Nr.  i,  2,  3,  5. 

1382.  Ducerceau.   T2Bl.je  drei  Hermen  und  Karyatiden.     Pl.ca.  160:105.  Geym. S.314. 

1383.  Salamanca.    i  Bl.  grosses  Komposit-  Kapitell,  radirt.    Ant.  Sal.  exe.     Z.  285:325. 

1384.  Sambin  (?).  5  Bl.  Bauteile  und  Hermen,  radirt,  z.  T.  bez.  mit  Monogr. 
H  S  (=  Nagler,  Mon.  III,  1478),  vermutlich  gleich  Hugues  Sambin.  Guilm.  S. 
290  (Ercole  Setti). 


i)  Gebälkecke  mit  Tritonenfamilie ;  links  da- 
neben Trophäe,  unbez.  Nagler  Nr.  2  beschreibt  ein 
gleiches  Bl.  im  Gegensinne.  2)  Kapitell  mit  zwei 
Victorien,  unten  vier  Details.  Nagler  Nr.  3.  3)  Kom- 
posit-Kapitell  nebst  Basis,  bez.  mit  Monogr.  u.  1556. 


4)  drei  grosse  u.  zwei  kleine  Hermen  (Saturn,  Mars,  Pan), 
bez.  mit  Monogr.  u.  1556.  5)  fünf  Hermen,  die  mitt- 
lere mit  Faunsmaske,  daneben  lupiter  u.  Inno,  bez.  mit 
Monogr.  H  S  u.  (wohl  als  Stecher)  C  P.    Nagler  Nr.  i. 


1385.  Vredeman.  50  Bl.  architektonische  Details,  aus  drei  Folgen,  ohne  Titel,  i) 
12  Bl.  Tufchana,  Nr.  i — 12;  Bl.  i  bez:  Aux  quatre  Vents.  2)  18  Bl.  Dorica,  lonica: 
Nr.  A — S;  Bl.  D  bez:  Vriese  Inv.  Cock  Excvd.  1565.  3)  20  Bl.  Corinthia,  Compo- 
fita:  Nr.  1  —  3,  6 — 22.  Bl.  i  mit  Inschrift:  Vriese  Inventor.  H.  Cock  Excvdebat 
1565.  PI.  ca.  300:238  (z.  T.  quer).  War  angebunden  an  Vredeman,  Architectura, 
1577.     Dazu    2   gedruckte   Titelblätter    von    späteren   Ausgaben    der   Folgen;    vgl. 

CicOgnara    Nr.    746;    GraeSSe,    Suppl.     Bd.    8,    S.    492.    Kustica.     SHulenordnungen.     Sockel. 

Konsolen.     Bekrönungen,     Gebälk,     Giebel.     Fenster,     Zn/>/en.    Rolhverk,     Bantlwerk. 

1386.  Bullant.  i  Bl.  zwei  grosse  antike  Kapitelle  über  einander,  oben  korinthisch, 
unten  ionisch.  Bez:  A  ECOVEN  lEHAN  BVLLANT  1566.  Z.  363:390.  Rob.- 
Dum.  VI,  41. 

1387.  Vredeman.  Caryatidvm  (Vvlgvs  Termas  Vocat)  Sive  Athlantidvm  ...  Centvria 
Prima...  Veelderley  dieuerfe  Termen  ...  Geiuenteert  duer  Johannes  Vreedman 
Vriefe     Gerar:  De  lode  Excvd:      Kupfertitel  u.  8  Bl.  mit  16  PI:  Nr.  i  — 16.      PI.  ca. 

160:235-    Hermen. 

1388.  Sambin.  Oewre  De  La  Diversite  Des  Termes  ...  Par  maistre  Hugues 
Sambin,  demeurant  ä  Dijon.    A  Lyon,  Par  lean  Dvrant.   1572.    fol.    Mit  Titel  76  S., 

I     Schlussblatt;    Holzschn.    im    Text.    Hermen.     Atlanten.     Karyatiden. 

1389.  Sambin.  i  Bl.  Ehrensäule.  Auf  dem  Kapitell  die  Justitia  mit  Trophäen; 
am  Sockel  Moses  mit  den  Gesetzestafeln  und  vier  allegorische  Figuren.  Hvg. 
Sambin  Architecte  Dijonnois  inuenteur  1588.  le   12.  D'octobre.     Z.  ca.  590:240. 

1390.  Boillot.  Novveavx  Povrtraitz  Et  Figvres  De  Termes...  Par  lofeph  boillot 
Lengrois...  Imprime  a  Legres  par  lehä  des  prey.  (Widmung:)  1592.  fol.  Kupfer- 
titel,  10  u.   IT2  S.  Text  bezw.  Holzschn.  od.  Kupfer.  —  iiermeu. 


Baukunst  —  Architektonische  Details  223 

1391.  Boillot.  New  Termis  Buch,  Von  allerley,  groffen  vierfüffigen  Thieren  zuge- 
richtet... Durch...  loseph  Boillot.  Getruckt  Anno  1604.  fol.  Titel,  5  u.  51  S.  mit  je 
einem  Kupfer  bezw.  Holzschnitt  und  nebenstehendem  Text.  Deutsche  Ausgabe  des 
vorigen  Werks. 

1392.  Livre  De  Termes  D'Animavx  Et  Levrs  Antipaties.  Fort  vtile  pour  toutes 
fortes  de  perfonnes  fe  meslants  du  defsein.  A  Paris  Chez  Pierre  van  Lochom... 
12°.  Kupfertitel,  50  Bl.  Hermen  nebst  je  einem  gestochenen  Textblatt.  Nachstiche 
nach  Boillot. 

1393.  Unbekannt.  8  Bl.  Bauteile  im  Stil  des  italienischen  Barock:  fünf  Thüren,  je 
I  Bl:  Nische,  Konsolen,  Zierschilder.         PI.  ca.  335:220.  —  TJmren.  Nische.  KonsoUn. 

Kartuschen. 

1394.  Rossr.  Libro  De  Catafalchi,  Tabernacoli,  Con  varij  disegni  di  Porte  fenestre 
et  altri  ornamenti  di  Architettura  Dato  in  luce  da  Gio:  Giacomo  de  Rossi  in 
Roma  alla  Pace.  fol.  Kupfertitel  u.  27  Bl.;  Auswahl  aus  Montano,  Scalzi  u.  a., 
darunter  die  vorige  Folge.  —  Katajaike. 

1395.  Gabriel.  i  Bl.  korinthisches  Kapitell.  Jacobus  Gabriel  Jnuentor,  Joannes 
Asinius  fculpfit.     Nr.   ii   einer  Folge.         Z.  265:265. 

1396.  Charmeton.  Plans  De  divers  edifices  et  Corniches  ...  defsines  par... 
Charmeton...  graves  en  tailles  douces  ä  depens  de  Jean  Andre  Pfeffel  Augsbourg. 
Abrifse  Untfchiedener  Gebälcke  und  Kronwercke ...  Kupfertitel,  11  Bl:  Nr.  2 — 12. 
PI.  ca.  205:305.    Nachstiche  nach  der  Originalausgabe  von  30  Bl.    (Guilm.  S.  68).  — 

Gesimse.     Friese.     Profile. 

1397.  Lebrun.  i  Bl.  Nouvel  Ordre  Francois  de  l'invention  de  Charles  le  Brun 
premier   peintre    du   Roi.     A   Paris   ches    Mariette   rue   S.    lacques   aux   colonnes 

d'HerCuleS.  PI.    447:323.       Guilm.    S.    78:    11    Bl.   Säulenordnung-. 

1398.  Preisler  (Joh.  Dan.)  Neu  Jnventirte  Terminen,  lohann  Daniel  Preislef,  del: 
loh.  Christoph  Weigel,   exe.     Verl.-Nr.  209.    4  Bl:  Nr.  i,  3,   5,  6.  PI.  ca.  220:160. 

1399.  Schübler.  Neu  Inventirte  Attiques  und  Corniche  de  placard  Welche  an 
ftatt  der  Frontons  Bey  offnen  Wercken  zu  gebrauche,  inv:  et  dehn:  loh.  lac: 
Schübler.     Nürnberg    bey  lohann   Jacob   Wolrab.     6   Bl:     Nr.     i — 6.  PI.    ca. 

210:  145-    Bekröimngen. 

1400.  Bergmüller  (Joh.  Andr.).  Gantz  Neu  fehr  nützl:  Säulen  und  andern  Orna- 
menten von  Joh:  Andr:  Bergmüller  invent:  und  gezeichnet.  Excud.  Haered. 
lerem:  Wolffen  in  Augfpurg...  Jacob  Andreas  Friedrich  sculps.  6  Bl:  Nr.  i — 6. 
PI.  ca.  370:220.         Guilm.  S.  428  (unter  Johann  Georg  Bergmüller).  —   sunicn. 

1401.  Rudolph  (Chriftian  Friedr.).  i  Bl.  zwei  Kapitelle  mit  Muschelwerk.  Chriftian 
Friderich  Rudolph.  Haered.  Jer.  Wolffij,  inv.  delin.  et  excud...  J.  G.  Bentz  fculps. 
PI.   198:295.     Guilm.  S.  451:  4  Bl. 

4  Bl.  je  zwei  Kapitelle.    Balth  :  Sigm :  Setlezky,  J.  G.  Bentz  fculps.     loh.  Georg 

Hertel,    excud.    Verl.-Nr.    21,   Nr.   i — 4.         PI.   ca.   200:300.     Aus   dem    ursprüngl. 
Verlag  von  Jer.  Wolff  Erben  übernommen,  darunter  das  vorige  Bl.  (=  Nr.  2). 

1402.  Chereau.  Tables  D'Architecture  Pour  les  Inscriptions  et  Bas  reliefs.  A  Paris 
ches   la  V«    de  F.  Chereau...  6  Bl:    Nr.   i — 6.  PI.  ca.  70:105.  —  Schri/tta/du. 

1403.  Hauer.  2  Bl.  Einfassungsteile  von  Kaminen  und  Fenstern.  Hauer  inv. 
Grossmann  exe.    Verl.-Nr.  55,   Nr.   i,  4.         PI.   162:220. 

1404.  Gilly.     i   Bl.  Karyatide  mit  Gesims.     F.  Gilly  fculp.  PI.  230:140. 


224 


Baukunst  —  Thüren  und  Fenster 


Aus:  Francini,  Li  vre  D'Architecture  [1408]. 


10  c.   Thüren  und  Fenster. 

1405.  Villamena.  i  Bl.  Thürumrahmung  mit  kirchlichen  Allegorien  und  dem  Wappen 
des  Pabstes  Clemens  VIII  (1592 — 1605),  vielleicht  als  Titelblatt  gedacht.  F.  Villa- 
mena.  Fe.  PI.  374:248. 

1406.  Francquart.  Premier  Livre  D'Architecture  De  laqves  Francart.  Contenant 
diuerfes  inuentions  de  portes...  En  Trois  Langves.  A  Brvxelles,  Chez  Hubert 
Anthoine...  1617.  fol.  Kupfertitel,  Widmung,  6  S.,  21  Bl:  Nr.  I  — XXI  (mit  Text 
auf  der  Rückseite),   28.  =  Bl.  XXII.  —  Portale. 

1407.  Radi.  Vari  Disegni  De  Arghitettvra  Ornati  De  Porte  In  Ventati  Da  Ber- 
nardino  Radi  Da  Cortona  In  Roma  L'Anno  1619...  fol.  Kupfertitel,  Widmung,  49 
Bl.,  bez:  Belardino  [Bernardinus]  Radi  cortonese  Jnucntor.  PI.  von  280:200  bis 
210:168.     Cicognara  627  (Wappen  u.    i   Bl.   mehr).  —  Portale. 

1408.  Francini.  Livre  D'Architectvre  Contenant  Plvsievrs  Portiqves...  Par  Alexandre 
Francine  Florentin  ...  A  Paris,  Chez  Melchior  Tavernier ...  1631...  ful.  Titel, 
Porträt  (Bofse  Fecit),  6  S.,  39  Bl:  Nr.  II — XXXX.   Stecher:  Meich.  Tauernier.  —Portale. 

1409.  Collot.  Pieces  D'Architectvre  Ov  Sont  Comprises...  Cheminees,  portes, 
tabernacles  ...  inuentees  par  Pierre  Collot  ...  1633.  A  Paris,  Chez  Mich,  van 
Lochom  ...   fol.    Kupfertitel  (Anthoine  le  Mercier  fecit),  11  Bl.        PI.  ca.  270:175.  — 

Portale.     Kam  hie. 

1410.  Perucci.  Porte  D'Architettvra  Rvstica  D'Oratio  Pervcci...  Date  In  Lvce  Dal' 
Dotr.     Francesco  Svo  P'igl'o  ...    Vittorio   Serena  form    1634.     fol.     Kupfertitel,  2  S., 

19  Bl.,  bez.   mit  Monogr.   @    bczw.   ^^    [inj    |11]  Cor[io|  f.      .Stecher:  Coriolano. 

Cicognara    608.    -  -    Portale. 


Baukunst  —  Thiiren  und  Fenster 


225 


[196].  Pierretz.  Livre  D  Architectvre  De  Porte  et  Cheminees,  de  Linvention  D. 
A.  Pierretz  1647  ...  A  Paris,  Chez  la  Veufue  F.  l'Anglois,  dict  Chartres.  fol. 
Mit  Kupfertitel  u.  Widmung  16  Bl:  Nr.  i — 16.        PI.  ca.  155:110.  —  Portale.   Kamine. 

1411.  Ponsart.  Porte  De  Livre  De  Fr.  Pon.  (handschriftlich  ergänzt  zu:)  Portes 
De  Livres  De  Fr.  Ponsart  1648.     10  Bl.  (Nr.  I — X)  Portale,  aus  Büchern  gebildet; 

bez.  mit  Monogr.     ^         PI.  200-270: 115-180. 

1412.  Poilly  (F.  de).  Nouveaux  Dessins  De  Porte  Cocher  A  La  Mode.  A  Paris 
chez  F.  de  Poilly...  6  Bl:  Nr.  i — 6.  PI.  280:175.  . —  Thüren. 

1413.  Cottart.  i  Bl.  Portal  mit  2  Seitenthüren  und  anschliessendem  Maueransatz; 
bez.  (rechts  unten):    Cottart  fecit.         PI.  94:154. 

1414.  Marot  (Daniel).  i  Bl.  Porte  de  L'antichambre  du  Roy.  Daniel  Marot  fecit; 
(rechts  unten:)  Nr.  i;  (in  der  Mitte:)  Nr.  4.         PI.  217:140. 

[7].  LePautre  (Pierre).  6  Bl.  Portale  nach  Cottart,  Mansart  und  de  Cortonne,  mit 
französischen  Unterschriften,  vermutlich  von  P.  Le  Pautre  gestochen.  A  Paris 
chez  N.  Langlois  ...    Nr.  i — 6.  PL  ca.  240:160.       Guilm.  S.  81   u.  83. 

[8].  LePautre  (Pierre).     Dasselbe.      A  Paris  chez  J.  Mariette... 

[7].  Mansart  (Jules  Hardouin).  Portes  ä  Piacard  et  Lambris.  Dessinez  par  le 
S.r  Mansard  ...  A  Paris  chez  N.  Langlois  ...  Grave  par  (P.)  le  Pautre.  6  Bl: 
Nr.  I — 6,   z.  T.  durch  Abklatsch  verdoppelt.  PI.  ca.  195:135.    —    Thüren. 

1415.  LePautre  (Pierre).  Desseins  De  Portes-Cocheres  ...  ä  Paris  chez  Jean 
Mariette...    P.  le  Pautre  Sculp.     6  Bl:  Nr.  1—6.         PI.  ca.  265:175. 

Portes    cocheres    de    Menuiserie  ...    A    Paris    chez    P.  Mariette  ...    6   Bl: 

Nr.  A — F.         PL  ca.  270:175.  —   r/«', 


'mren. 


[8].  Francard.  Portes  Cochere  De  Menuserie,  nouvellement  gravee  sur  des  Defseins 
de  M."^ Francard.  A Paris  chez  L  Mariette...  6B1:  Nr.i — 6.     PL  ca.  330:210. —  Thuren. 

[7].  Feuillet.  Liure  de  Porte  Cochere,  et  Porte  d'Eglise...  jnuente  et  dessine. 
Par  G.  Feuillet.     A  Paris  chez  N.  Bonnart...  6  BL         PL  ca.  297:220.    —    Thüren. 

1416.  Fäsch.      Grund-mäfsige   Anweifung,    Zu    den  Verzierungen    der    Fenfter 

[Thüren,  Portale,  Kapp-Fenfter] ...  durch  Johann  Rudolph  Fäsch  ...  Erfter  [ — Fünfter] 
Theil  ...  Nürnberg  Verlegt...  bey  Johann  Christoph  Weigel  ...  4°.  5  Bde.  Je 
I  Kupfertitel;  Theil  i:  4  S.,  100  Bl:  Nr.  i — 100  u.  2  Bl.  Handzeichnungen  hinter 
Nr.  60;  Theil  2:  100  Bl:  Nr.  i — 100;  Theil  3:  Vorwort,  100  Bl:  Nr.  i  — 100; 
Theil   4:    Vorwort,    50  Bl:    Nr.  i — 50;     Theil  5:    100  Bl:    Nr.  i  — 100.    —    Fenster. 

Portale.      Gitter.      Thüren, 

1417.  Zinck.  Neue  Faconirte  Fenfter  Jnventirt  und  gezeichnet  von  Paul  Chriftian 
Zincken.  Nürnberg  Verlegts  Johann  Chriftoph  Weigel  ...  4°.  Kupfertitel,  30  Bl: 
Nr.   1—30.         PL  ca.   160:115. 

1418.  Schiibler.     Weitere  Eröffnung  zur   Gründlichen   Säulen   Ordnung  von  neu 

inventirten  Garten  Portalen  mit  Faconnirten  Gatter  oder  Spreng-Wercken.  Inv: 
u:  gezeichnet  von  lohann  Jacob  Schüblern.  loh:  Chrift:  Weigel  exe:  6  Bl:  Tab. 
I — 6.  PI.  ca.  295:185.     Stecher:  Montalegre,   Renz. 

Neu   inventirte   zierliche   Haus-Thüren,    mit...    Gegitter-Wercken   inventirt 

und  gezeichnet  von  Johann  Jacob  Schübler...  Johann  Trautner  exe:  Norimbergae. 
6  Bl:  Nr.  1—6.         PL  ca.  285:175. 

Neue    Faconirte    Fenfter    Verkleidung  ....    Inventirt    und    gezeichnet    von 

Orn-imentstichsammlung  Berlin.  le 


220  üauUimst  —  Thüron  und  Fenster 

Johann    Jacob    Schübler.      Johann    Chriftoph    Weigel  excudit.       6    Bl:    Nr.    i — 6. 

PI.    ca.    280:175.     Poftiih-,      TJüii-i'n.     Fensti-r.      CH/.r. 

1419.  Bergmüller  (Joh.  Andr.).  6  Gantz  Neue  Bortale.  Johann  Andreas  Bergmiller 
Inventiert.  In  Kupffer  gebracht  von  Johann  Jacob  Baumgartner  excud.  Aug.  Vind. 
6  Bl.        PI.  ca  280: 160.  —  Poi-tai,'. 

1420.  Sarron.  6  Bl.  Thüren  mit  geschnitzten  Verzierungen.  loh.  Claudi  Sarron 
inv.  et  del[in]  ...  Haered.  ler.  Wolffij  exe.  Aug.  V.  loh.  Bernhard  Hattinger 
fculps[it].  PI.   ca.  360:240. 

1421.  Leuchte.  9  Bl.  Portale,  Nr.  i — 6,  nebft  den  zugehörigen  Grundrissen.  1.  M. 
Leuchte  inv.  et   delin Göz  et  Klauber  exc[ud].     Aug.  Vind.  PI.  325:205. 

1422.  Preisler.  Ornamenti  d'Architettura  D.  i.  Architectonifche  Verzierungen... 
in  und  aufser  Rom,  zufammengetragen  ...  von  Joh.  Juftin  Preisler.  Zu  finden 
bey  Georg  Martin  Preisler  in  Nürnberg...   1734.     qu.fol.    Mit  Titel  15  Bl:  Nr.  i — 15. 

PI.    ca.     120:200    (z.   T.   hoch).    Portnl,-. 

1423.  Rumpp.  Die  Fünff  Ordnungen  in  Portalen  zu  erlernung  der  Architectur 
mit  unterfchiedliche  Veränderungen  der  Capitaele  ...  gezeichnet  von  Johannes 
Rumpp  ...  in  Augfpurg.  [Mart.  Engelbrecht  excud.]  Verl. -Nr.  35.  6  Bl:  Nr.  171  — 176. 
PI.  ca.  305:205. 

4  Bl.  Portale:  Toscana,   Dorica,  Jonica,   Corinthica.      Nr.  i — 4.     loh.  Rump, 

de),     loh.  Georg  Hertel,  exe.     Verl.-Nr.  loi.         PI.  300:200. 

1424.  Habermann.  6  Bl.  Portale.  F.  X.  Habermas  inv:  et  del:  loh:  Georg  Hertel 
excud.     Verl.-Nr.  167,  Nr.  i — 6.  PI.  ca.  300:200. 

—  3  Bl.    Thüren.     Haberman,   del.     1.  G.  Hertel,  exe.    Verl.-Nr.  298,  Nr.  i — 3. 
PI.  ca.  250: 190. 

1425.  Eichel.  4  Bl.  Thüren.  E.  Eiehel,del.  I.  G.  Hertel,exe:  Verl.-Nr.  317,  Nr.  1—4. 
PI.  ca.  250:160. 

[25 1.  LeCanu.  4  Bl.  Thüren,  geschnitzt.  Davon  2  Bl.  bez:  Le  Canu  Inv.  Dau- 
mont  ex.     Serien-Nr.  P    (in  Delafosse,    Serie  von  25  Heften).  PI.  ca.  320:200. 

1426.  LeCanu.  4  Bl.  aus:  2.«  Cahier.  Portes  cocheres.  (Paris,  Veuve  Chereau). 
Aufschrift:  Plan  Et  Elevation  D'Une  l^orte-Cochere.  Le  Canu  Inv.  et  Sculp.; 
Nr.  2,  4—6.     Z.  ca.  212:160. 

[25].  Puisieux.  1"  [2^,  3«,  40]  Plan  et  Elevation  d'une  Porte  cochere.  Puisieux 
fils  inv.  A  Paris  chez  Daumont  ...  (Bl.  i  auch:)  ä  pres.'  ches  Crepy...  Als  Ver- 
lagszeichen rechts  unten  das  Zeichen:  (!v.  4  Bl:  Nr.  i — 4.  Bl.  2  u.  4  bez:  Le 
Canu  cu[sit].     Gehört  als  Schlussheft  zu  Delafosse,  Serie  von  25  Heften.  —  Portale. 

1427.  Taraval.  Plusieurs  Portails  Et  Portes,  Composes  et  Graves  par  L.  G.  Tara- 
val. A  Paris  rue  St.  Jacques  aux  2  Piliers  d'or  (J.  F.  Chereau).  6  Bl:  Nr.  i  —  6. 
Z.    160-170:115-143. 

1428.  Heiin.  Compositions  Diverses  d'Architecture.  Hclin  [Inv.]  A  Paris  aux 
2   Piliers  d'or  (J.  F.  Chereau).     7   Bl.  PI.  ca.   155:110. 

III.«  Cahier  D'Etudes  de  Croifees  Faites  ä  Rome  et  dans  I'Italie.    A  Paris 

Ch^s  J.  F.  Chereau  ...   Heiin  del.    4  Bl:  Titel,  Nr.  5,  6,  i  Bl.  Risse.       PI.  ca.  155:105. 

Portale.      Fotstcr. 

1429.  Hauer.  4  Bl.  Portale.  l.  H.  del.  loh.  Georg  Hertel  exe.  Verl.-Nr.  387. 
I'I.  215:165;   190:120. 

4  Bl.  desgl.      Joh.^  Hauer  del.  et  Seulp.      Joh.^  Gradmann  exe.     Verl.-Nr.  28, 

Nr.  I — 4.  PI.  ca.  230:160. 

1430.  Fietta.  4  Bl.  Thüren,  Nr.  i — 4,  mit  Maassen  und  deutfehen  Beischriften; 
P>1.   I   bez:   Chez  Fietta   et  Comp  a  Kriegshaber  pres  d'Augsbourg.        PI.  275:200. 


Baukunst  —  Kamine  und  Oefen 


227 


Aus:   Ducerceau,   Second   Livre  D'Architecture  [1124]. 


10  d.  Kamine  und  Oefen. 

1431.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  i  Bl.  Kamin,  angeblich  aus  dem  Pala'zzo  Far- 
nese;   Umrissstich.     Geym.  S.  289. 

1432.  Bernard.  Savvegarde  Povr  Cevx  Qvi  craignent  la  Fumee...  Par  M.  lean 
Bernard,  P.     A  Diion,  Par  Clavde  Gvyot...  1621...    8°.     Titel,   14  S.,  84  81.  Text 

(zweiseitig),  8  S. 

[196].  Pierretz.  Divers  Desseins  De  Chemin^es  A  La  Royalle  Deffignees  et 
grauees  par  A.  Pierretz.  A  Paris  chez  la  Veufue  F.  l'Anglois  dit  Chartres  ... 
Titel,   12  Bl:  Nr.  2 — 13.  PI.  ca.  200:135. 

[1153].  Marot  (Jean).  Diverses  Inventions  Novvelles,  Povr  Des  Cheminees  Avec 
Levrs  Ornemans.  De  l'jnuention  de  lean  Marot,  I.  Marot  fecit.  Titel  u.  10  Bl. 
PI.  ca.   190:120.     Guilm.   S.  82:  24  Bl. 

15* 


228  "  Baukunst  —  Kamine  und  Oefen 

[196].  Pierretz  (le  Jeune).  Cheminees  de  Nouuelle  inuention  Par  Pierretz  le  Jeune. 
A  Paris  chez  l'Auteur...    1666.     6  Bl:  Nr.  i  —  6.  Z.  ca.  240:140. 

[7].  Bullet.  Livre  Nouueau  de  Cheminees  tiree  de  diuers  ouurages  de  M."^  Bullet... 
grave  par  J.  Nolin.    A  Paris  chez  Langlois...  6  Bl:  Nr.  i — 6.       PI.  ca.  273:170. 

1433.  Bullet.  Verfchyde  Schoorsteen  Mantels  nieulykxGeinventeert  door  M."^  Bullet, 
etc...  Cornelus  Danckerts  fecit.  ''Amsterdam  Gedruckt  en  uytgegeven  door  Juftus 
Danckerts...  Verl.-Nr.  20.  22  Bl:  Nr.  i — 22.  PI.  ca.  280:165.  Teils  Gegenstiche 
zu  den  vorigen  Folgen. 

1434.  Poilly  (F.  de).  Nouvelles  Cheminees  ä  Paneaux  de  Glace...  A  Paris  chez 
(F.)  De  Poilly  rue  S.' lacques  ...  6  Bl.  PL  ca.  265:170.  —  Dazu  2  ähnliche  Bl., 
bez:  Mariette  excudit.    Nr.  7,  8  einer  Folge. 

1435.  Poilly  (F.  de).  Nouveau  Livre  De  Cheminees  A  La  Mode.  A  Paris  chez 
F.  Poilly...  6  Bl:   Nr.  i — 6.         PI.  ca.  265:160. 

1436.  Le  Pautre  (Pierre).  Cheminees  Nouvelles  a  la  Mansarde.  A  Paris  chez 
I.  Mariette...  6  81:  Nr.  1—6.  PI.  ca.  280:165. 

[8].  Le  Pautre  (Pierre).  Cheminees  Et  Lambris  A  La  Mode...  Fait  par  P.  le 
Pautre.  A  Paris  chez  N.  Langlois...  6  Bl.  PL  ca.  200:135.  —  Dieselbe  Folge 
ist  aufgenommen  in  Oeuvres  de  Jean  Lepautre  ed.  Jombert,  Folge  Nr.  54. 

[7].  Le  Pautre.     Dasselbe,    12   Bl.,    durch  Abklatsch    der   halben  Platten  hergestellt. 

[8].  Le  Pautre  (Pierre).  Cheminees  a  la  Royalle  a  grand  Miroir  et  Tablette  auec 
Lambris  de  Menuizerie.  A  Paris  chez  N.  Langlois...  6  Bl.  PI.  ca.  200:135. 
—  Dieselbe  Folge  ist  aufgenommen  in  Oeuvres  de  Jean  Lepautre  ed.  Jombert, 
Folge  Nr.  55. 

1437.  Le  Pautre  (Pierre)."  6  Bl.  Kamine.  P.  le  Pautre  fecit.  A  Paris  chez  (J.)  Ma- 
riette...  Nr.  I — 6.  PI.  ca.  270:170. 

1438.  Schenk.  6  Bl.  Kamine,  Nr.  i— 6.  Bl.  i  bez:  P.  Schenk  Exe.  Amft.  C.  Pr.  Verl.- 
Nr.  33.         PI.  ca.  310: 190. 

1439.  Loofs.  Ordonnance  Nouvelle  de  Cheminees  et  dessus  de  Portes  de  Glaces... 
Jnvente  et  Grave  par  Pierre  Loofs...  4  Bl.  PI.  ca.  280:190.  Vgl.  Nagler,  K.-L. 
8,  S.  7  (Loft). 

1440.  LeRouX.  6  Bl.  Salon-Kamine  mit  Spiegeln.  L  B.  le  Roux  inv.  A  Paris 
chez  I.  Mariette...  Nr.   i — 6.         PI.  270:167. 

1441.  Decker.  6  Bl.  Kamine.  Auf  dem  ersten  Bl.  lat.  Widmung  an  den  Pfalzgrafen 
Theodor.  Die^übrigen  Bl.  bez:  P.  Decker,  inv:  delin:  Joh[ann]  Ad[am]  Delfen- 
bach.  fculp:  (2^61:  J.  C.  ReifF  fculp:)  Ier[emias]  Wolff  excud.         PI.  ca.  275:180. 

1442.  Guerard.  Cheminees  Nouvelles  des  plus  ä  la  Mode.  Se  Vendent  ä  Paris 
Chez  N.  Guerard  graveur,  rue  St.  Jacques,  proche  St.  Yues...  6  Bl:  Nr.  i — 6. 
PI.  ca.  260: 175. 

1443.  Blondel.  Desseins  de  Cheminee  et  l'Ambris  de  Menuiserie...  par  Blondel. 
se  vend  ä  Paris  chez  Mariette ...  6  Bl:   Nr.  (i),  2 — 6.     PI.  ca.  305:215.  —  Kaminr. 

1444.  Blondel.  4  Bl.  reiche  Kamine  mit  Beischriften:  Decoration  de  Cheminee... 
A  Paris  chez  Mariette...  Nr.  i — 4.    Vermutlich  aus:  Blondel,  Architecture  francoise 


Baukuust  —  Kamine  und  Oefen  22Q 

(Bl.   I    u.  3  nachgestochen  in:  Blondel,  Distribution   des  maisons  de  plaisance  II, 
pl.  58  u.  61).         PI.  ca.  355:220. 


1).  ^UtiroC-  rrvyerzCc  J.vcc  ^rvvil^c 

Aus:  Marot,  Oeuvres  [9]. 

1445.  Pineau.     6  Bl.  Kamine,    mit  Einzelbeischriften.     Pineau    delin.    A  Paris  Chez 
Mariette  rue  S.  Jacques...  Nr.   i — 6.         PI.  ca.   300:215. 


230 


Baukunst  —  Kamiue  und  Oefen 


1446.  Mansart.  Divers  Decorations  De  Cheminee,  Folge  A  und  B,  je  6  Rl:  Nr. 
I — 6.  Bez:  Jean  Mansart  l'Aine  .  ä  Paris  chez  N.  J.  B.  de  Poilly  ...  [Folge  B:  Et 
a  present  chez  DaumontJ.  Bl.  B  i  bez:  Moreau  Jnv.  Et  fecit,  B  6:  Moreau  f. 
PI.  ca.  380:205. 

1447.  Schübler.  Nouveau  Livre  des  Chemines.  avec  outres  Ornemcns  et  Diverfes 
Mebles  ä  la  Moderne  inv.  et  def.  Jean  Jacques  Schübler.  Joh.  ChVistoph  Weigel 
cxcudit.    6  Bl:   Nr.   i — 6.         PI.  ca.  300:190. 

Second  Livre  de  nouveaux  Cheminees.    ä  la  maniere  de  France  et  d'Angle- 

terre,  pour  s'en  fervir  dans  les  Chambres  Appartements  et  petit  Cabinets  invente 
et  define  par  Jean  Jaques  Schübler.  loh.  Chr.  Weigels  feel.  Wittib,  exe.  6  Bl: 
Nr.  a — f.         PI.  ca.  280: 175. 

1448.  Schiibler.  Nützliche  Vorftellung  und  deutlicher  Unterricht,  Von  Zierlichen... 
Stuben-Oefen ...  von  Johann  Jacob  Schüblern.  Nürnberg,  Jn  Verlegung,  Johann 
Chriüoph  Weigels...  feel.  Wittib...  1728.  fol.  Titelkupfer,  mit  Titel  2  u.  42  S., 
24  Bl:  Nr.  I— XXIV. 

1449.  Fossati.  Uarij  Disegni  De  Camini  De  Gabineti  Inuentati  et  inci:  di  Giorgio 
Fossati...  qu.  fol.    Titel  u.   11  Bl.         PI.  ca.   140-170:210  (Titelbl.  breiter). 

1450.  Rurtipp.  Einige  und  auf  die  neuefte  Facon  eingerichte  Oefen  und  Vafj. 
Inventirt  und  gezeichnet  von  Johannes  Rumpp  Burger  u.  Silber  Kifller  in  Augf- 
purg.    Martin  Engelbrecht  excudit.     Verl.-Nr.  38.     6  Bl:  Nr.  i — 6,  Ifde.  Nr:  185-190. 

1451.  Grendel.  Neu  inventirte  Hollaendifche  Camine,  Erster  [Anderer]  Theil.  Nou- 
veau Livre  de  Cheminees  Hollandoifes ...  G.  de  Grendel,  inven:  Mitellob.  loh: 
Georg  Merz,   excud...  Verl.-Nr.  18,  19  (S,  T).     Je  4  Bl:   Nr.  i — 4.      PI.  ca.   250:120. 

C,Dr-\    1452.  Craaz.      i    Bl.   Kamin.     Gottfr.    Craaz,  inv.   et    del.      loh.    Georg   Hertel,   exe. 
\^7.S.^-l')o     Verl.-Nr.  90.  PI.  295:200. 

1453.  Habermann.  4  Bl.  Kamine.  F.  Xav.  Haberman,  inv.  et  del.  Joh.  Georg  Hertel, 
eicud.    Verl.-Nr.   164,  Nr.   i — 4.  PI.  ca.  295:195.     Stecher:  Em.  Eichel. 

I   Bl.  desgl.  Haberman,    del.      L  G.  Hertel,  exe:    Verl.-Nr.  274,   Nr.  2.  PI. 

255:200. 

1454.  Gauger.     La  Mecanique  Du  Feu...  Par  Mr.  Gauger.     A  Paris...  Chez  CA. 

Jombert...     1749.      12°.    Titel,     10,    267    U.    9    S.;     12    Bl:    Nr.     I 12.    Heizanlagen. 

1455.  Hoppenhaupt.     4  Bl.  Kamine.     Hoppenhaupl  fe[ni:]  [inv.]         PI.  405  :  172-198. — 

Spiegel. 

1456.  Carront.  Nouvelle  Architecture  Touchant  La  Construction  Des  Nouvelles 
Cheminees  divifee  en    deux  Parties...  Par  A.  Carront...  A  Liege,  Chez  l'Auteur. 

i759[i76o].  8°.  Mit  Titel  115  u.  3  S.;  Titel,  10,  60  u.  4  S.,  4  Bl:  (Nr.  I — 4')  u.  2 
Bl.   Handzeichnung. 

[25].  De  Lorme.  2  Bl:  Chambranles  de  Cheminees  dans  le  Gout  moderne.  De 
Lorme  inv.  Daumont  ex.  Serien -Nr.  X  (in  Delafosse,  Serie  von  25  Heften). 
PI.  315:215. 

[25].  Poulleau.  4BI:  Nouveau  Defsin  de  Cheminee ...  Poulleau  invenit  [et]  Sculp[sit]. 
Se  Vend  a  Paris  chez  Daumont.  Serien-Nr.  N  (in  Delafosse,  Serie  von  25  Heften). 
PI.  ca.  320:195. 

[26].  PuisleuX  fils.  4  Bl.  Kamine,  mit  der  Unterschrift:  Elevation  d'une  cheminee 
dans  le  gout  Antique.  De  Puisieux  Inv.,  Daumont  Ex.  Serien-Nr.  BB  (in  Dela- 
fosse, Serie  von  8  Heften).         Z.  270:205. 


Baukunst 


Kamine  und  Oefen 


231 


1457.  Le  Canu.  Suite  De  Cheminees  De  Differentes  Formes  dans  le  Goüt  Antique,  Com- 
posees  et  Gravees  par  le  Canu.  A  Paris  ches  la  V^^  de  F.  Chereau...  4^  Cahier. 
6  Bl:  Nr.   i — 6.  PI.  ca.  285:200. 

Cayer   De    Poeles   Antiques.     A   Paris    ches    la   V«  de  F.  Chereau...  8  Bl: 

Nr.   I — 8,  bez  :  Le  Canu  inv.  Sculp.         PI.  ca.   135:85. 

Suite  De  Poeles  Antiques.  A  Paris  ches  la  V=  de  F.  Chereau...  6  Bl:  Nr.  i- — 6, 

bez:  Le  Canu  inv.  Sculp.       PI.  ca.   125:80.    Ist  eine  andere  Ausgabe  von  Nr.  3 — 8 
der  vorhergehenden  Folge. 

1458.  Bruchon.  Cahier  de  Six  Cheminees  Nouvelles.  Defsine  par  N.  Bruchon. 
Grave  par  Le  Meunnie.  A  Paris  chez  Chereau...  5  Bl:  Nr.  i — 4,  6.  PI.  ca. 
385:200. 

1459.  Ollivier.  Collection  De  Dessins  Des  Poeles  de  formes  antique  et  moderne, 
de  l'invention  et  de  la  Manufacture  du  Sieur  Ollivier,  rue  de  la  Roquette,  faux- 
bourg  Saint-Antoine.  4  S.Text  (mit  Titel),  18  Bl.  in  doppelten  Exemplaren,  von 
denen    eines    mit   der  Hand    gemalt.     Bez:  Bosse    inve.     Taraval  Sculp.       PI.  ca. 

325:190.    Oefeu. 

1460.  Hauer.  IV.  Cahier  des  Fourneaux.  Inv.  def.  et  grave  p.  Hauer.  ä  Augs- 
bourg    dans   le  Negoce  de  l'Acad.  Imper...   4  Bl:  E   i — 4.         PI.  ca.  235:165.  — 

Oe/en. 

1461.  Hardtmuth.  n  Bl.  Oefen,  von  Urnen  bekrönt,  aus  verschiedenen  Folgen, 
Davon  6  Bl.  bez:  los.  Hardtmuth  F.;   i  Bl.  bez:  Borowsky  excu.        PL  ca.  275:120. 

1462.  Richardson.  A  New  Collection  Of  Chimney  Pieces,  Ornamented  in  the 
Style  of  The  Etrufcan,  Greek  and  Roman  Architecture  ...  Nouveau  Recueil  De  Che- 
minees... Compofes  &  Graves  en  Aquatinta  Par  George  Richardson...  Londres: 
Imprime    pour    l'Auteur,     1781.      fol.      Titel,    16    S.,    36  Bl:    Nr.    I — XXXVI.    — 

Kamine. 

1463.  Rode,  i  Bl.  Empfehlungsblatt  für  Oefen  mit  Vignette  und  beschreibendem 
Text.  Unterschrift:...  Berlin,  bey  dem  Stadtverordneten  Rode...  PI.  der  Vignette: 
115:134- 


232 


Baukunst  —  Brunnen 


Aus:  Le  Brun,  Desseins  de   Fontaincs  [1479]. 


10  e.  Brunnen. 

1464.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  i  Bl.  die  Fontaine  des  Innocents  zu  Paris, 
Lang-  u.  Schmalseite  im  Aufriss.  PL  277:400. 

1465.  Giovanni  da  Bologna,  i  Bl:  Exemplar.  Fontis....  Ab  .  SP  .Q-Bononiensi... 
Factae  .  In  .  Vrbe  .  Media .  Anno  .  oo  •  D  .  LXIII.  Romae  Laurentius  Vacarius  Formeis. 
(Brunnen  von  Giovanni  da  Bologna).         PL  323:236. 

1466.  Vredeman.  Artis  Perfpectiuae...  Forniulae...  Inuentor  loan.  Fridmannus 
Frifius.  Liber  primus  Excudebat  Antuerpae  Gerardus  de  lode,  Neomagenfis.  An: 
1568.  Vilerley  kunftliche  ftuck  der  edlen  Perfpectiue,  fampt  mehrerley  Wafser- 
brunnen  vnd  etlichen  Luftgärten...  Newlich  erdacht  vnd  ordonnirt  durch  Hans 
Fridman    Friefs.     qu.foL       Kupfertitel   u.   17   Bl.  PL  ca.   175:250.    —    Brunnen. 

Strasse7innsichtcn . 

1467.  Vredeman.  24  Bl.  Brunnen,  z.  T.  mit  Strassenansichten,  Nr.  i — 24.  Bl.  i  bez: 
Hans  de  Vriefe  Jnuentor  Phls  Galle  excudebat.  PL  ca.  200:140  (z.  T.  quer).  Es 
fehlt  die  Widmung:  Magnifico  Melchiori  Lorichio  pictori  ...  Antverpiae  1573 
(Brunet,  SuppL). 

1468.  Gerard  U.  deVrieS.  3  Bl.  Brunnen  in  Augsburg:  i)  Föns  Amplissimvs  ... 
Avgvsto  Parenti ...  Posita  Anno  ...  MD.XCIII...  Opvs  Huberti  Gerardi.  Delineatio 
Francifci  Aspruck...  Primitiae  Caelatvrae  Lucae  Kiliani...  Cvra  Et  Impens.  Dom. 
Custodis  Aug.  Vindel.  1598.  PL  483:365.  2)  Föns...  Cvm  Imaginibvs  Hercvlis  ... 
Adrian  de  Vries...  Sculptor  huius  fontis...  inuentor.  Wolfg:  Kilian  exe.  Aug. 
Vindel.     Delineavit ...   loannes  Ab  Ach  ...  PL  470:355.       3)  Föns  Ampi.  Cvm 

Imagine   Mercvrii...  Adrian  de  Vries...  sculptor,  innen Wolfgangus  Kilianus... 

glyptes...   1614.         PL  470:360. 

2  Bl.  verkleinerte  Nachstiche  (Augustus-  u.  Hercules-Brunnen)  mit  deutschen 

u.  latein.  Aufschriften.         Z.  265:175. 

1469.  Scalzi.  i  Bl.  Wandbrunnen,  oben  eine  leere  Schrifttafel.  Lud.  Sc.  inuen., 
Caes  Dom(enico)  ine.    1599.  PI.  315:204. 

|793J.  Caus.  Livre  Second  Ov  Sont  Desseignees  plufieurs  Grotes  et  Fontaines... 
par  Salomon  De  Caus  ...  A  Francfort  ...  Jan  Norton  ...  1615.  fol.  Kupfertitel, 
2  S.,  20  Bl:  Nr.  i  —  20,  mit  Text  auf  der  Rückseite.  Gehört  zu  Caus,  Les  Raisons 
Des  Forces  Mouvantes.  —  Grotten. 


Baukunst  —  Brunnen 


233 


[1298].  Maggi.  Fontane  Diverse  ...  di  Roma  et  altre  parte  d'Italia.  Delineate  da 
Giouanni  Maggi...  com  diuerse  altre  nouamente  dall  istesso  inventate  e  poste  in 
luce  ad  instanza  di  Giosepe  de  Rossi  Milanese.  In  Roma...  L'Anno  M.D.C.XVIII. 
qu.fol.  Mit  Titel  33  PI.  auf  17  Bl.,  darunter  i  PL  mit  2  Fontänen  bez:  Corduba 
Deli  &  Sculp.         PL  ca.  200:150. 

[982].  Maggi.  Dasselbe  ...  ad  instanza  di  Gio.  Domenico  Rossi  alla  Pace  1645. 
In  Roma...  L'Anno  M.D.C.XXXXV.  4°.  Mit  Titel  53  BL  Einzelne  BL  bez: 
DB  (zsgez.)  =  Dom.  Barriere;  Nagler,  Mon.  I,   1753.         PL  ca.  200:160. 

1470.  Maggi.  43  Bl.  Brunnen  aus  Rom,  Tivoli  und  Frascati.  BL  i  mit  der  Wid- 
mung: Air  111""°  Sig  Andrea  Corsini  Marchese  ...  Nvova  Racolta  Di  Fontane... 
Gio  Jacomo  Rofsi  D.  D.  D.  Gio.  Jacomo  Rofsi  formis  Rome  alla  Pace...  4°.  Stecher: 
loannes  Maggius,  Franc.  Corduba. 

[1394].  Maggi.     Dasselbe.     58  Bl:  Nr.  1—58,  u.  i  BL  SiegeL 

1471.  Francini.  24  BL  Brunnen,  meist  bez:  T.  de  francini  Jnuen.  1622  [1623,  1624];. 
A[braham]  Bosse,  [M.  Lasne]  Sculp.     Davon  3  BL  vor  der  Schrift,     fol.        PL  ca. 

285:220.       Guilm.    S.  311:    58    Bl.    Grotten. 

[1298].  ParasaCChi.  Raccolta  Delle  Principali  Fontane  dell'  Inclita  Cittä  di  Roma 
dessegnate,  et  intagliate  da  Domenico  Parasacchi  ...  In  Roma...  1637...  Appresso 
Gio.  Batt.=i  de  Rossi...  qu.fol.     Kupfertitel,  20  PL  auf  10  BL         PL  ca.  195:150. 

[7].  Fanelli.     Fontaines  Et  lets  D'Eau,  Dessines  d'apres  les  plus  beaux  lieux  d'Italie 
Par    Fr.    Fanelli...    A    Paris    chez    N.  Langlois    fils  ...    16    Bl:    die    Nrn.   getilgt. 
PL  ca.  200:160. 
Dessins   De    Grottes    Par    Fanelli.      A  Paris  chez  Langlois  fils  ...    5  Bl: 

Nr.   I  —  5.  PL    ca.    220:170.    Grotten. 

1472.  Caus.  Nowelle  Invention  De  Lever  L'Eav  Plvs  Havlt  que  sa  source... 
Par  Isaac  De  Cavs...  Imprime  a  londre,  l'an  1644.    fol.      Kupfertitel,  32  S.,  26  Bl: 

Nr.  I XXVI.    Wasserkünste. 

1473.  Böckler.  Architectura  Curiosa  Nova,  Das  ift:  Neue,  Ergötzliche  ...  Bau- 
und  Waffer-Kunft  ...  befchrieben.  Durch  Georg  Andream  Bocklern...  Nürnberg, 
Jn  Verlegung  Paul  Fürftens...  Seel.  Wittib  und  Erben...  [Der  (erfte) — vierdte 
TheiL]  fol.  Titelkupfer  (Abraham  Aubry  fecit),  Vortitel,  (Theil  i:)  Titel,  32  S., 
4  Bl:  Nr.  i — 4;  Theil  2:  Titel,  14  S.,  40  Bl:  Fig.  1—70;  Theil  3:  Titel,  26  S., 
112  Bl:  Fig.  I — 29,  31 — 34,  36 — '40,  43 — 88,  90 — 120;    Theil  4:  Titel,   29  S.,  36  Bl: 

Nr.    I 36.      Lnbyrbithe.     Beete.      Grotten.     Schlossbanten.     Paläste.      Wasserkünste. 

1474.  Böckler.  Architectura  Curiosa  Nova...  defcripta  Per  Georgium  Andream 
Böcklern...  Et  in  Latinam  Linguam  translata  ä  Johanne  Christophoro  Sturmio ... 
Norimbergae,  Impenfis  Pauli  Fürften  ...  [Pars  (Prima) — Quarta.]  (Vorwort:)  1664. 
fol.  Titelkupfer  (Abraham  Aubry  fecit;  die  Schriftfelder  überklebt),  (Pars  i:) 
Titel,  6  u.  30  S.,  4  Bl:  Nr.  i — 4;  Pars  2:  Titel,  13  S.,  44  Bl:  Fig.  i — 70;  Pars  3: 
Titel,  22  S.,   u6  Bl:  Fig.  i  — 120;  Pars  4:  Titel,  26  S.,   36  Bl:  Nr.  i — 36. 

1475.  Böckler.  Nova  Architectura  Curiosa.  Das  ift:  Neue,  Ergötzliche  ...  Bau- 
Und  WalTer-Kunft ...  befchrieben,  Durch  Georg  Andream  Böcklern...  Nürnberg, 
Jn  Verlegung  Rudolph  Johan  Helmers...  Anno  1704.  [Der  (erfte) — vierdte  TheiL] 
fol.  Titelkupfer  (Abraham  Aubry  fecit),  (Theil  i:)  Titel,  26  S.,  4  Bl:  Nr.  i — 4; 
Theil  2:  Mit  Titel  12  S.,  44  Bl:  Fig.  1—70;  Theil  3:  Mit  Titel  20  S.,  115  Bl: 
Fig.  1—119;  Theil  4:  Mit  Titel  24  S.,  36  Bl:  Nr.  1—36. 


234  Baukunst  —   Brunnen 

1476.  Felibien.  Description  De  La  Grotte  De  Versailles.  A  Paris,  De  L'Imprimerie 
Royale,  (am  Schluss:)  Par  Sebastien  Mabrc-Cramoisy  ...  1676  (unter  der  Vorrede 
als  Verf.  des  Textes:)  P'elibien.     fol.     Titel,   u   S.,  20  Bl.     Stecher:  Steph.  Bandet, 

F.  Chauveau,    J.   Lc    Potre    U.  a.    Muscheln.     Statuen. 

1477.  KrausS.  Description  De  La  Grotte  De  Versailles;  Oder:  Befchreibung  der 
Grotten  zu  Verfailles ...  Durch  Johann  Ulrich  Kraufen...  in  Augfpurg.  fol.  Mit 
Titel  12  S.  französ.,  16  S.  deutscher  Text,  20  BI:  Nr.  i — 20,  verkleinerte  Nach- 
stiche des  vorigen   Werks. 

1478.  Swiddo.  40  Bl.  Springbrunnen  mit  Tieren  nach  Aesop,  aus  einem  Werke 
über  das  Labyrinthe  de  Versailles,  meist  bez:  W.  Svvidde  f.  Ausschnitte  mit 
mehrsprachigem  Text.         PI.  ca   140:90. 

1479.  LeBrun.  Recuell  De  diuers  Desseins  de  Fontaines  Et  De  Frises  Maritimes 
Jnuentez  et  dessignez  Par...  Le  Brun...  Et  fe  vendent  ä  Paris  Chez  Edelinck... 
gr.  fol.     28  Bl.  mit   40  PI.,    bez:  C.  L.  B.    C.  P.  R.     Maasse   verschieden.   —    Bruimcn. 

Friese.     Gottheiten.     Meerwesen.     Kinder. 

1480.  Falda  U.  Venturini.  Le  Fontane  Di  Roma  Nelle  Piazze  E  Lvoghi  Pvblici... 
Disegnate,  Et  Intagliate  De  Gio:  Battista  F'alda.  Date  in  luce  con  direttione,  e 
cura  da  Gio:  Giacomo  De  Rossi...  in  Roma,  alla  Pace...  1691  ...  Libro  Primo. 
Mit  Titel  u.  Widmung  33  Bl:   Nr.  i — 33. 

Le  Fontane   Delle  Ville  Di  Frascati,   Nel  Tvscvlano  ...    Parte  Seconda.      Mit 

Titel  u.  Widmung   18  Bl:  Nr.  i  — 18. 

Le.  Fontane.  Ne'.  Palazzi.  E.  Ne'.  Giardini  Di.  Roma  ...  Disegnate.  Ed.  In- 
tagliate. Da.  Gio.  Francesco.  Ventvrini.  Parte .  Terza  ...  Mit  Titel  u.  Widmung 
28  Bl:    Nr.  1—28. 

Le  Fontane  Del   Giardino   Estense   In  Tivoli  ...    Disegnate,    Et  Intagliate  Da 

Gio:  Francesco  Ventvrini,  Parte  Qvarta...    Mit  Titel  u.  Widmung  28  BI:   Nr.  i — 28. 

qu.fol.  PI.    ca.    225:325.    —    Strassennnsichten.     Grotten.     Gartenkunst. 

1481.  Schenk.  4  Bl.  Terrasse  und  Fontänen  der  Villa  d'Este  in  Tivoli,  mit  den 
Unterschriften:  i)  Confpectus  a  latere  palatii  in  horto  Estensi  in  Tibure...  D.  D.  D. 
Petrus   Schenk;   2  Confpectus    fontis  Magnae  Conchae...    3)  Föns  Sybillae  Tibur- 

tinae...    4)    Föns  Veneris  ...        PL    ca.     500:600.    Kaskaden.      tFasser/iHnste. 

1482.  Switzer.  An  Univerfal  System  Of Water  and  Water- Works...  By  Stephen 
Switzer.  In  Tvvo  Volumes.  London:  Printed  for  Thomas  Cox...  1734.  [An 
Introduction  To  A  General  System  Of  Hydroftaticks  and  Hydraulicks  .. .  Volume  II ... 
London:  Printed  for  T.  Astley  ...  S.  Austen...  and  L.  Gilliver...  1729.]  4°.  Vol.  i: 
Titelkupfer,  Titel,  4,  XXXII,  133  u.  15  S.,  S.  129—274;  9  Bl:  Nr.  1—9.  Vol.  2: 
Titel,  6  S.,  S.  275 — 352  u.  4  S.,  S.  353 — 413,  8,  10  u.  4  S.;  51  Bl:  Nr.  10 — 60  u.  i  Bl. 
zu  S.  368.     Zeichner:  Will.  Halfpenny  u.  a.      Erfinder:  La  Nautre  (=  Le  Nötrc).   — 

\Vandhrittni>'}i .      Knskade/i. 

1483.  GÖZ.  7  Bl.  Brunnenaufsätze :  Figuren  auf  Muschelvverk.  G.  B.  Göz  inv.  del. 
et  Sc.  A.  V.  Vor  der  Adresse  I.  S.  Negges  exe.  u.  vor  den  Nrn.  PI.  ca. 
310:200.        Guilm.  S.  436:  8  Bl. 

1484.  Boucher.  Receuil  De  Fontaines  Jnventees  par  F.  Boucher  Peintre  du  Roy. 
ä   Paris  chez   Huquier  ...  Titel  u.  6  Bl:   Nr.  i — 7.  PI.  ca.  270:170. 

Diverfes    Fontaines.     Boucher,  inv.     loh.  Georg  Hertel,  excud.     Verl.-Nr.  36. 

7  Bl:    Nr.  I — 7.  PI.  ca.  260:160.      Nachstiche    zu    Recueil  de  fontaines,  sccond 

livre. 

Tritonen.     Kinder.     Xyniphen.     Musclieiwerk.     Statuen. 


Baukunst  —  Brunnen 


235 


1485.  PiGrre.  i  Bl.  Brunnen  mit  zwei  Najaden.  pierre  invenit.  Watelet  sculpsit. 
Z.  382:263.     Guilm.  S.  212:  2  Bl. 

1486.  RaUX.  i  Bl:  Fontaine  Publique.  Raux  Inv.  et  Sculp.  a  Paris  ches  la  V^^  de 
F.  de  Chereau...  PI.   150:105. 

1487.  Le  Canu.  6  Bl.  Brunnen,  mit  Unterschriften.  Bl.  i:  Elevation  D'Une  Fontaine 
Publique.  A  Paris  ches  la  V^  de  F.  Chereau...  Le  Canu  Inv.  et  Sculp.  I'=''  Cahier. 
Nr.  I — 6.  PI.  235: 172. 

Suite  de  Fontaines.     Pour  differcnte  Place.     Par  le   Canu.     4  Bl.         PL  ca. 

130:90. 

1488.  Hauer,  i  Bl.  Brunnen.  I.  H.  del.  Ich.  Georg  Hertel  exe:  Veri.-Nr.  392. 
PI.  230:155. 

4  Bl.  desgl.     J.  Hauer,  inv.     Grossmann  exe.     Verl. -Nr.  52,    Nr.  i — 4.  PI. 

ca.  215:155. 


Aus:    Le  Brun,   Desseins  de  Fontaines  [1479]. 


Baukunst  —  Grabmäler 


Aus:    Hoppenhaupt,  Särge  [1507] 


10  f.    Grabmäler. 

1489.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  i  El.  Grabmal  mit  der  Aufschrift:  Svrgite  ■ 
Mortvi  •  Venite  •  Ad  •  Ivdicivm  ■  Salvatoris.     Umrissstich.     Geymüller  S.  288. 

I  Bl.  Sarkophag  mit  leerer  Schrifttafel.         Z.  54:114. 

1490.  Villamena.  i  Bl.  Grabmal  des  Kardinals  Roberto  Poliziano  (f  1559).  F.  Vil- 
lamena   F PL  356:205. 

1491.  Vredeman.  Pictores,  Statvarü,  Architecti  ...  adeste:  &  hunc  libellum  uarios 
Coenotaphiorum  ...  formas  ...  comprehendentem  infpicitote  ...  &  ingeniofae 
manui  loanni  Vredemanni  Frisii...  fauete...  1563.  Hieronymvs  Cock  Excvdebat. 
qu.fol.     Mit  Titel  25   Bl:   Nr.  i- — 3,   5 — 24,  26,  27.        Z.  ca.  170:210(2.  T.  hoch).  — 

Grabtafeln . 

1492.  Fendt.  Monvmenta  Sepvlcrorvm  ...  Excellentivm  Virorvm  ...  De  Archetypis 
Expressa...   Per  Tobiam   Fendt...    1574.     fol.     Kupfertitel,    10  S.,    129  Bl:  Nr.  i — 3, 

3*,    4 — 13,     13*,     14 21,    7.1*^    22,    22"*,     23 125.    Giahla/cln.      Urnen. 

1493.  Fendt.  Monvmenta  Illvstrivm  Virorvm  Et  Elogia.  Editio  Nova,  Aucta 
Antiquis  Monumentis  in  Agro  Trajectino  repertis.  Trajecti  Ad  Rhenvm.  Sump- 
tibus  Gisberti  a  Zyll ...  1671.  fol.  Kupfertitel,  2  S.,  176  S.  mit  87  PI:  Nr.  i — 87, 
38  Bl:  Nr.  88 — 125.  2  Bl.  ohne  Nr.,    8  u.  4  S.     Neue  Ausgabe  des  vorigen  Werks.  — 

Sch  riftiafeln . 

1494.  Scalzi.  i  Bl.  Grabplatte  mit  leerem  Schild  und  zwei  leeren  Rechtecken  für 
die  Inschrift.     I-ud.  Scaki  inventor    Caesar  Dom(enico)  incidebat  1598.     PI.  406:254. 

I    Bl.    Wandgrab     mit    leeren    Feldern,    dreiteilig;    bez:    Lodouico    Scalzi. 

PI.  380:250. 


Baukunst  —  Grabmäler 


237 


[14Ö7].  Radi.  Disegni  Varü  Di  Deposit!  O'Sepvlcri  Inventati  Da  Bernardino  Radi 
Da  Cortona.  In  Roma  L'Anno  1619...  Kupfertitel,  49  Bl.,  meist  bez:  Bernardinus 
Radij  Inventor  S[ebastianus]  Fulc[aris]  fculpsit  [bezw.  exe.];  einige  Bl.  numerirt. 
PI.  von  260:130  bis  290:189.         Cicognara  627  (i  Bl.  u.  Wappen  mehr). 

[1273].  Radi.  Varie  Inventioni  Per  Depositi  Di  Bernardino  Radi  Cortonese.  In 
Roma...   1625.    fol.     Mit  Titel  10  Bl:  Nr.  17 — 26.  PI.  ca.  270:175.     Enthalten  in: 

Vignola  ed.  Amsterdam   1642. 

1495.  Blasset.  Les  Epitaphes  Inventes  Par 
N.  Blasset  D'Amiens.  7BI:  Nr.  i — 7,  bez: 
N.  Blaffet  inuen  ...  I[o]  L'enfant  fculp.  PI. 
212-224:140-153. 

1496.  Marot  (Jean).  I  Bl:  Representation  de 
la  Sepulture  que  Messire  Charles  Mar- 
quis   et  Comte    de  Rostaing    a  fait  faire        

dans  I'Eglise  des  Feuillans  St.  Bernard  de  H 
Paris...  1640.  PL  208:135.  Destailleur,  H 
Notices  S.   136. 

[1153].  Marot  (Jean).  Tombeaux  Ov  Moso- 
lees,  Nouuellement  inuentes,  et  graues  par 
lean  Marot...  A  Paris  chez  Pierre  Ma- 
riette...  fol.  Mit  Titel  10  Bl:  Nr.  i — 10. 
PI.  ca.  210:125. 

1497.  Girardon.  6  Bl.  Grabmal  des  Cardinais 
Richelieu  in  der  Kirche  der  Sorbonne, 
meist  bez:  F.  Girardon  jnuenit  et  fecit... 
A  Paris  chez  G.  Duchange  ...  rue  St.  lac- 
ques.,.  Zeichner  u.  Stecher:  Carolus  Si- 
monneau  u.  B.  Picart.       PI.  meist  360:440 

(Titel    hoch).     Cralmal.     Denkmal. 

1498.  Moreau.  i  Bl:  Le  Rare  Et  Somptvevx 
Tombeav  De  S.  Remy.  E.  Moreau  ex- 
cudit.         PI.  347:436. 

1499.  Berain.  5  Bl.  Katafalke;  bez:  i)  A; 
2)  B;  3)  I.  berain  in  I  Dolivar  fe;  4)  Do- 
livar  fe;  5)  le  Pautre  f.        PI.  ca.  120:70. 

1500.  Reyher.  Monvmenta  Landgraviorvm 
Thvringiae  et  Marchionvm  Misniae  quae 
adhuc  in  Thvringia...  extant...  defcriptione 
illustrata  a  Samuele  Reyhero  ...  Gothae  1692. 

fol.       Kupfertitel,     140   S.,    61   Bl.    Crahta/dn. 

Wapj>en. 


Aus:    Schübler,  Fenfterver- 
kleidung  [1418]. 


1501.  Toro.     Dessein  De  Tombeaux  Nouvellement  Jnventez  par  J.  B.  Toro...  Se 
Vend  a  Paris  Chez  Gautrot...         PI.  ca.  220:325.     Lagrange  92. 

1502.  Bodenehr.     i  Bl.  Sarg  der  Gräfin  Catharina  Henriette  Fleming   (f  1721).     Mit 
lateinischen  Inschriften.    Moritz  Bodenehr  fculps.    Dresd.         PI.  440:350. 

1503.  Schübler.    Reprefentation   d'Orthographie   de    diverfes  fortes  d'Ephitaphes ... 
avec  d'autres  propres  Ornemens  Novellement  jnventes  et  defsignes  par  Jean  Jaques 


23S  l'aukunst  --  Grabmäler 

Schübler.    Johann  Christoph  Weigel  excudit.    6  Bl:    Nr.   i — 6.  PI.  ca.  295:185. 

Stecher:  M.  Renz,   Hier.  BöUmann,  J.   D.  a  Montalegre. 

1504.  Sedelmayr.  i  BhTypusUrnaeSepulchralis...  Abbildung  des  ...  Ehren-Sargs... 
darin  der  Leib...  loannis  von  Nepomuck  ...  Zu  Prag  in  der  hohen  Domkirchen  ... 
auffgeftellet  werden  folle  ...  Jeremias  Jacob  Sedelmayr  Sculpsit  Viennae.  PI. 
555:385.    Entwurf  von  Joseph  Eman.  Fischer  von  Erlach,   geschnitzt  von  Corradini. 

1505.  Rudolph.  Unterfchiedliche  Epitaphien,  inventirt  von  Christian  Friedrich  Ru- 
dolph, und  verlegt  durch  Jeremias  Wolff.  feel.  Erben  in  Augfpurg...  4  BI :  Nr.  i, 
4 — 6.  PI.  ca.  300:195. 

1506.  Wachsmuth.  Diverfes  Epitaphes  ä  la  moderne.  leremias  Wachsmuth,  inven. 
del.  et  Sculp.     loh.  Georg  Hertel,  excud.    Verl.-Nr.   10.    4  BI.  PI.  ca.  300: 195. 

1507.  Hoppenhaupt.  3  Bl.  Särge.  Hoppenhaupt  Seni[or]  del:  [bezw.  inv|.  PI.  ca. 
250:305-340. 

1508.  Müller.  i  Bl.  Sarg,  mit  Beischrift:  Hier  ruhet  der  fterbliche  Theil  Jhro... 
Fürftin...  Sophien  Friedericen  Albertinen  ...  zu  Anhalt  Bernburg...  Ihr  Abschied 
den   7.  Septbr:   1750...  Müller  inv.  et  del.  Z.  450:385. 

1509.  Raux.      i  Bl:  Tombeau  Antique.     Raux  inv.  et  fc...  Nr.  2.         PI.   152:99. 

2  Bl.  Grabtafeln.     Raux  inv.  Sc;   Nr.  4,   5   emer  Folge.     Nr.  4  mit  der  Jahres- 
zahl:   1758.  PI.   140:97. 

1510.  Radel.  i  Bl.  Grabmal  mit  2  weiblichen  Figuren.  Rabel  inv.  et  fe.  (vermutlich 
irrtümlich  für  Radel).  PI.   199:147.     Vgl.  Guilm.  S.   191   (Datum    1769). 

1511.  Nah!.  I  Bl:  Tombeau  De  Madame  Langhans,  invente  et  execute  par  M";  I.A. 
Nahl  dans  l'Eglise  Paroissiale  de  Hindelbanck  ä  2.  lieues  de  Berne.  ä  Basle  chez 
Chr:   de  Mechel.         Z.  (mit  Schrift)  390:257. 

1512.  Unbekannt,  i  Bl.  Grabplatte  mit  den  Figuren  zweier  Auferftehenden.  Punzen- 
stich.        Z.  240:153. 

1513.  Legeay.     2  Bl.  Grabmäler  mit  Zierfiguren.     Davon   i   Bl.  bez:  J.  Legeay  inv. 
et  fe.         PI.  215:158. 

1514.  LeCanu.  Suitte  De  Tombeaux  Antiques.  Le  Canu  Inv.  Seulp.  A  Paris 
ch^s  la    V':  de  F.  Chereau...  6  Bl:  Nr.   i — 6.  PI.  ca.   120:78. 

I  Bl.  Nachstich   im  Gegensinne  zu  Bl.  2;   bez:  Le  Canu  inv.    C.  W.  C.    fec. 

1774.         PI.   126:93. 

1515.  Duval.  4  Bl.  Grabmäler  mit  architektonischem  Aufbau;  davon  2  Bl.  bez: 
Duval  inv.  scup.   1775.  PI.  267:190. 

1516.  Boucher  (der  Jüngere).  Livre  De  Tombeaux  Composes  Et  Graves  par  F.  Bo... 
A  Paris,  ches  la  V^  de  F.  Chereau  ...  7  Bl:  Nr.  i — 7.  PI.  165-180:120-135. 
Guilm.  S.  231:  8  Bl.  ' 

1517.  Hauer.  4  BI.  Grabmäler.  Joh^  Hauer,  del.  et  Sculp.  Joh^.  Gradmann  exe. 
Verl.-Nr.   XXV,    Nr.    1—4.      PI.  ca.  215:160. 

1518.  Grossmann.  2  Bl.  Grabmäler,  C.  A.  Grofsmann  exe.  [J.  L.  St.  f.]  Verl.-Nr.  39, 
Nr.  \,  2.     Auf  Bl.  2  die  Jahreszahl   1779.        PI.  240:180.     Guilm.  S.  457:  4  Bl. 


Baukunst  —   Altäre,  Kanzeln  u.   dergl. 


239 


Aus:    Habermann,  Altäre  [1543]. 

10  g.  Altäre,  Kanzeln  u.  dergl. 

[1407].  Radi.      17  Bl.  Altäre,  bez:    Bernardinus  Radij    Cortonenfis  Inuen[tor].  PI. 

von  265:205  bis  260:135. 

[196].  Pierretz.  Livre  D'Avtels  Et  D'Epitaphes  Deffignez  et  grauez  par  A.  Pierretz. 
A  Paris  chez  la  Veufue  F.  l'Anglois  dit  Chartres...  fol.    Mit  Titel   13  Bl:  Nr.  (i), 

2 13.  PI.    ca.    200:140.    /Utiire.      Grabindlcy. 

1519.  Heil.  I  Bl:  Altare  Sanctissimi  Sacramenti  Miracvlosi,  In  Insigni  Ecclesia  Prin- 
cipali  S.  S.  Michaelis,  Et  Gvdilae,  In  Vrbe  Brvxellensi ...  L.  et  I.  B.  van  Heil  deli- 
neauit...  Petrus  Clouwet   fculpsit   et   excudit   Antuerpiae    1662.         Z.   ca.  945:530. 

1520.  Dolivar.  5  Bl.  aus:  Nouveau  livre  d'autels  invente  et  grave  par  I.  Dolivart...  ä 
Paris  chez  Madame  Le  Pautre...  Nr.  2 — 6;  bez:  [I.]  Dolivart  jnv.  et  fecit.         PI.  ca. 

220:155.    Altare. 

1521.  Seupel.     i  Bl:  Altare  Magnum  Ecclefiae  Cathed:  Argentinenfis Extructum 

Anno   1686.     In  Aere  incifum  ...  ofFert...  Fridericus  Wilhelmus  Schmuck  ...  Typo- 
graphus.     J.  A.  Seupel   fecit.  PI.   525:298.  —  Bnidachin. 

1522.  De!  Frate.  i  Bl.  Orgel.  Unterschrift:  Carolo  Barberino  S.  R.  E.  Cardinali... 
Coeleftinus  Guicciardinus  Abbas...  lo:  Bap:  del  frate  Mediol'.  delin'.  Nicol'.  Billj 
Sculp'.  PI.  560:404. 

1523.  Beger.  i  Bl:  Warhaffter  Abrifs  des  hohen  Altars  zu.  S.  Michaelis,  in  Lüne- 
burg...    L.  Beger.  fculp:         PL  326:407. 


240  Baukunst  —  Altäre,  Kanzeln  u.  dergl. 

1524.  Nathe.  i  Bl.  Abbildung  der  grofsen  Orgel  in  der  Kirche  zu  S.  S.  Petri  et 
Pauli  zu  Görlitz.  Nathe  del.  Dornheim  sculps.  T.  term:  An  der  Orgel  die  In- 
schrift: Evgenivs  Casparini  Organopae  Fecit  MDCC  III.       Z.  (mit  Schrift)  630:490. 

1525.  Decker.  5  Bl.  Altäre.  P:  Decker  inv:  L.  Beger  Sc:  Job.  Chriftoph  Weigel 
excudit.         PI.  ca.  270:180. 

1526.  Tausch,  i  Bl:  Effigies  arcae,  in  qua  Sacra  Tunica...  Christi...  afservatur 
Treviris...  Inventore  Christophoro  Tausch...  artifice  Francisco  Thaddaeo  Lang 
Aurifabro  Augustano.  Bez:  lacob  AndreasFriderich  fculpfitAug:  Vinde:     PI. 370:203. 

1527.  Beduzzi.  2  Bl.  Altäre.  Ant.  Beduci,  invenit.    I.  S.  Negges.  excud.      PI.  ca.  370:230. 

1528.  Fäsch.  6  Bl.  Altäre  in  je  2  Motiven,  Nr.  i — 6.  Bl.  i  bez:  I.  R.  Fäfch  Archit. 
et  Ing.   C.  inv.    loh.   Chriftoph  Weigel,   exe:  PI.  275:175. 

1529.  Wagner,  i  Bl.  Orgel.  Unterschrift:  Unter  der  Regierung  Fridrich  Wilhelms, 
Königs  in  Preusfen,  ist  dieses...  Orgelwerk...  in  der  Berlinischen  neuen  Garnison 
Kirche,  durch  den  Orgelmacher,  Joachim  Wagner  in  denen  2  lahren  1724  und  1725 
erbauet...  worden...  G.  P.  Bufch  fculp.  a  Berlin.  1728.  Joh.  Frid.  Walther...  delin: 
et  scrips.         PI.  510:408. 

1530.  Fischer  von  Erlach,  i  Bl.  Altar  des  Stiftes  S.  Lamprecht;  unten  Widmung 
an  den  Abt  Franciscus.  Bez:  loh.  Ber:  Fischhers  v:  Erlach  Königl:  Hoff  Jngen. 
C.  Engelbrecht  et  J.  A.  PfefFel  sculp.    Vienae.  PL  600:310. 

1531.  Schübler.  Neu  inventierte  Altäre  fambt  einem  Tabernacul  und  einer  Canzel. 
Joh.  Jac.  Schübler  inv.  et  del.  Joh.  Chriftoph  Weigel  excudit.  5  Bl,  PI.  ca. 
290:180.     Stecher:  M.  Renz,  Hier.  Böllmann.  I.  P.  a  Montalegre. 

Neu  Faconirte  Orgel-verkleidungen  und  unterfchiedliche  Wand  Cantzeln... 

Jnventirt  und  gezeichnet  von  Joh.  Jacob  Schubler.  Joh.  Chriftoph  Weigel,  exe. 
6  Bl:  Nr.   1—6.  PI.  ca.  280:175. 

1532.  Hertz.  4  Bl.  Altäre.  Joh.  Daniel  Hertz  invent.  del.  et  excud.  Aug.  Vind. 
lacob  Gottlieb  Thelot  Sculpsit.     Nr.   i — 4.  PI.  ca.  360:200. 

1533.  Leuchte.      4  Bl.   Altäre.      loh.   Mich.  Leichte    inv.  et    del.      Mart.  Engelbrecht 
excud.    Nr.  5  und  6,  je  2  Bl.  mit  Grundriss,  Schnitt  und  Aufriss.     PI.  ca.  310:215. 

1534.  Bergmüller  (Joh.  Andr.).  6  Gantz  Neue  Orgel  Kaesten  Invendirt  von  lohann 
Andreas  Bergmiller  verlegts  lohann  lacob  Baumgartner  A.V.     6  Bl.       PI.  ca.  285:165. 

3  Bl.  Kanzeln  aus:  Ganz  neue  Inventionen   von  Altären  und  schöne  Canz- 

lein...  Inventiert  und  gezeichnet  von  Joh.  Andreas  Bergmüller...  Nr.  3,  4  u.  i 
Bl.  ohne  Nr.;  bez:  [lohann]  Andreas  Bergmiller  [Bl.  3:  Berg  Müller]  Invent[or] 
lohann  lacob  Baumgartner  excudit  Aug.  Vind.  PI.  ca.  300:170. 

Unterfchiedliche  neue  Altar.     lohan  Andreas  Bergmüller  delin.    lac.  Gottlieb 

Thelot  fculps.  lohan  Friederich  Probft,  Haered.  lerem:  Wolffij  excud...  4  Bl. 
PI.  ca.  440:270. 

1535.  Kleiner.  12  Bl.  Altäre  und  Beichtstuhl  aus  Bamberg.  S.  Kleiner  Ingen. 
El.  Mog.  del.  L  A.  Pfeffel  excud.  A.  V.  Nr.  I — XII,  mit  lateinischen  und  deut- 
schen Beischriften.       PI.  ca:  390:230.    Stecher:  I.  G.  Pinz,  ß.  Hattinger,  A.  Hoffer. 

1536.  Obrist,  6  Bl.  Kanzeln.  I.  I.  O.  del.  loh.  Balth,  Probst  direxit  ...  Haered. 
lerem.  Wolffij    exc[ud.]  ...  PI.  ca.  405:210. 

I  Bl.  Altaraufsatz  mit  Kreuz;  inmitten  das  Auge   Gottes.    I.  I.  O.  delin... 

Haered.  ler.  Wolffij   exe...         PI.  303:195. 

(?)  2  Bl.  Altaraufsätze  mit  leeren  Bildflächen.     Haered.  ler.  Wolffij   excud... 

Nr.  3,  6.         PI.  306:  196.    Vermutlich  von  demselben  Meister. 


Baukunst  —  Altäre,  Kanzeln  u.  dergl.  24I 

1537.  Mansard.  2  Bl:  Confessional  du  Roy...  [bezw:  Decoration  du  buffet  d'orgues 
dresse  dans]  la  Chapelle  Royale  de  Versailles...  du  dessein  de  Feu  Mr.  Mansard... 
A  Paris  chez  [Ch.  Ant.j  Jombert...  PI.  ca.  355:220.  Irrtümlich  dem  J.  H.  Man- 
sard zugeschrieben. 

1538.  Pineau.  Nouveaux  defseins  d'Autels  et  de  Baldaquins  inventes  par  le  Sieur 
Pineau.     A  Paris  chez  Mariette  ...  6Bl:Nr.  i — 6.     PI.  ca.  300:215.  —  Altäre.    Baldachin. 

1539.  Rudolph.  Nouveau  Livre  de  diverses  Defseins  ...  pour  Tabernacles,  Autels, 
Epitaphes,  et  d'autres,  invente  et  defsine  par  Chretien  Frederic  Rudolph,  grav^ 
par  Balthasar  Sigmund  Setlezki...  Se  vendent  ä  Augsbourg  chez  les  Heritiers  de 
leremie  Wolff.  Verl.-Nr.  20.  Mit  Titel  4  El:  Nr.  i — 3,  5.  PI.  ca.  330:190. 
Guilm.  S.  451:  6  Bl. 

4  Bl.  Altäre    mit  Muschelwerk   nebst    i  Bl.  Grundrisse.     Chriftian  Friderich 

Rudolph  Haered.    ler.  Wolfij  inv.  delin.  et  excud...  B.  S.  Setletsky,  lohann  Gott- 
frid  [Gottlieb]  Thelott  fculps.     Nr.   i,  (2,  3),  4.  PI.  375-395:  ca.  210. 

I  Bl.  (Nr.  4)   der  vorigen  Folge,  bez:    loh.  Georg  Hertel  excud...    Nr.  3. 

4  Bl.  Kanzeln,    nebst    2   Bl.    Grundrisse.     C.  F.  Rudolph,   inv.   et  del.      loh. 

Bernh.  Hattinger  Sculpsit.    Haered.  ler.  Wolfij  excud...  Nr.  i- — 4.       PI.  ca.  405:220; 
Grundrisse  PI.  325:230. 

1540.  Feichtmayer.  4  Bl.  Altäre.  los:  Feichtmayer  del:  ...  G[od:]B[ern:]  Göz  [Sc.  et] 
excud.     A.  V.         PI.  ca.  380:230. 

I  Bl.  Altar.      Joseph    Feichtmayer    Statuar:    et    Stukator  ä  Salmans:   inv:  et 

delin...  G.  B.  Göz  exe.     Aug.  Vind.         PI.  395:230  (mit  Randlinie). 

1541.  GÖZ.  2  Bl.  Altäre  mit  Baldachinbekrönung.  G.  B.  GÖz  Cath:  inv:  et  exe:  A.  V. 
PI.  ca.  380:225. 

1542.  Junck.  4  Bl.  Kanzeln.  Carol.  Ignat.  lunck,  del.  I.  G.  Thelot,  Sc.  loh.  Georg 
Hertel,  excud...  Verl.-Nr.  31,  Nr.  i — 4.         PI.  ca.  300:200. 

4  Bl.  Altäre.      Ignat.  Carol.  lunck.  inv,  et  del.      loh.  Georg  Hertel,  excud... 

Verl.-Nr.  35.         PL  ca.  300:200. 

Confefsioneaux,  Beicht-Stühle.     Ignat.  Carol.  lunck  del.      loh.  Georg  Hertel 

excud.     Verl.-Nr.  37.     4  Bl:  Nr.  i — 4.         PI.  ca.  360:190. 

Differents   Ornements.  oder  Unterfchiedliche  Aufszierungen.     Ignat.  Carol. 

lunck  del.       loh.  Georg  Hertel  excud.       Verl.-Nr.  39.       4  Bl.  Altäre:      Nr.   i — 4. 
PI.  ca.  300: 190. 

1543.  Habermann.  38  Bl.  Altäre,  Kanzeln^  Orgeln.  Fr.  Xav.  Haberman,  inv.  et 
del.     loh.  Georg  Hertel,  exe.     Meist  je  4  Bl:  Nr.  i — 4.         PI.  300-340 ca.  200. 


0>jVA  Verl.-Nr.   34,   49,y49(bis).    Altäre.  —    Verl.- 

''^^'VS  " 'C>  ""b^    Nr.  119.  Kanzeln  nebst  i   Bl.  Grundrisse.  —  Verl.- 
Nr.  160.   Altäre  nebst  i  Bl.  Grundrisse:    Nr.  1  —  5. 


—  Verl.-Nr.  166.  Kanzeln  nebst  i  Bl.  Grundrisse:  Nr. 
1—5.  —  Verl.-Nr.  177.  Orgeln.  —  Verl.-Nr.  300- 
Altäre.     —  Verl.-Nr.  304.   Kanzeln  (Nr.  1   fehlt). 

16  Bl.  desgl.      Franc.  Xav.  Haberman   inv.  et  del.      Mart.  Engelbrecht  excud. 

Je  4  Bl:  Nr.  i — 4.  PI.  235-390:185-225. 


Verl.-Nr.  86.  Tabernacle.  Lfd.  Nr.  39^—397-  — 
Verl.-Nr.  87.  Kanzeln.  Georg  Gottfr.  Winckler 
fculpsit.     Lfd.  Nr.   399—402.    —     Verl.-Nr.   116 


Kanzeln.    Lfd    Nr.    519—522.   —   Verl.-Nr.   119.    Taber 
nalcel.  [I.  M.  Steidlln,  Sc.].    Lfd.  Nr.  531—534. 


1544.  Rumpp.       4    Bl.     Altäre.     I[oh].    Rumpp    inv.       I[erem].      Wachsmuth     del     et 
fc[ulps].  Mart.  Engelbrecht  excud  ...  Verl.-Nr.  125;  lfd.  Nr.  555 — 558.     PL  ca.  390:225. 

1545.  Röscher.     2  BL  Altäre.      G.  M.  Röscher, del.      loh.  Georg  Hertel,  exe.      Verl.- 
Nr.  60,   Nr.  I,  3.  PL  ca.  325:205. 

4  Bl.  Orgeln.     G.  M.  Roseher, inv.   et   del.      loh.  Georg  Hertel,  cxc.     Verl.- 
Nr.  93,  Nr.  I — 4.  PL  ca.  340:220. 

1546.  Eichel,      i   Bh    Beicht    Stuhl  —  Confefsioneau.       Emanuel  Eichel, Sen.  delin. 
loh.  Georg  Hertel,  excud...  VerL-Nr.  78,  Nr.  6.         PL  340:210. 

Ornamentstichsammlung  Berlin.  l6 


242  Baukunst  —  Altäre,  Kanzeln  u.  dorgl. 

1547.  König.  2  Bl.  Altäre.  I.  G.  Koenig,  inv:  et  del:  loh:  Georg  Hertel,  excud: 
Verl.-Nr.  88,   Nr.  3,  4.  PI.  ca.  300:200.      Guilm.  S.  430:  6  Bl. 

1548.  Pier.  4  Bi.  Altäre.  Carl  Pier  inv.  et  del.  [J.  G.  Thelot  fc]  Mart.  Engel- 
brecht excud.    Verl.-Nr.  54,  lfd.  Nr.  264 — 267.  PI.  ca.  245:170. 

3  Bl.  Beichtstühle.     Carl  Pier  inv.      Mart.  Engelbrecht   exe.    (Verl.-Nr.  83), 

lfd.  Nr.  383^385.  PI.  ca.  240:170. 

1549.  Wachsmuth.  4  Bl.  Altäre,  davon  i  Bl.  Grundrisse.  I.  Wachsmuth,  del.  I.  G. 
Hertel,  exe  .     Verl.-Nr.  244,   Nr.  i — 4.  PI.  310:210. 

4  Bl.  Kanzeln,  nebst  2  Bl.  Grundrissen.     Ierem[ias]  Wachsmuht,  inv:  et  del. 

loh.  Georg  Hertel,  exe.  Verl.-Nr.  122,  Nr.  i — 6.         PL  ca.  300:200. 

1550.  Baur.  i  Bl.  Altar,  loh.  Baur  inv.  et  del.  Mart.  Engelbrecht  excud  .  (Verl.- 
Nr.   131),  lfd.  Nr.  580.         Z.  243:170. 

1551.  Schiliinger.  5  Bl.  Altäre  mit  Kanzeln.  G.  P.  Schillinger,  del.  loh.  Georg 
Hertel,  excud.  Verl.-Nr.  208.    5  Bl:  Nr.  i  —  5.         PI.  ca.  310:200.     Guilm.  S.  451:  7  Bl. 

1552.  Klauber.  4  Bl.  Beichtstühle.  1.  G.  Hertel  excud .  Veri.-Nr.  272.  Nr.  i — 4. 
PI.  ca.  220:180.      Spätere  Auflage  einer  Folge  des  Serienw^erks  der  Gebrüder  Klauber. 

1553.  Neufforge.  Nouveaux  Livres  De  plusieurs  Projets  d'Autels  et  Baldaquins. 
Inventes  et  Dessines  Par  Neufforge,  et  Graves  par  Babel,  Livre  l""-  A  Paris  ch^s 
Jacques  Chereau  ...  Titel  u.  6  Bl:    Nr.  i — 6.      PI.  ca.  350:200.    —  Aitm-c.    BnUncimie. 

1554.  Freundt.  Statua  Sanctissimae  Trinitatis...  Die  Säulen  der  Aller  Heyl:  Drey- 
faltigkeit  Mit  der  Bildung  der  H.  Jungfrauen  Mariae  aus  Kupfer  in  Feiler  Ver- 
guldet,  delTen  Grund  im  Jahr  1717  geleget...  eingeweihet...  beflätiget ...  1755. 
Freündt,  fc:  Olomucij.  PI.   730:450. 

1555.  Schmutzer.  i  Bl:  Abrifs  des  filbernen  Gatters  an  dem  Marianifchen  Gnaden 
Ort  zu  Cell  in  Steiermark...  J.  Wirth  et  J.  Mohser  fecit.  Vrenne;  Jacob  Mathe 
Schmutzer  del.  et.  fculp.  Vienne.  PI.  380:400. 

1556.  Weis,  i  Bl.  Ansicht  des  Marienaltars  zu  Marienthal  im  Elsass.  Mit  der 
Aufschrift:  Dedie  A  La  Reine,  und  französischer  Umschrift.  A  Strasbourg  chez 
Perrier...  Weis  Arg.  fc.         PL  445:275. 

[26].  Le  Canu.  Suitte  de  Retables  d'Autels  ä  Paris  chez  Daumont  ...  4  BL,  bez: 
Le    Canu    Inv.    et    Sculp.,    Daumont   Ex.  PL  ca.  325:207.      Als   Folge   EE   in 

Delafosse,  Serie  von  8  Heften.   —  Aiüre. 

1557.  Lalonde.  Cahier  de  Chaires  ä  Frecher...  Composd  et  dessine  par  la  Londe 
en  1788.  A  Paris  chez  J.  Chereau...  4  Bl.  A — D:  Nr.  i — 4;  bez:  De  la  Londe 
Del.     De  S'.  Morien  Sculp.         PI.  350:230.  —  Knnzcin. 

1558.  Fietta.  Canzlen  nach  neuer  Art...  Chez  Fietta  et  Comp,  ä  Kriegshaber 
pres  d'Augsbourg.     4  Bl:  Nr.  i — 4,  mit  deutschen  Beischriften.       PL  ca.  278:195. 


Meister  W.   I. 


Gartenkunst 


243 


Aus:    Boyceau,  Traite  Du  lardinage   [1563]. 


11.  Gartenkunst. 

1559.  Duperac.  i  IBl:  II  Sontvosiss°  Et  Ameniss»  Palazzo  Et  Giardini  Di  Tivoli. 
Alla...  Regina  :^Catarina  Di  Medici...  Roma...  MDLXXIII  ...  Stefano  Duperac... 
PI.  490:575.     Rob.-Duna.  Nr.  85.     Neudruck  der  Calcografia  Camerale. 

1560.  Vredeman.  Hortorvm  Viridariorvmque  elegantes  &  multiplicis  formae... 
delineatae  älohanneVredmannoFrisio.  Philippus  Gallaeus  excudebat  Antuerpiae.  1583. 
qu.  fol.  Kupfertitel,  20  Bl:   Nr.  i — 20,  mit  den  Beischriften  Dorica,  lonica,  Corinthia. 

8   Bl.    Gärten,  Folge   ohne   Titel,    Nr.    i — 8;    Bl.    i    bez:    Joannes    de   Vries 

Vredma.   inventor.   Philippus  Galleus    excudit.         PI.  ca.   195:250. 

6  Bl.   Gärten  mit  Liebesscenen,  unbezeichnet  und  ohne  Nummer. 

Beete.     Lauben. 

[1298].  Greuter  U.  Scaiehi.  5  Bl.  italienische  Villen-  u.  Parkanlagen,  bez:  Gotte- 
fred'.  de  Scaiehi  exe.  [ff.]  bezw:  M.  Greuter  exe.  [fe.]  1623  bezw:  Franciscus 
Corduba  Fecit.  PI.  ca.  240:350. 

1561.  Loris.  Le  Thresor  Des  Parterres  De  L'Vnivers,  Contenant  Les  Figvres  Et 
Povrtraits  des  plus  beaux  Compartimens,  Cabanes,  &  Labyrinthes  des  lardinages ... 
diftingue  en  trois  liures   par  D.  Loris...  A  Geneve,  Par  Eftienne    Gamonet.   1629. 

40.   Titel,  25   S.,  mit  Nebentiteln  200  S.  Holzschn.  —  Beete.    Labyrinthe. 

1562.  Ferrari.  lo.  Bapt.  Ferrarü  Senensis...  De  Florvm  Cvltvra  Libri  IV  Romae 
Excudebat  Stephanus  Paulinus  1633...  4°.  Kupfertitel,  8,  522  u.  15  S.,  einschliess- 
lich 45  Bl.     Zeichner:  P.  Berrettini,  Andr.  Sacchi,   Guido  Reni.  —  Beete. 

1563.  Boyceau.     Trait6    Dv   lardinage    Selon    Les   Raisons   De   La   Natvre   Et  De 

L'Art  Divise  En  Trois  Livres.  Enfemble  diuers  deffeins  de  Parterres,  Pelouzes 
Bofquets...  Par  lacqves  Boyceav...  A  Paris,  Chez  Michel  Vanlochom...  1638... 
fol.  Porträt,  Titel,  4  S.  Widmg.,    i  Bl.  Table,    87  S.   u.  59  Bl.  —  Beete. 

1564.  Boyceau.  Derselbe  Druck  unter  dem  veränderten  Titel:  Traite  Du  Jardi- 
nage,  Qvi  Enseigne  Les  Ovvrages  qu'il  faut  faire  pour  avoir  un  Jardin  dans  fa 
perfection  ...  Enrichi  de  quantite  de  Figures  gravees  par...  Huret.  Compofe  par... 
Boyceav  De  La  Baravdiere...  Imprime  aux  depens  de  l'Autheur,  &  fe  vend  A  Paris, 
Chez  Charles  De  Sercy ...  1688  ...  fol.    Titel,  (Widmg.  fehlt),  i  Bl.  Table,  87  S.,  41  Bl. 

1565.  Barriere.  Villa  Aldobrandina  Tvscvlana  fiue  uarij  illius  Hortorum  et  Fon- 
tium  profpectus  Dominicus  Barriere  Mafsiliensis  Jnve  e  dehne  e  Sculp.  Romae... 
1647...  fol.  Mit  Kupfertitel,  Widmung  u.  Vorwort  21  Bl:  Nr.  (i),  2 — 6,  8 — 22. 
Maasse  verschieden.     Erfinder  (z.  T):   Dominicus  Zampier.    —  Landhaus.    Wandbilder. 


Grotte}L. 


16^ 


244 


Gartenkunst 


1566.  Royer.  Befchreibung  des  gantzen  Fürftlichen  Braunfchweigifchen  GArtens 
zu  HefTem...  Jn  zwey  Capitul  verfallet  durch  Johann  Royern...  Halberftadt, 
Gedruckt  bey  Andreas  Kolwald...  1648.  4°.  Kupfertitel,  Titel,  6,  128  u.  i  S.,  14 
Bl:   Nr.   I— V,   1—8,   i  El.  ohne  Nr. 

1567.  Silvestre  (Israel).  10  Bl.  Ansichten  des  Gartens  zu  Ruel  mit  Grotten,  Kas- 
kaden und  Fontänen.     Israel  filueftre  delin.     Perelle  fculp.         PI.  ca.   125:205. 

1568.  Overadt.  Hortorvm  Viridariorvmque...  formae  ad  vivum  delineatae  et  aeri 
incisae.  Oueradt  excudit.  Anno  1655.  qu.  fol.  Kupfertitel  mit  der  Unterschrift: 
Der  Vornembfte  vnd  berümften  Luftgartten  in  Europa  nach  dem  leben  ...  zu- 
sammen getragen  du(r)ch  (ausgelöscht:]  Abr.  Hogenb[erg].  15  Bl.  Nachstiche  nach 
verschiedenen  Originalen.  PI.  ca.  225:300.  - —  Lauben. 

1569.  Meusnier.  Veue  du  Palais  Jardins,  et  Fontaine  Darangouesse,  Maison  de 
plaisance  du  Roy  d'Efpagne...  Deffigne  et  grau^  für  les  lieux,  par  L.  Meufnier 
Et   ce   vendent   a   Paris    chez   van    Merlen...    1665.     qu.  fol.    Kupfertitel    u.    9   Bl. 

Z.    ca.    130:240.    Brunnen. 

1570.  Van  der  Groen.  Deux  cens  Modelles...  Zwey  hundert  Garten-Modellen,  Das 
ift,  Wie  man...  Blumenfelder,  und  Gänge  anlegen ...  folle...  A  Amsterdam  ...  Ge- 
druckt  und    verlegt    durch   Marcus    Doornick  ...    1669.     (Verf:   J.   van  der  Groen). 

4°.     Titelkupfer,      mit    Titel      53     S.    Holzschn.      mit     Text.     Beete.     Labyrinthe.     Lauben. 

Sonnenuhren. 

1571.  Falda.  Li  Giardini  Di  Roma  Disegnate  da  Giovanni  Battista  Falda.  Nuova- 
mente  dati  alle  ftampe  con  direttione  di  Giov.  Giacomo  de  Sandrart  in  Norim- 
berga  (1695;  i.  Ausg:  1670).  fol.  Kupfertitel,  18  Bl:  Nr.  I — XVIII.  PL  ca.  260:410. 
Architekten:  Domen.  Fontana,  Rainaldi  u.  a. 

1572.  Van  der  Groen.  Le  Jardinier  Du  Pays-Bas...  Par  J.  vander  Groen...  Avec 
environ  200.  Modelles  de  Parterres  ä  fleurs  &  autres...  A  Bruxelles,  Chez  Philippe 
Vleugart...  1672.  4°.  Titel,  2  S.,  11  Bl.  Holzschn.  bezw.  Text  (zweiseitig);  mit 
Nebentiteln  180  u.  2  S.  Text  bezw.  Holzschn.  —  Beete.   Baumzucht. 

[7].  Aveline.  Grottes.  Jetz  d'eau.  (handschriftlich:)  Aveline  fec.  A  Paris  chez  N. 
Langlois  rüe  St.  Jacques...  6  Bl:   Nr.  A — F  (rechts  oben).         PI.   180:257. 

6B1.  einer  ähnlichen  Folge.  AParischez  N.  Langlois  ...  Nr.  i — 6.     Pl.ca.  180:270. 

6  Bl.  desgl.  A  Paris  chez  N.  Langlois ...  Nr.  A — F  (links  oben).     Pl.ca.  175:270. 

(?)  20  PI.  auf  12  Bl.  Lattenwerk,  z.  T.  mit  Gartenperspektiven;  französische 

Beischriften.     A   Paris   Chez    N.    Langlois...         PI.    ca.    225:310    bezw.    120:180. 

Brunnen.     L^atieniverk. 

1573.  Perelle.     Divers  Veues,  et  Perfpectives  des  Fontaines  et  Jardins  de  Fontaine- 

bel-eau,   et  autres  lieux...  8  Bl:   Nr.   i — 8.  PI.  ca.   130:250. 

[8].  Le  Bouteux.  Plans  Et  Dessins  Nouueaux  de  Jardinage  du  S""  le  Bouteux... 
A   Paris  chez   N.  Langlois...    12  Bl.,  z.  T.   mit   Unterschriften.       PI.  ca.  245:330. 

[7].  Le  Bouteux.  Dasselbe.  Titel  u.  19  Bl.,  meist  durch  Abklatsch  einer  Hälfte  seit- 
lich verdoppelt.    A  Paris  chez  N.  Langlois... 

1574.  Le  Bouteux.  i  Bl.  ursprüngliches  Titelblatt  der  vorigen  Folgen:  Plans  Et 
Desseins...  du  S'  le  Bouteux  fils.    A  Paris  Chez  1.  Nolin  rue  S'  lacques... 

[8].  Le  Pautre  (Pierre).  6  Bl.  Gartenparterres  nach  Le  Notre  und  V.  Touchard. 
A  Paris  Chez  N.  Langlois...  Davon  3  Bl.  bez:  Invente  par  V.  Touchar,  Graue 
par  le  Pautre;  2  Bl.  bez:    Fait  par  Perelle.  PI.  ca.  275:220. 

12  Bl.  Gartenparterres  nach  Le  Notre.  A  Paris  Chez  N.  Langlois...   Nr.  i — 12. 

PI.  ca.  300:200  (z.  T.  quer). 


Gartenkunst 


245 


[zu  [8j  Le  Pautre]  6 
Bl.  Gartenparter- 
res. A  Paris  chez 
(J).  Mariette...  P. 
le  Pautre  fculp.  Nr. 
I — 6.  PI.  ca.  350: 
250  (i  Bl.  quer). 

6   Bl.    Bos- 

quets  von  Ver- 
sailles, in  je  zwei 
Plänen  neben  ein- 
ander. A  Paris 
chez  (J).  Mariette... 
PI.  240:310. 
6  Bl.  Latten- 
werk nach  Le 
Blond  und  Le 
Notre,  vermutlich 
von  P.  Le  Pautre 
gestochen.  A  Paris 
Chez  J.  Mariette. 
...  Nr.  1—6.  PI. 
220:305. 

^ 6  Bl.  Ter- 
rassen und  Frei- 
treppen nach  Le 
Blond  und  Le  No- 
tre. A  Paris  chez 
J.  Mariette  ...  Nr. 
I — 6.  PI.  ca.  230: 
310. 

[8].  Le  Pautre  (P.).  6 
Bl.  Lattenwerk; 
davon  5  Bl.  bez: 
Dessine  et  grave 
par  le  Pautre.  A 
Paris  chez  I.  Ma- 
riette... PI.  ca. 
280:195. 

[7].    Le  Pautre     (P.). 

Dasselbe,  9  Bl., 
durch  Abklatsch 
der  halben  Platten 
hergestellt.  PI.  ca. 
280: 130-150. 

1574'".  Le  Pautre  (P.). 

5  Bl.  Lattenw^erk. 

Gegenstiche  der 
vorletzten  Folge. 
I.  (!)  le  Pautre  in- 
ventor.C.Danckerts 

Fecit.        Justus 
Danckerts  Excudit. 
PI.  275:193. 


Aus:  Boyceau,  Traite  Du  lardinage  [1563]. 


246 


Gartenkunst 


[8].  Le  NÖtre  U.  a.  19  Bl.  Gartenbeete  nach  Le  Nötrc,  Bouticourt  u.  Leblond,  in 
zwei  Folgen.  A  Paris  chez  J.  Mariette  . . .  Nr.  i — 3,  5 — 10  u.  Nr.  i  — 10.  PI. 
ca.   300:220  (die  eine  Folge  quer). 

1575.  Desgots,  Mansard  U.  a.  Liure  De  Parterres  Sc  vend  chez  Daigremont 
rue  Aubriboucher  A  Paris.  9  Bl.,  darunter  je  i  Bl.  bez:  Mansard,  Le  Notre, 
Carlier.  PI.  ca.  300-400:250.  —  Beete. 

1576.  Miller.  Ab-Riffe  unterfchidlicher  Schwedifche  vortrefflichen  Schlöffer, 
Luft-gärten  u.  Refidentze  Jhro  Königlichen  Majeftät  in  Schweden...  Caroli  XII. 
Jn  Kupffer  gebracht  und  zu  finden  bey  Jacob  Miller...  in  Augfpurg.  qu.  fol. 
Kupfertitel,  17  Bl:  Nr.  i — 17.  PI.  ca.  150:205.  Verkleinerte  Gegenstiche  nach 
Dahlberg,  Suecia  Antiqua  et  Hodierna  (1690). 

1577.  Hätzl.  Neüerfundne  und  Elaborierte  Blumen  Stücke...  von  Georgio  Hätzl... 
1697.  leremias  Wolff  Excudit  Augusta  Vindelicorum.  Verl. -Nr.  100.  qu.fol. 
Kupfertitel,   12  Bl:   Nr.  i — 12.         PL   125:240.  —  Beete. 

1578.  Marot  (Daniel).  I  Bl:  Vüe  Et  Perspetiue  De  Voorst  Appartenent  Au  Comte 
D'Albemarle.     1699.     D:  Marot  fecit ...       PI.  495:585.     Destailleur,  Notices  S.  149. 

1579.  Hooghe.  Villa  Angiana.  Vulgo  het  perc  van  Anguiem.  Romanus  de  Hooghe 
del.  et  sc.  Amsterdam  chez  Nicolas  Wisscher.  qu.4°.  Titelbl.  fehlt.  15  Bl: 
Nr.  I — 13  u.  2  Bl.  ohne  Nr.,  bez:  R[omain]  d[e]  Hooge  fe[cit];  I.  Tangena  exc[udit 
tot  leiden...].  PI.  ca.   135:160  (i  Bl:   130:480,   i  Bl:   390:470).       Guilm.  S.  510. 

1580.  Allard.  Neerlands  Veldpracht,  Of  't  Lust  Hof  geflieht  door  Z.  B.  M. 
Willem  III.  Op  't  Loo  ...  Met  de  voornaamfte  gezichten  daar  in  begreepen. 
Te  zamen  gesteld  en  uitgegeeven  door  Carel  Allard,  Tot  Amsterdam  ... 
Representations    au    Naturel    de    Loo  ...    A    Amfterdam    chez    Charles    Allard... 

qu.fol.        Kupfertitel,     16     Bl.  PI.     170:200.    Kasl;ndm. 

1581.  Schynvoet.  S.  Schynvoets  Voorbeelden  Der  Lusthof-Cieraaden,  Zynde  Vaasen, 
Pedestallen,  Orangie  Bakken,  Blompotten  En  Andere  Bywerken  &c.  Te  Amster- 
dam, By  H:  De  Wit...     fol.     Mit  Kupfertitel  24  Bl:  Nr.  i — 24.         PI.  ca.  300:200. 

S.  Schynvoets  Voorbeelden    der   Lusthof-Cieraaden    zynde    Piramiden,    Eer- 

zuylen  en  Andere  Bywerken.     [Te  Amsterdam,  By  H:  de  Witt  ...]  (Bl.  28:)  1704.  fol. 
Mit  Kupfertitel  30  Bl:  Nr.  i — 30.  PI.  ca.  310:205.  Zeichner  u.  Stecher:  J.  Schynvoet  u.a. 

Ziervasen.     Sockel.     Bhciitemiaseti.      Obelisken.     Deiiktiitiler. 

1582.  Hätzl.  Jhro  Königl:  Mayeftett  ...  Josephe  I  ...  Neu  erfundene...  Dedicirte 
Gartten  Parterres,  von  Georgio  Hätzl...  lacob  Müller  fculps...  leremias  Wolff 
excudit  Aug.  Vind.     qu.fol.     Mit  Kupfertitel   12  Bl:  Nr.  i  — 12.  PI.  ca.  218:310. 

(?)   5  Bl.  Ziergärten  mit  architektonischem  Hintergrund;  bez:  I[eremias]  Wolff 

excud.  Aug.  Vind.        PI.  ca.   190:300.     Auf  einem  Bl.  befand  sich  ein  handschrift- 
licher Titel:   Hätzels  Kupfer  Von  Schönen   Gärten  und  Gebäuden. 

1583.  Guernierl.  Delineatio  Montis  A  Metropoli  Hasso-Cassellana  Uno  Circiter 
Milliari  Distantis  Qui  olim  Winter-Casten  ...  dicebatur...  Opera  Joannis  Fran- 
cisci  Guernerii...  Cassellis,  1706.  Typis  Henrici  Harmes .. .  (auch  mit  italienischem 
Titel:)...  Roma  riftampato  In  Cassell,  1706.  Per  Enrico  Harmes...  fol.  2  Titel- 
blätter,  16  S.Text,   16  Bl.      Stecher:  lo.  Hieron.  Frezza,  Alex.  Speculi,   lo.  Fr.  Ven- 

turini    U.  a.    Grotten. 

1584.  Müller.  16  Bl.  Gartenarchitektur  und  Gartenprospekte  aus  dem  Herzoglichen 
I^uftgarten  zu  Saltzthalen,  mit  lat.  u.  deutschen  Unterschriften:  Nr.  i — 16.  Bl.  i 
bez:    1.    lacob    Müller    Delin.       P.  Schenk    lun.  Amft.    C.  P.  PL   175:205.     — 

Gartenhäuser.     Brunnen. 


Gartenkunst 


247 


1585.  Argenville.    La  Theorie  Et  La  Pratique  Du  Jardinage  ...  Par  L.  S.  A.  L  D.  A. 

(z=  Le  Sieur  Ant.  los.  Desallier  d' Argenville).  Nouvelle  Edition.  A  Paris,  Chez 
Jean  Mariette...   1713...  (i.  Ausg:  1709).    4°.    Titel,  6,  293  u.  13  S.,  38  Bl.     Stecher: 

C.  Lucas    U.    a.    Beete.     Bosqiicts.     Laitcniuerk.     Terrassen. 

1586.  Decker.  4  Bl.  Gartenanlagen.  P.  Decker,  inv:  deh  J.  C.  Reiff.  fc:  [Joh: 
Christoph  Weigel  excudit].         PI.  ca.  320:200. 

1587.  Moucheron.  i  Bl:  Plan  Ou  Veüe  De  Heemstede...  Afbeeldinge  Van  Heem- 
stede  In  De  Provincie  Van  Utrecht.    Getekent  door  J.  Moucheron,  en  Geetst,  door 

D.  Stoopendaal.  uytgegeven  by  N.  Visscher ...  PL  1010:722.  Dazu  ein  Situations- 
plan.        PI.   190:1140. 

1588.  FÜlck.  Allerhand  Neue  parterre  und  Blumen  Stuck...  Jnvent[irt]  von  Jo- 
hann David  Fülcken...  Nürnberg  Verlegts  Joh.  Chriftoph  Weigel ...  Erfter  [Anderer, 
Dritter]  Theil.  Verl. -Nr.  159  [160].  qu.fol.  Theil  i:  mit  Titel  13  Bl:  Nr.  i  — 13; 
Theil2:  mit  Titel  12  Bl:  a— m;     Theil  3:  mit  Titel  i2Bl:A — M.      PI.  100-170:180-270. 

-  Beete. 

1589.  Fiilck.  Neue  Garten  Luft,  oder  Völliges  Ornament  ...  von  Johann  David 
Fülcken...  Verlegt  ü.  zufinden  bey  Johann  Andreas  Pfeffel ...  in  Augfpurg.  qu.fol. 
Kupfertitel,  66  Bl:  Nr.  i — 21,  21,  22 — 63,  66,  67.        PI.  ca.  210:320.  —  Beete.    Biumen- 

vasen.     Bassins.     Terrassen.     Hecken.     LattejLwerk. 

1590.  Kiiffner.  Architectura  Viv-Arboreo-Neo-Synem-Phytevtica...  Oder  Neu-erfun- 
dene Bau-Kunft,  Zu  Lebendigen  Baum-Gebäuden...  Von  Friederich  Küffnern... 
Hof,  druckts  Johann  Chriftoph  Mintzel,   1716.    4°.     Mit  Titel  258  u.  3  S.,  18  Bl.  — 

Bauvizncht      Soniienuhroi. 

1591.  De  La  Ouintinye.  Instruction  Pour  Les  Jardins  Fruitiers  Et  Potagers... 
Par  Mr.  (Jean)  De  La  Quintinye...  Nouvelle  Edition  Revue,  Corrigee,  Et  aug- 
mentee...  Tome  Premier  [Second].  A  Paris,  Chez  Cavelier  1739  (i.  Ausg:  1720). 
4°.  2  Bde.  Tome  i:  Titel,  6,  XLVIII,  8-  u.  591  S.,  12  Bl.;  Tome  2:  Titel,  10, 
587  u.  29  S.,   I  Bl.     Stecher:  I.  B.  Scotin.  —  Baumzncht. 

1592.  Switzer.     Ichnographia  Ruftica:  Or,  The  Nobleman,  Gentleman,  and  Garde- 

ner's  Recreation Illustrated  With   above  Fifty   Copper   Plates  ...    The    Second 

Edition  with  large  Additions.  Vol.  I  [II,  III,  Appendix].  By  Stephen  Switzer  ... 
London:  Printed  for  J.  and  J.  Fox...,  B.  Barker...  (&c.).  1742.  (i.  Ausg:  um  1720). 
8°.  3  Bde.  Vol.  i:  Mit  Titel  16,  XLV,  3,  352  u.  16  S.,  3  Bl.;  Vol.  2:  Titelkupfer, 
Titel,  Widmg.,  2,  271  u.  7  S.,  52  BL;  Vol.  3:  Titel,  Widmg.,  12,  XVI  u.  255  S., 
2  BL;      Appendix:  Titel,  96  S.     Stecher:  M.  Vd^.  Gucht  u.  a. 

1593.  Bruin.  De  Lustplaats  Soelen,  In  Dichtmaat  Uitgebreid  Door  Claas  Bruin ... 
Te  Amsteldam,  By  Märten  Schagen...  1723.  4°.  Vortitel,  Kupfertitel,  Titel,  10, 
160  u.  16  S.,  2  BL;  Zeichner:  A.  Rademaker  u.  a. 

1594.  Diesel.  Erluftierende  Augenweide  in  Vorftellung  Herrlicher  Garten...  von 
Matthias  Diefel...   leremias  Wolff  excudit  Aug.  Vind.     Kupfertitel,  4  S.,  50  BL 

Erfte  Vortfetzung  Erluftierender  Augenweide...   Kupfertitel,  Widmg.,    50  Bl: 

Nr.  I — 50. 

Erluftierender  Augen-Weyde   Zweyte   Fortfetzung   vorftellend,  die...  Refidenz 

in  München  (Nymphenburg,  Fürftenried  u.  Schieissheim) ...  Gezeichnet  von  Matthias 
Difel...  Verlegt  von  Johaü  Friederich  Probft,  Jen  Wolff' feel:  Erb...  Kupfertitel, 
42  Bl:  Nr.  i — 42. 

qu.fol.  2  Bde.      Stecher:  loh.  Aug. Corvinus,   Carl  Remshart.  —  Lattenwerk.    Kaskaden. 

Bassins.     Bosrpiets.     Hecken.     Landhäuser.     Paläste. 

1595.  Danreiter.  Luft-Stück  der  Gärten  neu  erfonnen  durch  Franz  Anthony  Dan- 
reiter und  in  Kupfer  verlegt  und  ans  Liecht  gegeben  von  Johann  Andreas 
Pfeff"el...  in  Augfpurg  (folgt  französischer  Titel).     Erfter  [Anderer]  TheiL    qu.fol. 


248  Garlenkunst 

Thcil  i:  Kupfertitel,  20  Bl:  Nr.  1 — 20.  PI.  ca.  215:325;  Theil  2:  Kupfertitel, 
Vorwort,  68  Bl:  Nr.  i — 21,  21,  22 — 67.  PI.  ca.  210:320.  (Thcil  2  ift  Wiederholung 
von:   J.  D.  Fülck,    Neue  Garten   Luft.    Bl.  65  trägt  noch  den  Namen  Fülck).   — 

Beete.     Bassins,     Bltimenmcrk.     Terrassen.     Hecken. 

1596.  Danreiter.  Vier  und  Zwantzig  Gärten-Grundrifse  neu  entworffen  ...  von 
Franz  Anton  Danreiter...  Verlegt  von  Johann  Andreas  Pfeffel  ...  in  Augfpurg 
(folgt  französischer  Titel),      fol.     Kupfcrtitel,  24  Bl:  Nr.  \ — 24.         PI.  ca.  395:290. 

1597.  Danreiter.  Die  Garten  Profpect  von  Hellbrun  gezeichnet...  von...  Garten 
Infpectore ...  Franc.  Anton.  Danreiter  (folgt  französischer  Titel).  J.  A.  Pfeffel... 
excudit  Aug.  Vind.  qu.fol.  Mit  Kupfertitel  20  Bl:  Nr.  i — 20.  Z.  ca.  230:340. 
Stecher:  I.  A.  Fridrich,  C.  Rem[b]shard.  —   Grotten. 

1598.  Danreiter.  9BI.  Schloss  u.  Gärten  zu  Mirabell  in  Salzburg.  Nr.  i — 9,  bez:  levde 
et  defsinee  par  Francois  Antoine  Danreiter.  I.  A.  Corvinus  sculp.  PI.  ca.  245:340. 
Vier  Prospect  des  Schlofs.  zu  Saltzburg  gezeichnet  ...  von  ...  Frantz  An- 
thony Danreiter  (daneben  französischer  Titel).  I.  A.  Pfeffel  ...  excudit  Aug.  Vind. 
4  Bl.         PI.  255:350.     Stecher:  I.  A.  Corvinus. 

1599.  Stoopendaal.  21  Bl.  Ansichten  der  Gärten  des  Schlosses  Zeyst.  Nr.  i — 21.  BI.7 — 10 
bez:Door  D.  Stoopendaal  getek:  en  ge-etft,  by  N:  ViiTcher  metPrivil:  PI.  ca.  160:215. 

1600.  Langley.  New  Principles  Of  Gardening  ...  llluftrated  with...  Grand  De- 
signs... by  the  befl  Hands.  By  Batty  Langley  of  Twickenham.  London :  Printed 
for  A.  Bettesworth  and  J.  Batley...   1728.      4°.      Titel,   XVI,  8,  207  u.  191  S.,  28  Bl: 

Nr.  I— XXII    U.  I— VI.    Labyrinthe. 

1601.  J.  V.  D.  M.  Cieraad  DerLusthooven  ...  Künftig  by  eengefteld  door  J.  V.  D.  M. 
Te  Leyden  By  Hendrick  En  Daniel  Van  Damme,  1730.  fol.  Mit  Titel  8  S.,  Titel- 
kupfer u.   19  Bl.  mit  23  PI:    Nr.  i — 17,  25 — 29  (30).  —  Beete. 

1602.  Richter.  Unterschiedliche  Gattungen  neuer  Risse  und  Vorzeichnungen,  wie 
in  schönen  Gärten  Anmuthige  Lust-Stücke  und  Blumen-Bethe  anzulegen...  er- 
funden und  gezeichnet  von  Siegmund  Richter...  in  Augspurg  bei  Martin  Engel- 
brecht.   Titel  fehlt;  6  Bl.  Gartenanlagen  mit  Unterschriften.         PI.  350:220.  —  Beete. 

1603.  Scllübler.  Neu  Inventirte  Perrons  und  Garten-Profpecten  mit  kleinen  Cascaden 
von  loh:  lacob  Schübler.    lohann  Chriftoph  Weigel,  exe:     6  Bl:  Nr.  i  —  6.      PI.  ca. 

278:175. 

1604.  Scllübler.  Recreations  Perspectives  ...  Perfpectivifche  Beluftigung  und  neue 
Verfuche  von  Kleinen  Luft-Häufern,  wie  auch  allerhand  Künftlichen  Vogel  Bauern, 
famt  unterfchiedlichen  Auffätzen  und  Garten- Werck : ...  inventirt  und  gezeichnet 
von  Johann  Jacob  Schübler...  Nürnberg,  Jn  Verlag  Johann  Chriftoph  Weigels, 
Kunfthändler,  feel.  Wittwe,   1732.    fol.  Titel,   18  Bl:  Nr.   i — 18.  PI.  ca.  260:175. 

Guilm.    S.    427.    Sonnenuhren.     Kiifige. 

1605.  Schübler.  Perfpectivifche  Garten-Beluftigungen  beftehend  in  Zierathen  von 
Sommerhäufsern  und  einer  künftlichen  Verfchönerung  der  Gärten...  Nürnberg,  in 
der  Chr.  Weigel-  und  Ad.  Gottl.  Schneiderifchen  Kunft-  und  Buchhandlung.  1783. 
fol.  Titel,  18  Bl:  Nr.  i  — 18,  z.  T.  bez:  Joh.  Jacob  Schübler  inv.  et  del.  (Titel-Auflage 
des  vorhergehenden  Werks). 

1606.  Schatz,  i  Bl:  Jardin  que  Monsieur  Apell...  ä  Leipsic  vient  de  faire  drefser 
avec  toutes  Les  Batimens.  D.  Schatz  inven.  et  excut.  P.  C.  Zincke  fculp.  Leip. 
PI.  420:630. 

1607.  Unbekannt,      i  Bl:   Eigentlicher  Grundris   des  Befischen  Garten   vor  den 

Grimmifchen  Thor  zu  Leipzig   171.         PI.  370:630. 


Gartenkunst 


249 


60 


i    w 


ö 
o 

> 

bß 
c 

3 

E 
6 

133 


3 
CO 

-1 


3 


1608.  Hora.  Neu  inventiertes  Garten  Werck  Drittes  Büchel  Inventiert  u:  gezeichnet 
von  Matth.  Wilhelm  Hora  Kunft  und  Luftgärtner  in  Augfpurg...  Martin  Engel- 
brecht excud.  A.  V.     6  Bl:   Nr.   13 — iS.  PI.  ca.  300:200. 

1609.  Sgrilli.  Descrizione  Della  Regia  Villa,  Fontane,  E  Fabbriche  Di  Pratolino. 
(Vorwort:)  Bernardo  Sansone  Sgrilli;  (am  Schluss:)  In  Firenze,  L'Anno  MDCCXLII. 


250  Gartenkunst 

Nella  Stamperia  Granducale,  Peri  Tartini  e  Franchi  ...  fol.  Mit  Titel  27  S.,  i  Plan  bez: 
Bernard.  Sgrilli  fecit,  und  6  Bl.  radirte  Ansichten,  bez:  S.  D.  Bella.     PI.  ca.  250:375. 

1610.  Leonardi.  Le  Delizie  Della  Villa  Di  Castellazzo  Defcritte  in  Verfo  Dali' 
Abbate  Domenico  Feiice  Leonard!  Lucchese  ...  (am  Schluss:)  In  Milano,  1743.  Nella 
Regia  Ducal  Corte,  per  Giufeppe  Richino  Malatefta...   fol.  Porträt,  mit  Titel  LXVIII 

U.    2    S.,    23    Bl.    Hecken. 

1611.  Poilly  (N.  J.  B.).     II  Bl.  Lauben,  Tempel  u.  a.  aus  Lattenwerk,  bez:  A  Paris 

chez  N.  J.  B.  de  Poilly  rue  S'.  Jacques  ä  l'Esperance;  i  Bl.  unbez.  PI.  214-255: 
350-395;  I  Bl.  275:370. 

2  ähnl.  Bl:   Vue  des  Berceaux  [de  la  Colonade]  du  Jardin  de  S.  E.  le  G^n^ral 

Comte  d'Althann  en  Allemagne.  Oben  (in  Spiegelschrift):  Vue  D'Allemagne.  Bez. 
wie  die  vorigen  Bl.  PI.  ca.  215:360.  Gegenstiche  nach  S.  Kleiner,  Luftgärten 
aulTer  Wienn  (siehe  oben  Nr.   1048). 

1612.  Over.  Ornamental  Architecture  In  The  Gothic,  Chinefe  and  Modern  Taste... 
For  Gardens,  Parks...  The  Whole  neatly  Engrav'd  On  Fifty  Four  Copper-Plates. 
From  the  Defigns  of  Charles  Over...  London:  Printed  for  Robert  Sayer...  1758. 

8°.  Mit  Titel  8  S.,  51  Bl:  I 54;  es  fehlen  Nr.  12,  15,  17.  CotMsche  Baukunst.  Garten- 
häuser.    Schiffe. 

1613.  Jardins  Anglo-Chinois.  430  Bl.  Gartenanlagen  nach  verschiedenen  Meistern 
nebst  II  S.  gest.  Text,  in  18  Heften:  Cahier  I — IV,  VI — XIX,  meist  mit  dem  Sonder- 
titel: Jardins  Anglo-Chinois  [Cah.  I  mit  dem  Sondertitel:  Detail  Des  Nouveaux 
Jardins  ä  la  Mode  ...].  A  Paris  chez  le  Rouge  Rue  des  Grands  Augustins. 
1770 — 1787.     qu.  fol. 


Cah.  I:  23  Bl:  Nr.  1—23,  3  S.  gest.  Text: 
Nr.  24—26,  I  Bl.  ohne  Nr  ;  Cah.  II:  23  Bl:  Nr. 
1—23;  Cah.  III:  28  Bl:  Nr.  1—28;  Cah.  IV:  30  EI: 
Nr.  1—30;  Cah.  VI:  30  Bl:  Nr.  1-30;  Cah.  VII: 
19  Bl:  Nr.  I — 19,  4  S.  gest.  Text:  Nr.  20 — 23,  4  Bl: 
Nr.  24—27;  Cah.  VIII:  29  Bl :  Nr.  1—28  u.  1  Bl. 
ohne  Nr.;  Cah.  IX:  15  Bl :  Nr.  1-15;  Cah.  X:  13 
Bl:  Nr.  1—13;  Cah.  XI,:  20  Bl:  Nr.i— 20;  Cah.  XII: 


24BI:  Nr.  1—24.  2  S.  gest.  Text:  Nr.  25—26;  Cah.  XIII: 
25  Bl:  Nr.  1—25;  Cah.  XIV:  11  Bl:  Nr.  i— 11;  Cah.  XV: 
28  Bl:  Nr.  1—28;  Cah.  XVI:  30  Bl:  Nr.  1—30;  Cah. 
XVII:  30  Bl:  Nr.  1—30;  Cah.  XVIII— XIX:  i  Bl:  Nr.  i, 
2  S.  gest.  Te,\t:  Nr.  2 — 3,  46  Bl:  Nr.  4 — 49.^  —  Erfinder: 
de  Carmontelle,  de  Cuvillies,  le  Nötre,  u.  a.;  Zeichner  u. 
Stecher:  Bordier,  le  Rouge,  N.  Ransonette,  Michel  u.  a. 
—    Gartenhauser  u.  a. 


1614.  Karl.  Vue  et  Prospect  des  differentes  parties  du  Parc  pres  du  Chäteau  de 
Freundenhain.  Appartenant  a  S.  E.  Le  Card,  et  Princ  Regnant  de  Passau. 
Grave  par  Jean  Frideric  Karl  maitre  de  dessin  de  l'Academie  ä  Passau  et  dessine 
par  sa  Fille.     qu.40.     21  Bl:  Nr.  i — 21;  Titelblatt  fehlt.         PI.  ca.   150:190. 

1615.  Manz.  4  Bl.  Gartenbeete,  bez:  Manz  del.  J[oh].  G[eorg]  Hertel.  exe.  Verl.- 
Nr.  381.  PI.  ca.   180:240. 

1616.  Chambers.  A  Dissertation  On  Oriental  Gardening;  By  S""  William  Cham- 
bers... The  Sccond  Edition,  With  Additions  ...  London:  Printed  by  W.  Griffin... 
fold  by  Him  ...  and  by  T.  Davies  ...  1773.  4°.  Kupfertitel  (G.  B.  Cipriani  inv., 
F.  B.  Bartolozzi  fculp.),  Widmung,  Titel,   163  S. 

1617.  Watelet.  Essai  Sur  Les  Jardins,  Par  M.  Watelet...  A  Paris,  Chez  Prault... 
Saillant  &  Nyon...   Pissot...   1774...     8°.     Vortitel,  Titel,   160  u.  3   S. 

1618.  Galimard.  Architecture  De  Jardins  Dediee  a  Monsieur  Joly  de  Fleury... 
Par...  Galimard  Fils.  A  Paris  Chez  Mond-hare  ...  fol.  Kupfertitel  (Mariliier 
Inv.  et  Delineavit),  68  Bl:  Nr.  i — 68.       PI.  ca.  300:200.     Stecher:  Berthault,  Moreau; 

(Bl.  67    U.  68:)    Moreau    in.    et    f     Beete.     Labyrinthe.     Lattenwerk. 

1619.  Hochenberg.  i  Bl:  Grotte  Artificielle  au  Jardin,  du  Baron  de  Vries 
ä  Voeslau.  Inventee  et  Executee  par  I.  F.  Hochenberg,  Architecte  de  la  Cour... 
Defsine  et  Grave  par  Charles  Schütz...  (am  oberen  Rand:  Ch.  Schütz  Neunte 
bllate   1777).  PI.  530:680. 


Gartenkunst 


251 


1620.  Carmontelle.  Jardin  De  Monceau,  Pres  De  Paris,  Appartenant  A...  Mon- 
seigneur  Le  Duc  De  Chartres...  A  Paris,  Chez  M.  Delafosse...  (&)  M.  M.  Nee  & 
Masquellier...  1779.  gr.fol.  Mit  Titel  12  S.,  18  BI:  Nr.  I— XVIII,  bez:  L.  C.  De 
Carmontelle  inv.  del.      Stecher:  Bertaud,  I.  Le  Roy.  —  Landschaften. 

1621.  HirschfGid.  Anmerkungen  über  die  Landhäufer  und  die  Gartenkunft.  Von 
C.  C.  L.  Hirfchfeld.    Frankfurt  und  Leipzig,  1779.    8°.    Mit  Titelkupfer  u.  Titel  127  S. 

1622.  Hirschfeld.  Theorie  der  Gartenkunft.  Von  C.  C.  L.  Hirschfeld...  Erfter 
[ — Fünfter]  Band.  Leipzig,  bey  M.  G.  Weidmanns  Erben  und  Reich.  1779  [ — 1785]. 
4°.  5  Bde.  Bd.  i  (1779):  mit  Titel  u.  Widmg.  XIV,  230  u.  2  S.;  Bd.  2  (1780): 
mit  Titel  IV,  200  u.  2  S.;  Bd.  3  (1780):  mit  Titel  IV,  251  u.  6  S.,  6  Bl:  Nr.  I— VI; 
Bd.  4  (1782):    mit  Titel  IV,  252  u.  2  S.;    Bd.  5  (1785):    mit  Titel  VIII,    368  u.  9  S., 

I    Bl.         Zahlreiche      Kupfer      im     Text.     Landschaften.     Landhdnscr.     Denkmäler. 

1623.  Ligne.  Der  Garten  zu  Beloeil  nebft  einer  kritifchen  Ueberficht  der  meiden 
Gärten  Europens  Erfter  [Zweiter]  Theil.  Aus  dem  Franzöfifchen  des  ...  Fürften 
de  Ligne  überfetzt,  und  mit  Anmerkungen...  begleitet  von  W.  G.  Becker.  Dresden, 
1799.  Jn  der  Waltherfchen  Hofbuchhandlung.  (i.  Ausg:  1781).  8°.  Theil  i: 
Titelkupfer,  mit  Titel  179  S.;    Theil  2:  Titel,   10  u.   198  S. 

1624.  Schmutzer.  s  Bl:  I"[ — IV«]  Vue  du  Parc  de  Neu- Waldeck  prise  du  Pavillon 
Chinois...  Defsine  ...  et  grave  par  Jac.  Schmuzer,  et  ses  Eleves...  1782;  ein  Bl: 
Plan  du  Parc  de  Neu- Waldeck...  grave  par  Mansfeld.  PI.  ca.  480:640.  Nagler, 
K.-L.    IS,  S.  381. 

1625.  Lille.  Les  Jardins,  Ou  L'Art  D'Embellir  Les  Paysages  Poeme  Par  M.  L'Abbe 
De  Lille...  V.«  Edition.  A  Paris  Chez  Cazin  ...  1791.  (i.  Ausg:  1782).  12°.  Mit 
Vortitel  u.  Titel  143  S.,   i  Bl:  MarilUer  inv. 

1626.  Mason.  The  English  Garden:  A  Poem  In  Four  Books.  By  W.  Mason... 
A  Nev^f  Edition,  corrected.  To  which  are  added  A  Commentary  and  Notes,  By 
W.  Burgh...  York,  Printed  By  A.  Ward:  And  fold  By  J.  Dodsley...  1783.  8°. 
Mit  Titel  IX  u.  243  S. 

1627.  Beyer.  Die  neue  Mufe  oder  der  Nationalgarten...  vorgelegt  von...  Wilhelm 
Beyer.  Wien,  gedruckt  bey  Johann  Thomas  Edlen  von  Trattnern  ...  1784.  gr.fol. 
Titel,  2  u.  21   S.,    II  Bl.   mit   20  PI:   Nr.   (i,  2)  3 — 20  u.   10  Bl.  ohne  Nr.     Stecher: 

Hohenberg,    J.  E.  Mansfeld.    Lauben      Ruinen.     Statuen. 

1628.  Walpole.  Essay  On  Modern  Gardening,  By  Mr.  Horace  Walpole.  —  Essai 
Sur  L'Art  Des  Jardins  Modernes,  Par  M.  Horace  Walpole,  Traduit  En  Francais 
Par  M.  Le  Duc  De  Nivernois,  En  MDCCLXXXIV.  Imprime  ä  Strawberry-Hili,  par 
T.  Kirgate,   1785.    4°.     Engl.  Titel,    französ.  Titel,  94  S.     Text  englisch  u.  französisch. 

1629.  Effai  Sur  La  Nature  Champetre.  En  Vers,  Avec  Des  Notes.  A  Paris, 
Chez  Prault...  1787.  8°.  Titel,  48,  248  u.  3  S.;  auf  dem  Titelbl.  die  handschriftl. 
Notiz:  par  le  M.'s  de  Marnezia. 

1630.  Merigot.  Promenade  Ou  Itineraire  Des  Jardins  D'Ermenonville ,  Auquel  on 
a  Joint  vingt-cinq  de  leurs  principales  vues,  deffine'es  &  gravees  par  Merigot  fils... 
A  Paris,  Chez  Merigot  pere  ...,  Gattey...,  Guyot  ...  Et  ä  Ermenonville,  chez 
Murray.     1788...      8°.      Mit  Titel    68  S.,  25   Bl:    Nr.  0—24,    2  Bl.  Noten.    —    Land- 

Schäften. 

1631.  Wrighte.  Grotefque  Architecture,  Or  Rural  Amüsement...  By  William 
Wrighte...  A  New  Edition.  London:  Printed  for  I.  and  J.  Taylor...  1790.  8°. 
Titelkupfer  (A.  Thornthwaite  inv.',  Jsaac  Taylor  fculp.),  mit  Titel  14  u.  2  S.,  28  Bl: 

Nr.    I — 28.    —     Grotten.     Kaskaden. 

1632.  Heideloff.  Ansichten  Des  Herzoglich-Würtembergischen  Landsizes  Hohen- 
heim  Nach  Der  Natur  Gezeichnet  Von  V.  Heideloff  Und  Durch  Kurze  Beschrei- 


252  .  Gartenkunst 

bungen  Erlaeutert.  Nürnberg  Bey  Johann  Friedrich  Frauenholz.  1795.  fol.  Titel, 
4  S.  Widmung  u.  Vorbericht,  13  S.  Text  u.  6  Bl.  lavirte  Braundrucke.  Vielleicht 
unvollständig. 

1633.  Heideloff.  30  Bl.  Ansichten  aus  Hohenheim,  vermutlich  Tafeln  zu  dem 
vorigen  Werk,  ohne  Text;  lavirte  Braundrucke;  davon  drei  Bl.  in  dem  vorigen 
Werk  vorhanden.         PI.  ca.  300:360. 

1634.  Grohmann.  Ideenmagazin  für  Liebhaber  von  Gärten ,  Englischen  Anlagen 
und  für  Besitzer  von  Landgütern...  Erster  [ — Zwölfter]  Heft.  [Zweyten  Bandes 
Erftes  Stück  oder  Dreizehnter  Heft — Cah.  24.  Dritten  Bandes  Erstes  Stück,  oder 
Fünf  und  zwanzigster  Heft — Cah.  36].  Unter  der  Aufsicht  von  Johann  Gottfried 
Grohmann  ...  herausgegeben.  Leipzig  bei  Friedrich  Gotthelf  Baumgärtner  1796 
[ — 1799]-  (Paralleltitel:)  Recueil  D'Iddes  Nouvelles  pour  la  Decoration  des  Jardins 
...  4°-  3  Bde.  Band  i,  Heft  i— 12:  je  2  Titel,  4  S.,  10  Bl.;  Band  2,  Heft  XIII— 
XXIV:  2  Titel  u.  je  4—14  S.  u.  8—10  Bl.,  insgesamt  112  Bl.  (aus  Heft  XIV  fehlt 
Bl.  VII);  Band  3,  Heft  XXV— XXXVI:  2  Titel  u.  je  4—10  S.  u.  7—10  Bl.,  insge- 

samt   108  Bl.    Carieuhänser.      Gartenm'obd,     Brücken.     Schaukehi. 

1635.  Taylor.  Ideas  for  Rustic  Furniture  proper  for  Garden  Seats  ...  London, 
Printed  for  I.  &  J.  Taylor,  at  the  Architectural  Library,  Holborn.    8°.  Mit  Kupfertitel 

25    Bl:    Nr.    I 25.    GarteumHicl. 

1636.  Taylor.     Decorations   For  Parks  And  Gardens...  London.  Published  by  J. 

Taylor...    8°.    Kupfertitel,     55    Bl:    Nr.     I 55.    CartenhiUiser.     Brücken. 

1637.  Tafchenbuch  auf  das  Jahr  1801  für  Natur-  und  Gartenfreunde...  Tübingen,  in 
der  J.  G.  Cotta'fchen  Buchhandlung.    12°.    Titel,  2  u.  202  S.,   11  Bl. 

1638.  Laar.  Magazijn  Van  Tuin-Sieraden;  Of  Verzameling  Van  Modellen... 
Vor  Groote  En  kleine  Lust-Hoven ...  Getrokken  Uit  De  Voornaamste  Buiten- 
landsche  Werken...  Vermeerderd,  door  G.  Van  Laar.  Nieuwe  Uitgave.  Met  igo 
Platen.  Te  Zalt-Bommel,  Bij  Johannes  Nomann  En  Zoon.  (Vorwort:)  1802.  4°. 
Kupfertitel,  2  S.  Widmg.,  IV  S.  Vorwort,  190  Bl:    Nr.  I — CXC,   100  S.  —  Gartenhäuser. 

1639.  Stieglitz.  Gemähide  von  Gärten  im  neueren  Gefchmacke  dargeftellt  von... 
C.  L.  Stieglitz.     Mit  28  Kupfern.     Neue  Auflage.    Leipzig,    bei  Georg  Vofs.  1804. 

8°.    Mit  Titel    128  S.,    28  Bl:    Nr.    I,    lA G;    II,    IlA— H;     I 11.  Gartenmöbel.   Gondeln. 

1640.  Troll.  Vues  Du  Jardin  Imperial  Et  Royal  Des  Tuileries,  Dessinees  d'aprös 
nature,  Et  Gravdes  Par  Troll...  Paris,  Chez  Bance  Aind...  De  L'Imprimerie  De 
Gille  Fils.   1807.    (Umschlagtitel:)  Vues  Du  Jardin  Des  Tuileries...   1819.    fol.  Titel, 

4  S.,   8  Bl:   Nr.   1—8. 

1641.  Krafft.  Plans  Des  Plus  Beaux  Jardins...  (folgt  englischer  Titel)...  Pläne 
Der  Schönsten  Und  Malerischten  Gärten,  Franckreichs,  Englands  Und  Deutschlands  ... 
von  J.  Gh.  Krafft .. .  [(Premiere),  Deuxieme  Partie].  A  Paris...  1809  [1810].  qu.  fol. 
2  Bde.,  je  12  Hefte.    Partie  i:  mit  Titel  56  S.,  Titelkupfer,  95  Bl:  Nr.  i — 66,  68 — 96; 

Partie    2:     mit  Titel    70  S.,    Titelkupfer,    70  Bl:    PI.    I — 96.  Gartenhäuser.      Gartenmöbel. 

Gondeln. 

1642.  Percier  et  Fontaine.  Choix  Des  Plus  Cdlöbres  Maisons  De  Plaisance  De 
Rome  Et  De  Ses  Environs  Mcsurees  Et  Dessinees  Par  Percier  Et  Fontaine. 
Seconde  Edition  Paris,  Imprimerie  De  Jules  Didot  Aind...  1824  (i.  Ausg:  1809). 
gr.  fol.  Vortitel,  Titelkupfer,  Titel,  72  S.,  76  Bl :  Nr.  i — 38,  39,1,2,  40 — 75.  Stecher: 
Delettre,  Pillement  u.  a.  —  Landhäuser. 

1643.  Zeyher.  Schwezingen  und  feine  Garten-Anlagen.  Von  Gartendirector  Zeyher 
und  J.  G.  Rieger...  Mannheim.  Verlag  der  Schwan-  und  Götzfchen  Hofbuch- 
handlung (1826).    8°.   Kupfertitel,   mit  Titel  u.   Widmg.  VIII,  2,    182  u.   i   S.,   8  Bl, 


Gartenkunst 


253 


254 


Perspektive 


Aus:  Pozzo,   Prospettiva  [1667]. 


12.  Perspektive. 

1644.  Pacioli.  Diuina  proportione  Opera  a  tutti  glingegni  perfpicaci  e  curiofi 
neceffaria ...  M.  Antonio  Capella  eruditiir.  recenfente:  A.  Paganius  Paganinus... 
accuratifsime  imprimebat.  (Widmung:)  Frater  Lucas  Patiolus  Burgenfis  Minoritanus... 
Venetiis...  1509.  fol.  Mit  Titel  12  S.,  33  u.  27  Bl.  Text  m.  Holzschn.  (zweiseitig); 
24  Bl.  Holzschn.  (Buchstaben  mit  Text);  63  Bl.  Holzschn:  Nr.  I — LIX  u.  4  Bl.  ohne 

Nr.     (stereometrische    Figuren).  Lateinische  Majuskeln.     Schri/lkonslnikti'oneii. 

1645.  Dürer.  VNderweyfung  der  meffung,  mit  dem  Zirckel  vn  richtfcheyt,  in 
Linien  ebnen  vnnd  gantzen  corporen,  durch  Albrecht  Dürer  züfamen  getzoge, 
vnd  ...  mit...  figuren,  in  truck  gebracht,  im  jar.  M.  D.  XXV ...  fol.  Mit  Titel 
178  S. ;  Holzschn.  im  Text. 

1646.  Rodler.  Perfpectiua  Eyn  fchÖn  nützlich  büchlin  vnd  vnderweifung  der  kunft 
des  MefTens  ...  Zu  Franckfort  truckts,  Cyriacus  Jacob,  zum  Bart.  1546.  (Vorwort:) 
Hieronimus  Rodler,    fol.    Titel,  87  S.;  Holzschn.  im  Text. 

1647.  Hirsvogel.  4  Bl.  mathematische  und  perspektivische  Konstruktionen.  Bartsch 
131—134- 

1648.  Cousin.  Livre  De  Perfpectiue  de  lehan  Coufm  ...  A  Paris.  De  l'Imprimerie 
de  lehan  le  Royer...   1560...  fol.   Titel,  i  Bl.  Holzschn.,   147  S.  Text  bezw.  Holzschn. 

1649.  Lencker.  Perspectiva  Literaria,  Das  ift,  Ein  klärliche  FürreifTung,  Wie  man 
alle  Buchftaben...  Antiquitetifcher  oder  RÖmifcher  Schrifften ...  in  die  Perfpectif 
einer  flachen  ebnen  bringen  mag,  Durch  Hänfen  Lencker...  Gedruckt  zu  Nürn- 
berg, durch  Paulum  Kauffmann  1695  (am  Schluss:)  1567.  fol.  Mit  Titel  4  S.,  22  Bl. 
Stecher:   M.  Z.  =  Malthes  Zündt.     .A.ndresen  Nr.  56.  —  Bnchsta/n-n. 

1650.  Jamnitzer.  Perspectiva.  Corporum  Regularium.  DAs  ift,  Ein  fleyffige  Für- 
wcyfung,  Wie  die  F'ünfF  Regulirten  Cörper...  gar  Künftlich  in  die  Perfpectiua 
gebracht...  durch  Wentzeln  Jamitzer  ...  in  Nürmberg ...  an  tag  geben...  1568.  fol. 
Kupfertitel,  5  S.,  49  Bl:  A— G:  je  Nr.  I— VI,  H:  I— IUI,  J:  I— III.  Stecher:  J.  A.  = 

JoSt    Amman.       Andresen    I,    217.    TUclhVutter.      Uinrnhm-nugen.     Kolkvei-k.     F./emeiite. 


Perspektive  255 

1651.  Barbaro.  La  Pratica  Della  Perspettiva  Di  Monsignor  Daniel  Barbaro... 
(am  Schluss:)  In  Venetia,  ApprefTo  Camillo  &  Rutilio  Borgominieri  fratelli ...  1569. 
fol.    Mit  Titel   195  u.  12  S.;  Holzschn.  im  Text. 

1652.  Vignola.  Le  Dve  Regole  Della  Prospettiva  Pratica  Di  M.  lacomo  Barozzi 
Da  Vignola.  Con  i  commentarij  del.  R.  P.  M.  Egnatio  Danti...  In  Roma  Nella 
Stamparia  Camerale  l'Anno  1611  ...  (i.  Ausg:  1569.)  fol.  Kupfertitel  (Cherubinus 
Albertü  f.),   6,   145  u.  5  S.;  Holzschn.  u.  Kupfer  im  Text. 

[1649].  Lencker.  Perspectiva,  Hierinnen...  ein...  weg,  wie  allerley  ding...  in  die 
Perfpectif  gebracht  werden  mag...  Durch  Hänfen  Lencker...  publicirt.  Gedruckt 
zu  Nürnberg,  durch  Paulum  Kauffmann.  1595  (am  Schluss:)  1571.  fol.  Titel,  6  S., 
XXIX  Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig),   i  Bl.  Holzschn. 

1653.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  Lecons  De  Perspective  Positive.  Par  Jacqves 
Androvet  du  Cerceau,  Architecte.  A  Paris,  Par  Mamert  Patiffon  Imprimeur.  1576. 
fol.  Mit  Titel  u.  Widmung  11  Bl.  Text  (zweiseitig),  49  Bl:  Nr.  I— XLIX.  Z.  ca. 
200:145.     GeymüUer  S.  299:  60  Bl. 

[1138].  Sirigatti.  La  Pratica  Di  Prospettiva  Del  Cavaliere  Lorenzo  Sirigatti... 
In  Venetia  Per  Girolamo  Francefchi  Sanefe...  1596.  [Libro  (Primo),  Secondo].  fol. 
Libro  i:  Kupfertitel,  6  S.,  43  Bl:  Nr.  i — 43,  meist  mit  Text  auf  der  Rückseite,  i 
Schlussblatt;  Libro  2;    mit  Kupfertitel  22  Bl:  Nr.  44 — 65,  auch  A— Y. 

1654.  Methodus.  1598.  Methodvs  Geometrica.  Das  ift:  KUrtzer  wolgegründter 
vnnd  aufzführlicher  Tractat  von  der  Feldtrechnung  vnd  Meffung...  mit...  Figuren 
Ornirt...  vnd  deutlichen  erklert  (am  Schluss:)  Gedruckt  zu  Nürnberg,  durch 
Valentin  Fuhrmann,    fol.    Titel,  4  S.,   i  Bl.  Text,  XLV  S.,  22  Bl.  Holzschn.  (meist 

zweiseitig).    Feldinessknnst.     Kompasse.      Wagen.     Instrumente. 

1655.  Vredeman.  Perspective  Id  eft,  Celeberrima  ars  infpicientis  aut  tranfpicientis 
oculorum  aciei...  Auetore  loanne  Vredeman  Frifio.  [Perspective  Pars  Altera,  In 
Qva  Praeftantiffima  quaeque  Artis  praecepta...  Auetore  lohanne  Vredemanno  Frifio... 
(auch  mit  dem  Titel:)  Das  ander  Theyl  Der  Hochberhvembten  Khvnst  Der  Per- 
spectiven... Jnventirt,  durch  loan  Friedman  Friefen.  Aufs  geben  zu  Leyden... 
jm  jaer  1605].  Henric.  Hondivs  Scvlps.  Et  Excvd  ...  Lvgdvni  Batavorvm  (am 
Schluss:)  Hagae-Comitis ...  1604.  qu.  fol.  Parsi:  Kupfertitel,  5  S.  mit  2  Porträts, 
15  S.,  49  Bl:  Nr.  i — 49;  Pars  2:  Kupfertitel,  6  S.,  Titel  u.  5  S.,  24  Bl:  Nr.  i — 24. 
Stecher  (z.  T:)  D.  B.  (zsgez.)  =  Th.  de  Bry.   —  Hallen.    Decken. 

[1138].  Cataldi.  Trasformatione  Geometrica...  Di  Pietroantonio  Cataldi...  In  Bo- 
logna Per  Bartolomeo  Cocchi.  161 1  ...  fol.  Kupfertitel,  2  u.  24 S.;  Holzschn.  im  Text. 

[793].  Caus.  La  Perspective,  Avec  La  Raison  des  ombres  et  miroirs.  Par  Salo- 
mon  De  Cavs...  A  Londres,  Chez  Jan  Norton...  1612.  fol.  Kupfertitel,  Widmg., 
3  u.  2  S.,  65  Bl.  Text  bezw.  Kupfer  (zweiseitig),  z.  T.  numerirt. 

1656.  Marolois.  Ars  perspectiva  Qvae  Continet  Theoriam  &  Practicam  Eiusdem 
Authore  Samuele  Maroloisio.  1615.  Hagae...  apud  Henr.  Hondium  ...  Arnhemy 
apud  Johannem  Janfsonium  ...  [Pars  (Prima) — Qvarta]. 

Perspective   5.«,    [6.«]    Partie    De   loan  Vredem[an]    Vriese    Augmentee   et 

Corrigee  en  divers  endroits,  par  Samuel  Marolois.     1615. 

qu.fol.  3  Bde.  Pars  i — 4:  Kupferlitel,  47  S.,  51  Bl:  Nr.  i — 51;  Pars  5:  Kupfer- 
titel, I  Bl.  Text  [äj]  mit  Porträt  (Bl.  ä,  fehlt),  13  S.  (Bl.  B  fehlt),  49  Bl:  Nr.  1—42, 
44 — 49  u.  ein  2'«s  Bl.  zu  Nr.  12,  20  Bl:  Nr.  61  —  80;  Pars  6:  Kupfertitel,  6  S.,  25  Bl: 
Nr.  I — 24  u.  ein  2'«^  ßl.  zu  Nr.  3.  Stecher:  H.  Hondius,  D.  B.  (zsgez.)  =  Th.  de 
Bry.  Pars  5  u.  6  ift  Titelauflage  von:  J.  Vredeman,  Perspective,  Pars  (1),  2 
(1604,   1605). 


256  Perspektive 

1657.  Brunn.  Praxis  Perfpectivae  Das  ift:  VOn  Verzeichnungen  ein  aufzführlicher 
Bericht...  in  die  Deutfche  Sprach  verfertiget  Durch  Lvcas  Brunnen...  Nürmberg, 
Bey  Simon  Halbmeyer...  zufinden.  Vnd  Gedruckt  zu  Leipzig,  Bey  Lorentz 
Kober.  Anno  1615.  fol.  Titel,  10  u.  60  S.,  26  Bl:  Nr.  i — 23;  die  Nummern  24 — 26 
weggeschnitten.     Kupfer  im  Text.  —  Buchstaboi. 

1658.  Pfinzing.  Optica,  das  ift  Gründliche  doch  Kurtze  Anzeigung  Wie  nothwendig 
die  Löbliche  Kunft  der  Geometriae  feye  inn  der  Perfpectiv . . .  Von  dem  Ehrn 
vöften  P:  P:  Burgern  zu  Nürmberg...  zufamen  gebracht...  Getruckt  zu  Augfpurg, 
bey  David  Francken,  Jn  Verlegung  Steffan  Michelfpacher,  Jm  Jahr  1616.  (Verfasser 
nach  Grässe :)  Paul  Pfinzing.  fol.  Kupfertitel  (L.  Kilian  F.),  3  S.  u.  S.  i — 3, 
Bl.  4 — 16  (die  Vorderseiten  Holzschn.),  S.  17,   18. 

1659.  Alberti  (Andrea).  Andreae  Alberti  Zwey  Bücher.  Das  erfle  Von  der  Ohne 
vnd  durch  die  Arithmetica  gefundenen  Perspectiva.  Das  andere  Von  dem 
dartzu  gehörigen  Schatten.  Zu  finden  Jn  Nürnberg  bey  Paulus  Fürflen 
Seel.  wittib  und  Erben  [1671.]  (i.  Ausg:  1623).  fol.  Buch  i:  Kupfertitel,  75  S., 
II  BL,     I    Zeittafel;    Buch  2:    Kupfertitel,    2    u.  S.    77 — 124,   5    Bl.  —  Festun^sinu. 

1660.  Hondius.  Onderwyfinge  Jn  de  Perfpective  Conste,  Door  Hendricvs  Hondivs. 
In  's  Graven-Haghe ,  1624  ...  te  koop  tot  Rotterdam  op  't  Steyger,  by  lan  van 
Waefbergen  de  longe.  (Kupfertitel:)  Institutio  Artis  Perspectivae  Auetore  Henrico 
Hondio.    Hagae...     fol.     Titel,  Kupfertitel,  2  u.  22  S.,  36  Bl:  Fig.  i — 43. 

1661.  Halt.     Peter  Halten...   Perfpectivifche,  allen  Bawleuten  dienende  Reifzkunft . . . 

in  175.  Kupfferftücken ...  Gedruckt  zu  Augfpurg,  durch  David  Francken,  vnd... 
zu  finden  bey  Johann  Remmelin...  in  Vlm...  (Kupfertitel:)  1625.  fol.  Titel,  mit 
Kupfertitel  8  u.  228  S.  Text  bezw.  Kupfer  (Nr.  i — 175),   i   Schlussblatt. 

1662.  Niceron.  La  Perspective  Cvrievse  Ov  Magie  Artificiele  Des  Effets  Mervell- 
levx. ...  Par  le  Pere  F.  lean  Frangois  Niceron...  A  Paris,  Chez  Pierre  Billaine... 
1638  ...  fol.    Vortitel,  Titelkupfer  (Daret  fculpsit),  Titel,  18,  120  u.3  S.,  25  Bl:  Nr.  i — 25. 

1663.  Contino.  La  Prospettiva  Pratica  Di  Bernardino  Contino ...  In  Venetia.  1645. 
fol.     Kupfertitel,  2  u.  46  S.  Text  bezw.  Kupfer  (Nr.  I— XXVIII). 

1664.  Gaultier.  Invention  Nowelle  Et  Brieve,  Po vr  Redvire  En  Perfpective  ...  Com- 
pofe  par  R.  G.  S.  D.  M.  Angeuin.  A  La  Fleche,  Par  George  Griveav...  1648... 
(Privileg:)  Rene  Gaultier  Sieur  de  Maignannes  Angeuin.  fol.  Titel,  17,  iio  S., 
Privileg,  20  Bl.;  Kupfer  im  Text. 

1665.  Le  Clerc.  Pratiqve  De  La  Geometrie,  Svr  Le  Papier  Et  Svr  Le  Terrain. 
Avec  Vn  Novvel  Ordre  &  une  Methode  particuliere.  A  Paris,  Chez  Thomas 
Jolly...  1669...  (unter  der  Widmung:)  S.  Le  Clerc.  12°.  Titel,  Titelkupfer,  4, 
41,   139  u.  8  S.  Text  bezw.  Kupfer.     17  Bl. 

1666.  Le  Clerc.  Discovrs  Tovchant  Le  Point  De  Veve,  Dans  lequel  il  eft 
prouve  que  les  chofes  qu'on  voit  diftinctement,  ne  fönt  veües  que  d'un  oeil.  Par 
Seb.  Le  Clerc.  A  Paris,  Chez  Thomas  Jolly...  1679...  12°.  Titel,  12  u.  86  S. 
Text  bezw.  Holzschn.  u.  Kupfer,   i  Bl. 

1667.  Rozzo.  Prospettiva  De'  Pittori  E  Architetti  D'Andrea  Pozzo...  Parte  Prima 
[Seconda]. ...  In  Roma  1693  [1700].  Nella  Stamperia  di  Gio:  Giacomo  Komarek  ... 
fol.  2  Bde.  Parte  i:  (auch  mit  lateinischem  Titel  und  Text),  Titelkupfer,  4  u. 
204  S.  Text  bezw.  Kupfer,  PI:  Fig.  i  — 100,  5  S.;  Parte  2:  (auch  mit  deutschem 
Titel  u.  Text),  Titelkupfer  (Theodoro  Vercruys  Fe...),  12  S.,  i  Bl.,  211  S.  Text 
bezw.  Kupfer,  PI:  Fig.  i  — 118,   4  S.;  i  Bl.,   15  S.     Stecher:  Girol.  Frezza  u.  a.  — 

Decken.     Kuppeln.     Altiire.     Thüren.     Fenster.     Konso!e7i. 


Perspektive 


257 


1668.  POZZO.  Perspectivae  Pictorum  atque  Architectorum,  I  [II].  Pars...  Inventa... 
ä  Fr.  Andrea  Puteo...  Der  Mahler  und  Baumeifter  Perfpectiv,  Erfler  [Zweyter] 
Theil  ...  verkleinert  ...  Von  Johann  Boxbarlh  [(Th.  2:)  Von  Georg  Conrad 
Bodeneer]...  in  Augfpurg...  verlegts...  Jeremias  WolfF...  Druckts  Pet.  Detlefffen, 
1708  [1711]-  fol.  2  Bde.  Theil  i:  Titel,  Titelkupfer,  2,  iio  u.  2  S.,  102  Bl: 
Fig.  I  — 100;  Theil  2:  Titelkupfer  (G. 
Conrad  Bodenehr  sc),  Titel,  106  u.  2  S., 
120  BI:  Fig.  I  — 118. 

1669.  Wallet.  La  Geometrie  Pratique, 
Divisee  En  Quatre  Livres...  Ouvrage 
enrichi  de  cinq  cens  Planches  gravees 

en  Taille-douce Par  AUain  Manesson 

Mallet ...  Tome  Premier  [ — Quatrieme]. 
A  Paris,  Chez  Anisson  ...  1702...  8°. 
4  Bde.  Je  i  Vortitel  u.  Titel;  Tome  i: 
Porträt,  20,  346  u.  i  S.;  Tome  2:  8  u. 
337  S.;  Tome  3:  10,  359  u.  i  S. ;  Tome  4: 
8,  281  u.  1   S.  Text  bezw.  Kupfer. 

1670.  Schiibler.  Perspectiva.  Pes  Pictv- 
rae.  Das  ift:  Kurtze  und  leichte 
Verfafsung  Der  Practicabelften  Regvl, 
zur  Perfpectivifchen  Zeichnungs-Kunft. 
Erfter  [Zweyter]  Theil...  inventirt... 
von  Johann  Jacob  Schübler.  Nürnberg, 
Jn  Verlag  Chriftoph  Weigels  ...  1749 
[1753]-  (Vorwort  zur  i.  Ausg:  1719J. 
fol.  Theil  i:  Titelkupfer,  6  u.  43  S., 
24BI:  AA,  A— X;  Theil  2:  Titelkupfer, 
mit  Titel  57  u.  3  S.,  23  Bl:  Nr.  2 — 24. 
Stecher:    Hieron.    Böllmann,     Michael 

RentZ    U.  a.    Decken.     Kuppeln.     Portale. 

1671.  Courtonne.  Traite  De  La  Perspec- 
tive Pratique  ...  Par  le  Sieur  Cour- 
tonne... A  Paris,  Chez  Jacques  Vin- 
cent... 1725...  fol.  Vortitel,  Titelkupfer, 
Titel,  12,  116  u.  2  S.,  33  Bl.  Stecher: 
A.  Aveline,  Lucas,  G.  I.  B.  Scotin  Major. 

1672.  Heineken.  Lucidum  Prospectivae 
Speculum,  Das  ift:  Ein  heller  Spiegel 

der  Perspective Wozu  noch  beygefügt 

find  Achtzehen  Plafonds  oder  Decken- 
Stücke  von  diverfen  Sorten  ...  Von 
Paul  Heineken...  in  Lübeck  ...  Augs- 
purg,  Jn  Verlag  Jerem.  Wolffs.  Seel. 
Erben.  An.  1727.  fol.  Titelkupfer  (Georg 
David  Nefsenthaler   sculps  ...),  Titel,   2 

Säulenordnuiigen.     Portale.     Beiclitstühle.     Kanzeln. 


Aus:  Schynvoet,  Voorbeeld 


j.  32  S.,  95  Bl: 

Grabiit'dler.     Altä 


Nr.  I— 95  (Fig. 

e.     Decken. 


1673.  Jeaurat.  Traite  De  Perspective  A  L'Usage  Des  Artistes...  felon  la  Methode 
de  M.  le  Clerc...  Par  M.  Edme-Sebastien  Jeaurat...  A  Paris...  Chez  Charles- 
Antoine  Jombert...  1750...  4°.  Mit  Titel  VI,  2  u.  240  S.Text  bezw.  Kupfer,  PI: 
Nr.  I — C.      Mit  Vignetten,   gestochen  von   Soubeyran   u.  Babel. 

Ornamentstichsamnilung  Berlin.  I  7 


>58 


Dekoration 


13.  Dekoration 


(Innenausstattung,  Monumental-,  Theater-  und 
Architekturmalerei). 

1674.  Mantegna.  C.  Ivlü  Caesaris  Dictatoris  Trivmphi  De  Gallia,  Aegypto...  trium- 
phantis...  Ab  Andrea  Mantinea  ...  Mantuae  in  Ducali  Aula  coloribus  expressi. 
Aeneis  Typis  Dominici  de  Rubels  ...  Romae  ...  1692.  qu.  gr.  fol.  Kupfertitel, 
9  Bl:   Nr.   i — 9.  PI.  ca.  400:445.     Stecher:   Rob.  van  Audenaerde.  —    Trinmphzug. 

Trophäen, 

1675.  Raffael.  Loggie  di  Rafaele  nel  Vaticano  (Parte  prima.  Unter  dem  Vorwort:) 
A  Rome  MDCCLXXII.  Chez  Marc  Pagliarini ...  Kupfertitel  mit  Porträt  (Petrus 
Camporesi  delin.  Joannes  Volpato  sculp.),  2  S.  Vorwort,  2  Bl.  Thüren:  Nr.  A  u.  B, 
14  Bl.  Pilaster:  Nr.  I — XIV,  i  Bl.  Übersicht  mit  Grundriss,  bez:  Cai  Savorelli  Pict. 
et  Pet.  Camporesi  Arch.  delin.    Joann.  Ottaviani  sculp  ... 

Seconda  Parte  Delle  Logge  Di  Rafaele  Nel  Vaticano  Che  Contiene  XIII.  Volte 

Ed  I  Loro  Respettivi  Quadri  Pubblicata  In  Roma  L'Anno  MDCCLXXVI.    Kupfer- 
titel, 13  Bl:   Nr.  I — XIII,  bez.  wie  vorher. 

Terza  Ed  Ultima  Parte   Delle  Logge...  Che  Contiene  11  Compimento  Degli 

Ornati,  E  De'  Bassirilievi  Antichi...   MDCCLXXVIl.    Kupfertitel,   12  Bl:  Nr.  i  — 12, 
bez:    Ludovicus    Teseo    Taurinensis    delin.      Joannes    Volpato    sculp. 

Romae     1774    [1775,     1776].      gr.   fol.       3   Bde.       Brunet    IV,    S.     11  10.    Hallen.      Grottesken. 

Thüren.    Sticckverzlerungen.    Fruchtgehhnge.     Pllastcrornajncjitc.     Reliefs.     Blbelscenen.     Decken.     Lünctten. 

1676.  Raffael.  26  Bl.  Decken  und  Lünetten  der  Loggien  des  Vatikan,  zwei  Folgen 
von  je  13  lavirten  Bl:  Nr.  I — XIII.  Unbezeichnet;  die  zweite  Reihe  mit  lateinischen 
Bibelsprüchen  und  italienischen  Maassftäben.    qu.  fol.  PI.  ca.  310-350:560-580.  — 

Decken.     Lünetten.      Grottesken.     Frucht gch'dnge. 

1677.  Raffael.  Imagines  Veteris  Ac  Novi  Testament!  A  Raphaele  Sanctio  Vrbi- 
nate  In  Vaticani  Palatii  Xystis...  Expressae.  Jo.  Jacobi  de  Rubels  cura,  ac  sumpti- 
bus,  delineatae,  incisae,  ac  typis  editae.  (Widmg:)  Romae  1674.  qu.  fol.  Kupfer- 
titel, Titelkupfer  mit  Widmung,  52  Bl:  Nr.  i — 52  (Bl.  53  fehlt?).  PI.  ca. 
250:260-300.    Stecher:  Petrus  Aquila,  Caesar  Fantettus.  —  Bihciscenen. 


Dekoration 


259 


1678.  Raffael.  Pictvrae  Raphaelis  Sanctij  Vrbinatis  Ex  Avla  Et  Conclavibvs  Palatij 
Vaticani...  In  Aereas  Tabvlas  Nvnc  Primvm...  Dedvctae...  Typis  Ac  Svmptibvs 
Dominici  De  Rossi,  lo.  lacobi  Filii,  Romae...  1722.  Franciscvs  Aqvila  Delineavit, 
Et  Incidit.    qu.  gr.  fol.     Mit  Kupfertitel  22  Bl:   Nr.  i — 19;    Nr.  3  in  4  Bl.    getrennt. 

PI.    ca.    480:680.    Wandbilder.     Decken. 

1679.  Raffael.  Eminentissimo...  Camillo  Maximo...  Parerga,  atq.  ornamenta,  ex 
Raphaelis  Sanctij  prototypis,  ä  Joanne  Nannio  Vtinensi,  in  Vaticani  Palatij  Xystis, 
partim  opere  plastico,  partim  coloribus  expressa ...  dico,  etdeuoueo...  lo.  lacobus 
de  Rubels.     Petrus  Sanctus  Bartolus  delin.  incid.  [Romae].    qu.  fol.    Mit  Kupfertitel 

43    Bl:    Nr.    I 43.  PI.    meist    ca.    130:180.    —    Meerwesen.     Reliefs. 

1680.  Raffael.  Psyches  et  Amoris  Nuptiae  ac  Fabula,  a  Raphaele  Sanctio  Urbi- 
nate,  Romae  in  Farnesianis  Hortis  trans  Tyberim  expressa.  A  Nicoiao  Dorigny 
ad  similitudinem  delineata  et  incisa  et  a  Joanne  Petro  Bellorio  notis  illustrata. 
Typis  ac  Sumptibus  Dominici  de  Rubels...  Romae...  Anno  1693.  qu.  fol.  Titel  u. 
Text  fehlen;    11  Bl:    Nr.  2 — 12.         PI.  ca.  375:655.     Cat.  of  ßooks  on  Art  II,   S. 

1689.    Gottheiten.     Kinder.     Zwickelbilder.     Lünettenbilder . 

1681.  Raffael.  14  Bl.  Lünettenbilder  mit  schwebenden  Amoretten,  yvelche  die  Symbole 
der  Götter  tragen,  nach  Raffaels  Fresken  in  der  Farnesina.  Bl.  i  mit  Widmung: 
Nobil"?°  Viro  D.  D^.  Carolo  LeBrun...  G.  Audran.  Nr.  i — 14,  bez:  R.  V.  I. 
G.  A.  F.        PI.  (dreieckig)  ca.  220:290.      Rob.-Dum.,  Audran  105 — 118.  —  Kinder. 

1682.  Raffael.  9  Bl.  Einzelbilder  nach  Raffaels  Decke  der  Cappella  Chigi:  Nr.  1—9. 
Auf  Bl.  I  die  Widmung:  Theophilo  Volcamero  ...  Raphaelis  Vrbinatis  Plane- 
tarium imitatus,  fubmifTe  D.  D.  D.  Hieronymus  Böllmann.     Joh:  Christoph  Weigel 

eXCudit.  PI.    meist     ca.    285:215.    Planeten. 

1683.  Romano.  Monocromata,  In  Constantiniana  Vaticani  Avla,  Ab  Artifice  Svmmo 
Ivlio  Pippio  Romano...  Elaborata...  Petrvs  Sanctes  Bartolvs  A  Se  Delineata  In 
Aes  Aqvä  Incidit  ...  Romae  Apud  loan.  lacobum  de  Rubeis  ...  qu.  4°.  12  Bl: 
Nr.  I  — 12.    Titel  auf  Bl.  2.         PI.  ca.   120:230-480. 

1684.  Michelangelo.  6  Bl.  Propheten  und  Sibyllen  aus  der  sixtinischen  Kapelle 
in  Rom.  Davon  i  Bl.  bez:  Michael  Angelvs  Invent.  Et  Pinxit.  Georgivs  (Ghisi) 
Mantvanvs  Fecit.  Nie.  Van  alfl  formis  Romae;  i  Bl.  bez:  Gio  Giacomo  Rossi 
Formi...    gr.  fol.    Bartsch  XV,  S.  393  Nr.   17 — 22.  —  Zwickeifigurcn. 

1685.  Michelangelo,  n  Bl.  das  jüngste  Gericht.  Nr.  A— L  (K  fehlt);  Bl.  L  bez: 
Georgivs  (Ghisi)  Mantvanvs  fecit...  Bartsch  XV,  S.  395  Nr.  25.  qu.  gr.  fol.  Davor 
I  Bl.  Gesamtbild  des  jüngsten  Gerichts  (Seb.  Fulcarus  incidit)  und  i  Bl.  Porträt 
des  Michelangelo  von  Ghisi  (Bartsch  Nr.  71). 

1686.  Correggio.  15  Bl.  Kuppelfresken  aus  dem  Dom  zu  Parma.  Ant:  Correg: 
inven:  etpin:  Parma    Gio:  B.^^Vanni  ine:     Gio:  lacomo  Rossi  le  Stampa  in  Roma... 

(1642).     fol.      Bartsch    XX,    S.     114,     Nr.   I 15.    Deckenbilder.    Kuppelbilder.    Engel.    Heilist'. 

1687.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  i  Bl.  quadratische  Decke,  getäfelt,  mit  kreis- 
runder  Füllung   im   grossen    Mittelviereck   und   acht   leeren   Seitenfeldern.         PL 

350:345- 

1688.  Circignanl.  Ecclesiae  Anglicanae  Trophaea  Siue  Sanctor  Martyrum,  qui... 
mortem  in  Anglia  fubierunt,  Passiones  Romae  in  Collegio  Anglio  per  Nicolaum 
Circinianum  depictae,  nuper  autemPerlo.  Bap.  de  Cauallerijs  aeneis  typis  repraefen- 
tatae...  M.D.LXXXIIII.  Romae  Ex  Officina  Bartholomaei  Grassi.  fol.  Mit  Kupfer- 
titel 36  Bl:  Nr.   i — 36.  PL  ca.  240:180. 

'7' 


200  Dekoration 

1689.  Carracci.  Galeria  Nel  Palazzo  Farnese  In  Roma...  Dipinta  Da  Annibale 
Caracci  Intagliata  Da  Carlo  Cesio  In  Roma  nella  libraria  di  Venanzio  Monal- 
dini...  qu.  gr.  fol.  Kupfertitel,   Porträt,  41  PI.  auf  33  Bl:  Nr.  I — XXXIII   (Nr.  26 — 29 

U.  31   mit  je  2  PI;    Nr.   30  mit  4  PI.).    Bartsch  XXI,  S.  loS.  —   Mythologie.    Gottheiten.    Bacchus- 
fest.     Hernien.     Atlanten.     Kinder. 

1690.  Carracci.  Galeriae  Farnesianae  Icones  Romae  In  Aedibvs...  Dvcis  Par- 
mensis...  Ab  Annibale  Carracio  ...  Coloribvs  Expressae  Cvm  Ipsarvm  Monograma- 
tibvs  Et  Ornamentis  A  Petro  Aqvila  Delineatae  Incisae.  Jo:  Jacobi.  de  Rubeis. 
eure,  sumptibus  ac.  typis.  excusae.  Romae...  (Porträt:)  1674.  qu.  gr.  fol.  Kupfer- 
titel, Porträt,  2  Titelkupfer  mit  Widmg.,  21  Bl:  Nr.  i — 21.        PL  ca.  300-400:450-680.  — 

]Vanddehoration .     Nischen. 

1691.  Carracci.  Imagines  Farnesiani  Cvbicvli  Cvm  Ipsarvm  Monocromatibvs  Et 
Ornamentis  Romae  In  Aedibvs...  Dvcis  Parmensis.  Ab  Annibale  Carraccio  ... 
Pictae.  A  Petro  Aqvila  Delineatae  Incisae.  lo:  lacobus  de  Rubeis  cura...  ac  typis 
editae  Romae...    qu.  gr.  fol.    Mit  Kupfertitel  13  Bl:   Nr.  i  — 13.        PI.  ca.  290:410-490. 

1692.  Carracci.  Vita  di  San  Diego,  Dipinta  nella  Capella  di  S.  Giacomo  de  Spag- 
nuoli  in  Roma.  Da  Aiiibale  Carracci  Delineata,  et,  Jntagliata  da  Simone,  Guillain. 
Stampata  da  Francesco  Collignon...  Jn  Roma  Lanno  1646...  gr.  fol.  Kupfertitel 
u.   19  PI:   Nr.   I- — 19,    auf  11   Bl.        Maasse  verschieden.  —  Heilige. 

1693.  Albani.  i  Bl:  Fornix  imaginibus  illustratus  ab  Albano  Romae  in  Aede  Verospia. 
Petrus  de  Petris  delin.     lo.  Hieronymus  Frezza  incid.  Romae...  1704.        Z.  362:620. — 

Dcckenbllder. 

1694.  Rubens.  Les  Plat-Fonds,  Ou  Les  Tableaux  Des  Galeries  De  L'Eglise  Des  ... 
Jesuites  D'Anvers,  Peints  par  P.  P.  Rubens,  Dessinez  d'apres  les  Veritables  Origi- 
naux  Par  Jacob  De  Wit,  &  Gravez  en  cuivre  Par  Jean  Punt...  A  Amsterdam, 
chez  Jean  Punt,    1751.    qu.  gr.  fol.  Titel,   2  S.,   Porträt,  36  Bl:   Nr.    i — 36. 

3  Bl.  Deckenbilder  aus  White-Hall.    Bl.  i   bez:  Grav'd  by  Sim:   Gribelin 

from    the  Painting    of  S^   P.  P.   Rubens    on    the  Cieling   in    the  Banqueting-house 
at  White-Hall,  in  the  Year  1720...  PI.  ca.  325:465. 

1695.  Cortona  (Pietro  da).  Galeria  Dipinta  Nel  Palazzo  Del  Prencipe  Panfilio  Da 
Pietro  Berrettini  Da  Cortona  Intagliata  Da  Carlo  Cesio  Vero  Originale.  Si  uendono 
da  Gio"?  lacomo  Rossi   in  Roma...  qu.  gr.  fol.     Mit  Kupfertitel    15    Bl.    mit    16    PI: 

Nr.    I  — 16   (Nr.  6   u.  11   bilden   i  BL).     Bartsch  XXI,  S.   115,   Nr.  65 — 80.  —  Decken- 

bllder,     Mythologie. 

1696.  Cortona  (Pietro  da).  Barberinae  Avlae  Fornix  Romae  Eq.  Petri  Beretiini 
Cortonensis  Pictvris  Admirandvs  Cvivs  ...  Imagines  Et  Monocromata  In  Hisce 
Delineamentis  Ad  Similitvdinem  Advmbrata  Vrbani  VIII.  Pontificis  Maximi  Virtvtes 
Exprimvnt...  lo.  lacob.  de  Rubeis  Formis  Romae  ...  qu.  fol.  Mit  Kupfertitel  10  Bl: 
Nr.   I  — 10.  Maasse  verschieden.   —   DechcnhUdfr. 

|1696].  Cortona  (Pietro  da).  Heroicae  Virtutis  Imagines,  quas  Petrus  Berretinus 
Cortonensis  pinxit  Florentiae  in  aedibus  Magni  Ducis  Hetruriae;  cura  et  sumptibus 
I.  I.  de  Rubeis.  Romae.    fol.  Titel  fehlt.    Widmung  u.  25  Bl.  PI.  ca.  400:680  u. 

ca.   200:350.    Brunet  I,    S.  811:    Romae   1691.    Stecher:    Cornel.  Bloemart  u.  a.  — 

Allegorie}!.     Hcckenhllder.     Lünettenblldry. 

1697.  Cortona  (Pietro  da).  3  Bl.  Decke  der  Galerie  des  Palazzo  Sachetti  in  Rom; 
davon  i  Bl.  bez:  Petrus  Berttin  Corto  jn  et  pinx.  G.  Audran  fecit  Romae  ... 
1668.      Kupfertitel  fehlt.     Rob.-Dum.,  Audran  78 — 80. 

u.  CiroFerri.    3  Bl.  Cvpola  Prima  [Seconda,  Terza]  Di  Mvsaico    AManoDritta 

Avanti    La  Capella  Del   58."^°  Crvcifisso   [Di  San  Sebastiane,    Del   Santiss."'"  Sacra- 


Dekoration 


261 


c 
o 


o 


O 


o 


202  Dekoration 

mento]  Nella  Basilica  Vaticana,  Inuentione  di  Giro  Ferri  Romano  [del  Gau." 
Pietro  Beretini  da  Gortona]  data  in  Luce  da  Domenico  de  Rossi...  in  Roma... 
1696  [auf  Bl.  3:   1694].     F.  Aquilla  delin.  et  incise.         PI.  ca.  505:675. 

2  Bl.  Cvpola  Della  Ghiesa  Di  S.  Maria  In  Vallicella  ...  Dipinta  a  fresco 

dal  Gaualiere  Pietro  Berreltini  da  Gortona  Data  in  Luce  da  Domenico  de  Rossi... 
in  Roma...   1696...    F.  Aquila  Desegno  Intaglio.  PL  ca.  355-380:585. 

Heilige.     KitJ>pelbUder.     Dechvithilder, 

1698.  LanfranCO.  La  Cvppola  del  Gaualier  Gio.  Lanfranco  dipinta  in  Roma,  nella 
Ghiesa  di  S.  Andrea  della  Valle,  disegnata,  et  intagliata  da  Garlo  Gesio,  e  di 
nuouo  data  in  luce...  da  Gio.  Giacomo  Rossi...  in  Roma...  1680.  con  Privil... 
concesso  l'Anno   1691.     fol.     8  Bl:   Nr.  I — VIII.     Frühere  Ausg:  Bartsch,   Bd.  XXI, 

S.  105,  Nr.  4 — II   (Gesio).  —  A«//f«Äfo-.   Engd.    HdUgc. 

1699.  Vouet.  99  Bl.  mit  106  PI.  Gemälde:  Porträts,  Madonnen,  biblische,  mytho- 
logische und  allegorische  Darstellungen,  z.  T.  aus  Wand-  und  Deckenbildern,  aus 
den  Jahren  1632 — 1666;  vorauf  ein  Porträt  des  Meisters,  fol.  Maasse  verschieden. 
Stecher:  F.  Tortebat,  Mich.  Lafne,  Mich.  Dorigny,  K.  Audran,  G.  David  u.  a.  Da- 
zwischen gebunden  sind  ferner  die  Folgen: 

Porticvs    Reginae    in   Arcis   Fontis-Bellaquae   Vestibulo    Picturae   &  ornatus. 

An.    M.DGXLIV...     fol.     Mit    Kupfertitel    6    Bl:     Nr.    1—6.  PI.    ca.    285:205. 

Stecher:  Mich.  Dorigny  (Rob.-Dum.  94 — 99). 

Livre  De  Diverses  Grotesqves  ...   1747.     fol.     Mit  Titel   15  Bl:   Nr.  i — 15. 

Porticvs  Bibliothecae  lUvstriss.  Segvierii  Galliae  Cancellarii  A  Simone  Voüet... 

depicta    Anno    M.D. G.XL.      fol.      Mit    Titel    7   Bl:   Nr.   i — 7.  PI.  ca.  425:290. 

Stecher:  Mich.  Dorigny  (Rob.-Dum.  76 — 82). 

Heilige.     Gottheiten.     Mythologie,     Dechenbilder.     Hochfiillungen.     Porträts.     Bihchccneii. 

1700.  Farinati.  3  Bl.  grosse  Eckstücke  einer  Decke,  mit  hockenden  Trägern 
und  Kindern.  [Paulus  Farinatus  Inventor]  le  Blond  [Exe]  Avec  Priuilege.  PI. 
ca.  380:370.     Guilm.  S.  292:  4  Bl.;  ein  anderer  Zustand  trägt  die  Bez:  le  Potre  fecit. 

.Atlanten. 

1701.  Le  Brun  u.  Le  Sueur.  Les  Peintures  De  Gharles  Le  Brun  Et  D'Eustache 
Le  Sueur  Qui  Sont  Dans  L'Hotel  Du  Ghastelet  Gy  Devant  La  Maison  Du 
President  Lambert  Dessinees  Par  Bernard  Picard  Et  Gravees  Tant  par  lui  qua 
par  differens  Graveurs  L'on  y  A  Joint  Les  Plans  et  les  Elevations  de  cette  belle 
Maifon...  A  Paris,  Ghez  Duchange...  1740.  [(Teil  2  mit  dem  Titel:)  La  Galerie 
De  Mons.""  le  President  Lambert  Representant  L' Apotheose  D'Hercule  ...  peint 
par  ...  Gharles  le  Brun,  &  grave  par  les  soins  ...  de  B.  Picart...]  gr. fol.  bezw. 
qu.gr.fol.  Teil  i:  Kupfertitel,  Widmung,  6  S.,  21  Bl.;  Teil  2:  Kupfertitel,  Wid- 
mung, 15  Bl.  sowie  6  Bl.  Fassaden  u.  Pläne  des  Hauses  Lambert,  bez:  Mariette  exe. 
Stecher:    Beauvais,     L.   Desplaces,     Gh.  Diipuis,     Duflos,     L.   Surugue    u.    a.    — 

Wandbilder,     Deckenbildcr,     Mythologie.      Gottheiten.     Ahtsen.     Flitssgötte?-. 

[1153].  IVIarot  (Jean).  Ornemens  Ov  Placarts  Pour  I'enrichifTement  des  Ghambres, 
et  Alcoues,  Nouuellement  inuentes  et  graues  par  I.  Marot.  A  Paris  chez  Pierre 
Mariette...   12  Bl:   Nr.  i  — 12.         PI.  ca.  260:135. 

Nouueaux    desseins    d'Alcoves    inuentes    et    graues    par  I.  Marot.     A  Paris 

chez  Pierre  Mariette...   8  Bl:   Nr.  i — 8.  PI.  ca.   130:220. 

8  Bl.  Decken  (Hälften  oder  Viertel),  davon  ein  Bl.  mit  Aufschrift  in  Spiegel- 
schrift: Ge  DcfTein  icy  efl;  un  quartier  Dun  plafon  ...  Par  Jean  marot  fecit.  Die 
übrigen  vor  der  Schrift.  PI.  ca.  200:125.  Vermutlich  aus  der  Folge  von  12  Bl: 
Guilm.  S.  83,  Destailleur,  Notices  S.  141. 

Sopraporten.     Thiiren.     AVtoven.     Decken. 

1702.  Marot  (Jean).  2  Bl.  Decken,  aus  der  vorigen  Folge,  mit  der  Schrift.  Nr.  2 
u.  5,   bez:   lean  Marot   fecit. 


Dekoration 


263 


1703.  Cotelle.  Liure  De  diuers  Ornemens  Pour  plafonds,  Cintres  surbaissez 
Galleries,  &  autres  De  l'Jnuention  de  Jean  Cotelle...  Se  Vend  chez  l'Autheur... 
gr. fol.  Kupfertitel,  Porträt,  Widmung,  19  Bl:  Nr.  3 — 21.  PL  ca.  200:300. 
Stecher:  F.  Poilly.  —  Decken. 

1704.  Loir  (Nicolas).  Plafons  a  la  Moderne.  Loire  fecit  Auec  Priuilege  du  Roy 
A  Paris  Chez  P.  Mariette  rue  St.  lacques  a  l'Esperance.      12  Bl:   Nr.  i  — 12.     Rob.- 

Dum.   Nr.  96 107.    Decken. 

1705.  Hupffer.  Eigentliche  Abbildung  Des...  Brandenburgischen  Schauplatzes, 
Zu  Onoltzbach  Sambt  Dessen  Sambtlichen  Veränderungen.  [loh.  Sep.  Lu. 
Hupffer    delin.]    Johann    Meyer    fecit.       A.°   1679.      qu.fol.       Kupfertitel   u.   10  Bl. 

PI.    ca.    190:300.    Theaterdekorationen. 

1706.  Le  Brun.  La  Petite  Gallerie  Du  Louvre  du  Desseih  de  feu  M.^  Le  Brun... 
Dessinee  et  Gravde  per  S.'  Andre...  (Bl.  4:)  Ce  uend  A  paris  chez  De  S.'  Andre 
dans  leLouure...  gr.fol.     Kupfertitel,  42  Bl:  Nr.  i — 36,   36,   37 — 41.  —  DcckenbUder. 

Wandbilder.     Medaillons.     Monate.     Mythologie.     Atlanten. 

1707.  Le  Brun.  Grand  Escalier  Du  Chateau  De  Versailles  Dit  Escalier  des  Am- 
bassadeurs Ordonne  Et  Peint  Par  Charles  le  Brun  ...  Se  Vend  A  Paris  Chez 
Louis  Surugue  ...  (auf  den  Bl:)  1721,  1725.  gr.fol.  Kupfertitel,  9  S.  gest.  Text 
(von  L.  C.  le  Fevre),  24  Bl:  Nr.  i — 24,  meist  bez.  (L  M.)  Chevotet  del.,  Surugue 
excudit;  Bl.  24:  C.  Simonneau  l'aine  sculp.  —  Dazu  6  Bl.  die  Decke  der  Treppe, 
nebst  I  Bl.  gest.  Beschreibung  (Ueberschrift:  Le  Grand  Escalier  De  Versailles; 
iBl.  bez:  Step.  Baudet  sc).  Maasse  verschieden.  Maler:  F.  Vandermeulen;  Bild- 
hauer:      Ant.      CoySeVOX.      TreppenlLaus.   Deckenhilder..     Wandbilder.     Wandteppiche.    Brunnen. 

Trophäen.      Wappen.      Gewölbe.     Stnckverzierungcn. 

1708.  Le  Brun.  La  Grande  Galerie  De  Versailles,  Et  Les  Deux  Salons  Qui 
L'Accompagnent,  Peints  Par  Charles  Le  Brun...  Dessines  Par  Jean-Baptiste  Masse... 
Et  Graves  fous  fes  yeux  par  les  meilleurs  Mahres  du  tems.  A  Paris,  De  L'Im- 
primerie  Royale.  1752.  gr.fol.  Titel,  2  u.  18  S.,  52  Bl:  Nr.  i  —  52.  Stecher: 
Aubert,  Audran,  Aveline,  Beauvais,  Cars,  Cochin  fils,  Desplaces,  Dufios,  Dupuis 
le  Jeune,    Laurent,    Preisler,    Simoneau,  Soubeiran,   Surugue,  Tardieu  pere  et  fils, 

ThomaSSin    U.  a.     Deckenbilder.      Bekrömmgeii.       Atlanten.       Kinder.       Trophüen.       Wandbilder. 

Zwickel.     Allegorien.     Länder. 

1709.  Le  Brun.  5  Bl.  Decke  der  Kapelle  in  Sceaux,  mit  Unterschriften:  Le  Pere 
Eternel  porte  sur  les  ailes  des  Anges  ...  Peint  a  fraisque  dans  la  voüte  de  la 
Chapelle  du  Chasteau  de  Seaux,  par  M.""  Le  Brun...  et  graue  par  Girard  Audran. 

1681  ...    5     Bl.  PI.    ca.    400:800.  Rob.-Dum.,    Audran    Nr.  81.    Blbelscenen.     Engel. 

Knppelbilder. 

1710.  Le  Brun.  i  Bl.  Decke  der  Kapelle  in  Sceaux.  Carolus  le  Brun  invenit  et  pinxit 
in  Capeila  Castelli  vulgo  de  Seaux.  lohann  Jacob  Kleinfchmidt  del.  Sculpsit  et 
excudit  Aug.  Vind.  Anjezo  zu  finden  bey  lohann  Gottfrid  Bock...  in  Augfpurg... 
PI.  368:345.     Nachstich  nach  den  vorigen  Blättern. 

1711.  Le  Brun.  4  Bl.  Decke  des  Pavillons  der  Aurora  im  Schlosse  von  Sceaux. 
C.  le  Brun,in.  et  ex...    G.  Audran  fculpsit.     Rob.-Dum.  Nr.  82:  6  Bi.  —  Deckcnhiid. 

Gottheiten. 

1712.  Marot  (Daniel),  i  Bl:  Le  Triomphe  De  L'Amovr.  Daniel  Marot  Sculp. 
PI.  220:163.     Guilm.  S.  105. 

[8].  Cottart.  Nouveaux  Desseins  De  Lambris  De  Menuiserie  A  Panneaux  De  Glace 
Dessinez  par  le  S^  Cottar...  A  Paris  chez  I.  Mariette...  6  Bl:  Nr.  i — 6.        PI.  ca. 

160:250.     Täfelungen. 


264  Dekoration 

1713.  Cottart.  Neue  Entwürff  von  Täffel-Werck  der  Kidler  mit  Glanlz-Laiften, 
Gezeichnet  durch...  de  Cottar  u:  andere...  los:  Frid:  Leopold  excud:  6  Bi: 
Nr.  1 — 6.     Gegenstiche  der  vorigen  Folge.         PI.  ca.   160:250. 

1714.  Baldi.  2  Bl.  mythologische  Deckenbilder,  darauf  die  Musen,  Flora  u.  a. 
Laz.  Bald.  jnu.  et  pinx.  Georg.  Szymon.  delin.  et  sculp.  PI.  350:650  (trapez- 
förmig). 

1715.  Lemoyne.  Plusieurs  desseins  de  Platsfonts  Dedies  A  Son  Altefse  Royale 
Monseig."^  le  Duc  d'Orleans.  Jnventez  et  gravez  par...  J.  Le  Moyne  de  Paris. 
Se  vend  a  Paris  chez  Duchange  ...  Titel  u.  5  Bl.     PI.  ca.  210:365.    Guilm.S.  102:  7  Bl. 

Decken. 

1716.  Cabinet.  Le  Cabinet  Des  Beaux  Arts.  Ou  Recueil  d'Eftampes,  gravees 
d'apres  les  Tableaux  d'un  plafond  ou  les  Beaux  Arts  fönt  reprefentes.  Avec 
l'explication ...  De  Schatkamer  Der  Vrye  Konsten  ...  Uitgegeven  door  Petrus 
Schenk,  tot  Amsterdam...  Anno  1693.  (Original  von  Perrault,  Paris  1690.) 
qu. fol.     Titelkupfer,    Titel,    4  u.  31   S.,  12  Bl.     Maler:  C.  Audran,    Coypel,    C.  Le 

Brun   U.   a.       Stecher:    Petr.   Schenk.    Deckenbilder.     Künste.      Wissenschaften. 

1717.  Mignard.  6  Bl.  das  Kuppelbild  der  Kirche  Val-de-Grace  in  Paris,  in 
6  zusammensetzbaren  Platten.  Davon  ein  Bl.  bez:  P.  Mignard  Eques  jnven.  et 
pinxit.  Gravees  par  Audran  Chez  qui  elles  se  vendent  A  Paris...  Auf  einem  Bl. 
die  Jahreszahl  1693.     Rob.-Dum.,  Audran  Nr.  76. 

1718.  Mignard.  Tableaux  De  La  Voute  De  La  Galerie  Du  Petit  Apartement  Du 
Roy  A  Versailles,  Peints  Par  P.  Mignard...  3  Bl.  Das  Mittelstück  mit  Titel 
u.  der  Bezeichnung:  Design(^  et  graue  par  G.  Audran...  PI.  750:560  bezw.  500. 
Rob.-Dum.,   Audran  Nr.  83. 

1719.  Le  Pautre  (Pierre).  7  Bl.  Wanddekorationen,  ä  Paris  chez  Jean  Mariette... 
Davon   ein  Bl.  bez:   P.  le  Pautre  Sculp.  PI.    190:295. 

1720.  Le  Pautre  (Pierre).  6  Bl.  "Wanddekorationen;  davon  ein  Bl.  bez:  A  Paris 
chez  Jean  Mariette...  P.  le  Pautre  Sculp.  PI.  ca.  180:165  bezw.  250.  Aufgenommen 
in  Jean  le  Pautre,  Oeuvres  ed.  Jombert,  als  Folge  Nr.  64  mit  dem  Titel:  Decora- 
tion Interieure  d'un  petit  Salon  Inventez  par  Jean  Le  Pautre...  6  PI:  Nr.  i  —  6, 
auf  3  Bl. 

1721.  Marot  (Daniel),  i  Bl:  La  Grande  Säle  D'Audience  ...  a  la  Haye  ...  Fait 
Executer  für  les  Desfeins  de  D.  Marot...  (auch  mit  holländischem  Titel  und  Er- 
klärungen). PI.  422:690.     Berard  S.  63. 

I    Bl.    Nachstich    des    vorigen    Blattes:    De    Groote    Gehoor-Zaal  ...    D.    Marot 

del.  et  fecit.  PI.  370:685. 

1722.  Marot  (Daniel).  Nouveaux  Liure  de  Veüe  et  Batimenis  en  Perspectives... 
Jnvente  et  Gravez  par  D.  Marot  Architecte  du  fund  Roy  d'Angleterre...  6  Bl., 
davon    5    Bl.   bez:    D.  Marot    fecit   avec   Previlege.         PI.   ca.    250:335.     Nicht   bei 

Berard.    Landschaften. 

[7].  Le  ROUX.  Nouveaux  Lambris  De  Galeries,  Chambres,  Et  Cabinets.  Par  Le  Sf  J.  B. 
LeRoux...  A  Paris  chez  N.  Langlois...  7  Bl:  Nr.  i — 6  und  ein  Bl.  ohne  Nr. 
Bl.  6  bez:...  sur  le  Dessein  de  Monf;;  Berin.  PI.  ca.  165:275.  —   Wanddeko^-ationcn. 

Büffets. 

[8].  Le  RouX.  Dasselbe.  A  Paris  chez  I.  Mariette.  7  Bl:  Nr.  i — 5  und  2  Bl.  ohne 
Nr.,  von  denen  eines  in  der  vorigen  Folge  fehlt. 


Dekoration 


265 


> 


W 


3 
< 


266  Dekoration 

[8].  Le  ROUX  (?).  3  BI-  Wandbuffets,  mit  französischen  Beischriften.  A  Paris  chez 
I.  Mariette...   Nr.    i — 3.  PI.  ca.   170:260.     Aehnlich   Le  Roux. 

1723.  Bibiena  (Ferdinando).  Varie  opere  di  Profpettiua  inuentate,  da  Ferdinande 
Galli  d?  il  Bibiena...  intagliate  da  Carlo  Antonio  Buffagnotti.  Le  diede  in  Luce, 
e  flampo  Giacomo  Camillo  Mercati  in  Bologna,  gr.  fol.  Kupfertitel  (Caccioli  F.) 
u.  24  Bl.  (unvollständig).  Maasse  verschieden.  Erfinder  auch:  Agoftino  Mitelli  u.a.; 
Stecher:   Carlo  Ant.  Buffagnotti,   Nie.  Dorigny  u.  a.  —   Theaterdekorationm.     Wanddeko- 

rntioiicn.     Decken. 

1724.  Santi.  3  Bl.  Deckenteile  in  Scheinperspektive.  Davon  ein  BI.  bez:  Domenico 
Santi  Inu.     Carlo  Buffagnotti  Inc.  PI.    136-171:  ca.  240. 

1725.  Buffagnotti.  i  Bl.  phantastische  Dekoration  in  Rund:  Terrasse  mit  Halle  und 
Brunnen.    Buffagnottus  Inu.  fecit.         PI.  Durchm.  333. 

1726.  Manini.  Varie  Vedvte  Del  Sig."^  Giacopo  AntP  Manini  Pittore  Bolognese.  Titel 
u.  7  BI:  Nr.   I,  3 — 9;  z.  T.  bez:  Matt[h]iolus  f. 

1727.  Pozzi.  Artis  sculptoriae,  vulgo  stuccatoriae  paradigmata,  1708.  qu.  fol. 
Titelbl.  fehlt.  Widmung:  Excell"?°  Diio  D.  Wilhelmo  Friderico  de  Platten...  Dabam 
Fuldae  Anno  MDCCVIII...  Carolus  Maria  Pozzi.  lohann  August  Corvinus  Sculpsit. 
leremias  Wolff  excudit.  Aug.  Vindel:      8  Bl:    Nr.   i — 8.        PI.  ca.  300:415.     Nagler, 

K.-L.  12,    S.    3.    Decken. 

1728.  Wren.  ...  Section  of  S*  Paul's  Cathedra!;  decorated  agreeably  to  the  original 
Intention  ofS,''  Chriftopher  Wren  ...  London...  Publifhed  by  W"?  Faden...  1786... 
Zeichner:   J.  Gwyn,   S.  Wale;  Stecher:  Edvardus  Rooker.  PI.  ca.  850:650. 

1729.  EosandGr.  i  Bl:  Profpect  des  Sallons  in  der  mitten  von  der  Orangerie  zu 
Charlottenburg.     Z.  (ohne  die  Schrift:)  350:440. 

2  Bl:  Defsein  du  Cabinet   de  Porcelaine  ä  Charlottenbourg...  bezw.  Defsein 

des  rahren  Porcelain  Cabinets...  Anderer  Seiten.    Eosander  [Bar:]  de  Göthe  invent. 
[et  ordonav.  M.  Engelbrecht  sc.].  PI.  ca.  360:390  bezw.  340:430.  —  PorzeUanzivwier. 

[7],  Feuillet.  Desseins  de  differents  Lambris,  tres  vtille  ä  tous  Ouvriers.  Invente 
par    G.    Feuillet.     A    Paris    chez    N.  ßonnart...  5  Bl.  PI.    ca.    225:305.     Guilm. 

S.     III  :    6    Bl.    Wniiddekorntionen. 

1730.  Poilly  (F.).     Nouveaux  Lambris,    Cheminees   Et   Portes  De  Chambre.  ä  Paris 

chez     F.     Poilly...     6    Bl.  PI.    ca.     185:280.    Wanddekoralhnen.     Kamine. 

1731.  Berain.  Ornemens  de  peinture  et  de  fculpture,  qui  sont  dans  la  Galerie 
d'Apollon,  au  Chasteau  du  Louvre,  et  dans  le  grand  Appartement  du  Roy,  au 
Palais  des  Tuilleries.  Dessinez  et  gravez  par  les  S''^.  Berain,  Chauveau,  et  le  Moine. 
fol.   Kupfertitel  (G.  I.  B.  Scotin  Sculpf.   1710),  29  Bl:  Nr.  1  —  29.  PI.  ca.  380:280. 

Moderne  Abdrücke.  Wanddekoralion.    llochßillungen.     GroUesken.     Decken.     Thih-en.     Sopraporteu. 

1732.  Kiisel  (Maria  Philippina).  Plafond  de  la  Chambre  du  lit  De  Monsieur  le  Baron 
De  Tessin...  Peint...  dans  son  Hostel  de  Stockholm.  Grave  par...  S.  le  Clerc. 
7  Bl:  Nr.  I — 7,  bez:  Maria  Philippina  Küslen  fecit  [M.  P.  K.  fe.].  Verschiedene 
Maasse,   quer  und  hoch.     Guilm.   S.  401. 

1733.  Decker,     Allerhand  Arten  Deck-Stucken  vor  Mahler  und  Stucator.  inventirt.    . 
durch    P.  Decker  Archi.    Joh.  Chri.  Weigel    excudit.     5  Bl:   Titelbl.    u.  Nr.  2 — 5; 
Bl.  2 — 4  bez:  L:  B[eger]  f.         PI.  ca.   150:210. 

1734.  Charpentier.  19  Bl.  Cabinet  du  S"-.  Girardon,  in  3  Folgen:  i)  3  grosse  Bl. 
(zu  je  3  PI.):   Veüe  de  plusieurs   Morceaux  des  ouvrages  faites  par  le  Sl  Girardon 


Dekoration 


267 


Aus:  Hoppenhaupr,   Wanddekorationen  [1753]. 

placez  dans...  sa  Gallerie  aus  quels  il  ä  fait  adjouter  les  Architectures  dessin^es 
par  le  S";  Oppenort;  Veüe  d'vn  des  Cötez  de  la  Gallerie  du  S^;  Girardon...  (zwei- 
mal). PI.  560:360-440.  2)  3  Bl:  Veüe  d'vn  des  bouts  de  la  Gallerie  du  S";  Gi- 
rardon...  (zweimal);    Plusieurs  Morceaux  Antiques  et  Modernes  faisant  partie  du 


208  Dekoration 

Cabinet  du  S":  Girardon ...      PI.  ca.   570:670.       3)  7  Bl:    Suite   du    Cabinet    du  S"; 
Girardon.     PI.  ca.  330:430.     Alle  3  Folgen  bez:  Re.  Charpantier  [Charpentier]  de- 
lin.  [etSculp.  figuras],  Nie.  Chevallier  [Bl.  i  der  dritten  Folge:  F.  Ertinger]  Sc[ulp].  ... 
a  Paris   chez   M^  Martinot ...    [auf  Bl.    1    der   dritten  Folge:    Et  a  present  chez  la 

Veuve    de  Francois    Chereau...]  rd/elungen.    Wandtlscke.   Sockel.    Konsole.     Statuen.    Dreißissc. 

Gudridons.    Bildergalerie. 

1735.  Geyer.  Gründlicher  Abrifs  Der  jenigen  Zimmer;  Jn  welchen  Bey  noch  für- 
währendem Reichs-Tag,  Der  An.  1663.  angefangen,  und  bifs  dato  continuiret,  Die 
Sessiones  und  Deliberationes  gehalten  werden...  Alles  nach  dem  Leben  gezeichnet, 
auch  geftochen  und  verlegt  Von  Andrea  Geyer...  in  Regenfpurg  Gedruckt  bey 
Joh.   Baptift  Lang...    (nach    1722).    qu.  fol.    Titel,    8    Bl.    mit   beigedrucktem    Text. 

1736.  Bibiena  (Giuseppe).  7  Bl.  Theateranlage  und  Dekorationen  für  die  Auf- 
führung eines  Festspieles  (Costanza  e  Fortezza)  im  Königl.  Schloss  zu  Prag  (1723). 
PI.  ca.  450:590.  Stecher:  Van  der  Bruggen  et  J.  H.  Martin;  Franc.  Ambr.  et  Chri- 
stoph  Dietel;   Birckart;  lo.  lacob  Lidl  et  In.  W.  Heckenauer. 

I   Bl.  Scena  D'invenzione  e  Disegno  del  Cavalier  Bibiena  rappresentante  Sala 

Reale.     J.  G.  Bibiena  inv:  et  deli:    A.  O.   sculp:  PI.  362:503. 

(?)    I  Bl.  Theaterdekoration.     Einblick  in   Hallenarchitektur.     Vor  aller  Schrift. 

PL  370:500.     Vermutlich  von  einem   der  Bibiena. 

[8].  Blondel.  7  Bl.  "Wanddekorationen,  mit  französischen  Beischriften,  a  Paris  chez 
Mariette...  Nr.   i — 7.  PI.   ca.    165:265. 

1737.  Blondel.  2  Bl:  Decoration  Interieure  d[e  l'June  des  extremites  de  la  Gallerie 
de  l'Hötel  de  Toulouse ...  ä  Paris  chez  Mariette.        PI.  ca.  355:222.    Die  plastischen 

Teile  ausgeführt  von   A.   F.  VaSSe  (s.   Guilm.   S.    153).     Wandde):orationCH.      rkUr.     Kamin. 

1738.  Le  ROUX.  6  Bl.  ^A/'anddekorationen  des  Hotel  de  Roquelaure  in  Paris,  mit 
französischen  Ueber-  und  deutschen  Unterschriften.  Bez:  loh.  Georg  Merz  excud 
Aug.  Vind.  Nr.  i — 6.  Oben  links:  E.  PI.  ca.  250:365.  Original  (1727):  Guilm. 
S.   149:  5  pieces. 

1739.  PIneau.  Nouveaux  Desseins  De  Lambris  Inventes  Par  Le  Sr  Pineau  Archi- 
tecte.  A  Paris  chez  Mariette...  12  Bl.  mit  verschiedenen  Beischriften,  meist  bez: 
Pineau   del.    Mariette   excu.;   einige  Bl.   vor    der  Schrift.         PI.   ca.    300:210. 

Nouveaux  Defeins  de   Lambris  inventes  par  le  Sr  Pineau  Architecte  ä  Paris. 

Neue  Jnventiones  von  Getäffel-Werck  ...  loh.  Georg  Merz  excud.  Aug.  Vind.  2  Folgen 
(Verl.-Nr.  C  u.  B)  zu  je  6  Bl:  Nr.  i — 6,  mit  französischen  u.  deutschen  Bei- 
schriften. PI.  ca.  320:210.     Nachstiche  der  vorigen  Folge. 

Nouveaux  desseins  de  Plafonds  inventes  par  Pineau  et  qui  peuvent  s'exe- 

cuter  en  sculture  ou  en  peinture.  A  Paris  chez  Mariette...  6  Bl:  Nr.  i — 6,  bez: 
Pineau  invenit.     Mariette  excudit.  PI.  ca.  220:280-340. 

]\'auddeJ:nrntioncii.      Tii/elungen .     Deci:eu. 

1740.  Gori.  Descrizione  Della  Cappella  Di  S.  Antonino  Arcivescövo  Di  Firenze... 
Nella  Chiesa  Di  San  Marco  ...  In  Firenze,  L'Anno  172S.  Nella  Stamperia  di 
Bernardo  Paperini  ...  (Vorwort:)...  dalla  ...  penna  di  Antonio  Francefco  Gori. 
fol.     Titel,   2  u.  LXXII  S.,  8  Bl:  Nr.  I— VIII.     Zeichner  u.  Stecher:  Ferd.  Ruggieri, 

Bern.   Scrilli.    KapelU.     Sarg. 

1741.  Bergmüller.  S  Bl.  Decken  und  Deckenbilder,  mit  der  Widmung:  ...  Dominae 
Mariae  Maximilianae  De  Ruepp ...  Monaflerij  ad  Divam  Catharinam ...  Priorifsae  ... 
hasce  imagines,  quas  in  earundem  restaurata  Ecclesia  penicillo  pinxit...  ofFert 
ac  dedicat    anno    172S  ...    loanes  Georg  Bergmüller.      Nr.  i — 8.  PI.  ca.  390:290. 


Dekoration 


269 


1742.  Bergmüller.  Sechserlei  Französische  arth  oder  gattungen  schöner  Piafunds ... 
Seind  neu  zu  haben  bey  Mir  I  G  Bergmiller  Historien  Mahler  in  Augspurg... 
6  Bl:  Nr.  1—6.  PI.  218:312. 

1743.  Mansart  (Jean)  u.  a.  6  Bl.  Wanddekorationen  und  Decke.  Folge  A, 
Nr.  I — 6,  bez:  A  Paris  chez  N.  J.  B.  de  Poilly  [Et  ä  present  chez  Daumont]. 
Nr.  1  —  4  tragen  die  Ueberschriften:  Decoration  du  Lambris  ...  [du  Salon  de 
Brunois]  und  sind  bez:  Jean  Mansart  l'aine,  De  Poilly  excudit;  Nr.  6  ist  bez: 
Blondel  Architecte  du  Roy.  PI.  ca.  255:370  bezw.  325;  Bl.  6   199:340. 

1744.  Righini.  Theatralifche  Veränderungen  vorgeftellt  in  einer  zu  Mayland 
gehaltenen  Opera,  inventiert  von  Pietro  Righini.  Zu  finden  bey  Martin  Engel- 
brecht...   in  Augfpurg.      qu.fol.      Titel,    8  Bl:    Nr.   i — 8.  PI.  ca.  220:290.    — 

Thefiterdekoratioiie7i . 

1745.  Gran.  3  Bl.  aus:  Eigentliche  Vorstellung  der  K.  Bibliothek  in  Wien... 
Wien  1737.  Dan.  Gran,  C[aef.]  Cam.  A[.ul.]  pictor  pinxit ...  Jeremias  Jacob  Sedel- 
mayr    delin[eauit]    et    fculpsit.      Tab.   X,    XII   und    i   Bl.   beschn.  PI.  370:530. 

Nagler,    K.-L.   16,    S.    196:    13    Bl.    Decken. 

1746.  BIblena  (Giuseppe).  Architetture,  E  Prospettive  Dedicate  Alla  Maestä  Di 
Carlo  Sesto,  Imperador  De'  Romani  Da  Giuseppe  Galli  Bibiena...  Augusta  Sotto 
la  Direzione  di  Andrea  Pfeffel  1740.  gr. fol.  Titelkupfer,  Kupfertitei,  Widmung, 
Porträt,  I  Bl.  Text,  51  Bl.  Kupfer.  Pars  I — V:  je  Nr.  i  — 10;  Pars  VI:  Nr.  i. 
Stecher:    J.  A.  Pfeffel,    Sal.  Kleiner,    L.  Zucchi    u.  a.      Brunei   I,    849:    54  PI.    — 

Katafalke.      Theaterdekoratiotien.     Phantasie- Aj-chitektur.      Wanddekor atioiien.     Hallen. 

1747.  Coypel.  Gallerie  de  Son  Altesse  Royale  Mgr.  Le  Duc  d'Orleans.  Represen- 
tant  L'Hist.  De  Didon  Executee  Sur  les  Tableaux  de...  Antoine  Coypel...  Se  vend 
chez  B.  Duchange...  ä  Paris  1740  (Stiche  mit  den  Jahreszahlen  1717,  1719,  1721). 
gr.fol.  Titel  u.  i  Bl.  Text  handschriftlich,  12  Bl.  Stecher:  D.  Beauvais,  Desplaces, 
B.  Picart,    L.  Surugue,     N.  Tardieu,    Thomassin    fils    u.   a.    —    Wandbilder. 

1748.  Holzer.  Picturae  a  Fresco  in  Aedibus  Auguftae  Vindelic:  a  Joanne  Holtzer 
Pictore  ingeniofo.    Sculptae  et  excufae  ä  J:  E:  Nilson  A:  V:    fol.     25  Bl:  Nr.  A — Z. 

MaaSSe    verschieden.     Fassademnalereien.    Deckenbilder.      Wandbilder. 

1749.  De  la  Joue.  7  Bl.  Sopraporten  in  geschweiften  Feldern,  mit  allegorischen 
Darstellungen  aus  dem  Cabinet  des  Duc  de  Picquigny:  La  Sculpture,  L'Eloquence, 
L'Histoire,  La  Geographie,  L'Astronomie,  La  Pharmacie,  La  Marine.  Invente 
et  peint  par  J.  la  Joue.  Grave  par  C.  N.  Cochin  [Nicollas  Tardieu,  J.  Ingram]  ... 
chez  la  Veuve  de  F[rancois]   Chereau  [i   Bl:  chez  de  la  Joue].       PI.  ca.  308:370.  • — 

Sopraforten      Allegorien.      Wissenschaften.     Figürliche  Kompositionen. 

1750.  Manni.  Azioni  Gloriose  degli  Uomini  illustri  Fiorentini  expresse  co'  loro 
ritratti,  nelle  volte  della  Real  galleria  de  Toscana.  Firenze.  (1745,  Verf:  Dom. 
Maria  Manni).  qu. gr.fol.  Titelbl.  fehlt;  Porträt,  3  S.,  51  Bl.  Text,52  Bl.  Kupfer:  Nr. 
I — XXXXXII.    Zeichner:  Jofeph  Menabuoni.     Stecher:  Fr.  Bartolozzi,  Sgrilli,  L  Zoc- 

Chi    U.  a.        Cat.    of   Books    On    Art,    II,    S.    1295    U.    Suppl.  S.  420.    Decken.      Grottesken. 

1751.  Habermann.  4  Bl.  Theaterdekorationen.  Fr:  Xav.  Haberman,  inv.  et  del. 
loh:   Georg  Hertel,   excud:     Verl. -Nr.  47,  Nr.  i — 4.  PI.  ca.   190:300. 

3  Bl.     desgl.,    in    Muschelrahmen,    bez:    wie  vorher.  Verl.-Nr.   116,   Nr.  i,  3,  4-»jf  Q,  u  t^-^ 

PI.    ca.    200:300.  »"^HrS-llo..-^^ 

1752.  Stockmann.  Ruines  Antiques.  I.  A.  Stockmann, del.  loh.  Georg  Hertel,  excud. 
Verl.-Nr.  61.     3  Bl:   Nr.  i,   3,  4.  PI.  ca.  280:195. 


270  Dekoration 

1753.  Hoppenhaupt.  5  Bl.  grosse  Wanddekorationen  mit  Kaminen,  Thüren, 
Spiegeln,  Baldachin  u.  a.    Hoppenhaupt  Senior  inv.  [del.    1753];  ein  Bl.  ausserdem 

bez:    J.  W.  Meil    del.    et    Jnci:  PI.    ca.    380-440:560-620.     —     Thüren.     Sj>iegel.     Kamine. 

Muschehverk.     Stiicknrdeitffi. 

1754.  Pitture  Del  Salone  Imperiale  Del  Palazzo  Di  Firenze  Si  Aggiungono  Le 
Pittvre  Del  Salone  E  Cortile  Delle  Imperiali  Ville  Della  Petraia  E  Del  Poggio  a 
Caiano  ...  In  Tavole  XXVI  ...  In  Firenze  Anno  MDCCLXVI.  Appresso  Giuseppe 
Bouchard  ...  gr.fol.  u.  qu.gr. fol.  Titel  (Joseph  Zocchi  inv.  et  delin:),  25  Bl: 
Nr,  I — XII,  I  —  6,  I — 4,  7,  9,  10.  Zeichner:  Gio.  Elia  Morghen,  nach  den  Gemälden 
von  Bai.  Francefchini  (il  Volterrano)  u.  a.;    Stecher:  Phil.  Andr.  Kilian,  G.  M.  Preif- 

1er    U.  a.    Wandbilder.     Allegorien  u.  a. 

1755.  Zanotti.  Le  Pitture  Di  Pellegrino  Tibaldi  E  Di  Niccolo  Abbati  Esistenti 
Neil'  Instituto  Di  Bologna  Descritte  Ed  lUustrate  Da  Giampietro  Zanotti...  In 
Venezia  1756...  (am  Schluss:)...  Presse  Giambatista  Pasquali...  gr.fol.  Titelkupfer, 
Titel,  4,  45   u.  I   S.,  2  Porträts,  41   Bl:   Nr.  I— XXXXI;  Kupfer    im    Text.   Stecher: 

Jos.    Wagner     U.    a.    Vignetten  n.  a. 

1756.  Cuvillies.  Livre  De  Portion  De  Plafonds  Et  D'Un  Poelle,  Invent^s  par 
M."^^  de  Cuvillies  le  pöre  ...    et  par  son  Fils.      Cuvillies  Fils  Sculpsit.       Se  vend  a 

Paris   chez    Huquier  ...   et   chez   l'Auteur   a  Munich  ...    7   PI.  auf  3  Bl.         PI.  ca. 
150:215.     Berard  Nr.  70;  Destailleur,  Notices  S.  246.  —   Decken. 

[25].  Martinet  U.  Le  Canu.  4  Bl.  Plan,  et  Elevation  d'un  Alcove  ...  je  2  Bl.  bez: 
Martinet  Jnv.  &  fculpsit  [bezw.  Le  Canu  inv.  et  Sculp.]  A  Paris  chez  Daumont. 
PI.  ca.  298:188.      Serien-Nr.  M  (in  Delafosse,  Gesamtwerk  von  25  Heften). 

1757.  Le  Geay.  CoUection  de  divers  sujets  de  vases,  tombeaux,  ruines  et  fon- 
taines...  inventee  et  gravee  par  G.  L.  LeGeay...  Paris  chez  Mondhare  1770.  fol. 
4  Folgen  mit  Sondertiteln:  Vasi  [Rovine,  Tombeaux,  Fontane  Per  L'Aqua]  ...  In- 
ventioneDiGiovanni-Lorenzo  Le  Geay...  Intagliate  Da  Lui  Stesso  ...  1768.  Zusammen 
24  Bl.  in  verkehrter  Reihenfolge.     Haupttitelblatt  fehlt.        PI.  ca.  200:165.     Guilm. 

S.   238.    Theateräekorationen.     Ruinenbilder.     Ziervasen.     Grabtnäler. 

1758.  Wailly.  3  Bl.  Innenansicht,  Wand  und  Decke  eines  Prachtsaals,  aus  dem 
Palazzo  Spinola  zu  Genua,  von  Charles  de  Wailly.  Vor  aller  Schrift.  PI.  ca. 
345:455.     Vgl.  Guilm.  S.  213;      Beliier  de  la  Chavignerie,    Dictionnaire   des   artistes 

francais    II,     709.     Saal.     Decke. 

1759.  Richardson.  A  book  Of  Ceilings,  Composed  In  The  Style  Of  The  Antique 
Grotesque:  Designed  And  Etched  By  George  Richardson...  London:  Printed  For 
The  Author.  1776  (folgt  französischer  Titel),  fol.  Titel,  zweiter  Titel  (1774),  Wid- 
mung,   6    U.    H    S.,    48    Bl:    Nr.   I 12,     XIII — XLVIII.    Klassicismus.     Decken. 

1760.  Smugliewicz.  Vestigia  Delle  Terme  Di  Tito  E  Loro  Interne  Pittvre.  Fran- 
cesco Smugliewicz  [e  Vinc.  Brenna]  disegnö.  Marco  Carloni  ...  incife.  Prefso 
Ludovico  Mirri  ...  a  Roma  (auf  Bl.  i,  3,  4:)  Parte  Prima,  qu. gr.fol.  Mit  Wid- 
mung    61    Bl  :     Nr.    I  — 13,      13 — 60.        Maasse     verschieden.     Antike  Wanddekorationen. 

Decken.      Grottesken.     Figürliches. 

1761.  Bartoli.  Recueil  De  Peintures  Antiques  Trouvces  A  Rome  ...  D'Apres  Les 
Dessins  Colori^s  Par  Pietro-Sante  Bartoli,  Et  Autres  Dessinateurs.  Seconde 
Edition.  Tome  Premier  [Secondj.  De  L'Imprimerie  De  Didot  L'Ain^,  A  Paris, 
Aux  ddpens  de  Molini  et  de  Lamy...  1783.  gr.fol.  2  Bde.  Tome  i:  Vortitel, 
Titel,  73  S.,  35  Bl:  Nr.  I— XXXV;  Tome  2:  Vortitel,  Titel,  4  S.,  Nebentitel,  90 
u.  47  S.,   24  Bl:   Nr.   XXXVI — LIV,    davon   Nr.  36 — 41   doppelt  in  zwei  Zuständen; 


Dekoration 


271 


I   Bl.  zu:    Tome  2,  Page  8.    —    Darin:    Rive,    Histoire  Critique  De  La  Pyramide 
De  CaiusGestius  ...  1787;  Barthelemy,  Explication  de  la  mosaique  de  Palestrine  ... 

1760.    Antike   Wanddekorationen.     Figürliches.     Decken.      Grottesken.     Liinetten.     Mosaik. 

1762.  Ponce.  Description  Des  Bains  De  Titus...  gravees  fous  la  direction  de  M. 
(Nicolas)  Ponce...  A  Paris,  Chez  L'Auteur...  (&)  Barbou  ...  17S6  ...  fol.  Titel, 
IV   S.,    49   Bl.  Text:    Nr.   5 — loi,    ungerade    Zahlen;      52   Bl.    Kupfer:    Nr.    i — 60. 

Stecher:     BaqUOy      Hemery    U.   a.     Antike   Wanddekorationen.     Decken.     Liinetten.      Grottesken. 

1763.  Tesi.  Raccolta  Di  Disegni  Originali  Di  Mauro  Tesi...  Pubblicata  Da  Lodo- 
vico  Inig...  (am  Schluss:)  In  Bologna,  Neil'  Instituto  Delle  Scienze  ...  (1787).  fol. 
Titel,  XVI  S.,    Porträt,    41  Bl.    in   Aquatinta- Manier.      Das   letzte   Bl.  bez:  Car:i° 

BianCOni...    inven:     Theaterdekorationen.     Hallen.     Katafalke.     Baldachine.      Grabmdler. 

[1762].  Ponce.  Arabesques  Antiques  Des  Bains  De  Livie,  Et  De  La  Ville  Adrienne, 
Avec  Les  Plafonds  De  La  Ville-Madame,  Peints  D' Apres  Les  Dessins  de  Raphael 
Et  Graves  Par  Les  Soins  De  M.  Ponce  ...  A  Paris,  Chez  M.  Ponce  ...  1789  ...  fol. 
Titel,  2  S.,   IS  Bl:  Nr.  i— 15. 

1764.  Ramberg.  Der  Vorhang  des  Königl:  Schauspielhauses  zu  Hannover,  gemalt 
im  Jahre   1789  von  J.  H.  Ramberg.  PI.  ca.  450:530. 

1765.  Platzer.  40  Bl.  architektonische  Theaterdekorationen:  Nr.  1—40;  bez:  N. 
Bittner  f.  PI.   ca.    130:150.      Erfunden    von    Joseph  Platzer.  —   Theaterdekorationen. 

1766.  Ideen  zu  Zimmerverzierungen  für  Saele,  Zimmer  und  Cabinets.  (i).s  Heft. 
Leipzig  1805  bey  Friedrich  Auguft  Leo.  qu. fol.  Titel  u.  12  meist  kolorirte  Bl: 
Nr.  I,  II — XII;  ein  Bl.   13   bez:   Hoppe  sc. 

1767.  BaSOli.  Raccolta  Di  Prospettive  Serie,  Rustiche,  E  Di  Paesaggio  ...  Inventate 
Da  Antonio  Basoli  ...  Disegnate  Da  Francesco  Cocchi...  Incise  Da  Diversi 
Scuolari  del  Professore  Francesco  Rosaspina,  dall'  Autore,  e  dal  Disegnatore.  In 
Bologna  l'Anno  1810.  Vendibili  Presso  L'Autore...  qu.  fol.  Titel,  102  Bl: 
Nr.  I — CII  (ausser  der  Reihe);    auch  in  3  Abteilungen:    je  Nr.   i — 34.  PI.  ca. 

310:385.    Theaterdekorationen.     Pliantasiebauten.     Landschaften. 

1768.  Basoli.  Compartimenti  Di  Camere  ...  Jnventate  e  dipinte  da  Antonio  Basoli... 
Disegnate  ed  Jncise  a  Contorno  Dai  fratelli  Luigi  e  Francesco  Basoli...  Si  tro- 
vano  presso  FAutore  in  Bologna...   1827.     qu.  fol.     Kupfertitel,    100  Bl:   Nr.  i  — 100, 

4    S.    Klassicisinns.     Decken.      Wanddekorationen. 


Aus:  Raffael,   Loggie  [1675]. 


27: 


Figürliches 


Aus:    Lafage,  Recueil  Des   Desseins  [1826]. 


14.  Figürliches. 


a.  Entwürfe  und  Studien. 


1769.  Pencz.     7  Bl.  die  freien  Künste.     Bartsch  iio — 116. 

1770.  Hirsvogel.     17  Bl.  meift  figürliche  Darstellungen.    Bartsch  10,  12 — 14,  22 — 25, 


-3S,    40,    41,    43,    78,    IIO,    III. 


Rittet 


Riistunp-en. 


1771.  Ducerceau  (Jacques  Androuet).  10  Bl.  figürliche  Darstellungen,  vielleicht 
nicht  alle  von  Ducerceau:  Caritas  (Geymüller  S.  295);  tanzende  Nymphen  (S.  324); 
Geburt  des  Adonis  (S.  326);  die  eherne  Schlange  (S.  326);  Parisurteil  (Z.  130:185); 
Turmbau  zu  Babel  (PI.  236:164);  stehender  Jüngling:  Orelivs  (PI.  195:86);  Marsyas 
gefesselt  (PL  250:100);  2  Bl.  Kostümfiguren:  sitzender  Herr  u.  sitzende  Dame  (Geym. 
S.  324:  8   Bl.) 


1772.  Ducerceau.      24  Bl.  Landschaften. 


PI.  ca.  115:180.     Geym.  S.  301:25  81. 


1773.  Solis.     76  Bl.  figürliche   Darstellungen    aus  verschiedenen  Folgen,   darunter 

Allegorien     und    Friese     mit    Tieren     und    Jagden.     Bihelscenen.       Monate.      Jahreszeiten. 

Genrefiguren.     Landsknechte.      Vögel.     Hunde.      Jagden. 

1774.  Lefebre.  Opera  Selectiora  Qvae  Titianvs  Vecellivs...  Et  Pavlvs  Calliari 
Veronensis  Inventarvnt  Ac  Pinxervnt,  Qvae  Qve  Valentinvs  Le  Febre  Brvxellensis 
Delineavit  Et  Scvlpsit:  ...  Lvdovico  Magno  Sacrat  ...  lacobus  Van  Campen 
M.D.CLXXXII.    gr.fol.    Kupfertitel  u.  46  Bl.  verschiedener  Grösse.    Titelblatt  395:325. 

Heilige.     Mythologie.     Deckenbilder.     Landschaften. 

1775.  Boyvin.  6  Bl.  zwölf  Frauenköpfe  mit  Masken  und  phantastischem  Putz,  je 
zwei  auf  einer  Platte;  diese  bez:  N°.  i — -6.     Rob.-Dum.  84 — 89. 

3  Bl.  Männerköpfe,  desgl.    R.-D.  78  a,  80  a,  83  b  (letztere  beiden  im  Gegen- 
sinne). 

1776.  Delaune.     87  Bl.  figürliche  Darstellungen,  z.  T.  für  Goldschmiede  bestimmt. 

4  Bl.  Geschichte  des  Jon.is,  cL-itirt   lä'ig  ;    Kol).-  |  heilen    in    Nischen,     datirt    1578;     R -D.     126  —  132.    — 

Dum.    15—18.    —    35  Bl.    Bilder  aus   der   Genesis;  j  i   Bl.    Venus  und  Adonis;   R.-D.  i39*"'-  —  9  Bl.  kleine 

R.-D.    25  —  59    C^'-   =4    fehltV    —    1    Bl.   Venus    und  '  Runde    mit  Allegorien  auf  Heinrich  II;    R -D.  140—148. 

Mars;  K.-D.   96.    —    6  Bl.    u.  'J'itel:   Antike   Gott-  —   12  Bl.    die    Monate,    Genrebilder   in   Umrahmungen; 


Figürliches  273 


R.-D.  225 — 236.  —  6  BI.  verschiedene  kleine  Dar: 
Stellungen  in  Oval^  datirt  1567;  R.-D.  249  —  254.  — 
10  Bl.  Friese  mit  Kampfscenen,  ohne  Nummern  u. 
Verlag;  R.-D.  281-284,  286—287,  289—292.  —  i  Bl. 


der  Parnass  nach  L.  Penni ;  R.-D.  309.  —  2  Titelblätter 
mit  Grottesken,  wahrscheinlich  zu  einer  figürlichen  Folge 
gehörig;  zu  dem  zweiten  ist  dieselbe  Platte  mit  Schraf- 
firung  des  Grundes  benutzt;  datirt  1579;  R.-D.  440,  443. 


Bibelsceneu.      Gottheiten.     Monate.      UmrahnniHgen.      Trophäen. 

XlTl,  HF.  7  Bl.  die  Lebensalter,  Genrebilder  in  antiker  Tracht;  die  Ränder  mit 
verschiedenen  hangenden  Zierraten;  darin  unten  französische  Verse,  oben  Ueber- 
schriften.     Nr.  i — 7.     Bl.  7  ausserdem  mit  der  Unterschrift:   Parachevez  De  Tailler 

Et  Graver  En  Decembre   1580.    XX  Z.   ca.   190:240.      Aehnelt    Delaune,    aber 

roher  gestochen. 

1778.  Collaert  (Hans).  13  Bl.  Friese  mit  Vögeln,  bez.  mit  Monogramm.  Auf  dem 
ersten  Blatt:   HANS  LIEFRINCK.  PI.  ca.  38:190.     Nagler,   Mon.  III,   750  Nr.  i. 

1779.  Collaert  (Hans).  12  Bl.  Friese  mit  Vögeln:  Nr.  i— 12.  Bl.  i  bez:  H.  Vllrich 
scalpt:  PI.  ca.  45:185-190.     Nachstiche  der  vorigen  Folge  ausser  dem  i.  Bl. 

[1779].  Le  Roy.  6  Bl.  Friese  mit  Vögeln:  Nr.  1—6,  z.  T.  nach  Hans  Collaert,  je 
2  Friese  übereinander.  Bl.  i — 5  bez:  H[enry]  le  Roy  excü.,  Bl.  6  unbez.  PI.  ca. 
55-95 :  190. 

6  Bl.  desgl.,  Nr.  i — 6;  je  2  (einmal  3)  Friese  übereinander.      Bl.  i   bez:  h.  le 

Roy  f.  excü;  Bl.  2 — 6:  H.  le  Roy  fecit  et  excu.     PI.  ca.  90:200. 

1780.  Farlnati.  Diverses  Figvres  a  l'eau  forte  de  petits  Amours,  Anges  vollants, 
et  Enfans,  propre  a  mettre  für  frontons  portes  et  autres  lieux  Ensemble  Plus." 
fortes  de  Masqves  de  l'inuention  de  Paul  Farinaste  Italien,  a  Paris  chez  C.  A. 
Jombert  ...  1736  (ausgeführt  um  1580,  gestochen  von  Abraham  Bosse  um  1650). 
4°.     Kupfertitel,  27  Bl:    Nr.  2 — 28.  PI.  ca.   130:165.      Gailm.  S.  292:    30  Bl.    — 

Kinder.     Jllasken. 

1781.  Bruyn  (Abraham  de).  7  Bl.  je  zwei  Ovale  mit  Köpfen  römischer  Kaiser  und 
Kaiserinnen.    Nr.  i — 7.    Bl.  i  bez:  loos.  de.  boffcher  (ursprüngl:  Abraham  de  Bruyn) 

eXCudebat.  PI.    ca.    36:61.    Medaillons. 

1782.  Beytier.  Bossen  Bvechlein  •  Fecit  lacobvs  Beytler  In  Ravenspvrg  -  Ano 
15.88-  Titel  u.  4  Bl.  Ovale  mit  Figuren,  bez:  IB.  Z.  50:71.  Meyer,  K.-L., 
Nr.  I   u.  3 — 6. 

1783.  Alberti  (Cherubino).  II  Bl.  dekorative  Figuren:  Genien,  Amor,  Fama  u.  a. 
Bartsch,  Cherubino  Alberti,   Nr.  78,  97  (Nachstich),   130,   135,   137 — 142,   143. 

1784.  Bry  (Joh.  Theodor  de).  5  Bl.  Friese  mit  Meerwesen;  davon  ein  Bl.  bez:  Jo. 
Theodor  de  Bry  Fecit  et  excudebat  Nr.  i;  zwei  andere  Bl.  bez:  de  Bry  Excud 
bezw.  de  bry  fe:  et  excu    Nr.  3.         Z.  26-38:185-210;  ein  Bl:   50:320. 

10  Bl.   figürliche    Darstellungen,    meist   bez:   Joan    Theodore   de  Bry   fe: 

et  excud. 


i)  Triumph  des  Bacchus;  PI.  115:280.  2)  Hoch- 
zeit Isaacs  u.  Rebeccas,  nach  Bald.  Peruzzi;  Z. 
75:375-  3)  Zug  von  Landsknechten;  Z.  48:130. 
4)  Bauerntanz;  PI.  45:263.  5)  Diana  mit  ihrtn 
Nymphen,  von    Aktaeon    überrascht,     nach  Joseph 


Heinlz;  PI.  125:120.  6)  Venezianische  Vornehme  u. 
Frauen;      Durchm.      165.  7)      Henochs      Assumption; 

Durchm.  91.  8)  3  Bl.  mit  allegorischen  Darstellungen 
in  Runden,  von  Blumen-  u.  Rankenornament  eingefasst; 
I   H  jNIittel  Exe.     Z.  ca.  140:140. 


[1779].  Pleginck.      6   Bl.    Vögel;    als    Titel    I   Bl.  Kartusche    mit   Vers.      M.  pleginck 
fecit.  S'.  Herman  excud.      Die  Nummern  fehlen.  Z.  ca.   63:110.      Andresen  IV, 

31   Nr.  50 — 53,   55,  56;  ein   Bl.  mit  8  Vögeln,   davon  1.  unten  ein   Strauss,   ist  ohne 
Bezeichnung. 

Ornamentstichsammlung  Berlin.  l8 


274  Figürliches 

11779].  Bruyn  (Nicolas  de).  Volatilivm  Varii  Generis  effigies...  aeri  incisa  ä  Fran- 
coys  van  Beufecom  exe.  Amftr.  NB  (zsgez.  =  Nagler,  Mon.  IV,  2324).  Kupfer- 
titel,  7  Bl.,   meist  bez:  N.  de  [Br.jfe.      1594.  PI.  80-87:125.  —    ^ogei. 

1785.  Tempesta.  Icones  Venantium  Species  Varias  Representantes  Adumbratione 
Nova  recens  inventae,  per  Antonium  Tempestinum  Egbert  lanfz  fcalp:  Venales 
apud  Jo:    Theodorum,    et    Jo:  Ifraelem    de  Ery  fratres.  Francf:  at  Moe:  an.   1598. 

12    Bl.  PI.    ca.    95:125.    Jagden. 

1786.  Flindt.  quatuor  Monarchiae.  Partes  Mundi.  Regiones.  Elementa.  Tempora. 
Complexiones.  Editae  a.  Pavlo.  Flind.  Noribergenfe.  161 1.  Titel  u.  12  Bl.  Quer- 
ovale   mit   je   zwei   allegorischen   Kinderfiguren.     Nr.    i  — 12.  PI.  ca.  85:110.  — 

Erdteile.     Elemente.      JnJireszeiten.      Tentperaviente . 

1787.  Unbekannt.  4  Bl.  mit  8  PL  Köpfe  und  Masken,  meist  je  fünf  Motive,  mit 
Benutzung  des  P.  Flindt.     Nr.   i — 8.  PI.  ca.    100:130. 

1788.  Maglioli.  10  Bl.  Meerwesen  und  Kinder.  PI.  ca.  100-110:160.  Zanetti, 
Gab.   Gicognara  II,   1290 — 1299. 

8  Bl.  Kinder  mit  See-Ungeheuern,    i  Bl.  bez:  I.  A.   magliolo  fa;  2  Bl.  mit  dem 

Monogr.  PI.  ca.  75:125.     Nagler,   Mon.  I,   Nr.  899. 

I   Bl.  zwei  Engel  auf  Gewölk  mit  dem  Haupt  des  Täufers.  PI.  85:135. 

I  Bl.  muschelblasender  Triton.  PI.    140:90. 

I  Bl.  geflügeltes  See-Ungeheuer  mit  geringeltem  Schweif.  PI.  52:105. 

1789.  Nluntinck.  i  Bl.  Vögel  auf  Ranken,  nebst  Schmetterling  und  Schnecke.  Nr.  9 
einer  Folge,  bez.   mit  Monogr.   ^^.  PI.   50:87. 

1790.  Jacquard.  Les  Divers  Povrtraicts  &  figures  faictes  Sus  les  meurs  Des  Habi- 
tans  du  Nouueau  Monde  Dedie  A  Jean  le  Roy...  6  Bl.  Friese,  je  4  Nischen  mit 
Figuren,  Nr.  i — 5,  7;  davon  Nr.  2  bez:  AJ  (zusgez.).  PI.  ca.  46:142.  Guilm. 
S.  41:  12  Bl. 

1791.  Le  Blon.  12  Bl.  kleine  Genrebildchen,  die  Monate  darstellend;  oben  das  betr. 
Zeichen  des  Tierkreises.    Ein  Bl.  bez:  Blon   fe.         Z.  21:31. 

12  Bl.   dasselbe,   Wiederholungen.     Ein  Bl.  bez;  Blondus  f. 

I    Bl.   Oval   mit  Rand,    innen   Tanz    eines  Brautpaares,   unten   Kartusche  mit 

Spiegelschrift:  D.  Ni.  Vallet  Musarum..  alumno  meritissimo ..  D.  D.  M.  Blondus  1615. 
PI.  65:51.     Nagler,   K.-L.   I,  53S. 

4  Titelkupfer,  darunter  der  Titel  zum  2.  Buch  von  Thibault,  Academie  de 

l'epee  (1628). 

1792.  Callot.  25  Bl.  mit  77  PI.  figürliche  Darstellungen  aus  verschiedenen  Folgen, 
darunter:  Capricci  di  varie  Figure  (12  Bl.  mit  48  PI:  Meaume,  die  ungeraden 
Nummern  von  769 — 791,  795 — 833,  839 — 867,  ausserdem  Nr.  794);  Varie  Figvre 
Gobbi  (6  Bl.  mit  22  PI:  M.  747 — 755,  757 — 767,  835  u.  837);  Zigeunerleben  (4  Bl: 
M.  667 — 670);  Schauspieler  (3  Bl:  M.  627 — 629).  Jahreszahlen:  1616,  1619,  1622. 
Vorauf  T  Bl.  Porträt  Gallots  von  1629  bez:  M.  Lafne  delineauit  et  fecit  (Meaume  38*). 

-  Knrikntiircji.,     Ziverge.      Trachten. 

1793.  Callot.  Balli  Di  Sfessania  di  Jacomo  Callot.  Jac.  Gallot  In.  fe.  24  Bl.  Figuren 
der   italienischen    Komödie.     Meaume  641 — 664. 

1794.  Callot.  Varie  Figure  Di  lacopo  Gallot.  fecit.  15  Bl.  Meaume  730 — 737,  739 — 745, 
zweiter  Zustand   der  PI. 

-  Mifere    de    la  guerre;    faict  Par  Jacques  Gallot.     Et  mife  en   Lumiere  par 
Ifrael   Henriet.     A  Paris...    1636.     Titel  u.  6  Bl:   Nr.   i — 6.     Meaume  557 — 563. 


Figürliches 


275 


1795.  Callot.      Gloriosisimae   Virginis    Deiparae  Elogivm...  Titel  u.  6  Bl.  Meaume 
90 — 93,  95 — 98,  erster  Zustand  der  PL 

Salvatoris  Beatae  Mariae  Virginis  Sanctorvm  Apostolorvm  Icones.    A  I.  Callot 

Inuentae,  fculptae,  et  a  Iferaele  amico  fuo  in  lucem  editae.    A  Paris...   1631.    Titel 
u.   15  Bl.     Meaume  104 — 119,  mit  der  Adresse  des  Israel,  vor  den  Nrn. 

1796.  Callot.    16  Bl.  Darstellungen  aus  der  Passion  Christi.    Meaume  19 — 30,  48 — 51, 
erster  Zustand  der  PI. 


1797.  Gerardini.  Capricci  di  Varie  Figure  Di  Melchion  Gerardini  All  Ill.°i°...  Fede- 
rico  II  Borromeo...  Titel,  Widmung,  48  Bl.,  z.  T.  Nachstiche  zu  Callot.  PI.  ca. 

55.75*    Trachten.     Soldaten. 

1798.  Vignon.  i  Bl.  Fortuna,  welcher  Jupiter,  Neptun  und  Pluto  ihre  Gaben  bieten. 
Vignon  In.  F.   1624.    Brebiette  sculp.     Ciartres  formis.  PL  260:205. 

1799.  Göttich.  6  BL  Vögel  auf  kleinen  Zweigen:  Nr.  i — 6,  meist  bez:  Paulus 
Göttich  [fe:  et]  ex[cud:].  PL  ca.  70:100.  Vermutlich  nach  einem  niederlän- 
dischen Vorbild. 

1800.  Jenet.  XII  Sibilen  für  Mahler  vnd  liebhaber 
der  Kunft.  Johan  Jenet  excudit  1.6.26.  Titel  u.  12 
BL  Sibyllen  in  Rahmen,  Nr.  i  — 12.        Z.  ca.  170:120. 

1801.  Brebiette.  n  Bl.  Friese  mit  Opferzügen,  bac- 
chantischen Ceremonien,  Tänzen  und  Spielen,  bez: 
P.  Brebiette  [fecit]  [in]  Roma.  F.  L.  D.  [JIJ  Ciar- 
tres excudit...       PL  ca.   70:260. 

1802.  Mol.  5  Bl.  die  fünf  Sinne;  Frauengestalten 
in  ovalen  Umrahmungen.  Das  erste  Bl.  (Visvs) 
bez:  Pet:  van  mol  pinxit  loan  Galle  excudit.  Z. 
130:90.  Nach  Nagler,  K.-L.  9,  S.  357  von  P.  de 
Jode  gestochen.  ^^s:  Delaune,  Figürliche  Dar- 
stellungen [1776]. 

1803.  Janssen.  6  BL  kleine  Allegorien  der  Tugenden 

in  Ovalen,    bez.  mit  Namen    oder  Monogr.,  auch:  J  C  Vifscher  ex.     Oben    lateini- 
sche Aufschriften.  Z.  51:33. 

7  Bl.   Friese  mit  Vögeln,  z.  T.  auf  Schweifranken.    Nr.  1—4,  6—8,  z.  T. 

bez:  H.  Janssen  Jnv.  B  Lochom  fculp.;  Nr.   i   auch:  F.  de  Wit  Excudit;  Nr.  7  u.  8 
sind  Gegenstiche  zu  Hans  Collaert  von  anderer  Hand.  PL  ca.  35-44:135-150. 

1804.  Boutemie.  Owrage  Rare  Et  Novveau  Contenant  plufieurs  delTeins  de  mer- 
ueilleufe  recreation  fous  diuerfes  caprices  et  gentilleffes  reprefentees  en  l'induftri- 
eufe  decoupure  d'un  chappeau,  Jnuente^  par  D.  Boutemie...  Et  fe  vendent  chez 
B.  Montcornet...    1636.     Titel   (nachgebildet)    u.    18  Bl.    vor   den    Nrn.  PL  ca. 

130:210.  Guilm.    S.    52:    20  Bl.    Karikatureu.     Masken.     Schotenblattwcrk. 

1805.  Boutemie.  12  Bl.  Karikaturen;  Einzelfiguren,  aus  menschlichen  und  tierischen 
Körperteilen  gemischt.  PL  ca.   110:62. 

1806.  Baur.  Joanni  Guilielmi  Baurn  Iconographia . . .  An  Tag  gegeben  und  ver- 
legt zu  Augfpurg.  Anno  1671.  Durch  Melchior  Kyfell.  100  Bl.  Bibelscenen  und 
italienische  Ansichten,    qu.  fol.     Unvollständig. 

1807.  Baur.  Vnderfchidliche  Meer  Porten  und  Pallazia  von  Joh:  Willhelm  Bauren 
in  Jtalia  nach  dem  Leben  gezeichnet.  Etwa  50  BL,  unvollständig,  z.  T.  nicht  zu- 
gehörig,    qu.  fol.     Stecher:     Melchior    KÜSell.    —    Landschaften.     PanUte.     Schiffe.     Gondeln. 

18* 


276  Figürliches 

1808.  Baur.  24  Bl.  italienische  Paläste  und  Gartenansichten,  durch  Unterschriften 
bezeichnet;  wahrscheinüch  von  M.  Küsell  nach  J.  W.  Baur  gestochen.  Z.  ca. 
90:115. 

[344].  Bella.  Sammelband  mit  Figuren  und  Landschaften,  meist  in  Folgen.  Dar- 
unter: Recueil  de  quarante  griffonnements,  Meyer,  K.-L.  iio;  I  Principii  Del 
Disegno,  25  BL,  M.  103;  Varij  Capricij  Militari),  6  Bl.;  Varie  Figvre,  M.  116; 
Diversi  Animali,  M.  144;  Hafenansichten,  M.  181;  8  Bl.  Landschaften;  3  Bl.  mit 
4  PI.  die  heilige  Familie;  i  Bl.  Kindergruppe  als  Träger  eines  Kredenztellers  mit 
drei  Weingläsern,    bez:  Guidus    Renus   Bononienfis   invent.    S.  D.  Bella   fecit.   — 

Köpfe.     Bände.     Soldaten.     Reiter,     Tiere. 

1809.  Bella,  Sammelband  mit  Figuren  und  Landschaften.  Darunter  die  Blätter 
Meyer  Nr.  5,    7,  41,  76,  79—84,   87—89,  91,    92,  94—99,   loi,   102,   123,   125,   131, 

135 138»    I43i     146.    Trachten.     Genrefigiiren,     Tiere.     Reiter.     Jagden.     Adler. 

1810.  Bella.  Diverses  Figvres  Et  Griffonnemens.  Inuentez  et  grauez  par  Stef. 
de  la  Bella.  Et  ce  vendent  a  Paris  chez  I.  van  Merlen,  rue  S.  lacques  a  la  ville 
d'Anuers.    Titel  u.  31   PI.  auf  17   Bl.    Meyer  Nr.   112  (?)  —   Trachten.    Köp/e. 

1811.  Guerlneau.  6  Bl.  (aneinanderschliessend)  Triumph  der  Ceres  mit  Meerwesen 
und   Amoretten.      Guerineau    excud.   auec   Priuilege   du   Roy.  PI.    ca.    135:380. 

In    der    Art    des    Vouet.    Meer%ucsen.     Satyrn.     Kinder. 

1812.  Hollar.  Muscarum  Scarabeorum  Vermiumq,  Variae  Figur ae  &  Formae 
omnes  primo  ad  uiuum  coloribus  depicte,  &  ex  CoUectione  Arundeliana  a  Wen- 
ceslao  Hollar   aqua   forti   aeri   infculptae  Antuerpiae  Anno   1646.    M.  Schaep.  exe. 

Titel    U.    9    BL  PL    ca.    80:120.    Schmetterlinge. 

1813.  iVioncornet.      4   BL   allegorische    Darstellungen    der    vier   Zeitalter    mit    franz. 

Unterschriften  in  Kartuschen,  oben  je  3  Zeichen  des  Tierkreises,  unten  je  3  Monats- 
bilder. Das  erste  Bl.  bez :  Et  fe  vendent  Chez  Balt  Moncornet  au  fauxbourg  S' 
Marcel...  Z.  ca.   178:95. 

[1699].  Poussln.  Recveil  De  Diverses  Baccanalles  De  Pouffin,  Chappron,  D'origny, 
et   autres.    A  Paris,  Chez   Pierre  Mariette...   12  BL  PL  ca.  230-260:160-200.  — 

Kinder.     Satyrn.     Nymphen. 

[197].  Errard.  16  PL  auf  8  BL  Tiere,  aus  drei  verschiedenen  Folgen,  z.  T.  bez: 
Errard  ex[cudit].     Maasse   verschieden. 

1814.  Dorigny.  2  Bl.  Friese  mit  Meerwesen.  Dorigny  fculp.  Rob.-Dum.  23,  24. 
Nach  Odoardo  Fialetti. 

1815.  Heince.  s  Bl.  Friese  mit  Meerwesen,  Nr.  3—5,  9,  21  (statt  12?).  Bez: 
Z.  Heince  Inu.  [bezw.  inuentor]  et  pinxit;  Nr.  5  auch:  F.  Bignon  excudit;  BL  21 
auch:  le  Blond  excudit.  Gestochen  von  Michel  Dorigny  (Rob.-Dum.  Nr.  29 — 31, 
35,  38).  Z.  ca.   125:365. 

4  BL  Nachstiche  der  vorigen  Folge,   mit  ähnlichen  Bezeichnungen  und  Maassen. 

Nr.   5,   6,   8,    12. 

1816.  Testelln.  6  Bl.  Friese  mit  Amoretten,  davon  zwei  mit  Guirlanden.  Deffigne 
par  L.  Tettelein  et  grau^  par  L.  Ferdinand.  [P.]  Mariette  excud.  Doppelt  numerirt: 
I — 6;  BL  I  mit  Aufschrift:  58.  xn€:  Chaier  ä  Paris  ches  le  Vasseur  Graveur  rue 
des  Mathurins.  PI.  133-188:370-409.  —  Dazu  i  Bl.  Gegenstich  zu  Bl.  4,  bez:  L. 
Tettelin   inv:  J:   F:   Leop:   excud:   Nr.   7.  PL   155:385. 

6  Bl.  Pilaster  mit  Kindern.    Tetelin  Delineavit.  [P.]  Mariette  exc[ud.]  Nr.  i  —  6. 

PL  ca.  390:100. 


Figürliches 


277 


Aus:  Alberti,  Figuren  [1783]. 


278  Figürliches 

[zu  1816,  Testelin]  Diuers  objets  d'Amour,  designez  en  forte  qu'il  pourront  feruir 
en  diuers  lieux,  d'ornemens,  et  de  decorations ...  Deffigne  par  L.  Tettelain,  et 
graue  par  L.  Ferdinand.    A  Paris  chez  P.  Ferdinand.    3  Bl:  Nr.   i,  2,  5.  PI. 

ca.  265:185. 

1817.  Berghem.  s  Bl.  italienische  Hirtenscenen.  Nachstiche  nach  Nie.  Berghem 
mit  deutschen  und  lat.  Versen.  Berghem,  inv.  et  del.  loh.  Georg  Hertel,  exe. 
Verl.-Nr.   iio,  Nr.   i — 5.         PI.  ca.  300:200. 

1818.  Cochin.  6  Bl.  Schlachten.  H.  Weyen  excudit...  Nr.  (i),  2—6;  z.  T.  bez:  N.  C. 
(==  Nicolas  Cochin).  PI.   ca.  60:90. 

1819.  Flamen.  Icones  Diuersorum  Piscium  ...  Figvres  De  Plvsievrs  Sortes  De 
Poissons...  Deireignez  et  grauez...  par  Albert  Flamen ...  1664.  A  Paris  chez  van 
Merlen...  Titel  und  60  Bl.,  in  mehreren  Abteilungen.    Rob.-Dum.  414 — 474. 

Livre  D'Oyseavx ...  Titel  u.   11  Bl.    Rob.-Dum.  402-413.  —  Fische,    vögci. 

1820.  Robert.  Rece\iil  d'Oyseaux  Les  plus  Rares  tirez  de  la  Menagerie  Royalle  du 
Parc  de  Versailles.  Desinez  &  Grauez  par  N.  Robert...  1676.  A  Paris  chez  G. 
Audran...  (i.  Ausg:  1673).  Mit  Titel  12  Bl:  Nr.  i  — 12,  bez:  N.  Robert  del.  fcul. 
et  ex.  c.  p.  r.  PI.  ca.  230:325. 

Suite  des  Oyseaux    les   plus   rares...    par  Nicolas  Robert.     6  Bl:    A — F;   Bl. 

B — F  bez:  N.  R.  delin.  fculp.  et  ex.  C.  P.  R.         PL  wie  vorher. 

6   Bl.  Vögel,    ähnliche   Folge:    Nr.    1  —  6,    bez:   Robert   delineauit   et   excudit 

C.  P.  R.  PI.  von  derselben   Grösse,  mit  Doppellinie  umrändert.  —   Vögd. 

1820"".  Lairesse.  i  Bl.  Gedenkblatt:  die  bedrängte  Batavia  wird  von  Jupiter  auf 
die  (bildlich  und  in  holländischen  Versen  dargestellten)  Sagen  von  Daphne  und 
von  Koronis  hingewiesen.  Oben  eine  Medaille  mit  Porträt  und  der  Inschrift:  Wilh: 
Henr:    Aur.  Patri  Patriae.   1674.     Ger.   Laires  Fecit.  PL  690:464.  —  AiUs"rie. 

Lowe,     Hahti.     Adler, 

1821.  Le  Clerc.  Divers  Desseins  de  Figures  ...  Par...  le  Giere.  A  Paris  chez 
N.    Langlois...   1679.    Titel    u.    22    BL,    meist    ohne    Nr.     Jombert    149,    Nr.   i  — 19, 

21 23;     Bl.   5     in     zwei    Zuständen.    Trachten.      Genrefiguren. 

1822.  Le  Clerc.  16  BL  einer  Folge  von  Modefiguren,  Nr.  2 — 16,  ein  Bl.  ohne  Nr.; 
vorauf  I  Bl.  Zierschild.  Jombert  205,  Nr.  2,  3,  5 — 7,  10 — 21.  Widmung  u.  3  Bl. 
fehlen. 

1823.  Le  Clerc.  Figures  De  La  Passion  D.  N.  S.  lesus  Christ...  Par...  Seb.  le  Clerc. 
A  Paris  Chez  G.  Audran...  Titel  u.  35  Bl:   Nr.  2 — 36.     Jombert  232. 

1824.  Le  Clerc.     Dasselbe.     Titel  u.  34  Bl:   Nr.  2—25,  27  —  36,   in  Rahmen. 

[1824].  Le  Clerc.  Quelques  figures  Chevaux  paysages...  Par...  le  Clerc.  A  Paris 
chez  G.  Audran...   Mit  Titel  60  BL,  in  Folgen  von  je  6  numerirten   BL;  die   fünfte 

Folge    mit     12    Bl.     Jombert    258.    Trachten.     Pf  erde.     Landschaften. 

[1824].  Le  Clerc.  Vcues  De  Plusieurs  Petis  Endrois  Des  Fauxbourgs  De  Paris. 
L.  Clerc  f.     A  Paris  chez  G.  Audran...  Titel  u.    11  Bl:   Nr.  i  — 12.    Jombert  244.  — 

Landscltaftcn . 

1825.  Le  Clerc.  35  bl  kleine  Landschaften;  als  Titel  die  Widmung:  Dedi^s  A  Mon- 
seigneur  Le  Marquis  De  Courtanvaux ...  Par...  Clerc.  A  Paris  chez  Audran... 
Jombert   196,   i  —  35. 

[1824J.  Dupas.  6  bl  Landschaften,  Nr.  i — 6.  Bl.  i  bez:  Gueroult  Dupas  inv'.  et 
Sculp'.  A   Paris   Chez   P.   Giffart...  PI.  ca.   So:  180. 


Figürliches 


279 


Aus:   Moucheron,   Zaal-Siuckcn   [1S34]. 


[1573].   Perelle.     12  Bl.  die  zwölf  Monate,   mit  lateinischen  Unterschriften.    Nr.  i  — 12; 
Bl.   I    bez :  F.  de  Witt  Exxud.  Amftelodami.     Perelle  Invent.  PI.  ca.   120:175. 

1826.  Lafage.     Recueil    Des  Meilleurs  Desseins  De   Raimond  La  Fage  Grave  par 
cinq    des    plus    habiles    Graveurs.      Et    mis    en    lumiere  par  les  soins  de  Vander- 


28o  Figürliches 

Bruggen.  Se  Vend  Chez  Jean  Vander-Bruggen ...  ä  Paris...  1689.  fol.  Kupfer- 
titel: A  (Grave  par  C.  A.  Berey),  Porträt:  B  (N.  De  Largillier  Pinxit.  J.  Van  der 
Bruggen  fecit),  4  S.  gestoch.  Text:  C,  D;  33  Bl.  mit  römischen  Buchstaben:  E  ff.  u. 
Aaff.  Unvollständig.  Schreiber:  C.  A.  Berey;  Stecher  G.  Audran,  C.  A.  Berey, 
Franc.  Ertinger,   C.   Simonneau,    Cornel.   Vermeulen.  Maasse   verschieden.    — 

Figürliclif  KoiJipositionen,     Bificlsceiien.      Satyrn.     Nymphen. 

1827.  Bottschild.  21  Bl.  mythologische  Darstellungen  für  Decken-  und  Wand- 
bilder;  bez:  Sam[uel]  Bottschild[t]  inv:  et  fecit.     Verschiedene  Maasse.     Vgl.  Nagler, 

K.-L.   2,    S.    78.    Deckenbilder.     Mythologie. 

1828.  Harrewyn.  t'Jaar  d'XII  Maanden  VII  Dagen  en  IV  Getyden  geordoneerd  en 
in't    Köper     gemaakt    door    J.    Harrewyn  ...    1698.       12   Bl.    mit  24  PI:    Nr.  i — 24. 

PL    ca.     130:85.    ' Jaltreszeiien.      Tageszeiten.     Planeten. 

1829.  Weigel.  6  Bl.  Vögel,  mit  französischen  und  deutschen  Beischriften.  Nr.  i- — 6; 
ßl.  I    bez:  loh.   Chrift:  Weigel,   excudit.  PI.  ca.    135:180. 

1830.  Decker  (der  .lungere).  4  Bl.  allegorische  Kindergruppen  in  Landschaft,  mit 
deutschen  Versunterschriften.  Ein  Bl.  bez:  P.  Decker  del.  Hieron.  Bölmann  fecit. 
Joh:  Christoph  Weigel  excudit.  PI.  ca.   195:265. 

I   Bl:  America,   aus    einer  Folge  der  Erdteile.      Paulus  Decker  inv.  et  del. 

C.F.Lottes  sculps.     Martin  Engelbrecht  exe...         Z.  295:190. 

1831.  Wolff  (Erben).  4  Bl.  die  Jahreszeiten,  durch  Kinder  in  Landschaft  dargestellt, 
leicht  umrahmt.     Bez:   Haered.  ler.  Wolffij  exc[ud]  A.  V.  PI.  ca.  200:295. 

1832.  LUZ.  4  Bl.  Jagdbilder,  mit  lat.  u.  deutschen  Unterschriften.  Nr.  i,  (2),  3, 
(4);  Bl.  I  bez:  Balth:  Frid:  Luz  jnv:  et  fec:  Jos:  Frid:  Leopold  excudit  1711. 
Verl.-Nr.  781.  PL  ca.   190:300. 

1833.  Plumier.  9  Bl.  mythologische  Darstellungen  in  Ovalen,  bez:  Plumeir  in. 
et  fe. ;      Bl.  i:   P.  D.  Plumier  jnventor  et  fecit   1714.  PL   ca.  80:110. 

1834.  Moucheron.  Zaal-ftucken  in't  huys  van  de  H.  D.  B.  Mezquita  gefchildert  en 
in  plaat  gebragt  door  I.  d'  Moucheron.  By  Ysack  en  Barent  Greve  Excudit. 
4  Bl:  Nr.  I — 4.  PL  ca.  340:245.     Nagler,  K.-L.  9,  S.  525,  Nr.  9:  8  Bl. 

1835.  Gillot.  4  Bl:  Feste  de  Bacchus,  celebree  par  des  Satyres  et  des  Bacchantes; 
Feste  de  Diane,  troublee  par  des  Satyres;  Feste  de  Faune,  Dieu  des  Forests; 
Feste  du  Dieu  Pan,  celebree  par  des  Sylvains  et  des  Nymphes.  Invente  peint  et 
grav^  par  C.  Gillot.  A  Paris  chez  P.  de  Rochefort  graveur...  PI  ca.  220:370. 
Nagler,  K.-L.   5,  S.  167. 

2  Bl.  Hexensabbath,    mit  Versen  als  Unterschrift.     Bez:   Gillot  inv.  et  sculp. 

PL  ca.  250:340.     Nagler,  K.-L.  5,  S.  167. 

I   Bl.  Herbstlandschaft  mit  Schäferscene.  Z.    185:300. 

Satyrn.     Nymphen.     Bacchanal. 

1836.  Aberli.  3  Bl.  Landschaften,  Nr.  1—3.  Bl.  2  bez:  J.  L.  Aberli  del...  G.  D. 
Heuman   fec.     J.  A.  Pfeffel  excud.     A.  V.  PL  ca.    180:275. 

I  Bl.  mit    vier    kleinen    Landschaften,    Nr.  33 — 36.       1.   L.  Aberli   del.      1.  A. 

Pfeffel  exe.    A.  V.         Z.  55:93- 

1837.  Stör.  8  Bl.  allegorische  Frauengestalten:  Gotteserkenntnis,  die  drei  gött- 
lichen und  die  vier  Kardinal-Tugenden.     Nr.  1—8.    Bl.  5  bez:  J.  W.  Stör  fec.   1731. 

PL    ca.    270:  180.    Tugenden. 

1838.  BouChardon.  4  Bl.  die  Erdteile,  mit  Tieren  auf  Archivolten  sitzend.  E. 
Bouchardon  inv.  et  del.  J.  J.  Preifler  Pictor.  Nor.  f.  G.  M.  Preifler  exe.  PL 
ca.   280:320. 


Figürliclies  28 1 

1839.  Aveline  (P.).  4  Bl.  die  Jahreszeiten,  mit  deutschen  u.  lateinischen  Beischriften; 
bez:  P.  Avenue  [Aveline]  del.  loh.  Georg  Hertel  exe.  Verl.-Nr.  155,  Nr.  i — 4. 
PL  ca.  300 :  200. 

1840.  Holzer.  2  Bl.  Maria  und  Joseph,  je  mit  dem  Christuskinde,  in  Rahmen  mit 
Draperie  und  schwebenden  Engeln.  [Joh:  Holzer,  pinx:]  J:  E:  Nilson  [del:]  sculps: 
et   excud:   A:   V:  PI.   247:168. 

I  Bl.  Krönung  Mariae.    J.  Holzer  del.     Nilson  sc.  et  excud.     Nr.  aXIll,  2. 

Z.  217:157. 

4  Bl  die  Lebensalter;   allegorische    Kompositionen   in   geschweiftem  Felde, 

mit  Unterschriften.  Bez:  Seiziert  von  Joh:  Holzer.  Gestochen  ü:  verlegt  von  J: 
E:  Nilson  A.  V.      Die  Nr.  i — 4   weggeschnitten.  Z.  (ohne  Schrift)  ca.  185:135. 

6  Bl.  Scenen  aus  dem  Jugendleben  Christi,  in  leichten  Rahmen.    I.  Holzer 

inv.  [et  del.]  I[oannes]  C[hristoph]  Steinberger  sculp.  J.  A.  P[feffel]  excud... 
Nr.    I — 6.  PI.  ca.   190:295. 

2  ähnliche  Bl.  aus  der  Geschichte  des  Täufers,  mit  derselben  Bezeichnung. 

Z.  ca.  180:250. 

'    2  ähnl.  Bl:   Flucht  nach  Egypten,   Christus  im  Tempel,    Ioan[nes]  Holzer  fec. 

Aq.  fort.     J.  A.  Pfeffel  exe.     Nr.  i,  2.         PL   195 :  300. 

Deckenbilder.     BlbelsceneiL. 

1841.  Bergmüller.  4  BL  die  antiken  Götter,  nach  Jahreszeiten  gruppirt,  in  Um- 
rahmungen. Aufschriften:  Hyems,  Ver,  Aestas,  Autumnus,  Nr.  i — 4.  Bl.  i  mit 
Widmung:  Illustrifsimo  ...  Carolo  Comiti  de,  et  in  Haimhaufen ...  D.  D.  D...  J.  G. 
Bergmüller.      Bl.    i   u.   3  bez:    J  G  B  (zusgez.)    fecit    et    excud.  Aug.  V.  PI.  ca. 

215:310.    Gottheiten . 

1842.  Amiconi.  6  Bl:  Künste,  durch  Genrescenen  in  Landschaft  dargestellt,  mit  franz. 
Unterschriften,  Nr.  b.  1—6.  Dazu  BL  5  mit  Bez:  Amiconi  inven:  Appo.  G.  Wagner 
Venezia...  PL  ca.  350:450.  —  Künste. 

1843.  Amiconi.  4  Bl.  Schäferscenen  in  Landschaft,  die  Elemente  darstellend.  Bez: 
Appo  Wagner  Ven.^-  C.  P.  E.  S.     Verl.-Nr.  32,  Nr.  i — 4.  PL  ca.  325:210. 

13  BL  Genrefiguren,  allegorisch  gruppirt,  und  Bibelscenen;  Folgen  von  je 

4  BL  Verl.-Nr.  77  (3  BL  Frühling,  Herbst,  Winter),  86  (4  Bl.  die  Elemente,  Nr.  i — 4), 
94  (4  Bl.  die  Erdteile),  97  (2  Bl:  Abraham  mit  den  drei  Engeln,  Jakobs  Traum, 
Nr.  1,2).    Amiconi  inv[ent].  bezw:  deL    loh.  Georg  Hertel  exe.        PL  ca.  300:200. 

Nachstiche.     —     Jahreszeiten.     Elemente.     Erdteile. 

1844.  Zocchi.  i6  Bl.  biblische  und  allegorische  Darstellungen.  [G.]  Zo[c]chi 
inv[ent].  [et  del.]  loh.  Georg  Hertel,  exe[ud].  Verl.-Nr.  89  (3  Bl:  Nr.  2^ — 4,  wohl 
fälschlich  bez:  C.  Zuchi  del.),  92  (4  Bl:  Nr.  i — 4),  97  (i  Bl:  Nr.  4,  vgl.  Amiconi), 
271   und  289  (je  4  Bl:  Nr.    i — 4). 

1845.  Zuccarelli.  8  Bl.  Genrescenen  in  Landschaften.  F.  Zuccarelli  inv.  loh.  Georg 
Hertel  exe.     Verl.-Nr.   117  u.   118,  je  Nr.   i — 4.  PI.  ca.  300:200. 

1846.  Stockmann.  4  Bl.  Landschaften  mit  biblischen  Figuren.  I.  A.  Stockman, 
inv.  et  del.  I.  W.  fec.  (==  lae.  Wangner).  loh.  Georg  Hertel,  exe.  Verl.-Nr.  12, 
Nr.  I — 4.  PL  ca.  200:300. 

1847.  Habermann.  4  Bl.  Gestade  mit  Palästen  und  Freitreppen,  in  Rahmen.  Fr.  Xav. 
Haberman,  inv.  et  del.  loh.  Georg  Hertel,  exe.  Verl.-Nr.  170.  Nr.  i — 4,  PL  ca. 
190:280. 

1848.  Ozanne.  4  Bl.  Küstenlandschaften.  Ozanne,  del.  I.  G.  Hertel,  exe.  Verl.-Nr. 
258,  Nr.   I — 4.  PL  ca.   180:250.     Naehstiehe. 

1849.  Ridinger.  4  BL  schwebende  Kindergruppen,  nach  Boucher.  Martin  Elias 
Ridinger  Sculpsit   1748.  PI.  ca.  345:250  (i  Bl.  quer). 


282  Figürliches 

1850.  Boucher.  Premier  [ —  Cinquieme]  Livre  de  Groupes  d'Enfans  [Inventdes] 
Par   F.  Boucher...   A    Paris   che's  J.  Fr.  Chereau...  Je    6  Bl.   (von  livre    5    fehlen 

2  BI.),  z.  T.   numerirt.         PI.    ca.    280:200   (z.  T.  quer).      Stecher:   (livre    i    u.   4) 
P.  Aveline,  (livre  3:)  Louis  Felix  la  Rue,  (livre  5;)   Huquier  fils.  —  Kinder. 

1851.  Boucher.     Livre  des  Arts  Par  F.  Boucher...  Grave  par  la  Rüe.    A  Paris  ch^s 

Huquier...    6    Bl:     Nr.     I  —  6.  PI.    ca.    210:300.    Künste.     Kinder. 

1852.  Boucher.  4  Bl.  Figuren,  nach  Rötelzeichnungen  des  Fr.  Boucher  von  Demar- 
teau  l'aine  gestochen;  A  Paris  ch^s  Demarteau...  Rotdrucke.  Mit  den  Verlags- 
nummern: Nr.  74  Venus,  Nr.  108  Kinder  auf  Delphin,  Nr.  416  Kinder  unter 
Brunnen,  Nr.  417  weiblicher  Kopf  mit  Helm.     Maasse  verschieden.  —   Kinder. 

1853.  Boucher.  2  grosse  Bl.  chinesische  Genrescenen:  La  Danse  Chinoise,  La 
Chasse  Chinoise.  F.  Boucher  pinx.  Huquier  ex.  [Sculp.]  A  Paris  ches  Huquier... 
PI.  ca.  440:510-580.      Guilm.   S.   169:  6  Bl. 

1854.  Boucher.  12  Bl.  chinesische  Genrescenen.  Davon  2  Bl.  bez:  F.  Boucher 
inv.     Huquier  Sculp.   et  exe...  PI.  ca.  300:240. 

• 4  Bl.    desgl.    mit    Unterschriften:    Le    M^rite    De   Tout   Pais,    Le  Paquet   In- 

commode,  La  Reveuse,   Les  Delices  De  L'Enfance.  Fr.  Boucher  D.    Aveline  le  jeune 
sc.  [i   Bl:  Balchou  sc]    ä  Paris  ch^s  Audran...  PI.  ca.  315:205. 

1855.  Boucher.  Recueil  de  Differents  caracteres  de  Testes  Defsinees  d'apres  la 
Colonne  Trajane  par  Francois  Boucher...  et  Gravee  par  J.  B.  Hutin.  A  Paris  ches 
Huquier...    Titel    (G.   M.   Oppenord    inv.     Huquiere  Sculp.)    u.    11   Bl:    Nr.    i  — 12. 

PI.    ca.    400:290. KiiJ>/e. 

1856.  Baumgartner.  i  Bl.  Allegorie  auf  den  Sommer,  reich  umrahmt,  in  der  Mitte 
der  hl.  Hieronymus.  Aufschrift:  Aestatis  Gloria  a  S.  Hieronymo  rura  Bethlehemi- 
tica  incolente  diviniore  doctrina  exaltata.  I.  W.  Baumgartner  delin.  lohann  Daniel 
Herz  excudit  Aug.  V.     Gottlieb  Thelot  fculpsit.         Z.  ca.  580:790. 

1857.  Hueber.     Quinque  Sensus     F.  F.  Hueber  invenit.      loh:  Georg  Hertel,  excud: 

3  Bl:   Nr.   I — 3,  je  2  Motive.     Verl.-Nr.  50.  PI.   188:302.  —  Sinne. 

1858.  Unbekannt.  6  Bl.  Ruinen  antikisirender  Paläste,  mit  deutschen  und  fran- 
zösischen Versunterschriften.  PI.  ca.  305:185. 

1859.  Vanloo.  2  Bl.  allegorische  Kindergruppen:  L'Architecture,  La  Peinture;  bez: 
Carle  Vanloo  pinxit.  St.  Fessard  Sculp[sit]  1756.  A  Paris  chez  l'Auteur...  [Ch^s 
Joullain].  PI.  ca.  340:280.     Nagler,   K.-L.   19,   S.  369:  4  Bl. 

1860.  Gravelot.  i  Bl.  grosser  Kupfertitel  eines  geographischen  Werkes.  Vorne 
die  Geographie  vor  einer  Steinplatte;  in  einer  Felslandschaft  Flussgottheiten. 
H.  Gravelot  jnv.  et  del.    Noel  Le  Mire.  f    1758.    Vor  den  Aufschriften.       Z.  430:615. 

Flnssgötter.     Aktßgurcn, 

1861.  Eisen.  Titel  u.  6  Bl.  allegorische  Figuren  aus  dem  Werke:  Histoire  Des 
Philosophes  Modernes...  Par  M.  Saverien,  Public  par  Francois...  Paris...  1760. 
Braundrucke.  Z.  T.  bez:  C.  Eisen  [i  Bl:  F.  Boucher]  del.  Francois  sc[ulp.]  et 
exe.         Z.  ca.  270-280:200-210. 

1862.  Pierre.  i  Bl.  Kinder  mit  Emblemen  um  einen  Sockel  mit  der  Inschrift: 
A   L'Immortalitf^.      C.   H.  Watelet  Sculpsit.     j.  b.  m.  pierre  del.         PI.  135:197. 

1863.  Rugendas.  4  Bl.  je  zwei  chinesische  Genrescenen,  Nr.  23 — 26;  bez:  loh. 
Lorenz  Rugendas  Sculpsit  et  excudit  Aug.  Vind.  PI.  ca.  250:175. 


Figürliches 


283 


6 


< 


284  Figürliches 

1864.  Hertel  (G.  L.).  4  El.  mit  je  4  Motiven  ländlicher  Gebäude  und  Ruinen, 
Nr.  1—4.  Bez:  G.  L.  Hertel,  inv.  del,  et  fecit.  I.  G.  Hertel  excud.  Verl.-Nr.  239. 
PI.  ca.   185:250. 

[707].  Parizeau.  Verschiedene  Folgen  von  Figuren  und  figürlichen  Kompositionen, 
meist  mit  Sondertiteln.  73  Bl.  mit  98  PL,  erfunden  und  gezeichnet  von  Ph.  L. 
Parizeau,   datirt   1762-^1783.     fol. 

1865.  Hutin.     Recveil  De  differents  Sujets,  Composes  et  graves  par  Charles  huiin 

a    Dresden     1763.       Titel    U.    27    Bl.  PL    meist    ca.    230:170.    Grabmdler.     BWehcenen. 

1866.  Houel.  Livre  de  Payfages,  A  dessiner  ä  la  Plume,  Inventes  et  Graves  par  J. 
Hoiiel.     A  Paris,   ches  la  V«.    de  F.  Chereau...  6  Bl:   Nr.   1—6.  PL  98:157. 

1867.  Le  Prince.  2  Bl:  La  Musicienne,  La  Jardiniere;  Aquatinta,  bez:  Le  Prince 
1768.         PL  ca.  245:170. 

I  Bl.  v/eiblicher  Kopf;  Kreidemanier,  rot  und  schwarz  gedruckt.    Le  Prince 

inv.  deL    Demarteau   sculp.     A  Paris   ches    Demarteau...  Verl.-Nr.  338.         Z.  ca. 
275:200. 

I  BL  sitzendes  Mädchen;   Kreidemanier,   rot  und  schwarz  gedruckt.  Dessine 

par  Le  Prince  Peintre  du  Roi.     Grave  par  Demarteau.    A  Paris  ches  Demarteau... 
Verl.-Nr.  384.  PL  ca.  360:260. 

Cicnrefigiiren. 

1868.  Kobell.  56  PL  Radirungen,  meist  Landschaften;  voran  eine  Widmung:  Dedid 
a  Son   Excellence  Monsieur  Charles  de  Sickingen...  par...   Ferdinand  KobelL 

[707].  La  Rue.  Deferentes  Compositions  D'apres  Les  Dessins  De  L.  F.  La  Rue 
grave  par  Ph.  [L.]  Parizeau  Se  Vend  a  paris  chez  Parizeau...  1770  [1771].  fol. 
Drei  Suites  (A,  B,  C):  je  6  Bl.  mit  12  PL    Die  Fortsetzung  bilden  die  Suites  de 

Vases,     Nr.     707.    Kinder.     Nymphen.      Opferfesi. 

1869.  Huet.  5  Bl.  Hirtenscenen,  in  Aquatinta-Manier  zweifarbig  bezw.  bunt  ge- 
druckt, bez:  J.  B.  Huet  del.  Demarteau  sculp.  A  Paris  ches  Demarteau...  Verl.-Nr. 
515;  523,  524,  585,  586;  das  erste  mit  Unterschrift:  La  Jeune  Bergere.  Z.  ca. 
170:230. 

1870.  St.  Quentin.  i  Bl:  Les  Garants  De  La  Felicite  Publique.  Dedie  au  Roy... 
ä  Paris  ches  les  Auteurs...  Defsine  par  S'.  Quentin.  Grav^  par  Nde  et  Mafquelier 
en   1774.         PI.  391:269. 

1871.  Chays.  Ouvrage  de  36  feuilles  tirees  des  Porte-feuilles  du  C'}  S.  Chays  peintre, 
dessinees  par  lui  d'apres  nature,  et  gravees  ä  l'eau-forte.  Unvollständig,  12  Bl: 
Nr.    I,  4,   7 — II,  22,  25 — 27,  32.  PL   ca.  200:280-300  (z.  T.  hoch). 

1872.  Ledere.  4  Bl.  aus:  Caprices  et  Penf^es  De  Divers  Genres,  Composees  et 
Defsinees  par  P.  T.  le  Clerc  et  Gravees  par  F.  Janinet.  A  Paris  chez  les  Cam- 
pions freres...  PL  ca.  300:210.  Aquatinta,  Braundruck.  Vorhanden:  Cah.  i:  Titel 
(1782);   Cah.  2:  Titel;  Cah.   3:   Nr.   3;   Cah.  4:  Titel.  —  Jhmdc.    Kinder. 

1873.  Rode.  10  BL  Medaillons  mit  allegorischen  Kinderfiguren.  Bez:  B.  R[ode]  inv. 
J.  W.  M[eil]   fe  [1783].         PL  ca.  65:65. 

I    Bl:    Denkmahl    dem    gröfseften    Mcnfchenfreunde    errichtet    zu    Frankfurt 

an  der  Oder   1787    (Herzog  Leopold   von  Braunschweig).      B.  Rode  inv.     W.  C.   et 
J.  J.  Mayer  f.     Halle  fc.  PL   142:105. 

Kinder.     Medaillen. 

1874.  Huet.  4  BL  aus:  Oeuvres  De  J.  B.  Huet...  Grave  ä  leau-forte  par  lui  d'apr^-s 
ses  Desseins  et  Tableaux  (l'an  4).  Davon  i  BL  Titel  zu  Troisieme  Cahier  du 
premier  Livre  u.  3  BL  Skizzen.    A  Paris  chez  Huet  fils...  Z.  200-255:  ca.  325. 


Zeichenschulen 


285 


»^.'''«aJ'ji  jut.  c-Sl 


Aus:  Huet,  Fragmens  [33]. 


14  b.    Zeichenschulen  und  Anatomie. 


1875.  Ketham.  (Bl.  2,  Rückseite:)  Jncipit  fafciculus  medicine  compofitus  per... 
Joannem  de  Ketam  Alamanum:  tractans  de  anothomia  ...  (am  Schluss:)  ItnprefTum 
Venetijs  per  Gregorium  de  Gregorijs,  Anno  domini.  1513  (i.  Ausg:  1491).  fol. 
Vorblatt  (mit  Holzschn.  u.  Bildniss),  62  S.  Text  mit  Holzschn.:   Custoden  a — f.  — 

Aiiatomle. 

[2].  Dürer.  HJerinn  find  begriffen  vier  Bücher  von  menfchlicher  Proportion, 
durch  Albrechten  Dürer  von  Nürerberg  erfunden  vnd  befchriben...  M.D.XXVIII. 
Zu  Arnhem,  Bey  Johan  JanfTen  ...  Anno  1603.  fol.  Titel,  260  S.  Text  mit  Holzschn.  — 

Proportiouslehre.     Aktfiguren. 

1876.  Stephanus.  De  diffectione  partium  corporis  humani  libri  tres,  ä  Carolo 
Stephano  . . .  editi.  Vnä  cum  figuris,  &  incifionum  declarationibus,  ä  Stephano  Riuerio  . . . 
cöpofitis...  Parisiis.  Apud  Simonem  Colinaeum.  1545.  fol.  Titel,  21  u.  375  S.;  Holz- 
schn.   im    Text.    Skelette.     Anatomie. 

1877.  Lomazzo.  Traicte  De  La  Proportion  Natvrelle  Et  Artificielle  Des  Choses  Par 
lean  Pol  Lomazzo  ...  Traduit  d' Italien  en  Francois  par  Hilaire  Pader...  A  Tolose, 
Par  Arnavd  Colomiez...  1649  (i.  Ausg:  1585).  fol.  Titel,  38,  91  u.  8  S.,  19  Bl. 
meist   zweiseitig;    PI:    Nr.    2 — 21,    23  —  34,    48 — 51;    die    übrigen    PI.    im    Text.    — 

Proportiouslehre.     Pferde.     S'dtilenorditungen . 

1878.  Barbieri.  18  Bl.  anatomische  Zeichenvorlagen.  Das  erste  Bl.  mit  der 
Widmung:  Sereniss.  Mantvae  Dvci  Ferdinando  Gonzaghae  D.  D.  Jo.  Francifcus 
Barberius...  Inventor...  1619.    qu.  4°.         PI.  ca.  145:205. —    Hände.    Fasse.    Köpfe. 

1879.  Saint-Igny.  Elemens  De  Povrtraitvre  Ov  La  metode  de  reprefenter  &  pour- 
traire  toutes  les  parties  du  corps  humain.  Par  le  Sieur  de  S.  Igny.  A  Paris, 
Chez  Francois  l'Anglois  dit  Chartres ...  (Privil:  1630).  8°.  Kupfertitel,  4,  43  u.  i  S. 
Text  mit  Kupfern;  57  Bl:  Nr.  i — 25,  6  Bl.  Büsten  ohne  Nr.,  Nr.  i — 26  (==  Rob.- 
Dum.  Bd.  8,   S.   176 — 188),    ausserdem  2  Bl.  Kinder    ohne  Nr.  —  Köpfe.    Aktfig^tren. 

Trachten. 

[1879].  Valleze.  Libro  Novo  da  Diffegnare.  F.  L.  D.  Ciartres  excudit  Parigi.  Stu- 
dio del  sig.  Valleze...  F.  Collignon  fculp.  8°.  Kupfertitel,  18  Bl:  Nr.  i — 18. 
PI.  ca.  115:85.    Daran  2  Bl:  Amor,   Jonas  (Pierre   Biard    Fe.)   —  Köpfe    Aktfiguren. 


286  Zeichenschulen 

1880.  Von  der  Heyden,  Reifs-Büchlein  Jacobs  von  der  Heyden.  Darinnen  gewifTe 
Regien  vnnd  Anweifungen,  wie  die  Menfchliche  Glidmaffen  nach  rechter  Proportion 
vnd  Mafs  zu  formieren...  zufammen  getragen,  ins  Kupffer  gestochen,  vnd  Schrifft- 
lich   erklärt...   Getruckt  zu   Strafsburg,   In  Verlägung  defs  Authorn.    Anno,  1634. 

fol.      Mit    Titel    24    S.,    29    Bl:     Nr.    I — 26,    28  —  30.    —    Kip/e.     Hände.     Fiisse. 

1881.  Palma.  Regole  Per  Imparar  'A  Disegnar  1  Corpi  Hvmani  ...  Delineati 
dal...  Giacomo  Palma  Libro  Primo.  In  Venetia,  Apprefso  Marco  Sadeler.  1636. 
[Libro  Secondo  Venetijs  aput  lacobus  Franco  ad  fignum  Solis...]  fol.  Libro  i: 
Kupfertitel,    10  Bl.;    Libro  2:    Kupfertitel,    11   Bl.         PI.  ca.  265:180.   —   Aktßg^iren. 

Köpfe.     H'diidc.     Füsse. 

[197].  Errard.  22  PI.  auf  n  Bl.  Aktfiguren,  vermutlich  von  Charles  Errard,  an- 
geblich nach  L.  da  Vinci.  PI.  ca.   145:170. 

1882.  Titian.  Notomie  Di  Titiano  Dedicate  AU'  Ill">°  Sig."^  Francesco  Ghisilieri ... 
Di...  Domenico  Bonaueri.    fol.    Kupfertitel,  17  Bl:  Nr.  i — 17.         PI.  ca.  355:215.  — 

Skelette.     Anatomie. 

1883.  Tortebat.  Abregt  D' Anatomie,  Accommode  Avx  Arts  De  Peintvre  Et  De 
Scvlptvre,  Et  mis  dans  un  ordre  nouveau...  Mis  en  lumiere  par  Francois  Torte- 
bat... Et  fe  vendent  A  Paris,  Chez  ledit  Tortebat...  1668...  fol.  Vortitel  mit 
Text,  Titel,  5  S.,   10  Bl.  Kupfer  (meist  nach  Titian)  mit  Text.       PI.  ca.  430:230.  — 

Skelette.     Anatomie . 

1883"'.  Le  ClerC.  Figvres  D'Academie  Pour  aprendre  ä  desiner  .  Grauees  Par 
S.  L.  C.    1673.    A  Paris  Chez  N.  Langlois...  8°.     Kupfertitel,  31  Bl.        PI.  ca.  100:70. 

Aktßguren. 

1884.  Testelin.  Sentimens  Des  Plvs  Habiles  Peintres  Dv  Temps,  Svr  la  Pratiqve 
De  La  Peintvre,  Recveillis  Et  Mis  En  Tables  De  Preceptes  par  Henry  Testelin  ... 
A  Paris  Chez  l'Auteur...  1680.  qu.fol.  Titel,  Widmung,  6  Bl.  geftochener  Text, 
3  Bl.   Kupfer.  PI.  ca.   340:450.      Stecher:  Audran. 

1885.  Mitelli  (Giuseppe  Maria).  Esemplare  Per  Dissegnare  Di  Rami  No  12... 
Da    Me    Givseppe    M.^'    Mitelli.      12  Bl:  Nr.   i — 12.  PI.  ca.   158:230.    —    lap/e. 

Kopfputz.     AJdfigurcn. 

1886.  Le  Clerc.  Principes  De  Dessein  Par  S.  le  Clerc  .  A  Paris  chez  Jeaurat... 
8°.     Kupfertitel,   51   Bl:  Nr.  2 — 18,  20 — 24,   24,   25 — 52.  PL  ca.   105:70. 

1887.  Schuster.  Zeichen-Buch,  Darinnen  unlerfchiedliche  Alte  Köpfe  nach  dem 
Leben,  ingleichen  etliche  bekleidete  Figuren  ...  durch  Johann  Martin  Schufter, 
Jn  Kupfer  gebracht,    und  herausgegeben  von  Hieronymus  Bölmann.     Nürnberg... 

fol.    Titel,    2  S.,     13  Bl:    Nr.   I 13.  PI.  ca.   330:195.    —    Köpfe.    Alctfignren.     Geiuandstudien. 

1888.  Preissler  (Joh.  Dan.).  Die  durch  Theorie  erfundene  Practic,  Oder  Gründlich- 
verfafste  Reguln  deren  man  fich  als  einer  Anleitung  zu  berühmter  Künftlere 
Zeichen-Werken  beftens  bedienen  kan.  Erfter  [Anderer,  Dritter]  Theil  ...  [(Th.  2:) 
Zum  fiebendenmahl  aufgelegt,  und]  Heraus  gegeben  von  Johann  Daniel  Preifsler... 
und  bey  defl'en  Erben  zu  finden,  in  Nürnberg.  Anno  1771  [i753;  (Th.  3:)... 
auch  bei  ihme  zu  finden,  in  Nürnberg.     Gedruckt  bey  Lorenz  Bieling.  Anno  1725]. 

Fortfetzung  der  durch  Theorie  erfundenen  Practic...  Vierter  Theil.     Heraus 

gegeben  von  Johann  Juftin  Preifsler...  in  Nürnberg.     Gedruckt,    bey  Joh.  Jofeph 
Fleifchmann  ...  Anno   1757. 

fol.     Tirelkupfer  (Georg  Mart.  Preifier  fculpfit);    je  i  Titel,  6  S.,  18  Bl:  Nr.  i— 18.  — 

Köpfe.     Hände.     Küsse.     AJdfigurcn.     Kinder.     Ccwandsludien. 


Zeichenschulen  28? 

1889.  Hertz.  Dieses  in  Contorno  beftehenden  Zeichnungs  Büchlein,  ist  der  Lieben 
lugendt  zu  Nutz  gezeichnet,  in  das  Kupfer  geftochen  und  verlegt  von  lohann 
Daniel  Hertz  in  Augfpurg.     Der  Erfte  Theil  hat  24Blat...  qu.fol.     Titel  u.  23  Bl: 

Nr.   I — 24.  PI.    ca.    110:160.    Köpfe.     Kopfputz. 

1890.  Huquier.  Livre  de  Diverses  Figures  D'Academies  Defsinees  d'apres  le 
naturel  par  les  differents  Professeurs  de  l'Academie  Royalle.  A  Paris  ches 
Huquiere...  12  Bl:  E,  Nr.  i — 12.  PI.  ca.405:275  (z.  T.  quer).  Zeichner:  F.  Boucher, 
C.  Vanloo,  Pierre,  F.  Lemoine.  —  Aktßgureti. 

1891.  Kilian.  Der  Jugend  kan  dis  Werck  die  Anfangs-Gründe  Zeigen,  wie  man 
mufs  ftuffenweis  zur  edlen  Kunfl:  auffteigen  ...  von  Phil.  Andr.  Kilian...  in 
Augfpurg.      (Heft)  I  [—VI].     Titel  u.  23  Bl:  Nr.  1—24,  bez:  Ph.  Andr.  Kilian  [fe. 

et]    exc[udit]    A.  V.    —    Köpfe.     Hände. 

1892.  Jombert.  Methode  Pour  Apprendre  Le  Dessein...  Enrichie  de  cent 
Planches  reprefentant  differentes  parties  du  Corps  Humain  d'aprös  Raphael  &  les 
autres  grands  Maitres,  plufieurs  Figures  Acad^miques  deffinees  d'aprös  nature 
par  M.  Cochin  ...  &  quelques  etudes  d'Animaux  &  de  Payfage.  Par  Charles- 
Antoine  Jombert.  A  Paris,  De  l'Imprimerie  de  l'Auteur...  1755...  4°.  Mit 
Titel  VIII,  159  u.  I  S.,  loi  Bl:  i  Bl.  ohne  Nr.  u.  Nr.  i  — 100  (davon  Nr.  54 — 63 
u.  68 — 88  zu  je  2  PI.).  Maler  u.  Zeichner:  Babel,  Bouchardon,  Chedel,  Cochin  pöre 
u.  fils,  Dominiquin,  Ch.  Le  Brun,  Le  Pautre,  A.  Perelle,  Raphael,  Guido  Reni, 
Jules  Romain,  P.  P.  Rubens,  Rene  Michel  Slodtz,  Titian,  Vien;  Stecher:  Beauvais, 

Laurent    U.  a.    Aktfiguren.    Köpfe.     Proportionslehre.     Pferde.     Vignetten.     Hicnde.     Landschaften. 

1893.  Huet.  6  Bl.  aus:  Nouveau  Recueil  de  Principes,  pour  apprendre  ä  Defsine... 
par  Jean-baptiste  Huet...  A  Paris  chez  Bonnet...  PI.  ca.  300:200.  Vorhanden: 
!■■  cah.,  Bl.  I ;  VI«  cah.  (Verl.-Nr.  910),  Bl.  1—4;  VIII^  cah.,  Bl.  i. 

■    I    Bl:    Cinquieme    Cahier    De    Principes    Raisonnes    avec    les    differens 

Caracteres  des  Passions  de  l'Ame  deffines  par  J.  B.  Huet...  chez  Bonnet.    Verl.- 
Nr.  735.         PI.  270:205. 

2    Bl.    Tiergruppen,    aus    einer    Serie.      J.  B.  Huet   del.      Demarteau   L."^ 

sc[ulp]  ...  ches  Demarteau.    Nr.  3,  Livre  4«;  Nr.  4,   Livre  5.«""«    Rotdruck  in  Kreide- 
manier. PI.  236:312  (i  Bl.  hoch). 

1894.  Ledere  (Thomas).  I"  [— X<=]  Cahier  De  Principes  De  Dessins  D'apres 
Nature  Faits  par  [Thomas]  Le  Clerc  et  graves  par  J.  F.  Janinet  1773  ...  A  Paris 
chez  le  Pere  et  Avaulez.  Je  6  Bl:  Nr.  i — 6.  Rotdruck  in  Kreidemanier.  PI. 
ca.  295:215  (z.  T.  quer).     Es  fehlen  Heft  4,  6,  9  und  Heft  7  Nr.  6. 

Titel  zu:  XI^  Cahier  de  Principes  De  Dessein  d'aprös  Nature  Dedies  ä  Mr.  L. 

J.  F.  Lagrenee...  Par...  Le  Clerc.     Roubillac  Sculp.     A  Paris  chez  Mondhare  et 
Jean.         PI.  317:237.     Rotdruck. 

Titel  zu:  XlII^  Cahier  De  Principes...  par  Th.  le  Clerc  Dedie    A  Monsieur 

J.  B.  M.  Pierre...  A  Paris,  chez  les   Campions  freres...         PI.  287:210.      Rotdruck. 

Titelblatt    zu:    V^   Cahier  De  Fragment  Dessin^s  par  Le  Clerc  et  Grave  par 

Jubier.     A  Paris  chez  Mondhare  et  Jean.  PI.  233:317.     Rotdruck. 

Aktfgnren      Hände.     Füsse.     Kijider. 

1895.  Parizeau.  Principes  De  Paysages  d'apres  Nature.  Par  Ph.  L.  Parizeau. 
A  Paris  chez  Mondhare  et  Jean  ...  II.=  Cahier.  4  Bl:  Nr.  i — 4,  bez:  Ph.  L.  Pa- 
rizeau Del.,  Duruifseau  Sculp.  PI.  290:220.     Rotdruck. 

1896.  Barcellon.  Cartilla  Para  Aprender  A  Dibvxar  sacada  por  las  Obras  de  Joseph 
de  Ri'vera...  Se  hallard  en  la  Rl.  Calcografia...  luan  Barcelon  las  Gravö  en  Madrid. 
Titel  u.  23  Bl:   Nr.  i — 24.  PI.  ca.  160:130  (z.  T.  quer). 


288 


Plastik. 


Aus:  Blondel,  Distribution  Des  Maisons  [1201]. 


14  c.   Plastik. 


1897.  Cavalleriis.  Antiqvarvm  Statvarvm  Vrbis  Romae  Primvs  Et  Secvndvs  [Ter- 
livs  Et  Qvartvs]  Liber  ...  lo.  Baptista  De  Cavalleriis  Avthore  Anno  Donnini  1585 
[Romae   1594].     4°.      Je    i   Kupfertilel    u.   je    100   Bl:    Nr.   i — 100,    i  Bl.  Wappen. 

PI.    ca.    230:135.    Gottheiten. 

1898.  Perrier.  ...  Segmenta  nobilium  signorum  e  statuarü  ...  Urbis  aeternae  ... 
Franciscus  Perrier  D.  D.  D.  1638.  lo:  lacobi  de  Rubeis  Formis  Romae...  (am 
Schluss:)    1653.      gr. 4°.      Kupfertitel,    100  Bl:  Nr.  i— 100,   2  Bl.  Index.      Rob.-Dum. 

Bd.   6,    Nr.    41 141.    Antike  Statuen. 

1899.  Quellinus.  Prima  Pars.  Praecipuarum  effigierum  ...  Het  Eerste  Deel  Van  de 
voornaemfte  Statuen  ende  Giraten,  vant  konftryck  Stadthuys  van  Amftelredam, 
tmeeste  in  marmer  gemaeckt,  door  Artus  Quellinus  ...  (folgt  französ.  Titel)  ... 
Geteeckcnt  ende  geetft  door  Hubertus  Quellinus,  ende  gedruckt  ten  huyfe  van 
Artus    Quellinus.      Anno   1655.     fol.       Kupfertitel,    4  S.,    49  Bl.,    2  Bl.  Regifter  u. 

Privileg.    Statuen.     Reliefs.     Karyatiden.      Gehänge.      Trophäen. 

[1683].  Bartoli.  Sigismvndi  Avgvsti  Mantvam  Adevntis  Profectio  Ac  Trivmphvs... 
Opus  ex  Archetypo  lulij  Romani  ä  Francisco  Primaticio  Mantuae ...  sculptura 
mire  elaboratum ...  cum  notis  lo:  Petri  Bellorij,  ä  Petro  Sancii  Bartoli  ex  veteri 
Exemplari  traductum,  aerique  incisum.  Cura,  sumptibus,  ac  Typis  lo:  lacobi  de 
Rubeis.  Romae...  (Widmung:)  1680.    qu.  fol.    Mit  Titel  26  Bl:   Nr.  1 — 26.  PI.  ca. 

225:410.    Triumphzng. 

1900.  Bartoli.      Dasselbe.    Titelbl.  vor  der  Nummer  u.  Jahreszahl. 

1901.  Thomassin.  218  Bl.  Nachstiche  zu:  Recueil  des  figures,  groupes,  thermes,  fon- 
taines,  vases  et  autres  ornemens  de  Versailles...  grave  d'apres  les  originaux 
Par  Simon  Thomassin  ...  T.  I[ — IV]   1694.     4°.   Nr.  i — 218,  z.T.  bez:   I.F.Leopold 

eXCuJit.  PI.    meist    ca.     150:90    (z.    T.    quer).    —    Statuen.     Hermen.     Brunnen. 


Plastik 


289 


1902.  Schlüter.  25  Bl.  Masken  sterbender  Krieger  und  Helme,  bez:  S[ch[lüter 
ex  schulp],  B.  R[ode  fe.]         PI.  ca.   170:105.  —  Heime. 

1903.  Schlüter,  i  Bl.  Giebelbekrönung  (für  ein  Grabmal?)  mit  Vase  und  Figuren. 
Schlüter  Jnv.  1700.    Radirung,  vermutlich  von  Chr.  B.  Rode.  PI.   149:202. 

1904.  Menestrier.  Columna  Theodosiana...  Constantinopoli  Erecta...  A  Gentile 
Bellino  Delineata  Nunc  Primum  Acre  Sculpta...  (Ueberschrift  des  Textes:)  R.  P. 
Claudii  Francifci  Menetreji  S.  J.  Des- 

criptio  Brevis...  (i.  Ausg:  1702).  qu. 
fol.  Titel,    8  S.,   18  Bl:    Nr.  I— XVIII. 

Triicrnphzng. 

1905.  Bartoli.  Admiranda  Romanarvm 
Antiqvitatvm  Ac  Veteris  Scvlptvrae 
Vestigia...  A  Petro  Sancte  Bartolo 
Delineata  Incisa...  Notis  lo.  Petri  Bel- 
lorii  lUvstrata...  edidit  loannes  lacobus 
de  Rubels.  Romae...  qu.  fol.  Mit 
Kupfertitel  u.  Widmung  81  Bl:  Nr. 
I— 81.  PI.  meist  ca.  200:400.    — 

Reliefs.      Trhimphzug.     Opfer.     Sarkophage . 

1906.  Bartoll.      Colonna    Traiana... 

Nvovamente  Disegnata,  Et  Intagliata 
Da  Pietro  Santi  Bartoli.  Con  L'Es- 
positione  Latina  D'Alfonso  Ciaccone  ... 
Accrescivta  Di  Medaglie,  Inscrittioni ... 
Da  Gio.  Pietro  Bellori...  data  in  luce 
da  Gio.  Giacomo  de  Rossi...  in  Roma, 
qu.  fol.  Kupfertitel,  Widmung  (Carlo 
Errard  invent.),  7,  119  Bl:  Nr.  i — 119; 
14    u.    2    S.  PI.    ca.    200:375.     — 

Reliefs.     Trophäen.     Ehrejisäule. 

[1906].  Bartoli.  Columna  Cochlis  M. 
Aurelio  Antonino  Augusto  Dica- 
ta...  Notis  lo.  Petri  Bellorii  lUustrata 
Et  A  Petro  Sancte  Bartolo...  aere 
incisa;  herum  In  Lucem  Prodit... 
Romae  ex  Chalcographiä  Dominici  de 
Rubels...  1704.  qu.  fol.  Kupfertitel, 
Widmung  (Franciscus  Aquila  incid.), 
77  Bl:  Nr.  i  —  77.        PI.  ca.  150:330.  — 

Reliefs.     Ehrensäule. 

1907.  Maffei.   Raccolta  Di  Statve  An- 

tiche  E  Moderne  Data  In  Lvce...   Da 

Domenico    de    Rossi    lUvstrata    Colle 

sposizioni ...    Di     Pavolo    Alessandro 

Maffei...    In    Roma    nella    Stamperia 

alla  Pace...    1704.     fol.    Vortitel,  Kupfertitel,   Widmung,  XII  u.  2  S.,    170  Sp.,    12  S., 

163  Bl:  Nr.  I — CLXIII.    Zeichner  u.  Stecher:    Fr.  Aquila,    Roh.  Van  Auden  Aerd, 

Nie.  Dorigny,  Ant.  Mar.  Zanetti,  Petr.  Sancte  Bartoli,  Desplaces,  Gio.  Gir.  Frezza  u.  a. 

■  Statuen. 

[1906].  Aquila.  Stylobates  Colvmnae  AntoninaeNvperERvderibvs  Campi  Martii... 
Effossvs  In  Tres  Tabvlas  Distribvtvs.     Cura...  Dominici  de  Rubels ...  Romae  Anno 


Aus:  Architecture  De  La  Maison  De  Ville 
D'Amsterdam  [1355]- 


Ornameutstichsammluiig  Berlin. 


19 


290 


Plastik 


1708.    Franciscus  Aquila  opus  hoc  delineauit,  et  incidit.    qu.  fol.  Kupfertitel,  3  Bl: 

Nr.    I III.  PI.    290:390.    Apotheose. 

1908.  ThomaSSin.  22  Bl.  Statuen,  z.  T.  nach  der  Antike.  [Dessine  et  grave  par] 
S.  Thomassin  [sculptor  regius]  1715  [1717].  Se  vend  chez  Thomassin  ...  A  Paris. 
Bildhauer:  Ch.  Le  Brun,  Ant.  Coysevaux  u.  a.         PI.  ca.  380:230. 

1909.  Bouchardon.  Apollon  et  Les  Muses  Def- 
sines  par  Ed.  Bouchardon,  Sculp.  du  Roi.  Gra- 
ves...  Par...   Huquier.    1739.    Titel   u.   9   Bl:    Nr. 

2 10.  PI.     ca.    240:  160.    Dekorative  Figtiren    in 

Nischen. 

1910.  Zanetti.  Delle  Antiche  Statue  Greche  E  Ro- 
mane, Che  Neil'  Antisala  Della  Libreria  di  San 
Marco,  e  in  altri  luoghi  pubblici  di  Venezia  fi 
trovano.  Parte  Prima  [Seconda].  In  Venezia,  1740 
[1743]...  (Widmung:)  Anton  Maria,  q.  Girolamo  e 
Anton  Maria  d'Alessandro  Zanetti.  gr.  fol.  2  Bde. 
Parte  i:  Titelkupfer),  Titel,  Porträt,  11  S.,  50  u. 
2  Bl.  Text,  50  Bl.  Kupfer:  Nr.  I — L\  Parte  2: 
Titel,  3  S.,  50  u.  I  Bl.  Text,  50  Bl.  Kupfer:  Nr. 
I — L.     Stecher:  Wagner   u.    a.    —     Statuen.    Büsten. 

Münzen. 

1911.  Cochin.  4BI.  Statuen,  je  zwei  von  Ant.  Coyse- 
vox  und  von  Goustou,  bez:  Dessin^e  et  grav^e 
d'apres  l'original  place  dans  le  jardin  Roial  des 
Tuilleries  par  C.  N.  Cochin  eile  fe  vend  a  Paris 
chez  lui  rue  St.  Jacques  au  Mecenas  Et  chez  le 
S''  Duchange  graveur  du  Roi.  Nr.  2,  3,  5,  6. 
PI.  385:225. 

1912.  Adam.     Recueil  de  Sculptures  antiques  Gre- 

ques  et  Romaines.  1754...  L.  S.  Adam  l'aine  de 
Nancy...  [del.]  4°.  Kupfertitel,  i  Bl.  Text,  mit 
Privileg  62  Bl:  Nr.  i — 59  u.  i — 3.  Stecher:  E. 
Fefsard,  J.  C.  Francois,  Ja.  Ph.  Le  Bas,   P.  F.  Tar- 

dieu    U.   a.    Statuen.     Büsten. 


Aus:  Hornick,  Schmuckslücke 
[409]. 

Nr.    I— XXXVII.    —    Slalnen. 


1913.    Wiedewelt.      Monvmenta   Fredensbvrgica 

Ivssv  Friderici  V.  Erecta.  I:  Wiedewelt  inve.,  J. 
Bradt  scu.  (Unter  der  Widmg:)  Johannes  Gott- 
fried Bradt.  Copenhague...  1769.  gr.  fol.  Kupfer- 
titel,   Widmg.,    4   S.    französischer   Text,     37  Bl: 

Vasen.     Sockel,      yahreszeiten. 


1914.  VaSCellini.  Volume  Secondo,  che  comprende  Statue  e  Gruppi  di  marmo  e- 
fistenti  in  Firenze  entro  il  Real  Giardino  di  Boboli,  difegnate  ed  intagliate  da 
Gaetano  Vafcelleni  Bolognefe  l'Anno  1779.  fol.  Kupfertitel,  29  Bl:  Nr.  i — 29. 
PI.  ca.   270:200.     Nagler,  K.-L.   19,  467:   31    Bl.  —    Statnen. 

1915.  Schmuzer.  i  Bl.  Reliefporträt  des  Fürsten  Kaunitz  in  Rund,  von  Joh. 
Hagenauer.    Grav^  ä  Vienne  par  J.  Schmuzer.  1786.        PI.  470:460.    Nagler,  K.-L.  15, 

S.    379-    J'orträt.     Medaillon. 


Münzen  und  Gemmen 


291 


Aus:  Medailles  De   Louis  XV  [1929]. 


14  d.   Münzen,  Medaillen,  Gemmen. 


1916.  ViCO.  Omnivm  Caesarvm  Verissimae  Imagines  Ex  Antiqvis  Nvmismatis 
Desvmptae...  Libri  Primi,  Editio  Altera.  Aeneas  Vicvs  Parm.  F.  Anno  1554. 
(i.  Ausg:  1548).    4°.  Kupfertitel,  12  Bl.  Text  und  46  Bl.  mit  85  PI.  (Bartsch  322 — 406), 

32    S.    Index.    Sehr if na/ein. 

1917.  Vico.  Le  Imagini  Delle  Donne  Avgvste  Intagliate  In  Istampa  Di  Rame; 
Con  Le  Vite,  Et  Ispositioni  Di  Enea  Vico,  Sopra  I  Riversi  Delle  Loro  Medaglie 
Antiche.  Libro  primo  (ausgeschnitten).  In  Vinegia  Appresso  Enea  Vico...  Et 
Vincenzo  Valgrisio  ...  1557.  4°.  Kupfertitel,  22  S.,  S.  9 — 212  u.  2  S.  Text  mit  49  PL 
(bei  Bartsch  257 — 320,  vor  den   Nummern);  S.   163  u.   164  fehlen. 

1918.  Vico.  Augvstarvm  Imagines  Aereis  Formis  expressae  ...  Ab  Aenea  Vico 
Parmense.  ...  Venetiis  (Paul  Manutius)  1558  ...  4°.  Kupfertitel,  18,  i  u.  192  S. 
Text  mit  Holzschn.  und  den  PL  Nr.  I — LXIII  (Bartsch  257 — 319,  321).  2.  latein. 
Auflage  des  vorigen  Werks. 

1919.  Vico.  Ex  Libris  XXIII  Commentariorvm  In  Vetera  Imperatorvm  Romanorvm 
Nvmismata  Aenaei  Vici  Liber  Primvs.  Venetiis  (Aldus)  1562...  4°.  Kupfertitel, 
Porträt,  4,  9 — 130  u.  13  S.  Text  mit  den  PL  Nr.  I — VIII,  i  Bl.  Kupfer  mit  Opfer- 
geräten zu  S.  76;  letzteres  fehlt  bei  Bartsch  407 — 416. 

1920.  Hulsius.  XII  Primorvm  Caesarvm  Et  LXIIIL  Ipsorum  Vxorvm  Et  Parentvm 
Ex  antiquis  Numifmatibus,  in  aere  incifae,  effigies:  atq;  eorundem  earundemq; 
Vitae  &  res  geftae,  ex  varijs  Authoribus  collectae  per  Levinvm  Hvlsivm  ... 
Spirae  Typis  Bernardi  Albini.  Impenfis  Authoris.  1599.  (Am  Schluss:)  Franco- 
forti  Ad  Moenvm  Impreffvm  typis  loannis  Collitij ,  impenfis  Pauli  Brachfeldij. 
1597-     4°-     Titel,  6,   19S  u.  2  S.,   Kupfer  im  Text  (von  J.  Sibmacher,  Andresen  133). 

U»iyah»iuiigen, 


2Q2  Münzen  und  Gemmen 

1921.  Chesneau  (Henri).  Trophees  medalliqves  des  Seigneurs  de  Rostaing ...  Par 
Henri  Chesneau,  1661.  gr.fol.  Kupfertitel  fehlt.  14  Bl:  Nr.  2 — 12  u.  3  Bl.  ohne 
Nr.,  davon   i  Bl.  übergross.    Stecher:  J.  Le  Pautre.       PI.  ca.  355:260  u.  525:670.  — 

Medaillen.      Cedenkhliittcr. 

1922.  Patin.  Familiae  Romanae  In  Antiqvis  Nvmismatibvs  ...  Ex  Bibliotheca 
Fvivii  Vrsini,  Cum  adiunctis  Antonij  Auguftini...  Carolvs  Patin...  Restitvit,  Re- 
cognovit,  Avxit.  Parisiis,  Apud  loannem  Dv  Bray  ...  Petrvm  Variqvet...  Et 
Robertvm  De  Ninville...  1663...  fol.  Titelkupfer  (F.  Chauueau  jn.  et  fecit),  Titel, 
2  Porträts,  20,    14  u.  429  S. ;   Kupfer  im  Text. 

1923.  Bizot.     Histoire  Metallique  De  La  Republique  De  Hollande.    Par  M--  Bizot. 

Paris,  Chez  Daniels  Horthemels ...  1687...  fol.  Titelkupfer  (S.  Le  Clerc  inu.), 
Titel,   12,  317  u.   15  S.,  40  PI.  auf  12  Bl.;  zahlreiche  Kupfer  im  Text.  —  Medaillen. 

J'igtteffen.     Ji/ee?"U'esen. 

1924.  Dolivar.  7  Bl.  Medaillen  auf  Ludwig  XIV,  1680— 1687.  [I.]  Doliuar  [del.] 
fecit.         PL  ca.  120:80.     Angeblich  von  J.  Berain. 

1925.  Menestrier.  Histoire  Dv  Roy  Levis  Le  Grand  Par  les  Medailles,  Em- 
blemes,  Deuises  ...  et  autres  Monumens  Publics.  Recueillis,  et  Expliqu^z  par  le 
Pere  Clavde-Francois  Menestrier...  A  Paris  Chez  I.  B.  Nolin...  1691.  fol.  Kupfer- 
titel, 2  S.     62  Bl:  Nr.  3 — 64,    die  Rückseite  meist  mit  Text.  —   Medaillen.    Sinnbilder. 

1926.  Beger.  Thesaurus  Brandenburgicus  Selectus:  Sive  Gemmarum  Et  Numis- 
matum  Graecorum  In  Cimeliarchio  Electorali  Brandenburgico  Elegantiorum  Series, 
Commentario  Illustratae  A  L.  Begero...  Coloniae  Marchicae,  Typis  Et  Impensis 
Electoralibvs,  Excudit  Ulricus  Liebpert  ...  1696.  fol.  Vortitel,  Titelkupfer,  i  Bl. 
Kupfer,  6,  524  u.  42  S.,  zahlreiche  Kupfer  im  Text.  —   Gemmen.    Münzen. 

1927.  Medailles  Sur  Les  Principaux  Evenements  Du  Regne   De  Louis  Le   Grand 

Avec  Des  Explications  Historiques.  Par  l'Academie  Royale  des  Medailles  &  des 
Infcriptions.  A  Paris,  De  L'Imprimerie  Royale.  1702.  fol.  Titelkupfer  (Invente 
et  dessine  par  A.  Coypel,  Grave  par  Simonneau  l'aine),  Titel,  289  Bl.  Kupfer  mit 

Text:    Nr.    I 289.       Vignetten    von    S.    le    Clerc.      Medaillen.       Umrahmungen.       Vignetten. 

1928.  Medailles  Du  Regne  De  Louis  XV.  (Unter  der  Widmung:)  Godonnesche. 
fol.  Titelkupfer  (F.  le  Moine  in.,  Cars  fculp.),  Kupfertitel,  Widmung,  33  Bl: 
Nr.  I — 33  (bis  zum  Jahre   1727).  PI.  ca.  220:160. 

1929.  Medailles.        Dasselbe    Werk.     (Unter   der    Widmung:)    C.  R.    Fleurimont. 

4°.        70    Bl:     Nr.    I 70    (bis    zum    Jahre     1746).    Medaillen.      Umrahmungen.      Vignetten. 

1930.  Nvmismata  Virorvm  Illvstrivm  Ex  Barbadica  Gente.  Patavii...  1732.  Apvd 
loannem  Manfre'.  ...  gr.fol.  Titelkupfer,  Titel,  4  u.  164  S.;  Kupfer  im  Text.  Zeichner 
u.  Stecher:  R.V.A  =  Rob.  van  Audenaerde.     Daran  Nachtrag  von  36  S.  vom  Jahre 

1760.    Medaillen.      Vignetten.     Allegorien.     Figürliches. 

1931.  Mariette.  Traite  Des  Pierres  Grav^es  Par  P.  J.  Mariette.  (Vortitel:)... 
Tome  Premier  [Second].  A  Paris  De  L'Imprimerie  De  L'Auteur  1750.  4°.  2  Bde. 
Tome  i:  Vortitel,  Widmung  (Dessine  par  Edme  Bouchardon  Sculpteur  du  Roi, 
et   grave    par   P.    Soubeyran),    Kupfertitel,  XII,   4,  468  u.  2   S.,    2   Bl.;     Tome  2: 

'Vortitel,  Kupfertitel  (Receuil  Des  Pierres  Gravees  Du  Cabinet  Du  Roy...)  Neben- 
titel u.  2  S.  Table,  135  Bl.  Text  mit  Kupfern  bezw.  Kupfer  oder  Text:  Nr.  i — 47, 
47* — 86,  86* — 107,   107* — 132,  Nebentitel,  2  S.  Table,  63  Bl.  mit  125   PI.  —  Gemmen. 

1932.  Caylus.  Recueil  De  Trois  Cent  Tetes  et  fujets  de  compofition  Gravis  par 
W.  le  Comte    de  Caylus  d  apres  les   pierres  gravees  antiques  du   Cabinet  du  Roi. 


Münzen  und  Gemmen 


^93 


Se   vend   a  Paris   ches  Basan. 
Nr.  I — 300.         PI.  ca.  75:105. 


4°.    Kupfertitel,    i  Bl.  Text,    150   El.   mit   300   PI: 

—    Gemmen, 


1933.  Hedlinger.  Oeuvre  Du  Chevalier  (J.  C.)  Hedlinger  Ou  Recueil  Des  Medailles 
De  Ce  Celebre  Artiste,  gravees  en  taille  douce...  Par  Chretien  De  Mechel...  ä 
Basle  1776.  4°.  Kupfertitel,  Widmg.,  40  Bl:  Nr.  I — XL.  Dazu  Text  mit  dem 
Titel:  Explication  Historique  Et  Critique  Des  Medailles  De  L'Oeuvre  Du  Chevalier 
Hedlinger...  Par  Chretien  De  Mechel...  A  Basle  ches  L'Auteur.  1778.  4°.  Mit 
Vortitel   und  Titel  XXXIV  u.  64  S.;   Vignette   von   J.  J.  Preifler.  —  Medaillen. 

1934.  Cabinet  De  Pierres 
Antiques  Gravees,  Ou 
Collection  Choisie  De  216 
Bagues  Et  De  682  Pierres 
'Egyptiennes,  'Etrufques . . . 
Tirees  du  Cabinet  de  Gor- 
lee, &  autres  celebres  Cabi- 
nets  de  l'Europe.  Tome 
Premier  [Second].  A  Paris, 
Chez  Lamy...  1778...  4°. 
Tome  i:  Titel,  2  u.  8  S., 
Kupfertitel,  109  Bl:  Plan- 
che I — CIX;  Tome  2:  Titel, 
20  S.,  Kupfertitel,  173  Bl: 
PI.    CX— CCLXXXII.     — 

Ge>n7neit, 

1935.  De  La  Chau.  Description 
Des  Principales  Pierres 
Gravees  Du  Cabinet 
De...  Monseigneur  Le  Duc 
D'Orleans...  Tome  Pre- 
mier [Second].  A  Paris, 
Chez  M.  l'Abbe  De  La 
Chau...  (et)...  Le  Blond... 
Et  chez  Pissot...  1780 
[1784]...  (Unter  der  Wid- 
mung:) De  La  Chau  (&) 
Le  Blond,  fol.  2  Bde.  Tome 
i:  Titelkupfer  (Dessine  par 
C.  N.  Cochin,  Grave  par 
Aug.  de  S'.  Aubin  1778), 
Titel,   29  u.  303  S.,  102  Bl 


Dirk  van  Star,  aus  dem  Stich  Bartsch  Nr.  9. 


Nr.  1—35,  35-,  35 
97;  Tome  2:  Vortitel,  Titel,  V,   2,  215  u.  5  S. 

im    Text.    Gemmen.      Vignetten. 


**    36—39,   39*    39* 
77   Bl:    Nr.    i,   2, 


,   40-78,  78*,  79— 
2*,  3 — 76;  Kupfer 


1936.  Schlichtegroll.  Choix  Des  Principales  Pierres  Gravees  De  La  Collection  Qvi 
Appartenait  Autrefois  Au  Baron  De  Stosch  Et  Qui  Se  Trouve  Maintenant  Dans 
Le  Cabinet  Du  Roi  De  Prusse.  Accompagne  De  Notes...  Par  Frederic  Schlichte- 
groll. Premier  Volume,  ä  Nuremberg  Ches  Jean  Frederic  Frauenholz.  1798.  fol. 
Titelkupfer,  Titel,  VI,    108  S.,    48  Bl:    Nr.  1— XLVIII.     Zeichner:    J.  Just.  Preissler, 

J.  A.    Nahl    U.   a.    Gemmen. 


Aus:  Cochin,  Livre  De  Fleurs  [1944]. 


14  e.   Blumen. 


1937.  Collaert  (Adrian).  Florilegivm  Ab  Hadriano  Collaert  caelatum ,  et  ä  Philip. 
Galleo  editum.  Ilivstriss. ...  Dno.  D.  loanni  Medici...  Gallaevs  D.  D.  Titel,  23  Bl: 
Nr.  2 — 24;  Bl.  2  bez:  Phls.  Galle  inven.  et  excud.  Adrian  Collaert  fcalp.  PI.  ca. 
180:130.     Huber  V,  95,  Nr.   100 — 123. 

Florae  Deae  Jnter  patrios  &  exoticos   flores   fedentis  artificiofa  delineatio 

variorum  florum  fubsequente  effigie.    Titel  u.   12  BL,  bez:  Sadler  excud.         PI.  ca. 
135:175;  Titelbl.  höher.    Aehnlich  der  vorigen  Folge. 

Blumen.     Blu}itenvasen. 

1938.  Collaert  (Adrian).  Nachstiche  der  letzten  Folge.  Mit  Titel  13  Bl :  Nr.  i — 13. 
Titel  bez:  Jan  Meflager  excu:  PI.  wie  bei  dem  Original. 

1939.  Le  Clerc  (J.).  7  Bl.  Blumen  in  Vasen  nebst  Vögeln  und  Insekten;  meist  bez: 
I.  le  Giere  excu.  [einBl:  1615].  PI.  170-185:121-134.  Freie  Nachstiche  nach 
Collaert  u.  a.     Dazu   2  ähnliche  Bl.    aus  einer  anderen  Folge.         PI.  215:139.  — 

Blnmcnvasen.     Blumenslrmisse. 

1940.  Vallet.  Le  lardin  Dv  Roy...  Henry  IV  Roy  De  France...  Par  Pierre  Vallet... 
160S.    fol.  Kupfertitel,   2   Porträts,   7  S.,   73  Bl. 

1941.  Robert.  9  Bl.  Blumen,  Nr.  i — 9.  Bl.  i  mit  Porträt  und  Aufschrift:  Nicolavs 
Gvillelmvs  A  Florae  Lotharingvs  Fecit  Romae  1638.  chez  Pierre  Mariette... 
PI.  ca.   180-190:140. 

1942.  Robert.  Giardino  di  Fiori  Naturalisfimi  Si  vendono  per  Gio  Jacomo  de 
Rosfi  Jn  Roma  Alla  Pace...  Titel  u.  11  Bl.  PI.  ca.  180:140.  Nachstiche  nach 
der  vorigen  Folge  des  Nicolaus  Robert. 


Blumen 


295 


1943.  Robert.  12  Bl.  Blumen,  Nr.  i — 12.  Bl.  i  mit  Aufschrift:  Nicolavs  Gvillelmvs 
A  Florae  Lotharingvs ...  Fecit  Romae  1639.  Pierre  Mariette  Excudit.  PI.  ca. 
137:110  (achteckig). 

1944.  Cochin.  Livre  Noweav  De  Flevrs  Tres-Vtil  Povr  L'Art  D'Orfevrerie,  Et 
Avtres  Dedie  a  lean  de  Leins  A  Paris  Chez  Baltazar  Moncornet  1645.  Titel  (bez. 
mit  dem  Monogr.  des  Nicolas  Cochin  =  Nagler  IV,  2358)  u.  11  Bl.  Blumen,  dar- 
unter Landschaften  u.  Schlachten.         PI.  ca.  80:115;   Titel  90:126.  —  Bhunen. 

1945.  Thünkel.  2  Bl.  grosse  Füllungen  mit  Blumenwerk  aus  Naturblumen  und 
stilisirten  Blättern.  Nr.  2,  3  einer  Folge  von  6  BL,  deren  erstes  bez.  ist:  Johannes 
Thünkel   1661  (Guilm.  S.  402).         PI.  ca.  370:297. 

1946.  Franckenberger.  Newes  Blumen-Büchlein  vor  äugen  geftelt  durch  Tobias 
Franckenberger  dem  Jüngern  in  Strafsburg  Anno  1662.  Mit  Titel  16  Bl:  Nr.  i — 16. 
PI.  ca.   145:  108. 

1947.  Robert.  9  Bl.  aus:  Variae  ac  Multiformes  Florum  Species  ...  Nr.  8 — 11,  16,  17, 
19,  20,  21,  bez:  N  R  (zusgez.)  cum  pri.  re.  PI.  ca.  210:150.  Nagler,  K.-L.  13, 
S.  237. 

1948.  Robert.  Variae  ac  Multiformes  Florum  fpecies  exprefsae  ad  Viuum  et  aeneis 
tabulis  incisae  Authore  N.  Robert  Aeditae  a  Jo.  Jacobo  de  Rubeis  Romae... 
Anno  Dom.  1665...  fol.  Kupfertitel  u.  30  Bl.  PI.  ca.  210:150.  Nachstiche  im 
Gegensinne  zum  vorigen  Werke;  Neudruck. 

1949.  F  B.  18  Bl.  Blumen  aus  einer  Folge.  Nr.  i — 5,  7 — 19;  bez:  F  B.  fec. 
PI.  52:70. 

1950.  Blumen-Büchlein.     Neues  Blumen-Büchlein.    7  Bl.  mit  20  PI:  Nr.  i — 20,  je 

3  PI.  auf  einem  Blatt.  Meist  Nachstiche  im  Gegensinne  nach  der  Folge  des 
Meisters  F  B.  Auf  dem  Titelbl.  zwei  Vasen,  auf  PI.  20  ein  Gärtner  und  die  In- 
schrift: Omnia  Vanitas.         PI.  65-75  :ca.  85. 

1951.  Duncker.     6  Bl.  Blumen    in   Körben,  Vasen   und   Sträussen.     Nr.   i — 6;   Bl.  i 

bez:    I.    Duncker    ex.  PI.    ca.    75:75.   —    Blumensträusse.     Blumetwase. 

1952.  Monnoyer.  4  Bl.  Blumensträusse,  bez:  J.  Baptiste  fculp.  et  ex.  cum  priuil. 
Regis.         PI.  225:175.    Rob.-Dum.   i- — 4. 

8  Bl.  Blumen  in  Glasvasen,  bez:  J.  Baptiste  fcul.  et  ex.  cum.  priuil.  Regis. 

N.  De  Poilly  ex.         PI.  ca.  285:215.    R.-D.  5—12. 

Blumensträusse,     Blumenvasen.     Bänder. 

1953.  Monnoyer.  Liures  de  Plusieurs  Vaze  de  Fleurs  faicts  d'Apres  le  Naturel 
Par  J.  Baptiste...  et  ce  vend  A  Paris  chez  N.  De  Poilly...  (vorauf  Widmung: ... 
Carolo  le  Brun...)  9  Bl.         PI.  ca.  490:375.    R.-D.   13 — 21. 

3  Bl.  Blumenkörbe,  bez:  pint  et   Grave  par  I.   Batiste  de  la  cadem   Roiale. 

Se  vend  ä  Paris  Chez  N.  de  Poilly...  bezw.  N.  de  Poilly  excud.  PI.  ca.  415:310. 
R.-D.  22 — 24. 

Liures  de  Plusieurs  Corbeilles  de  Fleurs  dessine  et  Graue  par  J.  Baptiste... 

chez  N.  De  Poilly...  3  Bl.         PL  ca.  500:440.    R.-D.  26—28. 

Liures  de  Plusieurs  Paniers  de  Fleurs.  dessind  et  Graue,  Par  J.  Baptiste... 

chez  N.  De  Poilly...  4  Bl.         PL  ca.  375:490.    R.-D.  29 — 32. 

I  Bl:  Guirlande  de  Fleurs.    Dessine  et  graue  par  J.  Baptiste...  chez  N.  De 

Poilly...  PL  497:440.    R.-D.  34. 

Blumenvasen.    Blumenkörbe.    Kratiz, 

1954.  Monnoyer.  Liure  De  Toutes  Sortes  De  Fleurs  D'apres  Nature.  Baptifte 
Monnoyer  Pinx.     Vauquer  f.    A  Paris...  chez  N.  Poilly...   12  Bl:  Nr.  i — 12.  PL 

ca.    360:275.      R.-D.    III,    S.    230.    Blumensträusse. 


2q6  Blumon 

1955.  Monnoyer.  Recueil  De  12.  Divers  Groupes  et  Bouquets  de  Fleurs  Gravis 
par  Vauquier  d'Aprös  Baptiste  Monnoyer...   Se    vend  d  Paris  ches  ßasan.     ii   Bl: 

Nr.     I IG,     12.  PI.    ca.    230:165.    BliiwtHsträiissc. 

1956.  Vauquer.  3  Bl.  Blumen  in  Vasen,  Nr.  2,  4,  6.  PI.  ca.  300:250  (Nr.  i,  bez: 
I.  Vauquer  f.   chez  Poilly,   und  Nr.  3,  5   fehlen). 

2  Bl.  desgl.,  kleiner,  aus:  Liure  de  Vases  propre  pour  Peintres,  Brodeurs  et 

Dessinateurs  (7  Bl.),   Nr.  4,   7,  bez:  V.  f.  C.  P.  R.  PI.  247:190. 

4  Bl.  Blumen   in  Glasflaschen,    aus:  Liures   de  Fleurs   Par  Vauquer   (10  Bl.) 

Nr.  3,  4,  7,  8.  PI.  ca.  200:155.  Dazu  i  Bl.  Nachstich  aus  derselben  Folge,  Nr.  3. 
bez:  Cum  Previl.  PI.  208:161. 

Liures    de    Fleurs   Propre   Pour   Peintres    et  Brodeurs    A    Paris   chez   F   De 

Poilly...  Titel  (mit  Kranz)  u.  10  Bl.  Blumengruppen,  Nr.  2 — 9,  u,  12.  PI.  ca. 
195  =  255  (Titel  hoch). 

7  Bl.   Blumensträusse,    Nr.    i — 7.     Bl.    i    bez:   a   Paris    chez    F  De   Poilly... 

PI.  ca.  235:165. 

Vases    de  Fleurs  Propre    pour  Peintres,    Brodeurs  &  Deffinateurs.    Vauquer 

fculp.    Titel  (auf  Balustrade)  und   i  Bl:  Nr.  2.         PI.  ca.   185:125. 

I  Titelblatt:  Livre  de  Fleurs  Dessinees  d'apres  Nature  et  Gravees  Par  Vau- 
quier.   ä  Paris  ches  J.  Fr.  Chereau...  Nr.  A.         PI.  170:127. 

Bluiitcnvasen.      Bhiinenstr'dussc. 

1957.  Bailly.  Diverses  Flevrs  Mises  En  Bovcqvets  Deffignees  et  Grauees  Par  I. 
Bailly...  Qvi  se  vendent  ä  Paris  aux  Galleries  du  Louure  Chez  le  d.  Bailly...  N. 

Poilly    ex.    C.    p.    r.       11   Bl:    Nr.   I 8,    10 12.  PI.    ca.    300:225.  Blumenstränssc. 

1958.  Bonnart.  6  Bl.  Blumensträusse,  bez:  HBonnart  au  coq  C.  P.  R.  PI.  ca. 
190:130. 

1959.  Schmidhammer.  6  Bl.  Streublumen.  Verl.-Nr.  87,  Nr.  i — 6.  Bl.  i  bez:  J.  C. 
Schmidhamer  excudit  Noribergae.  PI.  ca.   140:195. 

5  Bl.  Streublumen,  aus  mehreren  ähnlichen  Folgen,  z.  T.  bez:  J.  C.  Schmid- 
hamer exe.  Darunter  Verl.-Nr.  91,  Nr.  i;  mehrere  Bl.  mit  Nummern  oder* 
PI.  ca.  140:195.  Nach  Guilm.  S.  430  u.  421  gezeichnet  von  Joh.  Dan.  Preisler  oder 
Caspar  Neuner. 

1960.  Huquier.  4  Bl.  Blumengruppen,  bez:  huquier  fculp.  et  ex.  Nr.  6,  7,  8,  10. 
PI.  ca.   190:135. 

1961.  Auble.  i  Bl.  aus:  Fruits  et  fleurs  naturelles  et  fantastiques.  A  Lyon,  chez 
Pariset.  L.  Avblc  inv.  Pariset  sc.  Bez:  L.  A.  I.  Pariset.  S.  Z.  215:153. 
Guilm.  S.  235  (unter  Pariset). 

1962.  Dobe.  6  Bl.  chinesische  Blumen,  z.  T.  bez:  [ä  Paris  chez]  M."«  Dobe  rue 
S.[']  lacques  [au  protecteur  des  SciencesJ.         PI.  ca.  285:205  (z.  T.  quer). 

I    Bl.    Blumengruppe    u.    Streublumen,     bez:    ä    Paris    chez    M."*  Dobe... 

Z.  210:290. 

1963.  Pillement.  Receuil  de  Differerits  Bouquets  de  Fleurs,  inventd  et  defsine 
Par  Jean  Pillement,  et  gravd  Par  P.  C.  Canot.  London  ...  1760.  A  Paris  chez 
C.  Leviez...  6  Bl.  PI.  ca.  300:210.  Dazu  2  Bl.  derselben  Folge  mit  Randlinien, 
nebst  einem   ähnlichen  dritten  Blatt. 

2.'^''^  Receuil,    de  DifTerents  Bouquets    de  Fleurs  defsine    Par  Jean  Pillement. 

A  Paris    Chez    le    Pere    et  Avaulez.    j.  j.  avril  Scul.   1773.     2  Bl.        PI.  ca.  295:210. 

Suite  de  douze  Bouquets  De  Fleurs  dessines  d'apres  nature  Par  M."'  Pille- 
ment... A  Paris,  Chez  Le  Bas  Graveur  du  Roy...  Titel  u.  12  PI.  auf  6  Bl. 
PI.  ca.   180:110;  Titel  294:190. 


Blumen 


297 


Aus:   Monnoyer,  Paniers  de  Fleurs  [1953]. 


[zu   1963,  Pillementj   3.'"^    Livre    De   Fleurs,    Par  J.  Pillement.     jA  Paris  chez  Mon- 
dhare...  Titel  u.  2   Bl.  (beschnitten).  Z.  ca.   180:270. 

-j.^^   Livre    De    Fleurs    Defsinees    d'apres    Nature    par   J.  Pillement.      A  Paris 

chez   Mondhare...  Nur  Titelbl.  (beschnitten).  Z.    180:240. 

13^    Livre    De    Fleurs,     Guirlandes    Et    D'Oyseaux    par    J.  Pillement.      1766. 

A  Paris  chez  Mondhare...    4  BI:    Nr.   i — 4.      Stecher:    Juillet.  PI.  ca.  280:190. 


298  Blumen 

1964.  Jacques.  Nouveau  Livre  De  Roses,  D'Aprös  M'.  Jacques,  Peintre  du  Roy 
En  la  Manufacture  Royale  des  Gobelins  Gravees  par  P.  F.  Tardieu.  A  Paris 
chez  J.  F.  Chereau...   6  Bl.  (kolorirt):  Nr.  i — 6;  Serien-Nr.  B.       PI.  ca.  295:200.  — 

Rosen, 

1965.  Jacques.  Titelblatt  zu:  Nouveau  Recueil  de  Fruits,  Fleurs  et  Plantes  Vtiles 
auz  Dessinateurs.  Se  vend  chez  la  Veüve  Chereau  ...  Jacques  jnv.  P.  Tardieu  fculp. 
PI.  435:325- 

1966.  Tessier.  Livre  De  Corbeilles  Et  Vases  De  Fleurs  Dessines  d'apres  Natura 
par  L.  Tessier...  Graves  par  Avril  l'Aine.  A  Paris  ches  J.  Fr.  Chereau...  6  Bl: 
Nr.  I — 6.         PI.  ca.  330:250. 

Livre  De  Six  Bouquets  Defsines  par  L.  Tefsier...  A  Paris  ches  la  V^  Che- 
reau... Avril  Sculp.     5  Bl:  Nr.  i — 4,   6. 

Blnmenkoybe ,     Blujttenvascit. 

1967.  Saint-Aubin.  Les  Fleurettes  De  Saint  Aubin  ...  A  Paris  ches  la  V«  de  F.  C. 
(=  Francois  Chereau)...    6  Bl.         PI.  ca.   100:90. 

1968.  Fernand.  Cahier  De  fleurs  vtile  aux  Defeinateurs  inventc  et  dessine  par 
V  (?)  Ferrand.     5  Bl.  PI.  ca.  265:165. 

1969.  Kirschner.  IV  [V,  VI,  VII]  Cahier  De  Fleurs,  Jnventes  deffinees  et  gravees 
par  F.  Kirschner  ä  Paris...  (1785.)  Je  4  Bl.  Blumensträusse,  meist  mit  Namen 
oder  Monogr.,  einige  bez:  G.  F.  Riedel  exe.  Lfde.  Nr.  13 — 28  (Nr.  20  zweimal). 
PI.  von  115:163  bis  245:165. 

2  Bl.  je  12  Sträusse;  bez:  F.  Kirschner  Jnv.  [bezw.  fe]  et  Sculp.       PI.  167:241. 

Rotdruck. 


Schongauer,  Zweig  mit  Hopfenranke,  Bartsch  Nr.   115. 


Feierlichkeiten 


299 


Aus:  Ordre  (entree  de  Henry  II)  [1979]. 


15.  Feierlichkeiten. 


a.  Allgemeines. 

1970.  Panvinius.  F.  ünophrÜ  Panvinü  Eremitae  Avgvstiniani  De  Trivmpho  Com- 
mentarivs  ...  (am  Schluss:)  Venetiis,  apud  Michaelem  Tramezinum.  1571.  fol. 
Titel,   I  u.  6  Bl.  Text  (zweiseitig),  5  Bl.  Kupfer. 

[1298].  Panvinius.  Amplissimi  ornatifsimique  triumphi,  vti.  L.  Pavlvs...  P.  Africanus 
Aemilianus  ...  Triumpharunt.  ex  antiquifsimis  ...  monumentis  ...  defcriptio: 
Onuphry  Panuinij  Veronenfis  inuentoris  opera,  et  aeneis  formis.  Antwerpiae 
primum,  nunc  autem  Romae  apud  Godefredum  de  Scaichi  edita...  1618  (ältere 
Ausg:  Antwerpen   1596).     qu.fol.     Kupfertitel,    11  Bl:  Nr.  i  — 11.  —    Triumphzug. 

1971.  Panvinius.  Onvphrii  Panvinü  Veronensis,  De  Lvdis  Circensibvs,  Libri  II. 
De  Trivmphis,  Liber  Vnvs  ...  Venetiis.  Apud  loannem  Baptiftam  Ciottum  Senenfem. 
1600...  fol.  Abtlg.  i:  Kupfertitel,  i  Bl.  Text,  8  u.  136  S.;  Abtlg.  2:  mit  dem 
Nebentitel  (F.  Onvphrii  Panvinü  De  Trivmpho  Commentarius)  15  S.,  33  PI.  auf 
28  Bl.,  z.  T.  mit  römischen  Buchstaben  numerirt.  —  tvww/As«^.    circusspide.    Medaillen. 

1972.  Vulson.  Le  Vray  Theatre  D'Honnevr  Et  De  Chevalerie,  Ov  Le  Miroir 
Heroiqve  De  La  Noblesse.  [(Premiere),  Seconde  Partie]...  Par  Marc  De  Wlfon, 
Sieur  De  La  Colombiere...  A  Paris,  Chez  Avgvstin  Covrbe...  1648...  fol.  2  Bde. 
Partie  i:  Kupfertitel,  Titel,  Titelkupfer,  20  S.  mit  Porträt,  593  u.  13  S.,  4  Bl. ; 
Partie  2:  Titel,  Titelkupfer,  Porträt,  30  S.  mit  Porträt,  640  S.,  2  Bl.  u.  Kupfer  im 
Text.     Zeichner  u.  Stecher:  F.  Chauveau.  —   Turniere.    Rüstungen. 


30O  Einzüge 

1973.  Menestrier.  Traite  Des  Tovrnois,  lovstes,  Carrovsels,  Et  Avtres  Spectacles 
Pvblics.  A  Lyon,  Chez  lacques  Mvgvet...  1669...  (unter  der  Widmung:)  Clavde 
Francois  Menestrier.      4°.      Titel,   10,  399  u.  i   S.  Text  mit  Vignetten.  —   Turniere. 

1974.  Lünig.  Theatrum  Ceremoniale  Historico-Politicum,  Oder  Hiflorifch-  und 
Politifcher  Schau-Platz  Aller  Ceremonien  ...  [Anderer,  (dritter)  Theil]...  von  Johann 
Chriftian  Lünig.  Leipzig,  bey  Moritz  Georg  Weidmann  ...  1719  [1720].  fol.  3  Bde. 
Theil  i:  Titel,  48  u.  1422  S.;  Theil  2:  Vortitel,  Titel,  32,  1700  u.  24  S.;  Theil  3: 
Titel,   IG,  424  u.  19  S. 

1975.  Grazzini  detto  il  Lasca.  Tutti  1  Trionfi,  Carri,  Mascherate...  andati  per  Firenze 
dal  tempo  del  Magnifico  Lorenzo  De'  Medici  fino  all'  Anno  1559  ...  feconda 
Edizione...  In  Cosmopoli  1750.  Gesammelt  von  Grazzini  detto  il  Lasca,  2.  Ausg. 
von  Rinaldo  Bracci.  8°.  2  Bde.  Parte  i:  Kupfertitel,  mit  Nebentitel  LX  u.  256  S., 
36  Bl.;    Parte  2:    Kupfertitel,    mit  Nebentitel  S.  257 — 594,  7  Bl. 


15  b.  Einzüge. 

1976.  Einzüge.  Sammlung  von  Einzelblättern  mit  feierlichen  Einzügen  und  Ehren- 
pforten. 

1977.  Einzüge.  Sammlung  ähnlicher  Blätter  grösseren  Formats,  darunter  Blätter  von 
S.   Le  Giere,  Carlo  Fontana  u.  a. 

1978.  Verzeichnus  wie  dj  Römifch  Kay.  May.  vnfer  aller  gnedigfter  herr  VfFn  16.  tag 
Februarij.  1541  jar.  zu  Nürmberg  eingeritten.  (Am  Schluss:)  Gedruckt  zu  Regenf- 
purg  durch  Hannfen  Khol.     4°.     Titel  u.  5  S. 

1979.  Ordre.  Cell  l'ordre  qui  a  efte  tenv  A  La...  entre'e,  que...  le  Roy  trefchreftien 
Henry  deuzieme  de  ce  nom,  ä  faicte  en  ...  Paris  ...  le  fezieme  iour  de  luin... 
M.D.XLIX...  ä  Paris  chez  lacques  Roffet  ...  4°.  Mit  Titel  41  Bl.  Text  bezw. 
Holzschn.  (zweiseitig)  u.  2  Bl.  Holzschn.     Vinet  Nr.  471.  —  Ehrenpf orten. 

1980.  Magnificence.  La  Magnificence  De  La  Svperbe  Et  Trivmphante  entree  de 
la  ...  Cite  de  Lyon  faicte  au  ...  Henry  deuxiefme  de  ce  Nom  ...  M.D.XLVIII.  A 
Lyon,  Ches  Guillaume  Rouille  ...   1549...  4°.     Mit  Titel  88  S.  Text  bezw.  Holzschn. 

Vinet    Nr.  470.    Ehrenpforten.      Obelisk.     Schiffe. 

1981.  Grapheus.  De  feer  wonderlijcke  ...  Jncompft,  van...  Philips,  Prince  van 
Spaignen  ...  Jn...  Antwerpen,  Anno  MLLLLL,  XLIX.  Duer  Cornelium  Grapheum  ... 
int  Latijn  befcreuen.  (Am  Schluss:)  Geprint  Tantwerpen,  voer  Peeter  Coecke 
van  Aelft  ...  by  Gillis  van  Dieft.  1550.  fol.  Vortitel  u.  Schlussblatt  mit  Um- 
rahmungen; mit  Titel   108  S.  Text  bezw.  Holzschnitte.    Vinet  Nr.  557.  —  Ehrenpforten. 

1982.  Grapheus.  La  trefadmirable...  entree,  du...  Prince  Philipes,  Prince  d'Efpaig- 
nes...  en...  Anuers.  Anno  1549.  Premierement  compofee  &  defcripte  en  langue 
Latine,  par  Cornille  Grapheus...  &  depuis  traduicte  en  Franchois...  (Am  Schluss:) 
Imprime  a  Anuers,  pour  Pierre  Coeck  d'AlIoft...  par  Gillis  van  Dieft.  1550.  (Vor- 
titel:) Le  triumphe  d' Anuers,  faict  en  la  fufception  du  Prince  du  Philips...  fol. 
Vortitel  u.  Schlussblatt  mit  Umrahmungen;  mit  Titel   112  S.  Text  bezw.  Holzschn. 

1983.  Oeduction.  Cest  La  Dedvction  du  fumptueux  ordre  plaifantz  fpectacles ... 
Exhibes  Par  Les  Citoiens  de  Rouen  ...  A  Henry  fecöd...  Et...  Katharine  de 
Medicis...  Mil  cinq  cens  cinquante...  On  les  vend  a  rouen  chez  Robert  le  Hoy 
Robert  &  lehan  dictz  du  Gord...  1551.    4°.    Mit  Titel  134  S.Text  bezw.  Holzschn. 

Vinet    Nr.    473.    Festzug.     Festivagen.     Rüstungen.     Elirenpforten.     Wasserfest.     Musik. 


Einzüge 


301 


Oliuier  Codore , 


1984.  Recueil.  Bref  Et  Sommaire  recueil  de  ce  qui  a  efle  faict,  &  de  l'orde  tenüe 
ä  la...  Entree  de...  Prince  Charles  IX.  de  ce  nom  Roy  de  France,  en...  Paris... 
Avec  Le  Covronnement  De...  Elizabet  d'Auftriche  fon  efpoufe...  Et  Entree  De 
Ladicte  Dame...  M.  D.  LXXI.  A  Paris,  De  rimprimerie  de  Denis  du  Pre,  pour 
.  1572.  4°.  Mit  Titel  53  BI.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig)  u. 
2  Bi.  Holzschn.  —  Daran  (dazugehörig):  i)  C'Est 
L'Ordre  Et  Forme  Qvi  A  Este  Tenv  Av  facre  &  cou- 
ronnement  de...  Madame  Elizabet  d'Auftriche... 
1571.  Mit  Titelbl.  10  Bl.  Text  (zweiseitig).  2)  L'Or- 
dre Tenv  A  l'Entree...  26 Bl.  Text  bezw.  Holzschn. 
(zweiseitig)  u.  i  Schlussbl.  3)  Av  Roy  Congratv- 
lation  De  La  Paix  Faite...  1570.  9BI.  Text  (zwei- 
seitig).     Vinet    Nr.   474.    Ehrenpforten. 

1985.  SambuCO.  Arcvs  Aliqvot  Tnvmphal...  In 
Honor...  lani  Avstriae,  Victoris  Non  Qvietvri. 
Avctor.  loan.  Sambvco...  Antverpiae  Apud  Phi- 
lippum  Gallaeum.  1572.  fol.  Titel,  4  S.,  16  Bl:  Nr.  i 
— 16,  die  Rückseiten  mit  Text;  17  S.  —  Ehrcnf/orten. 

1986.  Houwaert.  Sommare  befchrijuinghe  väde 
triumphelijcke  Incomft  van...  Aertf-hertoge 
Matthias,  binnen  ...  Bruffele...  1578  ...  Gheinven- 
teert...  deur  lean  Baptista  Hovwaert...  T' Ant- 
werpen, Ghedruct  by  Chriftoffel  Plantijn...  1579.  4°. 
Mit  Titel   155  S.  Text  mit  Holzschn.,   2  S.,  S.   162 

174.      Vinet    Nr.    618.    Umrahmungen.     Fesibilhnen. 

1987.  Entree.  La  loyeuse...  Entree  deMon- 
feigneur  Francoys...  Dvc  De  Brabant... 
en...  Anvers.  A  Anvers,  De  l'Imprimerie 
de  Chriftophle  Plantin.  1582.  fol.  Kupfer- 
titel, 2  u.  47  S.,  21  Bl:   Nr.  I— XXI.    Vinet 

Nr.  47Ö'    Fesiwagen.     Ehrenpforten.    FesthiiJinen. 


Aus:   Recueil  (entree  de  Charles   IX)  [1984]. 


302  Einzüge 

1988.  DelineatiO  |  ...  |  Trivmphjalis  Qva  Rob|ertvs  |  Dvdlaevs  |  Comes  L|eicestrensis  | 
Hagae  Comitis  |  fvit  exceptus.  |  (Bl,  i:)  C.  Dankerts  excudit.  lo  Bl:  Nr.  i,  3 — 11; 
jedes  Bl.  mit  einem  Bruchstück  des  Titels.  PI.  ca.   160:320. 

1989.  BochiuS.  Descriptio  Pvblicae  Gratvlationis,  Spectacvlorvm  Et  Lvdorvm,  In 
Adventv...  Principis  Ernesti  Archidvcis  Avstriae...  M.  D.  XCIIII ...  Antverpiae  Edi- 
torum...  a  loanne  Bochio...  confcripta.  Antverpiae  Ex  Officina  Plantiniana.  1595. 
fol.    Mit  Kupfertitel   174  S.  Text  bezw.  Kupfer  u.   i   Schlussbl.     Vinet  Nr.  620.  — 

Elirenf forte .     Fcstbiihnen.     Fcstivagcn.     Schiff.     Feucriuerk.     Turnier. 

1990.  Matthieu.  L'Entree  De...  Henry  IUI....  En...  Lyon...  M.D.  XCV...  A 
Lyon.  De  L'Imprimerie  De  Pierre  Michel...  (Vorwort:)  Pierre  Matthiev.  4°.  Titel, 
Porträt,  6  S.,   i  Bl,   104  S.     Vinet  Nr.  479. 

1991.  Discovrs  De  La  loyevse...  Entree  De...  Henry  IUI...  faicte  en...  Rouen  ... 
CID  .  ID  .  XCVI. ...  A  Roven,  Chez  lean  Crevel ...   1599.    4°.  Titel,  6  u.  88  S.,   10 

Bl.    Holzschn.      Vinet    Nr.    478.    Elircnpf orten.     Elirensdiden. 

1992.  Benacci.  Descrittione  De  Gli  Apparat!  Fatti  In  Bologna  Per  La  Venvta  Di 
N.  S.  Papa  demente  VIII...  Da  Vittorio  Benacci...  (am  Schluss:)  In  Bologna... 
1599.    4°.  Titel,  34  S.  Text  bezvi^.  Kupfer  u.   i   Bl.  Kupfer.     Vinet  Nr.  587. 

1993.  Labyrinthe  Royal  De  L'Hercvle  Gavlois  Triomphant.  Svr  Le  Suiect  Des 
Fortunes...  de...  Henry  IUI.  Roy  de  France...  Reprefente  ä  l'Entr^e  triomphante 
De  La  Royne  En  la  Cite  d'Auignon...  M.  DG...  Ghez  laques  Bramereau  Impri- 
meur  en  Auignon.  fol.  Kupfertitel,  2  Porträts,  24  u.  244  S.,  12  Bl.,  davon  die 
ersten   10  in  die  Seitenzählung  eingeschlossen.  —  Eiirenp/orten. 

1994.  Bochius.  Historica  Narratio  Profectionis  Et  Inavgvrationis...  Alberti  Et 
Isabellae,  Avstriae  archidvcvm.  Et  eorum  optatiffimi  in  Belgium  Aduentus... 
Defcriptio.  Avctore  loanne  Bochio  ...  Antverpiae  Ex  Officina  Plantiniana,  Apvd 
loannem  Moretvm.  1602.  fol.  Mit  Kupfertitel  500  S.  Text  bezw.  Kupfer,  10  S.  u. 
Schlussbl.  Darin  die  Untertitel:  Bochius,  Pompae  Trivmphalis  Et  Spectacvlorvm... 
in...  Antverpia  exhibitorum ...  defignatio ...;  Vrientius,  Descriptio  Pompae... 
a  Senatv...  Gandavensi ...  decretae...;  Oultremannus,  Descriptio  Trivmphi  Et 
Spectacvlorvm...  in...  ciuitatem  Valentianam  ingredientibus  editorum...  Stecher 
meist:   Petr.  Van  der  Borcht.     Vinet  Nr.  621.  —  Eiireuß/orten.    Fcstiniinen.    MusHi. 

1995.  Harrison.  The  Arch's  Of  Trivmph  Erected  in  honor  of  the...  prince  James 
...  King  of  England...  at  his  Maiesties  Entrance  and  pafsage  through...  London... 
march  1603.  Invented  and  publifhed  by  Stephen  Harrifon...  and  graven  by  William 
Kip.  (Am  Schluss:)  Imprinted  at  London  by  lohn  Windet...  1604.  fol.  Kupfer- 
titel,   4    S.    (B,    C),    7    Bl.    Text    (D— K),    7    Bl.    —    Ehrenpforten. 

1996.  Fabert.  Voyage  Dv  Roy  A  Metz,  L'occafion  d'iceluy :  Ensemble  Les  fignes 
de  refiouyflance  faits  par  fes  Habitants...  Par  Abr.  Fabert.  1610.  fol.  Kupfertitel, 
I  Bl.  Wappen,  8  u.  72  S.  Text  bezw.  Kupfer,  3  Bl.  Karten.     Vinet  Nr.  481:  Jahr 

der    Reise     1603.    Ehrenpforten.     Polial. 

1997.  Befchreibung  Der  Reifs:  Empfahung  defs  Ritterlichen  Ordens:  Vollbringung 
des  Heyraths...  Friederichen  defs  Fünften,  Pfaltzgraven  bey  Rhein...  Mit... 
Elifabetheri ...  (Heidelberg)  Jn  Gotthardt  VÖgelins  Verlag.  Anno  1613.  4°.  Titel,  2,  205 
u.  99  S.,  25  Bl.,  davon  4  Bl.  bez:  [I.  T.]  de  Bry  fecit  [et  Excudebat];  Vinet  Nr.  707.  — 

Eiirenp/orten.     Festzng.     J''euer'weric. 

1998.  Lavana.  Viage...  Del  Rei  D.  Filipe.  III.  N.  S.  AI  Reino  De  Portvgal... 
Por  loan  Baptista  Lavana...  Madrid  Por  Thomas  lunti...  1622  (am  Schluss:  1621). 
fol.    Kupfertitel,  3  S.,   76  Bl.   Text  bezw.  Kupfer  (zweiseitig).  —  Eiu-enpf orten. 


Einzüge  303 

1999.  Lavana.  Viagem...  Del  Rey  D.  Filipe  II  (!)  N.S.  AO  Reyno  De  Portv- 
gal...  Por  loäo  Baptista  Lavanha...  Madrid  Por  Thomas  lunti...  1622  (am  Schluss: 
1621).  fol.  Kupfertitel,  3  S.,  78  Bl.  Text  bezw.  Kupfer  (zweiseitig),  3  Bl.  Vinet 
Nr.  559.    Portugiesische  Ausgabe  des  vorigen  Werks. 

2000.  Soleil.  Le  Soleil  Au  Signe  Dv  Lyon.  D'Ov  Qvelqves  Paralleles  Sont  Tirez, 
auec...  Lovys  XIII.  ...  en  fon  Entree  triomphante  dans  ...  Lyon...  le   11.  Decembre 

1622.  A  Lyon,  Chez  lean  IvUieron.  1623.  fol.  Titel,  8  u.   3 — 180  S.  einschliesslich  12 

Bl.    Kupfer.     Vinet    Nr.    483''is-    Ehrenpforten. 

[2000].  Reception  De...  Lovys  XIII...  Et  De...  Anne  D'Avstriche:  Par  Meffieurs 
les  Doyen...  de    Lyon...   le  XI.  Decembre,    1622.    A  Lyon,    Par   laqves   Rovssin. 

1623.  fol.   Mit  Titel   67  S.   einschliesslich   3  Bl.  Kupfer,   4  Bl.     Vinet  Nr.  483.  — 

Ehretip/orte/i.     Feuervierk. 

2001.  Chastueil  Gallaup.  Discovrs  Svr  Les  Ares  Triomphavx  Dresses  En  La  Ville 
D'Aix,  ä  l'heureufe  arriuee  de...  Lovys  XIII....  A  Aix,  Par  lean  Tholosan... 

1624.  (Widmung:)  Chastveil  Gallavp.    fol.  Kupfertitel,  Titel,  7,   56  u.   16  S.;  8  Bl: 

Nr.  I,  (l^,   2),   3 7,    I   Plan,   7   Kupfer  im  Text.     Vinet  Nr.  486. Ehrenpforten.     Sinnbilder. 

2002.  Combat  D'Honnevr  Concerte  Par  Les  IUI.  Elemens.  Svr  L'heureufe  Entree 
de  Madame  la  Duchefse  de  la  Valette  en  la  Ville  de  Metz...  (1624).  foL  Kupfer- 
titel, 2  Bl.  Wappen,  8  u.  130  S.  Text  bezw.  Kupfer,  10  Bl.  Vinet  Nr.  783:  Ver- 
fasser  Jean    Motet.    Obelisken.     Festnugen.     Festzng. 

2003.  Eloges  Et  Discovrs  Svr  La  Triomphante  Reception  Dv  Roy  En...  Paris, 
apres  la  Reduction  de  la  Rochelle...  A  Paris,  Chez  Pierre  Rocolet...  1629...  (unter 
dem  Titelkupfer:)  Toutes  les  figures  ...  ont  efte  faittes...  par  Melchior  Tauernier ... 
Pierre   Firens  Graueur...   fol.   Titel,    Titelkupfer  (A.  Bosse  Jn.),   4,    180  u.   12  S., 

15    Bl.      Vinet    Nr.   488.    —    Ehrenpforten.     Festwagen.     Schiff. 

2004.  Malpoy.  Entree  De...  Henry  De  Bovrbon,  Prince  De  Conde...  En  ... 
Diion...  A  Diion,  Chez  la  vefue  Clavde  Gvyot...  1632...  (unter  dem  Vorwort:)  P. 
Malpoy...     fol.     86  S.  einschl.  Titel  u.   5   Bl.  Kupfer.  —  Ehrenpforten. 

2005.  Bella.  Entrata  In  Roma  Dell'  Eccell'"°  Ambasciatore  Di  PoUonia 
L'Anno  MDCXXXIII.  (Unter  der  Widmung:)  Stefano  della  Bella,  qu.  4°.  6Doppelbl: 
Nr.  I — 6.         PI.  ca.  155:420  bezw.  500.    Vinet  Nr.  770;  Meyer,   K.-L.  Nr.  46. 

2006.  Gevarts.  Pompa  Introitvs...  Ferdinandi  Avstriaci  Hispaniarvm  Infantis... 
A.  S.  P.  Q.  Antverp.  Decreta  Et  Adornata  ...  Ann.  CID.  IDC.  XXXV.  Arcus, 
Pegmata,  Iconefq.  ä  Pet.  Pavlo  Rvbenio ...  inuentas  &  delineatas  Infcriptionibus  & 
Elogiis  ornabat,  Libroq.  Commentario  illustrabat  Cäsperivs  Gevartivs  ...  Antverpiae  ... 
Apvd  Theod.  A  Tvlden,  Qui  Iconum  Tabulas  ex  Archetypis  Rubenianis  delineauit 
et  fcalpsit...  (am  Schluss:)...  Anno  Salvtis  CID.  IOC.  XLI.  gr.fol.  Vortitel,  Kupfer- 
titel, 8  S.,    I  Porträt,    189  u.   13  S.,   37  Bl.  mit  45  PI:  Nr.  3 — 43.     Vinet  Nr.  625.  — 

Ehrenpforten.     Figürliche  Kompositionen.     Statuen, 

2007.  Becanus.     Sereniss.  Ferdinandi  Cardinalis  Infantis  Trivmphalis  Introitvs  In 

Flandriae  Metropolim  Gandavvm  Avct.  Gvilm.  Becano  S.  I.    Antverpiae  ex  officina 
loannis  Mevrsi.  Anno  1636.    fol.    Mit  Kupfertitel  40  Bl:  Nr.  i — 8,   10 — 41.  PI.  ca. 

390:300.      Text    fehlt.      Vinet    Nr.    626.    Elirenpforten.    Wasserfest.   Schiffe.   Feuerwerk. 

2008.  Barlaeus.  Medicea  Hospes,  five  Descriptio  Pvblicae  Gratvlationis,  qua... 
Reginam,  Mariam  De  Medicis,  excepit  Senatvs  Popvlvsqve  Amstelodamensis.  Aue- 
tore Caspare  Barlaeo.  Amstelodami,  Typis  lohannis  &  Cornelii  Blaev,  1638.  fol. 
Titel,  Porträt,  8  u.  62  S.,   16  Bl:   i — 16.     Vinet  489.  —  Schiffe  n.  a. 

2009.  De  la  Serre.  Histoire  De  L'Entree  De  La  Reyne  Mere...  Dans  Les... 
Pays-Bas...  Par  le  Sr.  de  la  Serre...  A  Londre,  Par  Jean  Raworth,  pour  George 


304  Einzüge 

Thomafon,  &  Octauian  Pullen...  1639.  fol.  Titelkupfer,  Titel,  14  u.  106  S.  Text 
bezw.  Kupfer,  8  Bl.,  z.  T.  bez:  La  Sere  od.  La  Serre,  z.  T.  von  W.  Hollar  (Parthey 
Nr.  463,    16S7,  2675).     Vinet   Nr.  490. 

[2009].  De  la  Serre.     Histoire  De   L'Entree   De  La   Reyne  Mere...    Dans  La 

Grande-Bretaigne...  Par  le  Sr.  de  la  Serre...  A  Londre,  Par  Jean  Raworth 
...  1639.  fol.  Titelkupfer,  Titel,  12  u.  56  S.  Text  bezw.  Kupfer,  9  Bl.  z.  T.  von  W. 
Hollar  (Parthey  Nr.  460 — 462,  2674).     Vinet   Nr.  491. 

2010.  Pompa.  La  Pompa  Della  Solenne  Entrata  Fatta  Dalla...  Maria  Anna 
Avstriaca  Figlia  delT...  Ferdinando  Terzo  Et  Spofa  del...  Filippo  Qvarto...  Nella 
Cittä  Di  Milano...  In  Milano...  per  Gio.  Battifta,  e  Giulio  Cefare  fratelli  Malatefta 
Stampatori   R.  C.  (165 1).    fol.    Titelkupfer,   Titel,   4  u.   65  S.,    20  Bl:  A— J,    L— Z 

(R,    S  =  I  Bl.).      Vinet    Nr.    561.    —    EhrenJi/o}-ten.    Figürliche  Kompositionen. 

2011.  Armes.  Les  Armes  Triomphantes  De...  Le  Dvc  D'Espernon.  Povr 
Le  Sviet  De  Son  Hevrevse  Entree  Faite  dans...  Dijon...  A  Diion,  Chez  Philib. 
Chavance...  1656.  fol.  Kupfertitel,  Titel,  12  u.  117  S.,  8  Bl.  Kupfer  (davon  Bl.  2 
u.  3   mit  je  I  Bl.  Text),  8  S.  Kupfer  mit  Text.    Vinet  Nr.  784.  —  Kiirenp/orten.    FMren- 

stiiilen.      Fene>-wc7-k. 

2012.  CastillO.  Viage  Del  Rey  Nvestro  Senor  Don  Felipe  Qvarto  El  Grande,  A 
La  Frontera  De  Francia  ...  En  Relacion  Diaria,  Qve  Dedica...  Leonardo  Del 
Castillo...  (1667,  Datum  der  Reise:  1660.)    4°.  Kupfertitel,  Titel,  22,  296  u.  84S.,  i  Bl. 

2013.  Relation  En  Forme  De  Journal,  Du  Voyage  Et  Sejour,  Que...  Charles  II 
Roy  De  La  Grand'  Bretagne,  &c.  A  fait  en  Hollande...  A  La  Haye.  Chez  Adrian 
Vlacq.    1660...   fol.    Titel,    Porträt,    2    u.   108  S.,    7  Bl.     Vinet  Nr.   747.  —  Festmahl. 

2014.  Entree.  L'Entree  Triomphante  De  Levrs  Maiesiez  Louis  XIV...  Et  Marie 
Therese  D'Avstriche  Son  Espovse,  Dans...  Paris...  Imprimee  l'an  M.DC.  LXII... 
A  Paris,  Chez  Pierre  Le  Petit...  fol.  Porträt,  Titelkupfer,  Titel,  i  Bl.  gest.  Text,  4, 
7,  34,  28  (statt-  26,  da  Nr.  15  u.  16  überschlagen)  u.  12  S.,  22  Bl.  Kupfer  vor  der 
Schrift.  Stecher  (nach  Vinet  Nr.  501):  J.  Marot,  J.  Lepautre,  Chauveau,  Flamen 
u.  a.;  Verfasser:  Jean  Troncon ;  Datum  des  Einzugs :  1660.  —  Ehrenpforten.  Festzug.  Soldaten. 

2015.  Triomphe.  Le  Triomphe  De...  Charles  IUI.  Dvc  De  Lorraine  Etc.  A  Son 
Retour  Dans  Ses 'Etats.  A  Nancy.  M.  DC.  LXIV.  (Rückseite  d.  Titels:)  Librairie... 
De  Cayon-Liebault ...  Nancy.  1848.  (Kupfertitel:)  Le  Triomphe  De  Son  Altesse. 
C.  C.  Deruet  Inuentor  &  defignator ...  Sebaftien  le  Clerc.  fculpfit.  J.  B.  Hobrit 
Excudit.    fol.   Porträt,  Titel,  Kupfertitel,   2  u.   10  S.,  11  Bl.      Neudruck.  —  Ehrenpforten. 

2016.  Leopold.  Ergötzliche  Kunft-Schau ...  einiger  Sinn-reichen  Inventionen  und 
kofibaren  Arbeiten,  fo  ehemals  bey  einer  Englifchen  Extraordinar-Ambaflade  zu 
Rom  zum  Vorfchein  gekommen....  in...  Figuren  von  neuem  an  das  Liecht  ge- 
flellet  von  Jofeph  Friderich  Leopold  Jn  Augfpurg.  Anno  1700.  fol.  Titel  u.  12 
Bl.  mit  14  PI:  Nr.  I — XIV.  Erfinder:  Philippus  Michael  Camers,  Giro  ferri,  Gio. 
Batla  Lenardi,  Andrea  Cornely  u.  a.  —  Daran  Bl.  i  des  Originalwerks:  Giovanni 
Michele  Writ,  Ragguaglio  della  solenna  comparsa,  Fatta  in  Roma...  1687  dell'... 
signor  Conte  di  Castelmaine...  In  Roma,   Nella   Stamperia   di  Domenico  Antonio 

ErCOle.    Vinet    Nr.    808.    Sinnbilder.      Wagen. 

2017.  BidlOO.  Komste  Van  Zyne  Majesteit  Willem  III.  Koning  Van  Groot  Bri- 
tanje,  enz.  In  Holland;...  In's  Graavenhaage,  By  Arnoud  Leers...  1691  ...  (Widmung:) 
G.  Bidloo.  (Auf  dem  Titelkupfer:)  R.  de  Hooghe...  Receptionis  Regiae  opera... 
aeri  incid.  Harlemi.  A.   1691.    fol.  Titelkupfer,   Titel,    8  u.   127  S.,   12  Bl.  —  Ehren- 

pfMeii.     Sinnbilder,     J'eueriuerk, 


Einzüge 


305 


Aus:   Gevarts,   Pompa  Introilus   [2006]. 

Ornamentstichsammlung  Berlin. 


306  Einzüge 

2018.  Bidloo.  Relation  Du  Voyage  De  Sa  Majeste  Britannique  En  Hollande, 
Et  de  la  Rcception  qui  luy  a  eie  faite...  1691  ...  A  La  Hayc,  Chez  Arnout  Leers... 
1692...  fol.  Titelkupfer,  Porträt,  Titel,  8  u.  loS  S.,  14  Bl.  Vinet  Nr.  752.  Fran- 
zösische Ausgabe  des  vorigen  Werks. 

2019.  Triumphe.  De  Konincklycke  Triumphe  Vertoonende  alle  de  Eerpoorten ... 
opgerecht  in  's  Gravenhage  1691.  ter  Eere  van  Willem  de  III....  In  'sGraven- 
hage,  By  Barent  Beeck,  Konftverkooper.  1691.  8°.  Titelkupfer,  Titel,  8  u.  S.  5 — 136, 
62  Bl:    Nr.    1—45*,   45 — 61.     Vinet   Nr.   750'^'^   —  Sinnbilder. 

2020.  Curicke.  Freuden-Bezeugung  Der  Stadt  Dantzig  über  die...  Wahl  und... 
Krönung...  Augusti  des  Andern,  Königes  in  Pohlen...  Wobey  Höchft-gedachter 
iMajeftät  Königlicher  Einzug ...  VerfaflTet ...  von...  G.  R.  Curicke.  Dantzig,  Verlegt 
durch  Gillis  Jansfon  von  Waesberge...  1698.    fol.  Titel,  6  u.  54  S.,  2  Bl.  Druckfehler, 

9    Bl:    Nr.    I,    2  A,    (2  B),    3  —  8.       Vinet    Nr.    773.     Festung.     Ehrenpforten.     Feucr'.wr/c. 

2021.  Decorations  Faites  Dans...  Grenoble...  Pour  La  Reception  De  Monsei- 
gneur  Le  Duc  De  Bourgogne,  Et  De  Monseigneur  Le  Duo  De  Berry,  Avec  Des 
Reflexions  Et  Des  Remarqves  Sur  la  Pratique  &  les  Vfages  des  Decorations. 
A  Grenoble,  Chez  Antoine  Fremon...  1701  (nach  Vinet  Nr.  512  Verf:  Menestrier). 
fol.  Titel,  70  u.  24  S.,  7  Bl. 

2022.  Chastueii-Galiaup.  Discours  Sur  Les  Arcs  Triomphaux  Dresses  En  La  Ville 
D'Aix,  A  l'heureufe  arrivee  de  Monfeigneur  le  Duc  de  Bovrgogne,  &  de  Mon- 
feigneur  le  Duc  de  Berry.  A  Aix,  Chez  Jean  Adibert...  1701.  (Unter  der  Widmung:) 
Chastueil  Gallaup.    fol.  Titel,  6,  76  u.   i   S.,  4  Bl.    Vinet  Nr.  511. 

2023.  Ehren-Bezeugung.  Unterthänigift-Getreu  Devotifte  Ehrn-Bezeugung  So  Dem  ... 
Ilerrn  Maximilian  Emanuel,  Jn  Obern-  und  Nidern  Bayrn...  Hertzogen...  Wie 
auch...  Dero...  Frauen,  Gemahlin  Theresiae  Kunegundi  &c...  Zu  Der...  Ruck- 
kunfft...  in  dero  Churfürftenthumb  ...  angeordnet,  hinnach  aber...  den  11.  Junij  ... 
errichtet  worden  ifl...  München,  den  11.  Julij  Anno  1715.  Getruckt  bey  Mathias 
Riedl,    1716.     fol.    Mit   Titelbl.    13   S.,   7   Bl:    Nr.   1—7.     Stecher:    F.  J.   Spätt.   — 

Ehrenpforte.     Elirensiatle .      Obelisk.     Brunnen. 

2024.  BÖmer.  Triumiphus  Novem  Seculorum  Imperii  Romano-Germanici ...  A 
R.  P.  Antonio  Bömer...  Anno  Saeculari  MDCC.  Decantatus,  Nunc  Autem  Anno 
Jubilaeo  M  DCCXXV.  ...  Recusus  A  Joanne  Andrea  Pfeffel  ...  Augustae-Vinde- 
licorum...  fol.  Titelkupfer,  Titel,  26  S.,  10  Bl.  Zeichner:  Petrus  Schubart  von 
Ehrenberg;  Stecher:  Johann  Ulrich  Kraus,  C.  Engelbrecht,  J.  A.  Pfeffel.  —  Ehrenpforten. 

2025.  Journal  De  Ce  Qui  S'Est  Fait  Pour  La  Reception  Du  Roy  Dans  Sa  Ville 
De  Metz,  Le  4.  Aoust  1744...  A  Metz,  De  l'Imprimerie  de  la  Veuve  de  Pierre 
Collignon...    1744.     fol.      Mit   Titelbl.   83  S.;    8  Bl:    Nr.    1—8.     Vinet    Nr.    521.    — 

Sinnbilder.     Soldaten. 

2026.  Weis.  Representation  Des  Fetes  Donnees  Par  La  Ville  De  Strasbourg  Pour 
la  Convalefcence  du  Roi;  ä  l'arrivee  et  pendant  le  fejour  de  Sa  Majefle  en  cette 
Ville.  Invente,  Dessine  et  dirige  par  J.  M.  Weis...  Imprime  par  Laurent  Aubert 
ä  Paris.  (1744.)  gr.  fol.  Kupfertitel,  Porträt,  11  Doppelbl:  Nr.  i— 11,  20  S.  gest. 
Text:   Nr.   1 — 20.      Stecher:    M.  Marvie,  J.  Ph.   Le  Bas  u.  Babel;    Schrift:  Le  Par- 

mentier.       VmCt     Nr.     520.     Soldaten.      Feuerweric.      lUiiinination.       Umralimuugen.      Randleisten. 

2027.  Afbeelding.     Nette  Afbeelding  En  Ampele  Beschryving  Der  Eere-Poorten, 

Opgerecht  by  de  blyde  te  rüg  komfl  van...  Willem  Karel  Hendrik  P>iso,  Prince 
van  Oranje  en  Nassau  ...  Uyt  Zeeland,  en  Deszelfs  Intreede  in  's  Gravenhage, 
op  den  6  Juny  1747.  Dienende  tot  een  Vervolg  op  het  Werk  getyteld:  Haga 
Comitis  Illustrata  ...  In  'sGravenhage,  By  de  Erven  Anthoni  De  Groot,  1766. 
gr.fol.     Mit  Titelbl.  8  S.,   10  Bl.     Vinet  Nr.  641'^'s.   —  Ehrenpforten. 


Einzüge  307 

2028.  Andriessen.     Plegtige  Inhuldiging  Van...   Willem   Karel   Henrik   Friso 

...  Als  Markgraaf  Van  Vere;  Op  Den  i.  Juny  Des  Jaars  1751...  Beschreven  Door 
Andreas  Andriessen...    Te  Amsterdam,    By  Isaak  Tirionj    1751.     fol.     Titel,   8,   52 

U.    4    S.,     II    Bl:    Nr.    I 11.       Vinet    Nr.     642.    Ehrenf/orten.     Pokal. 

[2028].  Huet.  Inhuldiging  Van  ...  Willem  Karel  Hendrik  Friso  ...  Als  Erf-Heer 
Van  Vlissingen,  Op  Den  V^en  jy^jj  MDCCLI...  Beschreeven,  Door  Dan.  Theod. 
Huet...  Te  Amsterdam,  By  Isaak  Tirion.     1753.     fol.     Vortitel,  Titelkupfer,  Titel, 

18    S.,    Porträt,    73    U.     I     S.,    8    Bl.      Vinet    Nr.   643.    Illumination. 

2029.  Relation  De  L'Arrivee  Du  Roi  Au  Havre-De-Grace,  Le  19.  Septembre  1749. 
Et  Des  Petes...  A  Paris,  De  Tlmprimerie  d'Hippolyte-Louis  Guerln  &  de  Louis- 
P'rancois  Delatour.  1753.  gr.  fol.  2  u.  16  S.,  6  Bl.,  bez:  Dessine  sur  les  lieux  par 
Descamps..  .  Grave  par  J.  Ph.  Le  Bas.     Vignetten  von  M.  A.  Slotz  [Slodtz].    Vinet 

Nr.   525.    Trachten.     Schiffe.     Illnmination.      Vignetten. 

2030.  Iperen.  De  Statige  Inhuldiginge  Van  ...  Willem  Den  Vyfden,  Prince 
Van  Oranje...  Als  Markgraaf  Van  Veere...  1766...  Beschreven  Door  Josua  Van 
Iperen...    Te    Middelburg,    By    P.  Guussen    En  I.    De    Winter    1767.      fol.      Titel, 

4    U.    80    S.,    10    Bl:    Nr.  I — X.       Vinet    Nr.    649.    Ehrenpforten. 

2031.  Afbeelding  der  Vreugdebedryven  ...  by  de  aankomst  en  gedurende  het 
verblyf...  Willem,  Prince  Van  Oranje  En  Nassau...  en  zyne  Gemaalinne  ...  te 
Amsteldam...  1768.  By  Johannes  Smit  ...  Rein';  Vinkeles,  inv.  et  fculp:  1772. 
qu.fol.      Kupfertitel    u.    12   Bl.  PI.   305:405    (Titel    hoch).      Vinet    Nr.  651.  — 

Ziiiunerajissiattuug.      Ta/elschmuck. 

2032.  Befchreibung  Der  Feyerlichkeiten,  Welche  bey  Gelegenheit  der  Durchreife... 
Der...  Prinzefsin  Maria  Antonia...  Dauphine  von  Frankreich.  Auf  Anordnung ... 
Magiflrats  der...  Stadt  Freyburg  in  Breyfsgau  den  4  5.  und  6'«"  May  1770.  ab- 
gehalten worden.  Gedruckt  bey  Franz  Jofeph  Kerkenmayer...  fol.  Titel,  22  S., 
I   Namentafel,  2  Bl.  Text,   i  Bl.      Erfinder:  F.  Jos.  Rösch. 

Befchreibung  der  Feyrlichkeiten,    welche    bey   Gelegenheit    der    Durchreife... 

Der  Durchleuchtigften  Frau  Dauphine,  Marien  Antonien  ...  von  den  Vorder- 
öftreich-Breifsgauifchen  Landftänden  veranftaltet  worden.  Gedruckt  bey  Johann 
Andreas  Satron...   1770.     fol.    Mit  Titel   17  S.,  3  Bl.     Vinet  Nr.  526.  —  Feuerwerk. 

Ehrenpforten. 

2032"".  Befchreibung  der  Ehrenpforte,  welche  bey  Gelegenheit  der  Durchreife... 
der  Dauphine  ...  Antonie  von  der  hohen  Schule  zu  Freyburg  im  Breyfsgau  er- 
richtet   worden.      Gedruckt    bei   Johann    Andreas    Satron...    1770.     4°.     Mit   Titel 

31  S.,   I   Bl. 

2033.  Morelli.  Descrizione  Delle  Feste  Celebrate  In  Venezia  Per  La  Venuta  Di... 
Napoleone  II  Massimo,  Imperatore  ...  Data  AI  Pubblico  Dal  Cavaliere  Abate 
Morelli...    In  Venezia  Nella   Tipografia    Picotti    1808.     4°.     Titelkupfer,    mit  Titel 

32  S.,    4    Bl:    Nr.    I — IV.       Erfind,    u.    Zeichn:    G.    Borsato    u.  a.      Vinet  533.  — 

Schiffe.      Gondeln,     Ehrenpforten. 

2034.  Bast.  Description  De  L'Arc  De  Triomphe,  Erige  ...  A  l'occasion  du 
Mariage  de...  Napoleon  Premier  et  Marie-Louise  D'Autriche  Et  de  leur  entrce 
dans  la  Ville  de  Gand,  le  17  Mai  iSio,  De  la  composition  de  P.  J.  J.  Tiberghien  .. . 
Publiees  par  L.  A.  M.  De  Bast...  A  Gand,  De  I'Imprimerie  de  P.  F.  De  Gocsin- 
Vcrhaeghe...  Janvier  iSii.  fol.  Vortitel,  Titel,  9  S.,  3 Bl:  Nr.  i — -3.  Stecher:  C.  Normand. 


3o8 


StaalsceremoniiMi 


Aus:  Sandford,   Coronation  Of  James  II.  [2047]. 


15  c,  Staatsceremonien  (Krönungen  u.  a.) 


2035.  Staatsceremonien.  Sammlung  von  Einzelblättern  mit  Staatsceremonien,  be- 
sonders Krönungen. 

2036.  Staatsceremonien.      Sammlung  ähnlicher  Blätter  grösseren  Formats. 

2037.  Staatsceremonien.  Sammlung  ähnlicher  Blätter  übergrossen  Formats,  darunter 
Blätter  von  Gio.  Battifta  Falda,  Jean  LePautre,  J.  M.  Moreau  le  Jeune  u.  a. 

2038.  Krönung.  Die  krönüg  des...  Herren  Karls...  erweiten  Romifchen  Kay  fers, 
yetzt   zu    Ach.   am.  XXIII.  tag  Octobris    befchehen  ...    (1520).     4°.      Mit  Titel  8  S. 

2039.  Sacre.  Le  Sacre  Et  Covronnement  du  Roy  Henry  deuxieme  de  ce  nom. 
De  l'imprimerie  de  Robert  Eftienne...  (am  Anfang  des  Textes:)...  Faict  &  celebre 
en...  Reims...  8°.     Titel  u.  37  S.  mit   i   S.  Holzschn. 

2040.  Wahl  vnd  CrÖnungs  Handlung,  Das  ifl,  Warhafftige  Befchreibung,  welcher 
geftalt  weyland  der...  Herr  Maximilian  der  ander,  Römifcher  Keyfer...  den 
20.  Septemb.  Anno  1562.  zu  Pr-ag  zum  Böhemifchen,  den  24.  Nouem.  aber  ermeltes 
Jars  zu  Franckfurt  am  Mayn  zum  Romifchen  König  erwehlt,  vn  den  letzten  def- 
felben  Monats  ...  wie  auch  den  8.  Septemb.  An.  1563.  zu  Prefsburg  zum  Ilungc- 
rifchen  König  gekrönet  worden...  Jetzt  abermals  in  Truck  gegeben,  vnd  mit 
Kupfferflücken  gezieret.  Gedruckt  zu  Franckfurt  am  Mayn,  durch  Johann  Bringern, 
in   Verlegung  Willhelm   Hoffmans.      1612.     4°.     Titel,  5  u.  95   S.,    Kupfer  im  Text. 

[1984],  Ordre.  C'Est  L'Ordre  Et  Forme  Qvi  A  Este  Tenv  Av  facre  i.V  couronne- 
ment  de  ...  Madame  Elizabet  d'Auftriche  Roine  de  France:  faict  en  l'Eglife  de 
l'Abbaie  fainct  Denis ...  1571.  AParis...  Denis  du  Pre...  1571...  8°.  Mit  Titelbl. 
IG  Bl.  Text  (zweiseitig). 

2041.  Zehendtner.  Ordenliche  Befchreibung  mit  was...  Ceremonien  vnd  Zierlich- 
heiten, die  Rom.  Kay.  May...  den  Orden  defs  Guldin  Flüfs,  in  difem  85.  Jahr 
zu  Prag  \nd  Landshut,  empfangen...  Getruckt  zu  Dilingcn,  durch  loannem  Mayer. 
1587.  (Am  Schluss:)  Befchriben  durch  mich  Pauln  Zehendtner  vom  Zehendtgrub  ... 
Jm  Jahr...  M.D.LXXXV.  4°.  Titel,  155  S.  Text  bezw.  Kupfer  (aufgeklebt),  12  Bl. 
Kupfer,  radirt  von  Ant.  Boys  (Andresen  IV,  294 ff.)    Vinet  Nr.  660.  —  Ot-dcn.    \Va/>pcn. 

SchUtzcn/cst.     Feuerwer/c.     Tnfclschiiiuck . 


Slaatsceremonien 


309 


2042.  Beschreibung.  Kurtze  Befchreibung  Welcher  maffen  ...  Matthias  der 
Ander...  zu  Hungarn  vnd  Böhem  König...  den  -l^  Junij...  zum  RÖmifchen 
König,  vnd  folgends...  zum  RÖmifchen  Keyfer  erhebt,  vnd  erwehlt,  zu  Franck- 
furt  am  Mayn  defs  1612.  Jahrs.  Getruckt  zu  Franckfurt  am  Mayn.  1612.  4°. 
Titel  u.  5  S. 

2043.  Relatione  Della  Solennita  Fatta  A  Torino,  Nella  Rinovatione  Della  Lega 
trä  S.  R  A.  &  i  Sig.  delli  fei  cantoni  Cattolici  alli  4.  d'Ottobre  1634.  In  Torino, 
Appreffo  Lodouico  Pizzamiglio  ...   1634.     4°.     Mit  Titel  26  S. 

2044.  Manzini.  Applavsi  Festivi  Fatti  In  Roma  Per  L'Elezzione  Di  Ferdinando  III. 
AI  Regno  De'  Romani  Dal...  Mavrizio  Card.  Di  Savoia,  descritti  ...  Da  D.  Lvigi 
Manzini.  In  Roma  appresso  Pietro  Antonio  Facciotti...  1637...  4°.  Mit  Kupfer- 
titel 92  u.  72  S.,  IG  Bl.  Erfinder:  Horatio  Turiani  u.  a.;  Stecher:  Lucas 
Ciamberlanus.     Vinet  Nr.  664. 

2045.  Ceremonie.      La  Pompevse    Et  Magnifiqve  Ceremonie  Dv  Sacre  Du  Roy 

Lovis  XIV.     Fait  ä  Rheims  le  7.  luin  1654 A  Paris,   De  rimprimerie  d'Edme 

Martin...   1655.     fol.    Titel  u.  8  S.,  3  Bl.  (mit  angeklebten  gedruckten  Erklärungen), 
bez:  le  Pautre  scul.     Vinet  Nr.  497.  —  Krömmg.        * 

2046.  Merian.  Befchreibung  vnd  Abbildung  Aller  Königl.  vnd  Churfürftl.  Ein-Züge, 
Wahl  vnd  Crönungs  Acta,  So  gefchehen  zu  Franckfurt  am  Mayn,  im  Jahr 
1658...  Franckfurt  am  Mayn,  Bey  Cafpar  Merian...  1658.  (Unter  der  Widmung:) 
Cafpar  Merian...  fol.  Titel,  Widmung,  20  Doppelbl.  Text,  i  Schlussbl.,  22  Doppelbl. 
Kupfer,  7  Bl.  Porträts.     Vinet  Nr.  666.  —  Einztig.    Wagen.    Soldaten. 

2047.  Sandford.  The  History  Of  The  Coronation  Of...  James  II. ...  And...  Queen 
Mary...  1685...  By  Francis  Sandford...  In  the  Savoy:  Printed  by  Thomas  New- 
comb...   1687.     fol.     I   Bl:  Imprimatur,  Titel,  8  u.  135   S.,  3  BL,  19  Bl:  Nr.  i  — 19, 

6    Bl.     Vinet  Nr.  749.    Krönung.     Insignien.     Kronen.     Scepter.     Festzug.     Hoftrachten.     Festtafel. 

2048.  Verzeichnus  Der  Chur-Fürften,  Fürften  und  Stände...  auf  dem  Von... 
Leopoldo  Dem  Erften  ...  Nach  ...  Regenfpurg  auf  den  8.  Junii  Anno  1662.  aus- 
gefchriebenen  ...  Reichstag  ...  allhie  erfchienen  ...  Gedruckt  im  Jahr  1689.  fol. 
Mit  Titel  28  S. 

[2048].  Crophius.  Eigentliche  Abbildungen  Beeder  Römm.  Kayferl.  wie  auch  Der 
Rom.  Königl.  Majeftäten,  und  ...  Chur-Fürflen  ...  wie  Selbige  auf  dem  Rom. 
Königl.  Wahl-Tag  in...  Augfpurg  im  Jahr  1689.  und  1690  ...  erfchienen  ...  (von) 
Jo.  Bapt.  Crophius  ...  Augfpurg,  Jn  Verlegung  ...  bey  Lorentz  Kroniger  und 
Gottlieb  Göbels  Seel.  Erben  1690.  fol.  Titel,  Porträt  (Leonhard  Heckenauer 
fculpsit),  2  S.,  3  Bl.  Text  mit  Kupfer,  S.  4 — 11,  2  S.,  2  u.  VII  Bl.  Text  mit  Kupfer. 

Sinnbilder.     Porträts. 

[2048].  Thucelius.  Augusti  Corona...  Die  Krone  aller  Prinzefsinnen  ...  Eleonora 
Magdalena  Therefia  ...  So  als  Römifche  Kayferin...  in...  Augfpurg  Den  9.  (19.) 
Jenner  des  i69often  Jahrs  gefalbet...  worden...  vorgeftellet  durch  C.  L.  Thucelium  ... 
Augfpurg,  in  Verlegung  Lorentz  Kronigers  und  Gottlieb  Göbels  fei.  Erben...  fol. 
Titelkupfer,  Porträt,  mit  Titel  28  S.;  Titelkupfer  (J.  A.  Thelot  d:  J.  U.  Kraus  f:), 
Porträt  (Leonhard  Heckenauer  fculps),    2  S.  u.  5  Bl.  Kupfer  mit  Text:    Nr.  i — 5, 

S.    6 9,    2    S.,    I    Bl.  Kupfer    mit    Text.    Sinnbilder. 

[2048].  Thucelius.  Austria  S.  R.  Imperii  Conjux,  Das  ift:  Des  Heil.  Rom.  Reichs 
Mit  dem...  Ertz-Haufe  Oefterreich  Beftändige  Ehe,  Welche...  Als...  Josephus... 
Den  14.(24.)  Januarii  Zum  RÖmifchen  König  ...  ervvöhlet ...  wurde, ...  Den  16.  (26.) 
ejusdem  An.  M.DC.XC.  Jn  ...  Augfpurg...  vollzogen.  Und...  Befchricben  worden 
von  C.   L.  Thucelio...  Augfpurg,    Jn  Verlegung    Lorentz    Kronigers    und   Goiilicb 


3'0 


Staat 


sceremonicu 


Göbels   fei.   Erben...   Druckts  Johann  Jacob  Schönig.     fol.  Titel,  82  S.  u.  7  Porträts, 
bez:  Leonhard  Heckenauer  sc. 

2049.  M.  J.  F.  W.  Das  Hochbeehrte  Augfpurg,  Wie  folches  nicht  allein  mit 
Jjeeder  Kayferl.  ...  Majeft.  ...  Ankunfft  Sondern  auch  darauf  gefolgter  Der... 
Römifchen  Kayferin  und  Römifchen  Königs  Eleonorae  und  losephi,  Krönungs- 
Feftivität  beglücket  worden...  Vormals  mit...  Fleifs  zufammen  getragen,  anjetzo 
aber  aufs  neue  überfehen,  und  mit  einem  Anhang...  vermehret...  durch  A'l.J.  F,W. 
Augfpurg,  gedruckt  und  verlegt  durch  Jacob  Koppmayer...  1690.  4°.  Titel,  4, 
229  u.  I  S.,   17  Bl.     Daran:  Wahl-Capitulation  ...   1690;   mit  Titel  39  u.  32  S.     Vinet 

Nr.    674.     —      Insignicn   ii .  n. 

2050.  Ferrarius.     Cronen...  auf  denen  Häuptern...  Eleonorä  und  Jofephi,  &c. ... 

befchriebcn  ...  Durch  Sigismund.  Ferrarium.  Nürnberg,  Jn  Verlegung  Leonhard 
Löfchge...    1690.     4°.    Titel,  198  u.  in  S.  (127  u.  12S  fehlen),   13  Bl.     Vinet  Nr.  673: 

23    Bl.    Insignien. 

2051.  Bericht.  Grund-  und  b'mftändlicher  Bericht  Von  Denen  RÖmifch-Kayfer- 
lichen  Wie  auch  Ottomannifchen  Grofs-Bothfchafften,  Wodurch  der  Friede... 
Den  26.  Januarii,  1699.  Zu  Carlowiz...  gefchlolFen  ...  Wienn  ...  bey  Johann  Baptift 
Schönwetter...    1702.     fol.     Titel,  2,   13T,   i,  4  S.,    12  Bl:  (i),  2 — 12. 

2052.  GÜlich.  Erb-Huldigung,  So  Dem  ...  Römifchen  Kayfer  ...  Josepho  Dem 
Erften,  Von  Denen  gefambten  Nider-Oeflerreichifchen  Ständen...  an  dem,  auff 
den  22.  defs  Monats  Septembris,  Anno  1705.  angefetzten  Tag  abgelegt,  vnd...  zu- 
fammen getragen  worden  Durch...  Ludwig  von  Gülich,  Edlen  zu  Lilienburg... 
Gedruckt  zu  Wienn  in  Oeflerreich,  Bey  Johann  Jacob  Kürner...  fol.  Titelkupfer, 
Titel,  46  S.,   IG  Bl:    Nr.  I,    III— XI,  meist  bez:   J.  C.  Hackhofer  del.,   J.  A.  Pfeffel 

et    C.  Engelbrecht    fec.        Vinet    Nr.  675.    Ta/clschmnck.      Trachten.      IVagen.     Festmnhl. 

2053.  Diarium.  Vollftändiges  Diarium,  alles  deffen  Was  vor,  in  und  nach  denen... 
Wahl-  und  Crönungs-Solennitaeten  ...  Caroli  des  VI paffiret  ift...  Heraus- 
gegeben von  Johann  David  Zunners  Seel.  Erben,  und  Johann  Adam  Jungen... 
Franckfurt  am  Mayn...  1712.  fol.  Titel,  2,'  168,  36  u.  i8  S.,  Titel,  4  u.  14  S., 
3  Tabellen  u.  2   Bl. 

Continuatio    Diarii...  Titel,   2  S.,    10  Porträts,  92,  9,   14  S.,  Titel,   2   u.  10  S., 

I   Tabelle,  5  Bl.     Stecher:  Jos.  ä  Montalegre  u.  a.     Ein  Bl:  Römerberg,   fehlt. 

Vinet    Nr.    676:     19    pl.     Festzng.      Tn/chcJunuck.     Portriits. 

2054.  Beschreibung.     Ausführliche  Befchreibung  der  Crönung...  Caroli  VI.  So 

den  22.  Decembr.  1711.  in...  Franckfurt  am  Mayn...  vollzogen  worden...  Nach  dem 
zu  Wien  gedruckten  Original.  Erffurdt  ,  zu  finden  bey  Dan...  (weggeschnitten). 
4°.     Mit  Titel  39  S. 

2055.  Mair  von  Mairsfeld.  Befchreibung,  Was  auf  Ableiben  Weyland  Jhrer  Keyferl. 
Majeftät  Josephi,  Bifs  nach  vorgegangener  Erb-Huldigung,  Welche  dem... 
Römifchen  Keyfer,  Carolo  Dem  Sechften...  Die  gcfamte  Nider-Oefterrcichifche 
Stände  Den  8.  Novcmbris  A:  1712. ...  abgelegt.  Sich  Merkwürdiges  hat  zugetragen. 
Und...  befchriben  worden.  Durch...  Johann  Baptifl  von  Mairn,  Edlen  von  Mairs- 
feld... Gedruckt  zu  Wien  in  Oefterreich,  Bey  Johann  Jacob  Kürner...  fol.  Titel- 
kupfer, 8  u.  76  S.,  II  Bl:  Nr.  I,  (II,  mit  2  PL),  III— XI,  meist  bez:  J.  C.  Hackhofer 
del.,  J.  A.  Pfeffel  et  C.  Engelbrecht  fec,  dieselben  Platten  wie  in  Gülich  [Nr.  2052]. 
Vinet  Nr.  677. 

2056.  Nachricht.     Ausführliche  Nachricht  von  den  Engländifchen  Crönungen, 

wie  es  mit  felbigen  fo  wohl  zu  Zeiten  der  vorigen  Könige...  gehalten,  als  auch, 
wie  fie  am  -|-J.  Üctobcr  diefcs  .lahrs  von  Sr.  ietzigen...  Majeflät  Von  Grofs-Britan- 


Staatsceremonien  211 

nien   gefeyret  worden    ift...    Hamburg,   1714.     S°.      Titel'kupfer,  Titel,  4  u.  168  S., 

10    Bl.    Insignien. 

2057.  Relation  De  L'Inauguration  Solemnelle  De...  Charles  VI.  Empereur  Des 
Romains...  Comme  Comte  De  Flandres,  Celebree  ä  Gand  ...  le  XVIII.  Octobre 
1717.     A  Gand,   Chez  Augustin   Graet...   1719...     fol.    Titelkupfer,    mit  Titel  32  S., 

6  Bl.     Stecher:  J.   Harrewyn  u.a.     Vinet  Nr.  679.   Festhalle.     Fenerzucrk.      Trachten.     Faluien. 

2058.  Weiss.  Accurater  Abrifs,  Von  der  Auswechslung  Ihro...  Mayest.  Grofs 
Bottschaffter,  mit  dem  Grofs-Bottschaffter  der  Ottomanischen  Portte.  So  den 
15.  Iunij,i7i9  ...  geschehen...  (unter  der  Widmung:)  loh.  Conrad  Weifs ...  1720.  lere- 
miasWolff  exe.  Aup.  V.  qu.4°.  Farbiger  Kupfertitel  mit  Widmung  und  Beschrei- 
bung, 17  übermalte  Doppelbl:  Nr.  i- — 15   (+2).     Stecher:  J.David   Nefsenthaler  u. 

Gottfried    PfaUtZ.    Soldaten.     Orientalische   Trachten. 

2059.  Sacre.  Le  Sacre  De  Louis  XV,  Roy  de  France  et  de  Navarre,  dans  l'Eglise 
de  Reims,  Le  Dimanche  XXV  Octobre  MDCCXXIl.  gr.  fol.  Kupfertitel  u.  73  Bl. 
Zeichner:  D'Ulin,  Perrot;  Stecher:  Cochin,  De  Larmessin ,  Tardieu,  Beauvais, 
Deplaces,   Dupuis,  Chereau,  Audrand,   Petit,    Haussard,  Simonneau,   De  Berey  u.  a. 

Nach  Vinet  Nr.  516  verfaSSt  von  Danchet.  Krönung.  Umrahmungen.  Randleisten.  Hof- 
trachten.    Festmahl.     Insignien.     Bischöfe.     Sinnbilder.     Allegorien. 

2060.  Crönungs-Ceremoniel.  Frantzöfifches  Crönungs-Ceremoniel,  Wie  daffelbe... 
den  25.  Octobr.  An.  1722.  Bey  Crönung  Ludovici  XV.  Letzthin  beobachtet  worden  ... 
Franckfurth  und   Leipzig,  Anno   1723.     8°.  Titel,   140  S.   u.   10  Bl.   Porträts. 

2061.  Menin.  Traite  Historique...  Du  Sacre  Et  Couronnement  Des  Rois  Et  Des 
Reines  De  France...  Et  de  tous  les  Princes  Souverains  de  l'Europe.  Augmente 
de  la  Relation...  de  la  Ceremonie  du  Sacre  de  Louis  XV...  Par  Monfieur  Menin... 
A  Paris,  Chez  Jean-Baptiste-Claude  Bauche,  Fils...  Et  Jean  Pepingue...  1723... 
12°.   Titelkupfer,  Titel,  22,   507  u.  5   S. 

2062.  Verhaal.      Historisch   Verhaal   Van    Het    Kroonen    Der    Koningen    En 

Koninginnen  Van  Engeland...  Uyt  het  Engelfch  vertaalt.  Door.  J.  V.  G.  Te 
Amsterdam,  By  Johannes  Ratelband  En  Hermanus  Uytwerf,  Anno  1727.  4°.  Titel, 
2  u.   131   S.,    I   BL;     Holzschn.  im  Text. 

2063.  Beschreibung.  Vollftändige  Befchreibung  Der  Ceremonien,  welche  fowohl 
bey  den  Englifchen  Crönungen  überhaupt  vorgehen,  Befonders  aber  bey  dem... 
CrÖnungs-Feft ...  Georgii  des  II.  und  Wilhelminae  Carolinae...  Am  11/22.  Octob. 
diefes  1727.  Jahres...   Hanover,  Verlegts  Nicolaus  FÖrfter  und  Sohn,  1728.    4°.  Titel, 

6    U.     144    S.,    5  Bl.;    Holzschn.    im    Text.      Vinet    Nr.    754.     —     insignien.     Hoftrachten. 

2064.  La  Placa.  La  Reggia  In  Trionfo  Per  L'Acclamazione  ...  Di  Carlo  Infante 
Di  Spagna...  Ordinata  Dali'...  Senato  Palermitano ...  Descritta  Da  Don  Pietro 
La  Placa...  In  Palermo,  Nella  Regia  Slamperia  d'Antonino  Epiro...  1736...  4°. 
Titelkupfer,   mit  Titel  236  S.,  22  Bl.    Vinet  Nr.  603. 

2065.  Kriegl.  Erb-Huldigung,  Welche...  Mariae  Theresiae...  Als  Ertz-Her- 
zogin  zu  Oefterreich ,  Von  Denen  gefammten  NiderOefterreichifchen  Ständen... 
abgeleget  Den  22.  Novembris  Anno  1740...  beschrieben...  Durch...  Georg  Chri- 
ftoph  Kriegl ...  Wienn...  Bey  Johann  Baptift  Schiigen...  fol.  Titelkupfer  mit  Por- 
trät, mit  Titel  92  S.,  11  Bl.,  dieselben  Platten  wie  in  Gülich   [Nr.  2052].  Vinet  Nr.  6S1. 

2066.  Beschreibung.  Ausführliche  Beschreibung  der  festlichen  Ordnung  des... 
Einzuges  in...  Moskau  und  der...  Krönung  ihrer...  Majestät...  der  Kaiserin 
Elisabeth  Petrowna ...  1742.  Gedruckt  von  der  kaiserlichen  Akademie  der  Wissen- 
schaften zu  St.  Petersburg  im  Jahre  1744  (Titel   russisch),    fol.   Porträt,   Kupfertitel, 

168  S.,  50  PI.  3uf  49  Bl.  -  Ehrenpforten.  Einzug.  Thron.  Insignien.  Krönung.  ISnldachin. 
Orden.     Fenej'tverk. 


312 


Staatscerenioiiieii 


2067.  Beschreibung.  Dasselbe  Werk,  deutsche  Ausgabe.  Unvollständig.  Titel  hand- 
schriftlich  ersetzt,   S.    i,  2,  9  —  76,   38  PI.   auf  37  Bl. 

2068.  Diarium.  Merckwürdiges  Diarium  Sowohl  von  der  Wahl  und  Crönung...  Carls 
des  VII,  Als  auch  von  der  Crönung  ...  der  Kayferin  Maria  Amalia.  Wie  folche 
mit  aulFerordentlichem  Pracht  in  Franckfurt  am  Mayn  vollzogen  worden.  (Drei 
Teile  mit  Sondertiteln:)  Franckfurt  am  Mayn,  Verlegt  von  Johann  David  Jung. 
1742  [1743].  fol.  Teili:  Vortitel  (als  Haupttitel),  Titelkupfer,  Titel,  96,  306,  80  S., 
Titel  u.  38  S.,  Titel,  2,  96  u.  8  S.,  Titel  u.  28  S.,  2  Tabellen,  8  BL;  Teil  2:  Vor- 
titel, Titel,  16,  128,  52  S.,  Titel  u.  26  S.,  Titel  u.  34  S.,  Titel  u.  30  S.;  16  Porträts 
u.  7  Bl.;  Teil  3:  Titel,  2,  20  u.  8  S. ,  Titel  u.  10  S.,  Titel  u.  26,  8  u.  40  S.,  3 
Porträts;    3  Bl.    Zeichner:  J.  G.  Fünck  u.  a.;  Stecher:  F.  M.  Regenfus  u.  a.;  Vinet 

Nr.    690.  Krömmg.     Einzüge.     Soldaten.      Wagen. 

2069.  Ramhoffsky.  Drey  Befchreibungen,  Erftens:  Des  Königlichen  Einzugs,  Wel- 
chen... Maria  Theresia ...  JnDero...  drey  Prager-Städte  gehalten;  Andertens:  Der 
Erb-Huldigung  ...  Drittens:  ...  Jhro  Königlichen  Majeftät  Königlich-Böhmifchen 
Crönung;  So  alles  ...  befchrieben  worden  Durch...  Johann  Heinrich  Ramhofffky... 
Prag,  gedruckt  bey  Carl  Franz  Rofenmüller ...  (1743).  fol.  Haupt-Titel,  2  S.,  6  Bl.; 
Titel,  21  S.,  6  Bl.;  Titel,  12  S.,  i  BL;  Titel,  70  S.,  2  Bl.  Stecher:  Joh.  Andreas 
Pfeffel  u.  a.     Nach  Vinet  Nr.  684  fehlt  ein  frontispice.  — •  \Vaj>pen.    Einzug,   i/uiäigimg. 

2070.  Relation  De  L'Inauguration  Solemnelle  De  Sa  Sacree  Majeste  Marie 
Therese...  Comme  Comtesse  De  Flandres,  Celebree  ä  Gand,  Ville  Capitale  de 
la  Province,  le  XXVII.  Avril  1744.  A  Gand,  Chez  la  Veuve  Pierre  De  Gocsin... 
1744.    fol.  Titelkupfer,   mit  Titel  43  S.,    i   Bl.    Vinet  Nr.  685. 

2071.  Diarium.  Des  RÖmifchen  Kayfers  Franciscus  [Wahl  und]  Crönungs  Diarium. 
(Sondertitel  der  beiden  Teile:)  Vollfländiges  Diarium  Von  der...  Erwehlung 
[Crönung]  Des...  Herrn  Franciscus...  Franckfurt  am  Mayn,  Verlegt  von  Johann 
David  Jung  1746.  fol.  Teil  i:  Vortitel  (als  Haupttitel),  Titelkupfer,  Titel,  102,  276 
u.  36  S.,  Titel  u.  26  S.,  Titel  u.  56  S.,  8  S.,  Titel  u.  30  S.,  2  Tabellen,  6  BL; 
Teil  2:  Vortitel,  Titel,  4  BL  Widmg.,  Titel,  36  u.  200  S.,  Titel  u.  78  S.,  Titel  u. 
54  S.,  i6  S.,  Titel  u.  38  S.,  46  S.,  i  Tabelle,  20  Porträts,  13  Bl.  Zeichner:  J.  G. 
Fünck;     Stecher:   J.  Jacob  Kleinschmidt,    P.  A.  Kilian,  W.  C.  Mayer  u.  a.      Vinet 

Nr.    687.   Einzug.      Tafelschiniicli.     Insignicn.     Portriits. 

2072.  Description  Des  Principales  Rejouissances,  Faites  A  La  Haye,  A  L'Occa- 
sion  Du  Couronnement  De...  Francois  L  &c...  A  La  Haye,  Aux  depens  d'Antoinc 
De  Groot,  Et  Fils,   1747.    gr.  fol.  Titel,  4  u.   18  S.,   i   Bl.  Text,  7  Bl.  Kupfer.    Vinet 

Nr.    688.  Feuerwerk.      Tafelscliinuclc. 

[2027].  Haga  Comitis  lUustrata;  Of  Het  Verheerlykt...  'S  Gravenhage ...  Ter  Ge- 
leegenheid  Der...  Verkiezinge ...  Van...  Willem  Carel  Hendrik  Friso,  Prince  Van 
Oranje  En  Nassau...  Voorgevallen  Den  111.  En  XV.  May  M.  DCC.  XLVII...  In  'S 
Gravenhage,  By  Anthoni  De  Groot,  En  Zoonen,  1751.  gr.  fol.  Titel,  2  u.  24  S., 
16  Bl.  mit  52  PL    Vinet  Nr.  641.  —  Sinnbilder. 

2074.  FunzionI  Sacre,  E  Feste  Fatte  Dalla  Cittä  di  Padova  Per  L'Esaltazione  AI 
Sommo  Pontificato  Dell'...  Cardinale  Carlo  Rezzonico  Suo  Vcscovo  Che  Prese 
II  Nome  Di  demente  XIII.  In  Padova  1758.  Nella  Stamperia  Conzatti  ...  4°. 
Kupfertitel,  Titel,  3  u.   S.  III -XXXVI,   5  Bl:  Fig.  I— V. 

2075.  Serger  U.  Seitz.  Vollftändiges  Diarium  Von  denen  ...  Vorfällen  Die  fich 
Bey  dem...  Churfürflen  Tag  Und  darauf...  erfolgten  Wahl-  und  Crönung... 
Josephi  des  Andern...  Jn...  Franckfurt  am  Mayn  Ergeben...  Erflcr  Abfchnitt 
Durch    Franciscum    Erwinum    Serger.     (Zweiter,    Dritter   Abfchnitt  Durch   Philipp 


Aus:  Sacre  De  Louis  XV  [2059J. 


314 


Slaatscerenionien 


Johann  Nepomuk  Seitz]...  verfasset...  Mit...  Privilegio  von...  Sti  Rochi  Hofpital... 
Zu  finden  Mayntz  in  obgedachter...  Hofpitals  Buchdruckerey  1767  [1770,  1771]. 
fol.  Abschn.  i:  Haupttitel,  2  Bl.  Porträts,  i  Bl.  Wappen,  i  131.  Text,  Nebentitel, 
4,  94  u.  4  S.;  Abschn.  2:  Titel,  Vortitel,  246  S.,  i  Bl.,  2  Pläne;  Abschn.  3:  Titel, 
Vortitel,  2,  216  u.  8  S.;  mit  Titel  16  S.;  mit  Titel  70  S.,  3  81.  Grundrisse, 
[zu  2075,  Serger  u.  Seitz].  Daran:  Ausführliche  Befchreibung  aller  bey  der  im... 
Namen...  Jofeph  des  Anderen.'.,  in...  Franckfurt  am  Mayn  von  Rath  und  Burger- 
fchaft  eingenommenen  Huldigung  vorgefallenen  Solennitäten ...  Zu  finden  in  der 
Andreäifchen  Buchhandlung,   1766.    fol.  Mit  Titel  22  S.  —  Krünmig. 

2076.  Sacre.  Le  Sacre  Et  Couronnement  De  Louis  XVI,  Roi  De  France  Et  De 
Navarre,  Dans  l'Eglife  de  Reims,  le  11  Juin  1775;  Precede  de  recherches  für  le 
Sacre  des  Rois  de  France...  A  Paris,  Chez  Vente...  1775.  (Verf:  Pichon  u.  Gobet). 
8°.  Mit  Vortitel,  Titelkupfer  u.  Titel  XVI  u.  190  S.,  9  Bl.;  Titel  u.  124  S.,  39  Bl. 
mit  anliegendem  Text.    Vinet  Nr.  529:  57  fig.  —   Krimnng.    ihßmchten. 

20n.  Bevy.  Histoire  Des  Inaugurations  Des  Rois,  Empereurs...  Par  M.***.  A 
Paris,   Chez  Moutard...   1776    (Verf:   Dom.   Gh.  los.    de  Bevy).    8".    Mit  Titel  XVI, 

559    U.    5    S.,     14    Bl:    Nr.    I — XIV.    Huldis'mgen. 

2078.  Gil.  Relacion  De  La  Proclamacion  Del  Rey ...  Don  Carlos  IUI,  Y  Fiestas 
Con  Que  La  Celebrö  La...  Ciudad  De  Sevilla...  Escribiö  El  Padre  Maestro 
Manuel  Gil...  Madrid  1790.  En  La  Imprenta  De  La  Viuda  De  Don  Joachin 
Ibarra...    fol.  Titel,  2  u.   loS  S.,  3  Bl.    Vinet  Nr.  580.  —   FeMniu. 

2079.  Merkwürdigkeiten  bey  der  römifchen  Königswahl  und  Kaiferkrönung.  Neue 
vermehrte  Auflage.  Jm  Anhange  Kaifer  Leopold  II.  Wahl  und  Krönung.  Gotha, 
bey  Julius  Perthes   1791.   (i.  Aufl:   1790).     8°.  Titel,    6  u.  231   S.,   2  Bl. 

2080.  Diarium.  Vollftändiges  Diarium  der  RÖmifch-KÖniglichen  Wahl  und  Kaifer- 
lichen  Krönung  Jhro...  Majeftät  Leopold  des  Zweiten...  Frankfurt  am  Main, 
Jm  Verlag  der  Jägerifchen  Buchhandlung,  1791.  fol.  Vortitel,  Titelkupfer,  Titel, 
16,  12,  108,  28,  14,  76  S.,  Titel,  S.  109 — 350  u.  61  S.,  I  Tabelle,  17  Porträts  meist 
mit  je   I  Bl.  Text,  4  Bl.   Kupfer.    Vinet   Nr.  691.  • —   Krönung. 

2081.  Albrecht.    Journal  der  doppelten  böhmifchen  Krönung  Leopolds  des  Zweiten 

und  Marien  Louifens,  Jnfantin  von  Spanien,  in  Prag  im  Jahre  1791.  Herausgegeben 
von  Albrecht.  Prag  und  Leipzig,  auf  Koften  des  Verfaffers  (1791).  (Auch  mit 
dem  Titel:)  Vollftändiges  Archiv  der...  Krönung  Leopolds...  8°.   Mit  Titeln  16,  8  u. 

532  s. 

2082.  DeSCription  Des  Ceremonies  Et  Des  Fetes  Qui  Ont  Eu  Lieu  Pour  Le  Cou- 
ronnement De ...  Napoleon...  Et  Josephine...  Recueil  De  Ddcorations  Exdcut^es 
Dans  L'Eglise  De  Notre-Dame  De  Paris  Et  Au  Champ  De  Mars,  D'Apres  Les 
Dessins...  De  C.  Percier  et  F.  F.  L.  Fontaine...  A  Paris,  Chez  I^eblanc...  1807. 
gr.  fol.    Titel,  24  S.,    12  Bl:   Nr.    i  — 12,  4  S.     Vinet  Nr.   532.  • —   Krömmg.    Empire-Stu. 


Freudenfeste  und  Festspiele 


315 


Aus:  Petes  De  Paris  [2145]. 


15  d.  Freudenfeste  und  Festspiele. 


2083.  FreudGnfeste.  Sammlung  von  Einzelblättern  mit  Freudenfesten,  Festspielen, 
Schützenfesten,  Gastmählern  u.  derg!.,  darunter  Blätter  von  J.  Callot,  Melchior 
Küfsel  u.  a. 

2084.  FreudGnfeste.     Sammlung  ähnlicher  Blätter  grösseren  Formats. 

2085.  Freudenfeste.  Sammlung  ähnlicher  Blätter  übergrossen  Formats,  darunter  ein 
Bi.  von  D.  Marot. 

2086.  Cavalerie  Della  Citta  Di  Ferrara.  Che  Contengono  II  Castello  Di 
Gorgofervsa  [Et]  II  Monte  Di  Feronia  [Ne'  Qvali  Si  Contengono  le  cofe 
d'arme  fatte  in  Ferrara  nel  Carneuale  del  MDLXI.  Nuouamente  corretto  &: 
riftampato.  M.D.  LXVI.]  Et  II  Tempio  D'Amore  [Nel  Qvale  Si  Contengono 
Le  Cose  D'Arme  Fatte  In  Ferrara  Nelle  Nozze  Del  Dvca  Alfonso  Et  Della  Regina 
Barbara  D'Avstria.  M.  D.  LXVI].  2  Teile  mit  gemeinsamem  Haupttitel.  4°. 
Haupttitel,  2  S.;  mit  Sondertitel  55  Bl.  Text  (zweiseitig);  Sondertitel,  3  u.  iSi  S.; 
Register:    15  S. 

2087.  Wagner.  Kurtze  ...  befchreibung  des  ...  Herren  Wilhalmen,  Pfaltzgrauen 
bey  Rhein...  Vnd  derfelben...  Gemahel...  Renata...  gehalten  Hochzeitlichen 
Ehren  FeftS...  in...  München...  Jm  1568.  Jar.  Gedruckt  in...  München,  bey 
Adam  Berg.  (Unter  der  Widmung:)  Hanns  Wagner,  fol.  Mit  Titel  67  Bl.  Text 
(zweiseitig)  u.  15   BI.  bemalte    Kupfer,    z.  T.  bez:    N  S    (verschlungen)  :=  Nikolaus 

Solis.     Nagler,  Mon.   IV,   2540.      Vinet  Nr.   705.   —    Uoclir.,-llsfe!cf.      Tuiu!,:-.     Ehu^iig.      Tnunnii;. 
J^i'stnm/il      Tnnz. 


3l6  Freudenfeste  und  Festspiele 

2088.  Wirrich.  Ordentliche  Befchreibung  des  ...  Fürftlichcn  Beylags...  gehalten... 
durch...  Carolen,  Ertzhertzog  zu  Ofterreich ...  mit...  Maria,  geborne  Hertzogin  zu 
Bayrn...  in...  Wienn...  in  Teutfche  Carmina  geftelt...  Durch  Heinrichen  Wir- 
rich... Gedruckt  zu  Wienn  in  Öfterrcich,  durch  Blafium  Eberum...  Anno  1571.  fol. 
Titel,  2  S.  Widmg.,    16  S.  Vorrede  u.  240  S.  Text  bezw.  Holzschn.      Vinet  Nr.  659. 

—     Wappen.     Uinralinmtigen.     Tiere. 

2089.  Gualterotti.     Feste  Nelle    Nozze   Del...    Don    Francesco    Medici    Gran 

Dvca  Di  Toscana;  Et...   Bianca  Cappello.     Compofle  da  M.  RafFaello  Gualterotti... 

Nuouamente    Ristampate.      In   Firenze,    nella   Stamperia  de'  Giunti.     1579 4°. 

Mit  Titel  58  u.  2  S.,  16  Bl:  A — Q.  Vinet  Nr.  605.  —  Daran:  Vaghezze  Sopra 
Pratolino.  Composte  Dal...  Raffaello  Gvalterotti.  AI...  Don  Francefco  Medici ... 
(am   Schluss:)   Jn  Firenze  apprellb   i  Giunti.      1579.     4°.     24  S.  —  Fcstwagen. 

2090.  Beaujoyeuix.  Balet  Comiqve  De  La  Royne,  Faict  Avx  Nopces  De 
Monfieur  le  Duc  de  loyeufe  &  madamoyfelle  de  Vaudemont  fa  foeur.  Par  Bal- 
tasar  De  Beavioyevlx  ...  A  Paris,  Par  Adrian  le  Roy,  Robert  Ballard,  &  Mamert 
Patiübn  ...    1582  ...   4°.     Titel,   14  S.  u.  75  Bl.  Text,    Noten  u.  Kupfer  (zweiseitig), 

I     Bl.  Text.       Vinet    Nr.  477.    BalUt.     Musik.  Fabelwesen.     Sinnbilder. 

2091.  Bretschneider  (Daniel).  Ringkrennen.  So  ...  ChriftianHertzog  zu  Sachften,  &c. 
den...  2.  Martij  Anno  84.  Als...  Baltafar  Wurm  mit...  Vrfulen  von  Lohfs,  vnd 
Antonius  von  Sahlhaufsen  mit  ...  Abraham  Pocks  zu  Pollach  vnd  Kliphaufsen 
Tochter...  beylager  gehabt,  in  den  Churf.  Schlos  allhier  zu  Drefsden  gehalten,  c&c... 
abgerifsen,  und  auff  Kupffer  Gradirt,  durch  Daniel  Bretfchneider...  zu  Drefsden... 
Anno   1584.     (Am  Schluss:)  Gedruckt  zu  Drefsden,   durch  Andreas  Morgenrodt ... 

qu.gr.  fol.       Kupfertitel,    26    BL,    4    S.    —    Festzug.     Maskerade. 

2092.  Graminäus.  Fvrstliche  Hochzeit  So  ...  Wilhelm  Hertzog  zu  Gulich  Cleue 
vnd  Berg...  dem...  Johi  Wilhelm  Hertzogn  zu  Gulich...  Vnd  der...  Furstinen 
Frewlin  Jacobae  gebornen  Marggraffinen  zu  Baden  &c.  Jn...  DufseldorfF  gehalttenn. 
Anno  Dm.  1585.  am  16  lunij.  (Unter  der  Widmung:)  ...  befchrieben,  vnd  intruck 
verfertigt.  Durch  Diederichen  Graminäum  ...  (Nebentitel:)  Befchreibung  derer 
Fürftlicher  Güligfcher  &:c.  Hochzeit...  (am  Schluss:)  Gedruckt  zu  Colin,  Anno  1587. 
fol.     Kupfertitel    mit  Widmg.  auf  der  Rückseite,   mit  Nebentitel  281  S.  Text  bezw. 

Kupfer    (die    37   PI.  je    2    S.  deckend).      Vinet  Nr.  722.    Ilodizeits/eier.     Einzug.     Trauung. 

Turnier.     Feuer^uerk.     Wappen. 

2093.  Lerff.  Das  Herrlich  Freundlich  vnd  Nachbarlich  Freyfchieffen  fo  die... 
Herren  Cammerer  vnd  Rath  der...  Reichsftadt  Regenfpurg  gehalten  haben,  im 
Jar  Taufent,  Fünffhundert,  achtzig  vnd  sechften  Sontag  den  letzten  Julij  ...  (auf 
der  Rucks,  des  Titelbl.:)  Jnn  Reimweifs  geftelt,  durch  mich  Cafpar  Lerff  Brütfchen- 
maifter  von  Augfpurg,  1587.  (Schlussblatt:)  Gedruckt  zu  Regenfpurg  durch 
Johann  Burger.     1587.     4°.     Mit  Titel  90  S.  Text  bezw.  Holzschn.,  Schlussblatt.  — 

Schiitzeti/est. 

2094.  Rinuccini.  Descrizione  Delle  Feste  Fatte  Nelle  Reali  Nozze  De'  Serenissimi 
Principi  Di  Toscana  D.  Cosimo  De'  Medici,  E  Maria  Maddalena  Arcidvchessa 
D'Avstria.      |Second.  cdizione].    In  Firenze.     Appresso  1  Givnti,   1608...  (Verf:  Cam. 

■  Rinuccini).  4"".  Titel,  i  Bl.  Porträts,  2  u.  149  S.,  5  Bl.,  bez :  Matthaeus  Greuter  exe. 
Vinet  Nr.  608.  —  Daran:  Buonarroti,  II  Givdizio  Di  Paride  Favola  Del  S. 
Michelagnolo  Bvonarroti In  Firenze.     Nella  Stamperia  de  Sermartelli,   1608.    4°. 

Titel,    5    U.  64    S.    —    llochzeitsfeicr. 

2095.  Küchler.  Repraefentatio  Der  Fürftlichen  Auffzüg  vnd  Ritterfpil,  So  bei  des... 
Herrn  Johann  Friderichen  Hertzogen  zu  Württenberg...  Vnd...  Barbara  Sophien 
geborne  Marggrauin  zu  Brandeburg  &:c.  Hochzeitlich.  Ehrnfeft  den  6.  Nouemb. 
A';  1609.    in...  Stutgarten...    gehalten    worden...   Gradiert,   Vnnd  Bedruckt   Durcli 


Freudenfeste  imd  Festspiele 


317 


Balthafarn  Küchlern... 
qu.4°.  Kupfertitel,  2  S., 
212  Bl.  mit  220  PI.  grup- 
penweise numerirt;  un- 
vollständig. Stecher:  Fr. 
Brentel  (nach  Nagler). 
Vinet      Nr.  738:   253  pl. 

—        Festziige.  Fesiwagen. 

Maskerade. 


2096.  Villifranchi.    De- 

scrizzione  DellaBar- 
riera,  E  Della  Ma- 
scherata,  Fatte  in  Fi- 
renze...  MDCXII. 
AI...  Prencipe  D'Vr- 
bino.  In  Firenze, 
ApprelTo  Bartolom- 
meo  Serniartelli,  e 
fratelli.  1613...  (unter 
derWidmung:)Giou- 
anni  Villifranchi.  4°. 
Titel,  2,   112  S. 


2097.  Ferber.  Relation 

Vnd  vmbfländigliche 
Befchreibung  eines...  StahlfchiefTens 
zum  gantzen  Stande,  &c.  Welches... 
Herr Johan Georg,  Hertzog  zu  Sachfen  ... 
Beydes...  Printzens,  Herren  Augufti ... 
gehaltener...  Kindstauffe ...  Anno  1614. 
in  ...  Drefsden  angeftellet...  hat...  in  ... 
Deutfche  Reime  verfaflet  vnd  in  Druck 
gefertiget,  Durch  Wolffgang  Ferbern 
zu  Zvvickaw...  (am  Schluss:)  Gedruckt 
zu  Drefsden  bey  Gimel  Bergen.  Jm 
Jahr,  1615.  4°.  Mit  Titel  7  u.  214  S.,  i  BI. 

Holzschn.    Schützenfest. 

2098.  Guerra  D'Amore  Festa  Del ...  Gran 
Dvca  DiToscanoCoslmo  Secondo,  Fatta 
in  Firenze  11  Carneuale  del  1615.  In 
Firenze,  NellaStamperia  diZanobi  Pig- 
noni  TAnno  1615  ...  4°.  Mit  Titel  52  S., 
3BI.     Stecher:  Jac.  Callot.  —    Festspiel. 


tL, 


3 
< 


3  1 8  Freudenfeste  und  Festspiele 

2099.  Hülsen.  Aigentliche  ...  Delineatio  unnd  Abbildung  aller...  Aufzug  und 
Rütterspilen  bei  d.  Fürsten  Joh.  Friedrich  Hertzogen  von  Würtemberg  Kind- 
tauif  des  Printzen  Ulrich  Item  d.  Hertzog  Friedrichs  und  Frau  Magdal.  Elisa- 
bethen Beylager  und  Hochzeitl.  Freudenfest  in  Stuttgart  13.  u.  17.  Juli  1617. 
Durch  Es.  V,  Hülsen.  Stuttgart  1617.  (Titel  nach  Vinet  u.  Grässe,  Suppl.)  qu.fol. 
58  BI.  bemalte  Kupfer:  Nr.  5 — 92  (unvollst.);  dazwischen  Zwischentitel,  in  Kar- 
tuschen geklebt:  Auffzug  Defs...  Stecher:  Fr.  Brentel  und  Mat.  Merian.  —  Dazu 
als  Text:  Kurtze  Befchreibung,  Defs  zu  Stutgarten,  bey  den  Fürftlichen  Kind- 
tauf vnd  Hochzeit,  Jüngfl-gehaltenen  Frewden-Feüs,  Verfertiget  Durch  Georg-Ro- 
dolfen  Weckh erlin.    Tübingen.  Bey  Dieterich  Werlin,   Anno  1618.    qu.fol.     Titel 

U.  71   S.     Vinet  Nr.  740.    —    Hochzeits/der.     Feslziig.    Maskcrndc.    FcstwngcK    Schlitten.    Kartuschen. 

2100.  Durand.  Discovrs  Av  Vray  Dv  Ballet  Danse  Par  Le  Roy,  Le  Dimanche 
XXIX«  lovr  De  lanvier  M.  VI.C  XVII  ...  A  Paris,  Par  Pierre  Ballard...  1617... 
(Unter  der  Widmung:)  Dvrand.  4°.  Mit  Titel  34  Bl.  Text,  Noten  u.  Kupfer  (zwei- 
seitig).   —    Ballet.     ISlusik.    Festspiel. 

2101.  Saracinelli.  La  Liberazione  Di  Rvggiero  Dali'  Isola  D'Alcina.  Ballette... 
Del  Sig.  Ferdinande  Saracinelli  Bali  di  Volterra...  (Fiorenza)  Per  Pietro  Ceccon- 
celli   1625  ...   4".      Mit  Kupfertitel  36  S.  u.  5  Bl.,    bez:    Alfonso  Parigi   I  et  F.    — 

Theaterdekorationen , 

[2101].  Salvadorl.  La  Precedenza  Delle  Dame  Barriera  Neil' Arena  Di  Sparta... 
Nella  venuta  ä  Fiorenza  del  ...  Ladislao  Sigismondo,  Principe  Di  Polonia,  e  di 
Suezia.  Inuenzione  del  ...  Andrea  Saluadori.  In  Fiorenza.  1625.  Per  Pietro 
Cecconcelli....  4°.     Mit  Titelbl.  20  S. 

[1809].  Bella,  i  Bl.  Festmahl  der  Piacevoli  in  Florenz.  Mit  Unterschrift:...  Fi- 
renze...   1627...  Stefano  della  Bella.  PI.   257:395.     Meyer,   K.-L.  Nr.  43. 

I    Bl:    Figvre    Della    Festa    A    Cavallo    Rappresentata    Nel   Teatro   Del  ... 

Grandvca  Di  Toscana...   1637.     Agnol.  Ricci  In...  Ste.  della  Bella  del.  e  F.       PI. 
325:440.     Meyer  Nr.  48. 

I   Bl:  Naue   Del  Colonbo  gia  Trafformata  da  Nettunno...        PI.  238:298. 

8  Bl.  aus:   Le  Nozze  Degli  Dei     Favola  Dell'  Ab.  Gio.  Carlo  Coppola    Rap- 

prefentata  in  Mufica  in   Firenze...   1637.     Titel  u.  7  BL,    bez:  Alfon.  Parigius  Inv., 
Stef.   della    Bella    Delin.  e    f.  PL  ca.  205:290:    Titel    194:148.      Meyer    Nr.  47; 

Vinet  Nr.  612. 

2102.  Caliot.  Combat  A  La  Barriere,  Faict  En  Covr  De  Lorraine...  1627.  Re- 
prefente  par  les  Difcours  &  Poefie  du  Sieur  Henry  Hvmbert.  Enrichy  Des  Figvres 
Dv  Sievr  lacqve  Caliot  ...  A  Nancy,  Par  Sebaftien  Philippe...  1627.  4°-  Titel- 
kupfer,  Titel,  3,  58  u.  I   S.,  9  Bl.      Meaume   492—501,    503.      Vinet   Nr.  544.    — 

Festzug.     Fesituagen.     Turnier. 

2103.  Mascardi.  Festa,  Fatta  In  Roma,  Alli  25.  di  Febraio  MDCXXXIV.  E  data 
in  luce  Da  Vitale  Mascardi.  In  Roma...  (Vorwort:)  1635.  4°.  Kupfcrtitel,  6  u. 
136  S.,    II   Bl:    A— L   u.  I  BL  bez:   AS  (zsgez.,  =  Andrea  Sacchi),    F.  Colignon 

Sculp.        CicOgnara    Nr.    1440;     Vinet    Nr.   771.    Festzug.     Festwagen.      Turnier. 

2104.  Holst.  Triumphus  Nuptialis  Danicus.  Das  ifl:  Eygentliche...  Befchreibung 
des...  Beylagers  ...  Christiani  des  Fünfften,  zu  Dennemarcken ...  Mit...  Magdalena 
Sybilla,  Gebohrner  Hertzogin  zu  Sachfen  ...  abermahl  ufTs  newe  vvicderumb  aufF- 
gelegt...  Gedruckt  in  Copenhagen,  Jn  Verlegung  Jürgen  Holft...  1648.  (Unter 
dem  Vorwort  als  Verf:)  Jürgen  Holft.  4^  Mit  Titel  124  S.,  4  Bl.  Zeichner: 
Crifpin  de  pas.  Datum  des  Festes:  1634.  —  Daran:  i)  Appendix.  Was  in  dem... 
Beylager  ift  vorgelauffen  ...    Gedruckt   im   Jahr  1648.      Mit  Titel   24  S.;    2)   Jacob 

Hänfen,     Regiae    Nuptiae...    1637.       Titel    U.  82    S.    Festzug.     Festwagen.     Feuerwerk. 


Freudenfeste  und  Festspiele  ^IQ 

2105.  Liebe.  Die  Triumphirende  Liebe...  Jn  einem  Ballet,  Auff  dem...  Bey- 
lager...  Chriftian  Ludowigs,  Hertzogen  zu  Brunfwig  und  Lüneburg...  Auff  der... 
Refidentz  Zelle  vorgeftellet  Am  12.  Tage  des  Weinmonats  Jm  1653.  Jahre.  Lüne- 
burg, Bei  Johann  und  Heinrich,  denen  Sternen,  Gebrüderen,  fol.  Titel,  23  Bl. 
Kupfer   bezw.  Text   (meist   zweiseitig,  =  19  PI.)   u.  5  BL,    20  S.  Noten  mit  Text. 

Vinet    Nr.  716.    —    Ballet.     TheaterdekoratioHcn.     Musik. 

2106.  Fuefs-Thurnier,  Welcher  in  Der  Chur-Fürftlichen  Refidentz  zu  München  ge- 
halten worden.  Den  Fünffzehenden  Monats-Tag  Hornung,  im  1654.  Jahr...  Bey 
Johann  Wagner,  Buchhändlern  allda  zufinden.  qu.4°.  Titel,  7  81:  Nr.  i — 7. 
PI.  ca.   160:300-400.     Vermutlich  unvollständig. 

2107.  Reiovissances.  Les  Reiovissances  De  La  Paix,  Faites  Dans  La  Ville  De 
Lyon  le  20.  Mars  1660.  A  Lyon,  Par  Gvillavme  Barbier...  &  lacqves  Ivstet  ... 
1660  (nach  Vinet  Nr.  490  Verf:   Gl.  Fr.  Menestrier).     fol.      Titel,  4  u.  50  S.,  18  Bl. 

' Festzng.     Feiteriuerk. 

2108.  Trionfo.  Il  Trionfo  Della  Virtv,  Festa  D'Armi  A  Cavallo,  Rappresentata 
Nella  Nafcita  del  ...  Principe  Di  Modana  L'Anno  MDCLX.  In  Modana  Nella 
Stamperia  di  Bartolomeo  Soliani...    fol.    Mit  Titel  47  S.,  27  Bl.    Vinet  Nr.  590:  28  pl. 

•  Festzng.     Festzuagen.      Tur7iier. 

2109.  Mondo.  II  Mondo  Festeggiante  Balletto  A  Gavallo...  Per  Le  Reali  Nozze 
De'...  Gosimo  Terzo  Di  Toscana,  E  Margherita  Lvisa  D'Orleans.  In  Firenze, 
nella  Stamperia  di  S.  A.  S.  1661...  (nach  Vinet  Nr.  614  Verf:  G.  A.  Moniglia). 
4°.     Mit  Titel   66  S.  (S.  3—6  fehlen),    3  Bl.     Stecher:   Della  Bella.     Meyer,    K.-L. 

Nr.  60:    5    Bl.     —    Reiterfest. 

2110.  CarOUSel.  Le  Manifique  Carousel  fait  sur  le  fleuue  de  l'Arne  a  Florence, 
pour  le  mariage  du  grand  Duc  ...    A  Paris  chez  P.  giffart  ...    1664.     qu.4°.     Titel 

U.   17    Bl:    Nr.    I 17.  PI.    ca.    95:133.    Wasserfest.      Schiffe. 

2111.  Silvestre.  Les  plaisirs  de  l'Jsle  enchantee,  ou  les  festes,  et  diuertissements 
du  Roy,  ä  Versailles,  Diuisez  en  trois  journees,  et  commencez  le  7"?^  Jour  de 
May,  de  L'annee  1664.  Jsrael  filuestre  del,  et  fcui.  parifiis,  et,  excud.  cum  priui- 
ligio  Regis.     qu.gr.  fol.     Kupfertitel,  8  Bl.  PI.  ca.   275:420.     Vinet  Nr.  505:  9  Bl. 

U.  Text.    — ■    Festtafel.     Reiterfest.     Bühne.     Feuerwerk. 

2112.  TorquatuS.  Aufpice...  Divo  Ferdinando  Tertio  Et  Leopoldo  Primo  ...  Memo- 
riae  In  Cimbrica  Chersoneso  Academiae  Divo  Friderico  Cimbrorum  Duce... 
&  Providentia  ...  SuccefToris  Filii  ...  Ghristiani  Alberti  ...  Kiloniae  Fundatac. 
Ejusdem  Inaugurationis  Panegyrica  Descriptio.  Authore  Alexandro  Julio  Torquato  ... 
Anno   1666...     fol.    Titelkupfer,    Titel,  6  u.  134  S.,   17  Bl.   mit  20  PI.  (Nr.  i — 20) 

U.    2    Bl.    Festzng.      Tn feischmuck. 

2113.  Sbarra.  Sieg-Streit  Defs  Lufft  vnd  Waflers  Freuden-Fell  zu  Pferd  Zu  dem 
Glorwürdigiüen  Beyläger  ...  Leopoldi  defs  Erüen  RÖmifchen  Kayfers...  Vnd 
Margarita  ...  Dargeftellet  Jn...  Wienn.  Gedruckt  zu  Wienn  in  Oefterreich  bey 
Mattheo  Cofmerovio  ...  Anno  1667.  fol.  Titel,  38  S.  u.  29  Bl.  mit  den  Neben- 
titeln: Parte  delle  Figure  del  Balletto  [bezw.  dei  Carofelli]  Fefta  ä  Gavallo...  Vinet 
Nr.  670:  6  pp.  de  musique.  Bartsch  V,  S.  305  (J.  van  Ofsenbeck).  Die  italienifche 
Ausgabe  unter  dem  Titel:  La  Contesa  dell'  aria  e  dell'  aqua...  mit  Vorwort  von 
Fr.  Sbarra;  darin  ein  grosses  Bl.  mehr.  —   Schiffe.    Wagen.    Reiterfest. 

2114.  Sbarra.  Jl  Pomo  D'Oro,  Fefta  Teatrale  Rapprefentata  in  Vienna  Per  L'Av- 
gvstissime  Nozze  Delle...  Maestä  Di  Leopoldo,  E  Margherita,  Gomponimento  Di 
Francesco  Sbarra...  In  Vienna  D'Austria,  Appreflfo  Matteo  Gofmerovio  . ..  l'Anno 
1668.     fol.     Titel,  14,  105   u.  3  S.,  24  Bl.     Erf.  u.  Zeichner:  Lodovico  Burnacini  u.  a. 

Vinet    Nr.    669:     25    pl.     Festspiel.      Theaterdekorationen, 


720  FrciKlenfesto  iiiui  Fesls])i('le 

2115.  Le  Pautre  (Jean).  4  Bl.  aus:  Relation  de  la  feste  de  Versailles  Du  iS.  juillet 
166S  (beschrieben  von  Felibien,   Paris  1679).     Nr.  I — IV,   bez:  le  Pautre  fculps.  1678. 

PI.    ca.    305:420.        Vinet   Nr.   506.    Ta/dscIunKck.     Büjfct.     BUhnc.   Ball. 

2116.  Perrault.  Courses  de  Testes  et  de  Bague  Faittes  Par  Le  Roy,  et  par  Les 
Princes...  1662.  A  Paris.  De  rjmprimerie  Royale  1670.  (Am  Schluss:)  Parisiis,  In 
Typographia  Regia  Cvrante  Sebastiane  Mabre-Cramoisy  ...  1670.  (Unter  der  Wid- 
mung:) Perrault.  gr.fol.  Vortitel,  Kupfertitel  mit  Porträt,  4  u.  8  S.,  7  Doppelbl., 
Bl:  17—62  (Kupfer  mit  Text),  S.  63—67,  (68),  S.  65—104.  Bl.  16  (Cust.  M)  fehlt. 
Insgesamt  103  PI.    Zeichner  u.  Stecher:  F.  Chauveau,  Israel  Silvestre.    Vinet  Nr.  504. 

' Turnier.     Sinnbilder.      Vignetten. 

2117.  KlÖCker.  Das  grofse  Carrosel  Und  Prächtige  Ring-Rännen  ...  Alfs  ...  Carl 
der  Eylffte,  Die  Regierung  feines  ...  Erb-Königreichs  Anno  M.DC.LXXII.  den 
XVIIl.den  Decembris  ...  zu  Stockholm  Antratt.  Stockholm,  gedruckt  bey  Joh. 
G.  Eberdt.  (Unter  der  Widmung:)  David  KlÖcker  Ehrenstrahl.  qu.fol.  Titel- 
kupfer   (Certamen    Equestre),    mit    Titel    4   u.   13    S. ,    62    Bl:    Nr.   i — 62.      Vinet 

Nr.    766.    Reiterfest.      Traciiten.     Feiieriuerlc. 

2118.  BonacOSSi.  II  Mondo  Mascherata.  Esercizio  Cavalleresco  Da  rapprefentarfi 
a  Cauallo  nel  Cortile  di  Ferrara...  Inuentato,  ed  ammaeftrato  dal...  Pinamonte 
Bonacossi    Componimento  del...  Francesco  Berni.    In  Ferrara,  per  il  Giglio.  1672... 

4°.        Mit    Titel    36    S.,     I    Bl.    Reitcrjest. 

2119.  Le  Pautre  (Jean).  3  Bl.  aus:  Les  Divertissements  de  Versailles  donnez  par 
le  Roy  ä  toute  sa  Cour  au  retour  de  la  conqueste  de  la  Franche-Comte  en 
1674   (beschrieben  von  Felibien,   Paris   1676).     Bez:    Le  Pautre  fculps.   1676.  PI. 

ca.    285:420.       Vinet    Nr.    507.    Bahne.     BUffet.      rn/elschmnck. 

2120.  Minato.  II  Fvoco  Eterno  Cvstodito  Dalle  Vestali.  Drama  Muficale  Per 
la...  Nafcita  Della...  Arcidvchessa  Anna  Maria...  Pofto  in  Mufica  dal  Sr.  Antonio 
Draghi  ...  In  Vienna  D'Avstria,  Per  Gio:  Chriftoforo  Cofmerovio  ...  Anno  1674. 
(Unter    der  Widmung   als  Verf:)     Nicolö   Minato.       fol.      Titelkupfer,    Titel,    16  u. 

84  S.,     12  Bl.      Erf:    Lodovico  Burnacini.      Vinet  Nr.  671.   Festspiel,     riieaterdelcorationen.' 

2121.  Vorstellung  Stuttgartifcher  ...  Würtemberg-Heffifcher  Heimführungs-Be- 
gängnis:  Samt  zweyfachem ...  Bericht,  Von  Beyder...  Vermählten...  Stam-Ver- 
wandtfchafFt ...  Zu  Stuttgart  verlegt  und  gedruckt  Durch  Johann  Weyrich  Röfslin  ... 
Anno  1675.    fol-  Titel,  6  S.,  Titel  u.  S.  3 — 118,  80,  66  u.  32  S.;  4  Porträts  mit  je  i  Bl. 

Text;    3   Bl.;    hinter    S.    86:    I    Bl.    Text.      Vinet     Nr.   741.    •    Festzug.      Feuerwerk.     Porträts. 

2122.  Lerch.  Die  Gllkkliche  Vermählung  der  beyden...  Häuffer  Oefterreich 
vnd  Newburg.  Oder  Gründliche ...  Befchreibung  der...  Beylagers-Feftivitäten  ... 
Leopoldi  Rom.  Käyfers...  Mit  Eleonora  Magdalena  Theresia...  Princeffm  zu  New- 
burg... zufammengetragen  vnd  mit...  Kupffer-Abbildungen  gezieret:  Durch  Johann 
Martin  Lerch...  Gedruckt  zu  Lintz,  bey  Johann  Jacob  Mayr,  Anno  1677.  4°.  Titel, 
37  S.   u.  9  Bl. 

2123.  Ttzschimmer.  Die  Durchlauchtigfte  Zufammenkunfft ,  Oder:  Hiftorische 
Erzehlung,  Was...  Johann  George  der  Ander,  Herzog  zu  Sachfen ...  Bey  An- 
wefenheit  Seiner...  Gebrüdere...  in...  Dresden  im  Monat  Februario,  des  M.  DC. 
LXXVIIIften  Jahres  An  allerhand  Aufzügen,  Ritterlichen  Exercitien,  Schau-Spielen, 
SchielFen...  vorftellen  lalTen  ...  zum  Drucke  befördert  Durch  Gabriel  Ttzfchimmern. 
Nürnberg,  Jn  Verlegung  Johann  Hoffmanns...  16S0.  fol.  Titelkupfer  (S.  Botfchild 
Pin.),  Titel,  27  S.,  4  Porträts,  316  S.,  31  Bl:  Nr.  i  —  21,  21,  21,  22 — 25,  (26),  27, 
28  u.  I  Bl.  Daran:  Kurtze  Erläuterungen  über  Die  in  dem  vorhergehenden 
Wercke  gehaltene  Aufzüge...   Nürnberg,   Zu  finden  bey  Johann  Hoffmann...   1680. 

fol.       Mit     Titelbl.     562    U.    20    S.,      17    Pjj.       Vinet     Nr.    735.    F,:^tziige.     Festspiel.      Tlieater- 

dekoraiionen.     Turnier.    Feuerwerk.     Soldaten. 


Freudenfeste  und  Festspiele 

■SC 


321 


o 


C3 

u 


3 
< 


Ornamentstichsammlung  Berlin. 


522  Freudenfeste  und  Festspiele 

2124.  Journee.  La  Brillante  Journee  Ou  Le  Carrousel  Des  Galans  Maures,  Entre- 
pris  Par...  Le  Dauphin...  Ä  Paris,  Chez  La  Veuve  Blageart ...  1685...  4°.  Titel,  2, 
48  u.  28  S. 

Daran:  Seconde  Relation  Du  Carrousel  Des  Galans  Maures...  Contenant  De 

Nouvelles    Particularitez;    iS:  quatre    grandes    Planches...    A  Paris   Chez    la  Veuve 
C.  Blageart...   1685...    4°.  Titel,  2,  82  u.  2  S.,  4  Bl.  —  Rdter/est. 

2125.  Noris.  Il  Greco  In  Troia  Festa  Teatrale  Rappresentata  In  Firenze  Per  Le 
Nozze  De'  Serenifsimi  Spofi  Ferdinando  Terzo  Principe  Di  Toscana,  E  Violante 
Beatrice  Principessa  Di  Baviera.  In  Firenze,  nella  Stamperia  di  S.A.  S.  1688... 
(unter  der  Widmung:)  Matteo  Noris.  4°.  Vortitel,  Titel,  10  u.  96  S.,  19  Bl.  Stecher: 
Arnold,  v.  Wefterhout.  —  Festspiel. 

2126.  Sartorio.  I  Nvmi  a  Diporto  Sv  L'Adriatico.  Defcrizione  della  Regatta  Solenne 
Difpofta  in  Venezia  a  godimento...  Di  Ferdinando  Terzo  Prencipe  Di  Toscana... 
MDCLXXXVIIl.  In  Venezia,  Appreffo  Andrea  Poletti...  (unter  der  Widmung:)  Ber- 
nardo  Canonico  Sartorio.    fol.  Titelkupfer,  Titel,  6  u.  43  S.,   14  Bl:  Nr.  I — XIV. 

Vinet    Nr.    616.    —     Wasserfest.     Schiffe.     Gondeln. 

TXn.  Totis.  La  Cadvta  Del  Regno  Dell'  Amazzoni  Fefta  Teatrale...  Per  le... 
Nozze...  Di  Carlo  II.  Re  Delle  Spagne  E  Della  Principessa  Marianna...  In  Roma, 
Nella  Stamperia  della  Reuerenda  Cam.  Apoft.  1690...  (unter  der  Widmg.  als  Verf:) 
Giofeppe   Domenico   de  Totis.     fol.     Titel,    8   u.    70  S.,    12  Bl.     Vinet  Nr.  564.  — 

Tlicntcrdel;orationen. 

2128.  Aureli.  II  Favore  De  Gli  Dei  Drama  Fantastico  Musicale...  Per  le...  Nozze 
del...  Principe  Odoardo...  Con  la...  Signora  Principeffa  Dorotea  Sofia  Di  Neo- 
burgo...  Poefia  d'Aurelio  Aurelj...  E  Mufica  di  D.  Bernardo  Sabadini  ...  In 
Parma,  Nella  Stampa  Ducale.   1690.    4°.  Mit  Titelbl.  XVI,  88  u.  i  S.,  14  BL    Zeichner: 

Ferd.    Bibiena    U.    a.;    Stecher:    L.    Mattioli    U.  a.  —    Festspiel.     Theaterdekorationen. 

2129.  Parrino.  L'Ossequio  Tributario  Della...  Cittä  Di  Napoli...  Nei  Regii 
Sponsali  Del...  Monarca  Carlo  Secondo  Colla...  Principessa  Maria  Anna  Di 
Neoburgo...  Defcritto  Da  Domenico  Antonio  Parrino  Napolitano.  In  Napoli  Nella 
nuova  Stampa  Di  Dom.  Ant.  Parrino,   e  di   Michele  Luigi  Mutti   1690...  fol.  Titel, 

6    U.    56    S.,    3    Bl.      Vinet    Nr.    565.    Einzug.      Turnier.     Fcsthalle. 

2130.  Camillo  Generoso,  Drama,  Per  II  Teatro  Del...  Elettore  Di  Sassonia.  L'Anno 
MDCXCIII.  Camillus  Der  Grofs-Müthige ...  Dresden...  Gedruckt  durch  Jmmanuel 
Bergen,    fol.    Mit  Titel  140  S.,  16  Bl.    Erfinder:  Martin  Kletzel  (=  Klötzel);  Stecher: 

M.    Bodenehr.    Festspiel.       Thenterdekorationcn. 

2131.  KlÖtzel.  Der  von  dem...  Chur-Fürften  zu  Sachfen...  Hertzog  Friderico  Augus- 
to...  den  7.  Febr.  1695...  angeflellte  und  gehaltene  Götter-Auffzug.     (Unter  der 

Widmg:)    Martin    KlÖtZel.     qu.gr.  fol.        Mit    Titel    22    S.,    20    Bl.    —    Festzug.     Maskerade. 
Festivngen. 

2132.  KlÖtzel.     Dasselbe  ohne  Titel  u.  Text.     20  Bl.  in  z.  T.  besseren  Abzügen. 

2133.  Sigmund.  7  Bl.  Ehrenpforten,  Theater  u.  Doppeladler,  zur  Hochzeit  Kaiser 
Josephs  I.  mit  Amalie  von  Hannover  zu  Salzburg  errichtet  (1699).  Davon  3  Bl. 
bez:   Georg  loseph  Sigmund   del.  PI.  ca.  225:130  (2  Bl.  quer). 

2134.  Ragguaglio  Delle  Nozze  Delle  Maestä  Di  Filippo  Quinto,  E  Di  Elisabetta 
Farnese...  celebrate  in  Parma  1' Anno  1714...  In  Parma,  Nella  Stamperia  Di  S.  A.  S. 
1717.     fol.    Titelkupfer,     mit  Titel   115  S.,   5   Bl.      Stecher:    Gio.  Batt.  Sintes  u.a. 

Vinet    Nr.    567.    Festzug.     Ilochzeits/eier. 

2135.  Beschreibung.  Kurtze  Befchreibung  Des  von  Jhr.  KÖnigl.  Maj.  in  Pohlen... 
Den  17.  Februarii  1722...  in  Drefsden  gehaltenen  Caroussel-Comique ...  Drefsden, 
gedruckt...  bey  Joh.  C.  Stöfseln...  fol.    Titel,   iS  S.,  2  Pläne. 


Freudenfeste  und  Festspiele  ß23 

2136.  Pierre  de  Bretagne.  Rejouissances  Et  Petes...  Qui  Se  fönt  faites  en  Baviere 
l'an  1722.  Au  Mariage  De...  Monseigneur  Le  Prince  Electoral...  Avec...  La 
Princesse  Marie,  Amelie  ...  ä  Munique,  de  rimprimerie  de  Marie  Magdeleine  Riedline 
Veuve,  l'an  1723.  (Unter  der  Widmung:)  F.  Pierre  de  Bretagne  Augustin...  fol. 
Titel,  6  u.  70  S.,  22  El.  Zeichner:  Mathias  Disel  u.  a. ;  Stecher:  Joh.  August  Cor- 
vinus,  F.  J.  Spaett,  Carl  Remshart.      Vinet  Nr.  713.  —  Feuerwerk  u.  «. 

2137.  Carlo  Magno  Festa  Teatrale  In  Occasione  Della  Nascita  Del  Delfino  Offerta 
alle...  Re,E  Regina  Di  Francia  Dal  Cardinale  Otthoboni...  In  Roma,  1729.  Per 
Antonio  de' Roffi ...  6°.   Titelkupfer,  Titel,  20 u.  64 S.,  13  Bl.     Stecher:  F.  Vasconi  u.  a. 

Festspiel. 

2138.  Sachsen.  Das  Jauchzende  Sachfen.  d.  i.  Ausführliche  Relation  Der  befon- 
dern  Merckwürdigkeiten  die  fich  bey  dem  magnifiquen  Königl.  Pohlnifchen  ... 
Luft-Campement  bey  Mühlberg  in  Sachfen  Anno  1730  ...  zugetragen  ...  Neuftadt 
im  obigen  Jahr.     8°.     Titelkupfer,  Titel  u.  120  S. 

2139.  Befchreibung  und  Vorftellung  des  Solennen  Stück- Schieffens,  welches  Auf... 
Befehl  Eines...  Raths  Des  Heil.  Rom.  Reichs  Freyer  Stadt  Nürnberg...  1733.  den 
8.  Junii...  aus  Neun  Sechs-Pfündigen  Canons...  gehalten...  Nürnberg.  Zufinden 
bey    Georg    Daniel    Heumann,    und    Johann    Georg  Hofmann...    1734.     fol.     Mit 

Titel   12    S.    U.    13    Bl.    Soldaten.     Kanonen.     Scliiltzenfest. 

2140.  Recueil  Des  Festes,  Feux  D'Artifice,  Et  Pompes  FunSbres,  Ordonnees  Pour 
Le  Roi,  Par  Meffieurs  les  Premiers  Gentilhommes  de  fa  Charabre...  A  Paris, 
De  rimprimerie  de  Ballard  ...  1756.  gr.fol.  Titel  u.  13  Bl.  Erfinder:  les  S"^^- 
Slodtz  u.  a.;  Zeichner  u.  Stecher:  C.  N.  Cochin  pöre  et  fils,  Martinet.  —  Trauer- 
feier.    Katafalk.     Feuerwerk.     Festbau.     Theater.    Ball. 

2141.  Agnelli.  Descrizione  Delle  Grandiose  Solennitä  Celebrate  alla...  Prefenza  di... 
Conte  Lodovico  Kevenhiller ...  11  di  12.  Febbrajo  1736.  Dali'...  Signor  Fortunato 
De'  Cervelli...  Per  Le...  Nozze  Di...  Francesco  StefTano  Daca  Di  Lorena, 
E  Della...  Arciduchessa  Maria  Teresa  D'Austria  Rime  dal  Dotter  Jacopo  Agnelli 
Ferrarefe...  In  Ferrara.    1736.  Nella  Stamperia  di  Domenico  Bolzoni  Giglio...   fol. 

Titel,     14    S.,    3    Bl.    Zimmeratisstattung. 

"iWi..  Erdmann.  Johann  Friedrich  Gottlieb  Erdmanns  Verfuch  Zu  einer...  Hiftorie 
vom  Öffentlichen  Armbruft-  und  Büchfen-Schieffen ...  Leipzig,  verlegts, 
Johann  George  Löwe,   1737.  8°.     Titelkupfer,  Titel,  4,   108  u.  8  S. 

2143.  La  Placa.      Relazione    Delle    Pompe    Festive    Seguite    in    Palermo  ...   Nella 

Celebritä  Delle...  Nozze  Di  Carlo  Borbone  Re  Di  Sicilia  ...  Con  Maria  Amalia 
Principessa  Di  Polonia...  Scritta  Da  Pietro  La  Placa...  In  Palermo,  Nella  Regia 
Stamperia  d'Antonio  Epiro,    1739...  4°.     Mit  Titel   79  S.  (fehlt  S.  75 — 78),  8  Bl. 

2144.  Description  Des  Festes  Donnees  Par  La  Ville  De  Paris,  A  roccafion  du 
Mariage  de  Madame  Louise -Elisabeth  de  France,  &  de  Dom  Philippe, 
Infant  &  Grand  Amiral  d'Efpagne,  les  vingt-neuvieme  &  trentieme  Aoüt  mil 
fept  Cent  trenie-neuf.  A  Paris,  De  l'Imprimerie  de  P.  G.  Le  Mercier...  1740. 
gr.fol.  Titel,  22  S.  u.  13  Bl:  Planche  Premier,  (II),  III,  IV,  (V),  VII,  VIII,  VIII, 
IX — XIII.  Erfinder:  Servandony,  Gabriel,  Edm.  Bouchardon,  Jac.  Rigaud  u.  a. 
Stecher:    P.  Soubeyran,    J.  F.  Blondel  u.  a.      Vinet  Nr.  519:   14  pl.    —    Wasserfest. 

Feuerwerk.     Pavillon.     Balkon.     Ball. 

2145.  Petes  Publiques  Donnees  Par  La  Ville  De  Paris,  ä  Foccafion  du  Mariage 
De  Monseigneur  Le  Dauphin,  Les  23.  et  26.  Fevrier  M.DCC.XLV.  gr.fol. 
Kupfertitel,    Titelkupfer,    18  S.  Kupfer  u.  19  Bl.       Erfinder:    C.  Eisen,    Ch.  Huhn; 

Stecher:  Delafosse,  Le  Bas  U.  a.  Vinet  Nr.  522.  —  Fcstbauten.  Büffets.  Tafelschmuck. 
Ball.      Umrahmungen.     Randleisten.      Vignetten.      Titelblatt.     Schrift. 

21  * 


?24  Freudenfesle  und  Festspiele 

2146.  Fete  Publique  Donnee  Par  La  Ville  De  Paris  ä  roccafion  du  Mariage  de 
Monseigneur  Le  Dauphin  Le  13.  Fevrier  M.DCC.XLVII.  gr.  fol.  Kupfertitel, 
Titelkupfer,  12  S.  Kupfer  u.  7  Bl.  Erfinder:  Francois  Blondel,  Michel-Ange  Slodtz, 
L.  Le  Lorrain,  Babel,  A.  Benoift;  Stecher:   P.  F.  Tardieu,   Marvye,    N.  le   Mire  u.  a. 

Vinet    Nr.    523.    Ffshvn^cn.      Umi-ahiiiiiiigcH.     Randleisten.     Titelblatt.     Schrift. 

2147.  Vien.  Caravanne  Du  Sultan  A  La  Mccque.  Mafcarade  Turquc  donnee  a 
Rome  ...  au  Carnaval  de  L'annee  174S.  (Unter  der  Widmung:)  Joseph  Vien, 
Peintre  ...    fol.      Kupfertitel    mit  Widmg.,    i   Bl.,    30  Bl:    Nr.   i — 30.    —    Orientalische 

Trachten. 

2148.  Schönhaar.  Ausführliche  Befchreibung,  Des  zu  Bayreuth...  1748.  vor- 
gegangenen... Beylagers,  und  derer...  darauf...  fo  wohl  zu  Stuttgardt  als 
Ludvvigsburg  erfolgten...  Heimführungs  Feftivitaeten ...  Carls,  Regierenden  Herzogs 
zu  Württemberg  und  Teck...  und...  Elisabethae  Fridericae  Sophiae  ...  aus- 
gefertiget  ...  von  Wilhelm  Friderich  Schönhaar  zu  Stuttgardt.  Allda  gedruckt 
in  der  Jenifchen  Buchdruckerey  ao  1749.  fol.  Kupfertitel,  2  u.  144  S.,  4  Tabellen, 
2  Bl.  Text,  4  Bl.  (5   PL),    davon   i  Bl.  bez:    Jacob  Wangner  Sculpsit    Aug.  Vindel. 

Vinet    Nr.  745.    7ag;d.     Einzug. 

2149.  Narrazione   Delle    Solenni   Reali   Feste   Fatte   Celebrare   In   Napoli    Da  Sua 

Maestä  II  Re  Delle  Due  Sicilie  Carlo  Infante  Di  Spagna...  Per  La  Nascita  Del 
Suo  Primogenito  Filippo  ...  In  Napoli  1749.  gr.  fol.  Titelkupfer,  mit  Titel  16  S.,  15  Bl. 
Erfinder:    Vincenzo    Rd;    Stecher:    L.  Le  Lorrain    u.  a.      Vinet    Nr.   604.    —    Ball. 

Theater.     Tkeatcrde/ioration.     Wanddekoration.     Tapezierarbeit.     Feuerwerksdehoration. 

[2148].  Befchreibung    des    zu    Coburg...    1754    vorgegangenen  Beylagers,    und 

derer...  zu  Anfpach  erfolgten...  Heimführungs-Feltivitäten  ...  Chriftian  Friederich 
Carl  Alexanders,  Marggrafens  zu  Brandenburg ...  und  FVidericä  Carolina,  Herzogin 
zu  Sachfen  ...    Onolzbach,  auf  Koflen  Jacob  Chriüoph  Pofchens  ...    fol.      Titel,  2 

U.   So    S.,    2    Bl.    —    Einzug. 

2150.  Georgi.  Wittenbergifche  Jubel- Gefchichte,  Welche...  wegen  des...  im 
Jahr  1555,  gefchlolTenen  Religions-F^riedens,  und  am  Michaelis-Tage  1755...  zum 
andernmahl  feyerlich  begangenen  hundertjährigen  Lob-  und  Danck-Fefts,  aus- 
gefertiget  ...  worden  von  Chriftian  Siegismund  Georgi  ...  Wittenberg,  Zu  finden 
bey  Johann   Joachim  Ahlfeld...   1756.     4^-     Titel,  2,  XII  u.  122  S.,  6  Bl:   Nr.  (i),  2, 

(3,    4),     5    U.  6.    Eeuerwer/c. 

2151.  Tramullas.  Mascara  Real  executada...  para  fcstejar  el  feliz  desseado  arribo 
de...  D."  Carlos  tercero,  y  D.^  Maria  Amalia  de  Saxonia...  Franciscus  Tramullas 
Fecit  Barcinone.  (Am  Schluss:)  Barcelona:  Por  Thomas  Piferrcr  fu  Impreffor... 
1764.     qu.gr.fol.     Kupfertitel,    14  Bl.  Text  mit  Kupfern,    11   Bl.  Kupfer.  —  Maskerade. 

Festzug.     Reiter.     Festiuagen.     Zaumzeug. 

2152.  Descrlzione  Delle  Feste  Celebrate  In  Parma  L'Anno  MDCCLXIX.  Per 
Le...  Nozze  Di...  L'Infante  Don  Ferdinando  Colla ...  Arciduchessa  Maria  Amalia. 
In  Parma,  Nella  Stamperia  Reale.  (Nach  Vinet  der  ital.  Text  von  Paciaudi,  der 
franz.  von  Millot).  fol.  Vortitel,  Titelkupfer,  Titel,  2  u.  76  S.,  36  Bl.  Erfinder: 
E.  A.  Petitot;  Zeichner  bezw.  Stecher:  Bofsi,  Giov.  Volpato  u.  a.   Vinet  Nr.  595.  — 

Turnier.     Wappen.      Vignetten, 

2153.  Lettera  Ad  Un  Amico  Nella  quäle  fi  da  ragguaglio  della  funzione  feguita  in 
Napoli  ...  1772.  Per  Solennizzare  11  Battesimo  Della  Reale  Infanta  Maria 
Teresa  Carolina...  In  Napoli  1772.  A  Spese  Di  Paolo  Di  Simone  Stampatore. 
(Nebentitel :j  Raccolta  Delli  Disegni  ...  Delle  Feste  Celebrate  In  Napoli  Da  S.  E. 
II  Signor  Duca  D'Arcos...      fol.     Mit  Titel   19  S.,   14  Bl :  Tav.  I  — XIV.     Erfinder: 

L.  Vanvitelli,     C.  Bibiena.    Wanddekoration.      Tlieaterdeliorationcn. 


Freudenfeste  und  Festspiele 


325 


2154-.  Morghen.  Celebre  Mascherata  Fatta  Nella  Splendidissima  Cittä  Di  Napoli 
In  Campagna  felice  nel  Carnovale  dell'anno  1778.  Rappresentante...  II  viaggio 
del  Gran  Signore  alla  Mecca  opera  ripartita  in  vndici  diuifioni,  ed  efemplarizzata 
in    dodici    Rami.      Mit    Kupfertitel    12   El:    Nr.   R.  i — 6,    6,    7,  9,  9,    11,    12,  bez: 

R[afae].    Morghen    del.    et    ine.  PI.    ca.   226:388.    Orientalische  Trachten.     Maskerade. 

2155.  IVIoreau  (le  jeune).  3  El:  Le  Feu  D'Artifice  [Le  Festin  Royal.  Le  Bai  Masque] 
Fetes   donnees  ...   par  La   Ville    de  Paris  Le  21.  [23]  Janvier    1782.  ä...   la    Nais- 


Aus:  Description  Des  Festes  [2144]. 


sance  de   Monseigneur  le   Dauphin.     Jnvente  par  P.  L.  Moreau  ...    en   1782.      Des- 
sine  d'apres  nature  et  grave  par  J.  M.  Moreau  le  J.«  ...       PI.  523:774  bezw.  518:395.  — 

Feneriverk.     Festvtajil. 

2156.  Goulet.  Fetes  A  L'Occasion  Du  Mariage  De  S.  M.  Napoleon...  Avec 
Marie-Louise,  Archiduchesse  D'Autriche.  Recueil  de  Gravures  au  trait...  Avec 
une  Description  par  M.  Goulet,  Architecte ...  A  Paris,  Chez  L.  Gh.  Soyer...  1810. 
8°.  Mit  Vortitel  u.  Titel  48  S.,  54  El:  Nr.  i — 54.  Erfinder:  Chalgrin,  Percier  et 
Fontaine,   Prudhon   u.  a.;  Stecher:   C.  Normand   u.  a.     Vinet  Nr.  535. 


326 


Feuerwerk 


Aus:   Desprez,  Sammelband   [1229]. 


15  e.   Feuerwerk. 


2157.  Feuerwerk.     Sammlung  von  Einzelblättern  mit  Feuerwerken. 

2158.  Feuerwerk.  Sammlung  ähnlicher  Blätter  grösseren  Formats,  darunter  Blätter 
von   Ludovico   de   Burnacini,  Servandoni  u.  a. 

2159.  Feuerwerk.  Sammlung  ähnlicher  Blätter  übergrossen  Formats,  darunter  i  El. 
von   Daniel  Marot. 

2160.  Biringuccio.  De  La  Pirotechnia.  Libri  X...  Compofti  per  iL  S.  Vanoccio 
Biringuccio  Sennese  ...  1540.  (Am  Schluss:)  Stampata  in  Venetia  per  Venturino 
Roffinello.  Ad  inftantia  di  Curtio  Nauo.  &  Fratelli  ...  4°.  Mit  Titel  16  S.,  168  Bl. 
Text  (zweiseitig);   Holzschn.  im  Text. 

2161.  Malthe.  Traite  Des  Fevx  Artificiels  Povr  La  Gverre,  Et  Povr  La  Recrea- 
tion  ...  De  nouueau  reueu,  corrige,  &  augmente  par  l'Autheur,  Francois  De 
Malthe...  A  Paris,  Chez  Pierre  Gvillemot...  1632...  [Kupfertitel,  vermutl. 
i'«  Ausg:...  Par  Le  S.""  F.  D.  M.  ...  1629.]  8°.  Kupfertitel,  mit  Titel  6,  277  u. 
6  S.;  Kupfer  u.  Holzschn.  im  Text. 

2162.  Manlyn.  Pyrotechnia,  of  Meer  dan  hondertderleye  Konftvermakelijcke 
Vuurwerken  ...  Door  Daniel  Manlyn.  t'Amfterdam,  By  Haltes  Boekholt...  1678. 
8°.     Titel,   2,    170  u.  4  S.,  22  Bl:   Nr.  i — 22. 

2163.  Frezier.      Traite    Des    Feux    D'Artifice;    Oü    L'On    Voit...    des    Feux    de 

Joye  ...    Par    le    Sieur    F A   Paris,    Chez   Pierre-Francois   Giffart...    1715... 

(Kupfertitel:)  Trait^  Des  Feux  DArtifice  Pour  Le  Spectacle  Par  le  fieur  Frezier 
A.°  1707  fi.  Ausg:  1705).  12°.  Kupfertitel  (Ertinger  fc),  Titel,  22,  394  u.  10  S., 
8   Bl:   Nr.  I— VIII. 


Feuerwerk 


327 


2164.  Frezier.  Traite  Des  Feux  D'Artifice  Pour  Le  Spectacle,  Nouvelle  Edition 
Toute  change...  Par  M.  F***  D.  D.  F.  D.  B.  A  Paris,  Chez  Charles-Antoine  Jom- 
bert...  1747...  8°.  Titelkupfer,  mit  Vortitel  u.  Titel  LIT,  2  u.  496  S.,  13  Bl:  Nr.  I— XIII. 
Vignetten  von  Cochin  filius;  Stecher:  Soubeyran. 

2165.  Kolb.  Das  Frolockende  Augspurg,  Wie  folches  wegen  der...  Geburt  defs... 
Ertz-Hertzogen ...  Leopold!  II.  Seine...  Freude  den  17.  May  1716.  durch  ver- 
schiedene Illuminationes  dargeftellet  hat.  Welche  hiemit...  durch  38.  Kupffer... 
communiciret  und  verlegt  werden  von  Johann  Chriftoph  Kolben...  Augspurg, 
Gedruckt  bey  Andreas  Mafchenbauer  ...  1716.  fol.  Titel,  2  u.  80  S.,  35  Bl: 
Nr.  (i — 3),  4 — 18,  21 — 32  (15  doppelt,  21  u.  23  dreifach);  Kupfer  im  Text.  Er- 
finder: Bergmüller  u.  a.;  Stecher:    Fried.  Luz,   M.  Rein  u.  a. 

2166.  Description  De  La  Feste  Et  Du  Feu  D'Artifice...  Au  Sujet  De  La  Nais- 
sance  De  Monseigneur  Le  Dauphin...  Le  24.  Janvier  1730.  A  Paris,  chez  Pierre 
Gandouin...   1730...  4°.     Mit  Titel  31  S.,  3  Bl.     Erfinder:   Servandoni  u.  a.    Vinet 

Nr.  518.    Fejierwerk.     Illitmination.     Festtafel. 

2167.  Dresden.  Das  Frolockende  Drefsden,  Oder  Befchreibung  Derer  präch- 
tigen Illuminationen,  Welche,  als...  Fridericus  Auguftus...  in...  Dresden  Nach 
hergeftellter  Ruhe  in  Pohlen...  zurücke  angelanget,  Den  7.  8.  und  9.  Aug.  1736.... 
praefentiret  ...  worden.  Dresden,  druckts  Johann  Chriftoph  Kraufe.  Zu  finden 
bey  C.  Robringen  und  P.  G.  Mohrenthaien.  3  Teile.  4°.  Titel  u.  190  S.,  Bogen 
A — Z  u.  Aa;  i  Bl.  Holzschn.  mit  Text. 

Des  lUuminirten  Drefsdens,  Fünfftes  und  Letztes  Stück,  Wie  folches  infonder- 

heit  in  Neuftadt  bey  Drefsden  den  7.  8.  und  9.  Augufti,    1736.  zu   fehen  gewefen. 
4°.     52   S.,    Bogen   Cci — JJ2.       Bogen    Bb,    vermutl.    Viertes    Stück,     fehlt.    — 

IlhnninatloJi . 

2168.  Illuminazione.  La  Sontuosa  lUuminazione  Della  Citta  Di  Torino  Per 
l'Augufto  Spofalizio  ...  Di  Carlo  Emmanuele  Re  Di  Sardegna  E  Di  Elisabetta 
Teresa...  Di  Lorena...  Defcritta  In  Lingua  italiana,  e  franzefe...  Torino,  preflb 
Gio.  Battifta  Chais ...  1737.  Description  De  Ce  Qui  S'Est  Passe  ...  A  Turin  ...  fol. 
Titelkupfer,  mit  Titeln  XXVII  bezw.  XVIII  S.,  14  Bl:  Fig.  No.  i— 14.  Vinet  Nr.  600.  — 

Illumination.     Festhalle. 

2169.  Befchreibung  der  Jllumination  zu  Drefsden  bey  der  Königlichen  Siciliani- 
fchen...  Vermählung...  Drefsden,  bey  Friedrich  Hekel  und  G.  Conrad  Walther... 
1738.     4°.     Titel,   140  S.  u.  II  Bl.      Stecher:   Moriz   Bodenehr,    C.   P.  Lindemann. 

Vinet    Nr.   737.    Illumination.      Tafelschiniick. 

2170.  Bliimel.  Gründliche  Anweifung  zur  Luft-Feuerwerkerey  ...  von  Johann 
Daniel  Blümel...  Zweyte  und  verbefferte  Auflage  ...  ausgefertiget  von  Hr.  Höckely ... 
Strafsburg,  Verlegts, Amand  König...  1771  (i.  Aufl:  1765).  4°.  Titel,  4  u.  180  S., 
10  Bl:   Nr.  I— X. 


15  f.   Kirchenfeste. 

2171.  Kirchenfeste.     Sammlung  von  Einzelblättern  mit  Kirchenfesten. 

2172.  Kirchenfeste.     Sammlung  ähnlicher  Blätter  grösseren  Formats. 

2173.  Kirchenfeste.     Sammlung  ähnlicher  Blätter  übergrossen  Formats. 

2174.  Relation   Vnnd    Befchreibung,    wie   die    Translation    der    Reliquien    beeder 
Heyligen  SS.  Rvperti  &  Virgilii,  als  Haupt  Patronen  defs...   Ertzftüffts  Saltzburg... 


2  28  Kirchen  feste 

inn  die...  Thumb  Kirchen  zu  Saitzburg...  verriebt  worden...  Gedruckt  in  Saltz- 
burg,  durch  Gregorium   Kyrnern,   Anno   1628.     4°.     Titel,    loi   S.,  4  Bl. 

[2174].  Weiss.  Basilicae  Metropolitanae  Salisburgensis  Dedicatio:  S.S.  Ruperti 
Et  VirgiHi  In  Eandem  Translatio,  Ad  VIII.  Et  VII.  Cal.  Octob.  Anni  CID.IDC.XXIIX. 
Acta.  Compendio  Descripta  A  R.  P.  F.  Thoma  Weiss  ...  Salisburgi,  Typis 
Christophori  Katzenbergeri ...  (Widmung:)  1629.  4°.  Vortitel,  Titel,  4  u.  60  S., 
4  Bl.  (dieselben  wie  in  dem  vorigen  Werk). 

2175.  De  la  Torre.      Fiestas    De   La   S.  Iglesia  Metropolitana...    De   Sevilla,    AI 

Nveuo  Cvlto  Del...  Rey  S.  Fernando  EI  Tercero...  Escriviolo ...  Don  Fernando 
De  La  Torre  Farfan...  En  Seuilla.  En  Cafa  de  la  Viuda  de  Nicolas  Rodriguez... 
1671.     fol.     Titelkupfer,  Titel,  2   Porträts,  6  u.  343  S.,    18  Bl.      Vinet  Nr.  815.  — 

Siitnöiliidr. 

2176.  Certani.  Maria  Vergine  Coronata.  Defcrizione,  e  Dichiarazione  della 
Diuota  Solennitä  Fatta  In  Reggio  Li  13.  Maggio  1674.  Composta  Dali'  Abbate 
Giacomo  Certani  ...  In  Reggio,  Per  Profpero  Vedrotti  1675  ...  fol.  Titelkupfer, 
Titel,    Porträt,    10,    137  u.  7  S.,    14  Bl.      Stecher:    G"»  Mitelli.      Vinet    Nr.  816.    — 

Festzug.     Ffsiavageii.     Festalti'we . 

2177.  Jubile.  Le  Jubile  De  L'An  MDCC,  Public  par  la  Bulle  D'Innocent  XII,  Du 
28.  Mars  MDCLXXXXIX...  A  Amsterdam,  Chez  Nicolas  Chevalier...  1701.  4°. 
Titel,   8,  228  u.  3  S.  Text   bezw.  Kupfer,   8  Bl.  —  Medaillen. 

2178.  Prina.  II  Trionfo  Di  S.  Gavdenzo  Primo  Vescovo...  Dell'  Inclita  Citta'  Di 
Novara  Nel...  Gloriofo  Trafporto  Del...  fuo  Corpo  Seguito  alli  14.  Giugno  dell' 
anno  1711.  Descritto  Da  Girolamo  Antonio  Prina  ...  In  Milano,  1711  ...  per 
Marc'  Antonio  Pandolfo  Malatefta  ...   4°.     Titelkupfer,  Titel,  6  u.  154  S.,   7  Bl.  — 

Rcli(]itta7-ie}i. 

2179.  Benoni.  La  Maestä  Coronata  Componimento  Istorico-Panegirico  Divifo  in 
molti  Discorsi  fondati  fopra  l'Iftoria  Della  ...  Coronazione  della  ...  Immagine 
Della...  Vergine  Maria  Di  Loreto  Della  Giara  In  Verona...  Formato...  Dal  Kav. 
Germano  Benoni...  In  Padova...  1714.  ApprelFo  Giovanni  Manfrö...  fol.  Vor- 
titel,   Titel,    24    U.  300    S.,  ■    4   Bl.    Kirchciulckoratlon.     Sinnhilder. 

2180.  Meyer.  Beschryvinge  Van  Het  ZevenHonderdjaerig  Jubile  Van  Den  Heyligen 
Macarius  ...  Het  welk  geviert  zal  werden  binnen  de  Stad  Van  Gend  ...  1767... 
Tot  Gend,  By  Jan  (Thomas)  Meyer...  (derselbe  unter  der  Widmung  als  Heraus- 
geber).    4°.     Mit  Titel  8,  XII   u.  84  S.,    15  Bl.     Vinet  Nr.  817  —  Festwagen. 

2181.  Beschryving  Van  De...  Vercieringe  En...  Toestel...  Van  Den  Hondert  En 
Vyf-En-Twintig  Jarigen  Jubile...  van't  ...  Arts-Broederfchap  Der  Alderheyligste 
Dryvuldigheyd  ...  Binnen  Antwerpen...  1768.  T'Antwerpen,  by  P.  J.  Parys...  4°. 
Mit  Titel  40  S. 

[2181 1.  Pauwels.  Lof-Bazuyn  Uyt-Gegalmt  Door  De  Negen  Godt-Minnende  Musen, 
Ter  Oorzake  ...  Des  Hondert-Jaerigs  Jubile  ...  Van  Het...  Broederschap  ...  Van 
De  Veerthien-Daegsche  Berechtinge...  Tot  Antwerpen...  Door  J.  A.  P\  Pauwels. 
T'Antwerpen,   by  J.  P.  De  Gort  ...  (1773).     4°.     Titel  u.  38  S. 

|2181].  Prael-Treyn  Verrykt  Door  Ry-Benden,  Prael -Wagens  Zinne-Beelden ...  Aen 
Het  Duyzend-Jaerig  Jubile  Van  Den...  Heyligen  Rumoldus  ...  Tot  Mechelen, 
By  Joannes- Franciscus  Vander  Eist  ...  (Vortitel:)  Prael-Treyn  Zullende  Geschie- 
den ...  M.D.CC.LXXV.  4°.  Vortitel,  Titel,  8  u.  34  S.,  15  Bl.  Erfinder:  G.  Her- 
reyns;  Stecher:   Fratres   Klauber  u.  a.     Vinet   Nr.  818:   18   PI.  —  Feshi>ngcu     Gespnnne. 


Kirchenfeste 


329 


Aus:  Bibiena,  Architetture   E  Prospettive  [1746], 


330 


Trauerfeiem 


C  »  Cith.n  f>i V   u  itulf., 


Aus:  Challe,  Description  Du  Mausolee  [2253]. 


15  g.   Trauerfeiern. 

2182.  Trauerfeiern.  Sammlung  von  Einzelblättern  mit  Trauerfeiern,  Katafalken  u. 
dergl.,  darunter  Blätter  von  Domenico  Fontana,  Giacomo  Della  Porta,  Jo.  Maggi, 
J.  Le  Mercier,  C.  Le  Brun,   Gissey,  Jean  Berain  fils  u.  a. 

2183.  Trauerfeiern.     Sammlung  ähnlicher  Blätter  grösseren  Formats. 

2184.  Trauerfeiern.     Sammlung  ähnlicher  Blätter  übergrossen  Formats. 

2185.  Doentinchem.     Amplissimo  Hoc  Apparatv  Et  Pvlchro  Ordine  Pompa  Fvnebris 

Brvxellis  K  Palatio  Ad  Divae  Gvdvlae  Templvm  Processit  Cvm  Rex  Hispaniarvm 
Philippvs  Carolo.  V.  Rom.  Imp.  Pareti  Moestissimvs  Ivsta  Solveret.  loannes  a 
duetecum  Lucas  duetecum.  Fecit.  (Titel  auf  BI.  2;  Bl.  i :)  Henricus  Hondius  ex- 
cudit.  1619.  Hagae-Comit:  (Bl.  34:)  1558.  34  Bl:  Nr.  i — 34,  aufgezogen.  PI.  meist 
ca.  240:350.  —  Spätere  Ausgabe  von:  La  magnifique  et  sumptueuse  Pompe 
funebre...  du...  Charles  V,  Anvers,  Plantin  1559.  Tafeln  von  J.  u.  L.  van  Doen- 
tinchem.      Vgl.  Vinet    Nr.  556.    Leichenzug.     Schiff.     Falmcn.     Wappen. 

2186-  Essequie.  L'Esseqvie  Fatte,  Per  La  Morte  del...  Henrico  Re  di  Francia... 
in  Parigi  il  Mefe  d'Agofto  profsimo  pafTato.     MDLIX.     8^.     Titel  u.  6  S. 

2187.  Hannewald.     Parentalia  Divo  Ferdinando  Caesari  Avgvsto...  A  Maximilian© 

Imperatore  &c.  Ferdinando  &  Carolo...  Archiducibus  Auftriae...  persoluta  Viennae: 
Anno  Domini  M.D.LXV  ...  Excudebant  Auguftae  Vindelicorum  Wolffgangus 
Meyerpeck,  &  Joachimus  Sorg.  Anno  M.D.LXVl.  (Vorwort:)  Bartholomaeus 
Hannewald,  qu.gr.fol.  ...  Bemalter  Kupfertitel,  6  BI.  Text  (zu  einem  Doppelbl. 
aneinandergeklebt),    31   bemalte  Bl:  Nr.  i — 31.        PI.  ca.  280:375.    Vinet  Nr.  658.  — 

Leichenzug.     Fahnen.      Wappen, 

2188.  Descritione  Della  Pompa  Fvnerale  Fatta  Nelle  Esseqvie  Del  ...  Cosimo 
De'  Medici...  Fiorenza  il  giorno  XVII.  di  Maggio  dell'  Anno  MDLXXIIII. ...  In 
Fiorenza  apprefTo  i  Giunti   1574.     4°.       Mit  Titel  40  S. 


Trauerfeieru  231 

2189.  Goltzius.  Haec  Pompa  funebris  fpectata  fuit  Batauorum  Delphis,  tertio  die 
Augufti,  A°  1584...  Henricus  Goltzius  fecit,  I.  C.  Vifscher  excudit.  (Bl.  2 — 12 
mit  der  fortlaufenden  Ueberschrift:)  Ordo|Appar|atvsqve  Fvnebr|is  Gvilel|mi  lllvss|tr. 
Pr.  Aviraicae.  Comjitis.  Nassjaviae  &c.     qu.fol.     Titel  11  Bl:  Nr.  2  — 12.  PI.  ca. 

160:375.       Vinet    Nr.  637.    Leichenzrcg.     Falnieii.      Wappeji. 

2190.  Catani.  La  Pompa  Fvnerale  Fatta  dall'...  Cardinale  Montalto  Nella.  Trapor- 
tatione  Dell'Ossa  Di.  Papa.  Sisto  11.  Quinto  Scritta,  &  dichiarata  da  Baldo 
Catani.  In  Roma,  Nella  Stamperia  Vaticana,  1591.  4°.  Mit  Titel  loi  (verdruckt: 
iii)  S.  Text  bezw.  Kupfer.  Erfinder:  Domen.  Fontana  u.  a.  Stecher:  Franciscus 
Vill'amoena  (auch  =  F.  V.  F.)  u.a.     Vinet  Nr.  586.  —  Statuen.    Tugenden. 

2191.  Gramjn.  Spiegel  vnd  abbildung  der  Vergengligkeit.  Darinnen...  begriffen... 
wie  ...  Johan  Wilhelm  Hertzog  zu  Gülich,  Cleue  vnd  Berg  ...  da  ihr  F.  G.  Herr 
Vatter  ...  Hertzog  Wilhelm,  &c.  am  fünfFten  tag  Jannuarij,  im  Jahr  1592...  ent- 
schlaffen, am  zehenden  Tag  Martij  in  der  Collegiat  Kirchen  zu  DülTeldorff... 
begraben...  lalTen...  (Auf  d.  Titelkupfer  u.  unter  der  Widmung:)  Theodor  Gramjn 
bezw.  Diederich  Graminaeus.  fol.  Titel,  Titelkupfer  mit  Porträt  auf  d.  Rückseite, 
4  u.  112  S.  Text   bezw.  Kupfer.       Nach  Vinet    Nr.  724   Stecher:    Hooghenberg.    — 

Leichenzug.      Wappen. 

2192.  De  la  RuellC.  Dix  grandes  Tables,  contenantes  les  pourtraictz  des  ceremonies, 
honneurs  et  pompe  funebres,  faitz  au  Corps  de...  Prince  Charles  3  du  Nom... 
Duc  de  Lorraine...  ä  Nancy...  i6o8...  figure  en  48  Tables,  dont  Claude  de 
laRuelle...  efl;  Inuenteur  ...  (vorauf  lateinischer  Titel).  Nancei...  (Text:)  Imprime... 
par  Blaife  Andre...  gr.  fol.  u.  qu.fol.  Kupfertitel  (Mathaeus  Merian  fecit),  2  Bl. 
Kupfer  mit  Text  (als  Nr.  i),  6  Bl:  Nr.  2 — 7  mit  je  2  Bl.  Text,  2  Bl:  Nr.  8  mit  je 
I  Bl.  Text,  2  Doppelbl.  Text  mit  6  PI:  Nr.  9,  i  Bl:  Nr.  10  mit  2  Bl.  Text  (Fride- 
ricus  Brentel  fecit...)  (2.  Theil:)  i  Bl.  Text  u.  48  Bl:  Nr.  i — 48.  PI.  ca.  145:435. 
(Anhang:)  Vrbis  Nancei...  Secvndvm  Formam  Quam  Hoc  Anno  1611  Habet... 
Delineatio ...  Nancej  ...  Claudius  de  la  Ruelle  Author.  Fridericus  Brentel  fecit. 
Hermannus   de   Loye    excudit.     4  Bl.         Z.   ca.    350:470...    Vinet  Nr.  543,  Partie 

I    U.    II    (III    U.    IV    fehlen).    Katafalk.     Leichenzug.     Wappen. 

2193.  Altoviti.  Esseqvie  Della  Sacra  Cattolica,  E  Real  Maesta  Di  Margherita 
D'Avstria  Regina  di  Spagna,  Celebrate  dal...  Cosimo  II...  Descritte  Da  Gio- 
vanni Altoviti.  In  Firenze  Nella  Stamperia  di  Bartolommeo  Sermartelli  e  fratelli. 
i6i2...  fol.  Mit  Titel  52  S.  Text  bezw.  Kupfer  u.  26  PI.  im  Text:  Nr.  i — 26. 
Erfinder:   Giulio  Parigi;  Stecher:  A.  Tempesta,  J.   Callot  u.a.     Vinet  Nr.  558. 

2194.  Strozzi.  Eseqvie  Fatte  In  Venetia  Dalla  Natione  Fiorentina  AI . . .  Cosimo  II . . . 
1621.  In  Venetia  Apprefso  il  (Gio:  Battifta)  Ciotti.  (Auf  S.  20:)  Giulio  Strozzi. 
fol.  Mit  Kupfertitel  24  Bl.  Text,  die  Rückseiten  meist  Kupfer.  Vinet  Nr.  609; 
Cicognara  I,   1427. 

2195.  Francquart.  Pompa  Fvnebris...  Alberti  Pii,  Archidvcis  Avstriae...  Verls 
imaginibus  expresfa  A  lacobo  Francqvart ...  Eivsdem  Principis  Morientis  Vita, 
Scriptore  E.  Pvteano...  Brvxellae  1623...  (am  Schluss:)  Lovanii,  Typis  Henrici 
Hastenü...  qu.fol.    Kupfertitel,  24  S.  u.  64  Bl:  Nr.  I— LXIIII.    Stecher:  Cor.  Galle. 

Vmet    Nr.    622.    Kata/alk.     Leichenzug.     Wagen.     Fahnen.     Wappen.     Zaumzeug. 

2196.  Ehren  GedechtnUS  ...  Ludwigen  (V)  Landgraven  zu  Heffen...  Marpurgi  apud 
Nicolaum  Hampelium  et  Cafparum  Chemlinum.  (Auf  Doppelbl.  Nr.  3,  Rückseite, 
Chronogramm:)   1626.    fol.    Mit  Kupfertitel  41   PI.  auf  13  Doppelbl:  Nr.  (i),  2 — 13 

U.    I   Doppelbl.    Text:    Nr.    14;    4,  304    U.    187    S.      Vinet    Nr.  729.  Leichenzug.     Wappen. 

Stammbaume. 

2197.  Kamp.    Befchribung  der  Begrebnuf  Weilandt  Def...  Herren  Iohan-^^^ilhelm 

hertzogen  zu    Gulich   Cleue    vnd   Berg...  zu    Duffeldorf ...    1628    Nach    dem    Ihre 


332 


Trauerfoiern 


Fürft.  Gnade  Leichnam  Bey  de  20  Jahr  Nach  Dero...  Abfterben  in  der  Hoff 
Capellen  Alda  Oben  der  Erden  vnbegraben  geftanden...  1628.  (Widmung:)...  1629... 
Adolph  vom  Kamp.  qu.  gr.  fol.  Kupfertitel,  9  S.,  45  Bl:  Nr.  i — 24,  24/25,  25 — 41, 
3  Blatt  ohne  Nr.    Vinet  Nr.  725.  —  Lckiu-nziig. 

2198.  Ehren  Gedächtnus     Der...    Anna  Margrethen    Landgrävin   zu   Heffen   ge- 

bornen  Grävin  zu  Diepholt...  Francofurti  apud  M.  Leonh.  Burck  (1629).  fol. 
Kupfertitcl,  7  BL;  2  Tabellen,  n   u.   175   S.  Text  bezw.  Kupfer. 

2199.  Monumentum  Sepvlcrale,  ad...  Dn.  Mavritii  Haffiae  Landgravij . . .  Memoriam 
Gloriae  Sempiternam  Erectum.  Cassellis,  Prostat  Francofurti  apud  Johannem 
Amoniüm  1640.  (Auf  Bi.  49  als  Todesjahr:  1632).  fol.  Titelkupfer,  53  S.  bezw.  81. 
Kupfer,  z.  T.  mit  mehreren  PI:  Nr.  i- — -63,  S.  64 — 71  Text,  418  S.  Stecher:  lacobus 
ab  Heyden,   M.  Merian   u.  a.    Vinet  Nr.  730:  4  parties.  —  Leichenzug.    i\>i-träts.    Wappen. 

Stamntl'aJiin. 

2200.  De  la  Serre.  Mavsolee  Erige  A  La  Memoire  Immortelle  Dv  Dvc  De 
Montmorency  Par  La  Chaste  Arthemise  Sa  Digne  Epovse.  (Unter  der  Wid- 
mung:)  Pvget  De  La  Serre.     fol.   Kupfertitel,  3  u.  34  S.,   3   Bl. 

2201.  Bella.      Eseqvie  Della   Maestä   Cesarea  Dell'    Imperadore  Ferdinando  II 

Celebrate  Dal...  Ferdinando  II  Grand vca  Di  Toscana  In  Firenze  Nella  flamperia 
De  Maffi  e  Landi...  (1637).  4  Bl.  Kupfertitel  u.  Porträt,  bez:  SDB  (zusgez.), 
2  Bl.  bez:  Al[f?]  Parigi  In[v.]  Stef.  Della  Bella  [delin.  e]  Fe.  Vinet  Nr.  663; 
Meyer,  K.-L.  Nr.  49 — 51  u.  54.  —  Dazu  das  Titelbl.  mit  veränderter  Inschrift:  Ora- 
zione   Di  Piero  Strozzi...    1637.     Meyer  50. 

2202.  Berti.  Eseqvie  Della  Regina  Maria  Celebrate  in  Firenze  ...  1642  In  Firenze, 
Per  Amador  Maffi,  e  Lorenzo  Landi.  1643.  (Kupfertitel:)  Eseqvie  Di  Maria... 
Regina  Di  Francia  E  Di  Navarra...  defcritte  Da  Simone  Di  Giovanni  Berti... 
4°.  Kupfertitel,  2  S.,  Titel,  47   S.,  3  Bl.     Erfinder:   Paolo   Parigi.  Vinet  Nr.  492.  — 

Trauerdekoration. 

2203.  Pompa  Fvneral  Honras  y  Exequias  en  la  muerte  De...  Isabel  De  Borbon 
Reyna  De  las  Efpanas...  Madrid...  1644...  Madrid,  por  Diego  Diaz  de  la  Carrera 
Ario   1645.    4°.  Kupfertitel,   171   Bl.  Text  (zweiseitig),   11   Bl.  Kupfer.  —  SinnHider. 

2204.  Raulino.  Pompa  Dell'  Eseqvie,  Celebrate  al...  Odoardo  Dvca  Di  Piacenza, 
Di  Parma,  &c.  Dal...  Dvca  Ranvccio  IL  L'Anno  MDCXXXXVIL  Descritta  Dal 
P.  Francesco  Ravlino...  In  Piacenza,  Per  Gio.  Antonio  Ardizzone...  fol.  Mit 
Titel  41  S.  u.  3  Bl.  —  Daran:  La  Corona...  Orazione  Del  P.  Francesco  Ravlino... 
1647.    Mit  Titel   18  S. 

2205.  Post.     Begraeffenisse   Van    Syne  Hoogheyt  Frederick  Henrick,  By  Der 

Gratien  Gods  Prince  Van  Orange...  Gheteeckent  et  uytghegheven  door  Pieter 
Post...  En  ghefneden  door  Pieter  Nolpe.  t'Amsterdam,  Gedruckt  by  Nikolaes  van 
Ravesteyn,  1651.  (Jahr  des  Begräbnisses:  1647).  fol.  Mit  Titel  40  S.,  30  Bl:  Nr.  i — 30. 

Vinet    Nr.    638    (anderer    Druck).    Leichenzug.     Fahnen.      Wappen. 

2206.  Kiisel.  Cenotaphivm  Püs  Manibvs  Ferdinandi  III  Rom.  Jmp...  ä  Caesareo 
et  Academico  Collegio  Soc'.'^  Jesv  Viennae...  erectum...  MDCLVII.  A  Mclchiore 
et  Matthaeo  Küfell  F.  F.  et  Chalcographjs  aereis  tabulis  expressum  et  uenum 
cxpositum    Augustae    Vindel.     4°.     Kupfertitel,    i   Bl.,  47  Bl:    Nr.    i  — 12    u.    i — 35. 

Vinet    Nr.    665.    —   Sinnbilder.     Tugenden. 

2207.  Bock.  Oetingifcher  Brack,  Bey...  Joachim  Ernst...  Grafen  zu  Oetingen... 
Lcich-Begängnüs,  Jn  der  Schlofskirchen  zu  Harburg,  den  28.  Hornung,  des  1660. 
Jahrs,  in  etlich  Sinnbildern...  flirgeftellet,  Von  Benedict  Bocken...  Nürnberg, 
Gedruckt  bey  Chrifloph  und  Paul  Endtern...  1661.  ("j-  1659).  fol.  Kupfertitel  (1660), 
mit  Titel  3   u.  87   S.,  3  Bl.   u.    i    Porträt.     Stecher:  J.   Sandrart. 


Trauerfeiern 


33; 


ii 2:::^ 


Aus:  ßibiena,  Architetture  E  Prospettivc  [1746]. 


334 


Trauerfeiern 


2208.  Dahlbergh.  Exequiae...  Caroli  Gustavi  Suecorum...  Regis  d.  3.  Nouemb. 
i66o.  Holmiae  Celebratae.  Acurate  delineauit  E.  J.  Dahlbergh...  13  Bl:  Nr.  i — 13 
(Titel  auf  Bl.  7.)  PI.  ca.  280:370  (aneinandergeklebt).  Nach  Destailleur,  Notices 
S.  84,  gestochen  von  J.  Lepautre. 

2209.  Pompe  Fvnebre,  Ov  Relation,  Contenant  Ce  Qui  s'eft  fait  de  remarquable,  au 
Seruice  folemnel  pour  ...  Gafton  de  Bourbon,  Fils  de  France...  1661.  A  Paris, 
Par  Marin  Lech^...   1661.    4°.  Mit  Titel  8  S. 

2210.  Benedetti.  Pompa  Fvnebre  Neil'  Efequie  celebrate  in  Roma  AI  Cardinal 
Mazarini  Nella  Chiefa  de  SS.  Vincenzo,  &  Anaftafio.  L'Abbate  Elpidio  Bene- 
detti...  L'inuentö,  la  defcriffe...  In  Roma,  Nella  Stamparia  della  Reu.  Cam.  Apoft. 
i66i...  fol.  Titelkupfer,  mit  Titel  16  S.,  4  Bl.  Erfinder:  Elpidius  Benedictus; 
Stecher:  Jo:  Bapt.  Gallostruzzius,  D.  Barriere.  —  Daran  vier  auf  das  Leichen- 
begängniss    des  Cardinais  Mazerino   bezügliche   Elogien.     Mit  Titeln   18  u.  22  S., 

Titel    U.     15,    Titel    U.     16    S.      Vinet    Nr.     500.    Kirchendekomtion. 

2211.  Gleichmann.  Kurtze  Befchreibung  Der...  Leich-Proceffion ...  Johann  Ge- 
orgens,  Freyherrns  von  Rechenberg .. .  So...  zu  Drefsden,  den  2.  Junii,  1664. 
gehalten  worden.  Gedruckt  durch  Melchior  Bergen...  (am  Schluss)  Michael  Gleich- 
mann, fol.  Titel,  45  S.  u.  2  Bl.  —  Daran:  Grab-Gedächtnufs  ...  Johann  Georgens, 
Freyherrns  von  Rechenberg...  auffgerichtet  von  Adam  Kriegern.  Gedruckt 
durch    Melchior   Bergen...   fol.     Mit  Titel  7  S. 

2212.  Benedetti.  3  Bl.  Trauerdekoration  einer  Kirche  für  Anna  von  Oester- 
reich  (f  1666).  E:  Ab:  Benedictus  inven.  Davon  i  Bl.  mit  Inschrift:  Anna  Avstri- 
aca  Philippi.  III.  Hispaniarum  Regis  Fiha.         PI.  677:523,  570:354  u.  560:375. 

2213.  Monforte.  Descripcion  De  Las  Honras  Qve  Se  Hicieron  A  La...  Mag«?  de 
D.  Phelippe  quarto  Rey  de  las  Espafias...  en  el  Real  Conuento  de  la  Encar- 
naci'on  Qve...  Dispvso  D.  Baltasar  Barroso  de  Ribera  Marques  de  Malpica...  Y 
Escrivio...  D.  Pedro  Rodrigvez  de  Monforte...  (am  Schluss:)  En  Madrid  Por 
Francifco   Nielo...    1666.    4°.    Kupfertitel,    20  S.,    120  Bl.   Text   (zweiseitig),   45  Bl. 

Vinet    Nr.    563.    —    Sinnbilder. 

2214.  Marciano.      Pompe  Fvnebri  Dell'  Vniverso  Nella  Morte  Di  Filippo  Qvarto 

II  Grande  Re  Delle  Spagne...  Celebrate  in  Napoli  alli  XVIII.  di  Febraro  MDCLXVI. 
Dair...  Don  Pascale  Aragona...  Descritte  Da  Don  Marcello  Marciano...  In  Napoli, 
Per  Egidio  Longo...  1666...  fol.  Kupfertitel,  Titel,  4  u.  160  S.,  i  Bl.  mit  Por- 
trät, 60  Bl:   Nr.  22 — 140  in  geraden   Zahlen.  —   Sinnbilder. 

2215.  Dagano.  Racconto  Dell'  Apparato  Fvnebre  Fatto  Alla...  Prencipessa  Isa- 
bella D'Este  Dvchessa  Di  Piacenza,  E  Parma,  &c —  Del  Rettore  Givseppe 
Dagano...  Piacenza  Nella  Stampa  Di  Stefano  Sirena...  (am  Schluss:)  1667.  fol. 
Mit  Titel  66  u.  2  S.,  2  Bl. 

2216.  Descriptio.  Honorarü  Tvmvli,  Ac  Fvnebris  Pompae  Defcriptio  In  Exe- 
qviarvm  Ivstis  Francisco  Vindocinensi  Dvci  Belfortio,  &c.  perfolutis  Romae...  Et 
Oratio  In  Eivsdem  Fvnere  Ibidem  Habita  Die  23.  Septembris  1669.  Romae,  Typis 
Nicolai  Angeli  Tinaffij  1669...  fol.  Mit  Titel  15  S.,  i  Bl.  (Berninus  inuenit. 
Petrus  Santus  Bartol.  Sculp.  Mattiae  de  Rubeis  delin.)  PI.  430:310.  —  Daran:  ... 
Oratio...   Hannibal  Adami...   1669.     Mit  Titel  33  S.  —  Knia/ai/^. 

2217.  Macigni.  Eseqvie  Del...  Ferdinande  IL  Gran  Dvca  Di  Toscana  Celebrate 
In  Firenze...  Defcritte  da  Manfredi  Macigni.  In  Firenze...  per  il  Vangelifli,  e 
Matini...  1671.  4°.  Titel,  79  S.  u.  2  Bl :  lo.  Baptifta  Falda  fecit.  Vinet  Nr.  615.  — 
Daran:   Orazion...   Da  Luigi   Rucellai...    1671.     Mit  Titel  48  S. 


Trauerfeiern  2  7e 

2218.  VaSCO.  6  Bl.  Trauerdekorationen  zu:  Funerale  celebrato  nel  duomo  di  Torino 
all'  Alt.  R.  di  Carlo  Emanuele  II,  duca  di  Savoia....  per  G.  Vasco.  Turin, 
Zapatta,  1675.   fol.     Erfinder:    Gio.    Anton.    Rechius,    Gar.  Giose.  Cortella,  Thomas 

BorgoniuS,    DelphinUS.      Vinet    Nr.    598.    Kirchendekoration. 

2219.  Ehren-Seule.  Wolverdiente  Ehren-Seule,  Dem...  Herrn  Ernst  Hertzogen 
zu  Sachfen,  Jülich,  Cleve  und  Bergk...  Aufgerichtet  zum  Friedenftein.  Gotha, 
Gedruckt  durch  Chriftoph.  Reyhern...  (Kupfertitel:)  Filialis  Amoris  Monumentum 
Meritis  et  Honori...  Ernesti  Pii  Ducis  Saxon  Confecratum  Anno  M.  DG.  LXXIIX. 
(f  167s).  fol.  Kupfertitel,  Titel,  2,  378,  20  u.  108  S.;  9  Bl.  Stecher:  Jacob  San- 
drart.    Vinet  Nr.  734.  —  Sarg. 

2220.  Ehren-Seul.  Höchft-verdieme  Ehren-Seul...  Ludwig  dem Sechften,  Land- 
grafen zu  Hellen.,.  Als  welcher...  den  24.  April  des  i678ten  Jahrs...  diefes 
Zeitliche  gefegnet...  AufFgerichtet  Von  der...  Frauen  Elifabethen  Dorotheen,  Land- 
gräfin zu  Heffen  ...  Darmbftadt,  Gedruckt  bey  Henning  Müllern...  1682.  gr.  fol. 
Titelkupfer,  Titel,  92  u.  84  S.,  3  Porträts  u.  3  Bl. 

[2220].  Grab-IVIahl.     Jmmer-Grünendes    Grab-Mahl...    Ludwig  defs   Siebenden, 

Landgrafen  zu  Helfen...  Nachdeme  Jhre ...  Durchleuchtigkeit ...  im  Jahr  1678.  den 
31.  Augufti...  in  die  Himmlifche  Friedens-Burg  verfetzet,  Deffen...  Cörper  aber 
hernach  den  13.  Septembr.  in  dero...  Refidentz...  beygefetzet  worden.  Darmbftadt, 
Gedruckt  bey  Henning  Müllern...  1682.  gr.  fol,  Titelkupfer,  Titel,  80  S.,  Titel  u. 
110  S.,   I   Porträt  u.  i  Bl. 

2221.  Nlenestrier.  Des  Decorations  Funebres.  Ov  II  Est  Amplement  Traite  des 
Tentures,  des  Lumieres...  Par  le  P.  C.  F.  Menestrier ...  A  Paris,  Chez  Robert 
J.  B.  De  La  Caille...  &  chez  Robert  Pepie ...  1684...  8°.  Titel,  i  Bl.  Text,  367  u. 
I  S.;  Holzschn.  im  Text. 

2222.  Vera  Tassis.  Noticias  Historiales  De  La  Enfermedad,  Mverte,  Y  Exsequias 
De  La...  Reyna  De  Las  Espaiias  Dona  Maria  Lvisa  De  Orleans...  Consorte 
Del  Rey...  Don  Carlos  Segundo  De  Avstria...  Las  Dirige,  Y  Consägra  Don  Ivan 
de  Vera  Tassis  Y  Villarroel  ...  En  Madrid.  Por  Francifco  Sanz...  Ano  de  1690 
(f  1689).    fol.  Titelkupfer,  Titel,   12  u.  251   S.,  2  u.  9  Bl:  Nr.   i — 4,  6 — lo. 

2223.  Trauerfeierfür  die  Königin  Maria  Luisavon  Spanien,  zu  Sevilla  u.  Madrid  1689. 
Berichte  und  Leichenreden;  darunter:  i)  De  La  Parra,  Exequias  Reales  Gelebradas 
En  El  Real  Convento  De  La  Encarnacion ...  2)  Svccinta  Descripcion  De  Las 
Exeqvias  Qve...  Consagro  El  Regio  Tribvnal  de...  Sevilla...  3)  Breve  Relacion 
De  Las  Exeqvias  Qve  La...  Cividad  De  Sevilla  Dedico  ...   4°. 

2224.  Aquino.  Sacra  Exequialia  In  Funere  Jacobi  II.  Magnae  Britanniae  Regis... 
Descripta  A  Carolo  De  Aquino  Societatis  Jesu.  Romae,  Typis  Barberinis.  1702. 
Excudebat  Dominicus  Antonius  Hercules...     fol.     Mit  Titel  43  S.,   19  Bl.    Stecher: 

Alexander    Speculus    (=  Specchi).       Vinet    Nr.    753.    Trancrdekorationcn.     Embleme. 

Til^.  Trauer-Gedächtniis.  Ghrift-Königliches  Trauer- Und  Ehren-Gedächtnüs  ... 
Sophien  Charlotten,  Königin  in  PreulTen...  Als  diefelbe...  den  28.  Junii...  in 
Berlin  beygefetzet  worden...  aufgerichtet.  GÖUn  an  der  Spree,  Druckts  Ulrich 
Liebpert...  fol.  Titelkupfer,  Porträt,  Titelblatt,  Nebentitel,  40  S.,  Titel  u.  S.  43 — 90, 
Titel   u.  S.  93 — 114;    4   Bl.,   82  Bl:    Nr.   1—82  u.   i  Bl;   Titel   u.    18  S.     Erfinder: 

Eosander    von    GÖthe    U.  a.      Vinet    Nr.  700.    —  Kirchcmiekorntion.     Lctckenzug. 

2226.  Binder.  Abrahams  des  Fürften  Gottes  letzte...  Glückfeligkeiten...  Bey 
Solennefter   Leichbegängnifs  ...  Georg  Wilhelms,   Hertzogens  zu  Braun- 

fchweig  und  Lüneburg,  Als...   1705 den...    9.  Octobr...  Dero...   Leichnam... 

beygefetzt  wurde...  vorgetragen  von  M.  Johann   Jofeph  Binder...  Celle,  gedruckt 


2?6  Trauerfeiern 

durch    Andreas    Holwein...    fol.     Mit    Titel    152  S.,    i   Porträt    u.   4  Bl.    Stecher: 

Joh.    Ulr.    Kraus    U.    a.       Vinet    Nr.    720.     Särge.     Sinnbilder. 

2227.  Funerale  Alla...  Duchessa  Di  Modena  Carlotta  Felicita  Di  Brunsvich, 
E  Di  Luneburgo,  Celebrato  Dali'...  Rinaldo  Primo,  Duca  di  Modena...  Li  28. 
Aprile   MDCCXI.    (Am  Schluss:)    In  Modena,    Per   Bartolomeo    Soliani...    1711... 

fol.      Mit    Titel    60    S.,     I     Bl.     Kata/alk. 

2228.  Relation  Du  Service  Solennel  Fait  Dans  L'Eglise  Royale...  De  Saint  Louis 
A  Rome,  Pour...  Louis  Dauphin  De  France,  Le  Vendredi  XVIII.  Septembre 
MDCCXI.  A  Rome,  Chez  Antoine  de  Roffi...  1713  ...  fol.  Mit  Titel  24  S., 
7  BL,  bez:  Hieronymus  Frezza  Incidit.    Vinet  Nr.  515.  —  Kirchendekomtion. 

2229.  Trauer-Gedächtniss.  Chria-Königliches  Trauer- Und  Ehren-Gedächtnifs... 
Friderichs,  Erften  Chriftl.  Königs  in  Preuffen...  Als  derfelbe...  1713...  in 
Berlin  beygefetzet  worden...  Berlin,  Druckts  Ulrich  Liebpert...  fol.  Titelkupfer, 
Titelblatt,  Porträt,  Nebentitel  mit  Widmg.  auf  d.  Rückseite,  64  S.,  Titel  u.  S. 
67—112,  I  Bl.  ohne  Nr.,  118  Bl:  Nr.  i  — 118,  i  Bl.  ohne  Nr.,  Titel  u.  10  S.  Er- 
finder: Eosander  von  GÖthe,  Schlüter  u.  a.    Vinet  Nr.  701.  —  Leichenzug.   Soldaten.   Sarg. 

2230.  Relacion  De  Las  Reales  Exeqvias,  qve  fc  celcbraron  por  cl ...  Senor  Luis  XIV. 
el  Grande,  Rey...  de  Francia...  Escrita,  Y  Dada  A  Lvz  De  Orden  de  fu  Exce- 
lencia.    Ano   de   1717  (Madrid).     4°.  Titel  u.   163  S.,   i   Bl.  —  Knin/aik. 

2231.  Beschreibung.  Ausführliche  Befchreibung  Der  Leichen-Processions- 
Ordnung,  Welche  Bey  folenner  Begräbnifs...  Caroli  des  XII.  Der  Schweden,.. 
König...  1719.  Zu  Stockholm...  beobachtet  worden  Aus  dem  Schwedifchen  ins 
Teutfche  überfetzet.     Nach  dem   gedruckten  Original.     4°.   Mit  Titel   16  S. 

2232.  Relazione  Del  Funerale  Celebrato  In  Milano  Per  Comando  Della...  Maeftä... 
Carlo  VI.  Air...  Imperadrice  Madre  Leonora  Maddalena  Teresa...  In  Milano, 
1721...  per  Giufeppe  Richini  Malatefta...  fol.    Titel,   i   Bl.  Text,  45  S.,  2  Bl. 

2233.  Venuti.  Esequie  Di  Luigi  I...  Rc  Delle  Spagne  Celebrate  in  Firenze... 
MDCCXXIV...  Descritte  Da  Niccolo  Marcello  Venuti...  In  Firenze.  1724...  Per  li 
Tartini,  e  Franchi...  4°.  Mit  Titel  XXIII  S.,  5  Bl.  Zeichner  u.  Stecher:  Ferdi- 
nando   Ruggieri.    Vinet  Nr.  568.  —  Daran:...  Orazione...  Mit  Titel   12  S. 

2234.  Relacion  De  Las  Reales  Exequias  Que  Se  Celebraron  Por  El  Senor  D. 
Luis  Primero,  Rey  De  Espaiia...  Escrita  Y  Dada  A  Lvz  De  Orden  de  fu  Exce- 
lencia.    En  Madrid:   En   la  Imprenta  de  Mufica,  por  Miguel   de  Rözola.    Ano  de 

1725.       4°.       Mit    Titel     180    U.     66    S.,     I     Bl.     Katn/nlk. 

2235.  Jayme.    Ultimas  Accöes  Do  Duque  D.  Nuno  Alvares  Pereira  De  Mello: 

defde    11.    de    Setembro    de    1725.    ate    29.    de   Janeiro    de    1727 em    Lisboa... 

Escritas...  Pelo  Duque  Dom  Jayme  Seu  Estribeiro  Mor...  Lisboa  Occidental,  Na 
Officina   Da  Musica.   1730...  fol.  Vortitel,  Titclkupfer,  Titel,  3  S.Widmung,   31  S., 

1     Porträt,    370    S.,     I     U.    27    JjI.     mit    33     PI:    Fig.     1^ 33^.    Sinnbilder.     Kartuschen. 

2236.  Orazione  Funebre  E  Descrizione  Del  Solenne  Funerale  Dell'  Altezza... 
Francesco  I.  Duca  Di  Parma,  E  Di  Piacenza  &c.  Celebrato...  In  Bologna... 
MDCCXXVII.  (Am  Schluss:)  In  Bologna  Nella  Stamperia  di  Lclio  dalla  Volpe... 
fol.     Mit  Titel  28  S.,  i   Bl.     Vinet   Nr.  593.  —  Kata/aii;. 

11Z1.  Elogio.  Brcvc  Elogio,  Y  Cenida  Relacion  De  La  Vida,  Enfermedad,  Y  Muerte 
Del...  Francisco  Farnesio,  Primero  De  Este  Nombre,  Y  Septimo  Duque  De 
F'arma...  Y  De  Las  Exequias...  En  Madrid:  En  la  Imprenta  de  Mufica,  por 
Migud    de  Rözola.     Ano   de   1728.   (f  1727).     4°.     Mit  Titel    119,    56,    64  u.   11   S., 

I     Bl.    Katafalk. 


Trauerfeiern 


337 


Aus:  Eisen,  Oeuvre  [23]. 


2238.  Orazione  Funebre  E  Descrizione  Del  Solenne  Eunerale  Dell' ...  Antonio  I. 

Ottavo  Duca  di  Parma...  Celebrato  In  Bologna...  MDCCX.XXI.  (Am  Schluss:) 
In  Bologna  Nella  Stamperia  di  Lelio  dalla  Volpe...  fol.  Mit  Titelkupfer  u.  Titel 
25  u.  I   S.,   I   Bl. 

2239.  Relazione  Del  Funerale  Celebrato  In  Bologna...  AUa...  Memoria  Dell'... 
Cardinale  Geronimo  Grimaldi ...  1733.  (Am  Schluss:)  In  Bologna  1734.  Nella 
Stamperia  Rolognefe  di  San  Tommaso  D'Acquino...   fol.    Mit  Titel    18  u.  2  S.,  2  Bi. 


Oniamentstichsammliing  Eeilin. 


22 


3l8  Trauerfeiern 

2240.  Paoli.  Solenni  Esequie  Di  Maria  Clementina  Sobieski  Regina  Dell' 
Inghilterra  Celebrate...  In  Fano...  MDCCXXXV;  E  defcritte  da  Sebastiane  Paoli... 
In  Fano,  Appresso  Gaetano   Fanelli...   fol.    Mit  Titel  XXXII  S.,  2  Bl.  —  Katn/aik. 

2241.  Parentalia  Mariae  Clementinae  Magn.  Britan.  Franc,  et  Hibern.  Regln. 
Jufsu  Clementis  XII.  Pont.  Max.  (am  Schluss:)  In  Roma  Appresso  Giovanni  Maria 
Salvioni  Stampator  Vaticano  1736.  fol.  Text  lateinisch  und  italienisch.  Kupfer- 
titel, XXXI  S.,  2  Bl.  Erfinder  u.  Zeichner:  J.  P.  Pannini,  Phil.  Juvarra,  Ferd.  Fuga; 
Stecher:   Maxim  Limpach,   Hieronymus  Frezza  u.  a.     Vinet    Nr.   755.  —  Leichetizug. 

TlIVl.  Barbiani.  Relazione  Del  Funerale  Celebrato  Nella  Chiesa  Metropolitana  Di 
Milano...  1741  ...  Alla...  Maestä  Dell' Imperadore  Carolo  VI ...  In  Milano.  Da 
Marc'  Ant°  Dal  RS  Jntagliatore  in  Rame...  (am  Schluss:)  In  Milano...  per  Giufeppe 
Richino    Malatefla ...     (unter    der   Widmung:)    Francefco    Barbiani    di   Belgiojofo. 

fol.    Titelkupfer,    Kupfertitel,  32  S.,    14  Bl.      Vinet  Nr.  683.    Kirchendekoration.     Katafalk. 

2243.  Triumphus  Virtutum  In  Funere  Caroli  VII.  Romanorum  Imperatoris ... 
Occasione  Exequiarum  ...  MDCCXLV...  Ibidem,  typis  Joannis  Jacobi  VÖtter,  1745. 
fol.  Titel,  Titelkupfer  m.  Porträt,  4  S.,  \  Bl.,  4  u.  102  S.,  darunter  26  Bl.  Kupfer. 
Stecher:   F.  Xaver  Jungwierth.     Vinet  Nr.  686:    102,  59  u.  29  S.  —  Katafalk. 

TiA^.  Ehren-Denkmahl.  Hochverdientes  Ehren-  und  Liebes-Denkmahl ...  Johann 
Adolph,  Herzogen  zu  Sachfen-Qverfurt  und  Weifsenfeis  &c.  &c.  aufge- 
richtet von  der...  Wittwe...  Gotha,  gedruckt  bey  Johann  Andreas  Reyhern... 
(1746).  fol.  Titel,  6  S.,  S.   i — 10,  Titel,  S.   13 — 20,  Titel  u.   146  S.,  3  Bl. 

2245.  Zambeccari.  Relazione  Del  Funerale  Celebrato  In  Parma...  MDCCL. ... 
Alla  Giä...  Dorotea  Sofia  Palatina  Di  Neoburgo...  E  difpofto  da...  Don 
Paolo  Patrizio  Zambeccari...  In  Venezia,  1750.  Appreflb  Gio:  Battifta  Recurti... 
fol.  Porträt,  Titel  u.  XV,  Titel  u.  XVII,  Titel  u.  VIII  S.,  3  Bl.    Vinet  Nr.  594. 

2246.  Exequias  Feitas  Em  Roma  A  Magesta  De  Fidelissima  Do  Senhor  Rey  Dom 
Joaö  V.  Por  Ordem  Do...  Rey  Dom  Joze  I...  Em  Roma  Na  Officina  De  Joao 
Maria  Salvi'oni...  1751  ...  fol.     Mit  Titel  XXIV  u.   i   S.,    20  Bl.     Vinet  Nr.  585.  — 

Kirchendekoration.     Rahmen.      Vignetten.     Lateinische  Initialen. 

2247.  Swart.  Afbeelding  Van  De  Zaal  En'T  Praalbed  Waar  Op  Het  LykVan... 
Willem  Karel  Hendrik  Friso,  Prinse  Van  Oranje  En  Nassau...  In  De  Maanden 
November  En  December  Des  Jaars  MDCCLI,  Ten  Toon  Is  Gesteid  Geweest... 
nageteekent  door...  De  Swart...  en  in  het  Kooper  gebragt  Door  Jan  Punt... 
t'Amsterdam,    By    Francois    Changuion...    1752.     fol.     Titel  u.  6  S.,   4  Bl.    Vinet 

Nr.    644.    Katafalk. 

[2247].  Cuyk.  Lyk-Staetsie  Van ...  Willem  Carel  Hendrik  Friso,  Prince  Van 
Orange  En  Nassau...  Gehouden  den  IV.  Februari  MDCCLII.  Naeuwkeuriglyk 
nagetekent  door  P.  van  Cuyk,  Junior  en  in  het  Kooper  gebragt  Door  J.  Punt. 
In  's.  Gravenhage,  By  Pieter  Gosse  Junior ...  en  Nicolaes  van  Daalen...   1755.     fol. 

Mit    Titel    40    S.,    41     Bl:     Nr.     I — 41.     Vinet    Nr.    646.     Leichenzug-.     Soldaten. 

2248.  Relazione  Dell'  Uficio  Anniversario  Fatto  celebrare  in  Napoli...  MDCCIJI. 
Per    Diego    Pignatelli  Di   Aragona...  In   Napoli   1753.     Per    Serafino  Porfile... 

fol.     Porträt,    Titel,    2,    36,    LXXXII    U.     I     S.,    4    Bl.    —    Kirchendekoration. 

2249.  Swart.  Arbeelding  Van  De  Kaamer  En  'T  Parade-Bed  Waar  Op  Het  Lyk 
Van  Haare...  Hoogheid  Anne,  Kroon  Princesse  Van  Groot-Brittagne ...  verfcheide 
Dagen  in  de  Maand  February  1759.  ten  toon  is  gefteld  geweeft...  nageteekent  door... 
De  Swart...  en  in  het  Köper  gebragt,  door...  S.  Fokke.  In  s'  Gravenhage,  By 
Pierre  Gosse  Junior...  1759.  fol.  Titel  u.  Text  auch  französisch.  2  Titelblätter, 
4  S.   u.  4  Bl.     Vinet   Nr.   756.   —   Katafalk. 

[2249].  La  Fargue.     Lyk-Staetsie  Van  Haere...  Hoogheid  Anna,  Kroon  Princesse 


Trauerfeiern  339 

Van  Groot-Brittannien...  Gehouden  den  23.  February  1759.  Nauwkeuriglyk  nage- 
tekent  door  P.  C.  La  Fargue,  En  in  het  Kooper  gebragt  Door  Simon  Fokke.  In 
's  Gravenhage,  By  Pieter  Gosse  Junior...  1761.  fol.  Titel  und  Text  auch  franzö- 
sisch.    2  Titelblätter,  27  S.   u.   16  Bl:   Nr.   i — 16.     Vinet  Nr.  756^^   —   Leichenzug. 

2250.  Ribera.  Pompa  Funeral  En  Las  Exequias  Del...  Rey  De  Espana...  Fer- 
nando VI...  Que  Mandö  Hacer  En...  Lima...  1760...  Joseph  Manso  De  Velasco... 
Y  Describe...  Juan  Antonio  Ribera...  En  Lima  en  la  Imprenta  de  la  Galle  Real 
de  Palacio,  Per  Pedro  Nolafco  Alvarado,  Ano  de  1760.  4°.  Vortitel,  Titel,  381, 
20,  82  u.   I   S.,   I  Bl.  Holzschn.,   i  Bl. 

2251.  Slodtz.  Description  Du  Mausolee  Erige  ä  Paris  dans  l'Eglife  de  Notre-Dame, 
A  L'Occasion  Du  Service  Solemnel  Fait...  1760,  Pour  ...  PrinceiTe  Louise- 
Elisabeth  De  France...  Sur  les  Delfeins  du  Sieur  Mic.  Ang.  Slodtz...  De 
L'lmprimerie  De  Christophe-Jcan-Francois  Ballard...  1760...  4°.  Mit  Titel  12  S., 
I    Kupfer  im  Text:   C.  N.   Cochin  filius  inv.  et  sculp. 

2252.  Toro.  Llanto  De  La  Fama.  Reales  Exequias  De...  Maria  Amalia  De 
Saxonia,  Reyna  De  Las  Espaiias,  Celebradas ...  1761.  Dispuestas  Por  Los  Sres. 
Comissarios  Lic.  D.  Joseph  Rodriguez  Del  Toro  ...  y  Lic.  D.  Felix  Venancio  Malo  ... 
(Mexico)  En  la  Imprenta  Nueva  Antuerpiana  de  D.  Chriftoval ...  4°.  Titel,  18  S., 
S  Bl.  mit  Text,  2  S.,  4  Bl:  Nr.  9—12,  16  S.,  16  Bl:  Nr.  13—28  mit  38  S.  — 
Daran:   Leichenrede  von  Becerra.    Vinet  Nr.  573.  —  shmbUder. 

2253.  Challe.     7  Werke   über   pariser  Trauerfeiern,    jedes  betitelt:  Description  du 

Mausolee  [Catafalque] ...  Sur  les  DefTeins  du  Sieur  Michel-Ange  Challe...  4°. 
Bildhauer:  Bocciardi;  Vignetten:  C.  N.  Cochin  fils,  J.  M.  Moreau  le  Jeune;  Stecher. 
Martinet,  S.  C.  Miger  u.  a.     Vergl.  Vinet  Nr.  528. 


1)  Louis,  Dauphin  de  France,  1766;  mit  Titel 
II  S.,  4  Bl.  2)  Elisabeth  Farneze  Reine  D'Espagne, 
1766 ;  mit  Titel  12  S.,  3  Bl.  3)  Marie-Charlotte- 
Sophie-FeliciteLeszczynska,  Reine  de  France,  1768 
(in  St.  Denis) ;  mitVortitelu.  Titel  19  S  ,  4BI.    4)  desgl. 

Katafalke.     Mausoleen.     Ehrensäulen. 


(in  Paris);  mit  Vortitel  u.  Titel  20  S.,  4  Bl.  5)  Charles- 
Emmanuel  III.  Roi  De  Sardaigne,  1773;  Titel,  16  S. 
4  Bl.  6)  Louis  XV,  1774  (in  St.  Denis);  mit  Vortitel  u. 
1  itel  248,4  Bl.  7)  desgl.  (in  Paris) ;  mit  Vortitel  u.  Titel 
27  S.,  6  Bl.  — Dazu  10  Leichenreden  auf  Louis  XV    u.  a 


2254.  Descrizione  Del  Solenne  Funerale  Cele(b)rato  In  Bologna  Alla  Memoria  Del... 
Padre  Inquisitore ...  Tommaso  De  Angelis...  MDCCLXVIII. ...  In  Bologna 
1769.     Nella  Stamperia  Del  Sani'    Offizio  A    San    Tommaso   D'Aqulno...   fol.    Mit 

Titel    XXIV    S.,    2    Bl.    —    Kata/alk. 

2255.  Relazione  Del  Magnifico  Catafalco  Eretto  nella  Bafilica  di  San  Pietro  in  Vati- 
cano  Per  Le...  Esequie...  Di  Papa  demente  XIII.  II  di  12.  Febraro  dell' 
Anno   1769.  (Am  Schluss:)  In  Roma;  per  il  Chracas...  4°.  4  S.,   i   Bl. 

2256.  Funerali  Per  Carlo  III.  Re  Delle  Spagne  E  Per  L'Infante  Di  Napoli  D. 
Gennaro  Borbone.  Palermo  Dalla  Reale  Stamperia  1789.  fol.  Kupfertitel,  Titel, 
III  u.   HO  S.,   5  Bl:  Tav.   I— V.     Vinet  Nr.   579. 

2257.  Bonsignore.  Nelle  Solenni  Esequie  Per...  Giuseppe  Secondo  Imperatore... 
Celebrate  Nella  Imperiale  Regia  Collegiata  Di  S.  Maria  Della  Scala  In  S.  Fedcle. 
Orazione  Funebre  Recitata...  MDCCLXXXX  Da  Stefano  Bonsignore...  In  Milano 
1790.  Neil'  Imperial  Monistero  di  s.  Ambrogio  Maggiore  ...  fol.  Mit  Titel  XXV  S., 
Titel  u.  5  Bl.  Text,   i  Bl.;  Vignetten  im  Text. 

2258.  Cagnola.  Le  Solenni  Esequie  Di  Monsignor  Filippo  Visconti  Arcivescovo 
Di  Milano  Celebrate  Nella  Metropolitana  ...  CIOIDCCCII.  Descritte  Da  Lvigi  Cagnola 
Milanese.  Milano  Nella  Stamperia,  E  Fonderia  Del  Gcnio  Tipografico.  1802.  gr.  fol. 
Porträt,  Kupfertitel,   12  S.,  4  Bl:  Tav.  I — IV.     Vinet  Nr.  799.  —  Katafalk. 

2259.  Orme.  Orme's  Graphic  History  Of  The  Life,  Exploits,  And  Death  Of  Horatio 
Nelson...  The  Memoirs  By  Francis  William  Blagdon...  London:  Printed  For, 
Published  And  Sold  By  Edward  Orme...  1806.  4°-  Titel,  66  u.  VIII  S.,  3  Bl.  Text, 
Porträt,   IG  Bl.  u.  Kupfer  im  Text.  —  Leiciieniua^en. 

22* 


340 


Schreibvorlagen  —   Deutschland 


Aus:  Bang,  Rankenfriese  [440]. 


16.  Schrift  und  Druck. 

a.  Schreibvorlagen. 
1.  Deutschland. 


2260.  Frangk.  Schreibe  Kunft,  menigliche  dienftlich,  durch  Fabian  Franngken  New 
zufamen  bracht...  1535  FFM.  (Vorwort:)  P'abian  Frangk  von  Afl'iaw.  4°.  Titel 
u.  22  S. 

2261.  Neudörffer  (Johann  der  Aelterc).  Anweyfung  einer  gemeinen  hanndfchrifi, 
Durch  Johann  Newdorffer,  Burger  vnd  Rechenmeifter  zu  Nurmberg  geordnet,  vnd 
gemacht  Anno.  1538...  (Nebentitel:)  Ein  gute  Ordnung,  vnd  kurtze  vnterricht ... 
qu.  fol.  Mit  Titeln  79  Bl.  Davon  2  Titel  u.  44  Bl.  Abzüge  von  den  Originalplatten 
(in  Spiegelschrift)  nebst  28  Abklatschen  der  letzteren  (direkte  Schrift),  meist  hand- 
schriftlich erweitert;  2  Bl.  Abklatsche  zu  fehlenden  Originalabzügen;  3  Bl.  Alphabete 
u.  Widmung,  Abzüge  in  direkter  Schrift.  Daraus  4  Bl.  nebst  Abklatschen  von 
Joh.  Neudörffer  d.  Jüngeren    1559. 

2262.  WasSenborgGr.  Manncherhanndt  Gefchreyften  Ein  zierlich  kunflBuch...  gc- 
ftcllet  Durch  Mathiam  Wadenberger  Burger...  zu  Collen  Jm  Jar...  1540  (.-')  fol. 
Titel   u.    13  Bl.   Holzschn. 

2263.  Schreiberzüge.  76  S.  Schreiberzüge,  meist  aus  Bändern  gebildet;  davon  die 
ersten  10  S.  ganz  oder  teilweise  mit  Te.xt  bedruckt.  Titel  fehlt.  Bl.  AiJ  beginnt: 
Zum  Eefer.  I  GVnfliger  lieber  Lefer,  Jch  ha-!be  difes  klain  werck  zügericht...  Cus- 
toden:  Aij-F(i)  (Bl.  D-  u.  Dy  fehlen).  8°.  Vorsatz-  u.  Schlussblatt  aus  Pergament 
mit    ähnlichem    Bandwerk     in    Handzeichnung;    darauf    die    Jahreszahl    1544.    — 

Schreiherziigc.     Knoteitwei-k. 

2264.  Wyss.  Von  Mancherley  Gefchrifften  ein  Zierlich  nüw  fundament  büchle... 
Durch  Vrbanum  Wyfs  difer  Zyt  Schulmeifter  zu  Bifchoffzel  geordnet  vnnd  vfs- 
gangen.     fol.     Titel  u  9  Bl.   mit  je  zwei   Holzschnitten.     Nagler,   Mon.  V,  281. 

2265.  Wyss.  Libellus  valde  doctus  elegans  utilis,  multa  varia  scribendarum 
litterarum  genera  complectens.  Zürich,  1549.  qu.4°.  Titel  u.  I^ogen  A  fehlen; 
88  S.  Holzschn:  Bog.  B— M,  z.  T.  bez.  V.  W.  (=  Urban  Wyss;  Nagler,  Mon.  V, 
281.)    Daran  4  Bl.  einseitige  Abdrücke  aus  Buch  M,  mit  anderen  Umrahmungen.  — 

Frakturschrift.     Rniidleislrn. 


Schreibvorlagen   —   neutschland  -^^I 

2266.  Neudörffer  (Johann  der  Aeltere).  Ein  Gefprechbuchlein  zweyer  fchüler,  Wie 
einer  den  andern  jm  zierlichen  fchreyben  vntherweyfl.  Durch  Johan  Newdorffer ... 
Anno.  1549...  (Am  Schluss:)  Imprimebatur  Nurenbergae  apud  loh.  Petreium... 
fol.    Titel,  36  S.,   I   Bl.  Holzschn.  (Alphabet). 

2267.  Neff.  Thesavrarivm  Artis  Scriptoriae  Et  Cancellariae...  Caspare  Nevio 
Coloniae  Agrippinae  Scriba...  authore ...  1549...  Ubiorum  Coloniae  Agrippinae 
coelatum  et  imprefsum  Jmpenfis  Cafparis  Vopelij...  fol.  Titel  u.  7  Bl.  mit  je  2 
Holzschnitten. 

[2267].  Neff.  Ein  köftliche  Schatzkamer  der  fchreibkunft. ..  durch...  Cafpar 
NefFenn...  1549...  zu  Collen...  Jn  coften  vnd  verlach  Cafparis  Vopelij ...  fol.  Titel 
u.   12  Bl.  mit  je  2  Holzschnitten.  —  Frakutrschriß. 

2268.  Neff.  Ein  köflliche  Schatzkamer  der  fchreibkunft...  durch...  Cafpar  Neffenn  ... 
(Bl.  2:)  Jetzt  auffs  new  Getruckt  zu  Cöln  durch  Thomam  von  Wierdt,  Anno  1576. 
qu.  4°.  2  Titelhälften  u.  38  Bl.  Holzschn.  gleich  den  Halbblättern  der  beiden  vorigen 
Werke,  jedoch  6  Bl.  verschieden. 

2269.  Fugger.  Ein  nutzlich  vnd  wolgegrundt  Formular,  Manncherley  fchöner 
fchriefften,  Als  Teutfcher,  Lateinifcher,  Griechifcher,  vnnd  Hebray fcher  Buchftaben ... 
Jn  Truck  verordnet.  Durch  Wolffganng  Fugger  Burger  zu  Nurmberg,  Anno  1553... 
(am  Schluss:)  Gedruckt  zu  Nurmberg,  bey  Valentin  Geyfsler,  durch  Verlegung 
Wolffgang  Fugger  Burgers  dafelbft.  qu.  4°.  Titel  u.  150  S.:  Cust.  a — t.  —  Daran: 
Ein  gute  Aufsthaylung,  der  RÖmifchen  oder  Lateinischen  Buchstaben ...  Durch 
Wolffgang    Fugger...    in    Truck   verordnet.     Anno    1553...    qu.  4°.    Titel    u.    54  S.: 

Cust.   V Z    U.    aa — CC.   Frakturschri/t.     Lateinische    Majuskeln.     Antiquaschrift.     Schriftkonstruk- 
tionen.     Griechische  U7id  hebräische  Schrift. 

2270.  Neudörffer  (Johann  der  Jüngere).  Handschrift:  Kurtze  Ordnung  Artlicher  Kunfl- 
licher  vnd  wolproportionierter  Teutfcher  vnd  Latinifcher  Schrifften,  fampt  Jren  zier- 
lichen verwanndlungen,  Durch  mich  Johann  Newdorffer  den  Jüngern,...  gemacht... 
Welches  alles  ich...  vonn  meinnem...  Vater  Johann  Newdorffer...  zu  Nurmberg 
gelernt  hab.  Actum  Jm  monat  Octobris.  Anno  1561.  qu.  8°.  Mit  Titel  26  Bl. 
Textschriften,  z.  T.  mit  Versalien. 

2271.  Rogel.  Capital  vnd  Verfal  Buech,  Allerhanndt  GroiTer  vnd  Kleiner  Alpha- 
beth...  Durch  Hannfen  Rogel  Formfehneider,  Burgern  zue  Augfpurg  Jnn  Truckh 
verferttigt.  (Bl.  i :)  1568.  qu,  fol.  Titel  u.  8  Bl.  Holzschn.,  weiss  auf  schwarz; 
2  Bl.  fehlen.    Andresen  Nr.  9. 

2272.  Rogel.      Dasselbe,    mit    dem    Zusatz:    Augfpurg...    bey   Job.    Jacob    Schönig. 

Titel    U.     10   Bl.    Holzschn.     —    Deutsche  Initialen. 

I2271J.  Rogel.  Capital  vnd  Verfal  Buech...  Durch  Hannfen  Rogel...  zue  Augf- 
purg Jnn  Truckh  verferttigt.  (Bl.  i:)  1575.  qu.  fol.  Titel  u.  9  Bl.  Nachschnitt, 
schwarz  auf  weiss;  das  letzte  Bl.  fehlt. 

2273.  Schreppler.  24  S.  deutsches  Versal-Alphabet  mit  vierzeiligen  Versen  in 
Holzschnitt.  Unter  dem  letzten  Vers  handschriftlich:  Georg  Schreppler  Rechen- 
maifter  zu  Strafsburg.     Daran   i   Bl.  Labyrinthschrift  u.  3  S.Versalien:     Custoden 

D  (l) 3.    Frakticrschrift.     Deutsche  Initialen. 

2274.  KÖfferl.  Titel  u.  i  Bl.  aus:  Anweifunng  fchreiben  lernens  Bey  Simon 
Kofferl  Rechenmeifter  zu  Nurmberg.  Das  eine  Bl.  mit  der  Aufschrift:  Lernn  mit 
vleis  das  ainnmal  Ein...  Simon  Kofferl.. .  Holzschnitte  mit  mauresken  Ver- 
zierungen.   4°. 


■1A2  Schreibvorlagen  —  Deutschland 

2275.  Schwob.  Handschrift:  Allen  Schreibern  diefer  Edlen  vnnd  Hochberümbten 
Frewen  Schreikünft  (!)  Liebhabern  Entbiete  ich  Jacob  Schwob  meine  willige  vnnd 
Vnuerdrofsene  Dienfte  Freundlichen  grüs  vnnd  allen  geneigten  Willen  beüor. 
Daten:    1570,   1591.     qu.  4°.     Mit  Titel  29  Bl.  verzierte  Textschriften. 

2276.  Peschel.  Handschrift:  Ein  gute  Ordnung  vnd  Kurtzer  vnterricht,  der  für- 
nemften  gründe  Deutfcher  vnd  Lateinifcher  Schriffte,  famt  hierzu  gehörigen  Ver- 
falien.  Daraus  man  zierlichs  fchreibens  mit  befonderer  Kunft  vnterricht  werden 
mag.  Gefchrieben  durch  Georgium  Pefchelium,  Jm  Jahr...  1571  ...  qu.  4°.  Titel 
u.  62  S.  Schriftproben  u.  Textschriften  in  verschiedenen  Farben. 

2277.  Eschenburgk.     Ein  feer  fchon  vnd  recht  wol  geordnet  Fundament  Buch... 

Sampt  mit  Cantzley  vnd  Fracturgefchrifften ...  Durch  Nicolaum  Efchenburgk.  Vonn 
Leubeck,  Dyfer  zeit  Schreiber ...  zu  Steyn  am  Rhein,  den  7.  Junij  Anno  D.  Ihm 
71.  Jar.    qu.  fol.    Titel  u.   18  Bl.  Holzschn. 

2278.  AG.  1574.  Handschrift:  20  Seiten  Textschriften  mit  goldgehöhten  Versalien. 
Auf  Bl.  4,  Rückseite,  das  Monogr.    ■"  A-4  ^     angeblich  =  A.  Gundelfinger.    qu.  4°.  — 

DciUsclie  Initialen. 

2279.  NeudÖrffer  (Johann  der  Jüngere).  Handschrift:  Kurtze  fürweifsung  Kunftlichs 
vnnd  zierlichs  fchreibens  Daraus  dann  ein  ieder  den  rechten  grundt  artlichs  fchreibens... 

lernen...  mag.  Durch  Johann  Newdorffer,  Burger...  zu  Nurmberg  geordnet.  Anno 
1578...     qu.  4°.    Mit  Titel   15  S.  Textschriften,  z.T.  mit  verzierten  Versalien. 

2280.  NeudÖrffer  (?).  Handschrift:  8  Bl.  Textschriften,  z.T.  mit  Versalien;  unter 
Bl.  I  der  Spruch:  Vita  Hominis  Fvgita  Est.  qu.  4°.  In  der  Art  des  Johann  Neu- 
dÖrffer d.  J. 

2281.  Handschrift.      12  Seiten  Schreibvorlagen,  meist  deutsche  Textschriften.     4°. 

2282.  Jacobeil.  Fundament  Buch,  inhatende  (!)  mancherley  wolgeformte  Teutfche 
vnd  Lateinifche  fchrifften  ...  Difes  1578.  Jars  künftlich...  gefchriben.  Durch  Jacob 
Jacobelln  vom  Newmarck  aufs  Schlefsienn ...  Getruckt  zu  Strafsburg,  bei  Bern- 
hard Jobin.    Anno   1579.     qu.  6°.    Titel,  4  S.,  31  Bl.  Holzschn.   —  Frakturschri/t. 

2283.  Franck.  Handschrift:  Ein  fchon  Kunftbuch  von  allerley  Teutfchen  vnd  Latei- 
nifchen  Handtfchrifften,  Durch  Paulum  Francken  von  Gfres,  aus  dem  Voigtlandt 
Burger  vnnd  Modifl  vnd  Rechenmaifter  zu  Memmingen,  gefchriben,  denn  lieb- 
habern  diefer  kunft  zu  gutem  Volendt.  (Letztes  Bl:) ...  den  zwölfften  Julij,  Anno, 
1593.    qu.  4^    Mit  Titel  47  S.  Textschriften  mit  roten  Versalien.  —  Deutsche  initialen. 

Fraktnrschrift. 

2284.  Bry.  Nova  Alphati  Effictio  Hiftorüs  ad  fingulas  literas  correspondetibus,  et 
toreumate  Bryanaeo  artificiofe  in  aes  incifis  illustrata  ...  NEJW  KunftJiches  Alpha- 
bet, gezirt  mit  fchonen  Figurn...  artlich  jn  Kupffergeftochen,  durch  die  Brye... 
(Widmung:)  Diterich  von  Bry  fampt  feinen  beyden  Söhnen  (Joh.  Theod.  u.  Joh. 
Israel  de  Bry)...   Fr.  ad  Mo^    Ao.    1595.     fol.    Kupfertitel,  4  S.,   24  Bl.   mit  Versen 

auf    der    Rückseite.  PI.    ca.    220:150.    Lateinische  initialen.      Grottesken. 

2285.  Bry.  Nova  Alphati  Effictio  Historiis  ad  fingulas  literas  correspandentibus 
artificiofe  in  ?es  incifis  lUuftrata...  NEiw  Kunftlichs  Alphabet,  gzeirt  mit  fchonen 
Figuren...  Anno  1613.  Coloniae  Excudebat  Johan  Buxenmacher,  fol.  Kupfer- 
titel u.  24  Bl:  A — Z.  PI.  ca.  240:150.     Nachstich  der  vorigen  Ausgabe. 

2286.  Bry.  Alphabeta  Et  Characteres  ...  Apvd  Omnes  Omnino  Nationes  vsurpatj; 
ex  varijs  Autoribus  accurate  depromptj.    Artificiofe...  in  aere  effictj,  et  recens  foräs 


Schreibvorlagen  —   Deutschland  '^4-'^ 

dati,  per  lo:  Theodorvm  Et  lo:  Israelem  De  Bry,  Fratres  germanos  ...  Francfordij, 
Anno  1596.    qu.  4°.  Kupfertitel,   i  El.  Widmg.,  8  S.,   i  leeres  Bl.,  51  Bl.  mit  63  PI.  — 

Lateinische  InHialeii..     Figurenalphabet.     Monogramme . 

2287.  Handschrift,  u  Bl.  deutsche  Schriftproben  und  Texte.  BL  i:  Zerftreuung  der 
Currendt.    qu.  4°.    Der  Einband  mit  Bücherzeichen  des  Enderis  Rehm   1597. 

2288.  Melsdorp.  Artis  Scribendi  scite  quasi  libamentum  frustumve  praecidaneum 
Jacobus  author  cujus  est  Melsdorpius  Frisius  Profefsor  ejus  artis  in  ubijs.  (Widmg:) 
Col.  Agr.   1598.     qu.  4°.  Titel  u.  56  Bl:  Nr.   i — 57. 

2289.  Neudörffer  (Anton).  Künstliche  vnd  Ordentliche  Anweyfsung,  der  gantzen 
Practic,  vff  den  Jetzigen  fchlag  vnd  derfelbenn  ...  Exempel...  Durch  mich  Antho- 
nium  Newdörffer...  Anno.  1599.  (Am  Schluss:)  Gedruckt  zu  Nürnberg,  durch 
Paulum  Kauffmann.  1599.  4°.  i  Bl.  Titelkupfer  nebst  Widmung;  mit  dem  ge- 
druckten Titel  124  S.,  I  Schlussblatt,  i  Bl.  Errata.  —  Daran:  Verzeichnufs 
etlicher  Teutfchen  vnd  Lateinifchen  Gebetlein,  fo...  in  Scola  Neudorfferiana,  von 
der  Jugend  gefprochen  werden...  Gedruckt  zu  Nürmberg,  durch  Paulum  Kauff- 
mann.    1600.     4°.    Titel   U.    8    S.   Rechenblich.     Deutsche  Initialen. 

2290.  P.  R.  Handschrift:  24  Seiten  Textschriften  und  Schriftproben,  meist  Kopf- 
stücke mit  Versalien.    Am  Schluss  unten  rechts:  P  •  R  •     qu.  fol. 

2291.  Franck.  Schatzkammer,  Allerhand  VerfaHen  Lateinifch  vnnd  Teutfch  allen 
Cantzleyen ...  von  neuen  in  Druckh  alfo  verferttiget.  Durch  Paulum  Francken 
von  Gfres  aufs  dem  Voigtlandt  Burger...  von  Memmingen,  Gedruckt  zu  Nürm- 
berg,  durch  Katharina  Dieterichin,  Jn  Verlegung   Conrad    Bauern,    Buchhendlers. 

160I.      fol.    Titel,    2    S.j    69    Bl.    Holzschn.   —    Deutsche  Initialen.     Uncial-Initialen. 

2292.  Franck.  Kunflrichtige  Schreibart  Allerhand  Verfalle  aus...  Meiftern  der 
Edlen  Schreibkunft  zufammen  getragen.  Nürnberg  Bey  Paulus  Fürften  Kunfl- 
händlern  dafelbft.  (Am  Schluss:)  Nürnberg,  Gedruckt  bey  Chriftoph  Gerhard,  fol. 
Mit  Titel  16  S.,  6  Bl.  Kupfer  mit  13  PI:  Nr.  (i),  2,  **  ***,  4,  7—14,  (Nr.  15  auf 
Anhang)  u.  4  Bl.  mit  24  PI:  Nr.  i — 24;  61  Bl.  Holzschnitt  u.  2  S.  Anhang.  Neue 
Auflage  des  vorigen  Werks. 

2293.  Neudörffer  (Anton).  Schreibkunft,  Das  erfte  Theil.  Jnn  Welchem  die  Künft- 
liche  Aufstheilung  des  gantzen  Kils,  Temperierung  vii  Proportionierung  deffelben... 
vfs  klerlichft  angezeigt...  Durch  Antonium  Newdörffer...  (Am  Schluss:)  Gedruckt 
zu  Nürmberg,  durch  Paulum  Kauffmann.  Anno  1601.  4^  Kupfertitel,  88  S.  u. 
Schlussblatt. 

Das   ander  Theil,    der   Schreibkunft.     BegreifTt   in    fich  Neun   vnd  zwaintzig 

fchÖne  Teutfche  Verfal  Alphabet...  Durch  Antonium  Newdörffer...  (Am  Schluss:) 
Gedruckt  zu  Nürmberg  durch  den  Authorem  felbften...  Anno  1601.  4°.  Mit 
Kupfertitel  114S.  Kupfer  bezw.  Holzschn.,   4  S.  Text.    Stecher:  Heinrich  Ullrich.  — 

Deutsche  Initialen. 

2294.  Rutlinger.  Calligraphia  Nova.  Capitalivm,  Et  Reliqvarvm  Literarvm  Vitra  XXX 
Specimina...  Per  Casparvm  Rvtlingervm ...  Sumptibus  Ludouici  Konig  Basileae 
1605.    qu.  fol.    Titel    Widmg.,    54  Bl:    Nr.   i — 31   u.   i — 23,  bez:    C  R  (zusgez.)   — 

Deutsclie  Initialen, 

2295.  Ulrich.  Ettliche  Zierliche  Schone  Schrifften  der  lieben  Jugent  zuvorderft  zu 
nützlichem  vnderricht ...  Durch  Hainrich  Vlrichen  Burgern...  1605.  (Unter  dem 
Vorwort:)  Gedruckt  vnd  verlegt,  durch  Heinrich  Virich  Kupfferftecher,  vnd  Bal- 
thafar  Caymox,  beyde  Burger  zu  Nürnberg,  qu.  fol.  Kupfertitel,  i  S.  Vorwort, 
16  BL,  meist  bez:  C.  D.  (Caspar  Dracz)  u.  C.  F.  B.  (Christoph  Fabius  Brechtel).  — 

Deutsche  Initialen. 


■SAA  Schreiljvdrlagen   —  Dcutscliland 

2296.  Ulrich.  Dasselbe-,  anderes,  wohl  unvollständiges  Exemplar  mit  dem  Titel 
(=  Bl.  3  der  obigen  Ausg.):  Ain  Kurtzer  Vnnd  gründlicher  vnterricht  Künlllichs 
vnnd  artlichs  ...  fchreibens ...  Cafpar  Dracz.  qu.  fol.  Kupfertitel,  i  S.  Vorwort  (wie 
oben,  doch  anderer  Druck),  19  Bl.;  davon  fehlen  6  Bl.  in  obigem  Exemplar,  während 
zwei  andere  Bl.  desselben  hier  fehlen.     Auf  Bl.   16  der  Name  des  Brechtel. 

2297.  Brechtel.  Schöne  zierliche  Schrifften  der  lieben  Jugend  zu  nützlichem  vnter- 
richt... Durch  Chriftoph:  Fabium  Brechtein  Rechnmaifter  an  Tag  geben  Vnd 
durch  Georg  Herman  v.  B:  Caymox,  in  Kupffer  gebracht.  (Auf  einem  Blatt:)  1614. 
qu.  fol.  Kupfertitel  u.   13  Bl. 

2298.  Bertram.  Ein  fchÖn  Und  gar  Nützlich  Fündamentbüoch,  von  allerhand 
Latinifchen  vnnd  Teutfchen  fchrifften ...  Sambt  derfelben  Verfallen ...  Gedruckt  zu 
Strafsburg,  durch  Antonium  Bertram.   1615.    qu.4°.    Mit  Titel  44  Bl.  Holzschn. 

2299.  Rauch.  Handschrift:  Ein  Schatzkaften  voller  Cleinodien,  allerlej  fchöncn 
Troftfprüche  aus  heiliger  Schrifft ...  zufamen  getragen.  Durch  mich  Casparum  Rauch  ... 
Bürgern  in  Brefslaw.     1615.  fol.    Mit  Titel  209  Bl.  Text  mit  Ziertiteln.  —  iiandschriß. 

Anhänger. 

2300.  Killan.  Newes  ABC  Büechlein,  jnuentirt,  vnd  in  Kupffer  geflochen,  von 
Luca  Kilian  Burger   zu  Augfpurg.     1627...   Titel   u.  24  Bl.         PI.   ca.  150:115.  — 

Lateinische  Initialen.     Crottcsken.     Figurenalphabet. 

2301.  Lauer.  Verfal-Alphabet,  Schlechte  vnd  einfältige  Anleitung  fünfferley  vnter- 
fchiedener  Newer  Verfal-Alphabeten  ...  Nürnberg,  bey  Johann  Lauern.  1627. 
qu.  4°.  Titel   u.  4  Bl.   Holzschn. 

2302.  H.  G.  P.  V.  Handschrift:  74  Bl.  Zierschriften,  meist  deutsche  Fractur.  Auf 
Bl.   i:   Anno   Domini   MDCXXIX...    H.  G.  P.  V.     qu.  fol.  —  Frakturschri/t. 

2303.  Hoffmann.  Teütfche  Versalien  Oder  Haupt  Buchftaben...  Vorgeflelt  Durch 
Vlrich  Hoffmann,  Schreib:  vnd  Rechenmeifter  inn  Nürnberg,  Zu  finden  bey  Paulus 
Fürften...    dafelbft.  (Chronogramm:)    1640.     Johann  Pfann  fculp.     qu.  4°.    Titel  u. 

77    Bl.    Deutsche  Initialen. 

2304.  Möller.  Schreib-Stübelein  [Ander,  Dritter  Theil,  Zugabe:  „Jugend-Leiter"J ... 
ans  Liecht  gefielt  Durch  Arnold  Möllern  ...  zu  Lübeck  im  Jahre  1642  [1649]. 
qu.4=.  Theil  i:  Vortitel,  Titel  u.  13  Bl:  Nr.  i— 14;  Theil  2:  Titel  u.  12  Bl: 
Nr.  I  — 13;  Theil  3:  Titel  u.  24  Bl:  Nr.  i — 25,  5  Bl.  (davon  i  Bl.  Holzschn.),  64  S. 
Text;  Zugabe:  48  S. 

2305.  Möller.  Schreib  Kunft  Spiegel  [Anderer,  Dritter  Theil,  Anhang;  „Tugend- 
Reitzer"]...  Welchen...  ans  Licht  gebracht  hat  Arnold  Möller...  zu  Lübeck... 
1644  [Vorwort:  1648;  Anhang:  1649].  qu.4°.  Theil  i:  Vortitel,  Titel,  2  Bl.  Wid- 
mung fNr.  3,  4),  16  S.,  10  Bl.  (Nr.  5 — 14),  2  Bl.  (Nr.  9,  10)  aus  einer  anderen 
Folge  (1645);  Theil  2:  Titel  u.  9  Bl.  (Nr.  i  — 10  =  Nr.  15 — 24),  2  Bl.  aus  einer 
anderen  Folge  (1648);  Theil  3:  Titel  u.  11  Bl.  (Nr.  i — 12  =  Nr.  25 — 36);  Anhang: 
mit  Titel  64  S. 

2306.  Sonnenberg.  Handschrift:  9  Bl.  Textschriften,  meist  Kopfstücke  mit  farbigen 
Versalien.  (Bl.  i :)  Gefhrieben  Hildefsheimb.  Durch.  Henning  Sonnenberg  von 
Braunfeh:     anno   1646.     qu.  fol. 

2307.  Schwartz.  Deutfche  und  Lateinifche  Fundamental  -  Schriften  ...  Durch... 
Wilhelmen  Schwartz.  (Widmung:)  1658  (am  Schluss:)  Brefslau,  Druckts  Gott- 
fried Gründer,  Baumannifcher  Factor,  qu.fol.  Porträt,  4  Bl.  Widmg.  u.  Privil., 
16  S.,  Titel  u.  51  Bl.  —  Darin  am  Schluss:   Kurtzes  doch  Merkwürdiges  Lob,  der 

Hochgeadelten    Schreib    Feder...     Mit    Kupfertitel     15    S.    —    Deutsche  initialen.     Schreiber- 
Schnörkel.     Frakturschrift. 


Schreibvorlagen  —  Deutschland 


345 


HS 
2 


2308.  Hofmann.  Gründlicher  Vorbericht 
Eines  vollfländigen  Werckes  der  zier- 
lichsten Schreib-Kunft,  Durch  Ulrich 
Hofman,  Schreib:  und  Rechenmeifler 
in  Nürnberg.  Anno  1659.  qu.fol.  Titel 
u.  II   Bl:   Nr.  i — 12. 

2309.  Overheide.  Fünff  Bücher,  Der  Edlen 
Schreib-Kunft.  ...  Durch Gebhardum 
Overheiden ...  in  Braunfchweig.  Ao. 
1665.  fol.  Titel,  4  u.  80  S.,  23  Bl. 
Holzschn. 

2310.  Vogler.  Ein  kurtzer  Unterricht  und  Ordnung  Teutfcher-  Latein-  und  Ro- 
manifcher-  auch  Textur  Schrifften ...  herausgegeben  von  Heinrich  Voglern...  zu 
Drefden.     Jm  Jahr  1667.     qu.4°..     Kupfertitel,  6  S.,   37   Bl. 


3j^6  Schrcibvorlagen  —  Doulscblaiid 

2311.  MuSCat.  Vorfchrifft,  Teutfch  und  Lateinifcher  Schriflften  gefchrieben  von 
Johann  Mufcat...  1692.  Nürnberg,  Franckfurt  und  Leipzig  In  Verlegung  Chriftoph 
Riegels,     qu.fol.     Titel  u.  16  Bl:  Nr.  i — 17. 

2312.  MuSCat.     Dasselbe.     Ao.  1729.     Titel  u.  16  Bl:   Nr.  1—17. 

2313.  MuSCat.  Kurtze,  doch  Gründliche  Anweifung  zur  zierlichen  Schreib- Kunfl, 
verfertigt,  von  Johann  Mufcat...  Nürnberg,  Franckfurt  u.  Leipzig,  in  Verlegung 
Chriftoff  Riegels,     qu.fol.     Titel,  20  Bl:   Nr.  i — 20.   —   Sciuwrkeißguren. 

2314.  MuSCat.  Versal-  oder  Anfangs-Buchftaben,  Nach  guten  Grund  der  Schreib- 
Kunft    Nürnberg,   Franckfurt  u:  Leipzig,  verlegts  Chriftoph  Riegel,     qu.fol.     Titel 

U.    17   Bl:    Nr.    I 18.    Deutsche  Initialen. 

2315.  Tidemann.  Kunftrichtiger  Wegweifer,  zu  der  edlen  Schreib- Kunfl ...  ge- 
fchrieben und  heraufsgegeben  von  Peter  Tidemann  ...  in  Lübeck.  Anno  1696. 
qu.  foL  Kupfertitel  (Nr.  i),  4  S.,  23  Bl:  Nr.  2 — 24  (die  Nummern  z.  T.  weg- 
geschnitten und  handschriftlich  ergänzt). 

2316.  Leopold.  Anmuthige  Schau  Bühne  allerhand  Lateinisch-  Italianisch-  Roma- 
nisch und  Französische  Alphabeth,  Schrifften  ...  in  Kupflfer  gebracht  von  Jofeph 
Friderich  Leopold.    (Bl.   12:)  Aug:  Vind:  Anno   1696.    fol.    Titel  u.  11  Bl:  Nr.  i  — 12. 

2317.  Zeiger.  Kurtze  Anweifsung  zu  Teutfch-  und  Lateinifchen  Schrifften...  von 
A  Z  (verschlungen).  Zu  finden  in  Nürnberg  bey  Chriüoph  Weigel.  Anno  1701. 
(Bl.  3:)  Andreas  Zeiger,    qu.fol.     Titel  u.  22  Bl. 

2318.  Hofmann.  Spiegel  der  Schreib-Kunft,  Von  Berthold  Ulrich  Hofmann.  Jn 
Verlegung,  Chriflian  Schreers.  in  Nürnberg  (handschrifth)  1706.  (Bl.  9  u.  10:)  1702, 
1703.  qu.fol.  Titel  u.  19  Bl:  Nr.  i  —  20;  dazu  i  Bl.  mit  unleserlicher  Nummer.  — 
Vorgebunden  i  Titelbl.  der  späteren  Auflage:  ...  Jn  Verlegung  Joh.  Chriftoph 
Weigels...  Joh.  Bapt.  Homann  fculpfit  cum  caeteris.  —  Frakturschriß. 

2319.  Weigel.  Der  Blühenden  Jugend  Neue  Anleitung  zur  Teutfchen  Fractur, 
Cantzeley,  und  Corrent  Schrifft,  Nürnberg  In  Verlegung  Johann  Chriftoph  Wei- 
gels. Joh.  Bapt.  Homann  fcul.  cum  caeteris.  qu.fol.  Titel  u.  19  Bl.  Im  Text 
die  Daten   1700  u.  1703. 

2320.  Paritius.  Gründliche  Handleitung  zur  Schreib-Kunft...  von  Georg  Heinrich 
Paritio  in  Regensburg,  zu  finden  bey  Chriftoph  Weigeln  in  Nürnb:  1703.  qu.fol. 
Titel  u.  29  Bl.  — ■  Darin  die  zweite  Hälfte  unter  dem  Titel:  Deliciae  feu  Manu- 
ductio  genuina...  Concepta...  ab  Autore  Georgio  Henrico  Paritio,  Rat:  Chriftoph 
Weigel  excudit.     A°.  1703.     qu.fol.     Titel  u.  14  BL 

2321.  Borger.  Vorfchrifft  und  Gründlicher  Unterricht  Vor  die  Jugend  in  Anleitung 
zur  Current-  Cantzley  und  Fractur-Schrifft  ...  heraus  gegeben  Durch  Michael 
Borgern...  Dresden  A.  1707...  fol.  Kupfertitel,  3  S.,  26  Bl:  2 — 27.  Stecher: 
Moriz  Bodenehr. 

2322.  Weigel.      Teutfch-    Lateinifch-    Franzöfifch-    und    Wellifches   Vorfchriftlein. 

Nürnberg    Zu    finden    bey    Joh:    Chriftoph   Weigel,    Kunfthändlern.     (Bl.  4  u.  5:) 
Regensburg...   1707.     qu.fol.      Titel  u.  10  Bl. 

2323.  Schreib-KÜnstler.  Der  wohl-erfahrne  In  allerhand  ungemein-Curieufen  Schreib- 
Arten...  Anvveifende  Schreib-Künftler...  an  den  Tag  gegeben...  Durch  Einen 
Liebhaber  curieufer  Wiffenfchafften.  Franckfurt  und  Leipzig,  verlegts  Joh.  Leonh. 
Buggel  ...   An.  170S.     8°.     Titelkupfer,  Titel,   12,  462   u.  36  S. 

2324.  Zunner.  Kunft  richtige  Schreib-Art,  welche  allcrley...  Schrifften,  mit  ihren 
Fundamenten  ...    vorftellet  ...     zufamen     gefchrieben,     in    Nürnberg,     von    Adolf 


Sclireibvorlagcn  —  Deutschland  taJ 

Zunner...  verlegts  dafelbft,  Chriftoph  Weif;;!.     Anno  Chr:   1709.    qu.fol.     Titel  u. 

25    Bl:    Nr.   I 26.    Frakturschrift.     Uyicial-  Initialen. 

2325.  Paritills.  Gründliche  Anweifung  zur  Schreib-Kunft.  fammt  Etlichen  Alpha- 
bethen...  Verlegt  von  Joh.  Chriftoph  Weigeln  in  Nürnberg.  Anno  1709.  G.  H. 
P[aritius]   fcripf:     qu.fol.     Titel  u.  13  Bl. 

2326.  Paritius.  Regensburgifche  Schreib-Schule  ...  aufgerichtet  Von  dem  in  der 
Kunfl-Rechnungs-  lieb-  u.  übende  Gefellfchafft  Practicirenden  O.  R.  A°  17 10. 
(Widmung  u.  Vorwort:)    Georg   Heinrich   Paritius.      qu.fol.      Porträt,    Kupfertitel, 

8    S.,    51    Bl.        Stecher:    Wilh.  Pfann    U.  a.    —    Deutsche  und  lateinische  initialen. 

2327.  Paritius.  Teutfche  Capital-  oder  Haubt-Buchftaben  ...  verfertiget  von  Georg 
Heinrich    Paritio,    in  Regensburg,     in  Verlegung    Chr.  Weigel   in  Nürnb.      qu.fol. 

Titel    U.  23    Bl.    Deutsche  und  lateinische  Initialen.    Monogramme. 

2328.  Versal-Alphabet.  23  Bl.  grosses  deutsches  Versal- Alphabet  mit  reichen  Band- 
verschlingungen.     Buchftabe  Y  fehlt.     Unbezeichnet.       PI.  ca.  250:165.  —   Deutsche 

Initialen. 

2329.  Baurenfeind.      Michael    Baurenfeinds...    Vollkommene    Wieder-Herftellung, 

der...  Schreib-Kunft ...  gezeiget...  von  Chriftoph  Weigel...   in   Nürnberg.     (Wid- 
mung:)   1716.      qu.fol.      Kupfertitel,  4   u.  39  S.,    i   Tabelle,   59  Bl:  A — Z,    i — 14, 

A — V,  X.  Frakturschrift.    Deutsche  und  lateinische  Initialen.    Uncial-Initialcn.    Schriftkonstruktionen. 

2330.  Baurenfeind.  Dasselbe,  anderer  Druck  (Widmung:)  1716.  qu.fol.  Tabelle 
fehlt. 

2331.  Baurenfeind.  Dasselbe,  anderer  Druck  (Widmung:)  1716.  qu.fol.  Kupfer- 
titel,  4  u.  39  S.,   52  Bl:  A— Z;  A — M,   P — V;  Nr.  i,   5 — 7,  9 — 14. 

2332.  Baurenfeind.  Der  zierlichen  Schreib-Kunft,  Vollkommener  Wiederherftellung 
Anderer  Theil...  Durch  Michael  Baurenfeind...  Zu  finden,  In  Nürnberg,  bey 
dem  Authore  ...  1736.  Gedruckt  bey  Lorenz  Bieling.  (Vortitel:)  Grundmäffige 
Anweifung,  zur  Teutfch-  Lateinifch-  Italiänifch- ...  und  Holländifchen  modernen 
Schreib-Kunft.  qu.fol.  Porträt,  Titel,  6  S.,  88  Sp.,  i  Bl.  Vortitel  (P.  Decker  del.), 
26  Bl:  a — z  (2  Bl.  unbez.  hinter  i),  23  Bl:  aa — zz,   17  Bl:   i — 9^  9'^ — 16.    Stecher: 

J.  W.  otor    U.  a.    Deictsche,  lateinische  und  Kursiv- Initialen.     Schreiberzüge. 

2333.  Baurenfeind.  Dasselbe:  Nürnberg...  1737...  qu.fol.  i  Bl.  Vortitel,  Titel, 
6  S.,  88  Sp.,  26  Bl:  a — z  (je  i  Bl.  unbez.  hinter  f  u.  i),  23  Bl:  aa — zz,  17  Bl: 
I — 9%  9b — 16. 

2334.  Losenauer.  Vorfchrifft  Teütfch-  Lateinifch-  und  Frantzöfifcher  Schrifften 
gefchrieben    von  Johann  Jacob   Lofenawern  ...    in  Stuttgartt.      Anno    1719.      Verl.- 

Nr.   139.       qu.fol.       Titel    U.  21    Bl:    Nr.  2 — 4,    6 12,     15 25.    —    Schnörkclfiguren. 

2335.  Steisslinger.  Nützlicher  An^veifung  zu  Teutfch-  und  Lateinifcher  Current- ... 
Schrifft  Erfter  [Anderer]  Theil...  von  Johann  Steifslinger,  Schul  haltern  in  Augf- 
purg  in  Verlag  zu  finden  bey  Jeremia  WolfFen,  Kunfthändlern  allda.  Gabriel 
Bodenehr  Sculpsit.  Johah  Georg  Hertel,  exe.  A.  V.  Verl.-Nr.  85.  [86].  qu.fol. 
Theil  i:    Titel  u.   13  Bl:    Nr.   i  — 14     Theil  2:    Dazu    2  Bl.    Dubl.  aus   der  älteren 

Auflage,     bez:  J.  Wolff  eXCudit.     Deutsche  initialen. 

2336.  Scheurer.  Gründlicher  Unterricht  der  Edlen  Schreib-Kunft  in  Verlegung 
Georg  Scheurers,  Kunft-Händlers  in  Nürnberg,  qu.fol.  16  Bl.,  davon  numerirt 
Nr.  I — 12,  z.  T.  bez:  Wilhelm  Pfann   fc[ulpfit]. 


3^8  Schreibvoilageu  —  Deulsclilaiid 

2337.  Preisler.  Orthographia.  Titel  u.  12  Bl.  verziertes  Versal- Alphabet  mit 
Friesen.      Titel   bez:    loh:   Daniel    Preisler,   inv.  et   delin.      Hicron:  Bölmann   ex. 

PI.    ca.    155:285.    Deutsche  luHinleH.     Bandwcrk. 

2338.  Schmotther.  Gründliche  Anleitung  zur  Schreib-Übung  ...  durch  Gottfried 
Schmotthern  ...  zu  Drefsden.  Alda  in  Kupfer  geflochen  u:  verlegt  von  Moritz 
Bodenehrn.     (Bl.  30:)   1722.     qu.fol.     Titel,   30  Bl:   Nr.  i — 30. 

2339.  Dehlers.  Die  offene  Schreib-Schule,  in  welcher  die...  Schreib-Kunft ...  ge- 
lehret wird  von  loh:   Chrifloph.  Oehlers  ...   in  Flensburg,   anjetzo  ...  in  Hamburg. 

(Vorwort:)   1724.     qu.fol.     Kupfertitel,  Widmung,   Porträt,  8  S.,   15  Bl. 

2340.  Kaukol.  Chriftlicher  Seelen  -  Schatz  Aufserlefener  Gebetter.  (Widmung  u. 
Approbatio:)  Maria  Joseph  Clement  Kaukol,  Cabinets  Secretarius  des  Erzbifchofs 
Clement  August  zu  CÖln...  1729.  8°.  Kupfertitel,  i  Bl.  Wappen,  9  Bl.  Zwischen- 
titel,   234  Seiten    mit   gestochener  Schrift.   SchreiberzUge.    Buchverzierungen.     Stickmuster. 

2341.  Seeling.  9  Bl.  Schreibvorlagen:  Nr.  1—9.  (Bl.  8:)  J.  L.  Seeling  fcripf.  fc. 
atque  excu.     qu.fol. 

2342.  Stäps.  Des  Schreibe-Meifter,  Johann  Stapfens  in  Leipzig,  nach  einer  netten 
Drefsdner  Hand  eingerichtete  Fundamental  VorfchrifFten.  34  Blatt  Vor- 
fchrifften.  I.  B.  Brühl  fc.  Lipfiae.  qu.4°.  Kupfertitel,  24  S.,  33  Bl:  Nr.  2,  3" — '^, 
4,   4^— S   5— 28,   28,  (29). 

2343.  Adam  a  S.  Stephano.  Gründliche  Anweifung  zur  Teutfch-  und  Lateinifchen 
Schreib-Kunft  verfertiget  von  P.  Adamo  ä  S.  Stephano...  1734  (Chronogramm). 
qu.fol.  Titel  u.  31  Bl:  Nr.  i — 3,  4,  4^^,  5,  5^^"^,  6 — 26.  —  Schütze,  Katalog 
Nr.  455=  68  Bl. 

2344.  Tochtermann.  Nutzliche  Anweifung  der  jetziger  Zeit  üblichften  Schrifften, 
von  Tobias  Tochtermann  Junior  in  Augfpurg,  in  Verlag  zu  finden  bcy  Johann 
Friderich  Probft  als  Jeremias  Wolffen  feel.  Erb  Kunfthändlern  allda.  loh.  Georg 
Hertel.excud:  Aug.  V.     Verl.-Nr.  i.     qu.fol.     Titel  u.  7  Bl:   Nr.  i — 8. 

2345.  Baurenfeind.  Ein  zierliches  Capital-  oder  Verfal  -  Alphabet,  von  Mich. 
Baurenfeind,    Regiftr:  inv:   und   Chrift:  Andr:  Keller,    Not:   exe.     W.  N.  Reiff.    fc. 

4°.        Kupfertitel    U.   24    Bl.  PI.  ca.   210:175.    Dcutsdie  initialen. 

2346.  Baurenfeind.  Vier  und  zwanzig  grofe  Buchftaben,  von  denen  ein  icder  eine 
andere  Auszierung  hat...  Zu  finden  bey  Adam  Wolfgang  Winterfchmidt,  in 
Nürnberg  1766.  4°.  Gedruckter  Titel  u.  24  Bl:  Nr.  i — 24.  PL  ca.  215:177. 
Nachstiche  des  vorigen  Werkes. 

2347.  Baurenfeind.  22  Bl.  deutsches  Versal -Alphabet.  Auf  dem  Vorsatzblatt  hand- 
schriftlich: Ein  Alphabeth  von  zierlichen  Fractur-Vcrfalien  nach  Michael  Bauernfeinds 

Vorfchriften.  PI.    ca.     105:165.    —     Deutsche  initialen. 

2348.  Baurenfeind.     Vorfchrifftlein  auf  eine  befondere  und  angenehme  Art ...  ver- 
fertiget von  Michael  Baurenfeind...  Nürnberg,  Verlegts  Johann  Chriftoph  Schmid- ' 
hammer,   Kunfthändler,    1739.     (Vortitel:)   Erfter  Theil,  des  Neu-verfertigten  Kinder 
Vorfchriftleins...    qu.fol.    i  Bl.  Vortitel,  mit  Titel  12  S.,   13  Bl.     Stecher:  J.  W.  Stör. 

2349.  Anweifung.  Kurtze  und  gründliche  Anweifung,  nach  der  neueften  Art  zier- 
lich zu  Schreiben.     qu.4°.     Titel  u.  24  Bl.,  z.  T.  nach  J.  Bland   (London,  1739). 

2350.  Zang.  Calligraphia  oder  Selbfilehrende  Schönfchreibkunfl.  Herausgegeben 
von    Johann    Heinrich    Zang,    Cantor    in    Maynftockheim    bey    Würzburg.     qu.4°. 


Schreibvorlagen  —  Deutschland  2^0 

Kupfertitel,  30  Bl:  Nr.  2 — 29,  31,  32.  Darin  6  Bl.  Schreibvorlagen  in  grosserem 
Format,  bez:  Zang  fcrips.  et  fculps. 

2351.  Weigel  jun.  8  Bl.  Tiere  aus  Schreiberzügen,  Nr.  (i),  2—8.  Chriftoph 
Waigel  lun:  exe:     Verl. -Nr.  392.  PI.    170:280.  —  Scimörkeißgm-en. 

2352.  Stoecker.  Geographifche  und  Hiftorifche  VorfchrifFten.  Mit  fonderbarem 
Fleifs  colligiret,  von  einem  Liebhaber  der  edlen  Schreibe  Kunft.  J.  L.  St.  (Wid- 
mung: Jean  Laurent  Stoecker).  Drefsden,  Anno  1741.  qu.fol.  Kupfertitel,  2  S., 
I  Bl.  Widmung,   i  Bl:  Nr.  i.     Unvollständig;  vgl.  das  folgende  Werk. 

2353.  Göischler.  Anleitung  zur  edlen  Schreibe-Kunft,  Beftehend  in  Geographifch- 
Hiftorifchen  Vorfchrifften ,  Eingängen  zu  Geburths-  und  Lehr-Brieffen,  Kund- 
fchafften...  Inventiret  und  herausgegeben  von  Elias  Göifchlern.  Schreib-  und 
Rechen-Meifter.    Drefsden.     M.  Bodenehr  sc.     (Bl.  10:)   1740.     qu.fol.      Kupfertitel, 

4  S.,  24  Bl:  Nr.  i — 24.     Neue  Ausgabe  des  vorigen  Werkes. 

Geographifch-    und  Hiftorifcher  Vorfchrifften  II  Theil.     verfertiget  von  Elias 

Göischlern  ...  Drefsden.  Anno  1745.  qu.fol.  Kupfertitel  u.  19  Bl:  Nr.  26 — 44. 
Stecher:   Moritz  Bodenehr,  Busch  Berolin  u.  a. 

2354.  TÖpffer.  Gründliche  Unterweifung  in  der...  Schreibe-Kunft...  von  Johann 
Juftus  TÖpffer,  Secret.  Dresd.  Zu  finden  bey  Chriftian  Friedrich  Gefsnern.  (Bl.  N:) 
1744.  qu.4°.  I  Bl.  vor  dem  Titel,  Kupfertitel,  4  u.  80  S.,  3  Bl.  zu  pag.  79,  2  Bl. 
zu  pag.  80  (i  Bl.  fehlt),    17  BL:  A— G,    G,  H,  I— L,  L— -Q.,  2  Bl.  ohne  Nr. 

Der...  Schreibe-Kunft,  Zweyter  Theil qu.4°.    Kupfertitel,  2  u.  44  S.,   17  Bl: 

Nr.  I— X,  XIII— XIX. 

Der  in  feiner  Wifsenfchafft  fich  zeigende  Schreiber  und  Mahler...  (S.  i:) 

Dritter  Theil.  Leipzig  zu  finden  bey  Chriftian  Friedrich  Gefsner  Brühl  sculp... 
qu.4".     Kupfertitel,  92  S.  Text  mit  Holzschn.,   7  Bl. 

(Als  vierter  Theil:)    Henrici   Teftelini...    Anmerckungen    der  fürtrefflichften 

Mahler,  unferer  Zeit  über  die  Mahlerey-  und  Zeichen-Kunft ...  Dembey  gefügt 
Henrici  Tortebat...  Kurtze  Verfafsung  der  Anatomie...  Leipzig  zu  finden  bey 
Chriftian  Friedrich  Gefsnern  ...  qu.4°.  Kupfertitel,  i  Bl.  Vorwort,  36  S. ,  7  Bl: 
Nr.  I — 7,  u.  5   Bl.  ohne  Nr. 

2355.  Wolrab.  Vorfchrifft  für  die  erften  Anfänger,  im  Schreiben.  Nürnberg  ver- 
lägts  Johan  Jacob  Wolrab.     qu.8°.     Mit  Titel   10  Bl:  Nr.  i  — 10. 

2356.  Wachsmuth.  4  Bl.  deutsches  Alphabet  aus  Figuren  und  Blumen.  Martin 
Engelbrecht  excud.    A.  V.    Verl. -Nr.  231,   Nr.  i — 4  (lfd.  Nr.  1233 — 1236);  dazu   i  Bl: 

5  Vokales  Zu   N(r).  231.  PL  ca.   155:240. 

4  BL  lateinisches  Alphabet  aus  Figuren  und  Blumen.     lerem.  Waxmuth  inv. 

et  deL  Martin  Engelbrecht  excud.  Verl.-Nr.  255,  Nr.  i — 4  (lfd.  Nr.  1343 — 1346); 
dazu   I   Bl:   5  Vokales  Zu  N(r).  255.  PL  ca.   150:215.     Guilm.  S.  452. 

2357.  Vicum.  Selbftlehrende  Canzleymäfsige  Drefsdnifche  Schreibe-Schule  gefertiget 
und  herausgegeben  von  Johann  Friedrich  Vicum  Schreib-  und  Rechen  Meiftern, 
Drefsden  Anno  Chrifti  1755  (Arithmokryph).  qu.fol.  Titel  u.  27  Bl:  Nr.  3 — iS, 
20,  21,  24 — 32. 

2358.  Menthe.  n  Hefte  Probeschriften  von  Kindern  der  Familie  Menthe  (auch 
Mente,   Mende),   1755 — 1805.     qu.fol.      133  Bl. 

2359.  Schwandner.  Joannis  Georgü  Schwandneri  ...  Dissertatio  Epistolaris  De  Calli- 
graphiae  Nomenclatione,  Cultu,  Praestantia,  Utilitate.  Viennae  Austriae  Ex 
Typographeo    Kaliwodiano.     A.  0.  R.     1756.     (Vortitel:)    Calligraphia   Latina.     fol. 

I    BL  Vortitel,    3    S.,    Titel,    14    S.,    159    Bl.    —    SchreiierzUgc.     Latehiische  Initialen.     Krone». 

2360.  Engelbrecht.  4  Bl.  lateinisches  Figuren-Alphabet.  Martin  Engelbrecht  ex- 
cud.    Verl.-Nr.  43S,   Nr.  1—4  (lfd.  Nr.  2163— 2166).  PL  ca.   100:165. 


.■)3^ 


Schreibvorlagen  —  Doutschland 


2361.  Albrecht.  Kurzgefallte  [Fortgefetzte]  Anweifung  zur  Schreib  -  Kunft ...  von 
Johann  Chriftoph  Albrecht,  Calligrapho  NLirnberg,  verlegt  und  zu  finden,  bey 
Chriftoph  Weigels  des  altern  Erben  [1761].  qu.4°.  2  Theile.  Theil  i:  Titel  u. 
14  Bl:   Nr.  I  — 14;    Theil  2:  Titel  u.  19  Bl:   Nr.  i  — 19. 

2362.  Schtnieder.  2  Hefte  Probeschriften  von  Kindern  der  Familie  Schmieder 
(auch  Schmider),    1762  u.  1768.     qu.fol. 

2363.  Albrecht.  Elementa  Calligraphiae,  d.  i.  Anfangs-Gründe  der  Kunft  fchön 
zu  fchreiben  ...  in  IV.  Theilen  entworffen  und  ...  herausgegeben  von  Johann 
Chriftoph  Albrecht,  Calligrapho.  Erfter  Theil.  Nürnberg,  zu  finden  bey  dem 
Autore.  (Vorwort:)   1764.     (Bl.  62:)    1765.     qu.4°.     Titel,   6  S.,  63  Bl:  Nr.  i — 63. 

2364.  Brunner.  Vorfchrift.  Zu  nützlicher  Nachahmung  ...  gefchrieben  durch 
Joh:  Jacob  Brunner  älter  von  Bafel.  Gegraben  in  Bern  von  Carl  Gottlieb  Gutten- 
berger  aus  Nürnberg.    1766.    qu.fol.    Mit  Titel  u.  Titelkupfer  17  Bl:  Nr.  (i,  2),  3 — 17. 

2365.  Stäcker.  G:  C:  Stäckers  Lateinische  &  deutsche  Vorfchriften.  qu.4°.  Mit 
Titelkupfer  u.  Titel  29  Bl:  Nr.  i — 29,  z.  T.  mit  2  Platten.  Darin  die  Jahres- 
zahlen 1755 — 1767. 

2366.  KÜffner.  17  Bl.  geographische  Vorschriften  über  Städte  u.  Länder,  mit  den 
Versalien  B— M,  O — Q,  S— U  beginnend.  Paul  Küffner  fculpsit.  qu.fol.  PI. 
ca.   180:280. 

2367.  Hahn.  Anweifung  zur  SchÖnfchreibekunft  für  die  Schul-Jugend  herausgege- 
ben von  Friederich  Chriftoph  Hahn  Schreib-  und  Rechen-Meiftern  in  Hof.  qu.4°. 
Titel  u.  9  Bl:   Nr.  i — 9. 

2368.  Weber.  Calligraphia  oder  nach  der  zierlichen  Schreib-Arth  und  dem  heutigen 
Cantzley  Schreib -Stylo  eingerichtete  Vorfchrifften  ...  Johan  Gottfried  Webers  in 
Hanau.  1772.  (Auf  Bl.  2:)  Erste  [Zweite]  Abtheilung.  qu.fol.  Theil  i:  Haupt- 
titel, Titel  u.  18  Bl:  Nr.  1—20;    Theil  2:   Mit  Titel  37  Bl:   Nr.  21—57. 

loahis    Gottofredi   Weberi  ...     latinae    et   gallicae   calligraphiae   exempla   quae 

tertiam    typorum  fuorum  partem  abfolvunt.      (Bl.  69:)    1773.      Mit   Titel    13   Bl: 
Nr.  58 — 70. 

2369.  Menzzer.  Anleitung  zur  SchÖnfchreibekunft...  herausgegeben  von  Johann 
Friedrich  Bernhard  Menzzer,  Fürftl."  Secretär...  zu  Darmftatt.  Im  Jahre  1775. 
qu.fol.     Kupfertitel  u.  30  Bl:   Nr.  i — 31. 

2370.  Albrecht.  Vollkommene  Grund-  und  Regulmäfsige  Anweifung  zur  Schön- 
Schreib-Kunft...  wobey  auch  noch  Ein  grofes  Zier Fractur- Alphabet  mit  artigen  ... 
Figuren  befindlich;  Zufammen  getragen  von  Johann  Chriftoph  Albrecht,  Calli- 
grapho.    In  Verlegung  Joh:  And:  Endterifcher  Handlung  in  Nürnberg.     (Bl.  10:) 

1776.       qu.fol.       Titel    U.   25    Bl:    Nr.   I 11,    (12 25).    —    Deutsche  initialen. 

2371.  Albrecht.  300  Züge  fowohl  überCanzley-  als  klein  und  grofs  Fractur-Schriften ... 
inventirt  ...  von  Johann  Chriftoph  Albrecht,  Calligrapho.  Nürnberg,  in  der 
Endterischen  Handlung,    qu.fol.    Titel  fehlt  (handschriftlich  ersetzt),  28  Bl:  Nr.  i — 28. 

—  Schreiberziige. 

2Z72.  Weber.  Allgemeine  Anweifung  der  neueften  Schönfchreibkunft  des  ...  Johann 
Gottfried  Weber...  Detmold,  den  20.  Merz  1780.  qu.4°.  Titel,  4  S.,  39  Bl:  Nr.  2 
— 40,  32  S. 

2373.  Merken.  Liber  Artificiosvs  Alphabeti  Maioris,  oder:  neu  inventirtes  Kunft- 
Schrcib-  und  Zeichenbuch ...  von  Johann  Merken,  Kunftmalern  in  Elberfeld.  1782. 
(Bl.  I  mit  Nebentitel:)  Templum  Virtutis  Et  Honoris  das  ift  die  Bahn  der  Ehren... 
Erfter  Theil.    qu.fol.  Titel,  2  u.  22  S.,  28  Bl:   Nr.   i— 28. 


Schreibvorlagen  —  Deutschland  2ci 

[zu  2373,  Merken].  Des  Libri  Artificiosi ...  anderer  Theil,  von  Johann  Merken... 
Mülheim   am   Rhein...   1785.     qu.  fol.     Mit  Titel  66  S.,  28  Bl:  Nr.  29 — 56. 

Deutsche  n.  lateinische  Initialen.     Schreiberzüge.     Buchverzierungen.     Silhouetteit.     S'äulenordmingen . 

2374.  Koppel.  Praktische  Anweifung  in  der  Kalligraphie  für  Geübtere  von  Johann 
Gottfried  Koppel.  Anfpach  1783.  qu.  4°.  Titel  auf  dem  Umschlag,  VIII  S.,  15  Bl: 
Nr.  I — 15. 

2375.  Koppel.  Flüchtig  gefchwungene  Anfangs-Buchftaben  bey  Current-  u:  Canztey 
Schrifften  nüzlich  anzuwenden,  von  J.  C.  Koppel  L:  Canc.  in  Bayreuth,  qu.  4°. 
Titel  u.  6  Bl:  A— F. 

2376.  Koppel.  Kurtze  Anweifung  zur  Fractur...  nebft  einem  Teutfch-  und 
Lateinifchen  Capital-Alphabet  von  Joh:  Th:  Koppel  in  Bayreuth,  qu.  4°.  Mit  Titel 
6  Bl:  a— f. 

2377.  Vogel.  Kurze  und  gründliche  Anweifung,  nach  der  neueften  Art  zierlich  zu 
Schreiben  von  Georg  Friederich  Vogel  Calligraphus,  ehemaliger  Schüler  Michael 
Bauernfeinds  Nürnberg,  bey  L.  Weigel  und  A.  B.  Schneider.  1784.  qu.  4°.  Titel 
u.  21   Bl. 

2378.  Braun,  Gründliche  Anweifung  zur  Schreib  Kunft  Deutfeh  u.  Franzöfifch. 
Von  J.  B.  in  Mühlhaufen.  Exemplaire  Pour  aprendre  facilement  L'Ecriture  Francoise 
et  l'Allemande  Par  J.  B.  ä  Mulhouse.  1784.  (Bl.  29:)  Jean  Braun.  4°.  Titel  u.  28 
Bl.;  daran  3  ähnl.  Bl.  aus  einem  anderen  Werke:  Nr.  2,  22,  23.  —  Detusche initialen. 

Schreiberzüge. 

2379.  Linden.  Vorfchrift,  gefchrieben  von  Michael  Linden,  kurfürftl:  mainzifchen 
Regierungs   Ingroffiften.    geftochen    von  Bernard    Schott...    qu.  fol.   Titel    u.    16  Bl. 

2380.  Roschl.  Vorfchrift  zum  Nuzen  der  Bernerifchen  Jugend  verfertiget  durch 
Johann  Jakob  Rofchi...  in  Bern.  Gegraben  durch  Heinrich  Brupbacher  in  Wädifch- 
wyl   1789.    qu. 4°.   Kupfertitel,  2  S.,  39  Bl:  Nr.  2 — 40. 

2381.  Rossberg.  Syftematifche  Anweifung  zum  Schön-  und  Gefchwrindfchreiben 
und  zur  Prüfung  deutfcher  Hand-  und  Druckfchriften  nach  mathematifchen  Grund- 
fätzen...  bearbeitet  von  Chriftian  Gottlob  Rofsberg...  Dresden  und  Leipzig,  im 
Verlage  des  Verfaffers  (Th.  i:)  und  in  Commiffion  der  Hilfcherfchen  Buchhand- 
lung i793[_i8i7].  8°.  3  Bde.  Theil  i:  XVI,  XVI  u.  494  S.;  Theil  2:  XXX  u.  288 
S.;  Theil  3:  341  u.  8  S.;  Nachtrag  zum  Dritten  Theile  ...  Dresden,  1817:  4  u.  72 
S.  —  Dazu  Tafeln  unter  dem  Titel:  Syftematifche  Anweifung  zum  Schönfehreiben. 
Erfter  Theil:   Titel  u.   72  Bl:   Nr.  i — 72;   Zweiter  Theil:  Titel  u.  67  Bl:     Nr.  i — 67. 

qu.  fol.    —    Schriftkoiistruktionen. 

2382.  Hess.  Anleitung  zur  Schönfchreibkunft  vom  Schreibmeifter  Joseph  Anton  Hefs. 
Würzburg.  1798.  Im  Verlage  bey  dem  VerfalTer.  (3  Abteilungen),  qu.  fol.  Titel 
u.  29  Bl:   Nr.  2,  4—6,   8;  Nr.   i — 16  u.   1—8. 

2383.  Bergmann.  Methodischer  Unterricht  im  Schreiben...  nach  9.  in  Kupfer  ge- 
stochnen  Vorschriften  von  A.  Bergmann  Leipzig  bei  J.  G.  Baumgärtner  1798.  fol. 
Titel  u.  8  Bl:  Nr.    1—8. 

2384.  Bergmann.  Deutfche  Vorfchriften  von  Adolf  Bergmann...  Leipzig  bei  Johann 
Friedrich  Gleditfch...  qu. 4°.  Titel,  Widmung,  51  Bl:  Nr.  3,  5 — 18,  21  —  56.  —  Dazu 
15  Bl.  lateinische  Vorschriften  von  demselben  Verfasser,  ohne  Titel.    Nr.  i,  2,  5 — 17. 


Schreibvorlagen  späterer  Zeit,  z,  B.  Werke  von  Seitz,  Heinrigs,  Mettenleiter,    suche  man  im 
Katalog  der  Bibliothek. 


i52 


Schreibvorlagen  —  Enrjland 


7£^  3dmuii/?mt^^a/nd^,/rtmi  t/ie/P 


7?r??za/?ia^i^l/i6 


Wcf, 


Aus:  Bickham,   Univerfal   Penman   [2396] 


2.  England. 


2385.  Daniel.  A  Compendivm  of  the  Vfuall  Hands  of  England,  Netherlands,  France, 
Spaine  and  Italic...  Written  and  Jnuented  by  Richard  Daniel...  and  Engrauen  by 
Edward  Cocker...  Sold  by  Matthew  CoUins...  (handschriftl:)  1664.  qu.  fol.  Titel, 
65   Bl:   Nr.  2 — 66. 

2386.  Cocker.  England's  Pen-Man:  Or  Cocker's  New  Copy-Book  ...  Printed,  and 
Sold  by  H.  Overton  ...   London,    qu.  fol.  Titel  u.  26  Bl.  —  Fmktur-iiiitiaien.    Grkchtsche 

Schrift. 

2387.  Weston.  22  Bl.  Schreibvorlagen.  Widmung:  Illustrissimo  Principi  C.  Ruperte 
Comiti  Palatino  Rheni...  hoc  in  Art6  Scriptoria  Tentamen  imperfectum  Submifso 
cultu  DDD  Tho:  Weston.  (Letztes  Blatt:)  Weston  pinxit  1681.    qu.  fol. 

2388.  Seddon.  The  Pen-mans  Paradif  both  Pleafant  &  Profitahle...  Jn\ented  and 
Pcrformd  By  John  Seddon.  Sold  by  lohn  Stuart  ...  on  London  Bridge  (1694,  1695). 
qu.  fol.  Titel  u.  33  Bl:  die  Nummern   meist  fortgeschnitten.  —   Schuorketß^iren. 

2389.  Seddon.  The  Ingenious  Youth's  Companion . . .  By  John  Seddon.  Sold  by 
lohn  Stuart...  on   London  Bridge,    qu.  4°.    Titel  u.   14  Bl:   Nr.   i  — 15. 

2390.  Ayres.  30  Bl.  Schreibvorlagen.  Widmung:  To  the  mofl:  Magnanimous ... 
Prince  William  III  King  of  Great  Britain  France  and  Ireland  ikz...  John  Ayres. 
(Auf  einzelnen  Bl:)  London   1694 — 1698.    qu.  fol.  —  Fmkuirschriß. 

2391.  Shelley.  The  Second  Part  Of  Natural  Writing  Containing  The  Breakes  of 
Letters  and  their  Dependance  ...  By  G.  Shelley...  London.  Sold  by  the  Author. 
George  Bickham  fculpt.  Printed  and  fold  by  Tho:  Bowles...  (Widmg:)  1714.  qu.  fol. 
Porträt  (Nr.  i),   Titel   (Nr.  2),  4   S.,   30  Bl:    Nr.   3—23,   26  —  34. 


Schreibvorlagen  —  England  oc'i 

2392.  Brooks.  A  Delightful  Recreation  For  The  Jnduftrious.  A  Copy  Book... 
Jnvented  &  Performed  by,  William  Brooks...  Georgias  Bickham  Londini  Sculp. 
London,  Sold  by  Tho:...  and  John  Bowles  ...  (Bl.  13:)  1717.  qu.  fol.  Porträt,  Titel 
u.    19  Bl:   Nr.   3 — 21. 

2393.  Nicholas.  The  Compleat  "Writing  Mafter...  By  Abraham  Nicholas.  George 
Bickham  fculp.  London.  Printed  and  Sold  by  John  Bowles...  gr.  fol.  Porträt, 
Kupfertitel,   2  S.,   30  Bl.  z.  T.  bez:  d,  e,  g — 1,  n,  p — s,  u,  w— z,  aa,  bb,  dd,  ff — hh.  — 

2394.  Langton.  A  New  Copy  Book  Of  the  Small  Jtalian  Hand  Published...  By  John 
Langton  Writing  Mafier  Jn  Stamford  in  the  County  of  Lincoln...  George  Bickham 
sculp.  (Bl.  4:)   1723.    qu.  fol.    Titel  u.   19  Bl. 

2395.  Bickham.  Penmanship...  A  New  Copy-Book,  Wherein  are  Revived,  and 
Comprized,  all  the  moft  Ufeful...  Pieces,  Publilhed  by  the  Beft  Mafiers  in  Europe... 
Collected,  &  Engrav'd  by  Geo.  Bickham.  1731.  London  Printed  &  Sold  by  H. 
Overton  &  1.  Hoole...  qu. fol.  Titelkupfer,  4  S.,  Kupfertitel  u.  53  Bl:  Nr.  i — 61 
(davon  fehlen  Nr.  5,  9,  10,  32,  37,  48  u.  53).  Darin  Blätter  der  Meister  Materot, 
Van  den  Velde,  Barbedor,  Perlingh,  Ayres,  Shelley,  Bland  u.  a. 

2396.  Bickham.  The  Univerfal  Penman;  Or,  the  Art  of  Writing  Made  Useful... 
Written,  With  the  Afsistance  of  several...  Masters,  And  Engrav'd,  by  Geo.  Bick- 
ham... London:  Printed  for,  and  Sold  by  H.  Overton...  1743.  fol.  Titelkupfer 
(H.  Gravelot  inv.  &  del.);  Vortitel,  Titel,  Widmung  u.  208  Bl:  Nr.  i- — 142,  144 — 212; 
die  Doppelbogen  numerirt:  I — LH.  Von  Bl.  113  ab  der  2.  Teil  mit  dem  Titel: 
Various  Forms  of  Bufinefs...  Being,  The  Second  Part  of  the  Universal  Penman... 
Nebentitel:  (Bl.  181:)  Letters  on  Several  Occasions...  (Bl.  209:)  ABC  or  Alphabets 
In  all  the   usual   Hands...   Darin   Blätter   der   Meister  Joseph    Champion,   Gabriel 

Brooks    U.   a.    Frakturschrift. 

2397.  Ramsay.  Carl  Albert.  Ramfay  Tacheographia,  Oder:  Gefchwind-Schreibe- 
Kunft...  nebfl  einen  Anhang  von  der  Cryptographia...  Aus  den  Englifchen  ins 
Teutfche  überfetzet.  Leipzig,  zu  finden  bey  Chriftian  Friedrich  Gefsner,  1745.  8°. 
58  S.  u.  25  Bl.  (unvollständig). 

2398.  Champion.  The  Parallel;  Or, Comparative  Penmanfhip  Exemplified  Jn  Four, 
the  greatest  Original  Foreign  Masters,  viz.'  L.  Materot,  L.  Barbedor,  J.  V.  Velde, 
and  Ambroife  Perlingh  ...  To  which  are  Added  Correct  Alphabets  in  the  feveral 
Hands     of    Great    Britain;     and    An     Historical     Preface     of    the    most    Eminent 

Penmen  &c By  Joseph  Champion...   London...   1749.      Sold  by  the  Author... 

(Widmung:)    1750.     qu.fol.      Porträt  (H.  Gravelot  Ornav.),  Titel,  Widmung,  4  S., 
21   Bl:  Nr.  4 — 24.     Stecher:   G.  Bickham  u.  a. 

2399.  Champion.  Bowles's  New,  and  Complete  Alphabets  ...  By  Joseph  Champion  ... 
London...  Printed  for  the  Proprietors  Bowles  &:  Carver  ...  (Bl.  9:)  1764.  qu.fol. 
Titel  u.  20  Bl:   Nr.  i — 21. 

2400.  Smith.  Bowles's  Academical  Jnstructor  A  new  Copy  Book  ...  Designed  by 
Duncan  Smith  of  London  ...  London.  Printed  ...  by  the  Proprietor  Carington 
Bowles...  1781...  (i.  Ausg:  1772).  4°.  20  Bl.  in  vier  Folgen  mit  Nebentiteln,  die 
letzten  5   Blatt  numerirt   i — 5. 

2401.  Tomkins.  The  Beauties  of  Writing,  Exemplified  in  a  Variety  of  Piain  and 
Ornamental  Penmanship....  By  Thomas  Tomkins ...  London.  Published...  1777 
for  the  Author  And  fold  by  J.  Wallis  ...  qu.fol.  Titel,  Widmung,  37  Bl: 
Nr.  3—19,  21—40. 

2402.  MilnS.  The  Penman's  Repository  Containing  Twenty  Correct  Alphabets... 
By  William   Milns...   Publifhed...    1787.  for  the  Author,  and  Sold   by  H.  Afhby... 

Ornamentstichsammlung  Berlin.  23 


•354  Sclireibvorlagon  —   Eiijjland,   Frankreich 

(EI.  33 — 36:)   Published...    1795.  by  J.Walker...   London;  for  ihe  Author.     qu.fol. 
Titel  u.  35  Bl:  2 — 10,  9  (statt   u),   12 — 36. 

2403.  Bland.  A  New  Sett  of  Round  Text  Copies...  Written  &  Engraved  by 
Tho.^  Bland...   Printed  &  Sold  by  E.  Langley...   London.     qu.S-".      Titel  u.  14  Bl. 

2404.  Langley.  I,angley's  Introduction  To  Running  Hand.  Printed  &  Publifhed 
by   Langley  &  Co.  ...   London.     qu.8°.     Titel  u.  8  Bl. 

2405.  Langley.  Langley  &  C.°''  New  Set  Of  Round  Hand  Copies  Printed  &  Pu- 
blifhed  by   Langley  &  Beleb...  London.     qu.8°.     Titel  u.  6  Bl. 

2406.  Langford.  The  BeautiesOf  Penmanfhip...  R.  Langford  Scripsit...  Published 
by  Cell'ari  &  Comp,  in  Augsburg,     qu.fol.     Titel,  9  Bl:   Nr.  2 — 10. 

2407.  Butterworth.  Elegant  Extracts  for  Butterworth  &  fon's.  New  Universal 
Penman...  (E.)  Butterworth  &  Son  fcripfer.'  Edin."'  Published...  (for  Oliver  &  Boyd) 
1815.     qu.fol.      I   Bl.  Vortitel,  Titel  u.  30  Bl:   Nr.  i — 31.   —   SchrciherzUge. 

2408.  Smith.  The  Art  of  Penmanship  Jmproved,  Or  Smith's  New  Univerfal 
Penman...  Written  by  Duncan  Smith.  Engraved  by  J.  Beale.  London,  Published 
at  R.  Ackermans...  (Umschlag:)  6'^"  Edition,  1S38.  (i.  Ausgabe:  1817).  qu.fol.  Titel 
u.  39  Bl:    Nr.  2 — 40. 


Aus:  Senault,  Heures  [2426]. 


3.  Frankreich. 

2409.  Tory.  Champ  Flevry.  Au  quel  eft  contenu  Lart  &  Science  de  la  deue  & 
vraye  Proportio  des  Lettres  Attiques...  (Livre  I — III)...  Ce  Liure  efl...  a  vendre 
a  Paris...  par  Maifire  Geofroy  Tory  de  Bourges,  Libraire,  &  Autheur  du  dict 
Liure.  Et  par  Giles  Gourmont...  (Am  Schluss:)  Cy  finift  ce  present  Liure... 
Qui  fut  acheue  dimprimer...  Lan  IMil  Cincq  Cens.  XXIX...  (Privileg:)  Mil  Cinq 
Cens  Ving  Six.     fol.     Mit  Titel   16  S.  u.  LXXX  Bl.  Text  bezw.  Holzschn.  (zweiseitig). 

Lateiitische  iiitd  dentscJie  hiitialcn.     Schriftkoiist7-nkiioiii'ii .     Alniingramtnc, 

2410.  Hamon.  Alphabet  De  LInvention  Et  Utilite  Des  Letres,  Et  Karactercs:  En 
hivcrses  Escritvres.  Par  P.  Hamon  B.  Maistre  De  La  Plvme  D'Or  A  Paris... 
Reueu,  Corrige,  et  de  nouueau  augmente,  Par  luy  mefmes.  A  Lyon,  Povr  Loys 
Cloqvemin.  1580  (i.  Ausg:  Paris  1561).  qu.4°.  Titel,  3  S.,  23  Bl.  Holzschn.; 
Bl.  Bi    fehlt. 

[24101.  Bonfons.  Exemplaire  pour  bien  et  proprement  efcrire  la  lettre  Francoife ... 
A   Paris.      Par    Nicolas    Bonfons...    qu.4°.      Mit  Titel  28  Bl.  Holzschn.   —    initialen 

aus  Bandwerk. 

2411.  Beaulieu.  Exemplaires  Dv  Sievr  De  Beavliev  Ou  sont  monstrces  fidellement 
touics  sortcs  de  Icitres...  Liure  premier...  Taille  par  Mathieu  Greuier  Alleman. 
A   Montpellier    chez    L'Autheur    1599.      qu.fol.       Mit    Kupfertitel    29    Bl:  Nr.   i  —  29. 


Schreib  vorlagen  —  Frankreich  7CC. 

2412.  Le  Gangneur.  La  Technographie  ou  Briefue  methode  pour  paruenir  ä  la 
parfaitte  connoiffance  de  l'ecritture  francoyfe  de  l'inuencion  de  Guillaume  Le 
Gangneur  Angeuin  Secretaire  ordinaire  de  la  Chambre  du  Roy  1599.  qu.  fol. 
Kupfertitel,   13  S.,   Porträt,  45  Bl:  Nr.  i — 45. 

[2412].  Le  Gangneur.  La  Rizographie  Ov  Las  Sovrces,  Elemens  Et  perfeccions  de 
l'ecritture  Italiene.      Par  G:   Legangnevr ...   1599.     qu.fol.     Kupfertitel,  6  S.,  30  Bl: 

Nr.    I 18,    20 31.    Tiielbfätter. 

[2412].  Le  Gangneur.  La  Caligraphie  Ov  Belle  Ecritvre  De  La  Lettre  Grecqve  Par 
Gvillavme  Legangnevr...  (Privileg:)  1599.    qu.fol.     Kupfertitel,  4  S.,  11  Bl:  Nr.  i — -ii. 

Griechische  Schri/t. 

2413.  Beaugrand.  Poecilographie  Ov  Diverses  Escritures  Propres  Povr  L'Usage 
Ordinaire...  Par  (Jean)  De  Beaugrand  Parisien  Secretaire...  de  la  chambre  du 
Roy...  (auf  einigen  Bl.  die  Jahreszahlen  1598  u.  1601).  qu.fol.  Kupfertitel, 
5   S.,  49  Bl. 

[2413].  Beaugrand.  Panchrestographie  Ov  Exemples  de  toutes  les  fortes  d'escritures 
plus  vtiles  et  necesses  en  France...  Par  J.  De  Beavgrand  P.  Firens  a  graue  tous 
les  traits...  qu.fol.  Vortitel,  Titel  u.  49  Bl.,  i  Bl.  Privileg  für  den  jüngeren  J.  De 
Beaugrand,    1633  (Brunet:    1601). 

[2410].  Alphabet  De  L'Invention  Et  Vtilite  Des  Letres  Et  Karacteres:  En  Diverses 
Escritvres  De  Lre  Jtalique.  A  Paris.  Chez  la  Vefue  Robert  Micard ...  1602.  qu.4°. 
Titel,  27  S.  Holzschn. 

2414.  Materot.  Les  Oewres  De  Lvcas  Materot  Bovrgvignon  Francois,  Citoyen 
D'Avignon.  Ou  Ion  comprendra  facilement  la  maniere  de  bien  et  proprement 
escrire  toute  sorte  de  lettre  Jtalienne  selon  l'vsage  de  ce  siecle  ...  (Privileg:)  Paris, 
Antoine  de  Vauconfains  1628.  (i.  Ausg:  Avignon,  1608.)  qu.fol.  Porträt,  Kupfer- 
titel   U.   48    Bl.       Stecher:   M.  Greuter    U.  a.    Schreiberzüge. 

2415.  Desmoulins.  Le  Paranimphe  De  L'Escritvre  Ronde  financiere  &  jtalienne  de 
nouuelle  formes  ...  Francois  Desmoulins  Escriuain  Le  tout  faict  &  graue  par 
luy  mefme...  1644.     A  Lyon.     (i.  Ausg:   1625).     qu.fol.     Titel  u.  28  Bl.  —   Schreiter- 

ziige,     SchjiörkeIßgU7-en. 

2416.  Jacque.  Handschrift:  Formviaire  De  Diverses  sortes  De  lettres  Le  tout  par 
ordre  alphabetiq  Par  lean  lacque  Maiftre  Efcriuain.  1645.  qu.fol.  Titel  u.  46  Bl., 
meist  doppelseitig  beschrieben. 

2417.  Barbedor.  Les  Ecritures  Financiere,  Et  Italienne-Bastarde  Dans  Leur  Naturel... 
Par  Louis  Barbedor...  A  Paris,  Chez  Nicolas  Langlois...  (übergeklebt:  Pierre 
Drevet)  (im  Text:)   1647.     qu.fol.     Titel,  2  S.,   Porträt,   54  Bl. 

2418.  Du  Miny.  15  Bl.  gestochene  Schreibvorlagen;  laut  dem  handschriftl.  Titel  ge- 
stochen  1647  oder  1648  von  Robert  Cordier.     4°.     Dazu   i  i31.  Handschrift. 

2419.  Allais.  La  Gramtnographie  nouuelle  de  Jan  Allais  M.  Escriuain  Ou  Plustost 
le  vray  miroir  des  curieux  Escriuains ...  (im  „Extraict  Des  Registres  De  Parle- 
ment":  lean  Alais,  dit  de  Beaulieu,  1648).  qu.fol.  Kupfertitel,  2  Bl.  Text,  15  S., 
8  Bl.  Text  meist  mit  Kupfern:   Nr.  16 — 19,   19,  21,   7,  22;    13  Bl.  Kupfer. 

2420.  Petre.  Nouveau  Livre  D'Ecriture  Financiere  Jtaliene  et  Bätarde...  Ecrit 
par  Jean  Petre...  A  Paris,  chez  Jäques  Ghiquet.  (Im  Text  mehrfach:)  1652.  qu.fol. 
Titel  u.  19  Bl:   Nr.  i — 20. 

2421.  Petre.  Les  Exemples  d'  Escriture  Jtalienne  Bastarde,  dans  leur  derniere 
perfection ...  Par,  Jean  Petre...  A  Paris  Chez  Jacques  Chiquet...  R.  Cordier  F. 
qu.fol.     Titel  u.  23  Bl. 


ßcö  Schreibvorlagen  —  Frankreich 

2422.  Senault.  Les  rares  Escritvres  Financieres  et  Jtaliennes-bastardes  Novvelle- 
ment  A  La  Mode.  Avec  Vn  Abrege  Contenant  des  instructions...  Escrites  Et 
Gravees  Par  L.  Senavlt...  A  Paris  chez  F.  Poilly...  (im  Text:)  1669.  fol.  Porträt, 
Titel,  26  Bl. 

2423.  Senault.     Dasselbe.     Titel  u.  15  Bl. 

2424.  Senault.  L'Ecritvre  En  Sa  Perfection  Represent^e  naiuement  dans  tous  les 
Caracteres  Financiers  et  Jtaliennes  bastardes  nouuellement  ü  la  mode...  Le  tout 
Escrit  et  Graue  Par  L.  Senault.. .  A  Paris  ch^s  F.  Poilly...  qu.  fol.    Titel  u.  29  Bl. 

2425.  Senault.  La  beaute  de  l'Escriture  naifuement  representce  ...  Escrits  & 
graues  Par  L.  Senaut  Se  vendent  a  Paris  chez  Nicolas  Langlois...  qu.fol.  Kupfer- 
titel, 4  S.  Text  mit  Kupfern,  23  Bl. 

[2422].  Duval.  Le  Tresor  Des  Novvelles  Escritures  de  Finances  et  Jtaliennes 
bastardes  A  La  Mode.  Auec  les  belles  Instructions  &  Secrets  dudit  Art  ...  Par 
Nicolas  Dvval  ...  A  Paris  ...  chez  l'Autheur.  (Privileg:)  1677  (erneuert  für  die 
ältere  Ausg.  von  1670).  fol.  Kupfertitel,  Widmung,  Porträt,  4  S.,  18  Bl.  (davon 
fehlen  2  Bl.  in  der  Ausg.  von   1697). 

[2423J.  Duval.  Dasselbe:  A  Paris  chez  F.  Jollain  (Einleitung:)  1697.  fol.  Kupfer- 
titel, Porträt,  Widmung,  4  S.,  22  Bl.  (davon   fehlen  6  Bl.  in   der  Ausg.  von    1677). 

[2422 1.  Allais.  L'Art  d'Ecrire  Ov  Le  moyen  d'Exceler  en  cet  Art  fans  Maistre 
Par  Ailais  de  Beaulieu...  Se  Vend  A  Paris  chez  l'Autheur.  (Privileg:)  1680.  fol. 
Kupfertitel,  S.  3 — 12,  23  Bl.     Stecher:  Senault. 

2426.  Senault.  Hevres  Nouvelles  Tirdes  De  La  Sainte  Ecriture.  Ecrites  et  graudes 
par  L.  Senault.  A  Paris  Chez  l'Autheur...  Et  Chez  Claude  de  Hansy...  8°.  Titel 
u.  260  S.  gestochener  Text  mit  Verzierungen.  —  Lateinische  initialen. 

[2423].  Lesgret.  Le  Livre  d'Exemplaires  Compose  De  Toutes  Sortes  De  Letres 
De  Finance  &  Italienne  Bastarde,  Avec  Des  Instructions  Familieres...  Pat  Le  S'' 
Lesgret  L'Aine...  A  Paris,  Chez  l'Auteur...  1694...  (Kupfertitel:)  Les  Exemples 
Des  Lettres  Financiere  &  Bätarde...  Novvellement  Inventees  Par  Le  SM-esgret ... 
fol.     Titel,  2,  2  u.  10  S.,  Kupfertitel  u.  22  Bl. 

2427.  Lesgret.  Dasselbe,  anderer  Druck:...  Chez  Jean  Mariette...  1713.  Titel,  2, 
2  u.  10  S.,   Kupfertitel  u.  24  Bl. 

2428.  Handschrift.  57  Bl.  Textschriften  auf  Pergament  mit  den  Unterschriften: 
Rossignol,  Roland  u.  a.  und  den  Jahreszahlen:  1727  bis  1737.  fol.  Wahrscheinlich 
Kopien  nach  den  genannten  Schreibern.  Davor  ein  wohl  nicht  zugehöriges  Bl: 
Principes  d'Ecriture   1717.     Par  Sauvage  M.'=  Ecrivain  jure... 

2429.  Royllet.  Handschrift:  Les  vrais  Principes  de  l'Art  d'Ecrire  Rendus  faciles 
Par  Demandes  Et  Reponses  Par  Le  S.  Royllet)  Expert  Jur^  Ecrivain...  a  Paris 
rue  de  ia  Verrerie.  qu.  4°.  Titel  u.  8  S.;  dazu  12  Bl.  Kupfer  mit  handschrift- 
lichen Aenderungen,  bez:  R'  (=^  Royllet  u.  B'  (=  Baiilieu.)  Auf  dem  letzten  Bl. 
der  Approbations-Vermerk  des  Censors  Jolly  (1734)  für  das  in  demselben  Jahre 
erschienene  Werk.     Im.  Deckel  handschriftl:  Ex  libris  Bedigis. 

|2425|.  Royllet.  Les  Vrais  Principes  De  L'Art  D'Hicrire...  Par  le  Sieur  Royllet ... 
A  i^aris,   Chez  Mesnier...    1735...  (Privileg:    1734).     qu.4°.     Titel,   8  S.,    16  Bl. 

2430.  Rossignol.  L'Art  d'Ecrire  Nouveliement  mis  au  jour  für  les  differens 
Caracteres  les  plus  usitez  d'Apres  Rossignol  Gravez  par  Le  Parmentier.  Se  Vend 
A   Paris  Chez  J.  Francois  Chereau.      fol.     Titel  u.  29  Bl:  Nr.  i — 30. 


Schreibvorlagen   —  Frankreich 


357 


> 


o. 


3 
< 


2431.  Rossignol.  Nouveau  Livre  d'Ecriture  D'apres  les  plus  belies  Pieces  de  Ros- 
signol...  Grave  par  Aubin.  Se  Vend  A  Paris  Chez  Jacques  Francois  Chereau... 
fol.     Titel  u.  14  Bl:  Nr.  2—15. 

2432.  Glachant.  Nouveau  Traite  d'Ecriture,  Enrichi  De  Plusieurs  Pieces  Gravees 
D'Apres  Le  Chef  D'Oeuvre  De  M.  Rossignol;  Oü  l'on  trouve  fes  Demonftrations, 


2e8  Schrcibvorlagen   —  Frankreich 

felon  les  Principes  de  M.  Alais...  Par  Ic  fieur  Glachant...  Nouvelle  Edition  Aug- 
mentec  ...  A  Paris,  Chez  Jcan-Augustin  Grange' ...  1754...  (Kupfertiel:)  L'Art  d'ecrire 
Selon  M'  Rossignol  ...  Par  Glachant  ...  chez  J.  F"rancois  Chereau...  1742.  fol.  Titel, 
4   u.  30  S.,   Kupfertitel  u.  23  Bl.   Stecher:  Aubin,  Lattre  u.  a.    Vignette:   Cochin  P.  f. 

2433.  Rossignol.     L'Art  d'Ecrire  Contenant  une  Collection  des  Meilleurs  Exemples 
•    D'Apres  Messieurs  Rossignol,  6^  Roland...  Grave,  par  le  Parmentier ...  a  Paris  chez 

Daumont...  (auf  Bl.  30:)    1756.      fol.     Titel  u.  29  Bl:   Nr.  i — 30. 

2434.  Roland.  Le  Grand  Art  d'Ecrire...  Par  Roland...  Grave  par  Ic  Parmentier ... 
A  Paris  chez   Daumont...  (auf  zwei  Bl:)   175S.      gr.fol.     Titel  u.  29  Bl:  Nr.  i  —  30. 

2435.  PaillaSSOn.  L'Art  d'Ecrire  reduit  a  des  demonstrations  vraies  et  faciles, 
Avec  des  Explications  claires,  pour  Le  Dictionnaire  des  Arts.  par  Paillasson  ... 
Aubin   Sculpsit   1760.     fol.     Kupfertitel  (Nr.  l),   16  S.,    15  Bl:   Nr.  II— XVI. 

2436.  Royllet.  Les  Fideles  Tableaux  de  L'Art  D'Ecrire  Par  Colonnes  De  Demon- 
strations... Par  Royllet...  A  Paris,  Chez  la  Veuve  David...  (et)  Reynard...  1764. 
fol.  Titel,  IG  S.,  Kupfertitel,  Privileg,  25  BL,  z.  T.  zusammengeklebt.  Im  Deckel 
handschriftlich:   Ce   Livre   du  fameux  Royllet  Appartient  ä  Bedigis...   1765. 

2437.  Rossignol.  Modeies  D'Ecriture  Ecrit  par  Rossignol  Graves  par  Quillain 
Chez  Jean...  A  Paris  (Bl.  2:)   1764.      fol.     Titel   u.  14  Bl:   Nr.  2 — 15. 

2438.  Bedigis.  L'Art  D'Ecrire,  Demontre  ...  Par  M.  Bedigis  ...  A  Paris,  Chez 
Butard...  Bresson  De  Maillard ...  (et)  L'Autcur...  1768...  gr.fol.  Mit  Titel  VIII  u. 
20  S.,   Kupfertitel  u.  14  Bl:  Nr.  i  — 15. 

2439.  Royllet.  Demonstrations  de  l'Art  d'Ecrire,  Par  M.  Royllet...  Gravees  d'aprds 
les  Originaux  de  cet  Artiste,  qui  sont  dans  la  Collection  d'Ecriture  de  M.  Bedigis... 
Grave  par  Petit.  Cet  Ouvrage  a  ete  dirige  &  mis  en  ordre  par  M.  Bedigis, 
apres  la  mort  de  l'Auteur.  Jl  se  vend  ä  Paris,  chez  le  S.''  Mondhare...  1785. 
fol.     Titel  u.  21   Bl:  Nr.  1—22. 

2440.  Saintomer.  L'Ecriture  demontree,  Par  Saintomer  L'aine  Profesfeur .. .  A  Paris 
Chez  Mondharre  et  Jean...  (auf  einigen  Bl:)  1789.  fol.  Porträt,  Titel,  4  Bl.  gestoch. 
Text:  I — IV,   20  Bl:   Nr.  i — 20. 

2441.  Saintomer.  Journees  memorables  De  la  Revolution  Francaise,  Par  Sain- 
tomer L'aine;  Gravees  Par  James.  A  Paris  [1789].  Chez  Mondharre  et  Jean... 
fol.     Titel  u.  16  Bl:   Nr.  i  — 17. 

[2441].  Saintomer.  Declaration  Des  Droits  de  L'homme  Et  du  Citoyen,  Decretes  par 
rÄssemblee  Nationale  .. .  Pour  L'instruction  de  la  Jeunessc,  Par  Saintomer  I^'ainc... 
A  Paris  Chez  Mondharre  et  Jean...    Annee   1790.      fol.     Titel   u.   13  Bl:  Nr.  i  — 14. 

12441 1.  Saintomer.  A  New  Set  of  Round  Text  Copies  carefully  Designed  and 
Written  By  Saintomer  [l'aine]  of  Paris  at  Jean...   fol.      Titel  u.  12  Bl:    Nr.  2 — 13. 

2442.  Saintomer.  Expediees  francaife  et  anglaise  ...  Par  Saintomer  L'aine...  A 
Paris  chez  l'Auteur...  Et  chez  Jean...  (Bl.  8:)  an  8  de  la  Republique  =  1799. 
qu.4°.      Titel   u.  ii    Bl:   Nr.  i  — 12. 

2443.  Lechard.  Fragments  des  Ecritures  Batarde  et  Coulde  brisees  Cursives  ou 
expediees,  d'un  genre  nouveau  ...  avec  Ornemens  dans  le  goüt  le  plus  moderne... 
Par  Lechard  ...  A  Paris,  chez  Jean  ...  1799...  fol.  Diplom,  Titel  u.  14  Bl:  Nr.  I — XV 
==  Nr.  II  — 14,    16—21,  24,  26  u.  27   der  grösseren   Ausgabe. 

2444.  Bourgoin.  Les  Ecritures  Francaises  et  Anglaises  Par  Alexandre  Bourgoin... 
|A  Paris]   Chez  Alexis  Eymery  ...  (im  Text:)    1810.     4°.     Titel  u.  23  Bl:   Nr.  i — 24. 

2445.  Bourgoin.  Expediees  Batarde,  Anglaise  Coulee  A  L'usage  des  Jeunes  gens... 
Par  Bourgoin...  (A   Paris  chez  Basset),     fol.     Titel  u.  14  Bl:   Nr.  i  — 15. 


Schreibvorlagen  —  Italien 


359 


Aus:  Antonozzi,  Caratteri  [2476J. 


4.  Italien. 


2446.  Feliciano.  Moderne  Abschrift  des  Traktats  des  Feiice  Feliciano  über  die 
römischen  Schriftformen  nach  dem  Cod.  Vaticanus;  mit  Zeichnungen.  Vergl. 
R.  Schöne  in  der  Ephemeris  epigraphica  I,  255. 


2447.  Fantis.  Theorica  Et  Pratica  Perspicacissimi  Sigismvndi  De  Fantis  Fer- 
rariensis...  De  Modo  Scribendi  Fabricandiqve  Omnes  Litterarvm  Species...  (am 
Schluss:)  Impreffum  Venetiis  per  loannem  Rubeum  Vercellefem.  Anno  Domini.  1514. 
Kaien.   Decembris...     4°.     Mit  Titel   151  S.Text  mit  Holzschn.  —  Schreibzeug.   Kapital- 

Initialen,     Gothische  I\Hiniskebi, 

2448.  Vicentino.  Jl  Modo  Et  Regola  de  fcriuere  littera  corfiua  ouer  Cancellarefcha 
nouamente  compofto  per  Lvdovico  Vicentino  Scrittore'  de'  breui  ap(osto)lici  in 
Roma  nel  Anno  di  nra  falute  MDXXII.  (Vortitel:)  La  Operina  di  Ludouico 
Vicentino,  da  imparare  di  fcrivere  littera  Cancellarefcha.  (Am  Schluss:)  Stampata 
in  Roma  per  inuentione  di  Ludouico  Vicentino,   scrittore.     4°.     Titel  u.  30  S.  — 

Lateinische  Majuskeln.      Gothische  I\limcskcln. 

[24481.  Vicentino.  II  modo  de  temperare  le  Penne  Con  le  uarie  forti  de  littere 
ordinato  per  Ludouico  Vicentino,  Jn  Roma  nel  anno  MDXXIIL  (Am  Schluss:) 
Stalata  in  Venetia  per  Ludouico  Vicentino  Scrittore  Et  Euftachio  Celebrino  In- 
tagliatore.     4°.     Titel,  28  S.,  Schlussblatt. 

2449.  Tagliente.  Lo  prefente  libro  Jnfegna  La  Vera  arte  delo  Excellete  scriuere 
de  diuerfe  varie  forti  de  litere  Lequali  fe  fano  per  geometrica  Ragione...  Opera 
del  tagliente  nouamente  composta  cum  gratia  nel  anno  di  ifra  salute  MDXXXIIII. 
(Am  Schluss:)  Stampato  in  Vineggia  per  maestro  Stephano  da  Sabio...  (Brunet: 

I.    ed.     1524).        kl.fol.        Mit    Titel    56    S.    Text    beZW.    Holzschn.     Lateinische  Majuskeln. 

Gothische  Initialen.     Monogyatnine , 

2450.  Tagliente.  Dasselbe,  anderer  Druck:  nel  anno...  MDXXXX.  (Am  Schluss:) 
Stampato  in  Vinegia  per  Pietro  de  Nicolini  de  Sabbio  ...  kl.fol.  Titelbl.  u.  52  S. 
Text  bezw.  Holzschn. 

2451.  Verini.  Luminario,  seu  de  elementis  literarum  libri  IV.  loannis  Baptistae 
de  Verinis  Florentini.  (Firenze).  (Bl.  53  u.  61,  Rückseite:)  1526.  (Jedes  Buch  mit 
Sondertitel:)  Incipit  Liber  Primvs  [ — Qvartvs]  Elementorum  Lit[t]erarum  loannis 
Baptifte  de  Verinis...  nouiter  impreflfus...  4°.  Titelbl.  fehlt.  64  Bl.  Text  (zwei- 
seitig):     Nr.    I LXIIII.        Brunet    V,     II3S.     Lateinische    Majuskeln.      Schrißkonstruktioncn. 

Gothisclie  Initialen. 

2452.  Carpi.  Thesavro  De  Scrittori.  Opera  artificiofa  ...  Tutte  extratte  da 
diuerfi...   Auttori:  &  maffimamente    da    lo    preclarifsimo    Sigismvndo    fanto...    In- 


■sßO  Schreibvorlagen  —  Italien 

tagliata  per  Ugo  da  Carpi...  -MD  XXXV  (auf  S.  5:  1532).  4°.  Mit  Titel  100  S. 
Text  bezvv.  Hoizschn.  Darin  Teile  aus  Tagliente,  Vicentino  u.  a.  Am  Schluss 
8  S.  Zahlensystem   und  Einmaleins:   Angelus  Mutinensis    composuit.   —   Lateinische 

Majuskeln.     Schrlftkanstriiktlonen,     Monog räumte.      Gothlsclie  Mlnuslceln. 

2453.  Palatino.  Libro  Di  M.  Giovanbattista  Palatino  Cittadino  Romano,  Nel  quäl 
s'infegna  ä  Scriuere  ogni  forte  lettera,  Antica,  et  Moderna...  Et  Con  Vn  Breve, 
Et  Vtil  Discorso  De  Le  Cifre:  Riueduto  nuouamente,  &  corretto  dal  proprio 
Autore.  Con  La  Givnta  Di  Qvindici  Tavole  Bellissime.  (Privileg:)  Romae  1540. 
(Widmung:)  Roma  1545.  (Am  Schluss:)  In  Roma  in  Campo  di  Fiore,  per  An- 
tonio Blado  Afolano...   1548.     4°.      Titel,   124  S.Text  bezw.  Hoizschn.  —  Lateinische 

Initialen.      Gothlsclie  Initialen  u.  Majuskeln.     I^lonog;rain]ne. 

2454.  Palatino.  Dasselbe,  anderer  Druck:  Libro  Di  M.  Giovambattista  Palatino 
Cittadino  Romano,  Nelqual  s'infegna  ä  Scriuer  ogni  forte  lettera...  (am  Schlüsse) 
In  Roma  in  Campo  di  Fiore,  per  Antonio  Blado  Afolano...  1550.  4°.  Titel, 
124  S.  Text  bezw.  Hoizschn. 

2455.  Dolce.  Handschrift:  So  S.  Initialen  und  Zierbuchstaben,  z.  T.  farbig.  Titel 
mit  Gedicht:    Di  Messer  Lodovicho  Dolce  Alli  Lettori...   fol.  —   Lateinische  initialen. 

2456.  Amphiareo,  Opera  Di  P>ate  Vespasiano  Amphiareo  Da  Ferrara...  Nella  Qvale 
Si  Insegna  A  Scrivere  Varie  Sorti  Di  Lettere,  Et  Massime  Vna  Lettera  Bastarda 
Da  Lvi,  Novamente  Con  Sva  Indvstria  Ritrovata...  In  Vinegia  Appresso  Gabriel 
Giolito    De    Ferrari    Et    Fratelli    1554.     qu.4°.      Titel,    6  S.,   88   S.  Hoizschn.    — 

Gothlschc  Initialen.     Lateinische  Majuskeln,     Schrlftkotisiruktionen. 

2457.  Amphiareo.     Dasselbe,  anderer  Druck:  ...  Aggiuntoui  due  bellifsimi  Alfabeti ... 
'  di  Maiufcole...   In  Venetia  ApprefTo  Gio.  Antonio  Rampazetto,  1588.     qu.4°.    Titel, 

6  S.,    102  S.  Hoizschn. 

2458.  Cresci.  Essemplare  Di  Piv  Sorti  Lettere  Di  M.  Gio.  Francefco  Crefci, 
Milanefe...  Dove  Si  Dimostra  La  Vera  et  Nuova  Forma  Dello  Scriuere  Cäcella- 
refco  Corfiuo,  da  lui  ritrouata...  In  Roma  Per  Antonio  Blado  Ad  Instanza  Di 
Giovan  Della  Gatta.  1566...  (Privil:  1560.)  qu.4°.  Mit  Titel  28  S.Text,  LVI  S. 
Vorschriften  in  Hoizschn.,  letztere  mit  dem  Nebentitel:  La  Vera  Maniera  Del 
Scriver  Corsivo  Cancellaresco  Di  M.  lo.  Francesco  Cresci... 

2459.  Augustino.  Opera  Del  Reverend©  Padre  Don  Avgvstino  Da  Sciena  Monacho 
Certosino,  Nella  quäle  fi  infegna  ä  fcriuere  uarie  forte  de"  littere ...  Opera  Nvova 
Non  Piv  Data  In  Lvce.  In  Venetia...  Francefco  di  Thomafo  di  Salö...  (auf 
einigen  Seiten:)  MDLXV.     4°.     Titel,  2  S.,  74  S.  Holzschnitte  u.  1  Bl.  Text. 

2460.  Cresci.  Il  Perfetto  Scrittore  Di  M.  Gio.  Francefco  Crefci  Cittadino  Melanefe... 
(Widmung:)  1570.  (Letztes  BL,  Rückseite.)  Stampato  In  Roma  in  cafa  del  proprio 
autore  &  intagliato  per...  Francefco  Aureri  da  Crema.  qu.4°.  Kupfertitel,  9  S. 
Text,  90  S.  Hoizschn.,  z.  T.  mit  Text  (von  Bogen  J  nur   i  Bl.). 

II  Perfetto  Scrittore  Di  M.  Gio.  Francesco  Cresci ...  Parte  feconda.    (Widmung:) 

1570.  qu.4'=.  Kupfertitel,  7  S.,  23  S.  Kupfer  (Bandalphabet,  z.  T.  bez:  Andrea 
Marelli);  23  u.  23  S.  Hoizschn.,  je  ein  Alphabet. 

Curslv-Inltlalen.     Knotcn^uerk.     Lateinische  Majuskeln.      Uinralimuii^ejt. 

2461.  Paulini.  20  Bl.  Alphabet  lateinischer  Majuskeln,  aus  Figuren  gebildet,  vor 
Landschaften  mit  mythologischen  Scenen;  in  rechteckigen  Rahmen  mit  Grottesken. 
Die  Buchstaben  A — I,   L — V,  Z.     Noch  ohne  den  Namen  des  I.  Paulini  auf  dem 

ersten    Blatt.  Z.     110:150.       Reynard,     Cat.  II,   295.    Lateinische  initialen.      Umrahimingen. 

Flgurenalphaliei. 

2462.  HerCOlani.  Essemplare  Vtile  Di  tutte  le  sorti  di  l're  cancellaresche  corren- 
tifsime,  et  altre  vsate  ...  Fatto  da  me  Giuliantonio  Hercolani  Bolognese...  (auf 
mehreren  Bl :)   1571.     qu.4°.     Titel  u.  33  Bl:  Nr.  i — 33. 


Schreibvorlagen  —  Italien  ^Öl 

2463.  Palatino.  Handschrift:  Libro  Primo  Delle  Letterc  Maivscole  Antiche  Ro- 
mane... nuouamente  ritruouate  et  date  a  luce  da  Giouanbattifta  Palatino  Citta- 
dino  Romano...  M.D.LXXV...  [Libro  Secondo  Delle  Maivscole  Romane  Antiche 
Auuolte  con  Cartiglie  ...;  Libro  Terzo  Delle  Vere  Spezzatvre  Francese...;  Libro 
Qvarto  Con  Vn  Alfabeto  Di  Lettere  a  Breui...;  Libro  Qvinto  Con  Vn  Alfabeto 
di  Maiufcole  Gotiche,  Et  Intalianaie,  fatto  con  Fogliami ...;  Libro  Sesto  Dove  Si 
Mostra  Vn  Alfabeto  di  Lettere  fatte  ä  Tronchi...]    fol.     Je  ein  Titel;  28,   12,  24, 

12,    23,    88    Bl.    Initialen.     Banchverk. 

2464.  Scalino.  Regole  Nvove,  Et  Avertimenti  Di  Marcello  Scalino  Da  Camerino 
Citadino  Romano...  InBrescia,  Appreffo  Pietro  Maria  Marchetti ...  1608.  qu.4°.  Titel, 
8  u.  41  S.,  Kupfertitel,  Porträt  u.  24  Bl:  Nr.  i — 26.  Statt  S.  42  der  (ältere)  Titel: 
II  Secretario  Di  Marcello  Scalino  Da  Camerino  In  Tvrino;  der  Kupfertitel 
lautet:  II  Secretario  Del  Camerino  inuentore...  In  Venetia  ad  instantia  dell'Autore. 
Neue  Ausgabe  der  i.  Auflage  von  1581. 

2465.  Scalino.  II  Secretario  Di  Marcello  Scalzini  Detto  II  Camerino...  Nelquale 
fi  vedono  le  varie  &  diuerfe  forti,  &  vere  forme  di  lettere...  da  lui  con  molto 
fludio  ritrouate...  In  Venetia,  1587.  ApprelTo  Domenico  Nicolini.  Ad  inftantia 
del  CommifTario  di  M.  Helena  Morefini.  qu.4°.  Titel,  2  S.  u.  S.  55 — 82,  Porträt 
(Nr.  5),  49  Bl:  Nr.  6 — 54.     Nachstich  der  Ausgabe  von   1581. 

2466.  Curione.  Il  Cancelliere  Di  Lodovico  Cvrione  Ornato  Di  Lettere  Corfiue  et 
d'altre  maniere  di  caratteri...  Libro  Quarto.  Intagliato  per  Francesco  Villamena 
l'anno   1605   (handschriftlich,  statt  der  ursprünglichen  Zahl   1582)  in  Roma...  qu.4°. 

Kupfertitel,    42    Bl:    Nr.    I 42.    Umrahmungen. 

2467.  Conretto.  Vn  Novo  Et  Facil  Modo  D'Imparar'  A  Scrivere  varie  forti  di 
lettere...  Con  altre  regole  per  fcriuere  con  Oro,  Argento  &  altri  colori...  Nuoua- 
mente defcritto  dal  Conretto  da  Monte  Regale  di  Piemonte...  In  Venetia,  appreffo 
Bartolomeo  Carampello.  MDLXXXIII.  qu.4°.  Titel,  62  S.  mit  Holzschnitt- 
umrahmung   (die    ersten    4    S.    fehlen).    Lateinische  Majuskeln. 

2468.  Verovio.  38  Bl.  gestochene  Vorschriften  italienischer  Cursivschrift,  mehrfach 
unterzeichnet.  Simone  Verovio;  Jahreszahl:  1587.  Nr.  i  —  3,  5 — 8,  10,  11,  14 — 42. 
Vorgebunden:  20  ähnliche  geschriebene  BL,  vielleicht  von  Verovio,  und  je  ein 
Vorblatt  mit  dem  Namen  eines  ehemaligen  Besitzers  (Henrico  van  lemens  adi 
20  Appil  in  Roma  a°    89)  und  mit  einem  späteren  französischen  Titel. 

2469.  Curione.  La,Notomia  delle  Cancellarefche  corfiue,  et  altre  maniere  di 
Lettere  Di  Lodovico  Cvrione...  Libro  Secondo.  Martina  uan  buyten  fculpfit  hoc 
opus  Roma   1588...  qu.4°.     Kupfertitel,  47  Bl:   Nr.   i — 45,  (46,  47.).   —    Schreibzeug. 

2470.  Curione.  Il  Teatro  Delle  Cancellaresche  corsiue  per  Secretari  et  altre 
maniere  di  Lettere  Di  Lodovico  Cvrione.  Libro  Terzo.  Imprione  alla  infegna 
del  martello.  Martin^,  uan  buyten  Hollandus  fculpfit  anno  Dni.  1593.  qu.  4°.  Titel, 
Porträt,  42  Bl:  Nr.  i — 42. 

2471.  Gieronimi.  Vaghe  Et  varie,  inuentioni  di  caratteri  di  lettere  cancellar«  de 
Rocco  Gieronimi  Venetiano  Scritt.  in  Pauia.  Libro  Primo.  Intagliati  per  Chrifto- 
foro  Paulini  Venetiano.     1602.     qu.4°.     Kupfertitel,  Porträt,  53  BL,  2  S. 

2472.  Domenichi.  [Ortografia]  Delle  Lettere  Nominate  Maivscole  Antiche  Romane 
Trattato  Primo  [Secondo]  Di  Cesare  Domenichi  Romano.  In  Roma  Appreffo 
Bartholomeo  Bonfadino  [Stefano  Paolini]  1602  [1603]...  4°.  Trat,  i:  Titel,  4  u. 
34  S.;  Trat.  2:  Titel  u.  28  S.,  46  BL 

2473.  Segaro.  Dell'  Idea  Dello  Scriuere'  di  Giuseppe  Segaro  Genovese.  Intagliata 
Per  lo  Molto  Reverendo  D.  Epifanio  dal  Fiano  Vallombrosano ...  L'Anno  1607. 
qu.  4°.     Titel  u.  26  Bl. 


■362  Schreibvorlagen  — •  Italien 

2474.  Ruinetti.  Idea  Del  Bvon  Scrittorc  Opera  Prima  Di  Tomaso  Rvinetti  Da 
Ravena...   Intagliata   da   Ciiristof°.  Blanco   L'anno    1619.      qu. fol.      Titel   u.  39  Bl: 

Nr.    I — 40.    —    Schnörhclfigiircn. 

2475.  Sellari.  Laberinto  Di  Varii  Caratteri  Di  Giuliano  Sellari  da  Cortona... 
Intagliato   da  Camillo  Cungi,  e  Stampato   in  Roma  appreiib  l'Autore,  l'anno  1635... 

qu.fol.        Titel    U.  31     BL,    unvollständig.    Schrelderziise. 

2476.  AntonOZZi.  De  Caratteri  Di  Leopardo  Antonozzi  Libro  Primo.  Romae  Super. 
Permiss.  C.  Cungius  Scul.  1638.  qu.fol.  Kupfertitel,  4  S.,  24  Bl.  Kupfer,  7  Bl. 
Holzschn.  (weiss  auf  schwarz),  12  Bl.  Kupfer  (Fraktur- Alphabet),  23  Bl.  u.  24  S. 
Holzschn.  (zwei  Kapital-Alphabete,  weiss  auf  schwarz);  einTitelbl.  scheint  zu  fehlen. 

Schrt'iderziige.     ScJinorkelßgiiycn.     Fyahticr-Iiiitinlcn.     LaieiniscJtc  Majuskeln.     A>itiqitaschyt/t. 

IMl.  Pisani.  26  Bl.  eines  Schreibbuches;  Titel  fehlt.  Widmung:  All  JU"""  Sigf=  ... 
Giacomo  Durazzo...    Gio:  Batta  Pisani.     Einige  Bl.  mit  der  Jahreszahl  1641.    qu.4°. 

2478.  Spada.  2  Bl.  Kapital-Alphabet  mit  Landschaften  und  Figuren,  in  quadrati- 
schen Feldern.     Das  eine  Bl.  bez:  V.  Spada  (zsgez.)  PI.  170:235. 

2479.  Mitelli.  Alfabeto  In  Sogno  Esemplare  Per  Disegnare  Di  Givseppe  M?. 
Mitelli   Pittore  Bolognese    1683.      Titel,    i   Bl.  Vorwort,    23  Bl:  A — Z,    bez:   G.  M. 

Mitelli    I.   e   F.  PI.  ca.  275:195.    Figuren-Alphabct.      '/.eichcuschule. 

2480.  Mitelli.     Dasselbe,  besserer  Druck. 

2481.  Pitois.  Nuovo  Libro  Di  Caratteri  Diversi  Di  Scrittura...  Composti  dal... 
Giuseppe  Aureglio  Pitois.  Ed  Jntagliati  da  de  Berey  in  Pariggi.  Si  vendono  in 
Torino  dalli  librarj  Reycends  &  Guiberts...  (im  Text:)  1722.  qu.fol.  Titel  u. 
27   BL,  z.  T.  bez :  Lattre  sculp. 

2482.  Poggi.  Alfabeto  Di  Lettere  Jniziali  inventate,  e  delineate  da  Mauro  Poggi 
Scrittor  Fiorentino  ...  qu.fol.     Titel  u.  24  Bl:  A — Z.       PL  ca.  225:300.  —  Figitren- 

niphabct.     Kursiv- Initialen.     Kinder. 

2483.  Decaroli.  J  Ammaestramenti  Teoricopratici  Indirizzati  ad  agevolare  il 
Modo  d'imparare  da  per  se  La  Scrittura  Moderna.  Opera...  Dal  P.  D.  F.  De- 
caroli ...  Jntagliata  in  Rame  da  P.  S.  Petit...  In  Torino,  Si  vende  dai  Fratelli 
Reycends...  1772.     fol.     Titel,  Vorwort  u.  42  Bl:  Nr.  i,  (2),  3 — 44. 

2484.  Betti.  A'  Dilettanti  delle  Bell'  Arti.  GB.  Betti  ine:  Fir.  Appo.  il  Pagni 
da  Orfan  Michele.    1785  (oder   1789.)      qu.4°.      Widmungstitel  u.  24  Bl:  A — Z.    — 

Fignrenalphabet.     Kursiv-Initialen . 

2485.  Giarre.  Alfabeto  Di  Lettere  Iniziali  Adorno  Di  Animali  e  proseguito  Da 
Vaga    Serie  Di    Caratteri  ...     Gaet:   Giarr^    inv:    e  incise    1797.      Jn  Firenze    appo. 

Giacomo     MorO...    fol.       Titel    U.   24    Bl.    Kursiv-InitiaUn. 

2486.  Giarre.  Gaetano  Giarrö  Scrittor  Fiorentino  Inventö  E  Incise  Questo  Nuovo 
Metodo  Per  Formare  Un  Bei  Carattere.  Si  yende  dall'  Autore...  (auf  dem 
Titelbild:)   Pubblic:  in  Firenze  l'an:   1801.     qu.4°.     Titel  u.  16  Bl:   Nr.  2 — 17. 

2487.  Giarre.  Raccolta  Di  Caratteri  Jnglesi,  Francesi,  Jtaliani,  e  Tedeschi  con 
nuovo,  e  breve  metodo,  per  facilmente  imitarli.  Incisi  da  Gaetano  Giarre... 
in  Firenze  an.  1811...  qu.fol.     Titel,  4  S.  (Nr.  2,  3),   17  Bl:   Nr.  4 — 20. 

2488.  Contessi.  L'Arte  dello  fcrivere  Modelli  d'Jgnazio  Contefsi  Ravennate  1815. 
Si  vendono  in  Ravenna  dall'   autore.     qu.fol.     Kupfertitel  u.  17  Bl:   Nr.  i  — 18,  2  S. 

2489.  Castellini.  La  Penna  Del  Maestro  Calligrafo,  Ornata  da  N°  12  Esemplari 
Moderni...  Firenze  nell' Anno  1824,  Gio.  C(arlo)  Castellini  Sculpsit.  qu.fol.  Titel- 
kupfer, Titel   u.  12   Bl:   Nr.  1  — 12. 


Schreibvorlagen   —  Niederlande 


363 


Aus:   Roelands,  Magazin  [2501]. 


5.  Niederlande. 

24-90.  Mercator.  Literarum  latinaru,  quas  Jtalicas,  curforiasque  vocät  fcribendarü 
ratio.  Antuerpiae  excudebat  Joannes  Richard,  in  fole  aureo.  An.  1549.  (Widmung:) 
Gerardvs  Mercator  Rvpelmundanus.     4°.     Titel,  54  S. 

2491.  Perret.  Exercitatio  Alphabetica,  Nova  Et  Vtilissima  Variis  Expressa  Lingvis 
Et  Characteribvs :  raris  ornamentis ...  speciosa:  Nusquam  ante  hac  Edita.  Cle- 
mentis  Perreti  Bruxellani ...  Industria.  Anno  1569.  Cornelius  De  Hooghe  Sculptor. 
Literarv[m].     qu.  fol.     Titel  u.  33  Bl.  Schriften:   Nr.  I — XXXIIII,    Privileg    für  den 

Drucker    Christoph    Plantin.    Umrahmungen.     Rolliuerk. 

2492.  Perret.  Eximiae  Peritiae  Alphabetvm,  complura  graphica  exemplaria  con- 
tinens —    Clemens  perret  brabantius  fcribebat...    Anno  1571.    qu.fol.    Titel  u.  34  Bl. 

2493.  Henrix.  Novvel  A  B  C:  Ov  Exemplaire,  pour  bien  &  promptement  apprendre 
l'art  d'Efcriture...  En  Anuers,  Jmprime  aux  Defpens  de  Henry  Henrix,  chez 
Daniel  Vervliet  a°.    1587...  (Privileg:)   1575.      qu.4°.      Titel    u.  22    Bl.  Holzschnitte. 

2494.  HondiuS,  Theatrvm  Artis  Scribendi,  Varia  Svmmorvm  Nostri  feculi,  Arti- 
ficum  exemplaria  complectens ...  Judoco  Hondio  celatore.  (Bl.  5:)  1594.  qu.fol. 
Kupfertitel,  4  S.,  42  Bl.,  unterschrieben:  Hondius,  J.  van  Velde,  Henrix,  (L.)  Curione, 
J.  de  Beauchesne  u.  a.  scrips.  —   Uinrahmnugen. 

2495.  Boissens.  Promtvarivm  Variarum  scripturarum  ...  A  Cornelio  Theodor! 
Boifsenio  Enchusano.  cum  universarum  sculptore,  tum  plaerarumque  fcriptore 
et  inventore,  congeftum.  Cornelius  Nicolai  excudebat  (im  Text:)  1570  u.  1594. 
4°.     Titel  u.  47  Bl. 


364  Schreibvorlagen  —  Nicdi^rlandc 

2496.  Van  den  Velde.  Handschrift:  40  Bl.  Textschriften  mit  Schnörkeln.  (Bl.  i :) 
J.  Velde.     Anno    159S.     qu.  fol. 

2497.  Van  den  Velde.  Deliciae.  Variarum,  insigniumque  scripturarum,  Autore  Joanne 
Veldio,  scriptore  celeberrimo.  Gerardius  gauw  fculpfit  Harlemenfis,  1604.  Ghe- 
druckt  t'Amsterdam  by  Willem  Jansz...  (Schlussblatt:)  Anno  1605.  kl.qu.4°.  Titel 
(photogr.  Nachbildung),  Schlussblatt,  6  Bl.  ohne  Nr.,  50  Bl:  Nr.  i — 50,  i  Bl.  ohne  Nr. 

2498.  Van  den  Velde.  Spieghel  Der  Schrijfkonfte  ...  Vtghegeven  Door  Jan  vandcn 
Velde  Fransoysch-School  M:  binnen...  Rotterdam.  Anno  1605.  qu.fol.  Kupfer- 
titel, Porträt  (1.  Maetham  fecit),  lateinischer  Titel  (Artificiofiffimum  Grammatices, 
Verum    nobilifsimumque  speculum...)  27  Bl. 

Thresor  Literaire  ...  Mis  En  Lumiere  Par  lan  vanden  Velde  ...  1605.  Seconde 

Partie,     qu.fol.     Titel,  9  Bl.  Text:     Nr.    i — 9    (meist  zweiseitig),    26  Bl.  (darunter 
2  Bl:   1609). 

Fondement  Boeck...  Door  lan  vanden  Velde....    Anno   1605.     Het  Derde 

Deel.     qu.fol.     Titel,    Privilegie,    2  u.  36  S.    mit    16  PL,    i  Bl.      Am  Schluss    das 
Druckerzeichen  des  (Anton)  van  leest. 

SchrvilierLHgc.     Frnktnrsclirift.      Deutsche  InHialcn. 

2498*.  Van  den  Velde.      Dasselbe.     1605.     Die  Tafeln  in  anderer  Reihenfolge. 

2498^  Van  den  Velde.  Dasselbe.  1605.  Theil  2:  A  Amstelredam,  Chez  Corneille 
Nicolas...  Anno  1608;  Theil  3  in  anderem  Druck.   Die  Tafeln  in  anderer  Reihenfolge. 

2499.  Van  den  Velde.  Exemplaer-Boec  Inhoudende  Alderhande  Gheschriften  ... 
Jnt    licht    gheftelt    Door   Jan    van    den   Velde   van  Ant.      Anno.   1607.      Gerardus 

Gauw    Haerlemensis    fculp.        4°.         Titel    U.  24    Bl.    Schreiberzuge. 

2500.  Strick.  Tooneel  Der  loflijcke  Schrijfpen...  int  licht  gebracht  Door  Maria 
Strick  Franfoj^sche  School-houdende  binnen  ...  Delff.  Ghesneden  Door  Hans 
Strick.     An».   1607.     qu.fol.     Titel   u.  32  Bl. 

2501.  Roelands.  T'  Magazin  Oft'  Pac-huys  der  Loffelycker  Penn-conft ...  Ghe- 
practizeert  Door  David  Roelands  Van  Antwerpen,  Franfoyfchen  School-M.  binnen 
Vlifsinghen  Anno  1616.    qu.fol.    Kupfertitel,  10 S.,  i  Bl.  mit  Porträt,  31  Bl.,  2  S.,  12  Bl. 

2502.  Boissens.  Exemplaren.  Van  veelderhande  Nederlandfche  Ghefchriften  gein- 
venteert  ende  ghefneeden  Door  Corneljs  Bojssens  ...  (im  Text:)  1603 — 1617.  qu.fol. 
Kupfertitel,   i   S.  Widmung,  Porträt,  34  Bl. 

2503.  Strick.  Schat  oft  Voorbeelt  ende  Verthooninge  Van  Verfcheyden  Ge- 
fchriften...  Jnt  licht  gebracht  Door  Marie  Strick  Franfoifche-School  houdende 
binnen  ...  Rotterdam.  Gefneden  Door  Hans  Strick.  Derde  Editie  Anno  1618. 
qu.fol.     Kupfertitel,  2  S.,   Porträt,  27  Bl. 

[2503].  Swaef.  Proef-ftuck  Van-de  Schryf-Konfte...  Ghefchreven,  Ghesneden  ende 
Ghedruct  Door  Samuel  de  Swaef,  van  Middelb.  Specimen  Artis  Scriptoriae.  In 
ufum...  luventutis...  qu.fol.  Kupfertitel,  6  S.,  13  Bl.  Daran:  Tractaet  Plvtarchi, 
Vande  Op-Voedinghe  Der  Kindern...  Mit  Titel  16  S.  —  Deutsche  initUiien. 

2504.  Carpentier.  Schriftuirlik,  zedevormich  alphabetum,  van  H.  L.  Spiegel,  met 
velerley  verfcheyden  ghefchriften  gheciert,  Door  Georgius  de  Carpentier.  Gerardus 
Gauw  Haerlemensis  Sculpfit  (handschriftlich:)   1620.     qu.fol.     Titel  u.  24  Bl. 

2505.  Van  den  Velde.  Duytsche  Exemplaren  Van  Alderhande  Ghefchriften...  Int 
licht  gebracht  Door  Jan  Van  Den  Velde,  Francoysche  Schoolm.  Binnen... 
Haerlem  Anno.  1620.  D.  V.  Horenbeeck  Excudebat.  Gerardus  Gauw  Haerlemensis 
Sculpt.     fol.     Kupfertitel  u.  11   Bl. 

(Partie  2:)    Threfor    Literaire    Contenant   Plufieurs    diverfes   Efcritures... 

mis  en    Lumiere   Par   Jean  Vanden  Velde...    Pour  M.  D.  V.  Horenbeeck...    1621. 
fol.     Kupfertitcl  u.  11  Bl. 


Schreibvorlagen  —  Niederlande 


266  Schreib  vorlagen  —  Niederlande 

[zu  2505J  Het  Derde  Deel  Der  Duytscher  ende  FranscherScholen  Exemplaer-boeck  ... 
Gheshreven  Door  Jan  vanden  Velde...  Ende  int  licht  gheftelt  By  M.  David  van 
HorenbeeckjSchryf-mr. ...   fol.     Kupfertitel  u.  n   Bl. 

2506.  Van  den  Velde.  Sommige  Exemplaren,  van  Verfcheyden  Gheschriften  ...  Ge- 
schreven  door  M.  Jan  van  den  Velde,  houdende  Francoysche  Schole  binnen 
Haerlem:  Ende  Jnt  licht  geftelt,  Door  Meefter  Laurens  Serweytius ...  Gerardus 
Gauw.  Sculp.  1623.     qu.  fol.     Titel  u.  15  Bl. 

2507.  Friesenborch.  LvsthofF  Der  Schryfkonft.  Van  Allerhande  Schriften... 
Gefchreve  Döhr  Herman  Friefenborch ...  Embden  Anno.  1625.  Gerardus  Gauw 
Haerlemenf.   fculp.     fol.     Titel  u.  8  Bl.  mit  je  3  Schriftproben. 

2508.  Swaef.  Gedichten  Van  verfcheyde  Poeten,  Gefchreven  Door  eenige  Liefhebbers 
der  Pennen.  By  een  vergadert,  gesneden  en  uutgegeven,  Door  S.  de  Swaef  ende 
H.    Lancel.      E.  Cloppenburghius  excudit    A°.    1630.     qu.fol.     Titel,   Porträt,  20  Bl. 

2509.  Handschrift,  Verfcheyden,  Geschreven, Exemplä  Anno  1661.  Widmung  von 
drei  Schulmeistern  in  Enkhuyzen.     qu.fol.     IVlit  Titel  51   Bl. 

2510.  Perlingh.  Exemplaar-Boek  Jnhoudende  Verfcheyde  nodige  Gefchriften ... 
Geschreven  en  Gesneden,  Door  Ambrosius  Perlingh  Schryf-Mr.  binnen...  Amster- 
dam  1679.     Men  koopt  fe  by  den  Autheur  felve.     4°.     Titel  u.  44  Bl. 

2511.  Perlingh.  Dasselbe...  Amsterdam...  by  G.  &  J.  De  Broen...  Titel  u.  36  Bl. 
aus  der  vorigen  Ausgabe,   erweitert  durch  5  Bl.  Schnörkelfiguren. 

2512.  Chicot.  Exemplaar-Boek  Jnhoudende  Verscheyde  Gefchriften.;.  Geschreven 
en  Gesneden  door  de  Gebroeders  Chicot  Schryf  Mrs.  binnen  de  Stad  Amsterdam 
En  zyn  by  de  Auteurs  te  bekomen.     4°.     Kupfertitel  u.  28  Bl. 

2513.  Van  den  Steene.  Tresoor  Van  diuerssche  curieuse  gheschriften  ...  Opghe- 
draghen  Aende...  Schepenen  en  Raede  der  Stadt  van  Ghendt  Door  Erasmus  Vanden 
Steene...  en  by  hem  ghesneden  ten  (handschriftl:)  Jaere  1687.  qu.fol.  Titel,  i  Bl. 
Monogramm,  Porträt,  28  Bl.  z.  T.  mit  ursprünglichen   handschriftlichen  Zusätzen. 

[1828].  Harrewyn.  7  Bl.  mit  26  PI.  Antiqua -Initialen  aus  allegorischen  Figuren  mit 
holländischen  u.  lateinischen  Beischriften,  bez :  Harrewyn  fecit.  Vorauf  i  Bl.  Wid- 
mung: Maximiliano  Emanueli...  Bavariae...  Duci...  dedicat  J.  Harrewyn...  1698. 
Buchstabe  A  fehlt.  PI.  ca.  55:45.  —  Dazu   i  Bl.  mit  2  PI.  grössere  Initialen  (I,  P) 

mit  Figuren  u.  lateinischen  Beischriften,   bez:   [J.]  Harrewyn  fecit.       PI.  125:57  u.  85. 

2514.  Schrider.  Handschrift:  Verfcheyde  Schriften  Geschreeven  Door Cornelis  Schrider. 
Anno    1708.     qu.fol.      i   Vortitel   mit  der  Aufschrift:  Vive  La  Plume.  Titel,  25  Bl. 

2515.  Pas.  Mathematische  Of  Wiskundige  Behandeling  Der  Schryfkonst ...  Door 
Jan  Pas  En  in't  Köper  gebragt  door  J.  Caspar  Philips.  T'Amsterdam  voor 
den  Autheur...   1737.     fol.      Titel,     16,    13,    Titel  u.   13  S.;    52   Bl:    Nr.    i — 52.    — 

Schriftlion  struklion  en . 

2516.  Leviel.  Handschrift:  Exemplaar  Boek  Geschreven,  en  Getrokken  door  UE:  Die- 
naar Jean  Leviel ...  Woonende  Tot  Middelburg...  (Bl.  2:)  1745.    qu.fol.    Titeln.  28BI. 

2517.  Komans.  Dienstige  Voorschriften  Voor  de  Leergierige  inde  Schryvkonst...  door 
Michiel  Komans...  In  Noordwyk.  (Unter  der  Widmung  als  Herausgeber:  John  Gost- 
ling,    Hamburg   1746).     qu.fol.     Kupfertitel,    12   S.,   23  Bl.,    teils  datirt   1687 — 1690. 

2518.  Baers.  Kabinet  der  Schryf-konst,  door  Jan  Baers.  Eerste  [Tweede]  deel. 
Te  Amsterdam  by  Adam  Meyer.  1761.  Jn't  Köper  gebragt  door  Chr.  Sepp  en 
Zoon.  qu.fol.  Deel  i:  Titel  u.  28  Bl:  Nr.  i  — 18,  26^ — 30,  34,  45 — 48;  Deel  2: 
Titel   u.  30  Bl:   Nr.  19—25,  31—33»  35  —  44,  49—58- 


Schreibvorlagen  —  Spanien  'ißn 


6.  Spanien. 

2519.  Yciar.  Recopilacion  fubtiliffima :  intitvlada  Orthographia  pratica...  Hecho  y 
experimentado  por  luä  de  Yciar  Vizcayno,  efcriptor  de  libros.  Y  cortado  por 
luan  de  Vingles  Frances...  Impreflb  en,  Caragoca,  por  Bartholome  de  Nagera. 
1548.     4°.     Titel,  36  S.  (darunter  Porträt),    80  S.  Holzschn.  bezw.  Text,    15  S.   — 

Latehiische  Majuskeln.     Lateinische  u,    Uncial-hiitialen.     Monograjnine. 

2520.  Yciar.  Dasselbe,  anderer  Druck.  (Auf  einigen  Bh)  1550.  4°.  Titel  fehlt. 
6  S.  (darunter  Porträt),  82  Holzschn.  bezw.  Text. 

[2520].  Libro  En  El  Qval  Hay  Mvchas  fuertes  de  letras  hiftoriadas  con  figuras  del 
viejo  Teftanaento  y...  vn  abecedario  con  figuras  de  la  Muerte...  Ano  M.D.LV. 
4°.  Mit  Titel  40  S.  Initialen  mit  Text  nach  H.  Holbein:  Custoden  Ai_vi,  Bm—vi, 
Ci—viii,  Di_n;    unvollständig.       Daran:    Sigven   Se   Algunas   receptas   para   hazer 

tintas...    4°.        Mit    Titel    6    S.    Lateinische  initialen.     Randleisten. 

2521.  Lucas.  Arte  De  Escrevir  De  Francisco  Lvcas,  Vezino  De  Sevilla  ... 
Ano  1608.  En  Madrid,  En  cafa  de  luan  de  la  Cuefta...  (i.  Ausg:  1580).  4°.  Mit 
Titel  8  S.,  96  Bl.  Text  (zweiseitig)   bezw.  Holzschn.  —  Rtmdschri/t. 

"iSiTi.  Brun.  Arte  Mvy  Provechoso  Para  Aprender  De  Escrivir  Perfectamente... 
por  el  Maeftro  Andres  Brun...  En  Caragoca,  Por  luan  de  Larumbe.  Aüio  de  1612. 
fol.  Titel,  4  S.,  35  Bl.  Holzschn.  (meist  weiss  auf  schwarz),  10  Bl.  Holzschn.  (weiss 
auf  rot,  z.  T.  Wiederholungen  der  vorigen),  4  Bl.  Holzschn.  (meist  weiss  auf  schw.) 
Auf  der  Rückseite  eines  Bl:  En  Caragoca.     Con  licencia.     En  casa  de  Lorenco  y 

Diego    de    RobleS  HermanOS.      Ano    1583.    • —     Rimdschriß.     Mauresken. 

2523.  Morante.  Jesvs  Maria.  Segvnda  Parte  Del  Arte  De  Escrivir,  Compvesta, 
Por  El  Maestro  Pedro  Diaz  Morante...  En  Madrid,  Por  Luis  Sanchez  Impreflbr 
delRoy...  Ano  1624.  qu.fol.  Mit  Titel  16  S.,  28  81.  Text  (zweiseitig),  23  Bl. 
Kupfer.  Daran:  2  Bl.  mit  der  Schrift:  Alabado  fea  el  s.  sacramento,  Morante  1634 
[1636],  u.    I    Porträt    Philipps  IV  in  Schreiberzügen:    P.    Diaz    Morante    1641. 

2524.  Casanova,  Primera  Parte  Del  Arte  De  Escrivir  ...  Por  El  Maestro  Joseph 
De  Cafanova...  En  Madrid.  Por  Diego  Diaz  De  La  Carrera.  Ano  1650...  fol. 
Titel,  8  S.,  Porträt,  2  S.,  58  81.  Text  (zweiseitig)  bezw.  Kupfer.  —  RnndschH/t. 

2525.  PolanCO.  Arte  Nuevo  De  Escribir...  Del  Mro  Juan  Claudio  Aznar  De  Po- 
lanco.  En  Madrid  Ano  1719...  fol.  Kupfertitei,  2  Titelkupfer,  20  S.,  165  num.  81. 
Text  bezw.  Kupfer;  die  letzteren  nebst  Titel  u.  Titelkupfer  auch  numerirt:   i  —  42. 

2526.  Andrade  de  Figueiredo.  Nova  Escola  Para  Aprender  A  1er,  efcrever,  e 
contar...  Primeira  Parte.  Por  Manoel  De  Andrade  De  Figueiredo  ...  Lisboa 
Occidental.  Na  Officina  de  Bernardo  Da  Costa  De  Carvalho...  (Privileg:)  1722. 
kl.fol.     Titelkupfer,  Titel,    14  u.  156  S.;  Porträt,   i    u.  44  Bl:    Nr.   i — -44.      Zeichner 

und    Stecher:    B.   Picart.    Rundschrift.     Kursiv-initialen. 

2527.  Palomares.  Arte  Nueva  De  Escribir,  Inventada  Por  El  Insignc  Maestro 
Pedro  Diaz  Morante,  E  Ilustrada  con  Muestras  nuevas...  Por  D.  Francisco  Xavier 
De  Santiago  Palomares...  En  Madrid,  En  la  Imprenta  de  D.  Antonio  De  Sancha. 
Aiio  de  1776.     fol.     Titel,  XXVIII,    136  S.,   Kupfertitel,  40  Bl:  Nr.  i — 40. 

2528.  Servidori,  Reflexiones  Sobre  La  Verdadera  Arte  De  Escribir:  Por  El  Abate 
Don  Domingo  Maria  De  Servidori,  Romano.  Tomo  Primero  [Tomo  2:  Laminas]... 
Madrid:  En  La  Imprenta  Real.  Afio  De  1789.  fol.  2  Bde.  Tomo  i:  Titelkupfer, 
Titel,   Widmung,  8  u.  293  S.;  Tomo   2:   Kupfertitel,   i    u.    108  81:   Nr.  i,    1*,  2,  2*, 


368 


Schreibverlagen  —  Spanien 


ijoriosü.^nnoso. 

Jui 


iltiiim.  Cainino.Weao. 
(SuimJbmcnt  OuinoM 

^aul.Jwnuiüso.  Jap. 
^ioiitcsy/aturaiiiwi- 
Qnvr.ffamar.  Qummi- 
(Remanv.  Sm.  ^esdr. 
Jmm.  TJtilvsmno.  vm. 


Aus:  Palomares,  Arte  De  Escribir  [2527]. 

3 — 86,  86*  87 — 105.    Schreiber:  Lucas,  Duval,  Paillasson,  Rossignol,  Shelley,  Bland, 
Champion,  Torio,  Crescius  u.  a. 

2529.  Torio.  Arte  De  Escribir...  Compuesto  Por  Don  Torquato  Ton'o  De  La  Riva 
Y  Herrero...  Madrid  1798.  En  La  Imprenta  De  La  Viuda  De  Don  Joaquin 
Ibarra...   fol.      Kupfertitel,   mit  Titel  XXXI   u.  445  S.,   Porträt,  58  BI:  Lam.  i.^ — 58. 


Chiffern  und  Monogramme 


369 


m 

eg 

^^ 

tt 

^ 

(g  ^ 

^ 

^.^ 

^ 

._  Veh'n^ 

^7äz«i£Z..__ — 

J2S^ 

ifj^a 

Aus:  Parsons,  Book  of  Cyphers  [2539]. 


16  b.   Chiffern  und  Monogramme. 


2530.  Desmarests.  Les  Delices  De  L'Esprit...  Par  I.  Desmarests.  Divisez  En 
Qvatre  Parties.  A  Paris,  Chez  Florentin  Lambert...  1659...  fol.  Partie  i:  Kupfer- 
titel, Titel,  16,  125,  8  S.;  8  Bl:  Nr.  1—8.  Partie  2:  Kupfertitel,  63,  10  S.;  5  Bl: 
Nr.  9 — 13.  Partie  3:  Kupfertitel,  12,  195,  13  S.;  2  Bl.  Partie  4:  Kupfertitel, 
15,  241,  26,  75,  8  S.;  5  Bl.  Stecher  u.  Erfinder:  F.  Chauveau.  Darin  zahlreiche 
Monogramme. 

2531.  Desmarests.  Livre  de  touttes  sortes  de  Chiffres  par  alphabets  redoubles 
dessignes  par  Armand  Desmarests  Sr.  de  St.  Sorlin.  A  Paris  Ches  Florentin 
Lambert  ...  Charpentier  fcul.  (Privileg:)  1664.  8°.  Titel,  i  Bl.  Text,  52  Bl: 
Nr.  I — 50  (51,  52)  mit  je  6  kleinen  Monogrammen;  47  Bl.  mit  je  i — 2  grossen 
Monogrammen. 

2532.  Mavelot.  Livre  De  Chiffres  A  Double  Traits,  ou  l'on  trouve  les  Noms  & 
Surnoms...  Dessine  et  grave  par  Ch.  Mavelot...  A  Paris.  4°.  Porträt,  i  Bl: 
Chiffre  de  tout  l'alphabet,  Titel,  Widmung,    21   Bl:  Nr.  i — 21   u.  58  Bl:  Nr.  i — 58, 

1  Bl.   Table.       (Brunet:     1680.)    Sinnbilder.      Wappen. 

2533.  Verien.  Livre  Curieux  Et  Utile  Pour  Les  Scavans,  et  Artistes.  Compose 
de  trois  Alphabets  de  Chiffres...  Accompagne  d'un  tres  grand  nombre  de  De- 
vises,  Emblemes,  Medailles  ...  Le  tout  Invente,  Dessine  et  Grav^  Par  Nicolas 
Verien...  A  Paris.    (Privileg:)   1685.    8°.    Porträt,  Titel  mit  Kupfer  auf  der  Rucks., 

2  S.  Widmung:    Livre  i:    Titel   u.  63  Bl:   Nr.  I — LXIII;    Livre  2:    Titel  u.  154  S. 
Kupfer:  Nr.  i  —  20,  20'''%  21  — 153;    Livre  3:  Titel  u.  17  S.  Kupfer,  28  u.  18  S.  Text. 

2534.  Schenk.  Het  Sinnebeeldig  Cyferboeck  Jnhoudende  Vier  Alphabeten  van 
gebloemde    Cyfer- Letteren ...    geteekent,   en    gegraveerd   door   Pet.  Schenk    fec.    et 

exe.    Amft Livre  Nouveau  Et  Utile  pour  toutes  Sortes  d'Artistes...  Verl-Nr.  33. 

fol.     Titel  u.  17  Bl:  Nr.  i  — 18,  meist  Nachstiche  nach  Verien. 

2535.  Winter.  Gefloroneerde  En  Door-Eengevlogte  Naam- Letteren,  of  Sieffers, 
Verfiert  met  Nieumodesse  Compertemente  en  Croone...  Gemaeckt  Door  A.  D.  W. 
1690.     A.  de  Winter  fculp:  qu.fol.     Titel  u.  11  Bl:  Nr.  i  — 12. 

2536.  Naam-Letteren.  Verscheyde  T'Zamen-Gevlogte  Naam-Letteren  Of  Chifres 
Gefloroneerd ...  Geinventeert  en  gefneden  door  Brave  Meesters.  t'Amfteldam  by 
Louis  Renard...  kl.qu.fol.  Kupfertitel  u.  103  Bl:  Nr.  2 — 105.  Der  Titel  ist  nach- 
gestochen nach  Winter,  Naam-letteren. 

Omamentstichsammlung  Berlin.  24 


Xyo  Chiffem  und  Monogramme 

[2532].  Mavelot.  Nouveaux  Desseins  Pour  La  Praiique  de  L'Art  Heraldique  De 
plusieurs  Armes  des  premiers  de  l'Estat  Orn^e  de  leurs  Couronnes...  avec  leurs 
Chiffres...  Le  tout  Jnventd  Defsign^  et  Gravd  Par  Ch.  Mavelot...  A  Paris  Chez 
l'Auteur...  (Privileg  von  i6S6,  doch  nach  Brunet,  Suppl.  1,  988  erst  1696  er- 
schienen.)    4°.     Titel,  Titelkupfer,  Widmung.  54  Bl:  Nr.  i — 52,  2  Bl.  ohne  Nr.  — 

Sinnbilder.     Wappen. 

2537.  Cletcher.  Verschyde  Cyfers,  ofte  Ingebonden  Namen,  na  de  Ordre  van  het 
Alpha — beth,  ofte  A.B.  C.  nyt  Gevonden,  en  Geteyknet,  door  Robbert  Victor 
Cletcher.     fol.     Kupfertitel,   i   S.  Widmung,  31  Bl:  Nr.  i — 31. 

2538.  Schul  der  Pallas  oder  Kunst-hülffliche  Handleilung  zu  allerhand  annehmlichen... 
Erfindungen  Ziergeschrenkter  Namen...  Nürnberg,  In  Verlegung  Leonhard  Loschge. 
Titel  u.  Kupfertitel  fehlen.  21  Bl.  Monogramme:  Nr.  2 — 22.  Jo.  Bapt.  H[omann]  bezw. 
Wilhelm  Pfann  fculp.  PI.  ca.  175:215. 

2539.  Parsons.  A  New  Book  of  Cyphers...  Wherein  the  Whole  Alphabet... 
Js  Variously  Changed,  Inter-Woven,  and  Reverfed...  Composed  By  Colonel 
Parsons.  London,  Printed  for  the  Author  ...  and  Sold  by  W.  Rogers  and 
H.  Rhodes...  1704...  qu.4°.  i  Vortitel  (Nr.  I),  Titel  (Nr.  II),  2  Bl.  gestoch.  Text 
(Nr.  III,  IV),  50  Bl:  Page  1—50  (49,  50  auch  bez:  I,  II),  2  Bl:  Nr.  III,  IV.  Stecher: 
S.  Gribelin  u.  a. 

2540.  ParltluS.      Zier-   und   künstlich  ineinander   geschwungene  Initial-Buchftaben 

Aller  Namen  des  Kayferlichen  Haufes...  SaTnt  einem  gantzen  Alphabeth  aller 
zween-Buchftäbigen  Nahmen,  nebst...  Handels-Zeichen...  und  Devifen...  gezeichnet 
von  G.  H.  Paritio  d.  P.  Joh.  Christoph  Weigel  excudit.  Anno  17 11.  Errter  Theil. 
qu. 4°.  Mit  Titel  20  Bl.  Monogramme,  Sinnbilder  u.  a. ;  davon  i  Bl.  Wappen- 
schilder bez:  P.  Decker   Archi.    inv.    delin.       PI.  ca.   135:193.    —    Sinnbilder.    Wappen. 

IJandelsinnrIcen . 

2541.  Paritius.  Chiffres  Derer  Auf  dem  Reichs-Tag  zu  Regensburg  anwefenden 
Hochanfehenlichen  Herren  Bottfchafften  und  Gefandten  auch  unterfchledlicher 
Privat  Perfonen  Gefchlungen  von  Georg  Heinr:  Paritio.  qu.  fol.  Zweites  Titelbh... 
Gefchlungen  von  dem  in  der  Kunft-Rechnungs  Lieb-  und  übenden  Gefellfchaft 
Practicirende.    2  Titelblätter  (handschriftlich,  in  gestochener  Umschlingung)  u.  9  Bl. 

2542.  Sympson.  A  New  Book  Of  Cyphers...  Wherein  The  whole  Alphabet... 
Js  variously  Chang'd,  interwoven  &  revers'd...  By  S.  Sympfon.  London.  Sold 
by  J.  Clark...  8°.  Kupfertitel  (gest.  1756),  i  Bl.  gest.  Text,  i  Bl.  Kronen,  100  Bl: 
Nr.   I  — 100. 

2543.  Saint-Aubin,  Premier  [11"«=  ]  Recueil  De  Chiffres  Inventes  par  (Charles- 
Germ.)  De  Saint  Aubin  Defsinateur  du  Roi.  Marillier  Sculp.  A  Paris  ches  la 
V.«  de  F.  Chereau...  Titel  u.  je  6  Bl:  Nr.  i — 7,  8 — 13.  PI.  325:235.  —  Blumen- 

nlpliabet. 

2544.  Pouget.  Dictionnaire  De  Chifres  Et  De  Lettres  Orn^es, ...  Par  M.  Pouget, 
Fils.  A  Paris,  Chez  N.  M.  Tilliard ...  1767...  4°.  Vortitel  mit  Monogr.,  Titel, 
3  S.,  I  Bl.  Widmg.,  Titelkupfer,  60  S.,  i  Tabelle,  CXIV  u.  2  S.,  dazwischen  9  Bl: 
Nr.  I— VIII  u.  Nr.  27  (Paillasson  scripsit);  207  Bl:  I"  Cayer:  Nr.  i — 33,  2«'"« 
Cahier:  Nr.  34 — 67,    3«'"«   Cahier:   Nr.  68 — 207;  32  BL:   Lettres  Orn(^es,  Cinquieme 

Cahier:     Nr.     I 32,    Schlussblatt.    Lateinische  und  K-ursiv-Initialen.     Heraldische  Kronen. 

2545.  RanSOtl.  \"  [11=]  Cahier  De  Chiffres  Inventes  par  Ranson.  Voyfsard  Sculp. 
A   Paris  chez  Chereau...    6  Bl:   Nr.  i — 6;  4  Bl:    Nr.  9 — 12.  PI.  ca.  330:235.  — 

HliunenalpJtabet . 

[29].  Ranson.  XIII«  Cahier  De  Chiffres  Dessines  par  Ramfon  et  Graves  par  Juillet. 
A  Paris  chez  la  Veuve  Avaulez;  5  Bl.    Als  Cahier  13  im  Gesamtwerk,  dritte  Serie. 


ChifFern  und  Monogramme  —  Drucktypen 


371 


2546.  Terry.  A  New  and  Compleat  Book  of  Cyphers  on  Practical  Principles  ... 
By  G  Terry  Engraver,  Publish'd  1786,  by  R.  Sayer  ...  London.  Verl.-Nr.  13. 
4°.     Titel,   25  Bl:   Nr.  1—25. 

2547.  Russell.  A  Complete  And  Useful  Book  Of  Cyphers...  Engraved...  By 
John  Russell...  London:  Printed  for  Robert  Sayer...  (angeblich  1794).  qu.  4°. 
Kupfertitel,  24  Bl:  Nr.  i — 24. 

2548.  Sanier  Pere.  Recueil  Complet  De  Chiffres  A  Deux  Et  Trois  Lettres. 
Compose  Et  Dessine  par  Sanier  Pere  et  Grave  par  Son  Fils.  A  Paris,  chez  Dance 
aine...  Nouvelle  Edition.  (Bl.  5:)  Charles  Sanier  L'An  181 1.  4°-  Kupfertitel, 
4  S.,  34  Bl:  Nr.  1—34. 


Aus:   Parsons,   Book  of  Cyphers  [2539]. 


16  c.    Drucktypen. 


2549.  Ernesti.  Die  Wol-  eingerichtete  Buchdruckerey ...  (unter  dem  „Vorbericht" 
als  Verf:)  Joh.  Heinrich  Gottfried  Ernefti.  Nürnberg,  gedruckt  und  zu  finden  bey 
Johann  Andrea  Endters  feel.  Sohn  und  Erben.  1721.  4°.  Titel,  56,  i — 48,  2, 
49  — 140  S.;    Titel  (Depositio   Cornvti  Typographici  von  Johann  Rift)   u.  22  S. 

2550.  Luce.  'Epreuve  Du  Premier  Alphabeth  Droit  Et  Penche,  Ornee  De  Quadres 
Et  De  Cartouches.  Graves...  Pour  L'Imprimerie  Royale  Par  Louis  Luce,  &  finis 
en   1740.     32°.     Titelkupfer,  Titel,  6  Bl.,  z.  T.  zweiseitig. 

2551.  Lamesie.  Epreuves  G^nerales  Des  Caracteres  Qui  Se  Trouvent  Chez  Claude 
Lamesle  Fondeur  de  Caracteres  d'lmprimerie.    A  Paris...    1742.    4°.    Titel  u.  80  Bl. 

Text,    Bogen    A Ec.    Randleistcti .     Noten. 

24* 


•^72  Drucktypen 

2552.  Gessner.  Die  fo  nöthig  als  nützliche  Buchdruckerkunft  und  Schrift- 
giefserey...  Mit  einer  Vorrede  Herrn  Johann  Erhard  Kappens...  [Zweyter,  Dritter, 
Vierter  und  letzter  Theil]  Leipzig,  bey  Chriftian  Friedrich  Gefsner  1740  [  —  1745]. 
(Unter  der  Widmung  als  Verf:)  Chriftian  Friedrich  Gefsner.  8°.  4  Bde.  Theil  i: 
Titelkupfer,  Titel,  i  Bl.  Text,  24,  262  u.  10  S.,  50  Bl.  Kupfer,  2  Bl.  Holzschn., 
4  Textbeilagen;  Theil  2:  Titel,  i  Bl.  Text,  12,  224  S.,  Titel  und  140  S.,  Titel,  2 
u.  60  S. ,  47  Bl;  Theil  3:  Titelkupfer,  Titel,  10  S. ,  Titel,  14  u.  503  S. ,  39  Bl., 
2  Textbeilagen;  Theil  4:  Titel,  i  Bl.  Text,  12,  240  u.  88  S.,  Titel  u.  S.  83 — 144,  16  Bl. 

Porträts.     Druckcrzeichen.     Medaillen  7i.  a.   ■ 

2553.  Gando.  Epreuve  Des  Caracteres  De  La  Fonderie  De  Nicolas  Gando. 
A  Paris,  Cloiftre  Saint  Julien  le  Pauvre  ...  1745.  De  Tlmprimerie  de  Jacques 
Guerin.     4°.     Titel,  4  Doppelbl.  u.  40  Bl.  Text. 

Recueil    D'Ornemens    Qui   Comprennent   Les  DifFerentes  Combinaisons  des 

Vignettes   de    la    Fonderie   de  N.    Gando...    1745.      Titel  u.  24  Bl.  Holzschn.    — 

Bnchornnment.      Vignetten.     Randleisten. 

2554.  Briquet.  Epreuve  Des  Caracteres  De  la  Fonderie  De  Briquet.  A.  Paris, 
Cloitre  Saint  Benoit.   1757.     4°.     Titel  u.  44  Bl.  —  Buckornament. 

2555.  Fournier.  Manuel  Typographique  ...  Par  Fournier,  le  jeune.  Tome  I  [II]. 
A  Paris,  Imprime  par  l'Auteur...  1764  [1766].  8°.  Tome  i:  Vortitel,  mit  Titel- 
kupfer u.  Titel  XXXII,  323  u.  5  S.;  16  Bl:  Nr.  I— XVI.  Tome  2:  Titelkupfer, 
Titel  u.  XLIV  S.;   i  Bl.  Text,  306  S.    Erfinder  u.  Zeichner:  H.  Gravelot.     Stecher: 

St.  Fessard.    Bnckornamoit. 

2556.  Enschede.  Proef  Van  Letteren,  Welke  gegooten  worden  in  de  Nieuwe 
Haerlemfche  Lettergietery  Van  J.  Enschede.  1768.  8°.  Titelkupfer,  Titel,  2  Bl. 
Porträts,  3  Bl.  Standbilder  älterer  Buchdrucker,  32  S.,  93  Bl.  Schriftproben  mit 
verschiedenen    Randleisten,    dazwischen    i    Bl:    Lettergietery...    Daten    im    Text: 

1740 lyÖQ"    Randleisten.     Lateinische  Majuskeln.     Griechische  u,  hebräische  ScJiri/t. 

2557.  Luce.  Essai  D'Une  Nouvelle  Typographie,  Ornee  de  Vignettes,  Fleurons, 
Troph^es,  Filets,  Cadres  &  Cartels,  inventes,  deffinees  &  executes  par  L.  Luce... 
A.  Paris,  De  Tlmprimerie  de  J.  Barbou  ...  1771.  (In  der  Titel vignette:)  Cet 
Ouvrage,  compofe...  par  Louis  Luce...  pour  fon  Imprimerie  royale,  a  eti^'  com- 
mence  en  l'annee   1740,  &  fini  en   1770.    4°.    Titel,  6  S.,  94  Bl.,  2  S.  —  Randleisten. 

Vig)Letten. 

2558.  Bodoni.  Fregi  E  Majuscole  Incise  E  Fuse  Da  Giambattista  Bodoni  Direttore 
Della  Stamperia  Reale  A  Parma  Nella  Stamperia  Stessa  1771.  8°.  Vortitel, 
Titel,  XII  S.,  S.  I — 32,  Titel  (Majuscole  Ornate  E  Caratteri  Moderni  Di  Giam- 
battista Bodoni  ...    1771),    S.  34  —  42,  49 56;    4  S.  U.   170  gedruckte   Bl.   Buckomatnent. 

Randleisten.      Vignetten.     Majuskeln. 

2559.  Gille.  Epreuves  Des  Caracteres  De  La  Fonderie  De  Joseph  Gille...  A 
Paris...   1773.     4°.      Titel,   i   Bl.  Text,  2  S.,   3  Bl.  Text,  82  Bl. 

Nouveaux  Fleurons    Et  Vignettes    Sur    diffcrens    corps.       De    la    Fonderic 

de  I.  G\\\L     \-ni.     4°.     Titel,  52  Bl.  Holzschn:    Nr.  I— XLIII,  (XLIV),  XLV—  LII 

mit   438    num.   Proben.    Randleisten.      Vignetten.     Buchbinderstemjiel. 

2560.  Gille.  Caracteres  De  La  Fonderie  De  J.  Gille...  A  Paris...  1778.  8°.  Titel, 
92  Bl.  Schriftproben,  z.  T.  numerirt:  Nr.  i — LXIII. 

Nouveaux  Fleurons    Et   Vignettes   Sur   diffcrens    Corps.      De    la   Fonderie 

de    J.   Gill^.       1778.        8°.       Titel,    36  Bl.    Holzschn.    mit     315     num.    Proben.    — 

Randleisten.      Vignetten.     Biichbinderstempcl. 


Illustrirte  Bücher 


373 


#^i#i=^i#iä2i  ^^i#i^i#§=^ 


:n^i 


«d»  >^-<dy>  vKjrdy*  ^  »tfi»  /JK^.^  "^.^  >^  ««1k  >y  rdn*  >X  «tf»  ^  «ttr  ^ 


I^EI^I^Z^ZZll^^ZZ^ZgiZii~ig 


Aus:  Gando,  Epreuve  Des  Caracteres  [2553]. 


16  d.  Illustrirte  Bücher. 


2561.  Schedel.  REgiftrum  huius  operis  libri  cronicarum  cS  figuris  et  ymagibus 
ab  inicio  mudi.  (Am  Schluss:)  ADeft  nunc  fludiofe  lector  finis  libri  Cronicarum  ... 
Anthonius  Koberger  Nurembergae  impreffit.  Adhibitis  ...  viris  mathematicis  pingendi- 
que  arte  peritiffimis.  Michaele  wolgemut  et  wilhelmo  Pleydenwurff.  ...  figure  inferte 
funt.  Confummatü  autem  duodecima  menfis  Julij.  Anno  falutis  nre.  1493.  (Ver- 
fasser: Hartmann  Schedel).     fol.     Titel,  38  S.,  CCXCIX  u.  i  Bl.  Text  (zweiseitig) 

mit    Holzschn.       Brunet    I,     1860.    Bibehcenoi.     Städteansichten.     Stammbäume. 

2562.  Colonna.  Hypnerotomachia  Poliphili,  Vbi  Hvmana  Omnia  Non  Nisi  Som- 
nivm  Esse  Docet...  (am  Schluss:)  Venetiis  Menfe  decembri  .M.ID.  in  aedibus 
Aldi  Manutii...  (Verf:  Franc.  Colonna).     fol.     Mit  Titel  467  S.,   Holzschn.  im  Text. 

Festzug,     Brunnen.     Mythologie.     Ge/ässe.     Grabtafeln.     Initialen. 

2563.  Colonna.  Hypnerotomachie  Ov  Difcours  du  fonge  De  Poliphile...  Nouuelle- 
ment  traduict  de  langage  Italien  en  Francois.  A  Paris.  Pour  laques  Keruer  ä 
la  Licorne...  1561.  Uebersetzung  des  vorigen  Werks  durch  Jean  Martin  1546.  fol. 
Titel,  IG  S.,   157  Bl.  Text  (zweiseitig),   i  Schlussblatt;  Holzschn.  im  Text. 

2564.  Treitzsaurwein.  Der  Weifs  Kunig.  Eine  Erzehlung  von  den  Thaten  Kaifer 
Maximilian  des  Erften.  Von  Marx  Treitzfau rwein  ...  zufammengetragen,  nebft 
den  von  Hannfen  Burgmair  dazu  verfertigten  Holzfchnitten.  Herausgegeben  aus 
dem  Manufcripte  der  kaiferl.  kÖnigl.  Hofbibliothek.  Wien,  auf  Koften  Jofeph 
KurtzbÖckens...  1775.  fol.  2  Bde.  Bd.  i:  Titel,  6,  307  u.  8  S.;  Bd.  2:  237  Bl. 
Holzschn:  Nr.  i — 237.  Daran:  Der  Weiss  Kunig...  Supplement.  Huit  Planches 
Manquant  Dans  Les  Editions  De  1775  Et  1799.  Copiees  par  Johannes  Schratt 
et  publiees  par  Edwin  Tross.    Paris  Librairie  Tross.      1869.     fol.     (Bd.  i:)  Titel  u. 

2    S.,    (Bd.    2:)    8    Bl.    Holzschn.    Ritter.     Turniere.     Jagden.      SclUachten.     Rüstungen.     Schiffe. 

Hochzeitsfeier.     Trauerfeier.     Krönungsfeier.     Landsknechte.     Reiter.     Pabstornat.     Bischöfe.     Musikinstru- 
mente.    Zaumzeug.     Baldachine. 

2565.  Dürer.  Ehrenpforte.  Are  Triomphal  De  L'Empereur  Maximilien  I.  Grave 
En  Bois  D' Apres  Les  Dessins  DAlbert  Durer.  A  Vienne  Chez  T.  Mollo  Et 
Comp...  De  L'Imprimerie  De  La  Veuve  Alberti.  1799.  (3.  Ausg.  von  J.  A.B. 
Bartsch).       gr.fol.       Titel,    2  Bl.  Text,   43  Bl.    mit    53    Holzschn:    Nr.  1  —  53;   3  Bl. 

Kupfer:    A    Bartsch    imit.     1798.       Brunet    II,    909,    910.    Ehmipfortc.     Rüstungen.     Kaiser- 
ornat.    Landsknechte.     Schlachten.     Kuppeln.     Wappen.     Greifen. 


374 


lUustrirte  Bücher 


2566.  BayfiuS.  Lazari  Bayfii  Annotationes  In  Legem  II  De  captiuis...  in  quibus 
tractatur  De  re  nauali...  Annotationes  in  tractatum  De  auro  &  argento  legato, 
quibus  Vestimetorü  &  Vafculorü  genera  explicätur ...  Item  Antonii  Thylesii  De 
coloribus  libellus...  Basiliae  Anno  1537.  (Am  Schluss:)  Basileae  Apvd  Hier.  Fro- 
benivm  Et  Nie.  Episcopivm ...   4°.      Mit  Titel  323  u.  8  S.;  Holzschn.  im  Text.   — 

Schijfe.      Vasfu. 

2567.  AIciati.  Andreae  Alciati  Emblematvm  Libellvs.  Parisüs.  Ex  oflicina 
Chriftiani  Wecheli  ...    1540    (i.  Ausg:    1534).      8°.     Mit  Titel   119   S.  Holzschn.  mit 

Text.    Sinnbilder. 

2568.  Wapen,  Defs  Heiligen  Römifchen  Reichs  Teutfcher  Nation,  als  Keyferlicher 
vnd  Königlicher  Mayeftat,  auch  der  Churfürften,  Fürften,  Grafen,  Freyherrn, 
Rittern,  vnd  der  mehrer  theil  Statt...  Jetzund  widerumb  auffs  neuw  in  Truck 
verfertiget.  Getruckt  zu  Franckfurt  am  Mayn,  1579  (i.  Ausg:  1545).  (Am  Schluss:) 
Gedruckt...  durch  Johannem  Schmidt,  in  Verlegung  Sigmund  Feyrabends  ... 
(S.  3  fälschlich  als  Verfasser:  Jacob  Köbel).    fol.    Titel,   180  S.  Holzschn.  bezw.  Text. 

Nagler,    Mon.   III,    2682.    —    Landsknechte.     Fahnen. 

2569.  Epitomes  Des  roys  de  France  en  Latin  &  en  Francoys  auec  leur  vrayes 
Figures...   Lvgdvni  Balthafar  ArnouUet.     1546.    8°.     Mit  Kupfertitel  159  S.,  Kupfer 

im     Text.    Porträts. 

2570.  Alciati.  Emblemata  D.  A.  Alciati,  denuo  ab  ipfo  Aulore  recognita,  ac,  quae 
defiderabantur,  imaginibus  locupletata ...  Lvgd.  Apvd  Gvliel.  Rovilivm.  1551... 
(am  Schluss:)   Lugduni,  Excudebat  Mathias  Bonhomme.     8°.     Mit  Titel  226  u.  5  S. 

Holzschn.  mit    Text.    —     Sinnbilder.     Randleisten. 

2571.  Horae  in  Lavdem  Dei,  Ac  Beatifsime  virginis  Mariae,  ad  vfum  Romanum, 
totaliter  ad  logum.  Parisiis  Apud  Gullielmum  Merlin...  1552.  (Am  Schluss:)... 
nouiter  impreffum  per   Ludouicum  Tafforeau...   pro  Guillermo  Merlin...  8°.     Mit 

Titel    326    S.    ■    Randleisten. 

Voll.  De  la  Perriere.  Les  Considerations  Des  Qvatre  Mondes,...  Par  Gvillavme 
De  La  Perriere   Tolosan.  ...    A    Lyon,    Par  Mace   Bonhomme.      1552...      8°.       Mit 

Titel    236    S.    — •    Randleisten. 

2573.  Goltzius.  Lebendige  Bilder  Gar  Nach  Aller  Keysern,  Von  C.  Ivlio  Caesare, 
Bisz  Avff  Carolvm  .V.  Vnd  Ferdinandvm  Seinem  Brvder,  Avsz  Den  Alten  Me- 
dalien...  Contrafhet ...  Dvrch  Hvbertum  Gholtz  Von  Wirtzbvrg  Maler  Zv  Antorff. 
Anno    M.D.LVII.      fol.     Titel,  36  u.  309  S.  meist  mit  Porträts   auf  der  Vorderseite: 

Nr.  I — CLVI,    Z.  T.  leer.  Medaillons. 

2574.  TertiuS.  Francisci  Tertii  Bergomatis  Serenissimi  Ferdinandi  Archidvcis 
Avstriae...  Pictoris  Avlici  Avstriacae  Gentis  Imaginvm  Pars  Prima  [ — Qvinta]. 
Oeniponti   1569   (i.  Ausg:    1558).     gr.fol.     Mit   Kupfertiteln   53  Bl:   Nr.  1  —  53.  PI. 

ca.  5^5' 375-    Statuen.     Kaiserornat.     Rüstungen.     Titelblätter. 

2575.  Symeoni.  La  Vita  Et  Metamorfoseo  D'Ovidio,  Figurato  &  abbreuiato  in 
forma  d'Epigrammi  da  M.  Gabriello  Symeoni...  A  Lione  per  Giouanni  di  Tornes... 

1559.        8°.         Mit     Titel     245      U.    9      S.     Text     mit     Holzschn.     Randleisten.     Grottesken. 

Mauresiccn. 

2576.  Pittoni.  Di  Battista  Pittoni  Pittore  Vicentino.  Imprese  Di  Diversi  Prencipi, 
Dvchi,  Signori,  E  D'Altri  Personaggi  Et  Hvomini  Letterati  Et  Illvstri.  Con  priui- 
legio    di   Venetia...    (Vorwort:)    1562.      qu.4°.      Kupfertitel,    2  S.,    51   Bl.  Kupfer  u. 

51     Bl.   Text,    Z.   T.   numerirt.    Sinnbilder.     Kartuschen.     Randleisten. 

2577.  Solls.  lohan.  Posthii  Germershemii  Tetrasticha  In  Ovidii  Metam.  Lib. XV... 
Schöne  Figuren,     aufs    dem    fürtrefflichen     Poeten    Ouidio...    mit    fleifs   gerifFen 


lUustrirte  Bücher 


375 


durch  Vergilium  Solls,  vnnd  mit  Teutfchen  Reimen...  erkläret  Durch  Johan. 
Pofthlum  von  Germerfsheim.  ...  1569.  (Am  Schluss:)  Impressvm  Francofvrti, 
apud   Georgium   Corulnum,  Sigifmundum  Feyrabent,  &  haeredes  VVigandl  Galli... 

qu.4°.       Titel,     13    S.   Text,     178    S.    Holzschn.,     14    S.    Mythologie.     Randleisten. 

2578.  Amman.  NEuwe  Biblifche  Figuren  defs  Alten  vnd  Neuwen  Teftaments, 
geordnet  vnd  geftellt  durch  den...  Kunftreichen  Johan  Bockfpergern  von  Saltz- 
burg,  den  Jüngern,  vnd  nachgeriffen  ...  durch  ...  Jofs  Amman  von  Zürych.  ... 
Gedruckt  zu  Franckfurt  am  Mayn  ...  1569.  (Am  Schluss:)  Getruckt...  durch  Georg 
Raben,  Sigmund  Feyerabend,  vnd  Weygand  Hauen  Erben...  qu.4°.  Titel,  5  S. 
Text,  130  S.  Holzschn.,   i  Schlussblatt.  —  BUeisceuen. 


Aus:   Colonna,   Hypnerotomachia  Polyphlli  [2562]. 


2579.  Jmagines  quorundam  principum  et  illustrium  virorum.  Venetiis,  Bolognini 
Zalterij  formis,  1569.  4°.  Titel  fehlt.  69  u.  i  Bl.  Porträts,  meist  in  Rollwerk- 
rahmen.            PI.    ca.    180:135.       Stecher:     Nicolo    Nelli    U.    a.     Porträts.     Umrahmungen. 

Rollwerk. 

2580.  Panvinius.  Accvratae  Effigies  Pontificvm  Maximorvm...  lisqve  Singvlorvm 
Pontificvm  Elogia...  ab  Onuphrio  Panvinio  ...  adiuncta,  Germaniceq.  interpretata. 
Eygenwiffenliche  ...  Contrafeytungen,  oder  Antlitzgftaltunge  der  Romifchen  Bäpft  ... 
durch  verdolmetfchung  J.  Fifchaert ...  Teutsch,  befchricben...  M.D.L.XXIII.  (Am 
Schluss:)  Getruckt  zu  Strafsburg,  durch  Bernhart  Jobin.  fol.  Titel,  6  u.  85  S.; 
Holzschn.  im  Text.  Holzschneider:  Tobias  Stimmer.  —  Porträts,  rabstomat.  Umrah- 
muHgen.     Rollwerk. 


'Xf'J^)  Illustrirte  Bücher 

2581.  Pantaleon.  Omnivm  Regvm  Francorvm  A  Pharamvndo  ufque  ad  Carolum 
Nonum  uitae  breuiter  complexae ,  atque  certis  Epigrammatis  illuftratae,  unü 
cum  eorum...  uiuis  imaginibus.  Authore  Heinrico  Pantaleone ...  Basileae  In  Offi- 
cina  Brylingeriana.  1574.  fol.  Mit  Titel  65  u.  2  S.j  Holzschn.  im  Text  (meist 
von  J.  Amman,  s.  Andresen  I,  S.  118).  —  Porträts. 

2582.  SpinOSa.  Heroicos  Hechos,  Y  Vidas  De  Varones  YUvstres,  afy  Griegos, 
como  Romanos,  Refumidas  en  breue  Copendio  por  el  muy  R.  O.  Fray  Thomas 
de  Spinofa  delos  monteros...  En  Paris,  Por  Francifco  de  Prado...  Ano  de  1576. 
4°.     Mit  Titel  8  S.  u.  52  Bl.  Text  bezw.  Porträts  (zweiseitig).  —  Porträts.  Randleisten. 

2583.  Amman.  Insignia  Sacrae  Caesareae  Maiestatis,  Principvm  Electorvm,  Ac  Ali- 
qvot  Illvstrissimarvm  ...  familiarum  ...  Adjecta  Svnt  Totidem  Vacva  ...  Scuta  ... 
Omnia  ...  collecta  atque  edita...  Francofvrti  Ad  Moenvm.  1579.  (Am  Schluss:) 
Impressvm  Francofvrti...  Apvd  Georgivm  Corvinvm,  Impenfis  Sigifmundi  Feyer- 
abendij...   4°.     Titel,    265    S.   Holzschn.,    z.   T.    mit    Text.       Holzschneider:    Jost 

Amman    U.  a.      Andresen    230.    —     Wappen.     Ritter.     Reiter.     Glück.     Tugenden. 

2584.  Amman,     u  Bl.  Illustrationen  zu  B.  Chassanaeus,  Catalogus   gloriae  mundi 

(1579).     Radirungen   mit  symbolischen  Figuren,  z.  T.  umrahmt.    Andresen  32 — 34, 

36 43.  PI.   ca.  280:370.    Freie  Künste. 

2585.  Montenay.  Georgiae  Momaneae  Nobilis  Gallae,  Emblematvm  Christianorvm 
Centvria,  Cum  eorundem  Latina  interpretatione.  Cent  Emblemes  Chrestiens 
De  Damoiselle  Georgette  De  Montenay  -  TigvriApud  Chriftophorum  Frofchouerum. 
1584.     4°.     Titel,    12  S.,  Porträt,    100  Bl.  Kupfer   mit   Text   (zweiseitig),    14  S.  — 

Sinnbilder. 

2586.  H.  C.  Abbrege  De  l'Hiftoire  Frangoyfe,  auec  les  Effigies  des  Roys,  tirees 
des  plus  rares  &  excellentz  Cabinetz  de  la  France.  Par  H.  C.  A  Paris,  Par 
Jehan  le  Clerc...   1585...  fol.    Titel,  66  S.  Holzschn.  mit  Text.  —  Porträts.  Randleisten. 

2587.  Camilli.  Imprese  lUvstri  di  diuersi,  Coi  Discorsi  Di  Camillo  Camilli,  et  con 
le  figure  intagliate  in  Rame  di  Girolamo  Porro  Padouano...  Parte  Prima  [ — Terza]. 
In  Venetia  Appreffb  Francesco  Ziletti  1586.  4°.  Parte  i:  Kupfertitel,  6  u.  182  S.; 
Parte  2:  Mit  Kupfertitel  95  S.;  Parte  3:  Mit  Kupfertitel  56  S.;  Kupfer  im  Text.  — 

Sinnbilder.     Kartuschen. 

2588.  Sedulius.  D.  Seraphici  Francisci  Totivs  Evangelicae  Perfectionis  Exemplaris 
Admiranda  Historia...  Philippus  Galleus  excudit.  (Unter  der  Widmung:)  Ant- 
werp —   1587...  Henricus  Sedulius...    qu.fol.      Mit  Kupfertitel  u.  Widmung  20  Bl: 

Nr.   I 20.  PI.  ca.  160:240.    Heilige.     Randleisten. 

2589.  Savigny.  Tableavx.  Accomplis  De  Tovs  Les  Arts  Liberavx...  Par  Monsieur 
Christofle  De  Savigny...  A  Paris,  Par  lean  &  Francois  de  Gourmont  freres... 
1587.     fol.     Titel,   19  Bl.  Text,   18  Bl.  Holzschnitt. 

2590.  Amman.  lodoci  Ammanni...  Charta  Lvsoria  ...  Künftliche  vii  wolgerilTene 
Figuren,  in  ein  new  Kartenfpiel,  durch...  Joft  Amman...  new  an  tag  geben. 
Und  mit...  Verfslein  illuftrirt.  Durch  Janum  Heinricum  SchrÖterum  von  Güftrow... 
Gedruckt  zu  Nürnberg,  durch  Leonhardt  Heufsler.  Anno  1588.  4°.  Titel,  12  S., 
54  Bl.  Holzschn.  mit  Text,  3  S. 

2591.  Bargagli.  La  Prima  Parte  Dell'  Imprese  Di  Scipion  Bargagli...  Riueduta 
nuouamente,  e  riftampata.  ApprelFo.Orazione  Delle  lodi  dell'  Accademie.  In 
Venetia,  Apprelfo  Francefco  de'  Franccfchi  Scnefe.     1589.     4°.      Mit  Titel   143  S., 

Kupfer    im    Text.    Sinnbilder. 

2592.  Bry  (Theodor  de).  Emblemata  Nobilitati  Et  Vvlgo  Scitv  Digna  ...  Slam 
Vnd   Wapenbuchlcin  ...    Alles    vö   Newem    artlich    in   Kupffer  gefloche   vnd  an  tag 


Illustrirte  Bücher 


377 


geben  j  Durch  Dieterich  vö  Bry.  ItnprelTum  Francoforti  ad  Moenum.  1593. 
Kupfertitel  und  51  Bl.  Sinnbilder  und  Wappen  in  Randleisten.  Davon  3  Bl. 
Bauernscenen,  Nr.  B — D;  21  Bl.  Sinnbilder  mit  lat.  Sprüchen,  Nr.  i — 21;  i  Bl. 
Tod  U.Jüngling;  i  Bl.  Todeswappen ;  10  Bl.  Wappenschilder  nebst  Figuren  (meist 
Landsknechten);   15  Bl.  Wappenschilder.        PI.  ca.  140:115.    Brunet  I,  1309:  85  BL, 

1592.    Randleisten.     Siimbilder.     Wappen.     Landsktiechte . 

2593.  Wirings.  Stam  Vnd  Wapenbvchli  Mit  allerhandt  offnen  vnd  bürgerliche 
heim  vnd  fchilten,  auch  abbildug  viler  vilerhandt  nation  drachte  vnd  kleidüg... 
in  druck  verfertigt.  Wie  fie  erftlich  vom  Heinrich  Wirings  in  Kupffer  geftoche 
angefangen,  vnd  volgentz  vom  Joh:  Hogenb.  volledet  worden  fint.  zu  CoUe 
truckts  Joh.  Bufsemecher ...  Kupfertitel  u.  8  BL,  z.  T.  in  Anlehnung  an  Theod. 
de  Bry.         PI.  ca.  80:100  (2  Bl.  hoch). 

2594.  Galle.  Prosopographia,  Sive  Virtvtvm,  Animi,  Cor- 
poris, Bonorvm  Externorvm,  Vitiorvm,  Et  Affectvvm  Vario- 
rvm  Delineatio,  Imaginibvs  Accvrate  Expressa  A  Philippo 
Gallaeo,  Et  Monochromate  Ab  Eodem  Edita:  Diftichis  ä 
Cornelio  Kiliano  Dufflaeo  illuftrata  (Antwerpiae).  4°.  Kupfer- 
titel, Widmung,  43  Bl:   Nr.  i 


-43,  4  S. 


AlleßTorien. 


2595.  Ophovius.  D.Catharinae 

Senensis  Virginis  ...  Vita  Ac 
Miracvla  Selectiora  Formis 
Aeneis  Expressa.  Antuerpiae 
Apud  Philippum  Gailaeum. 
1603...  Michael  Ophovivs... 
D.  D.  4°.  Kupfertitel,  4  S., 
Porträt,  32  Bl:  Nr.  I— XXXII, 
7  S.  Stecher:  Cornelius  Galle. 

2596.  Albizi.  Principvm  Chris- 
tianorvm  Stemmata  ab  An- 
tonio Albizio...  Opera  et 
Jmpens.  DominiciCustodis ... 
aerj  incisa.  Auguftae  Vinde- 
licor.  A.  1608...  foL  Vortitel 
(mit  Kupfer  auf  der  Rück- 
seite), Widmung  (hand- 
schriftl.  mit  farbig.  Wappen) ; 
mit  Kupfertitel  10  S.,  XLV  BL  bezw.  Doppelbl.  mit  Text  auf  d.  Rückseite,  7  S. 
Vignetten:    MK   (zsgez.)  =  Joh.  Math.  Kager;    Stecher:   RC.  =   Rieh.  Custodis. 

Wappen.     Stammbaume.     Städteansichten. 

2597.  Talenti.  Rofario  Di  Don  Crisostomo  Talenti...  In  Bergamo,  Per  Comino 
Ventura.     1609.     4°.      Titel,  2  S.  Text,   15  S.  Holzschn.  mit  Text.  —  Randleisten. 

2598.  PhilOStratus.  Les  Images  Ov  Tableavx  De  Platte  Peintvre  Des  Deux  Philo- 
strates Sopistes  Grecs  Et  Les  Statves  De  Callistrate  Mis  en  Francois  par  Blaise 
De  Vigenere  ...  Representez  En  Taille  Douce  en  cette  nouuelle  edition  Auec 
des  Epigrammes  für  chacun  d'iceux  par  Artvs  Thomas  Sievr  D'Embry  ...  A  Paris, 
Chez  la  veufue  Abel:  L'Angelier  ...  Et  La  veufue  M.  Gvillemot  ...  1615.  foL 
Kupfertitel,   16,  921   u.  47  S.  Text  bezw.  Kupfer,  3  Bl.  Kupfer.    Stecher:  Thomas  de 

Leu    U.   a.    Mythologie, 

2599.  Kieser.  Nova  Philotheca  Petrarchiana,  Continens  Aliqvot  124.  Artificiosas 
Figvras...  Das  ift:   New  Stammbuch.  Jn  welchem  CXXIV.  künftliche  Figuren,  fo  aufs 


Aus:  Amman,  Insignia  [2583]. 


2yS  Illustrirtc  Bücher 

Francifci  Petrarchae  Buch:  Welches  er  Troftfpiegel  in  gutem  Glück  intitulirt,  vnd 
in  Holtz  gefchnitten  zu  finden,  begreiffet.  Nun  aber...  von  Eberhard  Kiefern... 
in  Kupfer  gradirt,  an  Tag  gegeben...  Gedruckt  zu  Franckfurt  am  Meyn,  Vnd  bey 
Johann  Carl  Vnckel ...  dafelbften  zu  finden.    1620.    qu.4°.    Titel,  4  S.  (mit  Porträt), 

Titelkupfer,     124    Bl:    Nr.    I 124.    SinnbUdey.     spiele.     Ritter.    Landsknechte.    Randleisten. 

2600.  Morin.  Les  Armes  &  Blasons  Des  Chevaliers  de  l'Ordre  du  Sainct  Esprit 
Creez  par  Lovys  XIII...  Par  Jacques  Morin...  A  Paris  Chez  Pierre  firens... 
(Privileg:)   1623.     fol.     Kupfertitel,  4  Bl.  Text,  78  Bl.  Kupfer  mit  Text,  Privileg.  — 

Wappen.     Orden. 

2601.  Meissner.  Thesavrvs  Philo-Politicvs.  Hoc  eft:  Emblemata  Sive  Moralia  Po- 
litica...  Politifches  Schatz  Käftlein  [Erster — Achter  Theil].  ...  inventirt,  fürgebildet 
vnd  gantz  New  an  Tag  geben,  Durch  Daniel  Meifsnern  von  Commenthaw ... 
Sampt...  Abbildungen  der  fürnembften...  Refidentz:  auch  Reichs  vnd  Handelfs 
Stätten...  Vniverfitäten  vnd  Hohen  Schulen...  Der  Andern  Edition.  Zu  Franck- 
furt am  Mayn,  bey  Eberhard  Kiefern...  zufinden.      Anno   1624  [ — 1626.]...    qu.4°. 

2  Bde.  Je  i  Kupfertitel;  Theil  i:  Titel,  52  BL;  Theil  2:  Mit  Titel  14  S.,  52  BL; 
Theil  3:  Titel,  12  S.,  52  BL;  Theil  4:  Mit  Titel  14  S.,  14  S.,  52  Bl:  Nr.  1—52; 
Theil  5:  Titel,  11  S.,  52  BL;  Theil  6:  Titel,  10  S.,  Titel,  12  S.,  52  Bl:  Nr,  1—52; 
Theil  7:    mit  Kupfertitel  14  S.,    50  Bl:    Nr.  i — 19,    21 — 39,    41 — 52;    Theil  8:    mit 

Kupfertitel     18  S.,     48    Bl:    Nr.   I 21,    24,    25,    28 52.    Sinnbilder.     St'ddteansichten. 

2602.  De  la  Rocque.  Les  Blasons  Des  Armes  De  la  Royale  maifon  de  Bourbon  & 
de  fes  alliances  Recerchees  Par  le  Sieur  de  la  Rocqve  Le  Tout  graue  en  taille 
doulce  Dedie  Av  Roy.  A  Paris  Chez  Pierre  Firens...  1626.  fol.  Kupfertitel,  2, 
121  u.  I   Bl.  Text  mit  Kupfern,    2  BL  Kupfer.      Stecher:    Firens.   —    Wappen.    Orden. 

Krönungsfeier.      Vignetteyi.     Randornamente. 

2603.  Meissner.  Thesavrvs  Sapientiae  Civils,  fiue  Vitae  Hvmanae  ac  Virtvtvm 
Et  Vitiorvm  Theatrum.  Symbolis  Aeri  Incisis...  Confcriptum  a  Daniele  Meichs- 
nero...  Francofvrti  Anno  1626.  8°.  Titel,  Vorwort,  50  BL  Kupfer  mit  Text:  Nr.  I — L; 
mit  handschriftlichen  Ergänzungen.  —  Sinnbilder. 

2604.  AIciati.  Emblemi  Di  Andrea  Alciato...  Dal  Latino  Nel  Vulgare  Italiano 
Ridotti...     In  Padoua  per  P.  P.  Tozzi.     1626.     8°.      Titel,  6  u.  343  S.;    Holzschn. 

im    Text.    —    Sinnbilder. 

2605.  Boldoni.  Theatrvm  Temporanevm  Aeternitati  Caesaris  Montii  S.  R.  E.  Car- 
dinalis... Mediolanen.  Sacrvm  Octauio  Boldonio...  Avctore...  Mediolani,  Apud 
haer.  q.  Pacifici  Pontij,  Typis  Archiepifc.     1636.      fol.     Kupfertitel,   5,  5,    12,    183  u. 

3  S.  einschliesslich    7    BL;    Kupfer    im    Text.    Sinnbilder.     Büsten.     Jahreszeiten. 

2606.  Bernard.  Genealogie  De  La  Maison  Royale  De  Bovrbon.  Avec  Les  Portraicts 
Et  Les  Eloges  Des  Princes  Qvi  En  Sont  Sortis...  Par  feu  Mefsire  Charles  Ber- 
nard... A  Paris,  Chez  Nicolas  De  Sercy...   1644...  foL    Mit  Titel  53  u.  i  S.,  i  BL  — 

Stammbaum. 

2607.  Chifletius.  Les  Marqves  D'Honnevr  De  La  Maison  De  Tassis.  A  Anvers, 
En  L'Imprimerie  Plantinienne  De  Balthasar  Moretvs.  1645.  (Verfasser:)  lulius 
Chifletius.  fol.  Vortitel,  Kupfertitel,  Titelkupfer,  i  Bl.  Text  bezw.  Porträt,  2  BL; 
10,  256  u.  IG  S.  Text  bezw.  Kupfer,  u.  Schlussblatt.     Stecher:  W.  HoUar  u.  a.  — 

Wappen. 

[1795].  Callot.  Lvx  Clavstri.  La  Lvmiere  Dv  Cloistre.  Reprefent^es  par  Figures 
Emblematiques,  deffignees  &  grauees  par  lacques  Callot.  A  Paris,  Chez  Francois 
Langlois...    1646....     4°.     Titel,   2  S.,  27  Bl.  Text:  Nr.  i — 27,  mit  Kupfern.    Meaume 

234 — 260.    —    Sinnbilder. 


lUustrirte  Bücher  -370 

2608.  Marolles.  Tableavx  Dv  Temple  Des  Mvses;  Tirez  Dv  Cabinet  De  Feu  M^ 
Favereav...  Avec  Les  Descriptions ...  Composees  par  M"^  Michel  De  Marolles  ...  A  Paris, 
Chez  Nicolas  L'Anglois...  1655...  fol.  Kupfertitel,  Titel,  18,  477  u.  9  S.,  Porträt, 
58  Bl.     Zeichner:  Pierre  Brebiette  u.  a.  —   Gottheiten. 

2609.  Picart.  Neueröffneter  Mufen-Tempel,  welcher  das  allermerkwürdigfle  aus 
den  Fabeln  der  Alten  in  LX...  Kupfern  von...  Bernard  Picart  und  andern  kunft- 
reichen  Männern  vorftellet;  mit...  Erklärungen...  Nebft  einer  Vorrede...  Chriftoph 
Gottlieb  Stockmanns...  Amflerdam  und  Leipzig,  Bey  Arkftee  und  Merkus.  1754. 
(Kupfertitel:)  Amflerdam  Bey  Z:  Chatelain.  fol.  Vortitel,  Kupfertitel,  Titel,  10, 
165   u.  3  S.,   59  Bl.  (die  Erklärungen:  Nr.  I— LX;    Bl.  zu  Nr.  XXXIII  fehlt).      Meist 

Gegenstiche    des    vorigen    Werkes.    Gottheiten.     Uinrahmmigen. 

2610.  Menestrier.  L'Art  Des  Emblemes.  Par  le  P.  C.  Frangois  Menestrier  ... 
A  Lyon,   Chez  Benoist  Coral...   1662...   8°.     Titel,  6,  160  u.  4  S.,  8  Bl.      Stecher: 

Audran.    —    Sinnbilder. 

2611.  TypotiuS.  Symbola  Divina  &  Humana  Pontificum  Imperatorum  Regum;  Ex 
mufaeo  Octavii  de  Strada  civis  Romani.  Acceffit  brevis...  Ifagoge  Jacobi  Typotii. 
Arnhemiae,  Apud  Joh:  Fridericum  Hagium.     Anno   1666.     12°.     Mit  Titel  398  u. 

25    S.  Text    bezw.  Kupfer.    Sinnbilder. 

2612.  Ripa.  Iconologie,  Ou  Nouvelle  Explication  De  Plusieurs  Images,  Emblemes  & 
autres  Figures...  Divisee  En  Deux  Parties  Tiree  des  Recherches  et  des  Figures 
de  Cesar  Ripa,  Moralisees  Par  J.  Baudouin ...  A  Paris,  Chez  Louis  Billaine.  1677. 
(Kupfertitel:)  Iconologie  Ov  Les  Principales  Choses...  touchant  les  Vices  et  les 
Vertus...  Grauees  en  cuiure  Par  Jacqves  De  Bie,  Et...  expliquees  Par  I.  Bavdoin  ... 
4°.      Partie    i:   Kupfertitel,    Titel,   3,    14   u.  257  S.;  Partie  2:    Kupfertitel,  259  S.; 

Kupfer    im    Text.    Sinnbilder. 

2613.  Winter.    Verfcheyde  Nieuwe  en  Seer  Aardige  Geinventeerde  Compartemente 

en   Sinrycke    Emblemataas   of  Sinnebeelde ...    Livre  Des  Plus   Beiles  Devises   En- 

richies   Des   Fleurons  Et  Autres  Ornements  Nouvellement   Inventes  etc Par... 

A.  de  Winter...  t'Amfterdam   by  Ysack  Greve...    Tome  Premier  [Second].     qu.4°. 
Mit  Kupfertiteln  24  Bl:  Nr.  i — 24.  PI.  ca.   140:185.  —   ShmHider. 

2614.  Kraus.  Hiftorifcher  Bilder-Bibel  Erfter  [ — Fünffter]  Theil...  gezeichnet  und 
in  Kupffer  geflochen  von  Johann  Ulrich  Krauffen  Jn  Augfpurg  Anno  1700.  fol. 
Je  I  Titelkupfer  u.  Kupfertitel;  Theil  i:  4  S.,  22  Bl:  Nr.  i — 22;  Theil  2:  22  Bl: 
Nr.  23 — 44;    Theil  3:    33  Bl:   Nr.  45 — 76;    Theil  4:    36   Bl:  Nr.   77—112;    Theil  5: 

23    Bl:    Nr.    113 135.  PI.    ca.    275:165.    BibeUcenen.      Vignetten.      Umrahmungen.     Engel 

2615.  Templutn  Virtutis  Immortalibus  Honoribus...  Principis...  loannis  Ernesti,  Ex 
Comitibus  De  Thun,  Archi-Episcopi  Salisburgensis ...  Consecratum  Ab  Univerfi- 
tate  Benedictina  Salisburgenfi ...   1707...   Salisburgi,  Typis  Joannis  Jofephi  Mayr... 

fol.       Titelkupfer,    Titel,    2    U.  36    S.,    7    Bl.    —     Tugenden. 

2616.  Kraus.  Biblifches  Engel-  u.  Kunft  Werck...  Zufammen  getragen,  in 
Kupffer  geftochen  und  verlegt  von  Johann  Ulrich  Kraufe...  Jn  Augfpurg.  Anno 
1715  ...    fol.      Kupfertitel,    Titelkupfer,    30    Bl:    Nr.    i — 30.  PI.  ca.  280:170.   — 

Engel.     Vignetten. 

2617.  Rogg.  Encyclopaedia ,  Oder:  Schau-Bühne  Curieufer  Vorflellungen  Von 
vielerley  Art  aufsgebildeter  Kupffer  -  Figuren  ...  Vorgeflellet  und  verlegt  von 
Gottfried  Rogg,  Mahlern.  ErRer  [Zvveyter,  Dritter]  Theil.  Augfpurg,  druckts 
Andreas  Mafchenbauer  [J.  G.  Brechenmacher]...  An.  1726.    qu.4°.    Theil  i:  Kupfer- 


380  Illustriite  Bücher 

titel,   mit  Titel  20  S.,   12  BI:   Nr.  I— VI,  I— III,  I— III;  Theil  2:  Mit  Titel  S.21— 40, 
12  Bl:   Nr.  I— VI,  I— III,   I— III;   Theil  3:   Titel,  S.  41—62,  12  Bl:  Nr.  I— VI,  I— III, 

I,    I,    III.       Stecher:    Melchior    Rein,    Gottf.    PfaUZ    U.  a.    —    Medaillons.     Kleinoruament. 

2618.  Hoet.  Taferelen  Der  Voornaamste  Geschiedenissen  Van  Het  Oude  En  Nieuwe 
Testament,  En  Andere  Boeken,  ßy  De  Heilige  Schrift  Gevoegt,  Door  De  Ver- 
maarde  Kunstenaars  Hoet,  Houbraken,  en  Picart  Getekent,  En  Van  De  Beste 
Meesters  In  Köper  Gesneden,  En  Met  Beschrijvingen  Uitgebreid.  Het  Eerste 
[Tweede,  (Derde)]  Deel.  In's  Graavenhaage,  By  Pieter  De  Hondt.  1728...  (Kupfer- 
titel von  Deel  i :)  Figures  De  La  Bible  a  Amsterdam  Chez  ß.  Picart...  1720.  fol. 
3  Bde.  Deel  i:  Kupfertitel,  Titel,  Widmg.,  148  u.  2  S.,  71  Bl.;  Deel  2:  Titel, 
S.  149—280  u.  14  S.,  71  BL;  Deel  3:  Titelkupfer,  mit  Titel  160  S.,  i  BI.  Widmg., 
70  Bl.     Stecher:  I.  Baptiste,  Gl.  Duflos,  Fonbonne,  B.  Picart,   L.  Surugue, Thomas- 

sin,    I.  van  Vianen    U.    a.    —    BUelsceneu.     Vignetten. 

2619.  Picart  (Bern.).  Titelumrahmung  u.  24  Bl.  umrahmte  Illustrationen  zu  Homers 
Ilias,  Figur  A — Z,  bez:  B.  Picart  inv.,  Durenii  excud.  1753  (z.T.:  W.  C.  Mayr 
Sculp.).     Nachstiche.         PI.  ca.  220: 160.      Dazu  24  Bl.  der  Originalfolge  (B.  Picart 

delin.    1710).    —    Mytlwlogie.     Ujnrahimmgen. 

2620.  Frangois.  Spectacles  Des  Vertus,  Des  Arts  Et  Des  Sciences...  Dans  Les 
Palais  Des  Dieux...  Taille-douce ...  Par  Francois...  Palais  D'Apollon,  \".^  Partie... 
A  Paris,  chez  Francois...  A  Nancy,  chez  Nicolas...  Et  ä  Lyon,  chez  Pariset... 
[1757].     fol.     Kupfertitel,  Widmung,  7  Bl.  Text,   7  Bl.  Kupfer.      Zeichner:  Benard, 

J.   L.   Bovet,     C.   Eisen.    Umrahmungen. 

2621.  Watelet.  L'Art  De  Peindre.  Poeme...  Par  M.  Watelet...  A  Paris,  De  l'Im- 
primerie  de  H.  L.  Guerin  &  L.  F.  Delatour...  1760...  4°.  Mit  Titelkupfer  (Pierre 
inv.)  u.  Titel  XIX  u.  144  S.;  Kupfer  im  Text.  —   Vignetten. 

2622.  Ripa.  Iconologia  Del  Cavaliere  Cesare  Ripa  Perugino.  Notabilmente  accre- 
fciuta  d'lmmagini,  di  Annotazioni,  e  di  Fatti  Dali'  Abate  Cesare  Orlandi...  Tomo 
Primo  [ — Quinto].  In  Perugia,  1764  [1767].  Nella  Stamperia  Di  Piergiovanni 
Costantini ...  4°     5  Bde.     Je   i  Titel;  Tomo  i:  2  Porträts,  mit  Titel  XLVIIl,  430  u. 

1  S.;    Tomo   2:   2  u.  447  S.;  Tomo  3:  2  u.  495  S.;  Tomo  4:  2  u.  471  S.;    Tomo  5: 

2  U.   460  S. ;     Kupfer    im  Text.    Sinnbilder.     Allegorien.      Sibyllen. 

2623.  Dorat.  Oeuvres  completes  de  Dorat...  A  Paris  chez  Sebastien  lorry... 
1767 — 1777.  8".  Haupttitel  fehlt;  16  Bde.  mit  Sondertiteln,  ohne  fortlaufende 
Band-Bezeichnung.  Porträt,  48  Bl.  Kupfer  u.  zahlreiche  Vignetten;  es  fehlen  4  Bde. 
Zeichner:  Gh.  Eisen,  C.  P.  Mariliier,  F.  M.  Queverdo;  Stecher:  J.  Aliamet, 
C.  Baquoy,  E.  de  Ghendt,  N.  Le  Mire,   L.  I.  Masquelier,  D.  Nee,   N.  Ponce  u.  a.  — 

Vignetten. 

2624.  Samlung  aller  Denkmale  des  Weftphälifchen  Friedens,  welche  vom  Jahr  1650 
an,  bifs  1789,  hauptfächlich  in  biblifchen  Friedens-Gemählden ,  der  Evangelifchen 
Schuljugend  Zu  Augsburg  find  ausgetheilt  worden.  Am  Schlufs  diefes  Werks, 
Zur  Vollftändigkeit  defselben,  famt  einer  Vorrede  und  dreyfachem  Regifter,  mit 
diefem  Titelblatt,  auf  das  Kinder-Friedensfeft  1790;  von  der  Pfarr-Kirche  zu  den 
Barfüfsern,  beforgt.  (Auch  mit  dem  älteren  Titel:)  Pacis  Avgvstae  Memoria 
Avgvstana.  Erneuertes  Augfpurgifches  Friedens  Gedächtnufs ...  Gedruckt  zu  Augf- 
purg  bey  Andreas  Erffurt.  Im  Jahr  Chrifti  1678.  qu.fol.  Kupfertitel,  2  S. 
Vorwort  (1790),  2'"  Titel  u.  5  S.,  137  Bl.  Kupfer  mit  Text,  3  Bl.  Text,  4  Bl.  Kupfer 
mit  7  PI.  Zeichner:  I.  Phil.  Haid,  A.  Drentwett,  P.  Decker,  Eichler  jun.,  Carl 
Remshart,  loh.  Andr.  u.  Joh.  Gottfr.  Thelott  u.  a.  Stecher:  Chriftoph  Friedr.  Hoer- 
mann  de  Guttcnberg,  M.  Küsel,  Lconh.  Ileckenauer,  Mart.  Engelbrecht,  Georg  Leop. 
Hertel,  Gottfr.  Pfautz,  ßalth.  Sigism.  Setlezky,  loh.  Math.  Steidlin  u.  a.  —  BibeUcenen. 


lUustrirte  Bücher  5 gl 

2625.  Gravelot  et  Cochin.     Iconologie  par  Figures  ou  Traite  complet  des  Allegories, 

Emblemes  &c Par  M.  M.  Gravelot  et  Cochin.      Tome  I  [ — IV].     A  Paris  Chez 

Lattre...  (T.  i,  S.  II:)  imprime  en  1791  ...  12°.  4  Bde.  Je  i  Vortitel  u.  Kupfer- 
titel; Tome  i:  2  Porträts,  XV  u.  99  S.,  45  Bl.;  Tome  2:  112  S.,  49  Bl.;  Tome  3: 
106  S.,  49  Bl.;  Tome  4:  167  S.,  59  Bl.  Stecher:  I.  Aliamet,  Baquoy,  P.  P.  Chof- 
fard,  E.  De  Ghendt,  N.  Le  Mire,   L.  I.  Masquelier,  D.  Nee,    N.  Ponce,  A.  de  Saint- 

Aubin    U.  a.     SmtiMlder.        Eigcnscliaften.       Elemente.      Erdteile.       Glück.       Jahreszeiten.      Künste. 

Länder.  Laster.  Lebe7isalter.  Mofiate.  Pla7ieten.  Sinne.  Stddtean  sichten.  Tageszeiten.  Teinperaniente . 
Tngendcn.      Weltgegenden.      Wissejischa/ten. 


16  e.  Blichornament. 

2626.  Initialon.  Sammlung  von  gemalten  gothischen  Initialen  aus  dem  15.  u.  16.  Jahr- 
hundert. 

2627.  InitiaiGn.     Sammlung  von  Druck-Initialen  aus  Büchern  des  15. — 18.  Jahrhunderts. 

2628.  Titelblätter.  Sammlung  verzierter  Titelblätter  in  Holzschnitt,  aus  Druckwerken 
des  16. — 18.  Jahrhunderts.  Darunter  Blätter  von  A.  Dürer,  H.  Holbein,  Urs  Graf, 
L.  Cranach,   D.  Hopfer,  Virgil  Solls,  u.  a. 

2629i.  Titelkupfer.  Sammlung  von  Titeln  u.  dergl.  in  Kupferstich,  aus  dem  17.  und 
18.  Jahrhundert.  Darunter  Blätter  von  Michel  Le  Blon,  J.  u.  P.  Le  Pautre,  S.  Le 
Giere,  J.  Berain,  P.  Decker  d.  J.,  F.  Boucher,  H.  Gravelot,  Gh.  Eisen,  J.  M.  Moreau, 
D.  Chodowiecki  u.  a. 

2630.  Illustrationen.  Sammlung  von  meist  figürlichen  Buch-Illustrationen  in  Holz- 
schnitt und   Kupferstich,  aus  dem   15. — 18.  Jahrhundert. 

2631.  Vig^netten.     Sammlung  von  Vignetten,  Leisten  u.  dergl.,   aus  Druckwerken  des 

16. — 18.  Jahrhunderts. 

2632.  OrteliuS.  Sammlung  von  Ausschnitten  von  Vignetten,  meist  in  Form  von 
Kartuschen,  aus  den  Atlanten  von  Ortelius  und  Waghenaer. 

2633.  Vignetten.  24  Bl.  Vignetten  aus  verschiedenen  Werken  des  17.  u.  18.  Jahr- 
hunderts.    Moderne  Abdrücke. 

2634.  Picart.  34  Bl.  mit  40  PI.  verschiedene  Vignetten,  z.  T.  mit  figürlichen  Scenen. 
Meist  bez:  B.  Picart  inv.  et  sculp.  [bezw.  direx.,  del.]  Daten  1175— 1732.  Zum 
Teil  moderne  Abdrücke. 

2635.  Trauervignetten.  Sammlung  von  Trauervignetten  mit  Katafalken,  Särgen, 
Wappen  und  Allegorieen;  meist  aus  dem  18.  Jahrhundert.  Darunter  Blätter  von 
J.  J.  Preisler,   G.  Lichtenfteger  u.  a. 

2636.  Buchdruckerzeichen.  Sammlung  von  Buchdruckerzeichen  (Signeten)  aus  dem 
15. — 18.  Jahrhundert. 

2637.  Ex  libris.     Sammlung  von  Bücherzeichen  (Ex  libris). 

2638.  Wappen.      Sammlung  von  Wappen   in   Holzschnitt  u.  Kupferstich. 


Israel  von  Meckenem. 


=^ 


^.^-7:^^,..  Wm. 


Jy. 


Aus:   Flötner,   Maureskenbuch  [46] 


Namen  -  Register 


A  B,  um   1610,  siehe  A  P 
A  D,  um   1608,   Frankreich 

Schwarzornamente  504 


•%f74- 


A  G    •aGV.,  um   1574,  Deutschland 

Handschrift  2278 
A  G,  um  1646,  Frankreich,  siehe  Le  Provancal 


A  L 


""Ei" 


um   1535 


Kapitelle  1371 


ALP  siehe  Le  Provancal 
A   P,  um   1604,  Nürnberg 

Gefässe  und  Rahmen  628 
A.  R.  P.,  um   1740,  Deutschland 

[Stickmuster]  907.  90S 
Abbati,  Niccolo,  um   15 10— 1570,  Bologna,  Fon- 
tainebleau 

Gemälde   1755 

Abbildung 

[des  Schauplatzes  zu  Onoltzbach]  1705 

Aberli,  Joh.  Ludw.,  um   1740,   Schweiz 
Landschaften   1836 

Abreibungen 

Beschläge  (Art  der  de  Ery)  415 
kleine  Schmuckflächen  436 
Gravirornamente  48S 
Gewehrornamente  536 
Messergriffe   595 
gepunzte  Schalenboden  619 

Achen,  Joh.  van,   1552  — 1615,  Deutschland 

[Zeichner]   1468 
Adam,  L.  S.,   1700— 1759,  Nancy,  Paris 

Recueil  de  scuiptures  antiques   1912 
Adam  a  S.  Stephano,  um   1730,  Deutschland 

Anweisung  2343 
Adami,  Hannib.,  um   1665,  Italien 

[Oratio]  2216 

Ornamentstichsammlung  Berlin. 


Afbeeiding 

der  eere-poorten  2027 

der  vreugdebedryven  2031 
Agnelii,  Bart,  de,  um  1620,  Italien 

Rankenfijllungen  339 
Agnelii,  Jac,  um   1736,  Ferrara 

Nozze  di  Francesco  Steffano  2141 
Aillard,  um   1775,   Paris 

[St.]  299 
Alagarda,  um  1744,  Italien 

[St.]   572 

Albani,  Franc,   1578  — 1660,  Italien 

Fornix  imaginibus  illustratus   1693 
Alberti,  Andr.,  um   1620,  Italien 

Perspectiva   1659 
Alberti,  Cherubino,    1553 — 1615,   Rom 

Figuren   1783 

[Kupfertitel]   1652.     [St.]  720.  723 

Alberti,  Leone  Batt.,  um    1400 — 1470,   Florenz 
Architettura   1250 
Architecture   125 1 
Temple  de  Malateste   1334 

Albertolli,  Ferd.,  um   18 IG,   Mailand 
[St.]   1337.  2033.  2258 

Albertolli,  Giocondo,  um    1780,   Mailand 

Ornamenti  diversi  (Decorazioni)  38 

Albertolli,  Raff.,  um   1800,  Mailand 
[St.]  2258 

Albini,  D.  M.,  um   1740,  Italien 

Disegni  moderni  di  gioiglieri  572 

Albizi,  Ant.,  um    1600,   Florenz 

Principum  stemmata   2596 

Albrecht,  um   1791,   Deutschland 
Krönung   Leopold  II.  20S1 

Albrecht,  C,  um    1700,  Dresden 
[St.]   1027 

Albrecht,  Joh.  Christoph,  um   1760,  Nürnberg 
Anweisung  zur  Schreibkunst  2361 
Elementa  Calligraphiae  2363 
SchÖn-Schreib-Kunst  2370.  Züge  2371 

25 


386 


Namenregister:  Alciati  —  Aspruck 


AIciati,  AiKlr.,  um    1530,  Mailand 

Emblematum  libellus  2567 

Emblemata  (Lyon)  2570 

Emblemi  (Padua)  2604 
Aldegrever,  Ileinr.,   1502— um   1555,   Soest 

Hochfüllung  und  Säbelscheide  43"^ 
Aldrich,  llcnr,  um   1789,  Oxford 

Elementa  architecturae  civilis   1109 
Alfiano,  Epifanio,  um   1600,  Florenz 

[St.]  2473 
Algardi,  Aless.,   1602 — 1654,  Bologna,  Rom 

[Pabstwappen]  730 
Aliamet,  Jacques,    1726  — 1788,  Paris 

[St.]    281.    1210.   2625 
Allais  de  Beaulieu,  Jean,   vor   1648,    Frankreich 

Grammographie  2419 

L'art  d'ecrire,  siehe  S.  356:  [2422] 

Allard,  Carel,  um   1700,  Amsterdam 

Honslaardyk   1353 

Neerlands  Veldpracht   15S0 
Allen,  Anne,  um   1760,  Paris 

[St.]  279 
Allon,  Adelaide,  um   1770,   Paris 

[St.]  294 
AllOUls,  um   1730,  Paris 

[St.]   16 
Alphabet 

en  escritures,  siehe  S.  355:  [2410] 
Altoviti,  Giov.,  um   1610,  Italien 

Essequie  di  Margherita  d'Austria  2193 

AmiCOni,  Jac,    1675— 1752,  Venedig  u.  a. 

Figürliche   Darstellungen   1842.   1843 

Amman,  Jost,   1539—1591,  Nürnberg 
Biblische  Figuren  2578 
Insignia  majestatis  2583 
Catalogus  gloriae  mundi  2584 
Kartenspiel  2590 
[St.]   1650 

Ammannati,  Bart,,    151 1  — 1592,   Florenz 

|Baukunst]    1319 
Amphiareo,   Vespas.,  um    1550,   Ferrara 

Opera  2456.  2457 
Anckermann,  B.  C,  um  1730,  Augslmrg 

Bauten   1068 
Andrade  de  Figueircdo,  um    1720,  Spanien 

Nova  escola  2526 
Andrea,  Nie,  um  1583,  Wien 

[St.]  804 

AndrieSSen,  Andr.,   um  1751,  Niederlande 

Inhuldiging  van  Willem  Karel  Henrik 
Friso  2028 
Androuet  Duccrceau  siehe  Ducerceau 

Angelis,  Paulus  de, 'um   1625,  Rom 

Basilicae  S.  Mariae  descriptio   1290 
Basilicae  Vaticanae  descriptio   1300 


Angler,  P.,  um  1750,  Paris 

[St.]   278 
Anleitung 

[zur  Fractur-Schrifft]   2319 

Antiquitas 

[Hildesina]  632 
Antolini,  Giov.,  um   1814,  Mailand 

Opera  d'architettura   1337 
Antonini,  Carlo,  um  1780,  Rom 

Manuale  di  ornamenti   367 

[St.]   1331 
Antonozzi,  Leopardo,  um  1630,  Rom 

Caratteri  2476 

Anweisung 

zu  Schreiben  2349 
[zur  Stickerey]  914 
Aquila,  Franc,  um   1690-  1710,  Rom 

Stylobates  columnae  Anconianae,  siehe 

S.  289:  [1906] 
[Zeichneru.St.]  730.1678.  i697.[i9o6]. 1907 

Aquila,  Pietro,  um   1675,  Rom 

[Zeichner  u.  St.]  1677.  1690.  1691.  2183 

Aquino,  Carolus  de,  um   1702,  Rom? 

Exequialia  Jacobi  II.   2224 
Arabesques  303 
Arcadie 

[hollandaise]   1356.   1357.   1358.   1359 
Architectura 

antiqua,  siehe  S.    164:  [loot] 
Architecture 

ä  la  mode  8 

de  la  maison  de  ville  d'Amsterdam  1355 

[moderne]    1197 
ArCOS,  Duca  d',  um   1770,   Neapel 

[Feste  in   Napoli]  2153 
Arenas,  Diego  Lopez  de,  um  1630,  Spanien 

Compendio  de  la  carpinteria  813 

Argenville,  A.  J.  Desallier  d',  um   1700,  Paris 

Theorie  du  jardinage   1585 
Aringhi,  Paolo,  um   1650,  Rom 

Roma  subterranea  9S3 
Armes 

triomphantes  de  le  duc  d'Espernon  201 1 

Arnold,  Joh.  Ulr.,  um    1650,  Augsburg 

[St.]   795 
Arnoldt,  Georg,  um    1586  — 1596,  Ansbach 

Schwarzornamente  417 
Arrivet,  P.  N.,  um   1765,   Paris 

[St.]  287 
Art 

of  architecture  1097 

de  batir  les  vaisseaux  872 
AsiniuS  siehe  Lasne 
Aspruck,   Franz,  um    l6oo,  y\ugsburg 

IZeichner)   146S 


Namenregister:   Aubert  —  Barbaro 


387 


Aubert,  M.,  um  1740,  Paris 

[St.]   238.   1708 
Aubin,  um  1740,  Paris 

[St.]  2431.  2432.  2435 
Auble,  L.,  um   1750,   Frankreich 

Fruits  et  fleurs   1961 
Aubry,  Abr.,  um   1650,  Deutschland 

[St.]  58.  1473 
Aubry,  Claude-Guillot,   1703— 177 1,  Paris 

[Baukunst]   1207.   1227 
Auden  Aerde,   Rob.  van,  um   1710,   Gent,  Rom 

[Zeichner  u.  St.]   1674.   1907.   1930 
Audibert,  Camillo  Maria,  um   17 10,  Italien 

Regiae  villae   13 17 
Audran,  Benoit  I,   1661 — 1721,  Lyon,  Paris 

[St.]    1195.  1237 
Audran,  Benoit  11,   1698— 1772,  Paris 

[St.]    16.   225.  229.   690.    1708 
Audran,  Charies,    1594— 1674,  Paris 

[St.]   1699 
Audran,  Claude  I,  um  1622,  Lyon 

[St.]    [2000]  : 
Audran,  Claude  II,   1639— 1684,  Lyon,  Paris 

[Gemälde]    1716 
Audran,   Gerard,   1640 — 1703,  Lyon,  Paris 

[St.]  203.  1163.  1681.  1697.  1709. 1711. 1717 
1718.    1826.    1884.   2610 
Audran,  Jean,   1667— 1756,  Lyon,  Paris 

[St.]   1237.  2059    , 
Augspurg 

[das  hochbeehrte]  2049 
Augustino  da  Siena,  um   1560,  Italien 

Opera  2459 
Aureli,  Aurelio,  um   1690,  Italien 

Favore  de  gli  dei  2128 
Aureri,  Franc,  um  1575,  Crcmona,  Rom 

[St.]   2460 

Aussichten 

des  Lustschlosses   Ludwigslust   io86 
Aveline,  A.  (=  Antoine  II?),  um  1720—  1728,  Paris 

|St.]    1195.   1197.   1224.   1671 
Aveline,  Antoine  I,    1662 — 17 12,  Paris 

Grottes  u.  Lattenwerk,  siehe  S.244:[7] 

Ansichten  von  Paris   11 78 
Aveline,  Antoine   II,  um   1736,  Paris 

[St.]  237.  244 
Aveline,  Piene  (d.  J.f),    1710— 1762?,   Paris 

Jahreszeiten   1839 

[St.|   14.  16.   1231.   1708.   1850.   1854 
Avenue  siehe  Aveline. 
Avril,  Jean  Jacques,  um   1770,  l'aris 

Cahier  de  vases  710 

[St.]  279.  1963.  1966 
Ayres,  John,  um   1700,  England 

Schreibvorlagen  2390 

[Schrift]  2395 


B  .  .  .,  um   1777,  Paris 

Cahier  de  serrurerie  781 
B  C,  um    1560,  Niederlande 

[Maske]  378 
Babel,  um    1740— 1770,  Paris 

Dessein  de  hülfet,  siehe  S.  142:  [25] 

Ornamente  263.  264.  265,  266 

Desseins  de  balcons  776 

[Buchornament]    1231.   1673.  1892.  2146 

[St.]  16.277.564. 1203. 1204. 1207.1553.2026 
Babin,  um   1750,  Paris 

Ornamente  268 

Livre  de  10  feuilles  768 
Bachelier,  Jean  Jacques,  um   1770,  Paris 

Collection  de  cul  de  lampes  2S6 
Bacqueville,  P.  P.,  um   1720,  Paris 

Stickereien  922 
Badollet,  Abr.,  um   1700,  Frankreich 

Uhrteile  und  Dosendeckel  554 
Bändel  Werck  Büchlein  757 

BaerS,  Jan,  um  1760,  Niederlande 

Kabinet  2518 
Bailly,  J.,  um   1670,  Paris 

Fleurs  1957 
Baldi,  Lazaro,   1623 — 1703,  Italien 

Deckenbilder  1714 
Balechou,  Jean  Jos.,  um   1750,  Paris 

[St.|    16.    232.    1854 
Ballin,   Claude,  um   1670,  Paris 

[Bronze-Vasen]    1163 
BalteserS,  Floris,  um   1600,  Niederlande 

Kleinornamente  579 
Baltzer,  Joh.,  um    1775,   Leipzig 

[St.]   112 
Bance,  der  Ältere,  um    1810,   Paris 

[Möbel]  315 

Bang,   Georg,  um    1600,  Nürnberg 

Newes  GrotesskenbiJchlein  441 
Bang,  Hieronymus,    1553 — 1630,  Nürnberg 

Kleinornament  439 
ßang,  Theodor,  um    1600,    Nürnberg 

Kleinornament  440 
Baptiste  siehe  Monnoyer 
Baquoy,  C,  um   1730—1790,  Paris 

[St.]    16.    24.   280.   692.    121 1.    1762.  1892. 
2623.    2625 
Baquoy,  Maurice,   1730  — 1790,   Paris 

[St.]    1192 
Baratta,  Giov.  Mar.,  um   1660,  Rom 

I Pabstwappen|   730 

[Baukunst]    1313 
Barbaro,  Dan.,  um   1560,   Italien 

Pratica  della  perspettiva   1651 

[Hrsg.]  964 

25* 


388 


Namenregister:  Baibault  —  licauvais 


Barbault,   Jean,   um    1775,   l'aris 

Recueil  de  monumens  anciens  994 

Vues  des  antiquitc's  romaincs  999 

Edifices  de  Rome   1326 
Barbedor,  Louis,  um   1640,   Frankreich 

Ecritures  2417 

|Schrift|   2395.  239S 
Barbet,  J.,  um   1630,  Frankreich 

Livre  d'architecture   1142.    1143 
Barbiani  di  Belgiojoso,  Franc,  um  1740,  Mailand 

Funerale  dell'  Imperadore  Carolo  VI. 
2242 
Barbieri,  Giov.  Franc,  genannt  Guercino,    siehe 

Guercino 
Barcellon,  Juan,  um   1790,  Madrid 

Cartilla   1S96 
Bare,  Jean,  um    1610,   Frankreich 

I  Schlosserarbeiten  I  741 
Bargagli,  Scipion,  um   1580,  Venedig 

Imprese  2591 
Barigioni,  Filippo,  um    1720,   Rom 

[Pabstwappenj   730 

[CatafalcoJ  21 83 
Barlaeus,  Caspar,  um   1638,  Amsterdam 

Medicea   hospes  200S 
Barletta,  Tom.,   um    1541,   Italien 

|GrotteskenJ  322 
Barlow,  J.,  um  1790,  London 

|St.]   855 
Barriere,  Dom.,  um    1650,   Marseille 

Villa  Aldobrandina   1565 

|Brunnenj   siehe  S.  233:   [982] 

|Titelkupfer|   1301.     |St.J  2210 
Barthelemy,  um  1760 

jMosaique  de  Palestrinej    1761 
Bartoli,  Pictro  Santi,    1 635  — 1700,  Rom 

I.ucerne  sepolcrali  729 

Antichi  sepolcri  989 

Sigismundi    profectio,    siehe    S.  288: 
[1683].   1900 

Recueil  de  peintures  antiques   1761 

Romanorum  antiquitatum  vestigiaigos 

Colonna  Trajana   1906 

Columna    Antonino    dicata,   siehe  S. 
289:  I 1906I 

|St.|   1679.   1683.   1907.  2216 
BartolOZZi,  Franc,   1730— 1815,   Italien,  London 

|St.|   42.    365.    1616.    1750 

Basilica 

Carolina   10S3 
BaSOli,  Ant.,  um   1825,  Bologna 

Raccolta  di  prospettive   1767 

Compartimenti   di  camere   1768 
BaSSaeUS,  Nicolaus,  um    1570,   Frankfurt 

Ncuw   Modclbuch   891 
Bassi,   Mart.,  um   1570,  Mailand 

Dispareri   1281 


Bast,   L.  A.  M.  de,  um    iSio,  (ient 

Are  de  triomphe  2034 
Baudet,  Steph  ,  um   1700,  Paris 

|St.  I    1476.    1707 
Baudouin,  um    1750,  Paris 

Desseins  de  harnois,  siehe  8.146:  [874] 
Baudouin,  J.,  um   1670,   Frankreich 

|lconologie|    2612 

Bauduin,  A.  F.,  um  1680— 1700,  Paris,  Niederlande 

|^Zeichner|    1349.     |St.]    11 75 
Bauer,  um    1780,  Deutschland 

Ouvrages  de  menuiserie  850 
Bauer,  Joh  ,  siehe  Baur 
Bauernfeind  siehe  Baurenfeind 
Baumann,   David,  um   1690,  Augsljurg 

Neues  Buch  von   Gold- Arbeit  471 
Baumann,  Jos.,  um   1750,  Augsburg 

Schlosserarbeiten  772 

Baumgartner,  Joh.  Jac,  um    1725,   Augsburg 
Kleinornamente  4S4 
Laub-  und  Bandlwerck  642 
Inventionen  von   Kirchen-  und  Tafel- 
Arbeit  643 

Baumgartner,  J.  W.,  1712— 1761,  Augsburg 
Ornamente  und  Figuren   118 
Allegorie  auf  den  Sommer  1856 
[Batavus]   103 

Baur,  Joh.,  um   1750,  Augsburg 
Ornamente  134 
Gefässe  und  Geräte  650 
Altar  1550 

Baur,  Joh.  Wilh.,  um    1620,  Deutschland 

Figüriiches,  Ansichten  1806.  1807. 1808 

Baurenfeind,  Michael,  um   1720,   Nürnberg 

Wieder-Herstellung  derSchreib-Kunst 
2329.  2330.  2331.  2332.  2333 

Capital-Alphabet  2345 

Buchstaben  2346 

Versal-Alphabet  (Handschrift)  2347 

Vorschrifftlein  234S 
BayfiuS,  Laz.,  um   1530,  Frankreich 

Annotationes  2566 
Beale,  J.,  um   18 10,  London 

[St.|  2408 
BeaUChesne,  J.  de,   um    1590,   Frankreich 

I  Schrift  I    2494 
Beaugrand,  Jean   de,  um    1600,   Paris 

Poecilographic    u.    Panchrestographie 
2413 
Braujoyeulx,  BaU.  de,  um    1582,  Frankreich 

Balet  comique  de  la  Royne  2090 
Beaulieu,  Sieur  de,  um   1599,  Frankreich 

Exemplaires  241 1 
Beauvais,  Jacques,  um   1760,   Paris 

Livre  de  vases  694 


Namenregister:  Beauvais  —  Bergmiüler 


BeauvaiS,  Nie.  Dauph.  de,  um  1700 — 1750,  Paris 

|St.|  16.  238.  1701.  1708.  1747.  1892.2059 
BecanUS,  Guilm.,  um   1636,  Niederlande 

Ferdinand!  introitus  2007 
Becerra,  Jos.  Xav.,  um   1761,  Mexico 

jEncomium  Mariae  Amaliae]  2252 
Beck,  T.  G.,  um   1710,  Augsljurg 

[St.]    1036 
Becker,/^ W.  G.,  um   1790,  Deutschland 

I  Garten  zu  Beloeill   1623 
BedeSChini,  Franc,  um   1680,  Aquila 

Ornamente  357 
BedigiS,  um   1760,  Paris 

Art  d'ecrire  2438 

IHrsg.j  2439 
Beduzzi,  Ant,  um  17 10,  Bologna,  Wien 

Altäre   1527 
Beer,  Amalia,  um   1720,  Nürnberg 

Frauenzimmer-ErgÖzung  900 
Beger,  L.,  um   1710,  Deutschland 

Abriss  des  Altars   1523 

Thesaurus  Brandenburgicus   1926 

|St.|  78.  481.  638.   1525.   1733 
Beham,  H.  S.,   1500— 1550,  Nürnberg 

Ornamente  45 

Pokale  605 
Bein,  Hertzig  van,  um   1590,  Niederlande 

Schwarzornamente  580 
Beitier,  Math.,  um   1582  — 1614,  Ansbach 

Kleinornament  444 

I  Gegenstich  I  454 
Belau,  R.  B.,  um   1725,  Augsburg?  Wien? 

[St.]    1047 
Bella,  Stefano  della,   1610^-1664,   Florenz 

Ornamente  342.  343. 344-345-  346. 347-  348 

Figuren,    Landschaften,  siehe  S.  276: 
[344].   1809.   1810 

Vasen   725 

Entrata  dell'  Ambasciatore  2005 

Esequie  dell'  Ferdinando  II  2201 

Festlichkelten,  siehe  S.  31S:  [1809] 

[St.]   1609.  2109 
Bellay,  um  1750,  Paris 

Pensees  d'ornemens  259 
Bellezze 

de  recami  930.  931 
Bellicard,  C,  um   1750,  Frankreich 

jPhaniasie-Architektur|    1892 

|St.]   1237 
Bellori,  Giov.  Pietro,  um   1670  — 1680,  Rom 

Fragmenta  vestigii  986 

Arcus  Augustorum  988 

jLucerne  sepolcrali]   729 

|Psyches  et  Amoris  fabula]    1680 

|Sigismundi    profectio]     siehe    S.  288: 
[1683].   1900 


[Romanarum     antiquitatum     vestigia] 
1905 

[Colonna  Traiana   1906] 

Columna    Antonino    dicata,    siehe  S. 
289:  [1906] 
Benacci,  Vittori,  um   1599,  Italien 

Apparat!  in  Bologna  1992 
Benard,  um  1760,  Paris 

Möbel  und  Tafelwerk  841 

[Zeichner]   777.  2620.     |St.]   702.  844 

Benard,  J.   F.,  um   1700,  Paris 

[St.]   6 
Benedetti,  Elpidio,  um   1660,  Italien 

Pompa  funebre  al  Card.  Mazarini  2210 

Trauerdekoration  für  Anna  v.  Oester- 
reich  2212 
Benoist,  A.,  um   1750 — 1770,  Paris,  London 

I  Festzug]   2146.     |St.  I    28S 
Benoni,  Germano,  um   17 14,  Italien 

La  maestä  coronata  2179 
Bentz,   J.  G,  um   1740,  Augsburg 

|St.|   1401 
Benze,   P.,  um    1770,  London,  Paris? 

|St.|  279 
Berain,  Jean,  der  Altere,    1638— 171 1,   Paris 

Oeuvres  6 

Ornamente  20S.   220  (siehe  Nachtrag) 

Voeu  de  la  France  214 

Desseing  d'une  gondole  868 

Segelschiffe  868"^ 

Katafalke   1499 

Ornemensdanslagaleried'Apolloni73i 

|Lambris|   siehe  S.  264:  [7] 

Kl*)  Medaillen]    1924 

[Le  Neptune  Francois]  2639 

|St.j   siehe  S.   126:  [8] 

Berain,  Jean,  der  Jüngere,   1674 — 1726,  Paris 
[Ornemens  dans  la  galerie  d'Apollon] 

1731 
|Mausolee]  2182 
Berettini   da  Cortona,   Pietro,  siehe  Corte  na 

Berey,  de,  um   1722,   Paris 

|St.|    2481 
Berey,  C.  A.,  um   1680,  Paris 

|St.]   1826 
Berghem,  Nicolas,  um  1650,   llarlem 

Hirtenscenen   1817 
Bergmann,  Ad.,  um  i8to,  Leipzig 

Unterricht  im  Schreiben  23S3 

Vorschriften  2384 

Bergmüller,  Job.  Andr.,  um    1730,  Augsburg 
Säulen   1400 
Portale   1419 
Kirchengeräte   1534 
I Festdekoration]  2165 


ino  Namenregister:  15 

BergmÜlier,  Joh.  Georg,  um   1730,  Augsburg 

Ornamente  mit  Figuren   loi 

Decken   1741.   1742 

Jahreszeiten   1841 
Bericht 

von   denen   Gross-Bothschafften   2051 

Bermau,  Jac,  um    1720,  Nürnberg? 

Neues  Schlosser  Büchlein  760 

Bernard,  Charles,  um   1644,   Frankreich 

Genealogie  2606 
Bernard,  Jean,  um  1620,  Dijon 

Sauvegarde   1432 
Bernini,  Giov.  Lor.,  1598— 1680,  Rom 

|Pabstwappen]  730 

[Bauliunst]  1 223. 1 302. 1 304. 1 309. 1 3 1 3. 1 32 1 

[Katafalk]   2216 
Berrettini  da  Cortona,  rictro,  siehe  Corlona 

Berterham,  J.  B.,  um    1717,  Niederlande 

|St.]   571.  2057 
Berthault,  P.  G.,  um   1760  — 1780,   Paris 

Ornamente  284 

[Buchornament]  998 

[St.]  24.  27.  28.  29.  31.  32.  35.  285.  2S7 
290.  844.  849.  998.  1246.  1247.  161 8.  1620 
Berthelot,  um   1790,  Paris 

[Orhamente]  307 
Berthier,  um   1750,  Frankreich 

Hotels  des  departements    1241 
Berti,  Sim.  de  Giov.,  um  1643,  Italien 

Esequie  della  Regina  Maria  2202 

Bertram,  Ant.,  um   1610,  Strassburg 
Fündamentbüoch  2298 

Bertrendt,  Theod.,  um    1770,  Paris 
Medaillons  293 

Beschreibung 

der  Reiss  Friederichen   V.    1997 
der  Feyerlichkeiten  Freyburg  2032 
der  Ehrenpforte  F'reyburg  2032'^ 
welcher  massen  Matthias  11  erwehlt  2042 
der  CrÖnung  Caroli   VI.  2054 
der  Ceremonien   bey  den  Englischen 

CrÖnungen  2063 
des   Einzuges  in  Moskau   2066.   2067 
des  Ehren-Fests  (München)  2087 
des  CarousselComique  (Dresden)  2135 
des  Stück-Schiessens  2139 
des  zu  Coburg  vorgegangenen  Beyla- 

gers,  siehe  S.324:  [2148] 
der  Illumination  zu  Dressden  2169 
der    Leichen  -  Processions  -  Ordnung 
Caroli  XII.  2231 

Beschryving 

van   de  vercieringe  2181 

BeSSOn,  Jacques,  um    1560,   Frankreich 
Theatre  des  instrumens  790 


ergmüUer  —  Billcr 

Betti,  Giov.  Batt.,  um   1780,   Florenz 

A'  dilettanti  2484 
Beuriier,  Gh.,  um   1760,  Paris 

[St.]  24.  844 
Bevy,  Ch.  Jos.  de,  um   1776,  Frankreich 

Hisloire  des  inaugurations  2077 
Beyer,  Wilhelm,  um   1780,  Deutschland 

Die    neue   Muse    1627 
Beytier,  Jacob,  um  1580,  Uavenslnirg 

Bossen  Buechlein   1782 

Wapen  Buechlein  410'"  (Nachtrag) 

[?  Schwarzornamente]  432 
Bianconi,  Carl,  um   1780,  Bologna 

[Epitaphium]   1763 
Biard,   Pierre,  um   1630,  Paris,  Rom 

[St.]  siehe  S.  285:  [1879] 
Bibiena,  Alcss.   Galli,  um    1733,   Mannhi-im 

[Basilica  Carolina  zu  Mannheim]  1083 
Bibiena,  Ant.  Galli,  um   1770,  Bologna 

[Fabrica  del  granteatrodi  Bologna]  1328 
Bibiena,  Carlo  Galli,  um  1769,  Deutschland, Italien 

I  Theaterdekorationen]  2153 
Bibiena,  Fern.  Galli,  um  1700,  Italien,  Oesterreich 

Architettura  civile   1316 

Opere  di  prospettiva  1723 

[Theaterdekorationen]  2128 

Bibiena,  Glus.  Galli,  1696 — 1756,  Bologna,  Wien, 
Dresden,  Berlin 

Theateranlage  mit  Dekorationen  1736 

Architetture  e  prospettive   1746 
Bichard,  J.  B.,  um   1770,  Paris 

[St.]  31.  32.  844 
Bichel,  Aegid.,  um   1690,  Augsburg 

Inventiones  von  frantzÖsischem  Laub- 
Werckh   71 

Laubfriese  73 

Wandschilder,  Leuchtertische  77 

I?   Französisches   Lauber-Buch |   72 
Bickham,  Geo.,  um   17 10  — 1750,  England 

Penmanship  2395 

Universal  penman   2396 

|St.]    1091.  2391.   2392.  2393.   2394.  2398 
Bidauld,  um  1772,  Lyon 

|St.|   1237 

BidlOO,   G.,   um    1691,  Niech-rlande 

Komste  van  Willem   III  2017 

Relation    du    voyage    de   Sa   Majest(^ 
Britannique  2018 
Bie,  Jacques  de,  um    1670,  Paris 

[St.]    2612 
Biller,   Albr.,  um    1700,   Augsburg 

Wandschilder,  Friese  74 

[Vase]  637 

Biller,   Joh.  Jac,   um    1 700,   Augsburg 
Neues  Zierathen  Buch  75 
Formular  Büchlein  76 


Namenregister:  Billy  —  Boillot 


391 


Billy,  Nie,  um   1720,  Italien 
[St.]  359.  1522 

Binder,  Joh.  Jos.,  um    1705,  Deutschland 

Glückseligkeiten   bey  Leiclibegängniss 
Georg  Wilhelms  2226 
Birckenfeld,  Joh.  Sam.,  um   1750,   Augsburg 

Schlosserarbeiten  771 
BlrckenhuitZ,  Paul,  um   1600,  Frankfurt  a.  M. 

Kleinornament  437.  438 
Birckhart,  Ant.,  um  1700,  Augsburg,  Prag 

j  Festbau   für   den  hl.  Nepomuk]   2172 

[St.]  69.   1736 
BiringUCCiO,  Vanoccio,  um   1540,  Italien 

Pirotechnia  2160 
Bittner,  N.,  um  1800,  Deutschland 

[St.]    1765 

Bizot,  um   1680,  Frankreich 

Histoire  metallique  de  Hollande   1923 

Blaeu,  Joh.,  um  1680,  Amsterdam 

[St.]    1308 
Blaeu,  Joh.,  Erben,  um  1680,  Amsterdam 

Theatrum  Sabaudiae   1308 
Blagdon,  Francis  William,  um   1806,  England 

|History  of  Nelson]   2259 
BlanC,  Honnore,  um   1710,  Provence 

[St.]   219.   686 
BlanChon,  um   1775,  Paris 

[St.]  31 
BlanCO,  Christoforo,  um    1610,  Italien 

[St.]    2474 
Bland,   John,  um   1730,  London 

[Schrift]    2349.   2395.   2528. 
Bland,  Tho.,  um    1790,   London 

New  sett  of  copies  2403 
Blasset,  Nie,  um  1630,  Amiens 

Epitaphes   1495 
Bloemart,  Com.,    1603 — 1680,  Utrecht,  Rom 

|St.|    1299.  siehe  S.  260:  [1696] 

Blondel,  Frangois,  um   l6l8  — 1686,  Paris 

Cours  d'architecture   1167 

I  Aufnahmen  aus  Versailles]   1192 

[Festdekorationen]  2146 
Blondel,  Jacques  Frang.    1705— 1774,   Paris 

Distribution  des   maisons    1201 

Architecture  francoise    1207 

Etüde  de  l'architecture   1212 

Croisees  du  Louvre   12 13 

Cours  d'architecture   1236 

Decoration    1737 

Desseins  de  cheminee  et  l'ambris  1443 

Kamine   1444 

Wanddekorationen,  siehe  S.268:[8].i  737 

[Altar]    i2i6 

[Baukunst]    1231 

[St.]  234'".   235.   1204.  2144 


Blondel,  Marie-Michelle,  um   1730,  Paris 

Profils  et  ornemens  de  vases  688 

BlonduS  siehe  Le  Blon 

BlÜmel,  Joh.  Dan.,  um   1765,  Deutschland 
Lust-Feuerwerkerey  2170 

Blum,  Hans,  um   1550,  Zürich 

Columnarum  descriptio  looo 
V:  Columnae   looi 
Buch  von  antiquiteten   1002 
(Säulenordnungen,   Kopien]    1128 

Blumen-Büchlein  1950 

Blumen-  und  Lauberbüchlein  460 

BoCCiardi,  um   1760,  Paris 

[Bildhauer]  2253 
BochiuS,  Joannes,  um   1600 

Descriptio  gratulationis   19S9 

Narratio    profectionis  Alberti    1994 
Bock,  Bened.,  um   1660,  Deutschland 

Oetingischer  Brack  2207 
Bocksperger,  Joh.,  um   1560,  Salzburg 

I Buchillustration]   2578 
Bodenehr,  Gabr.,  um   1720,  Augsburg 

[St.]   72 
Bodenehr,  Georg  Conr.,  um   1700,  Augsburg 

Französisches  Lauber-Buch   72 

[St.]   1036.   1668 
Bodenehr,  Moriz,  um   1690— 1730,  Dresden 

[Sarg]   1502 

[St.]  2130.  2169.  2321.  2338.  2353 
Bodoni,  Giamb.,  um   1770,   Parma 

Fregi  e  majuscole  2558 
Bodt,  Joh.  de,  um   1700,  Berlin 

|Baukunst|   1044 
Bock,  Joh.   Gottfr.,  um    1762,  Augsburg 

Stickmuster  911 
Böckler,  Georg  Andr.,  um    1675,  Frankfurt 

Architectura  civilis   loiS 

Architectura  curiosa   1473.  1474.  1475 

[Uebers.]   1279 
BÖCklin,  Jo.,  um   17 10,  Berlin 

[St.]   1035.   1036 
BÖlmann,  Hier.,  um    1725,  Nürnberg 

Larven  94 

[St.]  82.758.1 503. 1531.1 670. 1 682. 1 830. 1 8S7 
BÖmer,  Ant.,  um    1725,  'Deutschland 

Triumphus  novem  seculorum   2024 
Bommel,  Wolfg.  liier,  von,  um    1700,  Nürnberg 

Gold-Schmieds  Grillen  474 
BofTrand,  Germain,  um    1740,  Frankreich 

Livre  d'architecture   1204 

[Baukunst]    1227 
Bojan,  J.  L.,  um    1700,  Paris 

[St.]   6 
Boillot,  Jos.,  um  1590,   Frankreich 

Pourtraitz  de  termes   1390,  vergl.  1392 

Termis  Buch  1391 


39^ 


Namenregister:  Boissens  —  Eouche 


BoiSSenS,   Com.  Thcüd.,  um    1590,   Nind<>rlando 

Promtuarium  2495 

Exemplaren  2502 
Boldoni,  Otlaviu,  um  1650,  Mailand 

Theatrum  2605 
Bolinet,  Joannes,  um    1590,  Augsburg? 

|St.|  424 
Bologna,  Giov.  da,  1524 — 1608,  Italien,  Frankreich 

Exemplar  fontis   1465 

|Baukunst|    1319 
BonacoSSi,   Pinamunto,  um    1672,   Italien 

11   mondo   mascherata  2118 
Bonasone,  Giulio,   um   1550,   Italien 

Geschichte  der  Juno  327 
BonfonS,  Nie,  um   15S0,  Krankreich 

Exemplaire,  siehe  S.  354:  [2410] 
Bonnart,  H.,  um   1680,  Paris 

Blumensträusse   1958 

Bonnart,  N.,  der  Jüngere,  um   1710  — 1730,   Paris 

Kartuschen  217 

|Vignetten|    1198 

I  Titelkupfer  J    1202 
Bonnart,  R.,  um  1683,  Paris 

jHostel  des  Invalides|    1170 
Bonsignore,  Stef,  um    1790,  Mailand 

Esequie  per  Giuseppell, Orazione  2257 
Bonthomme,   Gabr.,  um    1775,   Paris 

Livre   de  serrurerie  779 
Book 

of  Prices  853 

[of  Ornaments  for  ships]   875 
Borch,  um   1750,  Paris 

Nouveau  livre  de  cartouches  273 
Borger,  Moriz,   um    1707,   Dresden 

Vorschrifft  2321 
BorgoniuS,   Thom.,   um    1675,   Turin 

j  Trauerdekoration  I   2218 
Bornier,  Part.,  um   1610,   Frankreich 

I  Schlosserarbeiten]   741 
BorOWSky,   CJeorg,   um    1775,   Deutschland 

Rahmen  157 
Borra,  Giuv.  Batt.,   um  1750,   Turin 

[Aufnahmen I  991.  993 
Borromini,  Franc,    1599— 1667,   Italien 

Opera   13 18 

|Pabstwappen|   730 

I Baukunst  1 1 223. 1 302. 1 304. 1 309. 1 3 1 3. 1 32 1 
BorsatO,  G.,  um   1810,  Italien 

I  Festdekorationen  I  2033 
B08,  Cornelis,  um    1550,  Niederlande 

Ornamente  370.  371.  372 

Waffenornamente  574 
BosbOOm,  Symon,   um    1680,   Niederlande 

Onderwys  van  Colommen   1347 
Bose,  um    1765,  Paris 

[St.J  287 


BoSSCher,  Joos.  de,  um   1650,  Niederlande 

Ovale  mit  Köpfen   1781 
Bosse,  um   1790,  Paris 

|Oefenj    1459 
Bosse,  Abraham,   1602  — 1676,   Paris 

Fächer  189 

Ordres  de  colonnes,  siehe  S.  186:  [1160] 

Represcntations  gcometrales   1160 

Traite    de    dessiner  les  ordres,  siehe 
S.  187:  [ii6o| 

I  Titelkupfer I   2003 

|St.|    1140  1142.   1147.    1471.   1780 


Aus:  Beham,  Pokale  [605]. 

Boss!,  Benigno,  um    1770,   Parma 
|St.  j   292.  699.  2152 

BottSChild,  Sam.,   um    1690,  Dresden 

Mythologische  Darstellungen   1827 
Bouchardon,  Edm.,  1698—1762,  Paris 

Livre  de  vases  6S9 

Figürliche  Darstellungen   1838 

Apollon   et  les   Muses   1909 

IBrunnenj    1207.    1216 

[Denkmal|    1227 

[Zeichner|   1185.    1892.    1931.  2144 
Bouche,  P.  ]'.,  um    1690,  London 

|St.|   754 


Namenregister:   Boucher  —  Bros 


393 


Boucher,  Frang.,  der  Ältere,   1703— 1770,  Paris 
Ornamente  238.  239.  240.  241 
Receuil  de  fontaines   1484 
Tombeaux  1516 
Figürliche    Darstellungen    1850.    1851. 

1852.   1853.   1854.   1855 
j  Ziervase]  21 

[Buchornament]   281.  1204.  1227.  2629 
[Allegorie]    1861 
[Zeichnerl  225.   1890 

Boucher,  Frang.,  der  Jüngere,   1736—1781,  Paris 
Gesamtwerk  31.  32 
Arabesques  298 
[Plafonds]  41 

Bouchet,  A.,  um   1730,  Paris 
[St.]   16 

Bouillon,  M.,  um   1720,  Paris 

[St.]  762 
Boulle,  Andre-Charles,   1642— 1732,   paris 

Deisseins  de  meubles  817 
Boullogne,   Bon.,  um   1690,  Paris 

[Gemälde]    1217 

Boullogne,  Louis,  um   1690,  Paris 
[Titelkupfer]    1182 
|Gemälde|   1217.   1716 

Bourdon,  Pierre,  um  1700,  Paris 
Kleinornament  553 

Bourgoin,  Alex.,  um   1810,  Frankreich 

Ecritures  2444 

Expediees  2445 
Bourguet,  Jean,   um    1710,  Paris 

Kleinornament  551.  552 
Boutemie,  Dan.,  um   1630,  Paris 

Capricc  desseigne  681 

Figürliche  Darstellungen    1804.  1805 

BoutiCOUrt,  um   1690,  Paris 

Gartenparterres,  siehe  S.  246:   |8| 
BoutroiS,  um   1775,  Paris 

[St.]  31 
Bouzonnet,  Frangoise,  um   1650,  Paris 

[St.]   199 
Bovet,  J.  L.,  um   1750,   Frankreich 

[St.|     121  I.     2620 

BowleS,  John,  vor   1750,  London 

Prospects   (British  Views)   1098 

Boyceau,  Jacques,  de  la  Baraudiero,  um  1630,  Paris 
Traite  du  jardinage   1563.   1564 

Boys,  Ant.,   um    1585,  Niederlande 
[Ceremonien]  2041 

Boyvin,  Rene,   1530 — 1598,  Frankreich 
Hystoria  lasonis   1S2 
Grotteske  Hochfüllungen   183 
Füllungen  mit  Grottesken   1S4 
Nymphe  von  Fontainebleau   185 


Schmuckteile  500 
Tafelgeräte  und  Gefässe  680 
Frauenköpfe   1775 
[Instrumente]  790.     [St.]    1130 

Bradt,  J.,   um   1769,  Kopenhagen 

Älonumenta  Fredensburgica   1913 

Bramante,  um  1500,  Rom 

|Baukunst]    1302.   1304.   1321 

Branca,  Giov.,  um   1610,  Italien 

Manuale  d'architettura   1296 

Brandes,  Joh.  Ludw.,  um   1650,  Hildesheim 

Antiquitas  Hildesina   632 
Braun,  Joh.,  um   1780,  Mühlhausen  i.  E. 

Anweisung   zur    SchreibKunst    2378 

Brebiette,  Pierre,  um   1630,  Rom,  Paris 

Friese   1801 

[St.]   1798 
Brecht,  Com.  von,  um   1650,  Nürnberg 

Schmuckstücke  456 
Brechtel,  Christoph  Fabius,  um   1610,  Nürnberg 

Schrifften  2297 
Brenna,  Vinc,  um  1780,  Rom 

[Terme  di  Titto]    1760 
Brentel,  Friedr.,    1590 — 165 1,  Strassburg 

[St.]  2095.  2099.  2192 

Breslau,  J.,  um   1775,  Paris 

Livre  de  serrurerie  780,    vergl.  781 
Bretez,  um   1716,  Frankreich 

[Zeichner]  778 
BretSChneider,  Andreas,  um   1619,  Leipzig 

New  Modelbüch  896 
BretSChneider,  Daniel,  um   1584,  Dresden 

Ringkrennen  2091 

Brettingham,  Matth.,  um   1773,  England 

Plans  of  Holkham    1105 
Briceau,  um  1700,  Paris 

Schwarzornamente  555 
Brinclaire,  Elise,  um   1790,  Paris 

[St.|  309 
Briot,  Isaac,  um   1627,   Paris 

|St.]   524 
Briquet,  um  1757,  Paris 

Epreuve  des  caracteres  2554 
Briseux,  C.  E.,  um   1730,  Frankreich 

L'art  de  bätir  1203 

Traite  du  beau   1208 
BriSVille,  Hugues,  um  1660,   Paris 

Pieces  de  serruriers,  siehe  S.  126:  |8] 
BroebeS,  Jean  Bapt.,  um  1675 — 1730,  Paris,  BerHn 

Vues  des  palais  de  leRoy  de  Prusse  1067 

[St.]   1167 

Brooks,  William,  um   17 10,  England 

Recreation  2392 
Bros,  Le  Sy.   de,  siehe  B rosse 


394 


Namenrngistor;  Brosamer  —  Cabinet 


Brosamer,  Hans,  um   1540,   Fulda 

Kunstbüchlein  vonTrinckgeschiren  607 
Brosse,  Salomon  de,  um   1620,  Paris 

1  Reigle  d'architecture]   1133 

[Kamine]   1273 
Bruant,  J.,  um   1650,  Paris 

Fassade  der  Marchands  Drapiers   1165 

I  Baukunst]   1207 
Bruchon,  N.,  um    1770,  Paris 

Cheminees   1458 
Brühl,  J.  B.,  um    1710— 1740,  Deutschland 

[St.]   1974.  2056.  2063.  2342.  2354 
Brünckmann,  um  1745,  Augsburg 

Ornamente   127 
Bruin,  Claas,  um  1720,  Amsterdam 

Lustplaats  Soelen   1593 

[Vecht]   1356 
Bruin,  Nie.  de,  siehe  Bruyn 
Brun,  Andr.,  um   1610,  Niederlande? 

Arte  de  escrivir  2522 
Brun[n],  Isaac,  um    1610 — 1620,   Strassburg 

[St.]    521.    1013 

BrunellesChi,  Fil,  um   1377  — 1446,  Florenz 

[Baukunst]   1319 
Brunn,  Luc,  um  1615,  Deutschland 

Praxis  perspectivae   1657 
Brunner,  Joh.  Jac,  um   1760,  Basel 

Vorschrift  2364 
Brupbacher,  Heinr.,  um   1780,  Schweiz 

[St.]  23S0 
Bruyn,  Abr.  de,  um    1575,  Antwerpen,  Köln 

Kleinornamente  578 

Ovale  mit  Köpfen   1781 
Bruyn,  Nie.  de,  um   1570— 1652,   Antwerpen 

Figürliches  in   Umrahmungen  55^5 

Volatiiium  effigies,  siehe  S.  274:  I1779] 
Bry,  Joh.  Isr.   de,  um    1600,  Lüttich,   Frankfurt 

[Medaillon]  414 

[Anhänger]  423 

[Alphabeta   et    characteres]  2284.  2286 
Bry,  Joh.  Th.  de,   1561  — 1623,  Lüttich,  Frankfurt 

Kleinornament  414 

Figürliche  Darstellungen   17S4 

Alphabeta  et  characteres  22S6 

[Anhänger]  423 

|St.]    1997.  2284 
Bry,    Thcod.  de,     1528— 159S,    Lüttich,    Frank- 
furt a.  M. 

Kleinornament   411.  412.  413;  vgl.  595 

Alphati  effictio  NewAlphabet2284.2285 

Emblemata  2592 

|Stam  und   Wapenbuchlin]  2593 

[St.]   1655.   1656 
Buchdruckerey  (Ernesti)  2549 
Buchdruckerkunst  (Grssner)  2552 
Buchdruckerzeichen  2636 


Buchstaben 

Vier  u.  zwanzig  Buchstaben  2346 
Bühler,  Joh.  Jac,  siehe  Biller 
BulTagnotti,  Carlo,  um    1680,  Bologna 

Vari  capricii  356 

.Ziervasen  728 

Dekoration   1725 

[St.]  355.   1723.   1724 
Bull,  Hans  de,  um   1590 

Schwarzornamente  584 
Bullant,  Jean,  um   1560,  Frankreich 

Reigle  d'architecture   1132.    1133 

Kapitelle   1386 
Bullet,  Pierre,  um  1639— 17 16,  Paris 

Architecture  1186 

Schoorsteen  Mantels   1433 

[Li vre  de  cheminees]  siehe  S.  228:  I7] 
Burgkmair,  Hans,    1473  — 1531,  Augsburg 

[Der  Weiss  Kunig]  2564 
Burnacini,  Lodov.  de,  um   1680,   Italien 

Schlitten  867 

[Theaterdekorationen]  2114.  2120 

I  Feuerwerk]  2158 
Busch,  Georg  Paulus,  um    1720,  Berlin 

Berliner  Fassaden   1028 

|St.]   1529 
Butler,  S.,  um   1760?    London 

Prunkwagen  880 
Butterwortb,  E.  &  Son,  um  1810,  England 

Extracts  (New  universal  penman)  2407 
Buxenmacher,  Joh.,  um  1590,  Köln 

|Alphabet|   2285 
Buyster,  Ph.,  um   1670,   Paris 

I  Statuen  I   1163 
Buyten,  Mart.  van,  um   1590,  Holland,  Italien 

[St.]    2469.   2470 


C.  D.,  um   1610,  Frankreich 

Schlosserarbeiten   742 
C.  L.,  um    1750,  Italien 

Racolta  di  disegni  d'ornati  573 
C.  L  A.  N.  F.,  um   1650,   Italien 

Henkelvase  727 
CL(/.usgez.)L.,  um    1610,  Frankreich 

Schlosserarbeiten  742 
C.  P.,  um  1556 

|St.?]   1384 

C.  R.,  um    16 16,  Deutschland 
Schwarzgrottesken  447 

C.  W.  C,  um    1774,  Paris 
[St.]   1514 

Cabinet 

des  beaux  arts   1716 

de  pierres  antiques   1934 


Namenregister;   Caduta  —  Cataldi 


395 


Caduta 

del  regno  dell'  Amazzoni  2127 
Cagnola,  Luigi,  um  1800,  Mailand 

Esequie  di  Filippo  Visconti  2258 
Caillart,  Jacques,  um   1625,  Paris 

Livre  de  toutes  sorte  de  feuilles    524 
Caillouet,  um  1775  — 1790,  Paris 

Serrurerie,   siehe  S.  131:  [35];  vergl.  41 

Principes  d'ornements  310 
Caldara,  Polidoro,    sielie  Caravaggio 
Calderari,  Ottone,   1730 — 1805,  Vicenza 

Disegni  e  scritti   1336 
Caldwall,  J.,  um   1790,  London 

[St.]  855 
Callot,  Jacques,   1592 — 1635,  Nancy,  Florenz 

Figürliche    Darstellungen    1792.    1793. 

1794-   1795-  1796 

Combat  a  la  barriere  2102 

Lux  claustri,  siehe  S.  378:  [1795] 

[La  vie  de  l'enfant  prodigue]   229 

[Festlichkeiten]  2083 

[St.]  2098.  2193 
Cameron,  Charles,  um  1770,  England 

Baths  of  the  Romans  995 
Camers,  Phil.  Mich.,  um   1687,  Spanien 

[Allegorien]   2016 
Camilli,  Cam.,  um   1580,  Italien 

Imprese  2587 
Camillo 

generoso  2130 
Cammermayer,  Simon,  um   1670,  Nürnberg 

Neues  Zierrathen  Buch  62 

Fünff  Ordnungen    1021 
Campanus,  Joh.  Jac,  um  1620  — 1640,  Ulm 

[Zeichner|   864 
Campbell,  Colen,  um   17 IG,  England 

Vitruvius  Britannicus   1091 
Campen,  Jac.  van,  um   1675,  Amsterdam 

Stadt  Huys  .van  Amsterdam   1346 

[Baukunst]   1355 
Campiglia,  Giov.  Dom.,  um   1730,  Rom 

jTeatro  delle  fabrichej    1304 
Camporesi,  Pietro,  um    1775,  Rom 

|Zeichner|    1675 
Canale,  Ant.,  um   1720,  Venedig 

Urbis  Venetiarum   prospectus   1320 
Canot,  P.C.,  um   1750,  Paris 

|St.]  279.  880.   1963 
CanuC,  um   1760?  Paris 

[Kanzeln  u.  Orgel]   1231 
Capponi,  Lor.,  um   1770,  Bologna 

Teatro  di  Bologna   1328 
Capra,  Aless.,  um   1650,  Italien 

Architettura   1307 
Caquet,  um   1750,  Paris 

[Altar]    1216.   1231 


Caravaggio,  Polidoro  Caldara  da,  um  1495—1543, 
Messina,    Rom 

Ornamente  325 

Vasa  720 

[Trophäen]    197 

[Vasen]  678.  730 
Carlier,  um  1700,  Paris 

[Garten]   1575 

Carlo  Magno 

Festa  teatrale  2137 
Carlone,  Carlo,  um   1720,  Italien,  Wien? 

[Maler]   1060 
Carloni,  M.,  um  1760— 1780,  Italien 

[St.]  1760 
Carmontelle,  L.  C.  de,  um  1770,  Paris 

Jardin  de  Monceau   1620 

[Gartenkunst]   1613 

Carousel 

sur  l'Arne  21 10 

Carpentier,  Georg  de,  um   1620,  Niederlande 

Alphabetum  2504 
Carpi,  Ugo  da,  um   1530,  Italien 

Thesauro  de  scrittori  2452 
CarraCCi,  Agostino,   1558— 1601,  Italien 

Fächer  und  Maske  331 

CarraCCi,  Annib.,   1560— 1609,  Italien 
Schalenboden  332 
Galeria  nel  palazzo  Farnese  1689 
Galeriae  Farnesianae  icones   1690 
Imagines  Farnesiani  cubiculi   1691 
Vita  di  S.  Diego   1692 

Carre,  um   1780,  Paris 

[St.]  852 

Carront,  A,,  um   1759,  Frankreich 

Architecture  1456 
Carrosel  siehe  Klöcker 
Cars,  Laur.,   1699— 1771,  Frankreich 

[St.]  238.   1708.   1928 
Casanova,  Jos.  de,  um  1650,  Spanien 

Arte  de  escrivir  2524 
Casement,  W.,  um   1790,  London 

[Möbel]  853 
Casparini,  Eug.,  um  1700,  Göriitz 

[Orgel]   1524 
CaStellamonte,  Amad.  di,  um    1670,  Turin 

Venaria  reale  1306 
Castellini,  Giov.  Cario,  um    1S20,  Florenz 

Penna  2489 
CaStellO,  Bern.,   1557— 1629,  Italien 

Kartuschen  338 
CastillO,     Leonardo  del,  um   1669,  Spanion 

Viage  del  rey  Felipe  IV  2012 

Cataldi,  Pie.  Ant.,  um   l6lOj  Italien 

Trasformationegeometrica,  siehe S. 255: 

[>i3S] 


396 


Namenregister ;  Cataneo  —  Chesneau 


Cataneo,  Pictro,  um   1550,  Sieua 

Architettura   1267 

L'architettura   1268 
Catani,  Baldo,  um   1590,  Ilalien 

Pompa  funerale  di  Papa  Sisto  V  2190 
Catton,  Charles,  um  1760,  London 

[Prunkwagen]  8S0 
Cauquin  siehe  Co  quin 
Caus,  Isac  de,  um    1640,  Frankreich 

Invention  de  lever  l'eau   1472 
Caus,  Sal.  de,  um   16 10,   Frankreich 

Les  raisons  des  Forces  mouvantes  793 

Grotes  et  fontaines,  siehe  S.  232:  [793] 

La    perspective,    siehe    S.  255:   [793] 

La  pratique  des  horloges  794 
Cauvet,  Gille   Paul,   1731— 1788,  Aix,  Paris 

Recueil  d'ornemens  299 
Cavalerie 

di  Ferraia  20S6 
CavalleriiS,   Giov.Batl.de,  um   1575,   Rom 

AntiquarumstatLiarumRomaeliberi897 

|Ecclesiae  Anglicanae  trophaea]    1688 

[St.]  977 
Cavelier,  um   18 10,   Paris 

I Toilette  de  l'imperatrice]  860 
CaylUS,  Phil.  Claude  Conte  de,   1692— 1765,  Paris 

Entwurf  zu    einem   Wandteppich  231 

Recueil  de  tetes   1932 
Celebrino,  Eust.,  um  1523,  Italien 

[St.]  [244S] 

Celle,  Domin.  de,  um   1530,  Lyon 

Livre  plaisant  et  utile  918 
Cellier  siehe  Sellicr 

Ceranimo,  L,  um  1750,  Itahen 

|St.|  366 
Ceremonie 

du  sacre  du  Roy    Louis  XIV  2045 
CeretO,  Dan.,  um    1770,  Brescia 

|De   foro  Brixiac]    1330 
Cerini,   Pictro,   um    1725,   Rom 

Ornamente  35g.  360 
Certani,  Giacomo,  um    1674,  Italien 

Maria  vergine  coronata  2176 
Cesio,  Carlo,  um   1660,   Rom 

|St.]    i68g.    1695 

I  Zeichner  u.  St.]   1698 
Chalgrin,  Jean  Frang.  Ther.,  um  1740 — 181 1,  Paris 

Pläne,  Aufrisse  und  Details   1244 

[Festdekoration]  2156 
Challe,  Michel  Ange,  um   1750,  Paris 

Description   du  mausolee  (catafaique) 
2253 
Challe[s],  Simon,  um    1760,  Frankreich 

I  Brunnen]    1223 
Chalmandrier,  um  1765,  Paris 

[St.]  287 


Chambers,  Will.,  um    1760,   London 

Plans  of  Kew    1103 

Dissertation  on  oricntal  gardening  1616 

I  Architekturl  1091 
Chambray  siehe  Freart 
Champion,  Jos.,  um   1740,  England 

Parallel  2398 

Alphabets  2399 

I Schrift]  2396.  2528 

Chappron,  um    1640,  Frankreich 

Baccanalles,  siehe  S.  276:  [1699] 

Charmeton,  Georges,   1619-1674,   Lyon,  Paris 

Ornamente  203 

Plusieurs  vaze  655 

Plans  dedivers  edificesetcorniches  1396 
Charpentier,   Frang.  Phil.,  um    1750,  Paris 

[St.|   1220 
Charpentier,  Rene,  um   1710,   PaHs,  Berlin 

Differents  trophees  235 

Cabinet  Girardon   1734 
Chastillon,  Louis  de,  um   1680,   Paris 

[St.|   1163.   1171 
Chastueil  Gallaup,    1624,  Frankreich 

Discours  sur  les  arcs  triomphaux  de 
Louys  XIII  2001 

Chastueil-Gallaup,  um   1701,  Frankreich 

Arcs  dresses  en  Aix  2022 
Chatelin,  J.,  um   1730,  London 

Livre  d'ornement  242 
ChaufOUrier,  um  17 16,  Frankreich 

[Zeichner]   778 
Chauveau,  Frang.,   1613  — 1676,  Paris 

Divers   masques   192.   193 

[Ornemens  dans  la  galerie  d'Apollon] 

1731 
[Titelkupfer]    1922 
[Festspiele]  21 16 
I  Erfinder  u.  St.]  2530 
|St.]   1183.   1476.   1972.  2014 
ChayS,  S.,  um   1775,  Frankreich 
Ouvrage  1871 

Chedel,  Quent.   Pierre,    1705 — 1762,   Paris 

|BuchornamentJ    1231 

[Zeichner]   1892 

[St.]   16.   17 
Chenu,  P.,  um    1730,   Paris 

[St.]   16 
Chereau,  Frang.,  um    1750,   Paris 

Devotionsblatt  267 

Tables  d'architecture   1402 
Chereau,  J.  F.,  um  1760,  Paris 

[Recueil  de  petits  sujets|  280.  281 

Trophäen  282 

Chesneau,  Henri,  um   1660,   Frankreich 
Trophees  medalliques   1921 


Namenregister:  Chevallier  —  Colonna 


397 


Chevallier,  Nie,  um   1715,  Paris 

[St.]   1734 
CheVOtet,  J.  M  ,   1698— 1772,   Paris 

[Zeichner]   1195.   1217.   1707 
Chiaveri,  Gaet,  um   1740,  Rom,  Dresden 

Katholische  Kirche   zu  Dresden    1070 
ChiCOt,  Gebrüder,  um   1680,  Amsterdam 

Exemplaar-Boek  2512 
ChifletiuS,  Julius,  um    1640 

Marques  2607 
Chippendale,  Thom.,  um   1750,  England 

Guide  du  tapissier  839 

Chodowiecki,    Dan.   Nie,    1726 — 1801,   Danzig, 
Berlin 

Fächer   i6i 

[Buchornament]   2629 
Choffard,  Pierre  Phil.,   1730— 1809,  Paris 

Ornament  272 

Cartouches  283 

[Buchornament    u.   St.]    21.    241.    286. 
998.   1208.   121 1.   1224.   1226.  2625 
Chopard,  J.  F.,  um   1750,  Paris 

Wagen  874 

Christollien,  M.,  um  1600,  Frankreich 

Schwarzornamente  502 
Ciamberlanus,  Lucas,  um   1630,  Rom 

[St.]  340.  2044 
Ciampoli,  Carlo,  um   1710,  Italien 

Adornamenti  di  gioie  570 
Ciartres,  F.  L.  D.,  siehe  Langlois 
Ciotti,  Giov.  Batt.,  um   1590,  "Venedig 

Fiore  e  disegni  di  ricami  939 

Ciprlani,  Giov.  Batt.,  um   1775,  Italien,  London 

[Medaillons]   365 

[Kupfertitel]    1616 
Circignani,  Nicol,  um  1550,  Rom 

Ecclesiae  Anglicanae  trophaea   1688 
Claes,  Alart,  um   1540,  Amsterdam 

Ornamente  369 
Clalre,  de,  siehe  Le  Clerc,  P.Th. 

Cleln,  Franz,  1590 — 1658,  Rostock,  Rom,  London 
Quinque  sensuum   descriptio  57 

Cleric,  Frang.,  um   1700,  Lyon 
[Vue  de  Lion]   1237 

Clerisseau,  um   1770,  Paris 

Antiquitcs  de  la  France  997 

Cletcher,  Robb.  Vict.,  um   1700,  Holland 

Cyfers  2537 
Cleyn,  Francis,  siehe  Clein 
ClOUWet,  Peter,   um   1660,  Antwerpen 

[St.]   1519 
Cochin,  ChariesNicol.,  der  Ältere,  1688— 1 754,  Paris 

[Figürliches]   1892 

[Vignette]  2432 

[St.]  14.  219.  686.  1195.  1892.  2059.  2140 


Cochin,  Charles  Nicol.,  der  Jüngere,  1715 — 1790, 
Paris 

Observations  sur  Herculanum  992 

Statuen  191 1 

Iconologie  2625 

[Buchornament]  280.   1201.   1207.   1224. 

1231.  2164.  2251,  2253 
[Zeichner]   1226 
[Porträt]   1246.   1935 
[Figürliches]   1892 
[St.]  238.  240.  244.  246.  12 17.  1227.   1708. 

1749.   1892.  2140 

Cochin,  Nicol.,   1610  — 1686,  Troyes,  Paris 
Schlachten   1818 
Livre  de  fleurs   1944 

Cochin-Horthemels ,     Marie-Magdeleine ,      1686 — 
1767,  Paris  ' 

[St.]    1195.    1708 
Cook,  Hieron.,   15 10 — 1570,  Antwerpen,  Rom 

Romanae  antiquitatis  monimenta  971 
vergl.  972 

[Grotteskenfriese]  370 

[Kartuschen]  376.  377.  381.  382 

[Grotteskenfüllungen]  384 
Cocker,  Edw.,  um   1670,  London 

Pen-Man  2386 

[St.]  2385 
Coeck  van  Alst,  Peter,  um   1540,  Niederlande 

[Festdekoralionen]   1981.   1982 

[Serlio]   1253.    1255.   1257.   1259 

Colinet,  um   1760,  Paris 

[St.]  700 
Collaert,  Adrian,  um  1580,  Antwerpen 

Figuren  des  Parisurteils  581 

Florilegium   1937 

Florae  delineatio   1937.   1938 

[?St.]   575 

Collaert,  Hans,  vor   1581,  Antwerpen 
Kleinornamente  575.   576.  577 
Friese  mit  Vögeln  1778.  1779,  vergl.  1803 

Collan,   Jacques,  um  1700,  Rotterdam 

Nouveau   livre  d'ornemens  603 
Collet,  um    1660,  Paris 

[St.|   537 
Collignon,  F.,  um   1630,  Nancy,  Rom 

[St.]  347.  siehe  S.  285:  [1879].  2103 
Collin,  um  1760,  Nancy 

[St.]  777.   1222 

Collin,  R.,  um   1690,   Antwerpen 

[St.]   1349 
Collot,  Pierre,  um   1630,   Paris 

Pieces  d'architecture   1409 
Colonna,  Franc,  um   1490,  Italien 

Hypnerotomachia  2562 

Hypnerotomachie  2563 


398 


Namenregister:  Columbani  —  Craaz 


Columbani,   Plac,  mit   1775,   London 
Vases  and  tripods  668 

Combat 

d'honneur  2002 
Compertament  Buchlein  siehe  Müller,  GoUfiicil 

Compte 

[des  edifices  de  Nancy]   1222 
CongiO,  Cam.,  um  1630,  Rom 

[St.]  338.   1295.   1299.  2475.  2476 
ConpartimentS  siehe  Tavernier 
ConrettO,  um   1580,  Italien 

Modo  a  scrivere  2467 
Contant  d'Ivry,   Pierre,  um   1750,  Paris 

Oeuvres  d'architecture  1230 

[Baukunst]    1227 
Contessi,   Ign.,  um   1815,  Ravenna 

Arte  dello  scrivere  2488 
Contino,  Bernardino,  um   1640,  Italien 

La  prospeltiva   1663 
Coppola,  Giov.  Carl.,  um   1637,   Florenz 

Nozze  degli  dei,    siehe  S.  318:    [1S09] 
Coquin,  Louis,  um   1660,   Frankreich 

[St.]   537-   541 
Cordemoy,  de,  um   1710,  Frankreich 

Traite  de  l'architecture   1190 
Cordie(r?),  um  1660,  Lyon 

[Zeichner]   1237 
Cordier,  Philippe,  siehe  Daubigny 
Cordier,  R.,  um   1650,  Frankreich 

[St.]    2418.   2421 
Corduba,  Franc,  um   1610,  Rom 

[St.]  siehe  S.  233  oben:[i29S].   1470 
Coriolano,  um  1630,  Reggio 

|St.]   1410 
Corneille,  Mich.,   1642  — 1708,  Paris 

[Gemälde]  1217 
Cornely,  Andr.,  um  1680,   Italien 

I  Wagen]  865.  2016 
Cornille,   F.,  um   1740,  Paris 

Tischlerarbeiten  828 
Coronelli,  Vinc.  Mar.,  um   1700,  Venedig 

Singolaritü  di  Venezia  1312 
Corradini,  Ant.,  um  1725,  Italien,  Petersburg,  Wien 

Vase  de  marbre  a  basrelief  732 

[Sarg]    1504 
Correggio,  Antonio  AUegri  da,  1494— 1534  l'arma 

Kuppelfresken  (Parma)  1686 
Cortella,  Car.  Glos.,  um  1675,  Turin 

I  Trauerdekoration]  2218 
Cortona,  Pietro  da,   1596 — i66g,  Italien 

Galeria  nel  palazzo   Panfilio   1695 

Barberinae  aulae  fornix   1696 

Heroicae  virtutis  imagines  in  aedibus 
Ducis   Hctruriae  [1696] 

Decke  der  Galerie  Sachctti    1697 

Cupola  nella  Basilica  Vaticana   1697 


Cupola  di  S.  Maria  in  Vallicella   1698 

[Ziervasen  und  Pabstwappen]  730 

I  Gemälde]   1299 

[Baukunst]    1304.   1309.    1313 

[Mythologische   Darstellungen]   1562 

[Titelkupfer]    1562 
Cortonne  siehe  Cour  tonne 
CorvinuS,  Joh.  Aug.,  um   1710 — 1720,  Augsburg 

Berliner  Bauten   1044 

[St.]   12.  81.  635.  1036.  1038.  1040.  1043. 
1047.    1048.    105 1.   1052.    1055.    1060. 
1071.   1594.   1598.   1727.  2136 
Cossetti,  Domin.,  um  1780,  Paris 

[St.]   1244 
CossinuS  siehe  Coquin 
Costa,   Gianfranc,  um   1750,  Venedig 

Delicie  del  Brenta  1323 
Costanctino,  Giov.  Batt.,  um   1620,  Rom 

Schwarzornamente   569 
Cotelle,  Jean,  um   16 10 — 1676,   Paris 

Ornemens  pour  plafonds   1703 

Nouveaux  livre  dechenest,  sieheS.  117: 

[Fontainen  von  Versailles]   1163 
Cottart,  Pierre,  um   1660,  Paris 

Recueil  de  morceaux  d'ornements  2U 

Receuil  de  pieces  d'architecture    11 50 

Chasteau  de  court  Rostaing   1150 

Recueil  des  oeuvres   1177 

Portal   1413 

Neue  EntvvürfTvon  Täffei- Werck  1713 

[Portale!  siehe  S.  225:  [7] 

[[.ambris]  siehe  S.  263 :   [8] 
Cotte,  de,  siehe  Decotte 
Coupeau(x),  Ch.  G.,  um   1775,  Paris 

[St.]  32.  287 
Courtois,   r.  F.,  um   1760, 'Paris 

|St.|   563 
Courtonne,  Jean,   1671  — 1739,   Paris 

Traite  de  la  perspective   1671 

|Baukunst|   1197.   1207.   1224 

[Portale]  siehe  S.  225:  [7] 

Cousin,  Jean,   um    1560,    Paris 

Livre  de  perspective   1648 
Coypel,  Ant.,   166 1  — 1722,   Paris 

Gallerie  Orleans    1747 

|Gemälde]    1716 

|Titelkupfer]    1927 
Coypel,  Noiil,  162S— 1707,  Paris 

I  Gemälde]  1195.   1217 

CoySeVOX,  Ant.,   1640- 1720,   Lyon,   l'aris 

|Trophäen]  252 

I  Plastik]    1195.   1707.   1908.   191 1 
Craaz,  Gottfr.,  um   1740,  Augsburg? 

Tische  832 

Kamin   1452 


Namenregister:  Cranach  —  Decaroli 


399. 


Cranach,  Lucas,  der  Ältere,  1472  — 1553, Wittenberg 

[Titelblätter]   2628 
Crepy,  L.,  um   1720,  Paris 

[St.]  225.  1195 
CreSCi,  Giov.  Franc,  um  1560,  Mailand 

Essemplare  di  lettere  (La  vera  maniera) 

2458 
Perfetto  scrittore  2460 
[Schrift]  2528 

Crönungs-Ceremoniel 

FrantzÖsisches  2060 
CrophiuS,  Jo.  Bapt,  um   1690,  Augsburg 

Abbildungen  beeder  Majestäten,  siehe 
S.   309 :  [2048] 
CrophiuS,  Mart.  Gottfr.,  um   1750,  Augsburg 

[Strück-Fürm]  911 
Cuenot,  Frang.,  um   1650,  Frankreich 

Li  vre  d'architecture  11 59 
Cungi,  Camillo,  siehe  Congio 
Cutitze,  J.  P.,  um   1700,  Deutschland 

Livre  de  feuilles  d'orfevrerie  476 
Curicke,  G.  R.,  um   1698,  Danzig 

Freuden-Bezeugung  Dantzig  2020 
Curione,  Lodov.,  um   1580 — 1590,  Italien 

Cancelliere  2466 

Notomia  2469 

Teatro  2470 

[Schrift]  2494 
CuStodis,  Domin.,  um   1600,  Augsburg 

Fuggerorum  imagines  47 
CuStodis,  Jac,  um   1625,  Augsburg 

[St.]  864.   1616 
Custodis,  Raph.,  um   1620,  Augsburg 

Ein  newes  Schildt  Buech   53 

[St.]  51.  54.  1016 

Cuvillies,    Frang.    de,    der    Ältere,     1698 — 1760, 
Soissons,  München 

Gesamtwerk,  erste  Serie   18 
Gesamtwerk,  zweite  Serie   19 
Gesamtwerk,  dritte  Serie  20 
Gesamtausgabe  21 
Portion  de  plafonds   1756 
[Baukunst]  22 
[Ofen]   1231 

Cuvillies,    Frang.    de,  der   Jüngere,     1734 — 1768, 
München 

[Gesamtwerk,  dritte  Serie]  20 

[Gesamtausgabe]  21 

Ecole  de  l'architecture  22 

Portion  de  plafonds   1756 

[Gartenkunst]   1613 

[St.]   19.   1756 
Cuyk,  Pieter  van,  der  Jüngere,  um  1750,  Amsterdam 

Lyk-staetsie  van  Willem  Carel  Hendrik 
Friso,  siehe  S.  338:  [2247] 


D 

D  P,  um   16 10,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]  742 
D.  St.,  um   1750,  Nürnberg 

Ingenieur  1079 
Dagano,  Gius.,  um   1660,  Italien 

Apparato  funebre  alla  Isabella  d'Este 
2215 
Dagoty  siehe  Gautier 

Dahlberg[h],  Eric  Johnson  Graf  von,  um   1660 — 
l6go,  Schweden 

Suecia  1361.  1576 

Exequiae  Caroli  Gustavi  2208 
Daigremont,  M.,  um  1700,  Paris 

[St.]   6 
Dal   Re,  Marc  Ant.,  um   1740,  Mailand 

[St.]    1610.   2242 

Damery,  J.,  um  1650,  Rom 

Vasen  683 
Dan,  Pierre,  um  1640,  Paris 

Tresor  de  Fontainebleau   1147 
Danckerts,  Com.,  um  1670,  Amsterdam 

[St.]    1433 
Danckerts,  Justus,  um  1670— 1700,  Amsterdam 

Architectura  chivilis  1348 
Daniel,  Rieh.,  um   1660,  England 

Compendium  2385 
Danielli,  Bartol.,  um  1610,  Siena 

Fiore  pretioso  944 
Danreiter,   Franz  Ant.,  um   1725,  Deutschland 

Lust-Stück  der  Gärten   1595 

Gärten-Grundrisse   1596 

Hellbrun   1597 

Mirabell,  Salzburg  1598 
Darly,  M.,  um   1750,  London 

[St.]  839.  840 
Daubigny,  Phil.   Cordier,  um   1630,  Frankreich 

Gewehrschlösser  528 
Daudet,  um   1750 — 1770,  Lyon 

Friese  274 

[Plan  de  Lyon]   1237 
Daudet,    Estienne  Joseph,    um   1689,  Frankreich 

Nouveau  livre  d'ornemens  548 
David,  Charles,  um   1630,  Paris,  Neapel 

[St.]    1699 
David,  Hieron.,  um   1620,  Rom 

[St.]  335.    1293.    1294-   1295 
Daviler,  Charles-Aug.,   1653 — 1700,  Frankreich 

Architecture  de  Vignole   1182 

Cours    d'architecture    (Band    II:    Dic- 
tionnaire)   1183.   1185 

Anleitung  zu  der  Civil  Baukunst  1184 

[Scamozzi]    1289 
Decaroli,  D.  F.,  um   1770,   Italien 

Ammaestramenti  2483 


400 


Namenregister:  Decker  —  De  la  Quintinye 


Decker,  C.,  um   i6So,  Amstcnlam 

[St.]  130S 
Decker,   l'aul,  1677  — 1713,  Nürnberg,  Berlin 

Ornamente  78.  79 

Successions-Kricg  81 

Klcinornamente  4S1 

Arten  von  Schilden  63S 

Sprang  und  Schlosser  Werde  758 

Fürstlicher  Baumeister   1036 

Civil  Bau-Kunst   1037 

Kamine   1441 

Altäre   1525 

Gartenanlagen   15S6 

Deck-Stucken   1733 

[Wappenschilder]  2540 

[St.]  1026 
Decker,  Paul,  der  Jüngere,  um   1730,   Nürnberg 

Allegorien   1830 

[Europae  speculum]    103 

[Zeichner]  81.  2629 

I  Titelkupfer]    1040.  2332 

[Biblische  Darstellungen]  2624 

Decorations 

[for  parks]   1636 

Decorations 

faites  dans  Grenoble  2021 
DeCOtte,  Fremin,  um   1640,  Paris 

Explication  des  ordres   1149 
[Baukunst]   1207 

Deduction 

du  ordre  de  Ronen  ä   Henry  II    1983 
De  la  Chau,  um    1780,  Frankreich 

Pierresgraveesducabinetd'Orleansi935 

De   LaCOllombe,  um   1725,   Paris 

Nouveaux  desseins  d'arquebuseries  55S 
De  la  Fosse,  Charles,    1636— 1716,  Paris 

[Gemälde|    1195.   1217 
Delafosse,  Jean  Charles,   1734—1789.  P-i"« 

Iconologie  historique  24 

Serie  von  25  Heften  25 

Serie  von  8  Heften   26 

Trophäen  297,  vergl.  156 

Säulen-Ordnungen   122S 

Projet  de  prison,  siehe  S.  199:  [24] 

[Ziervase]  21 

|St.]  2145 
De  la  Gardette,  um  1760— 1770,  Paris 

|St.]  26.  32.  35 

|St.  u.  Zeichner!    1236 
De  la  Guepiere,  l'hil,  um  1750,  Stuttgart 

Recueil  d'esquisscs    1221 
De  la  Guertiere,  Frang.,  um    1650,   Frankreich 

ISt.l  316 
De  la  Joue,  Jacciues,   1687— 1761,  Paris 

Ornamente  243-  244.  245.  246.  247-  248. 
249.  250 

Sopraporten    1749 


De  la  Motte,  um   1750,  Augsburg 
[St.]   112 

De  la  Parra,  um  1680,  Spanien 
|Excquias  reales]  2223 

De  la  Perriere,  Guill.,  um  1550,  Tuulon 
Considerations  2572 


Zoan  Andrea. 

De  la  Quewelierie,  Alex.,    um    1610,  Amsterdam 

|St.]  592 
De  la  Quewelierie,    Cuil.,   um   1610,   Amsterdam 

Kleinornamente  592,   vergl.  604 
De  la  Quintinye,  um  1720,  Paris 

Instruction  pour  les  jardins   1591 


Namenregister:    De  la  Rocque  —  Desmarests 


401 


De  la  Rocque,  um   1620,  Frankreich 

Blasons  2602 
De  la  Ruelle,  Claude,  um  1600,  Nancy 

Pompe  funebres  de  Charles  III    2192 
De  la  Serre,  um   1639,  Frankreich 

Histoire  de  l'entree  de  la  Reyne  mere 
dans  les  Pays-Bas  2009 

Histoire  de  l'entree  de  la  Reyne  mere 
dans  la  Gr.-Bretaigne,  siehe  S.  304: 
[2009] 

Mausolee  du  duc  de  Montmorency  2200 
De  la  Torre,  Fernando,  um   167 1,  Sevilla 

Fiestas  de  la  Iglesia  de  Sevilla  2175 
De  la  Touche,  um  1750,  Frankreich 

Trophäen  271 

Delaune,  Charles  Etienne,  gen.  Stephanus,  15 19 — 
1583,  Paris,  Augsburg,  Strassburg 

Kleinornamente  495.  496.  497.  498.  499 

Gefässe  und  Geräte  679 

Figürliche   Darstellungen    1776 
Delettre,  um  1780,  Paris 

[St.]   302.  1243.   1642 

Del  Frate,  Giov.  Bapt.,  um   1700,  Mailand 

Orgel   1522 
Delineatio 

triumphalis    qua    Robertus    Dudlaeus 
Hagae  fuit  exceptus  1988 
Della  Bella  siehe  Bella 

Della  Porta,  Giacomo,  um   1590,  Italien 

[Baukunst]   1302.   1304.   1313 

[Katafalk]  2182 
De  Lorme,   um   1760 — 1770,  Frankreich 

Chambranles,  siehe  S.  230:   [25 1 

[Zeichner]   1236 

De  L'Orme,  Philib.,  um   1560,  Frankreich 

Nouvelles  inventions  1127 

Architecture   1131 
De  los  SantOS,  Franc,  um   1650,  Spanien 

Description  del  Escorial   1366 

Oelphinus,  C,  um   1675,  Turin 
[Jagdbilder]    1306 
[Trauerdekoration]  2218 

Delsenbach,  Job.  Adam,   17 10 — 1725,  Nürnberg 

Nürnberg.  Prospecten   1039 

[St.]  78.   1037.   1049.   105 1.   1441 
Oemarne,  Mich.,  um  1725,  Paris 

[St.]  233.  2166 
De  Marteau,  G.,  um  1743— 1749,  Paris 

[St.]  55S 

Demarteau,   Gille,   1722 — 1776,    Lüttich,  Paris 
Plusieurs  trophees  260 
[St.]   34.   255.  261.  262.  295.  69S.   1852. 
1867.   1869.   1893 

Demarteau,  Gille  Aut.,  der  Jüngere,  um  1770,  Paris 
[St.]    1S69 
Omamentstichsammlung  Berlin. 


Demleuttner,  Joh.  Pet.,  um  1725,  Culmbach 

[St.]  902 
Demonchy,  um  1770,  Paris 

[St.]  279 

Demortain,  um  1710,  Paris 

Plans  de  Versailles   1192 
Deneufforge  siehe  Ncufforge 
Dente,  Marco,  da  Ravenna,  um  1520,  Italien 

Ornamente  318 
Deny,  Jeanne,  um  1770,  Paris 

[St.]   279 
Derand,  Frang.,  um   1620 — 1640,  Paris 

L'architecture  des  voutes   1148 
Deruet,  C.  C,  um   1664,  Frankreich 

[Triomphe  de  Charles  IUI]  2015 
Desallier  d'Argenville,  siehe  Argenville 
Desbrulins,  F.,  um   1715—1720,  Paris 

[Schrift]  762.   1734 
DescampS,  um  1753,  Frankreich 

[Zeichner]  2029 
Descriptio 

Tumuli  ac  pompae  descriptio  2216 

Description 

abregee  des  arts  et  metiers  797 
des  rejouissances  ä  La  Haye  2072 
des  ceremonies  pour  le  couronnement 

de  Napoleon  2082 
des  festes  du  mariage  de  Louise-Elisa- 
beth 2144 
de   la   feste   et  du  feu  d'artifice  2166 
[de  l'hostel  des  Invahdes]   11 70 
[de  la  grotte  de  Versailles]   1476 
[des  pierres  gravees  du  cabinet  d'Or- 
leans]   1935 

Descritione 

della  pompa  funerale  del  Cosimo  2188 

Descrizione 

delle  feste  in   Parma  2152 

del  funerale  del  Tommaso  de  Angelis 

2254 
[della  Cappella  di  S.  Antonino]   1740 

Descrizzione 

[della  barriera]   2096 
Desgodetz,  Ant.,   1653 — 1728,  Paris,  Rom 
Edifices  antiques  de   Rome  987 
[Baukunst]   1105 

DesgOtS,  um   1690,   Paris,  England 
Livre  de  parterres   1575 

DesjardinS,  Mart.,  um  1650 — 1690,  Niederlande, 
Frankreich 

[Standbild  I    1237 

Desmarests,  Armand,  um   1664,   Frankreich 

Livre  de  chiffres  2531 
Desmarests,  J.,  um    1659,  Frankreich 

Delices  2530 

26 


402 


Namenregister:  Desnioulins  —  Duccrccau 


Desmoulins,  Fraug.,  um  1625— 1645,  Lyon 

Paranimphe  2415 
Desplaces,  Louis,   1700—  1740,  Paris 

|St.]i6.  244.  1701,1708.   1747.  1907.  2059. 

Desprez,  um   1760— 1770,  Paris 
Sammelband   1229 
[Baldachin]    1239 
[Zeichner]   1236 

DesraiS,  Claude  Louis,   1746 — 1816,  Paris 
Cahier  d'arabesques  306 

Dessins 

pour  la  decoration   7 

Diarium 

Caroli  VI.  2053 
Crönung  Carls  VII  2068 
Kaysers  Franciscus  Diarium  2071 
der  Krönung  Leopold   II  20S0 

DienzenllOfFer  siehe   Dintzenlioffer 
Diesel,  Matthias,  um  1720,  München 

Erlustierende  Augenweide   1594 

[Zeichner]  2136 

Dietel,  Franc.  Ambr.  u.  Christoph,  um  1723,  Wien 
[Sr.]    1736 

Dietterlin,   Wendel,  der  Ältere,  um    1550 — 1599, 
Strassburg 

Architectura,    i.  Ausg.  1005 

Architectura,  2.  Ausg.  1006 

Dietterlin,  Wendel,  der  Jüngere,  um  1610,  Strass- 
burg 

Grottesken  50 
Dieussart,  Charles  Phil.,  um  1680,  Frankreich 

Theatrum   architecturae  civilis   1023 
Dintzenhotfer,  Lconh.,  um   1690,  Bamberg 

[Theatrum    architecturae    civilis]    1023 
Discours 

de  l'entree  de  Henry  IUI  en  Rouen  1991 
Disel  siehe  Diesel 
Dobe,  Mlle,  um   1750,  Paris 

Blumen    1962 
DodSWOrth,  Roger,  um   1650,  England 

Monasticon  anglicanum    1089 
Doentinchem,  Jan   van,    um    1558,    Niederlande 

Pompa  tunebris  2185 
Doentinchem,  Lucas  van,  um   1558,  Niederlande 

[Pompa  funebris]  2185 

Dolce,  Lodov.,  um    1550,  Italien 

Handschritt  2455 
Dolivar,  Jean,   1641 — 1692,  Saragossa,  Paris 

Li  vre  de  cartouche  210,  vergl.  S.  42:  [7] 

Livre  d'autels   1520 

Medaillen   1924 

[St.]  6.    1182.   1183.   1499 

Domenichi,  Cesare,  um   1598— 16 14,  Rom 
Lettere  majuscole  2472 
[St.]  334.  335.   1469.   1494. 


Domenichino,  1581— 1641,  Bologna,  Rom,  Neapel 

[Gemälde]   1195,   1565 

[Kopf]    1892 
DominiCUS,  Caesar,  siehe  Domenichi 
Dorat,    Claude  Joseph,    1734— 1780,    Frankreich 

Oeuvres  2623 
Dorigny,  Mich.,   161 7(?) — 1665,  Paris 

Friese   mit  Meerwesen    1814 

[St.]  194.  1699  (siehe  auch  S.  276).  1S15 
Dorigny,  Nie,  1658 — 1746,  Paris,  Rom 

[St.]  238.   1313.   1680.  1723.   1907 

Dornheim,  um  1703,  Görlitz 

[St.]   1524 
DosiO,  Giov.  Ant.,  um   1570,  Rom,  Florenz 

Urbis  Romae  reliquiae  977 

[Baukunst]  13191 
Doyar,  Estienne,  um  I0io,  Frankreich 

[Schlosserarbeiteo])  742 
DraCZ,  Casp.,  um   1600,  Nürnberg 

[St.]   2295.    2296 
Drentwett,  Abr.,   1696— 1735,  Augsburg 

NeueInventiones  von  Silber-Arbeit  635 

Goldtschmidts-Arbeit  636 

Lauber-   u.   Goldschmieds-Buch  637 

[Zeichner]  81 

[Biblische  Darstellungen]  2624 
Drentwett,  Jon.,  um  1725,  Wien 

[Gemälde]   1060 
Dresden 

Das  frolockende  2167 
Drevet,  A.,  um    1730,  Paris 

[St.]    i6 
DruSSe,  Nie,  um    1607  —  162g,  Augsburg 

Schwarzornamente  445 
Dubois,  Jacques,  um   1725,  Versailles 

Cartouches  nouveaux  233 
Dubreulie,  um  1730,  Paris 

[St.]   16 

Ducerceau,  Jacques  Androuet,  um  1510 — 1585,  Or- 
leans,  Paris 

Kartuschen   167.   168 

Grottesche  169 

Opus  de  ludicro  picturae  genere   170 

Premier  recueil  d'ornemens  grotesques 

171 
Grotteske  Querfüllung  und  Friese   172 
FriesstiJcke   173 
Rollwerkmotive   174 
Trophäen   175 
Bandwerkmuster  176 
Mauresken   177.   178 
Ornement  de  damasquinerie  179 
Livre  de  grotesques    186 
Kleinornamente  491.  492 
Gefässe  und  Geräte  672.  673.  674.  675. 
676.  677.  678 


Namenregister:  Ducerceau  —  Duval 


403 


Schlosserarbehen  740 

Chorstuhl  800 

Möbel  801 

Romane   antiquitatis    monimenta   972 

Stadtpläne  von  Rom  und  Jerusalem  978 

Livre  des  edifices  Romains  980 

Gebäude  in  Umrissstich  im 

Triumphbögen   u.   Säulenarten   11 12 

Exempla  arcuum    11 13 

Templa  11 14 

Fragmenta  structurae  veteris  11 15.  11 16 

Optices  figuras  11 17.  1118,  vergl.  S.  210: 

[982] 
Palast  und  Halle   11 19 
Schlossbauten  1120 
Bauwerke  nach  antiker  Art   1121 
Tempel-   u.   Palastbauten     1122.    1123 
Livre  d'architecture  1124 
Liber  novus   1125.   1126 
Architektonische  Perspektiven   1129 
Livre  d'architecture   11 34.   1135 
ßastiments  de  France  1136 
Petit  traitte  des  cinq  ordres   1137 
Baudetails  1379.   1380.   1381 
Hermen  und  Karyatiden   1382 
Kamin   1431 

Fontaine  des  Innocents    1464 
Grabmäler   1489 
Lecons  de  perspective   1653 
Decke   1687 

Figürliche  Darstellungen   1771 
Landschaften   1772 
[Maschinen]   790 

Ducerceau,  Paul  Androuet,  1660 — 17 10,  Paris 
Ornamente   204,  vergl.  S.  41 :  [7] 
Decken,  siehe  S.  42:  [8] 

[St.]   198 

Dürer,  Albrecht,   147 1— 1528,  Nürnberg 

Opera  2 

Underricht  zu  befestigung,  siehe  S. 
164:  [2] 

Underweysung  der  messung   1645 

Vier  BiJcher  von  menschlicher  Pro- 
portion, siehe  S.  285:  [2] 

Ehrenpforte  2565 

[Titelblätter]  2628 

DuflOS,  Augustin,  um  1760,  Paris 

Recueil    de    desseins  de  joaillerie  561 
DufloS,  Claude,   der  Aeltere,  um   17 10,  Paris 

[St.]   6.    1195.   2618 

Duflos,  Claude,  der  Jüngere,  um  1730 — 1760,  Paris 
[St.]   238.   240.   244.   561.    1701.   1708 

Dugdale,  Will.,  um   1650,  England 
St.  Pauls  cathedral  1090 
[Monasiicon  Anglicanum]    10S9 


Dugourc,  Jean  Denis,  um   1780,  Paris 

Arabesques  300 
Duhamel,  um   1770,  Paris 

[St.]  30 
Duhamel  du   Monceau,  um  1767,   Frankreich 

Art  du  serrurier  778 
Du  Miny,  um  1640,  Frankreich 

Schreibvorlagen  2418 
Dumont,  Gabr.  Mart.,  um   1720 — 1780,  Paris 

Divers    morceaux    d'architecture    1220 

Recueil  d'architecture   1223 

Details  de  la  basilique   de  St.  Pierre 
1223,  Bd.  I 

Aufnahmen  des  Pantheon  zu  Paris  1245 
Dumont,  Jacques,   le  Romain,  1701 — 1781,  Paris 

Livre  de  nouveaux  trophez  234"» 
Duncker,  J.,  um   1670,  Deutschland 

Blumen   1951 
Du  Pas,  Gueroult,  um  1700,  Paris 

Recueil  des  bastimens  870 

Landschaften  [1824] 
Duperac,  Stef.,  um  1570  — 1600,  Rom,  Venedig 

Palazzo  et  giardini  di   Tivoli   1559 

[St.]  197 1 
Dupin,  um  1775,  Paris 

[St.]  31 
DupleSSiS,  um   1701,  Paris 

[Voeu  de  la  France]  214 
DupleSSiS,  der  Jüngere,  um   1780,  Paris 

Premiere  suite  de  vases  708 
Du  Plessy,  Claudius  Le  Fort,  siehe  Le  Fort 
Dupuls,  der  Jüngere  (=  Nie.  Gabr.?),  um    1750, 
Paris 

[St.]   170S 
DupuiS,  C.,  um   1791,  Strassburg? 

[St.]   1248 
OupuiS,  Charles(=  der  Aeltere?),  1685 — 1742,  Paris 

[St.]    1195.    1701-    170S.   2059 
DupuiS,  Charles,  Architekt,  um  1768,  Frankreich 

Trait^  d'architecture   1232 

Eglise  de  St.  Paul   1233 
Durand,  um  1617,  Frankreich 

Discours  du  ballet  2100 
Durand,  um   1780,  Paris 

[Elemens  d'architecture]  1243 
Durant,  Jean  Louis,  um   1670,  Genf 
Kleinornamente  545 
[St.]   544 
DuruiSSeau,  L.  Fr.,  um   1770,  Paris 

[St.]    1228.   1895 
Duval,  um   1770,  Paris 
Grabmäler   1515 
[Sofas]  siehe  S.  142:  [25] 
[St.]  32 
Duval,  Marc,  um   1560,  Paris 

[St.]  184 

26* 


404 


Namenregister:  Duval  —  Erisest 


Duval,   Nie,  um   1670,  Paris 

Tresor,  siehe  S.  356:  [2422].  [2423] 

[Schrift]  2528 
Du   Viviers,  Jean,  um   1710,   Paris 
Livre  de  cartouche  218 


E 


Ebelmann,  Joh.  Jac,  um    1590,   Speicr 

Schweif-Buch  808 

Architectura  Kunst  Buch  S09 

Architectura  Lehr  und  Kunstbuch  810 

[Seilen  Buch]   1007 
Echter,  Mathias,  um  1680,  Graz 

Ornamente  65.  66 
Eck,  Veit,  um   1596,  Strassburg 

Portalen,   Epitapien  u.  a.  806 
Edelinck,  G.,  um  1680,  Paris 

[St.]  967.   1163 
Edelinck,  J.,  um  1680,  Paris 

[St.]   1163.   1476 
Eeckenhout  siehe  Van  den  Eeckenhout 
Egenolff,  Christian  (Erben),  um  l555,Frankfurta.M. 

Modelbuch  Nehwens  888 

Modelbuch  welscher  Arbait  889 

Modelbuch  aller  art  Nehwens  890 

Ehrenberg,  Petr.  Schubart  von,  um  1725,  Deutsch- 
land 

Trophäenartiger  Aufbau  95 
[Triumphbögen]  2024 

Ehren-Bezeugung 

Maximilian   Emmanuel  2023 
Ehren -Denkmahl 

Johann  Adolph,  Herzogen  zu  Sachsen- 
Querfurt  2244 
Ehren  Gedächtnus 

der  Anna  Margarethen  zu  Hessen  2198 
Ehren  Gedechtnus 

Ludwigen  V.  Landgraven  zu   Hessen 
2196 
Ehren-Seul 

Ludwig   dem  VI.  2220 
Ehren-Seule 

Ernst  Hertzogen   zu  Sachsen  2219 
Eichel,  Eman.,  um   1750 — 1770,  Augsburg 

Ornamente   125 

Vasen  655 

Gitter  775 

Säulenordnungen   1077 

Thüren   1425 

Beicht-Stuhl   1546 

[St.]   III.   113.   121.   123.   1453 

Eichler,  Gottfr.,  um    1750—1770,  Augsliurg 
I  Biblische   Darstellung]  2624 
[Historiae  et  ailcgoriae]    123 


Eisen,  Charies,   1722— 1778,  Brüssel,  Paris 

Oeuvre  (fragments)  23 

Allegorische  Figuren    1861 

[Buchornament]  280.  281.  1210.  2145. 
2623.   2629 

[Karyatiden]   1236 

[Aufzug]  2620 

[Allegorien]  2620 
Eisler,   Casp.  Gottlieb,  um    1750,  Nürnberg 

Inventionen  vor  Goldarbeiter  4S7 

Gefässe  und  Geräte  652.  653 

Wagen  878 
Eisler,  Joh.  Leonh.,  siehe  Eysler 
Elbon,  um   1790,  London 

[St.]  853 
Eloges 

sur  la  reception  du  roy  2003 
Elogio 

y  relacion  del  Francisco  Farnesio  2237 
Endner,  G.  G.,  um  1775,  Leipzig 

[St.]  830 
Engelbrecht,  C.,  um  1690 — 1720,  Augsburg,  Wien 

[St.  I  470.  S67.  1049.  1530.2024.2052.2055 

Engelbrecht,  Martin,  1684— 1756,  Augsburg, 
Berlin 

Europae  speculum   103 

Inventionen  zu  Sack  Calender   153 

Galanteriearbeit  654 

F"iguren-Alphabet  2360 

[Livre  de  fragmens]   13 

[Ornamente]    134 

[Kirchenampeln]  658 

[St.]  81.   639.   1036.   1729.  2624 
Enschede,  J.,  imi   1760,  Ilarlem 

Proef  van  Letteren  2556 
Entree 

de  Francoys  en  Anvers   19S7 

de  Louis  XIV  et  Marie  Therese  2014 

[de  Henry  IUI.  en  Lyon]  1990 

[de  Henry  de  Bourbon  en  Dijon]  2004 
Eosander  von  Goethe,  Joh.  Friedr.,  um  1700,  Berlin 

Dessein  du  grand   buffet  639 

Schloss  Charlottenburg   1034.    1729 

Monbyjoux   1035 

[Baukunst]    1044 

[Trauerdekoration]   2225.  2229 
Epitomes 

des  roys  de  France  2569 
ErasmuS,  Georg  Casp.,  um   1660,  Nürnberg 

Anhang  zum   Seuilen  Buch  60 

Neues  Zierahten  Büchlein  60 

Seulen-Buch    1019 

Erdmann,  Joh.  Friedr.  Göttlich,  um  1737,  Deutsch- 
land 

Armbrust-  u.  Büchsen-Schiessen  2142 
Erisest  (=  Ileriset?)  um    1720,   l'aris 

[St.]   762 


Namenregister:  Erlach  —  Ferrerio 


405 


Erlach,  Fischer  von,  siehe  Fischer 

Ernesti,  Joh.  Heinr.  Gottfr.,  um  1720,  Deutschland 

Buchdruckerey  2549 
Errard,  Charles,   1606 — 1689?  Paris,  Rom 

Ornamente   197 

Rankenfries   198 

Ornemens     des    appartemens     de    la 
reine,  siehe  S.  40:  [8] 

Vignetten  und  Friesornamente,  siehe 
S.  40:  [197] 

Receuil  de  vases,  siehe  S.  116:  [197] 

Tiere,  siehe  S.  276:  [197] 

Aktfiguren,  siehe  S.  286:  [197] 

[Titelkupfer]   1906 
Ertinger,  Franz,  um   1640 — 1700,    Colmar,  Paris 

[Vasi]  4 

[St.]   6.   1349.   1734.   1826.  2163 
Eschenburgk,  Nie,  um  1570,  Stein  a.  Rh. 

Fundament  Buch  2277 
Essai 

sur  la  nature  champetre   1629 
Essequie 

per  Henrico  2186 
Exequias 

a  Joao  V.  2246 
Ex  libris 

Sammlung  von   Bücherzeichen  2637 
Eysler,  Casp.  Gottlieb,  siehe  Eisler 
Eysler,  Joh.  Leonh.,  um  1720,  Nürnberg 

Ornamente  82.  83.  84.  85.  86 

F 

F siehe  Frezie  r 

F  B  (um   1587,  Niederlande)  siehe  Baltesers 
F  B.,  um   1670 

Blumen    1949,  vergl.  1950 

£f'±'  siehe  Poilly,  F.  de,  der  Aeltere 

F  H  (um   1560,  Niederlande)  siehe  Huys 
F.  N.,  um   1610,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   742 
Fabert,  Abr.,   um   1610,  Metz 

Voyage  du  roy  ä  Metz   1996 
FaCCiotti,  Guglielmo,  um   1625,  Rom 

[Parasole]  942 
Fäsch,  Joh.  Rud.,  um   1720,  Dresden 

Versuch  seiner  architect:  Werke  1046 

Anweisung  zu  den  Verzierungen  der 
Fenster  1416 

Altäre  1528 

[Vignola]   1276 
Falbe,  Joach.  Mart.,  um  1750,  Berlin 

Vasen  659 
Falda,  Giambatt.,   um   1660,  Rom 

Teatro   delle   fabriche   di  Roma    1304 


Fontane  di  Roma   1480 

Giardini  di  Roma   1571 

[Nuovi  disegni  dell'  architetture]   1302 

[Disegno  della  cavalcata]  2037 

[Zeichner  u.  St.]   1301.  2217 
Faneili,  Franc,  um  1675,  Italien 

Fontaines   (Dessins   de  grottes)  siehe 
S.  233:  [7] 
Fantetti,  Ges.,  um   1680,  Italien 

[St.]  357.   1677 

Fanti,  Ercole  Gaet.,  um   1725,  Wien 

[Gemälde]   1060 
FantiS,  Sigismondo  de,  um   15 10,  Italien 

Theorica  et  pratica  2447 
Farinati,  Paolo,   1522 — 1606,  Verona 

Eckstücke  einer  Decke  1700 

Diverses  figures   1780 
Fay,  J.  B.,  um   1780 — 1790,  Paris 

Hochfüllung  304 

Cahier  de  bijouteries  567 

[Ornamente]  303 

[St.]  709.  715.  851.  852 

Feichtmayer,  Jos.,  um  1740,  Augsburg 

Altäre  1540 
Felchtmayr,  Joh.  Mich.,  um  1760,  Augsburg 

Ornamente  146 
Feinlein,  Joh.  Christoph,  um  1660,  Waldshut 

Schreinerbuch  6  c 
Felibien  des  Avaux,  Andre,   1619— 1695,  Paris 

Delices  des  maisons  de  campagne  990 

Eglise  de  l'Hostel  des  Invalides    1187 

Grotte  de  Versailles  1476 

[Relation  de  la  feste  de  Versailles]  2115 

[Les  divertissements  de  Versailles]  21 19 
FeliCianO,  Feiice,  um  1500,  Italien 

Die  römischen  Schriftformen  2446 
Feltrini,  Cosimo,  um  1470?  Italien 

[Grottesken]  317 

Fendt,  Tobias,  um  1566 — 1576,  Breslau 

Monumenta  sepulcrorum   1492 

Monumenta  illustrium  virorum    1493 
Ferber,  Wolffgang,  um   1614,  Zwickau 

Relation  eines  Stahlschiessens  2097 
Ferdinand,  L.,  um  1650,  Paris 

[St.]   18 16 
FerelSt,  um  1745,  Augsburg 

Ornamente   126 
Ferrand,  (V.?),  um  1780,  Paris? 

Cahier  de  fleurs   1968 
Ferrari,  Jo.  Bapt.,  um  1620,  Rom 

De  florum  cultura   1562 
FerrariuS,  Sigism.,  um   1690,  Deutschland 

Cronen  Eleonorä  und  Josephi  2050 
Ferrerio,  Pietro,  um  1650,  Rom 

Palazzi  di  Roma   1302 


4o6 


Nanienrcijistf-r:   Fern  —   Forty 


Ferri,  Ciro,  um    1680,  Rom 

[Ziervasen  und  Pabstwappen]  730 
[Kupfertitel]   1309 

[Cupola  nella  Basilica  Vaticana]   1697 
[Wagen]  2016 

Fessard,  Etienne,  um   1740 — 1770,  Paris 

[St.]  24.   1859.   1912.  2555 
Fete 

de  Paris  ä  l'occasion  du  mariage  de 
M.  le  Dauphin  (im  Jahre  1747)  2146 
Fetes 

de  Paris  ä  l'occasion  du  mariage  de 
M.  le  Dauphin  (im  Jahre   1745)  2145 
Feuerwerk 

Sammlungvon  Einzelblättern  2157.2158. 
2159 
Feuillet,  G.,  um  1675,  Paris 

Livre  de  porte,   siehe  S.  225 :   [7] 

Lambris,  siehe  S.  266:  [7] 
Flaletti,  Odoardo,  um  1600,  Venedig 

[Friese]   1814 

[St.]  325.  340 
Fiano,  Epif.  dal,  siehe  Alfiano 
Fietta,  um   1790,  Kriegshaber  bei   Augsburg 

Gefässe  666 

Gitter  787 

Stühle  856 

Thüren   1430 

Canzlen  nach  neuer  Art   1558 
FiOn,  Didier,  um   1646,  Frankreich 

I  Schlosserarbeiten]  741 
FirenS,  Pierre,  um   1605 — 1626,  Frankreich 

Ornamente   187 

[SchwarzornamenteJ   514.   515 

[Randornamente]  2602 

[St.]  920.  2003.  [2413].  2602 
Fischer  von  Erlach,  Joh.  Beruh.,  um  1700,  Wien 

Entwurf  einer  Architectur   104g 

Altar   1530 
Fischer  von  Erlach,  Jos.  Em.,   um   1730,  Wien 

Sarg   1504 
Flamen,  Alb.,  um   1650,  Paris 

Tiere   1819 

[St.]   1158.  2014 
Fleurimont,  C.  R.,   1740,  Frankreich 

|Medailles  de  Louis  XV]   1929 
Flindt,   Paul,  um   1600,  Wien,   Nürnberg 

12  Schlucklein  etlicher  Schnawlwaidt  49 

Gefässe  und  Gefässornamente  621.622. 
623.  626 

Köpfe  und  Masken  627 

Monarchiae   1786 

[Köpfe]   1787 
Flötner,  Peter,  lobt  noch    1546,  Nürnberg 

Maureskenbuch  46,  vergl.  177 

Bettstelle  799 


Kapitelle  1377 

[Grotteske]  [looi].   1004 
Florae,  Nie.  Guill.  a,  siehe  Robert,  Nie. 
Florini,  Matteo,  um    1600,  Siona 

Gioicllo  della  Corona  943 
Floris,  ßaltesers,  siehe  Baltesers 
Floris,  Cornel.,   15 18 — 1572,  Antwerpen 

Veranderinghe  van  grotissen   374 

Inventien  van  sepulturen  374 

Kannen  733 
Floris,  Jacob,   um    1560,  Antwerpen 

Compertementen  3S0 

Compertimentorum  genus  381 

Compertimenta  382 

Focanbergue,    Paque    oder   Pasquier,    um    1625, 
Frankreich 

Gravirarbeiten  für  Schlossbeschläge  746 
Förster,  Heinr.   Gottfr.,  um   1740,  Leipzig 

Schlosser  Büchlein  766 
Foillet,  Jacques,  um  1590,  Montbeliard 

Pourtraicts  de  point  coupe  919 
Foin,  A.,  um  1760 — 1780,  Paris 

[St.]  24.  700.  siehe  S.  131:  [35].  883.  1217 
Fokke,  Sim.,  um   1760,   Amsterdam 

[St.]   2031.  2249 
Fonbonne,  um  1720,  Paris 

[St.]  762.   1192.  1195.  1204.  1210.  261S 

Fontaine,  Jacques  Valentin,  um  1750,  Frankreich 

Nouveaux  livre  d'^tudes  769 
Fontaine,  Pierre  Frang.  Leonard,  um  1810,  Paris 

Recueil  de  decorations  42™  (Nachtrag) 

Maisons    de    plaisahce  de  Rome   1642 

[Festdekorationen]  2082.  2156 
Fontana,   Carlo,  um   1690 — 1700,  Italien 

Tempio  Vaticano   1311 

Arco  trionfale   1977 

[Baukunst]   1304.   1309.   1313 

[Taufbecken]   13 13 
Fontana,  Domenico,    1543 — 1607,   Italien 

Trasportatione  dell'   obelisco   1282 

[Baukunst]    1302.   1304.   1309.   1571 

[Katafalk  u.  a.]  2182 

[Grabkuppel]  2190 
Fontana,  Franc,  um   1690?,  Italien 

[Baukunst]    1304.   1313 
Fontanieu,  M.  de,  um   1770,  Paris 

CoUection  de  vases  706 
Forastiero 

di  Venezia  1335 
Fordrin,  Louis,  um   1720,  Paris 

Livre  de  serrurerie  762 
Forestiere 

di  Vicenza   1332 
Fors[c]hter,  Heinrich  Gottfried,  siehe  Förster 
Forty,  Jean  Frang.,  um   1780,  Paris 

Oeuvres  de    sculptures  en  bronze  700 


Namenregister:  Fossati  —  Funck 


407 


Oeuvres  d'orfevrerie  701 
Oeuvres  de  serrurerie  782 
Fossati,  Carlo  Gius.,  um  1790,  Rimini 
Temple  de  Malateste   1334 

Fossati,  Giorgio,  um  1740,  Italien 
Disegni  de  camini   1449 

Fosse,  De  la,  siehe  DelaFosse 
Fossier,  um   1760?,  Frankreich 

Livre  de  differents  trophes  285 
FOSter,  W.,  um   1750,  London 

[St.]  839 

Foudrin  Le  Picart,  Jean,  um  1632 — 1640,  Frank- 
reich 

[Schlosserarbeiten]  741 
Fournier,  um  1764,  Paris 

Manuel  typographique  2555 

Fragonard,  Alex.  Evariste,  um   18 10,  Paris 
[Dekorationen]  315 

Fragonard,  Honore,   1732— 1806,  Paris 
[Buchornament]  99S 

Francard,  um  1690,  Paris 

Portes  cnchere,  siehe  S.  225:   [8] 
Francart,  Jac,  siehe  Francquart 

Franceschi,  Francesco  di,  um  1560,  Venedig 

[Stickmusterbuch]  934 

[Verl.]  935 
Franceschini,  Balt.,  um   1610— 1680,  Florenz 

[Gemälde]   1754 
Francini,  Aless.,  um  1620,  Paris 

Portrait  de  St.  Germain  en  Laye   1139 

Livre  d'architecture   1408 
Francini,  T.  de,   um   1622 — 24,  Paris 

Portrait  de  Fontaine  Belleau   1140 

Brunnen   1471 
Franciosino,  il,  siehe  Sera 
Francl<,  Paul,  um  1590,  Memmingen 

Kunstbuch-Handschrift  2283 

Schatzkammer  2291 

Kunstrichtige  Schreibart  2292 
Francl<en,  J.,  siehe  Francquart 
Francitenberger,  Tobias,  um   1660,  Strassburg 

Blumen-Büchlein   1946 
Francois,  J.  C,  um  1750,  Paris 

Spectacles  2620 

[St.]  1211.  1861.  1912 
Francquart,  Jac,  um   1620,  Brüssel,  Rom 

Cent  tablettes  et  escussons  393 

Livre  d'architecture  1406 

Pompa  funebris  Alberti  Pii  2195 

[Grabmäler]   1145 

Frangk,  Fabian,  um   1535,  Deutschland 

Schreibe  Kunst  2260 
Franzini,  Giov.  Domenico,  um   1660,  Rom 

Roma  antica  e  moderna  985 


Freart,  Rol.,  Sieur  de  Chambray,  um  1650,  Paris 
Parallele  de  l'architecture   11 56 

[Uebers.]   1278"" 

Freudenfeste 

Sammlung  von   Einzelblättern  2083. 
2084.  2085 
Freundt,  um  1755,  Olmütz 

Statua  Trinitatis   1554 
Frezier,  Amad.  Frang.,  um   1725,  Frankreich 

Coupe  des  pierres   1202 
Traite    des   feux    d'artifice   2163.    2164 
Frezza,  Giov.  Gir.,  um  1700,  Rom 

[St.]   1314.    1583.   1667.   1693.   1907.  2228. 
2241 
Fricl(,  Elias,  um   17 10,  Ulm 

Ulmisches  Münster   1041 
Beschreibungen  des  Münster-Gebäudes 
zu  Ulm   1042 
Fricitinger,  Joh.  Mich.,  um   1740,  Ansbach 

Weber  Bild-Buch  904.  905 
Friedrich,  Jac.  Andr.,  derÄltere,  um  1730,  Augsburg 

[St.]  81.  134.  650.  1060.  1061.    1400.    1597 
Friedrich,  Jac.  Andr.,  der  Jüngere,  um  1760,  Stutt- 
gart 

[St.]    1526 
Friesenborch,  Herm.,  um   1625,  Emden 

Lusthoff  der  Schryfkonst  2507 
Frisoni,  Donato  Gius.,  um  1730,  Ludwigsburg 

[Residenzschloss  Ludwigsburg]    1052 
FÜlclc,  Joh.  Dav.,  um  1725,  Deutschland 

Parterre  und  Blumen  Stuck  1588 

Neue   Gartenlust   1589,  vergl.   1595 
FÜnClc,  J.  G.,  \\m   1742,  Deutschland 

[Plans  de  l'opera]  1075 

[Zeichner]  2068.  2071 
Fürst,  Paul,   um   1640— 1650,  Nürnberg 

Neues  Modelbuch  899 

[Kunstrichtige  Schreibart]   2292 
Fürst,  Rosina  Helena,  um   1650,  Nürnberg 

[Modelbuch]   899 
Fuess-Thurnier 

zu  München  2106 
Fuga,  Ferd.,  um  1730,  Rom,  Florenz 

[Baukunst]   1304.   1321 

[Trauerdekoration]  2241 
Fugger,  Wolfgang,  um   1550,  Nürnberg 

Formular  2269 

[Aussthaylung]  2269 

[Versal-Alphabet]   2335 
Fulcaris,  Sebastian,  siehe  Furck 
Fulli,  Sebast.,  um  i6io,  Siena 

[Katafalke]   1145.   1273 
Funcl<,  David,  um   1660,  Deutschland 

Kleinornamente  466 
Funcl<,  Valerian,  um  1770,  München 

[St.]   20.   21.   22 


4o8 


Namenregister:  Funerale  —  Gaultier 


Funerale 

alla  duchessa  Carlotta  Felicita  2227 
Funerali 

per  Carlo  111  2256 
Funzioni 

sacre  di  Padova  2074 
Fuoco 

[eterno]  2120 
Furck,  Sebast.,  um   1620,  Goslar,   Rom 

[St.]  siehe  S.   237:  [1407].   1685 
Furtenbach,  Jos.,  der  Ältere,  um  1590 — 1660,  Ulm 

Kunstspiegel  795 

Architectura  navalis  S64 

Architectura  privata,  siehe  S.  167  [864] 

Architectura  recreationis,  siehe  S.  167: 
[864] 

Architectura  civilis   1016 
Furtenbach,  Jos.,  der  Jüngere,  um  1660,  Ulm 

[St.]    795 

G 

G  A  (um  1646,  Frankreich)  siehe  LeProvancal 
G.  A.  mit  der  Fussangel,  um    1535 

Bauteile   1372.  1374 
G.  A.  (um   1589,  Deutschland)  siehe  Arnoldt 
G.  G.,  um  1550,  Deutschland 

Mauresken  405 
G.  P.  (mit  der  Fussangel),  um   1535 

Kapitell   1375 
Gabriel,  um    1750,  Frankreich 

[Baukunst]   1207.   1227 

[Festdekorationen]   2144 
Gabriel,  Jacques,  um   1650,   Paris 

Kapitell   1395 

Galestruzzi,   Giov.  Batt.,  um  1650,   Florenz,  Rom 

[St.]  325.  2210 
Galimard,  der  Jüngere,   um   1750,   Paris 

Architecture  de  jardins    i6i8 
Gallaeus  siehe  Galle 
Galle,  Cornel.,  um   1600,  Antwcrjjen 

[St.|   2007.   2195.   259s 

Galle,  Phil,  um   1537— I6l2,  Ilarlcm,  Antwerpen 

Prosopographia  2594 

[Florilegium]    1937 

[St.]  386 
Galli   siehe  Bibiena 
Gandin,   Pierre,  um   1620,  Frankreich 

Schwarzornamente  507 
GandO,  Nie,  um  1745,  Paris 

Epreuve  des  caracteres  (Recueil  d'or- 
nemens)  2553 
Gaspari,  Cirillo  J.,  um  1770,  München 

[Erf.]  22 
Gaspari,  Joh.  Paul  fde],  um    1770,   München 

[Erf.J   21.   22 


Gaspari,  Piotro,   um   1770,   München 
[Erf.J  22 


Aldegrever. 

Gauger,  um    1749,  Frankreich 

La  mecanique  du    t'eu    1454 

Gaultier,   Rene,   um    1640,  Frankreich 

Invention    pour    reduire    en    perspec- 
tive  1664 


Namenregister:   Gautier  —  Gizzardi 


409 


Gautier,  J.,  um  1688,  Marseille? 

[Schlosserarbeiten]  753 
Gautier,  L.,  um   1588,   Paris 

[St.]  791 

Gautier,  Pierre,  um   1680,  Marseille 

Divers  ouvrages  de  balustrades  753 
Gautier-Dagoty,  Ed.,  um  1770,  Paris 

[St.]  279 
Gautier  Dagoty,  Louis,  um  1770,  Paris 

[St.]  279 
Gauw,  Gerh.,  um  1610,  Harlem,  Rom 

[St.]   2497.   2499.   2504.   2505.   2506.  2507 
Gebert,  um   1730?  Paris 

[Maschinen]   797 

GeerartS,  Marcus,  um  1530 — 1590,  Brügge,  Eng- 
land 

Ornamente  und  Figürliches  388.  389 

Kleinornamente  582 
GeliS,  Meinert,  um  1620,  Niederlande 

Schwarzornamente  597 
Gemalt 

[Wunderbarliche  kostliche]   1004.  1121 
Gentot,  B.,  um  1720,  Paris 

[St.]   755 
GentzSCh,  Andreas,  um   1617,  Augsburg 

Spitzen  büchle  452 
Georgi,  Christian  Siegism.,  um   1750,  Wittenberg 

Wittenbergische  Jubel-Geschichte  2150 

Gerard,    Hubert,    um    1590,    Niederlande,    Süd- 
deutschland 

Brunnen  in  Augsburg   1468 
Gerard,  Marcus,  siehe  Geerarts 
Gerardini,  Melchior,  um    1630,  Mailand 

Capricci   1797 
Gerlacll,  Philipp,  um   1700,  Berlin 

[Baukunst]   1044 
Germain,  um   1730,  Paris 

Livre  de  difFerents  ornement  690 
Germain,  um   1770,   Paris 

Trophäen  270.  [St.]  24 
Germain,  Pierre,  um   1750,  Paris 

Ornamente  269 

Elements  d'orfevrerie  692 
GeSSner,  Christian  Friedr.,  um   1740,   Leipzig 

Buchdruckerkunst   2552 
GevartS,  Caspar,  um   1635,  Antwerpen 

Pompa  introitus  Ferdinandi  2006 
Geyer,  Andreas,  um  1725,  Regensburg 

Abriss  der  jenigen  Zimmer  (Regens- 
burg. Reichstag  1663)   1735 

Ghendt,  Em.  de,   1738— 1815,  Flandern,  Paris 

[St.]    281.    2623.    2625 
Ghisi,  Georgius,  um   1550,   Mantua 

[St.]    1684.    1685 
Giancarli,  Polifilo,  um   1625,  Italien 

Ornamente  340.  341 


Giardineto 

[Giardineto  novo   di  punti]   927 
Giardini,  Giov.,  um  17 10,  Rom 
Disegni  diversi  731 

Giardino 

[Giardino  di  fiori]   1942 
Giarre,  Gaetano,  um  1790— 1810,  Florenz 

Alfabeto  2485 

Metodo  2486 

Raccolta  di  caratteri  2487 
GibbS,  James,  um   1725,    London 

Book  of  architecture  1092 
Gibert  de  Rouergue,  Jean,  um  1627 — 1630,  Frank- 
reich 

[Schlosserarbeiten]  741 
Gieronimi,  Rocco,  um  1602,  Pavia 

Inventioni  2471 
Gitfart,  Pierre,  1648— 1723,  Paris 

[St.]   6.    II 89 
Gignoux,  A.  C,  um  1760,  Augsburg 

[Seestücke]   112 
Gil,  Manuel,  um  1790,  Spanien 

Proclamacion  del  Rey  Don  Carlos  IV. 
2078 
Gilie,  Joseph,  um   1770,  Paris 

Epreuves  des  caracteres  (fleurons)  2559 

Caracteres  (fleurons)   2560 
Gilliers,  um  1768,  Frankreich 

Le  cannamehste  francais  705 
Giliot,  Claude,   1673— 1722,  Langres,  Paris 

Livre  de  portieres  221 

Ornamente  222.  223.  224 

Nouveaux  desseins  d'arquebuserie  557 

Figürliche  Darftellungen   1835 
Giliy,  F.,  um   1800,  Deutschland 

Karyatide  1404 
Giovanni,  Alois.,  um  1780,  Rom 

[(?)  Masken]  366 
Giovanni   Berti,  Simone  di,  siehe  Berti 
Giovanni  da  Bologna,  siehe  Bologna 
Girard,  um  1730,  Wien 

[Gartenanlagen]  1060 
Girard,  um  1750,  Paris 

Lecons  d'ornemens  261 
Girardet,  P.,  um  1750— 1770,  Nancy 

[Buchornament]   777.   1211.   1222 
Girardon,  Frangois,   1628  — 1 715,   Paris 

[Plastik]   1163.  1195 

[Grabmal  Richelieu]   1497 

[Cabinet]   1734 
Girant,  um  1780,  Paris 

[St.]  303 
GiSSey,  H.,  um   1670,   Paris 

[Katafalke]  2182 
Gizzardi,  Ang.,  um   1766,  Italien 

[St.]  364 


4IO 


Namenregister;  Glachant  —  Gualterotti 


Glachant,  um   1740,  Frankreicli 

Traite  d'ccriture  (l'art  d'ecrire)  2432 
Gtazier,  um  1750,  London? 

[Spiegel]  siehe  S.  140:  [163] 
Gleichmann,  Mich.,  um   1660,  Deutschland 

Leich-Procession  Joh.  Georgens  Frey- 
herrns  von   Rechenberg  2211 
Gobet,  um    1775,  Frankreich 

|Sacre  de  Louis  XVI]   2076 
GodonneSChe,  um    1725,  Frankreich 

[Medailles  du  regne  de  Louis  XV|  1928 

GÖthe,  Eosander  von,  siehe  Eosander 
Göttich,  Paulus,  um  1620,  Leipzig 

Vögel   1799 
GÖZ,  Gottfr.  Bernh.,  um   1740,  Augsburg 

Ornamente  und  Figuren   105.   io6 

Brunnenaufsätze  1483 

Altäre   1541 

[St.]   1540 
GohoriuS,  Jac,  um    1560,   Paris 

[Hystoria  Jasonis]   182 

Goischler,  Elias,  um   1740,  Deutschland 

Anleitung  2353 
Goldmann,  Nie,  um   1650,  Breslau,  Leyden 

Vollständige  Anweisung  zu  der  Civil- 
Bau-Kunst  1032 

[Baukunst]   1038.   1040 

Gole,  Pierre,  um   1660,   Paris 

Kunstschrank  815 
GoltziuS,  Heinr.,   1558- 1616,  Niederlande 

Pompa  funebris  Guilelmi  2189 
GoltziuS,  Hub.,    um   1550,  Wurzburg,  Antwerpen 

Bilder  aller  Keysern  2573 
Gomler,  Sim.,  um    1610,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]  742 
Gori,  Ant.  Franc,  um   1725,  Italien 

Cappella  di  S.  Antonino   1740 
Gostling,  John,  um  1746,  Hamburg 

[Herausgeber]  2517 

Goujon,  Jean,  um   1540,  Paris 

[Holzschn.]   957 
Goulet,  Nie,  1745— 1810,  Paris 

Fetes  du  mariage  de  Napoleon  2156 
Gouman,  Eleazar,  um   17 10?  Amsterdam 

[St.]   II 94 
Gourmont,  Jean  de,  um    1580,   Paris 

[(?)  Rund  mit  Architektur]    11 10 

[St.]  791 
Grab-Mahl 

Ludwig  VII.  2220 
Grael,  Joh.  Friedr.,  um    1730,  Berlin 

Abriss    des   Thurms    der   Heil.   Geist 
Kirche  zu   Potsdam    1054 
Grässmann,  Joh.  Jac,  um   1740,  Augsburg 

[St.]  827.   1060 


Graf,  Urs,  um   1509— 1529,  Basel 

[Titelblätter]  2628 
Graff,  Anton,   1730— 1813,  Dresden 

[Porträt]   114 
Graff,  Joh.  Andr.,  um   1690,  Nürnberg 

Prospect  der  Mariae-Kirche   1025 

Graffenberger,  Joh.  Andr.,  um  1750,  Deutschland 
Schlosser-Arbeiten  773 

GraminäuS,  Diedcrich,  um   1585,  Deutschland 
Fürstliche  Hochzeit  2092 
Spiegel  der  Vergengligkeit  2191 

Gran,  Daniel,  um    17  30,  Wien 

Vorstellung  derBibliothek  in  Wien  1745 

Grand'home,  C.  A.,  siehe  Gross  mann 

Grandjean  de  Montigny,  A.,  um   18 10,  Kassel 

Palais  des  Etats   1249"" 
Grapheus,  Com.,  um  1549,  Antwerpen 

Incompst  van  Philips  1981 

Entree  du   Prince  Philipes   1982 
Gravelot,   Plub.  Fran?.,   1699— 1773,  Paris,  Lon- 
don 

Iconologie  2625 

[Buchornament]  951.   1860.  2396.  2398. 
2555.  2629. 
Grazzini  detto  il  Lasca,  um   1559.  Italien 

Trionfi   1975 
Grendel,  G.  de,  um  1740,  Niederlande? 

Camine   1451 
Greuter,  Mathias,  um   16 10,  Deutschland,  Italien 

Villen-  u.  Parkanlagen,   siehe  S.  243: 
[1298]  , 

[St.]   II45-  2094.  241 1.  2414 
Gribelin,  Simon,  1662— 1733,  Paris 

A  book  of  Ornaments  54 

[St.]   1694.  2539 

Grohmann,    Joh.  Gottfr.,  um   1790,    Deutschland 

Bruchstücke  der  gothischen  Baukunst 
1087 

Ideenmagazin      für      Liebhaber     von 
Gärten   1634 
Grondoni,  Giov.  Batt.,  um    1715,  Italien,  Brüssel 

Goldschmiedearbeiten  571 
Grossmann,  C.  A.,   um   1775,   Augsburg 

Ornamente  154 

Gürtlerarbeit  und  Ziervasen  665 

Schlosser  Arbeit  783 

Möbel  846 

Grabmäler  1518 
Grünenberg,  Martin  von,   1655 — 1707,  Berlin 

[Baukunst]   1044 

Grundler,  Marcus,  um   1610,  Augsburg 

Schwarzornamente  451 
Gualterotti,  Raff.,  um   1579,   Italien 

Feste  nelle  nozze  del  Francesco  Medici 
2089 


Namenregister:  Guarini  —  Halfpenny 


411 


Guarini,  Guarino,  um   1660,  Italien 

Architettura  civile   1305 
Guckeisen,  Jac,  um   1590,  Strassburg 

Seilen  Buch   1007 

Truhen  807 

Schweyf  Buch  808 

[Schreinerentwürfe]  806 

[Bettstelle]  809 

[St.]  810 
Guelard,  um  1730,  Paris 

[Zeichner  u.  St.]  244.  797 
Guerard,  um  1703,  Paris 

[St.]  553 
Guerard,  Nie,  um   1680 — 1700,  Paris 

Dessein  de  lit  921 

Cheminees  1442 

[St.]  987 
Guercino,  Giov. Franc. Barbieri,  1591 — 1666, Italien 

Anatomische  Zeichenvorlagen  1878 

[Raccolta  di  disegni]  42,  Bd.  21 
Guercino,  Godofr.,  um   1750,  Italien 

Ornamente  mit  Figuren  363"" 
Guerineau,  um   1650,  Frankreich 

Figürliche   Darstellungen   i8u 
Guernieri,  Giov.  Franc,  um  1700,  Rom,  Kassel 

Delineatio  montis  Winter-Gasten  1583 
Guerra 

d'amore  2098 
Guibal,  um  1750,  Paris 

[Standbild]   1227 
Guidlebaud,  Pierre,  um   1613 — 1618,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   741 
Guien,  J.,  um  1760,  Paris 

Livre  de  jouailleries   562 
Guilbert,  um  1730,  Frankreich 

Description  de  Fontainebleau   1200 
Guillain,  Simon,  um  1640,  Paris,  Rom 

[St.]    1692 
GuillebautUS  siehe  Guidlebaud 
GÜliCh,  Ludwig  von,  um   1705,  Deutschland 
Erb-Huldigung  Josepho  I  2052 

Guttenberg[er],  Carl  Gottlieb,  1743— 1792,  Nürn- 
berg 

[St.]  2364 
Gutwein,  Joh.  Balth.,  um   1725,  Würzburg 

Schönborn'sche  Besitzungen   1057 

[St.]  644 
Gutwein,    Nie.  Ant.,   um   1730,  Augsburg 

Kartuschen   107 

Kirchliche  Geräte  und  Gefasse  644 

Kirchenampeln  658 
Guyot,  Laur.,  um  1790,  Paris 

[St.]  225.  307.  308 
Gwyn,  J.,  um    1786,  London 

[St.  Paul's  Cathedral]   1728 


H 

h  a.,  um   16 10,  Frankreich 

Schwarzornamente  519 
H.  B.,  um   1594,  Niederlande 

Schmuck-  und  Gerätstücke  586,vergl.596 
H.  C,  um  1585,  Frankreich 

Abbrege   de   l'histoire  francoyse  2586 
H   F,  um   1580,  Frankreich 

Die  Lebensalter  1777 
H.  G.  P.  V.,  um   1629,  Deutschland 

Handschrift  2302 
H  T,  nm   1625,  Deutschland 

Friesmotive  454 
H  T,  um   1649,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   741 
Habermann,   Franz  Xaver,  um   1750,  Augsburg 

Ornamente   iii 

Gefässe  und  Geräte  656.  657.  661 

Schlosser-Arbeiten  770 

Möbel  836 

Wagen  und  Sänfte  876 

Portale  und  Thüren  1424 

Kamine  1453 

Kirchengerät  1543 

Theaterdekorationen   1751 

Landschaften   1847 
Hackhofer,  J.  €.,  um  1705,  Wien? 

[Zeichner]  2052.  2055.  2065 

Hätzl,  Georg,  um   1690,  Augsburg 

Gartenkunst  1577.   1582 
Hafner,  Melchior,  um   1675,  Augsburg 

Blumenornamente  461 

Hafnia 

hodierna   1363 

Haga  comitis 

illustrata,  siehe  S.  312:  [2027] 
Hagenauer,  Joh.  Bapt.,  um  1780,  Wien 

Desseins  de  differens  ornemens  39 
[Medaillonporträt]   1915 

Hahn,  Friedr.  Christoph,  um   1770,  Hof 

Anweisung    zur    Schönschreibekunst 
2367 
Haid,  Joh.  Gottfr.,  um  1750,  Augsburg 

Ornamente  und  Figuren    120 

[St.]   19.  21 
Haid,  Joh.  Phil.,  um  1750,  Augsburg 

Ornamente  mit  Figuren   137 

[Biblische  Darstellungen]  2624 
Hailler,  Dan.,  um   1604,  Augsburg 

Schwarzornamente  443 
Halbaur,  C,  um   1750,  Augsburg 

[St.]   123 
Halfpenny,  John,  um   1750,  England 

[Chinese  and  gothic  architecture]  1099 


412 


Namenregister:  Halfpenny  —  Hcndericks 


Halfpenny,  William,   um    1750,   r,ondon 

Chinese  and  gothic   architccture  1099 

Useful  architecture   iioo 

[Zeichner]   1482 
Halle,  um  1780,  Deutschland 

[St.]  1873 
Halt,  Peter,  um   1625,  Deutschland 

Perspectivische  Reisskunst  1661 
Haluer,  Joh.,   um   1620,  Deutschland 

Zierhat  boichilgen  453 
Hamon,  r.,  um   1560,  Paris 

Alphabet  2410 
Handschrift 

2281.  2287.  2428.  2509 

Hanias,  Joh.,   um   1650,   Nürnberg 

Kleinornamente  457 

[St.]  456 
Hannewald,  Barthol.,  um    1565,  Deutschland 

Parentalia  divo  Ferdinande  2187 
Hardtmuth,  Jos.,  um   1780,  Deutschland 

Oefen  1461 
Harrewyn,  J.,  um    1690 — 1720,  Niederlande 

laar  d'XII  Maanden   1828 

Initialen,  siehe  S.  366:   [1828] 

[St.]  1349.  2057 
Harrison,  Stephen,  um  1603,  England 

Arch's  of  triumph   1995 
Hartmann,  Gottfr.,  um   1725,  Breslau 

Schlosser  Buch  764 
Hartwagner,  Mich.,  um   1770,  München 

[Figürliches]  21 

[St.]  22 
HaS,  Georg,  um   1583,  Wien 

Perspectifischer  stück  804 
Haseman,  Henning,  um   1625,   Braunschweig 

Synopsis  architectonicae  1014 
Haste,  Michel,  um   1670,  Paris 

Schlosserarbeiten,  siehe  S.   126:  [751]; 
vergl.  761 
Hattinger,  Joh.  Bemh.,  um   1730,  Augsburg 

[St.]    1047.  1048.   1420.   1535.   1539 
Hauer,  Georg,  um    1610,  Breslau 

Breslische  Schutzenkleinoth  630 
Hauer,  Joh.,   1748 — 1820,  Augsburg,  Paris 

Desseins  de  la  mode  neuve  36 

Bauteile  u.  a.  (Serien  bei  Haid)  37 

Ziervasen  664 

Wandarme  und   Gitter  784 

Möbel  847 

Einfassungsteile   1403 

Portale   1429 

Fourneaux   1460 

Brunnen   1488 

Grabmäler  151 7 

[Oefen]  41 

[St.]  882.  884 


Hauer,  Paul,  um    1650,  Nürnberg 

Neues  Schneidbüchlein  45S 
Haussard,  Catharine,  um    1770,   Paris 

[St.]   778.  844 
Haussard,  Eth.,  um    1770,   Paris 

[St.]  778.  844 
Haussard,  J.,  um   1720,  Paris 

[St.]   77« 
Haydt,  Andr.  Gottliob,  um   1730,  Breslau 

Schilder   104 
Heckenauer,   Jac.  Wilh.,  um   17 10,    Deutschland 

[Romanisches   Laubwerck]   70 

[St.]   1736 
Heckenauer,  Loonh.,  um    1690,  Deutschland 

Ornamente  70 

Neues  Goldschmidts  Buch  633 

[St.]  [1032].  [2048].  2624 

Hedlinger,  Joh.  Carl,  1691  — 1771,  Schweiz,,  Stock- 
holm 

Oeuvre  des  medailles  1933 
Heeck,  Abr.,  um  1610,  Amsterdam 

Kleinornamente  588 
Heel,  Joh.,   1637  — 1709,  Augsburg.   Nürnberg 

Kleinornamente  464 
Held,  Joh.  Gottfr.,  siehe  Haid 
HeldelofT,  Victor,  um   1790,  Stuttgart 

Ansichten  von  Hohenheim    1632.   1633 
Heiglen,  Joh.  Erh.,  um   1720,  Augsburg 

Gefässe  und  Geräte  641 
Heil,  L.  et  J.  B.  van,  um   1660,  Niederlande 

Altare  in  urbe  BI^axellensi   1519 
Heince,  Zach.,  161 1 — 1669,  Paris 

Friese  mit   Meerwesen   1815 
Heineken,  Paul,  um   1725,  Lübeck 

Perspectivae  speculum   1672 

Heintz,  Jos.,  um   1560  — 1600,  Bern 

[Diana  und  Aktäon]    1784 
HeiSSig,  P"ranz,  um  1780,  Augsburg 

Bauteile,   Möbel  u.  a.  40 

Heiin,  um   1770,  Paris 

Compositions    d'architecture    (Etudes 
de  croisdes)   1428 

[Zeichner]   1236 
Hellen,  Joh.,  siehe  Heel 
Helm,  Margar.,  um   1725,  Nürnberg 

Nadel'ErgÖtzungen  901 
Helmhack,  Abr.,  um    17 10,  Nürnberg 

Ornamente  90 
Hemerich   siehe  Plemmerich 

Hemery,  um  1775,  Paris 
|St.]  299.  1762 

Hemmerich,  um    1750— 1770,   London 

|St.]  279.  839 
Hendericks,  L.,  um   1660,   Niederlande 

Klcinornamente  600 


Namenregister:  Henning  —  Holbein 


413 


Henning,  C.  D.,  um  1760,  Nürnberg 

Ornamente  152 
HenriX,  Henry,  um  1575,  Niederlande 

Nouvel  ABC  2493 

[Schrift]  2494 
Hensel,  Hans,  um   1599,  Sagan 

Schwarzornamente  433 
Heppelwhite,  um  1780,  London 

Cabinet  maker  and  upholsterer's  guide 

854 

[Möbel]  853 
Herbst,  J.  B.,  um  17 10,  London 

Book  of  juwelers  werk  477 
Hercolani,  Giuliantonio,  um  1570,  Bologna 

Exemplare  2462 

Here    de  Corny,  Emmanuel,   1705 — 1763,  Nancy, 
_  Luneville 

Chateaux   en    Lorraine   (P.  III:  Place 
royale  de  Nancy)   121 1 
HeriSSet,  Ant.,  um  1710 — 1730,  Paris 

[St.]  16.234. 1 104.  1192.  1195.  1198,  1202. 
1204.   1207.    1217.   2168 
Herman,  Georg,  um  1600,  Ansbach 

Landschaften  in   Kartuschen  624 

[St.]  2297 
Herman,  Stefan,  um  1580,  Ansbach 

[Allerley  Fisirungen]  615 
Herrera,  Franc,  de,   1622— 1685,  Spanien 

Kartuschen  400.  2175 
Herreyns,  G.,  um  1775,  Niederlande 

Festwagen  [2181] 
Hertel,  Fr.  Xav.,  verschrieben  für  Habermann 

[Eisenarbeiten]  770 
Hertel,  Georg  Leop.,  um   1750— 1780,  Augsburg 

Ornamente   141 

Standuhren  und  Spiegel  835 

Gebäude  und  Ruinen  1864 

[St.]  11 1.  2624 
Hertel,  Joh.  Georg,  um  1750,  Augsburg 

Trophäen   159 

Schmuckstücke  489 

Schlosser-Riss  765 

[Historiae  et  allegoriae]   123 

[Einige  Vases]  647 

[Beichtstühle]   1552 

[St.]   III.   125 
Hertfelder,  Bernh.,  um   1620,   Augsburg 

Basilica  Udalrici  et  Afrae  1015 
Hertz,  Joh.  Dan.,  um   1710— 1740,    Augsburg 

Altäre  1532 

Zeichnungs-Büchlein   1889 

[St.]   1036 
Hess,  um   1770,  Paris 

[St.]  279 
Hess,  Jos.  Ant.,  um  1790,   Würzburg 

Anleitung  zur  Schönschreibkunst  23S2 


Heumann,   Georg  Dan,,    1691— 1759,   Nürnberg, 
Augsburg 

Neu  inventirte  Degengefäss  479 

[St.]   1037.   1047.   1048.   1055.    1076.  1836 
Hildebrand,  Carl  Lucas  von,   1660— 1750,  Genua, 
Wien 

[Baukunst]   1060 
Hildt,  J.  F.,  um  1740,  Augsburg 

[Einige  Vassi]  648 
Hildt,  J.  S.,  um   1740,  Augsburg 

Schöne  Gefässe  648 
Hirschfeld,  C.  C.  L.,  um   1770,  Deutschland 

Anmerkungen  1621 

Theorie  der  Gartenkunst   1622 
Hirsvogel,  Augustin,  1488 — 1533,  Nürnberg,  Wien 

Dolchgriffe  und  Scheiden  402 

Gefässe  608 

Gespanne  861 

Kapitelle  1378 

Konstruktionen   1647 

Figürliche  Darstellungen  1770 
HirtZ,  Hans,  um   1590,  Strassburg 

Stuck  zum  Verzeichnen  für  die  Gold- 
schmied 620 
Histoire 

[Histoire  des  inaugurations]  2077 
Hoehenberg,  L  F.,  um  1770,  Wien 

Grotte  artificielle  ä  Voeslau   1619 
HÖder,  Friedr.  Wilh.,  um   1750,  Berlin 

Ornamente    147 
HÖnnig,  J.  L.,  um   1660,  Nürnberg 

[St.]  60 

Hoermann  de  Gultenberg,  Christoph  Friedr.,  um 
1740,  Augsburg 

[St.]    118.   2624 
HÖroldt,  J.  G.,  um  1726,  Meissen 

Chinesische  Figuren  98"^ 
Hoet,  Gerh.,  um   1700,  Haag 

Taferelen  2618 
Hofer,  Andr.,  um   1740 — 1750,  Augsburg 

[St.]    103.   827.    1535 
Hoffmann,  Wilh.,  um   1600,  Frankfurt 

Newes  Modelbuch  895 
Hofmann,  Berth.   Ulr.,  um   1700,  Nürnberg 

Spiegel  der  Schreib-Kunst  2318 
Hofmann,  Ulr.,  um   1640,  Nürnberg 

Teutsche  Versalien  2303 

Vorbericht  der  Schreib-Kunst  230S 
Hogenberg,  Abr.,  um  1650,  Köln 

[Der  vornembste  Lustgartten]   156S 
Hogenberg,  Jaen,  um  1600,  Köln 

[St.]  184.  2191.  2593 

Holbein,  Hans,  der  Jüngere,   1497 — 1543,  Basel, 
London 

WafFenornamente  401 
Gefässe  606 
[Buchornament]   2520.  2628 


414 


Namenregister:  Hollar  —  Huys 


Hollar,  Wenzel,   1607  — 1677,  Prag,  London 
Muscarum  figurae   1812 
[Zeichner]   1089 

[St.]  401.  606.  716.  1090.  1349.  2009.  2607 
Holst,  Jürgen,  um   1634,  Dänemark 

Triumphus  nuptialis  Danicus   2104 
Holzer,  Joh.,   um    1730,  Augsburg 
Picturae  a  fresco   1748 
Figürliche  Darstellungen   1840 
[Jahreszeiten]   loi 
Hotnann,  Joh.  Bapt,  um   1690 -1700,  Nürnberg 

[St.]    1310.   2318.   2319.   2538 
Hondlus,  Henr.,  um    1600  — 1630,  Niederlande 
Architecture   1343 

Onderwysinge  in  de  perspective  1660 
[St.]   1655.   1656 
HondiuS,  Jodocus,  um    1590,  Niederlande 

Theatrum  2494 
HondiuS,  Wilh.,  um  1625,  Haag,  Danzig 

[St.]   524 
Honervogt,  Jac,  um    1625,   Niederlande 
Schmucksträusse  598 
Muster  für  Goldstickereien  897 
[Mauresken]  373 
Hooghe,  R.  de,  um    1680 — 1700,  Amsterdam 
Villa  Angiana   1579 
[St.]  2017 
Hooghenberg  siehe  Hogenberg 
Hope,  Thomas,  um   i8oo,  London 
Household  furniture  859 
Hopfer,  Dan.,  um    1520,  Augsburg 
Opera  Hopferiana   i 
[Titelblätter]   2628 
Hopfer,  Hier.,  um   1520,  Augsburg 

[Opera]    i 
Hopfer,  Lamb.,  um    1520,  Augsburg 

[Opera]   i 
Hoppenhaupt,  um   1750,  Berlin 
Ornamente   138 
Kronleuchter  660 
Möbel  837 

Wagenkasten  und  Sänften  877 
Bauten   1078 
Kamine   1455 
Särge   1507 

Wanddekorationen   1753 
Hora,  Matth.  Wilh.,  um    1740,   Augsburg 

Garten  Werck   1608 
Horae 

in  laudem   Dei   2571 
Hornick,  Erasmus,  um   1560,  Nürnberg 

Kleinornamente  (Schmuckj  409.  410 
Gefässe  612 
Horst,  van  der,  siehe  Van  der  Horst 
Houbraken,  um  1728,  Holland 
[Tafc-relen]   261 8 


Houel,  Jean,  um  1730 — 1810,  Paris 

Li  vre  de  paysages   1866 
Houwaert,  Jean-Bapt.,  um  1579,  Antwerpen 

Incomst  van  Matthias   1986 
Huber,  J.,  um    1750,  Augsburg 

[St.]   112 
Hueber,  Conr.,  um    1760,   Weingarton 

Lehrbriefformular   151 
Hueber,  F.  F.,  um   1750,   Augsburg 

Quinque  sensus   1857 

Huet,  Charles,  um   1750,  Paris 

Trophäen  278 
Huet,  Dan.  Theod.,  um   1751,  Niederlande 

Inhuldigung  van  Willem  Karel  Hendrik 
Friso  [2028] 

Huet,  Jean-Bapt.,   1745— 181 1,  P^"^ 

Cahiers  de  fragmens  et  de  principes  33 

Oeuvre  de  diffdrents  genres  34 

Ornamente  295.  296 

Hirtenscenen   1869 

Oeuvres   1874 

Recueil  de  principes  1893 
Hulin,  Ch.,  um   1745,  Frankreich 

[Festdekorationen]   2145 

Hülsen,  Esaias  van,  um  1610,  Stuttgart 
Schwarzgrottesken  450 
Delineatio   aller  Aufzug   und   Rütter- 
spilen  2099 
HulsiuS,  Levin,  um   1590,  Deutschland 

Caesarum  effigies   1920 
HupfFer,  Joh.  Sep.  Lu.,  um   1675,  Ansbach 

Abbildung  des  Schauplatzes  zuOnoltz- 
bach   1705 
Huquier,  der  Ältere,   1695— 1772,  Paris 
Chinesische  Schnörkel  257 
Livre  de  serurerie  767 
Figures  d'academies   1890 
Blumen   i960 
[Eisen]   1231 

[St.]  13.  14.  16.  222.  223.  224.  225.  226. 
234"'-  235.  236.  243.  246.  247.  248. 
250.  254.689.  1853.  1854.  1855.  1909 

Huquier,  der  Jüngere,    1725  — 1792,   Paris 

[St.]   1850 
Huret,  Gre  ,  um   1630,  Frankreich 

[St.]    1563.   1564.   [2000] 

Hurtu,  Jacques,  um   1610,  Paris 

Schwarzornamente   514.  515 
Hutin,  Charles,  um    1740 — 1760,  Paris 

Recueil  de  differents  sujets   1865 
Hutin,  J.  B.,  um  1750,  Paris 

[St.]   1855 
Huys,  Franz,  um   1550 — 1570,  Antwerpen 

Portraicture  ingenieuse  378 

[Masken,  Nachstiche]  366 


Namenregister:  Hypnerotomachia  —  Joly 


415 


[Ornamente]  379 
[St.]   375 
Hypnerotomachia 

[Poliphili]  2562.  2563 


i.  B.,  um   1529,  Deutschland 

Hochfüllung  43 
I  B,  um   1597,  Deutschland 

Schwarzornamente  432 
I.  C.  S[tb].    (zsgez.)  siehe  Steinberger 
I  G,  um   1540,  Frankreich 

Rund  mit  Architektur   11 10 
J   G   B  (verschlungen)  siehe  Bergmüller 
I.   I.   B.  siehe  Biller. 
I.  I.  0.  siehe  Obrist. 
I.  K.,  um   1650?  Hildesheim 

[St.]   632 
I  L  G,  um   16 12,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   742 
J.  L.  St.,  um   1770,  Deutschland 

[St.]    1518 
I   R,  um   1545,  Frankreich 

[Mauresken]  490 
I.  S.,  um  1582,  Deutschland 

Gefässe  616 

Figürliche  Darstellungen  für  Schalen- 
böden 617 
J.  V.  B.,  um  1619,  Niederlande 

Kleinornamente  596 
J.  V.  D.  M.,  um  1730,  Niederlande 

Cieraad  der  Lusthooven  i6oi 
Jacob,  um   1770,  Paris 

[St.]  24.  287 
Jacoben,  Jac,  um  1570,  Deutschland 

Fundament  Buch  2282 
Jacquard,  Antoine,  um  16 IG,  Poitiers 

Kleinornamente  511.  512,  vergl.  513 

Schlosserarbeiten  744 

Pourtraicts  et  figures   1790 
Jacque,  Jean,  um   1640,  Frankreich 

Formulaire  (Handschrift)  2416 
Jacques,  M.,  um   1750,  Paris 

Suittes  de  d^corations  275 

Vases  nouveaux  696 

Blumen   1964.   1965 

[Trophäen]  250 
Jacquinet,  C,  um  1650,  Paris 

Waffenornamente  535 

[Plusieurs   modeis]  siehe  S.  93:  [7] 

[St.]   534 
Jäger,  Joh.,  um    1660,   Deutschland 

Fruchtgehänge  59 
Jamnitzer,  Christoph,  um  1610,  Nürnberg 

Neuw:   Grottessken  Buch   48 


Jamnitzer,  Wenzel,  1508— 1588,  Wien,  Nürnberg 

Perspectiva  corporum   1650 
Jane!,  um  1780,  Paris 

Kutschen  882 
Janinet,  J.  Frang.,  um  1775,  Paris 

[St.]  297.   1872.   1894 
Janneret,  um  1790,  Paris 

[Ornamente]   307 
Janssen,  H.,  um   1630,  Amsterdam 

Kleinornamente  599,    vgl.  595 

Figürliche  Darstellungen   1803 
JanSZ,  Egbert,  um   1590,  Frankfurt  a.  M. 

[St.]   1785 
Jaquinet  siehe  Jacquinet. 

Jardins 

anglo-chinois   1613 
Jardins,  Nie,  um  1646 — 1649,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]  741 
Jayme,  Duque,  um  1725,  Lissabon 

Accoes   do  Nuno  Alvares   Pereira   de 
Mello  223s 
Ideas 

[for  rustic  furniture]   1635 
Ideen 

zu  Zimmerverzierungen  1766 

Ideenmagazin 

[für  Liebhaber  von  Gärten]   1634 
Jeaurat,  Edm.-Seb.,  um  1750,  Frankreich 

Traite  de  perspective   1673 
Jenet,  Joh.,  um  1625,  München 

Sibilen  für  Mahler  1800 

llluminazione 

La  sontuosa   illuminazione  2168 
Illustrationen 

Sammlung   von  Illustrationen  2630 

Imagines 

quorundam    principum   2579 
Ince,  W.,  um  1750,  London 

System  of  houshold   furniture  840 
Indau,  Joh.,  um   1680— 17 10,  Süddeutschland 

Romanische  Ziehrathe  68 

Architektur    Kunst-  Und  Säulenbuch 
1024 
Ingram,  J.,  um    1740,   Paris 

[St.]   16.  1749 

Initialen 

Sammlung  von  Initialen  2626.  2627 
Inselin,  C.,  um   1710,  Paris 

Profil  de   la    machine    de  Marly   1192 

[Inventioni,  Inventions]   1145 
Jobin,  Beruh.,  um    1600,  Strassburg 

New  künstliches  Modelbuch  893 
Joliain,  G.,  um   1610?  Paris 

Chasteau  de  St.  Germain  en  Laye  1141 
Joly,  um  1770,  Paris 

[St.]   24 


4i6 


Namenregister:  Jombert  —  Keller 


Jombert,  Charles  Ant.,  um   1750,  Paris 

Architecture  moderne   1224 

Methode  pourapprendre  le  desseini892 
Jombert,  Claude,  um   1725,  Paris 

Architecture  moderne   1197 
Jones,  Inigo,  um   1570 — 1560,  England 

[Baukunst]   1091.   iioi 

[Designs]   1102.   1104 

[Decken  und  Kamine]   1105 

[Hrsg.]    1280 
Jorand,  um  1810,  Paris 

[St.]  31 5 
Josselin,  A.,  um   1720,  Paris 

[St.]  762 
Joullain,  P'rang.,  um   1720,   Paris 

Ornamente  215 

[St.]  219.  246 
Journal 

de  la  reception  du  roy  dans  Metz  2025 
Journee 

La  brillante  journee  2124 
Jousse  de  la  Fleche,  Mathurin,  um  1625,  Frankreich 

Secret  d'architecture  1146 

Ouvertüre  de  l'art  de  serrurier  747 

Traicte  des  cinqordres,sieheS.i84:  [747] 

Theatre  de  l'art  de  charpentier,  siehe 
S.   184:  [747] 
Jouvenet,  Jean,   1644 — 1717,  Paris 

[Gemälde]  1217.   1716 
Iperen,  Jos.  van,  um  1766,  Holland 

Inhuldiginge  van  Willem  V    2030 

[Iron  work]   788 
Jubier,   I775i  Paris 

[St.]    1894 
Jubile 

de  l'an  MDCC    2177 
Juillet,  um    1775,  Paris 

Vazes  704 

[St.]  29.  30.  31.32'"  (Nachtrag).  303.849. 
8S1.   1963 
Julien,  Sim.,  imi    1775,   Paris 

[Vignette]  299 
Junck,  Carl  Ign.,  um   1730,  Augsburg 

Kirchengerät   1542 
June,  J.,  um   1750 — 1770,  London 

Book  of  ornemens  875 

[St.]  siehe  S.  140:  [163].  279 
Jungwierth,  Franz  Xaver,  um   1750,  München 

[St.]    20.   21.   22.    143.   2243 
Juvarra,   C.  Fil.,  um   1725,  Italien 

Racolta  di  targhe  361 

[Vignette]  2241 
Juvarra,  Franc,  um  1730,  Italien 

Kartusche  361 
Ixnard,  Mich,  d',  um   1790,   Strassburg 

Kecueil   d'architecture   1248 


K 


Kager,  Joh.  Mathias,  um   1600 — 1620,  Augsburg 

Friese  51 

[Umrahmungen]  47 

[Basilica  Udalrici  et  Afrae]   1015 

[Vignetten]  2596 
Kaltner,  Jos.,  um  1770,  München 

[St.]  21.  22 

Kamp,  Adam  vom,  um    1628,  Deutschland 

Begrebnus  Johann  Wilhelm  zu  Gulich 
2197 


Aus:  Brosamer,  Kunstbüchlein   [607]. 

Kamyn,  Erasmus,  um  1552  und   1592,  Posen 
Kleinornamente  406.  421 

Karl,  Joh.  Friedr.,  um   1750,  Passau 
Vue  de  Freundenhain   1614 

Kasemann,  Rütger,  um   1610,  Deutschland 

Architectura   10 12 

Architectur   1017 
Kaukol,  Maria  Jos.  Clem.,  um  1720,  Köln 

Seelen-Schatz  2340 
Keller,  P>.,  um   1666,  Paris 

[Pieces  d'artillerie]  684 

Keller,  I.,  um   1666,  Paris 
Pieces  d'artillerie  684 


Namenregister:  Kent  —  Kraus 


417 


Kent,  William,  um   1720,  England 

Designs  of  Inigo  Jones  1104 

[Baukunst]   1091.   1102.   1103 

[Decken  und  Kamine]   1094.   1105 
Kessel,  Phil.  Tac,  um   1750,  Deutschland 

Geländer  und   Wandarme  774 
Ketham,  Joh.  von,  um  1490,  Deutschland 

Fasciculus  medicine   1875 
Keyl,  Mich.,   1722 — 1795,  Deutschland 

[Zeichner  und  St.]    118.  2552 
Keyser,  Hendr.  de,  um   1630,  Niederlande 

Architectura  moderna  1342 
Keyser,  M.  H.,  um  1630?,  Niederlande 

[Taufbecken]   1273 
Kieser,   Eberh.,  um   1620,   Deutschland 

Philoteca  2599 
Kilian,  Georg  Christoph,  um   1750,  Augsburg 

[St.]    148 
Kilian,  Lucas,   1579  — 1637,  Augsburg 

Newe  Gradisco  ßuech  54 

ABC  Büechlein  2300 

[Fuggerorum  imagines]  47 

[Schildt  Buech]  53 

[Kartuschen]  337 

[St.]    1468.   1658 

Kilian,  Phil.  Andr. ,    um    1730  — 1750,  Augsburg, 
Florenz 

Ornamente   144 

Anfangsgründe   1891 

[St.]   103.   1754.  2071 
Kilian,  Wolfgang,  um   1600,  Augsburg 

[Fuggerorum  imagines]  47 

[Brunnen  in  Augsburg]   1468 

[St.]   I0I5 

Kirchenfeste 

Sammlung    von    Einzelblättern    2171. 
2172.   2173 
Kirschbaum,  Joh.  Mich.,  um   1770,  Heilbronn 

Neues  ^A'eberbild-  und  Musterbuch  912. 
913 
Kirschner,  F.,  um  1785,  Paris 

Cahier  de  fleurs   1969 
Klauber,  Gebrüder,  um  1750,  Augsburg 

Historiae  biblicae   129 

Ornamente  mit  Figuren   130.   131 

Disputationsblatt   132 

Beichtstühle   1552 

[St.]   151.  1083.  [2 181] 

Kleiner,  Salomon,  um   1730,  Augsburg,  Wien 
Abbildung  der  Statt  Wien   1047 
Vorstellungen     folgender    Lustgärten 

ausser  Wien   1048,  vergl.  161 1 
Abbildung  der  Favorita  105 1 
Vorstellung  beyder  Schlösser  Weissen- 

stein  und  Geibach   1055 
Florirendes  Frankfurt   1056 

Ornamentstichsammlung  Berlin. 


Kriegs-  und  Siegs-Lager  Eugenii  1060 
Vorstellung    dess   Jagdschlosses  Mar- 

quardsburg  1061 
Rath  Hauss  der  Stadt  Augspurg  1065. 

1066 
Residenz  Stadt  Würtzburg  107 1 
Altäre  und  Beichtstuhl  1535 
[Aufnahmen]    1057.   1746 

Kleinschmidt,  Joh.  Jac,  um  1740,  Augsburg 

[Zeichner  u.  St.]   1710 

[St.]  81.   1036.  2071 
Kleinschmidt,  Phü.  Heinr.,  um   17  IG,  Augsburg 

[St.]   1036 
Kletzel,  Martin,  siehe  Klötzel. 
KlÖCker,  Ehrenstrahl  David,  um  1672,  Stockholm 

Carrosel  zu  Stockholm  21 17 
Klötzel,  Martin,  um   1693,  Deutschland 

Götter-Auffzug  2131.  2132 

[Theaterdekorationen]   2130 

KnobelSdorf,  Georg  Wenceslaus  von,  1699— 1753, 
Berlin 

Plans  de  l'opera   1075 
Kobell,  Ferd.,   1740  — 1799,    Miinchen,  Mannheim 

Radirungen   1868 
KÖbel,  Jac,  um  1550,  Deutschland 

[^A^apen]  2568 
KÖiferl,  Simon,  vor   1600?,  Nürnberg 

Anweisung  schreiben  lernens  2274 

König,  J.  G.,  um  1740,  Augsburg 

Schränke  831 

Altäre   1547 
Koppel,  Joh.  Gottfried,  um  1783,  Ansbach,  Bay- 
reuth 

Anweisung  in  der  Kalligraphie  2374 

Anfangs-Buchstaben  2375 

Koppel,  Joh.  Th.,  Bayreuth 

Anweisung  zur  Fractur  2376 

Kolb,  Joh.  Christoph,  um  17 16,  Augsburg 
Das  frolockende  Augspurg  2165 

KomanS,  Mich.,  um   1690,  Holland 
Voorschriften  2517 

Komste 

[Komste  van  Willem   IIL]  2017 
Krafft,  Georg  Wolfg.,  um  1740,  St.  Petersburg 
Description  de  la  maison  de  glace  1074 

Kraift,  J.  Ch.,  um  18 10,  Deutschland 

Plans  des  plus  beaux  jardins   1641 

Krammer,  Gabr.,  um   i6oo,  Zürich,  Prag 
Architectura  1008.   1009 

Kraus,  Johanna  Sibylla,  um    1700,  Augsburg 
[St.]   949 

Kraus,  Joh.  Ulr.,  um   1700,  Augsburg 
Grotte  de  Versailles   1477 
Bilder-Bibel  2614 
Engel-  u.  Kunst-Werck  2616 
27 


4i8 


Namenregister:  Kraus  —  Langley 


[Tapezereyen]  949 

[St.]  1025.  1036.  1049.  2024.  [204S].  2226 
Kraus,  Margar.,  um    1725,  Nürnberg? 

Vorstellung  verschiedener  Risse  903 
Kresmann,  J.  J.,  siehe  Grässmann 

Kreuzstich-Muster 

koloriri  917 
Krieger,  Adam,  um   1660,  Deutschland 

[Grab-Gedächtnuss]   221 1 
Kriegl,  Georg  Christoph,  um   1740,  Wien 

Erb-Huldigung  Mariae  Theresiae  2065 

Krönug 

Karls  Romischen  Kaysers  2038 
KroSSeck,  von,  um   1700?,  Berlin 

[Baukunst]    1044 
Krüger,  Dietrich,  um   1614,  Deutschland 

Fruchtbündel  446 
Küchler,  Balthasar,  um   1609,  Deutschland 

Aufzug  und  Ritterspil  2095 
KÜtfner,   Friedr.,  um   17 16,   Deutschland 

Architectura  phyteutica   1590 
KÜtfner,  Paul,  um  1760,  Nürnberg 

Vorschriften  2366 

[St.]  2361.  2367.  2377 
KÜSel,  Maria  Philippina,  um   1680,  Augsburg 

Plafond  Tessin   1732 
KÜSel,  Math.,  um   1650,   Augsburg 

Cenotaphium  Ferdinandi  III  2206 
KÜsel,  Melch.,  um   1621 — 1683,  Augsburg 

Cenotaphium  Ferdinandi  III  2206 

[Festlichkeit]  2083 

[St.]   1806.   1S07.   1808.  2624 
KÜSlen,  Maria  Phil.,  siehe  Küsel 
Kunst 

Die  Kunst  Sonnenuhren  zu  machen  798 

Kunstbüchlin 

[frembds  und  wunderbars]  44 
KuntZ,  J.  P.,  siehe  Cuntze 


L.  I.  D.  B.  siehe  I-e  Jeune  de  Boullcucourt 


LR  BC..VV 


\H!*i3'i  um   1678,  Deutscliland 
'D 

Kartuschen  467 
L.  S.A.  J.  O.A.  siehe  Argcnville 
Laar,  G.  van,  um   1802,  Holland 

Magazijn  van  Tuin-Sieraden  1638 
Labacco,  Am.,  um  1550,  Rom 

Libro  appartenente  a  l'architettura  973. 

974 
|Baukunst]   1313 

Labyrinthe 

royal  de  rHercule  gaulois  triomphant 
1993 


La  Chaussee,  um  1760—75,  Paris 

[St.]  31.  281.   1239 
Lacollombe  siehe  De  Lacollonibe 
Ladame,  G.,  um   1660,  Paris 

[St.]   siehe  S.  126:   [8] 
Lafage,  Raymond  de,  um   1650 — 1690,  Paris 
Recueil  des  desseins   1826 

La  Fargue,  P.  C.,  um    1750,  Niederlande 

Lyk-staetsie,  siehe  S.  339:  [2249) 
La  Fosse,  de,  siehe  Delafosse 
Lafreri,  Ant.,  um  1550,  Rom 

Ornamente  329 
Laguerre,  L.,  um   1690,  Frankreich,  England 

[Kupfertitel]  754 
Laine,  um   1725,  Paris 

Livre  d'ornemens  232 
LaireSSe,  Gerhard  van,  1640— 17 11,  Niederlande 

Gedenkblatt   1820"» 

[Titelkupfer]   1308 
Lajoue,  J.,  siehe  De  la  Joue 
Lalonde,  de,  um   1780,  Paris 

Oeuvres  diverses  35 

Gefässe  und  Geräte  709 

Gitter  785 

Möbel  852 

Wagen  u.  a.  883.  884 

Cahier  de  chaires  ä  precher   1557 

[Kelche,  Nachstiche]  41 
Lamesle,  Claude,  um  1740,  Paris 

Epreuves  des  caracteres  2551 
Lamour,  Jean,  um   1750 — 1760,  Nancy 

Recueil  des  ouvrages  en  serrurerie  777 

[Eisengitter]    i2H.    1222 

Lance!,  H.,  um  1630,  Niederlande 

[Gedichten]  2508 
Landerer,  um  1760,  Wien 

Kartusche   149 
LanfranCO,  Giov.,  um   1625,  Parma,   Rom 

La  cuppola  di  S.  Andrea  1698 

[Ziervasen]  730 
Lang,  Franc.  Thadd.,  um   1720,  Augsburg 

[Altar]    1526 
Lange,  um  1730,  Paris 

Cartouches  et  ornemens  251 
Langford,  R.,  um   1800,  England 

Beauties  of  penmanship  2406 
Langgraff,  Joh.  von,  um   1693,  Wien 

[St.]  469 

Langley,  um   1790,  London 
Introduction  2404 
New  set  2405 

Langley,  Batty,  um   1725,  England 

City  and  country   builder  1095 
Ancient  architecture  restored   1096 
New  principles  of  gardening   1600 


Namenregister:  Langley  —  I^e  Canu 


419 


Langley,  Thom.,  um  1740,  London 

[Ancient  Architecture]   1096 

[St.]  1095 
Langlois,  Fr.  (de  Ciartres),  um  1620 — 1647,  Paris 

[Einzelmotive]   520 
Langlois,  N.,  um  1660 — 1700?  Paris 

[Nouveaux  dessins]   7 

[L' Architecture   ä   la   mode   (ed.  Ma- 
riette)]  8 

[Ornamente]  204 

[Umrahmungen]  208 
Langton,  John,  um  1720,  England 

Copy  book  2394 

La  Placa,  Pietro,  um  1736 — 1739,  Italien 

Reggia  in  trionfo  2064 

Pompe  in  Palermo  2143 
Largillier,  N.  de,  um   1690,  Paris 

[Porträt]  1826 

LarmeSSin,  Nie.  de,  um   1740,  Paris 
[St.]   16.  238.  2059 

La  Rue,  Louis  Felix  de,    1718 — 1763,  Paris 

Suite  de  vases  707 

Compositions,  siehe  S.  284:  [707] 

[St.]  1850.  1851 
La  Serre  siehe  De  la  Serre 
LasiniO,   Carlo,  um   1789,  Italien 

Ornati  317 
Lasne,  Jean,  um   1650?  Paris 

[St.]   1139.   1395 
Lasne,  Mich.,  um  1620— 1650,  Paris 

[Portrait]   1792 

[St.]   1147.   1471.   1699.   1972 

LatomUS,  Siegism.,  um   1600,  Frankfurt 

Modelbuch  898 
Lattre,  um  1722— 1747,  Frankreich 

[Schrift]    121 1.   2146 

[St.]  2432.  2481 

Lauer,  Joh.,  um  1620,  Nürnberg 

Versal-Alphabet  2301 
Laugier,  P.,  um  1750,  Frankreich 

Essai  sur  l'architecture   1210 
Laurent,  um  1750— 1775,  P^-"« 

[St.]  844.  1708.  1892.  2544 
Laurentiani,  Giac,  um  1630,  Rom 

Opere  per  argentieri  724 
Laureolli,  um   1730,  Paris 

[St.]   16 
Lauro,  Jacopo,  um   1610,  Rom 

Antiquae  urbis  splendor  981 
Laury,  um  1730?  Paris 

I  Zeichner]   797 
Lauterbach,   Joh.  Balt.,  um   1690,    Niederlande? 

Architecture  (Compendium)   1350 

Lavallee-P0USSin,Et.de,  1722-1 803,  Rouen,  Paris 
Collection  d'arabesques  307 


Lavana,  Joan  Bapt.,  um  1621,  Spanien 
Viage  del  rei  Filipe  III.     1998 
Viagem  del  rey  Filipe  II.     1999 

Le  Bas,  Jacques  Phil.,   1707 — 1783,  Paris 

[St.]    275.    1185.    1912.  2026.  2029.   2145 

Le  Blon,  Michel,  1 590  — 1656,  Frankfurt,  Amsterdam 
Kleinornamente  593.  594,  vgl.  595 
Wappen  594™    (Nachtrag) 
Figürliche  Darstellungen   1791 
[Buchornament]  2629 

Le  Blond,  um   1780,  Paris 

[Pierres   gravees   du  cabinet  Orleans] 

1935 

Le  Blond,  Alex.  Jean-Bapt. ,   1679 — 1719,    Paris, 
Petersburg 

[Gartenkunst    und   Lattenwerk]   siehe 

S.  245  u.  fgde.:   [7]   [8] 
[Baukunst]  siehe  S.  190:  [8].  1207.  1224 

Le  Blond,  Jean,   1635 — 1709,  Paris 

Eisengitter,  siehe  S.   127:  [7] 
Desseins  de  developemens  819 
Exemples  des  cinq  ordres   1172 

Le  Bouteux,  um  1680,  Paris 

[Plans  et  dessins  de  jardinage]    siehe 
S.  244:  [7],   [8] 

Le   Breton,  Mathurin,  um   1650,  Frankreich 
Schlossbeschläge  750 

Le  Brun,  Charles,   1619 — 1690,  Paris 

Tapisseries  du  roy  (franz.  Ausg.)  948 
Tapisseries  du  roy  (deutsche  Ausg.)  949 
Tapisseries  de  le  duc  d'Orleans  950 
Decorations  de  Pavillons  11 74 
Ordre  francois   1397 
Desseins  de  fontaines  1479 
Peintures   dans   l'hötel  Lambert  1701 
Petite  gallerie  du  Louvre  1706 
Grand  escalier  de  Versailles  1707 
Gallerie  de  Versailles   1708 
Decken  in  Sceaux  1709.   1710.   1711 
[Statuen]   1163 
[Titelkupfer]    1183 
[Sinnbilder  der  Monate]   1195 
[Text- Vignette]   1716 
[Augen]   1892 
[Plastik]   1908 
[Representation  du  mausolee]  21S2 

Le  Canu,  um  1750 — 1760,  Paris 
Portes  cocheres   1426 
Cheminees  (Poeles)   1457 
Brunnen  1487 
Tombeaux  antiques   15 14 
[Baukunst]  1216 

[Suitte   de  phares]    siehe  S.   199:  [26] 
[Thüren]  siehe  S.  226:  [25] 
[Retables   d'autels]    siehe  S.  242:  [26] 
[Plan  d'un  alcove]  siehe   S.  270:  [25] 
[St.]  24.  25.  26 

27« 


420 


Namenregister:   Le  Carpenticr  —    Le  Noir 


Le  Carpentier,  um  1750,  Paris 

[Standbild]   1227 
Le  Chalmandrier  siehe   Chalmamliier 
Lechard,  um   1790,  Frankreich 

Fragments  2443 
Lechner,  F.,  um   1780,  Wien 

[St.]    39 
Le  Clerc,  J.,  um  161 5,  Paris 

[Blumen]   1939 
Le  Clerc,  Pierre  Thomas,  um   1773 — 1782,  Paris 

Caprices  1872 

Principes  de  dessins  u.  a.   1894 

[Ornamente]  307 
Le  Clerc,  Sebasl.,   i639(?)— 1714,  Metz,  Paris 

Livre  de  cartouches  213 

Traite  d'architecture  1191 

Pratique  de  la  geometrie   1665 

Discours  touchant  le  point  de  veue  1666 

Figuren   und  Landschaften  1821.  1822 
1823.   1824.   1825 

Figures  d'academie   1883™ 

Principes  de  dessein   i886  I 

[Buchornament]    797.    967.    1190.    1923.  j 
1927.   2629 

[Baukunst]   1208 

[Are  de  triomphe]   1977 

[St.]  797.  948.  967.  987.  1171.  1732.  2015 
Le  Febre,  Valentin,  um   1675,  Brüssel,  Venedig 

Opera  selectiora   1774 
Le   Febure,  Frang.,  um   1635 — 1661,  Paris 

Livre  de  fleurs  undSchmuckstrauss  529 

Livre  de  feuilles   533 
Le   Fevre,  L.  C,  um   1720,   Paris 

[Escalier  de  Versailles]    1707 
Le  Flaman,  Jean,  um  1610,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   742 
Le  Fort  du   Plessy,   Claudius,  um    1720,  Wien 

I  Innendekoration]   1060 
Le  Gangneur,  Guill.,  um  1590,  Paris 

Technographie,  Rizographie,  Caligra- 
phie  2412 
Legare.  Gedeon,  um    1640,   Frankreich 

Schmucksträusse  531 
Legare,  Gilles,  um  1660,  Paris 

Livre  des  ouvrages  d'orfevrerie    537 
LeGeay,  J.L.de,  um  1730 — 1770, Rom, Paris,Berlin 

Eglise  catholique  ä  Berlin    1082 

Grabmäler   1513 

Collection  de  divers  sujets   1757 

[St.]  1204.   1304 
Le  Gendre,  um    1765,   Inankrelch 

Place  de  Louis  XV  a  Reims   1226 
Lehmann,  Friedr.  Ludw.,  um    1800,   Dresden 

[Kunst  zu   stricken]  916 
Le  Hoilandois.  um  1650,  Paris 

[Models  d'arquebuzeric]  siehe S. 93:  [7] 


Le  Jeune  de  BoullenCOUrt,  um   1680,  Frankreich 

Hostel  des  Invalides  1170 
Le  Juge,  J.,  um   1670,  Paris 

[Livre  de  feuillages]   543 
Le  Juge,  Theodor,  um  1670,  Paris 

Livre  de  feuillages  543 

[Verl.]  542 
Leichte  siehe  Leuchte 
Le  Languedoc,  Laur.,  um   1680,  Frankreich 

[Pieces  darquebuzerie]  547 
Le  Lorrain,  Guill ,  um   1620,  Frankreich 

[Schlossbeschlag]  745 

Le  Lorrain,  Louis  Jos.,  1715  — 1760,  Paris,  Peters- 
burg 

Raccolta  di  vasi,  siehe  S.   118:  [693] 

[Umrahmung]  2146 

|St.]   2149 
Le  Maistre,  Jean,  um  1560,  Paris 

Les  cinq  ordres  des  colonnes   11 28 
Le  Mercier,  Ant.,  um  1630,  Paris 

[St.]    1409 
Le  Mercier,  Baltas.,  siehe  Le  Mersier 
Le  Mercier,  Jacques,  um   1585  — 1654,  Paris 

Chasteau,  eglise  de  Richelieu    1155 

[Disegno  d'un  catafallo]  2182 

[St.]   1285 
Le  Mersier,  Baltasar,  um   1625,  Paris 

Kleinornament  522 
Le  Meunnie,  um  1770,  Paris 

[St.]  24.  35.   1458 
Le  Mire,  Noel,  1723 — 1801,  Paris 

[St.]  1227. 1247. 1860. 1912.2146. 2623.  2625 
Le  Moine,  F.,  um   1725— 1750,  Paris 

[Kupfertitel]  21.  22.  1928 

[Reiterstandbild]   1227 

[Aktfigur]   1890 
Lemoine,  Jean,   1638— 1713,  Paris 

Ornamente  212.  216 

Plusieurs  desseins  de  platsfonds  1715 

[Ornemens  dans  la  galerie  d'Apollon] 

1731 
Lempriere,  C.,  um  1730,  London 

[Zeichner]  951 
Le  Muet,  Pierre,  um   1630,  Paris 

Augmentaiions  [1144] 

Maniere  de  bien  bastier  1144 

[Val  de  Grace]   1231 
Lenardi,  Giov.  ßatt.,  um  1680,  Italien 

[Wagen  u.  a.]  865.  2016 
Lencker,  Hans,  um   1560,  Deutschland 

Perspectiva  literaria   1649 

Perspectiva,  siehe  S.  255:  [1649] 
L'enfant,  Jo.,  um   1630,  Amiens 

[St.]   1495 
Le  Noir,  Alex.,  um  1790,  Paris 

[Collection   d'arabesques]  307 


Namenregister:   La  Notre  —  Leviel 


421 


Le  Notre,  Andre,   1613  — 1700,  Paris 

[Gartenkunst]  sieheS.  244:[8],  S.246:  [8]. 

1575-  1613 
[Brunnen]   1482 

Leonard!,  Domen,  Fei.,  um  1740,  Lucca 

Delizie  di  Castellazzo  i6io 
Leopold,  Jos.  Friedr.,  um   1700,  Augspurg 

Livre  de  plafonds  93 

Fruchtgehänge  473 

Feston  475 

Desseins  pour  tabatieres  480 

Kunst-Schau  2016 

Schau-Bühne  2316 

[St.]  73 
Le  Parmentier,  um  1740,  Paris 

[Schrift]   249.   2026 

[St.]  2430.  2433.  2434 

Le  Pautre,  Antoine,   162 1 — 1682,  Paris 
Oeuvres  d'architecture  1157 

Le  Pautre,  Jacques,  um   1670,  Paris 

[St.]  3.  siehe  auch  S.   127:  [751] 

Le  Pautre,  Jean,  1617  — 1682,  Paris 
Oeuvres  3 

Sammlung  von  Einzelfolgen  4 
Einzelblätter  5 

Livre  de  serurerie,  siehe  S.  127:  [751] 
Plan  de  la  maison  ä  Loretto  1151 
Lattenwerk  (fälschlich)   1574"^ 
Krönung  Ludwigs  XIV  2045 
Relation  de  la  feste  de  Versailles  21 15 
Divertissements  de  Versailles  21 19 
[Buchornament]  2629 
[St.]  6.  191.  684.  987.   1170.   1209.   1476. 

1499.  1700.  i892(?).   1921.  2014.  2037. 

2182.  2208 
Le  Pautre,  Pierre,   1660 — 1744,  Paris 

Ornamente  209  , 

Livre  de  tables  816 

Plans  de  la  chapelle  de  Versailles  1193 

Plan  de  Versalles   1194 

Portale  nach  Cottart  u.  a.,  siehe  S.  225: 

[7], .[8] 
Cheminees  nouvelles  1436 
Chemin^es  et  lambris,  sieheS.228 :  [8],  [7] 
Chemindes  a  la  royalle,  siehe  S.  228:  [8] 
Kamine  1437 
Gartenkunst    und    Lattenwerk,    siehe 

S.  244  u.  fgde.:   [8],   [7],   1574'" 
Wanddekorationen   17 19.  1720 
[Aufnahmen  aus  Versailles]  1163.  1192 
[Buchornament]  2629 
[St.]  6.  214.  967.  987.   1163.   1170.   1171. 

1361.  siehe  auch  S.  225:  [7]  Mansart 

Le  Picart,  Foudrin  siehe  Foudrin 
Le  Pioart,  Prunier  siehe  Prunier 


Le  Prince,  Jean-Bapt.,  1733— 1781,  Paris 
Ornamentale  Landschaften  276 
Figürliche  Darstellungen   1867 

Le  Provanoal,  Andr.,  um   1646,  Frankreich 
[Schlosserarbeiten]  741 

Lerambert,  L.,  um  1670,  Paris 
[Statuen]   1163 

Lerch,  Joh.  Mart.,  um   1677,  Prag? 

Vermählung  der  Häusser  Oesterreich 
und  Newburg  2122 

Lertf,  Casp.,  um  1587,  Augsburg 

Freyschiessen  Regenspurg  2093 

Le  RochelloiS,  Mich.,  um   1610,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   742 
Le  ROU,  um   1697,   Paris 

Grotteskenfüllung  549 
Le  Rouge,  um   1750— 1780,  Paris 

Description  de  Ghambord  1206 

[Gartenanlagen]   1613 

Le  ROUX,  Jean-Bapt.,   1681 — 1746,  Paris 

Salon-Kamine   1440 

Lambris,  siehe  oben  S.  264:  [7],  [8] 

Wandbuffets,  siehe  S.  266:  [8] 

Wanddekorationen  (Roquelaure)  1738 

[Baukunst]  22.   1207.   1216 
Le  Roy,  Henry,  um  1600,  Paris 

Friese  mit  Vögeln,  siehe  S.  273:  [1779] 
Le  Roy,  Jac.  Baro  de,  um  1697,  Brabant 

Castella  Brabantiae   1349 
Le  Roy,  Jacques,  um  1770 — 1790,  Paris 

[St.]    287.   2Qg.   306.   844.    1236.    1620 

Lesgret,  der  Ältere,  um   1690,  Paris 

Livre  d'exemplaires,  siehe  S.  356:  [2423]. 
2427 
Lespilliez,  C.  A.  [de],  um   1760,  München 

[St.]    i8.    19.   21 
Le  Sueur,  Eust.,   1617 — 1655,  Paris 

[Ornamente]  204 

[Peintures  dans  l'hötel  Lambert]   1701 
Le  Tellier,  um   1748,  Frankreich 

Plan  de  Gaillon   1205 
Leth,  Andries  de,  um    17 10,  Niederlande 

Vecht  1356 
Leth,  Hendrik  de,  um   1730,  Niederlande 

Kennemerland   1359 
Lette  ra 

(Battesimo  della  Infanta  Maria  Caro- 
lina) 2153 
Leu,  Thomas  de,  um  1600 — -1615,  Paris 

[St.]   II 38.  2598. 

Leuchte,  Joh.  Mich.,  um   1730,  Augsburg? 

Portale   1421 

Altäre  1533 
Leviel,  Jean,  um   1740,  Niederlande 

Exemplaar  Boek  2516 


422 


Namenregister;   Levret  —  Lucotte 


Levret,    A.,   um    1746,  Paris 

|Chirurgische   InstrumenleJ   16 
Liard,  Mathieu,  um    1775,   Paris 

Möbel  845 

Libro 

en  el  quäl  hay  muchas  suertes  de  letras 
[2520] 
Lichtensteger,    G.,    um   1725— 1750,    Nürnberg, 
Augsburg 

[St.]  12.  1048.  1055.  2635 

Lidl,  Joh.  Jac,  um   1720,  Wien 
[St.]   1736 

Liebe 

Die  triumphirende  Liebe  2105 

Liefrinck,  Hans,  um   1510— 1580,  Niederlande 

[Masken]  378 

[Friese  mit  Vögeln]   1778 
Liege,  de,  siehe  Le  Geay 
Ligne,  Duc  de,  um   1780,  Frankreich 

Garten  zu  Beloeil   1623 
Ligorio,  Pirro,  um   1500— 1570,   Rom,  Ferrara 

[Plan   des  alten  Rom]   vergl.  978 

Lille,  Abbe  de,  um  1780,  Frankreich 

Les  jardins   1625 
Limpach,  Massim.  Gius.,  um  1730,  Rom 

[St.]   731.   2241 
Lindemann,  Christian  Phil.,  um  1730,  Deutschland 

[St].    732.   2169 
Linden,  Mich.,  um   1780,  Mainz 

Vorschrift  2379 
Linnell,  J.,  um   1760?  London 

[Prunkwagen]  880 

Liottier,  die  Aeltere  u.  die  Jüngere,  um  1775,  Paris 

[St.]  299 
Littret,  um   1760,  Paris 

[St.]   24.  2544 

Livre 

de  termes  1392 

[de  vases]  712 

[de  rampes]   761 

[de  diverses  figures  d'academies]  1890 
Loche,  Denis,  um   1652,  Frankreich 

I  Schlosserarbeiten]  741 
Lochom,  15.,  um    1630,  Niederlande 

[St.]  599.    1803 

Lochom,  Michel  van,  um  1630,  Niederlande,  Paris 

Inventioni   1145 
Lochom,  Pierre  van,  nach   1600,  Paris 

[Livre  de  termes]   1392 

[Porträt]   534 
Lochon,  Rene,   um   1650,   Paris 

[St.]    197;  siehe  auch  S.  40:  [197].  1972 

Lock,  Matt.,  um  1750,  London 
Ornamente   163 
Möbel,  siehe  S.  140:   [163] 


Loir,  Alexis,   1640 — 1713,  Paris 

Panaux  dornements,   siehe  S.  42:  [8] 
Nouveaux  desseins,  siehe  S.  42:  [7] 
Dessins  de  gueridons,  siehe  S.  117:   [7] 
Desseins  de  brasiers,  siehe  S.  117:   [8] 

Loir,  Nicolas,   1624— 1670?,  Paris 

Ornamente,   siehe  S.  42:   [8].  206.  207 
Plafons   a  la  moderne   1704 

Lomazzo,   Giov.  Paolo,  um   1530 — i6oo,  Mailand 
Traict^  de  la  proportion  naturelle  1877 

Lombard,  P.,  um  1640,  Frankreich 
[St.]  531 

Lomet,  um  1775,  Paris? 

[Thermen   in   Bareges]    1243 

Longueil,  de,    1736— 1790,   Lille,  Paris 
[St.]  23.  281.  706.   1246.  2625 

LoofS,  Peter,  um   1700,  Berlin 

Cheminees   1439 
Loreck,  J.  A.,  um   1700,  Wien?  Augsburg? 

Schmuckstücke  482 
Loriot,  Aubert,  um   1658,  Frankreich 

Portraitz  pour  les  serruriers  749 
LOriS,  D.,  um  1625,  Genf 

Thresor  des  parterres  1561 
Loschge,  Leonh.,  um  1700,  Nürnberg 

[Schul  der  Pallas]   2538 
Losenauer,  Joh.  Jac,  um  1710,  Stuttgart 

Vorschrifft  2334 
Losherr,  Math.,  um   1750,  Deutschland 

[St.]    774 
Lotha(ringus),  J.  C.  Frangois,  siehe  Frangois 

Lottes,   C.  F.,  um  1730,  Augsburg 

[St.]    103.    1830 
Louis,  um   1780,  Paris 

Salle  de  spectacle  1247 
Lubersac,  l'Abbe  de,  um   1775,  Frankreich 

Discours  surlesmonumenspublics  1240 
Lubin,  Aug.,  um   1650,  Frankreich 

OrbisAugustinianus(Topographia)n58 

Lucas  (z.  T:  C,  Gl.)  um   1710— 1760,  Paris 

[St.]    244.    778.    1197.    1204.    1207.    1217. 
1221.    1224.    1585.   1671 

Lucas,  Franc,  um   1580,  Spanien 
Arte  de  escrevir  2521 
[Schrift]  2528 

Lucas  van  Leyden,  1494— 1533,  Leyden 
Hoch-  und  Querfüllungen  368 

Luce,  Louis,  um  1740,  Frankreich 

Epreuve  du  premier  aiphabet  2550 
Essai  d'une  typographie  2557 

Lucien,  Jean-Iiapt,  um   1770,   Paris 
[St.]   1228 

LuCOtte,  J.  R.,  um   1770,   Paris 
Gefässe  702 
Vignole  moderne   1238 


Namenregister:  Lünig  —  INIanzini 


423 


Lünig,  Joh.  Christian,  um   1720,  Deutschland 

Theatrum  ceremoniale   1974 
LÜning,  Andr.,  um  1579  — 1598,  Wien 

Friese  416 
Lumscher,  Nathan.,  um  1725,  Culmbach 

Weber-Kunst-  und  Bild-Buch  902 
Lunghi,  Mart.,  um  1630,  Rom 

[Ziervasen]  730 

[Baukunst]   1302.   1304.   1313 
Luttna,  Jacob,  um  1650,  Amsterdam 

[St.]  395 
Lutma,  Jan,  der  Aeltere,  um   1640,  Amsterdam 

[Ornamente]  395 

[Metallgeräte]  738 
Luz,  Balth.  Friedr.,  um    1720,  Augsburg 

Jagdbilder  1832 

[St.]  2165 
Lyon 

Ansichten  von  Lyon  1237 

M 

M  I,  um  1647,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   742 

[Schlossbeschlag]  749 
M.  I.  F,  W.,  um   1690,  Augsburg 

Das  hochbeehrte  Augspurg  2049 
M.  W.,  um   1650,  siehe  Werule 

[Schwarzornamente]  459 
M.  Z.  siehe  Zun  dt 

Mabre-Cramoisy,  Seb.,  um  1670,  Paris 

[Courses  de  testes]  2116 
Macigni,  Manfr.,  um  1670,  Florenz 

Esequie  del  Ferdinande  II  2217 
Mac  Packe,  Jos.,  um  1785,  England 

Oixidicc   1108 
Maderno,  Carlo,  um   1610,  Rom 

[Baukunst]  1223 
Martin,  J.  H.,  um  1723,  Wien 

[St.]   1736 
Maetham,  J.,  siehe  Matham 

Malfei,  Pao.  Aless.,  um  1700,  Rom 

Raccolta  di  statue   1907 
Maggi,  Giov.,  um   1590  — 1610,  Rom 

Fontane  diverse,  siehe  S.  233:   [1298]. 
[982] 

Fassaden  römischer  Kirchen  1286 

Brunnen  aus  Rom,  Tivoli  und  Fras- 
cati  1470,  siehe  auch  S.  233:  [1394] 

[Ornamenti  degl'  obelischi]  982 

[St.]  2182 
Maglioli,  Giov.  Andr.,  um  1600,  Rom 

Figürliche  Darstellungen   1788 
Magnan,  D,,  um  1770 

Ville  de  Rome  996 


Magnificence 

de  la  entree  de  Lyon  faicte  ä  Henry  II 
1980 
Majer,  Andr.,  um  1710,  Deutschland 
[Berliner  Bauten]   1044 

Mair,  Alexander,   1559 — 1620,  Augsburg 

[St.]   862 

Mair,  Bapt.  von,  Edler  von  Mairsfeld,  um   1712, 
Wien? 

Erb-Huldigung  Carols  VI  2055 
Mallet,  A.  M.,  um  1700,  Frankreich 

Geometrie  pratique   1669 
Maliia,  l.  C.,  um  1750,  Italien 

[St.]   573 
Malpoy,  P.,  um   1632,  Frankreich 

Entree  de  Henry  de  Bourbon  2004 
Malthe,  Frang.  de,  um  1630,  Frankreich 

Traite  des  feux  artificiels  2 161 
Manasser,  Dan.,  um  1620,  Augsburg 

[St.]    IOI5 
Manini,  Giac.  Ant.,   1646 — 1732,  Bologna 

Varie  vedute   1726 
Manlyn,   Dan.,  um   1678,  Niederlande 

Pyrotechnia  2162 
Manni,  Dom.  Maria,  um   1745,  Florenz 

Azioni  gloriose  1750 
Mansart,  Frang.,   1598— 1666,  Paris 

[Bauten]   1166.  1231 

[Trophäen]    1239 

Mansart,  Jean  Hardouin,  um  1750,  Paris 
Decorations  de  cheminee   1446 
Wanddekorationen   1743 
[St.  Eustache]   1216 
[Kamine]   1231 

Mansart,  Jules  Hardouin,   1646  — 1708,  Paris 

Versailles,    Ansichten    u.    Grundrisse 

1163.   1169 
Chasteau  de  Clagny  1168 
Portale  1188 

Portes  ä  placard,  siehe  S.  225 :  [7,  Bd.  I] 
?  ?  Confessional  du  Roy  (Büffet  d'or- 

gues)  1537 
[Invalidendom]   1217.   1231 
[Trophäen]   1239 

[Portale]  siehe  S.  225 :  [7] ,  [8]  Le  Pautre 
[Garten]   1575 

Mansfeld,  Joh.  Ernst,  um  1775,  Wien 

[St.]    1624.   1627 
Mantegna,  Andrea,    1431  —  1506,   Padua,  iMantua 

Abendmahlskelch  716 

Caesaris  triumphi   1674 
Manz,  um  1770,  Augsburg 

Gartenbeete   161 5 
Manzini,  Luigi,  um  1630,  Rom 

Applausi   festivi   2044 


424 


Namenregister:    Marc-Antonio   —  Mascardi 


Marc-Antonio  Raimomli,  um  1520,  IJologna,  Ve- 
nedig,  Rom 

Räucherbecken  717 

Fassade   1369 
Marciano,  Marco,   um   1665,  Italien 

Pompe  di  Filippo  2214 

MarCOU,  Frang.,  um   1650,   Paris 

Plusieurs  pieces  d'arquebuzerie  534 
Marcy,   de,  um   1650,   Paris 

[Plastik]   1163.  1195 
Marel,  um   1750,  Paris 

[St.]  273 
Maria,  um   1765,  Paris 

Desseins  de  jouaillerie  564 
Mariette,  Jean,   1654— 1742,  Paris 

[Architecture  ä  la  mode]   8 

[Desseins   pour    tabatieres]  vergl.  480 

[St.]  6 
Mariette,  P.,  nach  16 19,  Paris 

[Conpartiments]    188 

Mariette,  P.  J.,  um  1750,  Paris 

Tratte  des  pierres  gravees   1931 

[Cours  d'architecture]    1185 
Mariliier,  Clem.  Pierre,   1740 -1808,  Dijon,  Paris 

Troph^es  287 

[Buchornament]  281.   1618.   1625.  2623 

[St.]    1236.   2543 
Marnezia,   Marq.  de,  um   1780,  Frankreich 

[Essai  sur  la  nature  champetre]   1629 
Marolles,  Mich,  de,  um   1650,  Frankreich 

Tableaux  2608 
Marolois,  Sam.,  um    16 IG,  Niederlande 

Ars  perspectiva   1656 
Marot,  Daniel,  um    1660— 1710,  Paris,  Haag 

Oeuvres  9.    10 

Werken  11 

Porte    de  l'antichambre    du   roy   1414 

Vüe  de  Voorst  1578 

Triomphe  de  l'amour  1712 

Säle  d'audience  1721 

Li  vre  de  veue  1722 

[Sammlung      architektonischer     Auf- 
nahmen]   II 66 

[Baukunst]   1207 

[Representation  de  la  feste  de  la  Prin- 
cesse  d'Orange]  2085 

[Feu  d'artifice]  2159 

[St.]  6.   II 70.   1182 
Marot,  Jean,  i6i9(?)— 1679,  '■'^"s 

Ornamente  202 

Vasen  682 

Gitter,  Thore  u.  a.   751 

Recueil  des  plans   1152 

Recueil  de  portes   1153.   11 54 

Recueil  de  pieces  modernes  [1153]-  1161 

Chasteau  de  Richelieu   1155 


Sammlung      architektonischer      Auf- 
nahmen  1166 
Inventions    pour  cheminees,    siehe  S. 

227:   [1153] 
Sepulture  de  Rostaing  1496 
Tombeaux,  siehe  S.  237:    [11 53] 
Decken    und    Wände,    siehe    S.  262: 

[1153].   1702 
[St.]   1165.   1170.   1361.  2014 

Martinet,  um  1750— 1770,  Paris 

Dessein  de  buffet,  siehe  S.  142:  [25] 
Plan  d'un  alcove,  siehe  S.  270:  [25] 
[Buchornament]    1231.  2140   [St.]  2253 


Meister  mit  den  Pferdeköpfen. 

Martinet,  M.  T.,  um   1750,  Paris 

[St.]  254 

Martini,  P  ,  um  1780,  Paris 
[St.]  299.  302 

MartiniUS,  Jos.,  um   17   5,  Italif-n 

Theatrum   basilicae  Pisanae   1314 
Marvye,  um  1750—1760,  Paris 

[Buchornament]   1201.   1224.   1231 

[Zeichner]   1227 

[St.]   797.   1208.  2026.  2146 

Mascardi,  Vitale,  um    1634,  Italien 
Festa  fatta  in  Roma  2103 


Namenregister:    Masquelier  —  Michel 


425 


Masquelier,  L.  J.,  1741— 1811,  Paris 
[Vignette]   1235 
[St.]   1240.  1870.  2623.  2625 

MaSSOn,   C  F.,  um   1740,  Augsburg 

Cartouches  ä  la  moderne  258 
Materot,  Lucas,  um   i6oo,  Avignon 

Oeuvres  2414 

[Schrift]  2395.  2398 
Matham  J.,  um   1590,  Niederlande 

Elegantiae  Romanae  urbis  392 

[Porträt]  2498 
MatthieU,  Pierre,  um   1595,  Frankreich 

L'entree  de  Henry  IUI  en  Lyon   1991 
Matt[h]iolUS,  um  1700,  Bologna 

[St.]    1726.  2128 
MaUClerC,  Julien,  um   1560,  Frankreich 

Traitte  de  l'architecture   1130 
Mauregard,  Jean  de,  um  1560,  Frankreich 

[Hystoria  Jasonis]   182 

Mavelot,  Ch.,  um  1680  —  1700,  Paris 

Livre  de  chiffres  (Desseins)  2532 
Maxime,  C,  um   1770,  Paris 

[St.]  279 
Mayer,  Andr.,  siehe  Majer 
Mayer,  J.  J.,  um  1780,  Deutschland 

[Denkmal]   1873 
Mayer,  W.  C,  um   1780,  Deutschland 

[Denkmal]   1873     [St.]   2071.  2619 

Mayhew,  um  1750,  London 

System  of  houshold   furniture  840 
Mazelin,   Casp.,  um   1650,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   741 
Mechel,  Christian  von,   1737—1818,  Basel. 

[Explication  de  medailles]  1933 

[Verleger]   1511 
Medailles 

de  Louis  le  Grand  1927 

de  Louis  XV  1928.  1929 
Meli,  Joh.  Wilh.,   1733— 1805,  Berlin 

Ornamente  (Vignetten  u.  a.)   158 

Wandspiegel  843 

[Zeichner  u.  St.]   1753.   1873 

Meissner,  Dan.,  um  1620,  Deutschland 

Thesaurus  philo-politicus  2601 

Thesaurus  sapientiae  civilis  2603 
Meissonnier,  JusteAurele,  1693—  1750,  Turin, Paris 

Oeuvre   16 

Probeabdrücke  zum  Gesamtwerk  17 

[Schmiedeeisen]    1231 
Meister  mit  dem  Würfel,  um  1540 

Kinder  (Tapezzerie  del  Papa)  946 
Meister  von   1551,  Nürnberg 

Opus  cratero  graphicum   610 
Melsdorp,  Jacob,  um  1598,  Köln 

Artis  scribendi  libamentum   2288 


MenabUOni,  Jos.,  um   1745,  Florenz 

[Zeichner]   1750 
Menestrier,  Claude  Frang.,  um  1670,  Frankreich 

Columna  Theodosiana  1904 

Histoire  du  roy  Louis  Le  Grand  1925 

Traite  des  tournois   1973 

Les  reiouissances  de  la  paix  2107 

Decorations  funebres  2221 

Art  des  emblemes  2610 

[Decorations  faites  dans  Grenoble]  2021 
Menin,  um   1723,  Frankreich 

Traite  du  sacre  2061 
Menthe,  Familie,  um   1750,  Deutschland 

Probeschriften  (Handschrift)  2358 
Menzzer,  Joh.  Friedr.  Bernh.,  um  1775,  Darmstadt 

Anleitung  zur  Schönschreibekunst  2369 
Mercator,  Gerardus,  um   1550,  Niederlande 

Literarum  ratio  2490 
Meroier  siehe  Le  Mercier 
Merlan,  Casp.,  um  1658,  Deutschland 

Beschreibung  aller  Ein-Züge  zu  Franck- 
furt  2046 
Merian,Matthäus,derAeltere,I593 — 1650, Frankfurt 

Kleinornamente  448.  449 

[St.]  2099.  2192.  2199 
Merica,  Petrus  a,  um  1560,  Antwerpen 

[St.]  381.  382 
Merigot,  um   1780,  Paris 

Promenade  d'Ermenonville   1630 
Merken,  Joh.,  um   1780,  Elberfeld 

Liber  artificiosus   2373 
Merkwürdigkeiten 

bey  der  Königswahl  2079 

Methodus 

geometrica  1654 
Mettelj,  V.,  um   1750,  Deutschland 

[St.]    1080 
Metz,  J.  M.,  um    1750,   Deutschland 

Schlösser     des     Kurfürsten     Clemens 
August   1080 
Meubles 

et  objets  de  goüt  858 
Meu[s]nier,  Louis,  um  1665,  Paris 

Vues  des  palais  1367 

Veue  du  palais,  jardins  1569 
Meyer,  Andreas,  siehe  Majer 
Meyer,  Dan.,  um  1600,  Frankfurt  a.  M. 

Architectura   i.  Ausg.   loio 

Architectura  2.  Ausg.   loii 
Meyer,  Jan  Thom.,  um   1765,  Niederlande 

Jubile  van  Macarius  2180 
Meyer,  Theodor,    1572 — 1658,  Zürich 

Kleinornamente  434 
Michel,  nach   1775,  Paris 

[Ornamente]  303 

[Gartenanlagen  1613 


426 


Namenregister:  Michel  —  Moiiunientum 


Michel,  Nie.  Leop.,  um   1760,  Frankreich 

Compte  des  edifices  de  Nancy  1222 

Recueil  des  fondations  de  Nancy  [1222] 
Michel-Angelo  Buonarütti,i474— 1563,  Italien 

Propheten  und  Sibyllen   1684 

Jüngstes  Gericht  1685 

[Gemälde]  42  Bd.  2,  22,  26 

[Grottesken]  317 

[Baukunst]  1145.  1223.  1270.  1271.  1272. 
1273.  1285.  1302. 1304.  1309.  1313.  1319 

[Libreria  Mediceo -Laurenziana]   1319 
Micker,  Laur.  Janss.,  um  1610,  Niederlande 

Randornament  591,  vergl.  525 
Mielie,  J.,  um   1670,  Turin 

[Jagdbilder]   1306 
Miger,  Sim.  Charles,   1747—1805,  Paris 

[St.]  299.  2253 
Mignard,  Pierre,   i6io(?)— 1695,  Paris,  Rom 

Kuppelbild  derKircheVal-de-Gracei7i7 

Tableaux  de  la  voute  du  petit  aparte- 
ment  a  Versailles   1718 

[Gemälde]   1195 
Mignerak,  Matthias,  um   1600,  England 

La  pratique  de  l'aiguille  920 
Mignot,  Daniel,  um   1590,  Augsburg 

Kleinornamente  und  Schmuck  422.  423. 
424.  425.  426.  427.  428 
Mignot,  Pierre,  Frankreich 

Kleinornamente  568 
Miller,  Jac,  um  1700,  Augsburg 

Ab-Risse  schwedische  Schlösser   1576 
Millot,  Phil.,  um   1610,  Frankreich 

Kleinornamente  509 
MilnS,  William,  um  1780,  England 

Repository  2402 
Minato,  Nie,  um  1674,  Italien 

Fuoco  eterno  2120 
Mitelli,  Agostino,   1609 — 1660,  Bologna 

Ornamente  349.  350.  351.  352.353.  354 

[Theaterdekoration]    1723 
Mitelli,  Gius.  Maria,   1634 — 17 18,  Bologna 

Esemplare  per  dissegnare  1885 

Alfabeto  2479.  2480 

[St.]  354.  2176 
Mittermair,  Mich.,  um  1780,  München 

[St.]   22 
Model,  Melch.,  um    1600,  Deutschland 

Septem  psalmi  Davidici  illustrati  391 

Mödel, 

Allerhand  Mödel    zum  Stricken   und 
Nähen  907.  908 
Moeglich,  Andr.  Leonh.,  um   1775,  Nürnberg 

Ornamente  (Vignetten  u.  a.)   160 
Möller,  Arnold,  um   1640,  Lübeck 

Schreib-Stübelein  (Jugendleiter)  2304 

Schreib  Kunst  Spiegel  2305 


Mohser,  J.,  um  1750,  Wien 

[Gitter]   1555 
Moithey,  der  Ältere,  um    1760,  Paris 

Vases  antiques  703 

Mol,   Peter  van,    1580 — 1650,  Antwerpen,   Paris 

Fünf  Sinne  1802 
Mombasilio,  um  1670,  Turin 

[Jagdbilder]   1306 
Monaldini,  Venanzio,  um   1780,  Rom 

Serie  di   mascheroni  366 
Monchelet,  A.,  um   1740,  Paris 

[St.]  828 
Moncornet,  Baltas.,  um  1630 — 1670,  Rouen,  Paris 
Figürliche  Darstellungen   1813 
[Livre  d'ouvrages  d'orfevries]  449 
[St.]  522.  523.  529.  533 

Mondhare,  um   1770,  Paris 

Umrahmungen  291.  311 

Nouveau  livre  de  vases  712 

[Cahiers  d'arabesques]  303 
Mondo 

festeggiante  2109 
Monden,  um  1730— 1750,  Paris 

Ornamente  237 

Livre  de  pierreries   560 
Monforte,  Pedro  Rodr.  de,  um   1660,  Spanien 

Honras  de  Phelippe  IV  2213 

Monicart,  Jean-Bapt.,  um  17 20,  Paris 

Versailles     immortalis^    (Versaliarum 
memoria)   1195 

Moniglia,  G.  A.,  um   1661,  Italien 
[Mondo  festeggiante]  2109 

Monnoyer,  Jean-Bapt.,  1635 — 1699,  Lille,  London 
Blumen   1952.   1953.   1954.   1955 

Montalegre,  Joseph  von,  um  17 IG — 1730,  Frank- 
furt, Nürnberg 

[St.]    78.   79.   81.   1036.    1053.   1418.   1503. 
1531.  2053 
Montane,  Giambatt.,  um   1600,   Mailand,  Rom 

Tempietti  1293 

Tabernacoli   1294 

Archilettura   1295 

[Tempel]   1145.   1273 

[Kupfertitel]   1270 

[Altäre]  1394 
Monte 

II  monte,    opera  nova  di  recami  929 
Montenay,  Georgette  de,  um  1584,  Frankreich 

Emblematum   centuria  2585 

Montigny,   Grandjean  de,  siehe  Grandjean 

Monumenta 

[illustrium   virorum]   1493 
[Fredensburgica]   1913 
Monamentum 

Mauritii  Hassiae  Landgravij   2199 


Namenregister:  Morante  —   NefF 


427 


Morante,  Pedro  Diaz,  um   1620,  Spanien 

Arte  de  escrivir  2523 

[Arte  nueva  de  escribir]    2527 
Moreau,  E.,  um   1680,  Frankreich 

Tombeau  de  S.  Remy  1498 
Moreau,  I.  M.,  le  jeune,   1741 — 1814,  Paris 

Petes  2155 

[Ornamente]  307 

[Brunnen]   1225 

[Festlichkeiten]  2037 

[Vignetten]  2253 

[Repertoire  de  Fontainebleau]  2629 

[St.]   1223 
Moreau,  P.,  um   1740 — 1780,  Paris 

Cahier  concernant  Torpheverie  566 

Wagen  und  Schlitten  88 1 

[Vignetten,  Embleme]  281 

[Buchornament]   1209 

[Architekturbilder]   1223 

[Kamine]   1446 

?  [Gartenanlagen]   1618 

?  [St.]   1203.   1204.  1223 
Moreau,  P.  L.,  um  1782,  Paris 

[Petes]  2155 
Morelli,  um   1808,  Italien 

Peste  in  Venezia  2033 
Morelli,  Cosimo,  um  1780— 1790,  Imola 

Teatro  d'Imola   1331 

Progetto  per  il  teatro  in  Venezia  1333 
Morghen,  Giov.  Elia,  um  1750,  Florenz 

[Zeichner]   1754 
Morghen,  Raf.,  um  1778,  Italien 

Mascherata  2154 
Morin,  Jacques,  um   1620,  Paris 

Armes  2600 
Morisson,  Friedr.  Jac,  um   1690,  Wien 

Kleinornamente  469.  470.  472 
Morris,  Robert,  um   1730,  London 

Lectures  on  architecture   1093 
Mosbach,  Hans  Georg,   um  1625,  Deutschland 

Kleinornamente   523 
Mosyn,  M.,  um  1650,  Niederlande 

[St.]  738 
Motet,  Jean,  um   1624,  Frankreich 

[Combat  d'honneur]   2002 
Moucheron,  Isaac  de,  um  1670 — 1740,  Amsterdam 

Plan  de  Heemstede  1587 

Zaalstucken  1834 
Movrei,  Homer,  um  1636,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   741 
Moyreau,  Jean,   1690 — 1762,  Paris 

[St.]  225.  249 
Müller,  F.  W.,  um   1725,  Culmbach 

[Holzschn.]   902 
Müller,   Gottfried,  um    1620,  Braunschweig 

Neuws  Compertament  Buchlein  52 


Müller,  Joh.  Adam?,  um  1750,  (München?),  Bern- 
burg 

Sarg  1508 
Müller,  J.  Jac,  um   1706,  Deutschland 
Garten  zu  Saltzthalen  1584 
Müller,   Joh.  Seb.,    um    1720 — 1780,    Nürnberg, 
London 

[St.]    117.  839.   991.    1321.    1325 

Münster,  Sebast.,  um  1530,  Basel 

Pürmalung  der  Horologien  789 
Muller,  Harman,  um   1564,  Niederlande 

[St.]  380 
Muntinck,  Adr.,  um  1600,  Groningen 

Randornamente  590 

Vögel  auf  Ranken  1789 

[Ordenancien]   591 

MuSCat,  Joh.,  um   1690,  Deutschland 

VorschrifFt  231 1.  2312 

Anweisung  2313 

Versal-Buchstaben  2314 
Mussard,  Jean,  um  1670,  Frankreich 

Livre  de  divers  ornements  544 

Schwarzornamente  544 
Mutinensis,  Angelus,  um   1530,  Italien 

[Zahlen]  2452 


N 


N  D,  um  1623,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   741 
N.  L.  V.  M.,  um  1535,  Niederlande? 

Antike  Kapitelle   1376 
N   P.,  um   1630,  Frankreich 

Schwarzornamente  527 
N  S  siehe  Solls,  Nie. 
Naam-Letteren  2536 

Nabholz,  J.  C,  um   1775,  Deutschland 
Urnen  662 

Nachricht 

von  den  engländischen  Crönungen  2056 
Nahl,  Joh.  Aug.,   1752 — 1825,  Cassel,  Rom 
Tombeau   1511 
[Pierres  gravees]   1936 

Narrazione 

delle  feste  in  Napoli  2149 
Nathe,  um  1700,  Görlitz 

Orgel  zu  Görlitz   1524 
Nativelle,  P.,  um  1720,  Frankreich 

Traite  d'architecture   1198 
Nee,  Frang.  Denis,    1732 — 1818,   Paris 

[St.]  281.  1240.  1870.  2623.  2625 

NefF,  Casp.,  um  1540,  Köln 
Thesaurarium  2267 
Schatzkamer  i.  Ausg.  [2267] 
Schatzkamer  2.  Ausg.  2268 


428 


Namenregister;  Nelli  —  Orazione 


Nelli,  Giov.  Batt.,  um   1700,  Florenz 
[Plante  ed  alzatij   1319 

Nelli,  Giov.  Batt.  demente  il  giovane,  um    1720, 
Florenz 

[Aufnahmen]   1319 
Nelli,  Nicolo,  um   1569,  Venedig 

[St.]   2579 
NeraICO,  um   1744,  Rom 

Ordini  d'architettura  1322 
Nering,  Job.  Am.,  gest.   1695,  Berlin 

[Baukunst]   1044 
Nessenthaler,  E.,  um   17 10,  Augsburg 

[St.]   1024 
Nessenthaler,    Georg  Dav.,    um   1725,  Augsburg 

[St.]   1052.  1672 
Nessenthaler,  Joh.  Dav.,  um   1720,  Augsburg 

Ornamente  mit   Figuren   12S 

[St.]  2058 

Netto,  Joh.  Friedr.,  um   1790,  Leipzig 

Zeichen-  Mahler- und  Stickerbuch  915 

Kunst  zu  stricken  916 
NeudÖrtfer,  Anton,  um   1590,  Nürnberg 

Anweyssung  der  Practic  2289 

Schreibkunst  2293 
NeudÖrffer,  Joh.,  der  Aeltere,  um  1530,  Nürnberg 

Anweysung  2261 

Gesprechbuchlein  2266 
NeudÖrffer,  Joh.,  der  Jüngere,  um  1570,  Nürnberg 

Kurtze  Ordnung  (Handschrift)  2270 

Fürweissung  (Handschrift)  2279 

(?)  Handschrift  2280 

[Schrift]  2261 
Neufforge,  Sieur  de,  um    1750,   Frankreich 

Recueil  d'architecture   1218 

Projets  d'autels   1553 

[St.]   1223 
Neuner.  Caspar,  um   1725,  Nürnberg 

(?)  [Blumen]   1959 
Newdorffer,  Ant.,  siehe  NeudÖrffer 
Newton,  J.,  um   1790,  London 

[St.]  855 
Niceron,  F.  Jean  Frang.,  um   1630,  Frankreich 

Perspective  curieuse   1662 
Nicholas,  Abr.,  um   1720,   London 

Writing  Master  2393 
Nicole,   der  Ältere,  um   1760,   Frankreich 

[St.]   777 
Nicole,  der  Jüngere,  um    1760,   p" rankreich 

[St.]   777 
Nilon,   P-,   siehe  Nolin 
Nilson,  Jac.  Joh.,  um  1780,  Augsburg 

[St.]     112 

Nilson,  Joh.  Es.,   1721  — 1788,  Augsburg 
Ornamente  (eigner  Verlag)   112 
Ornamente  (Verlag  Hertel)   113 
Porträts   114 


Titelkupfer  115 

(?)  Komödienscenen  (Probst  exe.)   116 

[St.]  1748.  1840 
Niodot,  um  1770,  Paris 

[St.]  706 
Noblin,  L,  um  1660,  Frankreich 

Kleinornamente  540 
Nolin,  Jean  Bapt.,  um   1680  -  1700,  Paris 

[St.]  1163.  siehe  auch  S.  228:  [7]  Bullet. 
1925 
Nolin,  Pierre,  um   1620,  Strassburg 

Kleinornamente  518 

[St.]   521 
Noipe,  Pieter,  um   1640,  Niederlande 

[St.]   2205 
NoriS,  Matteo,  um  1688,  Florenz? 

II  Greco  in  Troia  2125 
Normand,  Charles,  um  1800,  Paris 

Ornamente  314 

[?  Fussteppich]  860 

[St.]  2034.  2156 
Numismata 

virorum  ex  Barbadica  gente   1930 

o 

0.  R.,  um   17  IG,  Regensburg f 

[Schreib-Schule]  2326 
Obelle,  um   1730,   Paris 

[St.]   16 
Obrist,  Joh.  Jos.,  um    1730 — 1756,  Augsburg 

Kanzeln   1536 
Dehlers,   Joh.  Christoph,   um   1720,  Hamburg 

Schreib-Schule  2339 
Oeicker,  Heinr.,  um   17 IG,  Spremberg 

Reiss-Büchlein  756 
Olivar,  Jean  d',  siehe  Dolivar 
Ollivier,  um   1780,  Paris 

Dessins  des  poeles   1459 
Openor  siehe  Oppenort 

Opera 

[nova  di  recami]  929 
Ophovius,  Michael,  um   1600 

Catharinae  vita  2595 
Oppenort,  Gilles  Marie,    1672 — 1742,  Paris 

Fragments  (Etudes)   13 

Differents  morceaux   14 

Oeuvres  15 

Couronnemens,  siehe  S.  46:  [8] 

Ornamente  229.  230  (?) 

[Buchornament]  234"".  1855 

[Schmiedeeisen]   1231 

[Cabinet  Girardon]    1734 

Orazione 

e  funerale  dell'  Francesco  I.    2236 
e  funerale  dell'  Antonio  I.    2238 


Namenregister;  Ordnungen  —  Parasole 


429 


Ordnungen 

[Von  den  fünff,  der  Seülen]   1021 

Ordre 

ä  la  entree  que  Henry  II  ä  faicte  en 

Paris   1979 
au  sacre  de  Elizabet,  siehe  S.  308:  [1984] 
Orme,  Edw.,  um   1800,  London 
History  of  Nelson  2259 

Ornamento 

[delle  donne]  928 
OrteliUS,  Abr.,  um  1573,  Antwerpen 

Deorum  dearumqne  capita  386 

[Vignetten  aus  dem  Atlas]  2632 
Osio,  Carlo  Ces.,  um  1660,  Italien 

Architettura  civile  1303 
Ostaus,  Giov.,  um  1560,  Venedig 

Perfettione  del  disegno  935 
Ostertag,  Heinr.  Jon.,  um    17 10,  Augsburg 

[St.]    75.    1036 
Ostertag.  Hier.  Mart.,  um   1730'J  Augsburg 

[St.]  764 
Ottanni,  Gaet.,  um   1766,  Bologna 

Cartelle  364 
Ottaviani,  Giov.,  um   1775,  Rom 

[St.]  42.  1321.   1675 
Oudry,  Jean-Bapt.,    1686  — 1755,  Paris 

Recueil  de  dessus  de  porte  236 
Over,  Charles,  um   1750,  London 

Ornamental  architecture   1612 
Overadt,  um  1650,  Deutschland 

Hortorum  formae   1568 
Overheide,  Gebh.,  um   1660,  Braunschweig 

Schreib-Kunst  2309 
Ozanne,  um   1750,  Paris 

Marine  militaire  879 

Küstenlandschaften   1848 


P,  1612 — 1614,  Frankreich,  siehe  Ponpeeus 
P.  B,  um   16 12,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]  742 
P.  C,  um   1672,  Frankreich 

Livre  de  feuilles  d'orfevrerie  542 
Ph.  L.  B.,  um   1646,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]  741 

P  N,  um   1612,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   742 
P:  P:  (1616)  siehe  Pfinzing 
P.  R.,  um  1600,  Deutschland 

Handschrift  2290 
P.  R.  K.,  um   1609,  Niederlande  (?) 

Kleinornamente  5S9 

P  8,  um  1535— 1537 

Bauteile   1373.  1374 


Paciaudi,  um  1769,  Italien 

[Descrizione  delle  feste  in  Parma]  2152 
Pacioli,  Luca,  um    1500,  Italien 

Divina  proportione  opera   1644 

PaCOme,  um   1700,  Frankreich 

Abbaye  de  la  Trappe  1189 

Pagano,   Mattio,  um   1546 — 1569,  Venedig 
Giardineto  novo  927 
Ornamento  delle  donne  928 
[Kreuzstichmuster]  926 

Paillasson,  um   1760,  Frankreich 

Art  d'ecrire  2435 

[Schrift]  2528.  2544 
Pain,  W.,  um   1778,  England 

Carpenter's  repository   1106 

Palatino,  Giov.  Batt.,  um  1540— 1570,  Rom 
Libro  2453.  2454 
Handschrift  2463 

PalladiO,  Andrea,    1518 — 1589,  Vicenza,  Venedig 
Libri  dell'  architettura  1277.   1278 
Livres  de  l'architecture   1278"" 
Baumeisterin  Pallas  1279 
Architecture  1280 
Fabbriche  e  disegni   1329 
Thermes,  siehe  S.  163:  [1329] 
[Baukunst]  995.  997.   1104.  1198 

Palma,  Giacomo,  um  1540-  1620,   Venedig 
Regole  a  disegnar   1881 

Palomares,  Franc.  Xavier  de  Santiago,  um  1770, 
Spanien 

Arte  de  escribir  2527 
Panini,  Franc,  um   1740 — 1810,  Rom 

Ansichten  von  Rom   1321 
Panini,  Giov.  Paolo,   1691 — 1745,  Piacenza,  Rom 

[Baukunst]   1231 

[Aufnahmen]   1321 

[Parentalia  Mariae  Clementinae]  2241 

PanSeron,  Pierre,  um   1770,   Paris 

Elemens  d'architecture   1239 

Pantaleon,  Heinrich,  um   1574 

Regum  Francorum  vitae  2581 

PanviniUS,    Onuphrius,   um   1570 — 1600,  Verona, 
Venedig 

De  triumpho   1970 

Triumphi  descriptio,  sieheS.299:  [1298] 

De  ludis  circensibus  1971 

Effigies  pontificum   25S0 
Paoli,  Sebast.,  um   1730,  Italien 

Esequie  di  Maria  Clementina  2240 
Paolo  Veronese  siehe  Veronese 
Parasacchi,  Dom.,  um   1600 — 1630,  Rom 

Fontane  di  Roma,  siehe  S.  233:  [1298] 
Parasole,  Elisabetta  Catanea,  um   1600,  Rom 

Gemma  pretiosa  942 

Teatro  delle  donne  945 


430 


Namenregister:  Parentalia  —  Perrault 


Parentalia 

Mariae  Clementinae  2241 

[Parentalia  divo  Ferdinando]  2187 
Parigi,  Alfonso,  um   1630,  Florenz 

[Festdekorationen]  2101 

[Festspiel]  siehe  S.  318:   [1809] 

[Trauerdekoration]  2201 

[Baukunst]   1319 
Parigi,  Giulio,  um   1610,  Italien 

[Trauerdekoration]  2193 

[Baukunst]   1319 
Parigi,  Paolo,  um  1643,  Italien 

[Trauerdekoration]  2202 
Pariset,  um  1750,  Frankreich 

[St.]  263.   1961 
ParitiuS,  Georg  Heinr.,  um   1700,  Regensburg 

Handleitung  (Deliciae)  2320 

Anweisung  2325 

Schreib-Schule  2326 

Capital-Buchstaben  2327 

Initial-Buchstaben  2540 

Chiffres  2541 
Parizeau,  Ph.  L.,  um  1762 — 83,  Paris 

Figürliche  Darstellungen  707 

Principes  de  paysages  1895 

[St.]  707 
Parmentier  siehe  Le  Parmentier 
Parra  siehe  De  la  Parra 
Parrino,  Dom.  Ant.,  um   1690,  Italien 

L'ossequio  della  cittä  di  Napoli  2129 
Parsons,  um   1700,  London 

Book  of  cyphers  2539 
Pas,  Crisp.  de,  siehe  Passe 
Pas,  Jan,  um   1730,  Amsterdam 

Behandeling  2515 
Pasquier,  Jean  Jacques,  um   1750,  Paris 

[St.]    269.    692.    121 1 
Passaeus  siehe  Passe 
Passarini,  Fil.,  um  1640 — 1700,  Rom 

Nuove  inventioni  d'ornamenti  358 

Passe,  Crispin  de,  der  Aeltere,  um  1570 — 1637, 
Holland,  Köln 

Schalenböden  583 

[Quinque  sensuum  typi]  418 

Passe,   Crispin  de,  der  Jüngere,  um  1650,  Utrecht, 
Amsterdam 

Kartuschen  mit  Allegorien   390 

Officina  arcularia  814 

[Zeichner]   2104 
Passerotti,  Aur.,  um   1550,  Bologna 

[Libro  di  iavorieri]  933 
Patin,   Charles,  um   1660,  P'rankreich 

Familiae  romanae   1922 
Patte,  Pierre,  um   1723 — 1814,  Paris 

Etudes  d'architecture   1214 

Monumens  de  l.ouis  XV   1227 


Mdmoires   1234 
[Cours  d'architecture]    1236 
[St.]  21.  22.   1207 
Paty,  um  1750,  Frankreich 
[St.]  271 

Pau,  Ant.,  um   1680,  Aquila 

[St.]   357 
Paulini,  Christoforo,  um   1602,  Italien 

[St.]  2471 
Pauiini,  I.,  um   1570,  Italien 

Alphabet  2461 
PauwelS,  J.  A.  F.,  um  1773,  Antwerpen 

Lof-bazuyn  [2181] 
Pavillon,  B.,  um   1715,  Paris 

[St.]  219 
Pearce,  Edw.,  um   1647,  England 

Grottesken   162 
Pelletier,  I  C,  um   1770 — 1780,  Paris 

[St.]  31.  844.   1236.  1244 
PenCZ,  Georg,  1500 — 1550,  Nürnberg,  Königsberg 

Die  freien   Künste  1769 
Penni,  Luca,  um  1530,  Italien,  Frankreich 

[Der   Parnass]   1776 
Penther,  Joh.  Friedr.,  um   1740,  Göttingen 

Anleitung  zur  Bau-Kunst  1076 
PeraU,  um   1750,  Paris 

Hotel  des  Invalides  1217 
Percenet,  L.  N.,  um  1760,  Paris 

Vasen  697 
Percier,  Charles,  um   18 10,  Paris 

Recueil  de  decorations42'"  (Nachtrag) 

Maisons  de  plaisance   de  Rome    1642 

[Festdekorationen]  2082 

[Festdekoration]  2156 
Perelle  (A.?  Gabr.?  Nie.?),  um  1660 — 1690,  Paris 

Menagerie  (Versailles)   1179 

Ansichten  von  Paris   1180 

Fontainebleau   1181 

Fontaine-bel-eau  1573 

Monate,  siehe  S.  279:  [1573] 

[St.]  siehe  S.  244:  [8]   Le  Pautre.   1567 
Perelle,  A.,  um  1680,  Paris 

[Landschaften]   1892 

[St.]   1349.    1361 
Pergolesi,  um   1777,  Italien,  England 

Ornamente,  Geräte,  Dekorationen  365 
Perlingh,  Aml^rosius,  um  1680 — 1690,  Amsterdam 

Exemplaar-Boek  2510.  251 1 

[Schrift]  2395.  2398 

[St.]   1308 
Perrault,  Claude,   1613— 1688,  Paris 

Ordonnance  des  colonnes   1171 

Courses  de  testes  21 16 

[Baukunst]  1213 

[Cabinet  des  beaux  arts]   1716 

[Hrsg.]  967.  968 


Namenregister:  Perret  —  Pillement 


431 


Perret,  Clem.,  um  1570,  Brabant 

Exercitatio  2491 

Alphabetum  2492 
Perret,  Jacques,  um   1600,  Frankreich 

Fortifications  1138 
Perrier,  um  1740,  Strassburg 

Gewehrteile  559 
Perrier,  Frang.,   1590 — 1650,  Frankreich 

Segmenta  signorum  189S 

[St.]   1699 
Perronet,  um  1780,  Frankreich 

Description  des  ponts  de  Neuilly  1246 
Perrot,  P.  Jos.,  um  1725,  Paris 

[Umrahmung]  238 

[Buchornament,  Umrahmungen]  2059 
Perspectiva 

Eyn  schön   büchlin   1646 
Peruzzi,  Baldassare,   148 1 — 1537,  Italien 

[Isaac's  Hochzeit]  1784 
Peruzzi,  Oratio,  um  1600,  Reggio 

Porte  d'architettura   1410 
PeSChel,  Georg,  um   15 70,  Deutschland 

Ordnung  (Handschrift)  2276 
Pesne,  Ant.,  1683 — 1757,  Frankreich,  Deutschland 

[Porträt]    114 
Petit  (Gilles  Edme  ?),  um   1720,  Paris 

[Figuren  in   Umrahmung]  2059 
Petit  (T.  S.?),  utn  1770 -1780,  Paris 

[St.]   287.  299.   1963.  2439.  [2441].  2483 
Petit,  der  Jüngere,  um   1790,  Paris 

[St.]    1762 
Petitot,  Ennemond  Alex.,  um  1770,  Paris,  Parma 

Mascarade  a  la   Grecque  292 

Suite  des  vases  699 

[Festdekorationen]   2152 
Petre,  Jean,  um   1650,   Frankreich 

Livre  d'ecriture   2420 

Exemples  2421 
Petris,  Petrus  de,  um   1700,  Rom 

[Titelkupfer]   1314 

[Fornix  in  aede  Verospia]   1693 
Peyre,  Marie  Jos.,   1730— 1785,  Paris 

Oeuvres  1225 
Peyrotte,   A.,  um   1740,  Paris 

Ornamente  253.  254.  255 
Pfann,  Joh.,  um    1640,  Nürnberg 

[St.]  2303 
Pfann,  Wilh.,  um   1660  — 1700,  Nürnberg 

[St.]    60.    1019.    1021.   2326.   2336.   2538 
Pfauz,  Gottfried,  um   1720,  Augsburg,  Ulm 

[St.]  1036.  1041.1042. 1060.2058.2617.2624 
PfefFel,  Joh.  Andr.,  um   1700,  Wien,  Augsburg 

[St.]   469.   470.   472.  4S2.  S67.  1049.  1530. 
1746.   2024.   2052.   2055.   2069 
Pfinzing,  Paul,  um  16 15,  Nürnberg 

Optica   1658 


Philippon,  Adam,  um  1640,  Paris 

Curieuses  recherches  d'ornemens   191 
Philostratus 

Les  images  2598 
Piauger,  J.  B.,  um  1760,  Frankreich 
[Kupfertitel]  563 
[Lettres  ornees]  2544 

PiCart,  Bernard,    1673 — 1733,    Paris,  Amsterdam 

Wagendekorationen  (Carosses)  871 

Musen-Tempel  2609 

Homers  Ilias  2619 

Vignetten  2634 

[Titelkupfer]  2526 

[Taferelen]  2618 

[St.]  950.  1280.  1497.  1701.  1747.  2526 
Picart,  H.,  um   1625,  Frankreich 

Randornamente  für  Gefässe  525 

[St.?]  748 
Pichon,  \\m  177s,  Frankreich 

[Sacre  de  Louis  XVI]  2076 

PicqiiOt,  Thomas,  um  1637,  Frankreich 
Kleinornamente  530 

Pier,  Carl,  um  1750,  Augsburg 
Ornamente  133 
Gefässe  und  Geräte  651 
Altäre  und  Beichtstühle  1548 

Pierre,  Jean-Bapt.  Marie,   I7I3(?) — 1789,  Paris 
Sei  Vasi  693 
Brunnen   1485 

Kinder  mit  Emblemen  1862 
[Ziervase]  siehe  S.  118:  [693] 
[Aktfigur]   1890 
[Buch-Ornament]  2621 

Pierret  siehe  Pierretz 

Pierretz,  (D.)  A.,  um  1640,  Paris 
Recherche  d'ornemens   196 
Livre  d'architecture,  siehe  S.  225:  [196] 
Desseins  de  cheminees,  siehe  S.  227 :  [196] 
Livre  d'autels,  siehe  S.  239:  [196] 

Pierretz  le  Jeune,  um  1660— 1666,  Paris 
Divers  panneaux  200 
Panneaux  d'ornemens,  siehe  S.  40:  [7] 
Vases  et  bordures,   siehe  S.  40:  [7] 
Livre  de  vases  et  ornements  201 
Livre  de  serrurerie,  siehe  S.  126:  [751] 
Cheminees,  siehe  S.  228:  [196] 

Pierron,  um   1810,  Paris 
[St.]  860 

Pietro  da  Cortona  siehe    Cortona 

Pigaile,  Jean-Bapt.,  um   1760,  Paris 
[Standbild]    1226.  1227 

Pillement,  Jean,  1727 — 1808,  Lyon,  Paris,  London 
Ornamentale  Einzelfolgen  279 
Blumen   1963 
[St.]  1642 


43^ 


Namenregister:  Pine  —  Pompa 


Pine,  John,  um   1739,  London 

Tapestry  hangings  951 
Pineau,  Nie,   1684— 1754,  Paris,  Petersburg 

Kartuschen  234 

Desseins  de  plaques  687 

Desseins  de  pieds  de  tables  823 

Desseins  de  lits  923 

Kamine  1445 

Desseins  d'autels  et  de  baldaquins  1538 

Wände  und  Decken   1739 
Pineau,  Dominique, der  Jüngere,  1718— 1786,  Paris 

Titelkartusche  277 
Pinz,  Joh.  Georg,  um   1720 — 1750,  Augsburg 

Ansichten  von  Königstein  96 

Plan  de  la  maison  Marschall   1050 

[St.]  103.  113.  1051.  1055.  1065.  1068.  1535 
Piranesi,  F'ranc.,   1748-1810,  Rom,  Paris 

Gesamtwerk  42 
Piranesi,  Giov.  Batt.,  um   1720— 1778,   Rom 

Gesamtwerk  42 

[St.]   1231.  1325 
Pisani,  Giov.  Batt.,  um   1640,  Italien 

Schreibbuch  2477 
PitoiS,  Gius.  Aur.,  um  1720,  Italien 

Libro  di  caratteri  2481 
Pitoni   siehe   Pittoni 
Pittoni,  Batt.,  um  1560,  Rom 

Romanae  antiquitatis  monimenta  976 

Imprese  2576 
Pltture 

del  salone  imperiale   1754 
Piaisirs 

de  l'isle  enchantee  21 11 
Planchard,  Guill ,  um  1620,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]  742 
Planes,  F.,  um   1744,  Italien 

[St.]   572 
Platzer,  Jos.,    1752  — 1810,   Prag,  Wien,   Rom 

Theaterdekorationen   1765 
Plegink,  Martin,  um   1590,   Deutschland 

Gravirmuster  429 

Vögel,  siehe  S.  273  unten:   [1779] 
Pleydenwurf,  Wilh.,  um   1490,  Nürnberg 

[Buchillustration]  2561 
Plumier,  P.  Carl,  um  1740,  Frankreich 

L'art  de  tourner  830 
Plumier,  P.  D.,  um  1714,  Paris 

Mythologische  Darstellungen   1833 
PoCCetti,  Bernardino,   1548 — 1612,  Italien 

I  Grottesken]   317 
PÖppelmann,  MatthäusDan.,  1662— 1736,  Dresden 

Vorstellung  des  Zwingergartens   1058 
Poggi,  Maure,  um   1750?  Italien 

Alfabeto  2482 
Poilly,   Frang.  de,  der  Aeltere,  1622  — 1693,  Paris 

Ornamente  205 


Schwarzornamente  539 
Gitter  u.  a.  [751] 
Dessins  de  porte   1412 
[Ranken  fries]   198 
[Blumen]  1956 
[St.]   1703 

Poilly,  Frang.  de,  der  Jüngere,  1671  — 1723,  Paris 
Cheminees   1434 
Livre  de  chemindes   1435 
Lambris  1730 
[Friese]  219    [St.]   1237 


Aus:  Solls,  Pokale  [609]. 

Poilly,  N.  J.  B.  de,  um   1725— 1750,  Paris 

Livre  de  rampes  761 

Lattenwerk   161 1 

[Wagen]  874 

[St.]   251 
Poilly,  Nie.  de,  um    1650,  Paris 

Thürklopfer  u.  a.  [751] 

PolanCO,  J.  Cl.  Aznar  de,  um   17 10,  Spanien 

Arte  de  escribir  2525 
PoldO  d'Albenas,  Jean,  um   1560,  Frankreich? 

Discours  de  Nismes  975 
PoliphiluS  siehe  Colonna 

Pompa 

della   entrata  dalla  Maria  Anna  2010 
funeral  de  Isabel  de  Borbon  2203 


Namenregister:  Pompe  —  Queverdo 


433 


Pompe 

Le  pompe  opera  nova  932 

funebre  pour  Gaston  deBourbon  2209 
Ponce,  Nie,  um    1780 — 1790,  Paris 

Bains  de  Titus  [de   Livie]    1762 

[St.]  2623.  2625 
PonpeeuS,  um   1612 — 1614,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   741 
Ponsart,  Fr.,  um  1650,  Frankreich 

Porte  de  livre   141 1 
Porta,  Giac.  della,   siehe  Della  Porta 
Post,  Pieter,  um   1640 — 1660,  Niederlande 

Swanenburch,  Sael  van  Orange,  Stad- 
huys  van  Maastrigt  1345 

Ouvrages    d'architecture    (mit  Unter- 
titeln)  1354 

Begraeffenisse  van  Frederick  Henrick 
2205 
Posthitis,  Joh.,  um   1560,  Germersheim 

[TetrastichaJ  2577 
Pouget,  um   1760,  Paris 

Traite  des  pierres  precieuses  563 

Dictionnaire  de  chifres  2544 
Poulleau,  C.   R.  G.,  um   1750— 1790,  Paris 

Cheminee,  siehe  S.  230:  [25] 

[Buchornament]   1216 

[St.]  21.22.  25.  997.  1223. 1230. 1231.  1237. 
1245.   1247.  1248 
PouSSin,  Nie,   1593— 1665,  Paris,  Rom 

Baccanalles,  siehe  S.  276:   [1699] 

[Gemälde]   1195 
Poyet,  Bern,   1742— 1824,  Paris 

[Hotel  Dieu]   1243 

[Festdekoration]   2156 
POZZi,  Carlo  Maria,  um  1700,  Italien,  Deutschland 

Artis  sculptoriae  paradigmata  1727 
POZZO,  Andrea  dal,   1642 — 1709,  Oesterreich 

Prospettiva   1667 

Perspectiv   1668 
Prael-treyn 

aen  het  Jubile  van  Rumoldus,  siehe 
S.  328  unten:   [2181] 
Preisarbeiten 

Sammelband     architektonischer    Ent- 
würfe und  Aufnahmen   1243 
Preisler,  Georg  Mart.,  um  1700— 1754,  Nürnberg 

[St.]    1754.    i888 
Preisler,  Joh.  Dan.,    1666 — 1737,   Nürnberg 

Ornamente  97 

Terminen   1398 

Practic   i888 

Orthographia  2337 

[?  Blumen]   1959 
Preisler,  Joh.  Just.,    169S  — 1771,  Nürnberg 

Ornamente    135 

Ornamenti   d'architettura   1422 

Ornamentstichsammlung  Berlin. 


[Fortsetzung  der  Practic]   1888 

[Vignetten]   1933.  2635 

[Pierres  gravees]   1936.  [St.]   1838 
Preisler,  Joh. Mart.,  1 7 1 5 — 1 794,Paris,  Kopenhagen 

[St.]    1708 
Prevost,  Jacques,  siehe  P  S 
Prieur,  L.,  um   1780,  Paris 

Ornamente  301.  302.  303 

Ziervasen  715 

Meubles  et  trumeaux  851 

[Choix   de    quelques    fragments]    1243 
PrimatiCCiO,  Franc,   1490 — 1570,  Italien,    Paris 

Sigismundiprofectio,  siehe  S.  288 :  [1683] 
Prina,  Pietro  Franc,  um  171 1,  Italien 

Trionfo  di  S.  Gaudenzo  2178 
PrisCO,  Pietro  Ant.,  um   1620,  Neapel 

Rankenornamente  335 
Probst,  Joh.  Balth.,    1673 — 1748,  Augsburg 

[Kanzeln]   1536 

[St.]   12.  81.   1036.   1060 
Probst,  Joh.  Mich.,  um   1750,  Augsburg 

[Komödienscenen]   116 
Prospects  1098 

Prudhon,  Pierre  Paul,   1768 — 1823,  Paris 

Toilette  de  l'imperatrice  860,  vergl.  315 
[Festdekoration]  2156 

Prunier  Le  Picart,  Nie,  um  1623  — 1643,  Frank- 
reich 

[Schlosserarbeiten]   741 
PuCCetti,   Giov.  Batt.,  um   1730,  Rom 

[Kartusche]  361 
PuisieUX,  de,  der  Jüngere,  um   1770,  Paris 

[Wohnhausfassaden]  siehe  S.  199:  [26] 

|Plan  d'une  porte]   siehe  S.  226:  [25] 

[Kamine]  siehe  S.  230:   [26] 
Punt,  Jan,  um    1750,   Amsterdam 

[St.]    1694.    2247 
PuSChner,  Joh.  Georg,  um   1720,   Deutschland 

Abbildung  eines  Leuchters  640' 


QuellinUS,  Artus,  um   1650,  Amsterdam 

Festonnen  396 

Statuen  vant  Stadthuys   1899 

[Plastik]    1346.   1355 
QuellinuS,  Hub.,   um    1650,  Amsterdam 

I  Porträt]    1355 

[St.]   1899 
Quentell,  Peter,  um   1530,  Köln 

Bruchstück  eines  Modelbuches  887 
Querfort,  T.,  um   1700,  Schweden 

Schlos   Saltzthalen  1030 
Queverdo,    Franc.   J^Iar.   Isidore,  um    1780,   Paris 

Cayer  de  panneaux  305 
28 


434 


Namenregister:  Quillain  —  Re 


[Porträt]   706 

[Textbilder,  Vignetten]  2623 
Quillain,  um  1764,  Paris 
[St.]  2437 

R 

R.  D.  B.,  um   161 7,  Frankreich 

[Schlosserarbeiten]   741 
R.  G.,  um   1550,  Frankreich 

Wandfüllung  166 
R.  H.   P.  g.  J.,  um   1780,  Nürnberg 

Anweisung  zur  Stickerey  914 
R.  L.,  um  1790,  Frankreich 

Recueil  d'ornements  309 
R.  R,,  um    1720,  Frankreich 

Ornamente  220  (vergl.   Nachtrag) 
Raab,  Heinrich,  um   1648,  Nürnberg 

Kleinornatnente  455 
Rabe!,  um  1630,  Paris 

Cartouches   190 
Rabe!  (um   1769)  siehe  Radel 
Rabon,  P.,  um  1660,  Metz 

[Porträt]  541 
Racolta 

[di  vari  schizi]  362 

[di  disegni  d'ornati]  573 
Radel,  um    1769,  Frankreich 

Grabmal   15 10 
Rademaker,   Abr.,    um    1725 — 1735,  Amsterdam 

Amsterdams  zomervreugd   1358 

Hollands  Tempe,   siehe  S.  219:  [1358] 

Hollands  Arcadia,  siehe  S.  219:  [1358] 

Rhynlandsgezichten,sieheS.  219:  [1358] 

Alkmaar,    Delft    en    Dordregt,    siehe 
S.  219:  [1358] 

[Gartenkunst]   1593 
Radi,  Bern.,  um   1615 — 1625,  Cortona,  Rom 

Disegni  de  arghitettura   1407 

Inventioni  per  depositi,  siehe  S.  237: 

[1273] 
Disegni  di  depositi,  siehe  S.  237:  [1407] 
Altäre,   siehe   S.  239:  [1407] 
[Varie  inventioni]    1145.  '273 
Raffael  Santi  da  Urbino,   1483 — 1520,   Italien 
Miscellaneae    picturae    vulgo    grotes- 

ques  316 
Loggie   1675 

Decken  der  Loggien   1676 
Imagines  testamenti   1677 
Picturae  ex  aula  Vaticani   1678 
Parerga   1679 

Psyches  et  Amoris  nuptiac    1680 
Lünettenbildcr   1681 
Decke  der  Cappella  Chigi   1682 
[Peintures  de  la  Saia  BorgiaJ  42,  Bd.  24 


[Fresken  im  Badezimmer  Julius  II  und 

in  der  Farnesina]  42,  Bd.  25 
[Teppiche]  946.  947 
[Baukunst]   1302.   1309.   13 13.   13 19 
[Bains  de  Livie]   [1762] 
[Figürliches]   1892 

Ragguaglio 

delle  nozze  2134 
Raimbau,  Mlle.,  um   1762,  Paris 

[St.]  563 
Raimondi  siehe  Marc-Antonio 
Rainaldi,  Carlo,  um  1650,  Rom 

[Baukunst]   1309.   1313. 

Rainaldi,  Girol,  1570— 1655,  Rom 

[Baukunst]   1302.   1304.   i57i(?) 

[St.]  2190 
Ramberg,  Joh.  Heinr.,   1763 — 1840,  Hannover 

Vorhang     des     Schauspielhauses     zu 
Hannover  1764 
Ramelli,  Agost.,  um   1580,  Italien,  Paris 

Machine  791 
Ramhoffsky,  Joh.  Pleinr.,  um    1743,  Prag 

Beschreibungen  2069 
Ramsay,  Ch.  Alb.,  um  1740,  England 

Tacheographia  2397 

Ranson,  um  1775,  Paris 

Gesamtwerk,    erste  Serie  (chez  Ch^- 

reau)  27 
Gesamtwerk,  zweite  Serie  (chezEsnauts 

et  Rapilly)  28 
Gesamtwerk,    dritte    Serie    (chez    Le 

P^re  et  Avaulez)  29 
Gesamtwerk,   vierte   Serie    (chez   Es- 

nauts  et  Rapilly)  30 
Trophäen  290 

Nouveau  livres  de  vases  711 
Betten  849 

Chiffres  2545   und  S.  371:  [29] 
[Betten  (Nachstiche)]  41 
Ratio 

(Literarum  latinarum  ratio  2490) 
Rauch,  Casp.,  um   16 10,  Breslau 

[Schatzkasten  (Handschrift)]  2299 

Raulino,  Franc,  um   1640,  Italien 

Esequie    al    Odoardo    Duca    di    Pia- 
cenza  [La  Corona]  2204 
Raux,  um   1760,  Paris 

Fontaine  i486 

Grabmäler   1509 
Ravenet,  Sim.  Frang.,  um    1730,  Paris 

[St.]  244 
Ravenna,  Marco  Dente  da,  siehe  Dente 
Re,  Marc  Ant.,  siehe  Dal  Re 
Re,  Vinc,  um  1750,  Neapel 

[Festdekorationen]  2149 


Namenregister:  Reboul  —  Riedel 


435 


Reboul-Vien,  Marie-Therese,  um  1760,  Paris 

[St.]  695. 
Reception 

deLouysXIIIparlesdoyendeLyon[2ooo] 
Rechius,  Giov.  Ant.,  um  1675,  Turin 

[Trauerdekoration]  2218 

Recueil 

de  petits  sujets  et  culs  de  lampe  280.  281 

d'antiquites  romaines  294 

des  fondations  faits  par  le  roi  de 
Pollogne,  siehe  S.  196:  [1222] 

de  sculptures  antiques  1912 

de  l'ordre  ä  la  entree  de  Charles  IX 
en  Paris  avec  le  couronnement  de 
Elizabet  1984 

des  festes  pour  le  Roi  2140 
RegenfuSS,   F.   M.,  um   1740,  Nürnberg 

[Tafelgeschirr]  652 

[St.]   1048.  2068 
Regnart,  Val.,  um  1610,  Frankreich,  Rom 

[Aufnahmen]   1145 
Regnier,  um  17 16,  Paris 

[Zeichner]   778 
ReifF,  Joh.   Conr.,  um   17 IG,  Nürnberg 

Zierathen  Büchel  vor  Glasschneider  80 

SchlüsselgrifFe  und  Schlossbleche  759 

[St.]  79.   1036.  1037.   1441.   1586 
Reiff,  W.  N.,  um   1730,  Nürnberg 

[St.]    2345 
Rein,  Melchior,  um  1700,  Augsburg 

[St.]    76.   2165.   2617 
Reinaldi  siehe  Rainaldi 

Rejouissances 

et  fetes  en  Baviere  2136 
Reitiman  siehe  Reuttimann 

Relacion 

de   las   exequias   por   Luis   XIV   2230 
de   las  exequias  por  Luis  I  2234 

Relation 

en  forme  de  Journal  2013 

du  voyage  de  Sa  Majeste  Britannique 

2018 
de  l'arrivee  du  roi  au  Havre  2029 
de  l'inauguration  de  Charles  VI  2057 
de   l'inauguration    de   Marie   Therese 

ä  Gand  2070 
de  la  feste  de  Versailles  21 15 
wie    die    Translation    der    Reliquien 

verricht  worden  2174 
du   Service   pour   Louis   Dauphin    de 

France  2228 
Relatione 

della  solennita  a  Torino  2043 

Relazione 

del  funerale  all'  Imperadrice  Leonora 
Maddalena  Teresa  2232 


del  funerale  dell'  Cardinale  Geronimo 
Grimaldi  2239 

del  funerale  di  Milano  2242 

deir  uficio  per  Diego  Pignatelli  2248 

del  catafalco  per  demente  XIII  2255 
Rembeur,  Jean  de,  um  1660,  Paris 

Livre  pour  l'art  de  serrurier  752 
RembOldt,  Math.,  um   1640,  Augsburg 

[St.]  siehe  S.  167:  [864] 
Rembshardt  siehe  Remshart 
Remshart,  Cari,  um   1710— 1720,  Augsburg 

[Figürliche  Darstellungen]  2624 

[St.]  79.  81.  1036.  1038.  1040.  1047.  1594. 
1597.  2136 
Renard,  Louis,  um  1690,  Amsterdam  ^ 

Naam-letteren  2536 
Renbage,  Hinrich,  um  1590,  Köln 

Quinque  sensuum  typi  418 
Reni,  Guido,   1575 — 1642,  Bologna 

[Mythologische  Darstellung]    1562 

[Kindergruppe]  siehe  S.  276:  [344] 

[Figürliches]   1892 
Renz,  Mich.,  um  1710 — 1730,  Nürnberg 

[St.]    1053.    141S.    1503.    1531.    1670 

Repraesentatio 

[belli  ob  successionem  gesti]  81 
Reuttimann,  Joh.  Conr.,  um  1675,  Augsburg 

Ornamente  (Laubwerck)  63 

Kleinornamente  468 
Reverdino,  um  1540,  Italien 

Kartusche  326 
Reyher,  Sam.,  um  1690,  Deutschland 

Monumenta   Landgraviorum   1500 
Ribart,  um   1750,  Paris 

L'elephant  triomphal   1219 
Ribera,  Josef  de,  um  1570,  Spanien 

[Cartilla  para  aprender]   1896 
Ribera,  Juan  Ant.,  um  1760,  Lima 

Pompa  del  Fernando  VI   2250 
Ricci,  Agnolo,  um  1637,  Italien 

[Reiterfest]   siehe  S.  318:  [1809] 
RichardSOn,  George,  um   1781,  England 

Collection  of  chimney  pieces   1462 

Book  of  ceilings   1759 
Richer,  J.,   um   1650,  Paris 

[Baukunst]   11 66 
Richter,  Siegmund,  um   1730,  Augsburg 

Risse  in  Gärten  1602 
Ridinger,  Mart.  El.,  um  1750,  Augsburg 

Kindergruppen   1849 
Riedel,  Gottlicb  Fricdr.,   1724— 1784,    Dresden, 
Augsburg 

Ornamente  u.  a.  155.   156 

Attributs  de  geurre  antiques   156 

Urnen  auf  Sockeln   663 

Standuhren  u.  a.  848.  [St.]  278 
28« 


436 


Namenregister:  Riegl  —  Uossi 


Riegl,  Christoph  Wittwe,  um    1757,   Deutschland 

Model  Buch  910 
Rienen,  Ctto  van,  um   1590,  Niederlande 

Schwarzornamente  587 
Rigaud,  J.  B.,  um  1730,  Paris 

[Reception  des  chevaHers  de  l'ordredu 
St.  Esprit]   II 93 

[Zeichner  u.  St.]  1199 
Rigaud,  Jacques,  um   1739,  Frankreich 

[FestdekorationJ   2144 
Rigaud,  Jean,  um   1720,  Paris 

Architeiaonische  Ansichten   1199 
Righini,  Pietro,  um   1730,  Mailand 

Theatralische  Veränderungen   1744 

Ringle  (=  Ringlin?),  Joh.  Georg,  um  1740,  Augs- 
burg 

[St.]  827.  1047.  1068.  1072 
Rinuccini,  Cam.,  um   1608,  Florenz 

Nozze  de  Principi  2094 
Riolet,  um   1730,  Paris 

[St.]   16 
Ripa,  Cesar,  um    1670 

Sinnbilder   123 

Iconologie  2612 

Iconologia  2622    - 
Rivard,  Claude,   um   1650,   Frankreich 

Schmucicstücke   532 
Rive,  um   1787,  Romj? 

[Pyramide  de  Sestius]    1761 
RiviUS,  Walth.  IT.,  um   1540,  Deutschland 

Bawkunst,  siehe  S.  164:  [962] 

[VitruvJ  961.  962 
Roberday,  F.,  um  1697,  Paris 

Li  vre  d'ornemens  550 

Essais  de  tabatieres  556 
Robert,  Nie,  1610 — 1684,  1^^"^ 

Blumen   1941.   1942.   1943.   1947.    1948 

[Vögel]   1820.   [St.]  203.  685 
Robin,  J.,  um   1780,  Paris 

[Plafond]   1247 
Rochefort,   P.  de,  um    1710— 1720,  l>aris 

[St.|   686.  821.    1189.   1190.    1192 
Rode,  Christian  Beruh.,   1725 — 1797,  Beriin 

Empfehlungsblatt  für  Oefen   1463 

Figürliche  Darstellungen   1873 

[St.]    1902.   1903 
Rodler,   Mieron.,  um   1540,   Deutschland 

Perspectiva  1646 
Roelands,   Dav.,  um  i6io,  Antwerpen 

Magazin  der  penn-const  2501 
Rösch,   F.  Jos.,  um   1770,  Freiburg  i.  B. 

I  Feuerwerk]  2032 
Rösch,  G.  S.,  um  1740 — 1750,  München,  .Augsburg 

Ornamente  und  Figuren   119 

Nouvelles  facon  pour  les  horloges  833 

[St.]   19.  20.  21 


Roettier,  um  1750,  i'aris 

[St.]  692 
Rogel,  Hans,  um    1560,  Augsburg 

Capital  und  Versal  Buech  2271.  2272 
Rogg,  Ciottfr.,  um   1720 — 1740,  Augsburg 

Encyclopaedia  483.  2617 
Rogissart,  de,  um   1700,  Niederlande? 

Delices  de  l'Italie  1315 
Roland,  um    1750,  Paris 

Le  grand  art  d'ecrire  2434 

[Schrift]  2428.  2433 
Roland  le  Virloys,  C.  F.,  um  1770,  Frankreich 

Dictionnaire  d'architecture   1235 
Romano,  Giulio,   1492— 1546,  Rom 

Muschelschalen  u.  a.  719 

Monocromata  (Vatican)   1683 

[Triumphzug]!   siehe    S.    288:  [1683]. 
1900 

[Köpfe]   1892 
Rocker,  Edward,  um   1750,  London 

[St.]   839.    1103.    1105.    1728 
Röscher,  Georg  Mich.,  um    1740,  Augsburg 

Ornamente  121 

Möbel  834 

Altäre  und  Orgeln  1545 
Roschi,  Joh.  Jac,  um    1780,   Bern 

Vorschrift  2380 
RosiS,  Angelo,  um   1740,  Italien 

Ornamente  362.  363 
Rossberg,   Christian  Gottlob,  um   1790,  Dresden 

Anweisung  zum  Schönschreiben  2381 
ROSSI,   Angelo  de,  um    1670,  Rom 

[St.]   1313 
RoSSi,  Bartol.,  um    1650,  Rom 

Ornamenti  degl'  obelischi  982 
Rossi,  Domen.,  um    1700— 1720,   Rom 

Studio  d'architettura   1313 

[Raccolta  di  vasi  diversi]  730 
Rossi,  Giamb.  de,  um  1630 — 1660,  Rom 

Palazzi  di   Roma  1298 
Rossi,  Giov.  Ant.  de,  um   1650,  Rom 

[Baukunst]   1304.   1309.   1313 
Rossi,  Giov.  Dom.,  um   1640,  Rom 

[Prospettive]   siehe  S.  210:  [982] 
Rossi,  Giov.Giac.de,  um   1655  —  1675,  Rom 

Villa  Pamphilia  1301 

Altari  e  cappelie  1309 

Libro  de  catafalchi   1394 

[Racolta  di   fontane]    1470 

|Giardino  di  fiori]   1942 
Rossi,  Gius.,  um   1800,  Italien 

[Zeichner  u.  St.]    1336 
Rossi,   Lor.  Fil.,  um   1710,  Rom 

Raccolta  di  vasi   730 
Rossi,  Mattia  de,  um    1670,   Rom 

[Baukunst]   1309,   13 13.  [St.]  2216 


Namenregister;   Rossignol  —   Saint- Aubin 


437 


Rossignol,  um   1750,  Frankreich 
Art  d'ecrire  2430.  2433 
Livre  d'ecriture  2431 
Modeies  d'ecriture  2437 
[Schrift]  2428.  2432.  2528 

ROSSO  Fiorentino,  1496— 1541,  Florenz,  Fontaine- 
bleau 

Ornamente   183 

[Nymphe  von  Fontainebleau]   185 
Roth,  Chr.  Melcli.,  um   1750,  Nürnberg 

Neu  inventirte  Schilder  142.   [St.]  487 
RoubillaC,  um   1775,  Paris 

[St.]   1894 
RoubO,  Andre   Jacques,  um   1775,  Paris 

L'art  du  menuisier  844 

Construction  des  theatres   1242 
ROUillart,  N.,  um   1610,  J'rankreich 

Schwarzgrottesken   508 
Roumier,  Frang.,   um   1725,  Paris 

Livre  de  bordures  227 

Ouvrage  de  trophees  228 

Wandtische  822 
Roupert,  Louis,  um  i66j,  Metz 

Rankenornamente  541 
R0U8  Fiorent.  siehe  Rosso 
Rousseau,  Pierre,  um   1780,  Nancy,  Paris 

[Palais  national]    1243 
RoUSSelet,  M.,  um   1750,  Paris 

[St.]  696 
Rovezzano,  Bened.  da,  um   1530,  Italien 

[Rankenornament]  317 
Royer,  Joh.,  um  1640,  Deutschland 

Beschreibung  des  Gartens  zu  Hessem 
1566 
Royllet,  um   1730,  Paris 

Principes  (Hdschr.)  2429 

Principes,  siehe  S.  356:  [2425] 

Tableaux  2436 

Demonstrations  2439 
Rubels,  de,  siehe  Rossi 
Rubens,  Peter  Paul,   1577  —  1640,  Niederlande 

Palazzi  di  Genova   1291 

Architecture  italienne   1292 

Deckengemälde   1694 

[Vasen]  737 

[Kopf]   1892 

[Festdekorationen]  2006 
Rucellal,  Luigi,  um   1670,  Florenz 

[Orazion   funerale]  2217 
Rudolph,  Christian  Friedr.,  1692-  1754,  Augsburg 

Vasen  647 

Livre  de  tables  829 

Kapitelle  1401 

Epitaphien   1505 

Kirchenausstattung   1539 
Rudolph,  Joh.  Friedr.,  um   1740,  Augsburg 

Pilaster  mit  Trophäen   109 


Rugendas,  Georg  Phil.,   1666— 1743,  Augsburg 

[Zeichner]   81 
Rugendas,  Gottlob,  um   1745,  Augsburg 

[St.]   120 
Rugendas,  Joh.  Lor.,  um   1750,  Augsburg 

Chinesische  Genrescenen   1863 

[St.]   112 
Ruggieri,  Ferd.,  um   1720,  Florenz 

Scelta  di  architettura  1319 

[Zeichner]   1740.  2233. 
Ruines 

Les  ruines  de  Balbec  993 
Ruinetti,  Tom.,  um   16 10,  Ravenna 

Idea  del  buon  scrittore  2474 
Ruins 

The  ruins  of  Palmyra  991 
Rumpp,  Johann,  um   1740,  Augsburg 

Schilde   108 

Möbel  827 

Ordnungen  in  Portalen   1423 

Oefen  und  Vasi  1450 

Altäre   1544 
Rupprecht,  Marx  Abr.,  um    1750,   Augsburg 

Verschiedene  Modell  909 
Rusconi,  Giov.  Ant.,  um   1590,  Venedig 

Architettura  1283.   1284 
Russell,  Jühn,  um  1790,  London 

Book  of  cyphers  2547 
Rutlinger,  Casp.,  um  1600,  Zürich 

Calligraphia  2294 


S.  B.,  um   1596,  Deutschland 

Schwarzornamente  430 
S.  E.,  um    1550,  Niederlande 

[Kanne]   734 
Sacchi,  Andrea,  um   1630,  Rom 

[Zeichner]   1299.   1562.  2103 

Sachsen 

Das  jauchzende  Sachsen  2138 
Sacre 

et  couronnement  du  roy  Henry  II  2039 

de  Louis  XV    2059 

de  Louis  XVI    2076 
Sadeler,  Joan.,    1550— l6lo,  Niederlande 

[Bibelscenen]   38S 
Sänger,  J.J.,  um   1730,  Nürnberg 

Vorstellung  einiger  Gebäude   1059 
SagredO,  Diego  de,  um   1530,  Spanien 

Medidas  del  Vitruvio   1364 

Raison  d'architecture   1365 
Saint-Andre,  Simon  Renard  de,  1613 — 1677,  Paris 

[Aufn.  u.  St.]   1706 
Saint-Aubin,  Augustin  de,  um    1780,  Paris 

[Buchornament]    1935 

[St.]  998.   1246.  2625 


43<^ 


Namenregister:   Saiiit-Aul)in  —  Schatz 


Saint-Aubin,  Charles  Germ,  de,  um   1770,  Paris 
Essay  de  papilloneries  289 
Fleurettes   1967 
Recueil  de  chiffres  2543 

Saint-Hubert,  Adr.  de,  um   1581,  Niederlande 
[Anhänger]  577 

Saint-Igny,  de,  um  1630,  Paris 

Elemens  de  pourtraiture   1879 

Saint-Morien,  de,  um   1780,  Paris 
[St.]  35.  785.  1557 

Saint-Non,  Abbe  de,  um  1780,  Frankreich,  Italien 

Voyage  pittoresque  998 
Saintomer,  der  Ältere,  um   1790,  Frankreich 

Ecriture  ddmontree  2440 

Journees  de  la  revolution  2441 

Declaration  des  droits  [2441] 

New  Set  [2441J 

Expedites  2442 
Saint-Quentin,  um  1774,  Paris 

Garants  de  la  felicite   1870 
Salamanca,  Ant.,  um  1550,  Rom 

Kapitell   1383 
Salembier,  um  1770,  Paris 

Serie  von  8  Heften  32"*  (Nachtrag) 

Principes  d'ornemens  313 

Cahier  d'arabesques,  siehe  S.  56:  [35] 

Cahier  de  frises,  siehe  S.  56:  [35] 

[Cahier  pour  faire  de  frises]  36 
Salvador!,  Andrea,   um    1625,   Italien 

Precedenza  delie  dame  [2101] 

Salviati,  Franc,   1510  —  1563,   Florenz,   Rom 

Messer  723 
Saly,  Jacques  Frang.,   1717 — 1776,  Paris 

Vasenbuch  691 

[Standbild]    1227 

Sambin,  Ilugues,  um  1570 — 1588,  Dijon 

Bauteile  u.  Hermen   1384 

Diversite  des  termes   1388 

Ehrensäule   1389 
Sambucus,  Joan.,  um  1572 

Medicorum  philosophorumque  icones 
387 

Arcus   1985 

Sammelband 

mit  Dekorationen  im  Empirestil  315 
Sammlung 

aller  Denkmale  2624 
Sandford,   Francis,  um   1685,  England 

Coronation  of  James  II  2047 
Sandrart,  Jac,   1630— 1708,  Nürnberg 

[Laubvverkbuch]  66 

|St.]  2207.  2219 

Sandrart,  Joh.  Jac.  von,    1655  — 1698,  Nürnberg 
Templorum  prospectus   1310 
[Titelkupfcrj  1279.  [St.]  1361 


Sandrart,  Susanna  Maria,  um   1670,  Nürnberg 

[St.]   204 
Sanier,  um    1800,  Frankreich 

Recueil  de  chiffres  2548 
Santen,  Jan  van,  um    1640,  Niederlande 

[Fassaden  u.  Portal]    1273 
Santi,  Domen.,  um   1621— 1697,  Hologna 

Ornamente  355 

Deckenteile   1724 
Saracinelli,  Fcrdin.,  um   1625,   Italien 

Liberazione  di  Ruggiero  2101 
Sarayna,  Toreil.,  um  1540,  Verona 

De  origine  Veronae  970 
Sarron,  Joh.  Claud.,  um   1730,  Augsburg 

Thüren   1420 
Sartorlo,  Bern.,  um  1688,  Italien 

Numi  a  diporto  2126 
Säur,  Corwinianus,  um    1590,  Deutschland 

Schwarzornamente  419 
Sau  vage,  um   17 17,  Frankreich 

[Schrift]   2428 
Savlgny,   Christofle  de,  um   1587,  Frankreich 

Tableaux  2589 
Savorelli,  Caj.,  um  1775,  Rom 

[Aufnahmen]   1675 
Savot,  Louis,  um   1680,  Frankreich 

Architecture  francoise   11 73 
Sbarra,  Franc,   1667,  Italien 

Sieg-Streit  21 13 

II  pomo  d'oro  21 14 
Scaichi,  Gottefr.  de,  um  1620,  Italien 

Villen- u.Parkanlagen,sieheS.243:  [1298] 
Scalino,  Marc,  um  1580,  Itahen 

Regole  (Secretario)  2464.  2465 
Scaizi,  Lod.,  um   1599,  Italien 

Akanthusranken  334 

Rahmen  805 

Wandbrunnen   1469 

Grabmäler   1494 

[Wandbrunnen]   1394 
Scalzini  siehe  Scalino 
Scamozzi,Vinc.,  um  1550  — 1610,  Vicenza, Venedig 

Discorsi  sopra  l'antichita  di  Roma  979 

L'idea  della  architettura   1287 

Ordres  d'architecture,  1288 

Oeuvres   1289 

[Baukunst]   1319 
SchadaeUS,  Oseas,  um   1617,   Strassburg 

Beschreibung  dess  Münsters  zu  Strass- 
burg 1013 
Schalhaimer,  Dav.,  um   1592,  Deutschland 

Schwarzornamente  420 
Schatkamer 

[De  Schatkamer  der  Konsten]   1716 
Schatz,  D.,  um  1740,  Leipzig 

Jardin  ä  Leipsic   1606 


Namenregister:  Scheck  —  Schweyf  Buch 


439 


Scheck,  M.,  um   1670,  Augsburg 

Säulenordnungen   1020 
Schedel,  Ilartmann,  um   1490,  Deutschland 

Libri  cronicarum  2561 
Schenk,  Peter,  um  1690 — 17 10,  Amsterdam 

Schloss  zu  Saltzthalen   1029 

Kamine   1438 

Villa  d'Este   1481 

Cyferboeck  (Livre  nouveau)  2534 

[St.]   1716 
Scheurer,  Georg,  um  1720,  Augsburg 

Unterricht  der  Schreib-Kunst  2336 
Schiavone,  Andrea,   1522 — 1582,  Venedig 

Umrahmungen  328 

Schiff len,  Georg  Heinr.,  um  1720,  Augsburg 

[St.]   81.   636 
Schillinger,  G.  P.,  um  1750,  Augsburg 

Altäre  mit  Kanzeln  1551 
Schleich,  J.  C,  um  1780,  Deutschland 

[St.]   850 

Schlichtegroll,  Friedr.,   um  1790,  Deutschland 

Pierres  gravees   de  Stosch   1936 
Schlosserarbeiten  741.  742.  743 
Schlosser  Büchlein  u.  a.  757 

Schlüter,  Andreas,  1664 — 1714,  Berlin 

Fassaden  des  Schlosses  in  Berlin  1026 
Dessein  des  neuen  Müntz  Thurms  1027 
Masken  1902 
Giebelkrönung  1903 
[Baukunst]   1044 
[Sarkophag]  2229 

Schmidhammer,  J.  C,  um  1725,  Nürnberg 

Streublumen   1959 
Schmidt,  Christoph,  um   1648 — 1674,  Augsburg 

Newes  Blumenbüchlein  462,  vergl.  463 

[St.]  59 
Schmidt,  Joh.  Georg,  um   1710 — 1740,   Dresden, 
Augsburg 

[St.]    1036.    1058.   2552 

Schmieder,  um   1760,  Deutschland 

Probehandschriften  2362 
Schmischek,  Joh.,  um   1630,  Deutschland 

Neues  Groteschgen-Büchlein  55 

Fries  mit  Jahreszeiten  56 
Schmittner,  Franz  Leop.,  1703— 1761,  Wien 

Schlosser  Reiss-Buch  763 

Schmotther,  Gottfried,  um   1720,  Dresden 

Anleitung  zur  Schreib-Uebung  2338 

Schmutzer,  Jac.  Mathias,  um  1733— 1786,  Wien 
Abriss  des  Gatters  zu  Cell   1555 
Vue  du  parc  de  Neu -Waldeck   1624 
Reliefporträt  des  Fürsten  Kaunitz  1915 

Schönhaar,  Wilh.  Friedr.,  um  1748,  Deutschland 
Beschreibung    des   zu  Bayreuth    vor- 
gegangenen Beylagers  2148 


Schott,  Bernard.,  um   1780,  Mainz 
[St.]   2379 

Schramm,  Carl  Christian,  um   1730,   Deutschland 

Abhandlung  der  Porte-Chaises  873 
Schreiberzüge  2263 
Schreib-Künstler 

Der  wohl- erfahrene  2323 
Schreppler,   Georg,  um  1570?  Strassburg 

Versal-Alphabet  2273 
Schrider,  Cornelis,  um  1700,  Niederlande 

Schriften  (Handschrift)  2514 

Schubart  von  Ehrenberg  siehe  Ehrenberg 
Schübler,  Andr.  Georg,  um  1730,  Nürnberg,  Zürich 
[St.]  645.  826  und  siehe  S.  175:  [1062]. 

1073 
Schübler,  Joh.  Jac,  um  1725,  Nürnberg 
Ausgab  seines  Wercks   12 
Rangages  und  Panneaus  99 
Sechserley  moderne  Vasses  645 
Anleitung  zur  Sonnen-Uhr-Kunst  796 
Vorstellung,  wie  man  Repositoria  or- 

diniren  kan  824 
Nouveaux  desseins  des  lits  825 
Tavole  di  parata  (Comodi)  826 
Unterricht  der  Säulen-Ordnung  1053 
Anweisung  zur  Zimmermanns- Kunst 

1062.   1063 
Synopsis  architecturae   1064 
Sciagraphia  artis  tignariae,  siehe  S.  175: 

[1062] 
Anweisungs-Proben  1069 
DeUneation  derSäulen-Ordnungen  1073 
Attiques  und  Corniche  1399 
Portale,  Thüren  und  Fenster  1418 
Livre  des  chemines  1447 
Stuben-Oefen  1448 
Epitaphes   1503 
Altäre,  Orgeln  u.  a.  1531 
Perrons  und  Garlen-Prospecten   1603 
Recreations  perspectives  1604 
Garten-Belustigungen   1605 
Perspectiva  1670 
Schütz,   Carl,    1746— 1800,  Wien 
[St.]    161 9 

Schul 

der  Pallas  2538 
Schuster,  Joh.  ISIart.,  um  1720,  Nürnberg 

Zeichen  Buch  1887 
Schwandner,  Joh.  Georg,  um   1750,  Österreich 

De  calligraphiae  nomenclatione   2359 
SchwartZ,  Jul.  Heinr.,  um   1750,  Dresden 

Raccolta  di  ornati   iio 
SchwartZ,  Wilh.,  um  1650,  Breslau 

Fundamental-Schriften  2307 
Schweyf  Buch  808 


440 


Namenregister:   Schwoll  —  Silvestre 


SchWOb,  Jac,  um   1570,  Deutschland 

Handschrift  2275 
Schynvoet,  um    1700,  Amsterdam 

|St.J   15S1 

Schynvoet,  S.,  um   1700,   Amsterdam 

Lusthof-Cieraaden   1581 
Scoppa,  Ilor,   um    1640,  Neapel 

Gefässe  und  Geräte  726 

Scotin,Ger.Jean-Bapt.,  der  Ältere,  um  1690 — 1715, 
l'aris 

[St.]    1192.    1197.    1671.    1731 

Scotin,  Jean-l!apt,,  um   1720— 1730,  Paris 

[Vignetten]   1591.  [St.]   1200 
Scrilli  siehe  Sgrilli 
Seddon,   John,   um   1690,  England 

Pen-mans  paradis  2388 

Youth's  companion  2389 
Sedelmayr,  Jerem.  Jac,  um   1730,   Wien 

Abbildung    des  Ehren  -  Sargs  loannis 
von   Nepomuck   1504.    [St.]    1745 
Sedlezki  siehe  Setlezky 
SeduliuS,  Ilenr.,  um    1587,  Antwerpen 

Evangelicae  perfectionis  historia  2588 
Seelen-Schatz 

[Christlicher  Seelen-Schatz]   2340 
Seeling,  J.  L.,  um   1730,   Deutschland 

Schreibverlagen  2341 
Segaro,   Gius.,  um   1600,  Genua 

Idea  dello  scrivere  2473 
Seigneurie,  Nie,  um  1660,  Paris 

|Livre  pour  l'art  de  serrurier]   752 

Seilen  Buch  1007 

Seitz,  Phil.  Joh.  Nep.,  um    1770,  Deutschland 
[Vollständiges   Diarium]   2075 

Sellari,   Giuliano,   um    1630,  Cortona,  Rom 

Laberinto  2475 
Sellier,  F.  N,,  um   1770,   Paris 

[St.]   1237.   1245.   1247 

Selveste,  um   1725,  Paris 

Portail  des  Capucines   1196 
Senault,  Louis,  um   1670,  Frankreich 

Escritures  2422.  2423 

Ecriture  2424 

La  beaute  de  l'escriture  2425 

Ileures  2426 

[St.]  [2422]  Allais 

Senckeisen,  Joh.  Christian,   um   1700,   Leipzig 
Architectur-  Kunst-  und  Seulen-Buch 
1031 
Sera,    Domen,  da,  um    1540,   Venedig 

Kreuzstichmuster  926 
Serger,  Franz  Erwin,  um   1770,  Deulschand 

Diarium  Josephi  11    2075 
Serie 

|di  mascheroni]  366 


Serlio,    Sei).,    um    1500 — 1550,    Bologna,  Rom, 
Fontainebleau 

Baukunst  1252 — 1266  (S.  202  ff.) 
Serre,  De  la,    siehe  DelaSerre 
ServandonI,    Giov.  Nie,   um   1696 — 1766,   Paris, 
England 

[Baukunst]   1091.   1216 

[Altar]   1231 

[Festdekorationen]  2144 

[Plan  du  feu  d'artifice]  21 58 

[Feuerwerk]   2166 
Servidori,  Domingo  Maria  de,  um  1780,  Spanien 

Reflexiones  2528 
Setlezky,  Palth.  Siegism.,  um  1730  — 1740,  Augs- 
burg 

[St.]    18.   21.  106.  113.   117.  118.   146.  647. 
1060.    1401.    1539.    2624 
Setti,  Ercole,  um    1560 — 1590,  Modena 

[Hermen    (fälschlich    zugeschrieben)] 
13S4 
Seulen-Buch    1019,   vergl.  Seilenlmch 
Seupel,  J.  A,  um    1680,   Strassburg 

Altare  ecclesiae  Argentinensis  1521 
Seutter,  Mange,  um   1580,  Deutschland 

Bissbuech  862 
Sevin,  P.,  um    1700,  Paris 

[Kupfertitel]    1288 

[Festlichkeit]  2021 
Seyfried,  um  1760,  Wien 

[St.]   149 
Sgrilli,  Bern.  Sansone,  um    1720,  Florenz 

Villa  di  Pratolino   1609 

[St.]   1304.   1319.   1740.   1750 
Shearer,  um    1790,  London 

[Möbel]  853 

Shelley,  George,  um   1710,  England 

Natural  writing  2391 

[Schrift]  2395.  2528 
Sheraton,   Thom.,  um   1790,  London 

Cabinet-Maker-Book  855 
Sibmacher,  Hans,  um   1590,  Nürnberg 

Fysirungen  zum  Verzeichnen  für  die 
Goldtschmidt  625 

Schön  neues  Modelbuch  892 

Newes  Modelbuch  894 

[St.]   1920 
Sieg-Streit 

jdess   Lufft  und  Wassers]  2113 
Sigmund,   Georg  Jos.,   um    1629,  Deutschland 

Ehrenpforten  2133 
Silvestre,   Isr.,  um   1621  — 1691,  Nancy,  Paris 

Ansichten  1162 

Garten  zu  Ruel  1567 

Plaisirs  de  l'isle  enchante'e  21 11 

[Aufnahmen]   1163.   1223 

I  Festspiele]   21 16 

[St.]    1158.  1223 


Namenregister;   Silvius  —  Stephano 


441 


Silvius,  Balthasar,  siehe  Sylvius 
Simoneau  siehe  Simonneau 
Simonin,  um   1680,   Paris 

Pieces  darquebuzerie  547 

Simonneau,   Charles,  der  Ältere,  um  1690 — 1720, 
Paris 

[St.]  1497.  1707.  1708.  1826.  1927.  2059  (?) 

Simonneau,  Louis,  der  Jüngere,  um   1660 — 1720, 
Paris 

[St.]     II63    2059  (!>) 

Sintes,  Giov.  Batt.,  um   17 14,  Italien 

[St.]    866.   2134 
Sirigatti,  Lor.,  um   1590,  Italien 

Pratica  di  prospettiva ,  siehe  S.255 :  [i  138] 

Slodtz,  Ren.-Mich.,  gen.  Michel  Angelu,   1705 — 
1764,  Paris 

Mausolee    pour   Louise   Elisabeth   de 
France  2251 

[Baukunst]   1227 

[Zeichner]   1892 

[Vignetten]  2029 

[(?)  Trauerdekorationen]  2140 

[Titelkupfer]  2146 
Smith,  Duncan,  um   1780,  England 

Instructor  2400 

Art  of  penmanship  2408 
SmugiiewiCZ,  Franc,  um  1760—1780,  Rom 

Terme  di  Tito   1760 
Soison,  Mich,  de,  um   1630 — 1635,  Frankreich 

1  Schlosserarbeiten  I   741 
Solei! 

au  signe  du  Lyon  2000 
Solls,  Nie,  um   1568,  München 

[St.]  2087 
Solls,  Virgil,   1514 — 1562,  Nürnberg 

Kleinornamente  403.  404 

Gefässe  609 

Gefässe  und  Waffenornamente  6n 

Ruinenarchitektur   1003 

Figürliche  Darstellungen   1773 

Tetrasticha  2577 

[Titelblätter]  2628 
Som,  Ludwig,  um   1700,  Lindau 

[St.]    634 

Sonnenberg,    Hennig,    um    1640,    Braunschweig, 
Hildesheim 

Handschrift  2306 
Soria,  Giov.  Batt.,   um   1620,  Italien 

|Tabernakel|    1294.   1295 

jBaukunst]    1304.  1313 

JHrsg.]    1293.  1294.  1295 
Soubeyran,  Pierre,  um   1730 — 1750,  Paris 

I  Buchornament]   1231.    1673 

[St.|    I20I.  1708.   1892.   1931.  2144.  2164 

SoufTlot,    Jacques     Germ.,     1709  — 1780,    Lyon, 
Paris 

[Baukunst]   1223 


[Bauten  in  Lyon]    1237 

[Pantheon]    1245 
Spada,  Valerio,  um   1650,  Italien 

Kapital-Alphabet  2478 
Spätt,  Franz  Jos.,  um  17 10,  München,  Paris 

[St.]   922.   2023.   2136 
Specchi,  Aless.,  um  1680 — 1700,  Rom 

|Teatro  delli  palazzi]   1304 

[Zeichner]   13 13 

[St.]   1309.   131 1.   1583.  2224 
Speculi,  SpeCUlUS  siehe  Specchi 
Sperling,  Hieron.,  um   1720 — 1740,  Augsburg 

[St.]    647.    1040.    1047   • 

Spiegel 

[der  Vergengligkeit]  2191 
Spiegel,  Joh.,  um   1700,   Lindau 

Astronomische  Uhren  634 
Spinosa,   Thom.  de,  um  1576 

Heroicos  hechos  2582 

Staatsceremonien 

Sammlung    von    Einzelblättern    2035. 
2036.  2037 

Stäcker,  G.   C.,  um   1760,  Deutschland 

Vorschriften  2365 
StäpS,  Joh.,  um   1730,  Leipzig 

Fundamental  Vorschrifften  2342 
Stapff,  Joh.  Ulr.,  um   1680,  Augsburg 

Newes  Blumen  Büchlein  463 

[Laubfriese]   63 

[Neues  Lauber-Büchlein |   65 

[Rahmen-  u.  Thürverzierungen]  69 

[Thüren  u.  Schlitten]  69 

[Newes  Lauber  Büchlein]   70 

[St.]   59 
Steidlin,  Joh.  Mathias,  um  1725 — 1750,  Augsburg 

[St.]  12.  120.  125.  1051.  1055.  1061.   1543. 
2624 
Stein,  Goltfr.,  um   1710— 1720,  Augsburg 

[St.]    81.    1036 

Steinberger,  Joh.   Christoph,  um   1730,   Regens- 
burg, Augsburg 

[St.|    106.    225.    1036.    1840 
Steingruber,  Joh.  Dav.,  um  1750,  Ansbach,  Nürn- 
berg 

Architecture  civile   1072 
Architectonisches  Alphabet   1085 
Steinle,  IM-,  um   1684,  Breslau 
Laubfriese  67 

SteiSSlinger,  Joh.  Audr.,  um    1720— 1750,  Augs- 
burg 

Anweisung    zu    Current-Schrifft  2335 

[St.]  764 
Stella,  Jacques,   1590 — 1657,  Paris 

Divers    ornements    d'architecture    199 

Livre  de  vases,  siehe  S.   117:1199] 
Stephano,  Adam  a  San,  siehe  Adam 


442 


Namenregister;   Stephanus    —  Tardieu 


StephanuS,   Car.,  um   1550,   Paris 

De  disseclione    corporis  humani   1876 
Stettner,   Daniel,  um    1770,  Nürnberg 

Kirchtürme   10S4 
Stickmuster 

Bruchstücke     deutscher    Stickmuster- 
bücher 890"' 
Stieglitz,   C.  L.,  um   1800,  Deutschland 

Zeichnungen    aus  der  Baukunst   loSS 

Gemähide  von   Gärten    1639 
Stimmer,  Tob.,  um   1573,  Strassburg 

[Porträts]  2580 

Stockmann,  J.  A.,  um   1750,  Augsburg 
Ornamente  122 
Ruines  antiques    1752 
Landschaften   1S46 
[Titelkupfer]   129 

Stoecker,  Jean  Laur.,  um  1740,  Dresden 
Vorschrifften  2352,  vergl.  2353 

StÖer,  Lorentz,  um   1567,  Augsburg 
Geometria  et  perspectiva  802 

Stör,  Joh.  Willi.,  um   1730,  Nürnberg 

Allegorische  Frauengestalten   1837 
[St.]  2332.  2348 

StÖrklin,  Jos.,  um   1750,  Augsburg 
[St.]     112 

Stopendaal,  Daniel,  um  1710 — 1725,  Amsterdam 
Honslardyk  1352 
Diemer-Meer  1357 
Gärten  des  Schlosses  Zeyst   1599 
[St.]   1587 

StOSCh,    Baron    von,     1691  — 1757,    Deutschland, 
Italien 

[Choix  des  pierres  gravees]   1936 

Strada,  Ottav.   de,  um   1660,   Rom? 

[Symbola]  261 1 
Strick,  Hans,  um   1600,  Niederlande 

[St.]  2500.  2503 
Strick,  Marie,  um  1600,  Delft,  Rotterdam 

Tooneel  der  schrijfpen  2500 

Schat  van  Geschriften  2503 
Stridbeck,  J.,  um  1725,  Augsburg 

[St.]  1047.  2617 
Strozzi,  Giulio,  um   1621,  Italien 

Esequie  in  Venetia  al  Cosimo  II    2194 
Sturm, Lftonh.  Christoph,  1669 — 17 19,  Deutschland 

Ausübung,  siehe  S.   170:  [^1032] 

Prodromus     architecturae     Goldman- 
nianae   1038 

Der  verneuerte  Goldmann   1040 

Architectonische  Reise-anmerckungen 

1043 
[Hrsg.]   1032.   1184 

Suarez,  Jos.   Maria,  um   1650 

Praenestes  antiquae   libri  duo    984 


Successions-Krieg 

[Der  spanische  Successions-Krieg]  81 

SuCCOV,  Dor.  Joh.  Dan.,  um  1750,  Schwerin,  Jena, 
Weimar 

Gründe  der  bürgerlichen  Baukunst  loSi 

Suecia 

antiqua  et  hodierna   1361 
Surugue,  Louis,  um   1730 — 1740,  Paris 

[St.]   238.    1195.    1701.    1708.    1747.    2618. 
Swaef,  Sam.  de,  um   1610,  Niederlande 

Proef-stuck  [2503 1 

Gedichten  2508 
Swart,  de,  um   17  50,  Amsterdam 

Zaal  en  't  praalbed  van  Willem  Carel 
Hendrik  Friso  2247 

Kaamer  en  't  parade-bed  van  Anne 
van  Groot-Britagne  2249 
Swidde,   W.,  um   1690,    Niederlande,    Schweden 

Ansichten  von  Versailles   11 76 

Springbrunnen    1478.    [St.]    1361 
Switzer,  Steph.,  um  1730,  London 

System  of  water  1482 

Ichnographia  rustica   1592 
Sylvestre  siehe  Sllvestre 
Syivius,  Balth.,  um  1550 — 1570,  Antwerpen 

Mauresken  373 

Symbola 

pontificum  2611 
Symeoni,  Gabriello,  um   1560,  Lyon? 

Ovidio  2575 
Symony,  P.,  um   1620,   Strassburg 

Tabulae  gemmiferae  521 
SympSOn,  S.,  um   1750,  England 

New  book  of  cyphers  2542 
Szymon.,  Georg.,  um    1680,  Italien;' 

[St.]   17 14 


Tables 

[d'architecture]   1402 
Tagliente,  Giov.  Ant.,  um   1520,  Venedig 

Esemplario   nuovo  924 

Arte  delo  scrivere  2449.  2450 

[Schrift]  2452 
Talenti,   Crisostomo,  um   1600,  Italien 

Rosario  2597 
Taraval,  L.  G.,  um  1760- 1780,  Paris 

Portails  et  portes  1427 

[Titelkupfer]  299 

I^St.]  1223. 1229. 1230. 1244. 1245. 1249.  I459' 
Tardieu,  Nie.  Henry,  um   1674— 1752,  Paris 

|St.|  22g.  238.   1708.    1747.   1749.   2059 
Tardieu,  Pierre  Frang.,   1720  — 1 772,  Paris 

[St.J  24.  696.  1204.   1243.  1708.  1912.  1964. 
1965.    2146 


Namenregister:  Taschenbuch  —  Tizian 


443 


Taschenbuch 

für  Gartenfreunde   1637 
Tausch,  Christoph,  um   1720,  Deutschland 

Effigies  arcae   1526 
Tavernier,  Melchior,  um   1630,  Frankreich 

Diferents  conpartiments  188 

[Kartuschen]   190 

[Zeichner]   2003.    [St.]    1408 

Taylor,  J.,  um  1750 — 1790,  London 

Decorations  for  parks  and  gardens  1636 

[St.]  siehe  S.  140:  [163] 
Taylor,  I.  &  J.,  um  1750— 1790,  London 

Vasen,  siehe  S.   115:  [668] 

Iron  work  788 

Ideas  for  rustic  furniture  1635 
Taylor,  Isaac,  um  1750 — 1790,  London 

[St.]  839.   1631 

Tempesta,  Ant.,   1555 — 1630,  Florenz 

Ornamente  333 

Icones  venantium   1785.    [St.]  2193 
Templum 

virtutis  2615 
Terry,  G.,  um  1780— 1790,  England 

Book  of  cyphers  2546.    [St.]  855 

Tertius,  Franc,  um  1550,  Deutschland 
Austriacae  gentis  imagines  2574 

Teseo,  Lodov.,  um   1775,  Turin,  Rom 
[^Aufnahmen]    1675 

Tesi,  Mauro,  um  1780,  Bologna 

Disegni  originali  1763 
Tessier,  L.,  um  1760,  Paris 

Livre  de  fieurs  262 

Corbeilles  et  vases   1966 

Bouquets  1966 
Testelin,  Henry,  um   1620— 1680,  Paris 

[Sentimens]   1884 

[Anmerckungen    über    die    Zeichen- 
Kunst|  2354 
Testelin,  Louis,   1615— 1655,  Paris 

Figürliche  Darstellungen   1816 
Tetius,  Hier.,  um  1640,  Perugia 

Aedes  Barberinae   1299 
Theatrum 

[Sabaudiae]   1308 
Thelott,  Jac.  Gottheb,  um  1730— 1740,  Augsburg 

Ornamente   124 

[St.]   113.   118.    120.   122.   133.  647-  833. 
1048.    1060.    1532.   1534.    1539.    1542. 
1548.  1856 
Thelott,  Joh.  Andr.,  um  1705  —  1725,  Augsburg 

[Biblische  Darstellungen]  2624 

[Titelkupfer]   2048.    [St.]   1047 

Thelott,  Joh.  Gottfr.,  um   1750—1775,  Augsburg 

[Biblische  Darstellung]  2624 
TheodOrJCUS,  Leonardus,  siehe  Thiry 


Theorie 

[La  theorie  du  jardinage]    1585 
Thiry,  Leonard,  um  1550,  Paris 
[Hystoria  Jasonis]  182 
[Grotteske  Hochfüllungen]   183 
[Ruinen]    11 15 

Thomann,  T.  H.,  um  1750,  Augsburg 

Ornamente  mit  Figuren   140 
Thomas,  William,  um   1780,  England 

Original  designs   1107 
Thomassin,  Simon,  um   1680 — 1740,  Paris 

Figures  de  Versailles   1901 

Statuen  1908 

[St.]  778.   1195.  1708.   1747.  2618 

Thornthwaite,  A.,  um   1790,  London 

[Titelkupfer]   1631 

[St.]  855     • 
Thourneyser,  J.  J.,  um  1660,  Basel,  Lyon 

[St.]  1237 
Thouvenin,  M^i^,  um  1760,  Paris 

[St.]  24 
ThuceliuS,  C.  L.,  um   1690,  Augsburg 

Augusti  Corona  [2048] 

Austria  imperii  conjux  [2048] 

ThÜnkel,  Johannes,   um   1661,  Deutschland 

Füllungen  mit  Blumenwerk   1945 
Thulden,  Theod.  van,   1606 — 1676?  Antwerpen 

[Zeichner  u.  St.]  2006 
Thurah,  Lauritz  de,  um   1740,  Dänemark 

Danske  Vitruvius  1362 

Hafniahodierna(Beschreibungetc.)  1363 
Thuraine,  um  1650,  Paris 

Models   d'arquebuzerie,    siehe    S.  93: 

[7]-   535 
Thuret,  Jacques,  um  1700,  Paris 
[Hrsg.  u.  Verl.]  6 

Thylesius,  Ant.,  um  1525 

[De  coloribus  libellus]  2566 
Tibesar,  um  1780,  Paris 

[Ornamente]  303 
Tidemann,  Peter,  um  1690,  Lübeck 

Wegweiser  2315 
Tiercelet,  um  1720,  Paris 

[Baukunst]   1197.  1224 

TijOU,  Jean,  um   1690,   London 

Livre  de  desseins  754 

Livre  de  serrurerie  755 
Titelblätter 

des   16.  bis   18.  Jahrh.    2628 
Titelkupfer 

des   17.  bis   18.  Jahrh.   2629 
Tizian  Vecellio,   1477 — 1576,  Venedig 

Notomie   1882 

[Gemälde]    1774 

[AktfigurenJ   1892 


444 


Namenroirister:  Tochtermann  —  Unbekannt 


Tochtermann,  Tob.,  um    1730,  Augsburg 
Anweisung  der  SchrilFten  2344 

TÖpffer,  Joh.  Justus,  um   1740,  Dresden 

Unterweisung   in  der  Schreibe-Kunst 
2354 

Tombeau 

[des  princes]   238 

Tomkins,  Thom.,  um   1770,  England 
Beauties  of  writing  2401 

Torio  de  la  Riva  y  Herrero,   Toniu. ,  um   1790, 
Spanien 

Arte  de  escribir  2529 
[Schrift]  2528 

Torner,  Didier,  um   1622  — 1625,  Frankreich 

Gravirarbeiten  für  Schlossbeschläge  745 
Toro,  J.  liern.,   1672 — 1731,  Toulon,   Taris,  Aix 

Ornamente  219 

Gefässe  und  Geräte  686 

Livre  de  tables  821 

Dessein  de  tombeaux   1501 
Toro,  Jos.  Rodr.  del,    um   1761,  Mexico 

Llanto  de  la  fama  2252 
TorquatuS,  Alex.  Jul.,  um  1665,  Kiel 

Memoriae  Academiae   Kiloniae  2112 
Tortebat,  Frang.,  um    1650,  Paris 

Abrege  d'anatomie   1883 

[St.]    1699 
Tory,  Geofroy,  um   1530,  Bourges 

Champ  Fleury  2409 
Totis,  Gioseppe  Domen,  de,  um   1690,  Italien 

La  caduta  dell'  Amazzoni  2127 
Touchard,  V.,  um    1680,  Paris 

Gartenparterres,  siehe  S.  244:  [8]   Le 
Pautre 
Tournier,  G.,  um   1650— 16S0,  Paris 

|St.|  siehe  S.  116:  [197].  967.   1156 

Toutin,  Henri,  um   1625,  Chateaudun 

Kleinornamente  526;  vgl.  454  Nachtr. 

Toutin,  Jean,   um   i6i8 — 1640,  Chateaudun 
Schwarzornamente  517 

Tovnoier  siehe  Torner 

ToweS,  um    1790,   I,<)nd<m 
l^t.]    853 

Traicte 

|dcs  cinq   ordres]   siehe  S.  184:   [747] 
Traite 

[des  tournois]    1973 

|des   feux  d'artifice]   2163.  2164 

Tramullas,   I'ranc,   um    1764,   Harcelona 

Mascara  real    215 1 
Trauerfeier 

für  Maria  Luisa  2223 
Trauerfeiern 

Sammlung    von    Rinzelblättern    2182. 
21 83.  2184 


Trauer-Gedächniss 

PViderichs   I   2229 
Trauer-Gedäciitnus 

Sophien  Charlotten  2225 

Trauervignetten 

meist  aus  dem   18.  Jahrh.    2635 
Trautner,  Johann,  um   1730,  Nürnberg 

[St.]  825 
TreitZSaurwein,  Marx,  um   1510,  Deutschland 

Der  Weiss-Kunig  2564 

Triomphe 

de  Charles  IUI  duc  de  Lorraine  2015 

Trionfi 

[andati  per  Firenze]   1975 

Trionfo 

della  virtu  2108 

Triumphe 

in's  Gravenhage  2019 

Triumphus 

virtutum  in  funere  Caroli  VII    2243 

[nuptialis  danicus]  2104 
Troll,  um  1810,  Paris 

Vues  du  jardin  des  Tuileries   1640 
TronOOn,  Jean,   um   l66ü,  Paris 

[Entree  de  Louis  XIV]  2014 
TrOSChel,  P-,  um    1675,   Nürnljerg 

[St.]    1022.    2123 
TtzSChimmer,  Gabr.,  um   1678,  Deutschland 

Durchlauchtigste  Zusammenkunft  2123 
Turiani,  Horatio,  um   1630,  Rom 

[Festdekoration]  2044 
TyOU  siehe  Tijou 
TypotiuS,  Jac.,  um   1660,  Arnhcim 

Symbola  2611 

u 

Udine,  Giov.  da,   1489— 1561,  Italien 

[Grottesken  I   317 

[Ornamente]   1679 
Udine,  Leonardo  da,  um   1540,  Italien 

Vasen  721 
Ulrich,  Ileinr.,   1572  — 1621,  Nürnberg 

Dosendeckel  442 

SchrifTten  2295.  2296 

[St.]    1779.   2293 
Unbekannt 

(Deutschland  um    1670) 

Rankenfries  64 

(Deutschland  um    I7'5) 

Umrahmung  91 

(Deutschland  um  175°) 

Figuren   139 

(Deutschland   um    1760) 

Kartuschen    150 

(Frankreich  um    1544) 

Wandfüllungen   165 


Namenregister:   Unhekannt  —  Van  der  Borcht 


445 


Unbekannt 

(Frankreich  um   1550) 

Bandwerk   180 

(Frankreiclt  um   1750) 

Kranz  256 

(Frankreich  um   1790) 

Wandfüllungen  312 

(Italien  um   1561) 

Blattranke  330 

(Italien  um   1600) 

Masken  336 

(Niederlande  um   1560) 

Aufsatzhälften  379 

(Niederlande  um   1740?) 

Kartuschen  399 

(Deutschland  um   1560) 

Kleinornamente  408 

(Deutschland  um   1596) 

Schwarzornamente  431 

(Deutschland  um   1700) 

Ringe  465 

(Deutschland  um   1730) 

ZierstiJcke  4S5 

(Frankreich  um   1545) 

Mauresken  490 

(Frankreich  um   1608) 

Schwarzornamente  503.   505 

(Frankreich  um   16 10) 

Schwarzornamente  506 
(Frankreich  nach   161 1) 

Schwarzornamente  510 
(Frankreich  um   1615) 

Schwarzornamente  516 

(Frankreich  um   1600) 

Einzelmotive  520 

(Niederlande?    um   1665) 

Schmuckstücke  601 

(Deutschland  um   1582) 

Gefässe  618 
(Deutschland  um   1620) 

Windrose  631 
(Deutschland  um   1730) 

Schaugerichte  646 

(England  um   1765) 

Bronzebeschläge  u.  a.    667 

(England  um   1790) 

Metallbeschläge  u.  a.    669 
(England  um   1800) 

Metallgerät  670 
(Frankreich  um   1540) 

Gefässe  671 

(Niederlande  um   1550) 

Kannen  und   Vasen  734 

(Niederlande  um   1600) 

Vasen  737 

(Frankreich  um   1630) 

Schlosserarbeiten  748 

(Frankreich  um   1690) 

Tischlerprofile  818 

(um   1715) 

Tischplatten  820 


Unbekannt 

(Deutschland?   um   1750) 

Bildrahmen  838 

(um   1600) 

Schlittengespanne  863 

(England  um   1800) 

Zaumzeug  u.  a.  885 

(um  1800) 

Schiffschnäbel  886 

(Italien  um   1560) 

Spitzenmusterbuch  933 

(Italien  um   1620) 

Bauteile  1393 

(Deutschland  um   1750) 

Grabplatte   1512 

(Deutschland  um   1740) 

Garten  zu  Leipzig   1607 

(Deutschland  um   1600) 

Köpfe   1787 

(Deutschland  um  1750) 

Ruinen   1858 
Unselt,  Johann,  um   1690,  Augsburg 
Ornamente  69 
Thüren  und  Schlitten  69 

Unterricht 

[der  edlen  Schreib-Kunst]  2336 
UnteutSCh,  Friedr.,  um   1650,  Frankfurt 
Neues  Zieratenbuch  58 


V.  W.  siehe  Wyss,  Urban 
Valesi,  Dion.,  um   1766,  Italien 

[St.]   364 
Vallet,  Pierre,  um   1600,  Frankreich 

Jardin  du  roy   Henri   IV    1940 
Valleze,  um  1630,  Rom 

Libro  novo  da  dissegnare   1879 

Van  den  Eeckhout,  Gerbrand,    1621  — 1674,    Am- 
sterdam 

Compartemente  394 

[Metallgeräte]  738 
Van  den  Steene,  Erasm.,  um  1680,  Niederlande 

Tresoor  van  gheschriften  2513 
Van  den  Velde,  Jan,  um  1590— 1610,  Niederlande 

Handschrift  2496 

Deliciae  scripturarum  2497 

Spieghel  (Thresor,  Fondement  boeck) 
2498.   2498-\  2498'» 

Exemplaer-boec  249g 

Duytsche  exemplaren  2505 

Sommige  exemplaren  2506 

[Schrift]   2395.  2398.  2494 
Van  der  banck,  P.,  um  1690,  London 

[St.]   754 

Van  der  Borcht,  Henr.,  um  1583— 1660,  Brüssel, 
Frankfurt  a.  M. 
[St.]  719 


446 


Namenregister;   Van  der  Borcht  —  Vico 


Van  der  Borcht,  l'etr.,  um  1540— 1608, Niederlande 

[St.]   1989.   1994 
Van  der  Bruggen,  um  1723,  Wien 

|St.|   1736 
Van  der  Bruggen,  Jean,  um  1640-  1690,  Brüssel, 

Paris 

[St.|    1826 
Van  der  Cruycen,  L.,  um    1770,  Brüssel,  Paris 

Desseins  de  la  jouaillerie  565 
Van  der  Groen,  J.,  um    1660,  Amsterdam 

Modelles  (Garten-Modellen)   1570 

Jardinier  du   Pays-Bas   1572 

Van  der  Gucht,  M.,  um   1690 — 1720,  Antwerpen, 
London 

[St.]  754.  1280.  1592 
Van  der  Horst,  Nie,  um   1640,  Antwerpen 

Bau-Kunst  1360 
Van  der  Meulen,  F.,  1634— 1690,  Brüssel,  Paris 

Veue  de  Versailles   11 75 

[Gemälde]   1707 
Van  der  Meulen,  Sievert,  um   1690,  Amsterdam 

Navigiorum   aedificatio   S69 
VanlOO,  Charles  Andre,    1705 — 1765,  Nizza,  Paris 

[Umrahmungen]   238 

[Kindergruppen]   1859 

[Aktfigurl    1890 
Vanni,  Giov.  Batt.,  um   1640,  Rom 

|St.]   1686 
Vansomer,  P.,  um   1690,  London 

ist]   754 
Vanvitelli,  Luigi,   1700 — 1773,  Rom,  Neapel 

Palazzo  di  Caserta  1324 

[Festdekorationen]  2153 
Vascellini,  Gact.,  um   1775,  Bologna,   Florenz 

Statue  entro  giardino  di  Boboli   1914 
VaSCO,  G.,  um   1675,   Turin 

Funerale  di  Carlo  Emanuelc  II   2218 
VaSCOni,  Fil.,  um  1700 — 1725,   Rom 

[St.]  361.   1313.  2137 
Vases 

siehe  S.  115  :  [668] 
Vasse,  A.  F.,   1683 — 1736,  Paris 

I  Innendekoration]   1737 

Vaudoyer,  Ant.  Laur.  Thom.,    1756 — 1846,  Paris, 
Rom 

[Marcellus-Theater]   1243 
Vauquer,  Jean,  um    1650 — 1670,  Bleis,  Paris 

Livres  de  fleurs  538 

Kleinornamente  538 

Blumen   1956 

[Fruchtgehänge]  475 

[St.]   1954.  1955 
Vavassore,  Florio,  um   1525,  Venedig 

Ksemplario  di  lavori  925 
VecelliO,  Cesare,  um    1590,  Venedig 

Corona  delle  donne  940.  941 
Velde  siehe  Van  den  Veldc 


Veneziano,  Agostino  Musi,  1490— 1540,  Venedig, 
Rom 

Ornamente  319.  320 

Vasen  718 

Bauteile  und  Hermen  1370 

[Vasen]  vergl.  673 

[Baudetails]   1380 
Vennekool,  Jacob,  um  1660,  Amsterdam 

[Zeichner]   1346 
Venturini,  Giov.  Franc,  um    1700,   Rom 

[Fontane]   1480 

[St.]  1309.  1583.  2127 

Venuti,  Nie.  Marc.,  um   1720,  Florenz 
Esequie  di  Luigi  I    2233 

Vera  Tassis  y  Villaroel,  Don  Juan  de,  um  1689, 
Madrid 

Exsequias  de  Maria  Luisa  2222 
Verhaal 

van   het   kroonen    der   koningen  van 
Engeland  2062 
Verien,  Nie,  um  1680,  Paris 

Livre  de  chiffres  2533 
Verini,  Giov.  Batt.,  um   1520,  Florenz 

Luminario  2451 

Veronese,  Paolo   Caliari,    1528— 1588,  Verona, 
Venedig 

[Porträt]   1280 

[Gemälde]   1774 
VerOVio,  Sim.,  um    1580,  Italien 

Vorschriften  2468 
Versailles 

Ansichten  des  Schlosses   1163.   1164 
Versal-Alphabet  2301.  2328 
Versal-Buchstaben  2314 
Verzeichnus 

wie  dj  Römisch  Kay.  May.  zu   Nürn- 
berg eingeritten  1978 

der  Chur-Fürsten  2048 

[etlicher  Gebetlein]  2'289 
Vespasiano,  Frate,  siehe  Amphiareo 
Vesterhout  siehe  Westerhout 
Vlanen,  Adam  van,  um   1650,  Niederlande 

Gefässe  in  Muschelform  739 

[Vindingen]  738 
Vianen,  Jan  van,  um   1690 — 1720,  Amsterdam 

[;St.]    1361.  2618 
Vianen,  Paul  van,  um    1610,   Utrecht,  Rom,  Prag 

[Vindingen]   738 

[Brunnen]   1273 
Vicentino,  Ludov.,  um  1520,  Italien 

Modo  et  regola  de  scrivere  2448 

Modo  de  temperare  le  penne  2448 
Vico,  Enca,  um  1540 — 1560,  Parma,  Rom,  Ferrara 

Ornamente  321.  322.  323.  324 

Gefässe  und  Geräte  722 

Omnium   Caesarum  imagines   1916 


Namenregister:  Vicum  —  Vredeman  de  Vries 


447 


Imagini  delle  donne  Auguste   1917 
Augustarum  imagines  1918 
Imperatorum  numismata   1919 

Vicum,  Joh.  Friedr.,  um   1750,  Dresden 

Schreibe-Schule  2357 
Viel,  Charles  Frang.,  um  1775,  Paris 

Principes  de  l'ordonnance   1249 

[St.]  299 
Vieri,  Joseph  Marie,   17 16 — 1809,  Paris,  Rom 

Suite  de  vases  695 

Caravanne  du  Sultan   2147 

[Ohren]    1892 

Vien,  Marie  Therese,  siehe  Reboul-Vien 

Views 

[British  views]   1098 

Vignetten 

des   16.  bis  18.  Jahrh.  2631,  vergl.  2633 

Vignola,  Giac.  Barozzi  da,  15 10 — 1570,  Rom,  Paris 
Regles  des  cinq  ordres   1209 
Nouveau  Vignole  12 15 
Livre  des  ordres   1216 
Livre  nouveau   1231 
Regola  delli  ordini   1269.   1270.   1271 
Regel  van  de  Ordens   1272 
Reghel  vande  Ordens   1273 
Regia  de  las  ordenes  1274 
Reigle  des  ordres   1275 
Grundregeln   1276 
Opere,  siehe  S.  208:  [1270] 
Regole  della  prospettiva   1652 
[L'architecture  de  Vignole]   11 82 
[Cours  d'architecture]   11S3 
[Baukunst]   1198.  1223.  1302.  1304.  1313 

Vignon,  Claude,  um  1624,  Tours,  Paris 

Fortuna   1798 
Villa 

[Pamphilia]    1301 
Villafaiie,  Santiago  Rodrig.,  um  1727,  Spanien 

[Suplemento  a  la  carpinteria]  813 
Villamena,  Franc,  um   1590 — 1610,  Italien 

Thürumrahmung   1405 

Grabmal  1490 

[Hrsg.]  siehe  S.  208:  [1270] 

[St.]   2190.  2466 
Ville 

[de  Rome]  996 

Villifranchi,  Giov.,  um  1610,  Florenz 

Barriera  in  Firenze  2096 
Vinciolo,  Feder.,  um   1585 — 1589,  Venedig 

Pourtraicts  936.  937.  938 
VinCkebOOnS  siehe  Vingboons 

Vindingen 

Verscheyde  vindingen   738 
Vingboons,  Justus,  um   1660,  Amsterdam 
Huys  van  Trip   1344 


Vingboons,  Phil.,  um   1640,  Amsterdam 

Gronden  der  Gebouwen   1344 

[Fassaden]   1273 
Vinkeles,  Rein'',   um   1772,  Amsterdam 

[St.]  2031 
VinsaO,  um   1780,  Paris 

Metallgefässe  und  -gerate  713 

Visentini,  Ant.,  um  1730 — 1770,  Venedig 

Osservazioni   1327 

[St.]  362.  363.  1320 
ViSSCher,  Com.  de,  um   1650,  Niederlande 

Vasen  nach  Caravaggio  736 
ViSSCher,  G.,  um   1720,  Amsterdam 

Kartuschen  397 
Vitruv-Ausgaben  siehe  S.  159— 161 
Vitruvius 

[Den  Danske  Vitruvius]   1362 
VivareS,  Franc.,   1709  — 1782,  Paris,  London 

A  book  of  trophies  288 

[St.]   163 
VivareS,  Thom.,  um   1770,  London 

[St.]  279 
Vlindt  siehe  Flindt 
Vogel,   Georg  Friedr.,  um   1786,  Nürnberg 

Anweisung  zu  Schreiben  2377 
Vogel,  Joh.,  um  1708,  Deutschland 

Bau-Kunst  1033 
Vogler,  Heinr.,  um   1660,  Dresden 

Unterricht  teutscher  Schrifften  2310 
Vogtherr,  Heinr.,  um   1538,  Strassburg 

Kunstbüchlin  44 
Voisin,  um   1790,  Paris 

Nouveau  cahier  de  vases  714 

[Ornamente]  307 
Volpato,  Giov.,   1730— 1803,  Rom 

[St.]  42.   1321.   1675.  2152 
VonderHeyden, Jacob,  um  1570 — 1630,  Strassburg 

Reiss-Büchlein  1880 

[St.]  2199 
Vorschrifft 

im   Schreiben  [2355] 

Vorstellung 

Stuttgartischer  Heimführungs-Begäng- 
nis  2121 

[verschiedener  Risse]   [903] 
Vouet,  Simon,   1582 — 1641,  Paris 

Livre  de  grotesques   194 

Buch  von  Zierathen   195 

Gemälde   1699 
Vovert,  Jean,  um   1600,  Frankreich 

Kleinornamente  501 
Voyssard,  E.,  um  1775,  Paris 

[St.|  28.  2545 
Vredeman  de  Vries,  Johannes,  1527— 1608,  Lecu- 

warden,  Antwerpen 

Ornamente  375.  376.  377.  383.  384.  3S5 


448 


Namenregister:    Vredeman  de  Vries  —   Wcigel 


Gefässe  735 

Pourtraicts  de  menuiserie  803 

Scenographiae   133S 

Variae  architecturae  formae  1339.  1340 

Perspektivische  Aussen-  u.  Innenan- 
sichten  1339"^ 

Architectura   1341 

Architektonische  Details   1385 

Caryatidum  centuria   1387 

Perspectivae  formulae  (Vilerley  stuck) 
1466 

Brunnen  1467 

Coenotaphiorum   formas  etc.   1491 

Hortorum   formae   1560 

Perspective   1655 

[Perspectiven]   1343 

Vredeman  de  Vries,  Paul,  um  1600,  Niederlande 
Verscheyden  Schrynwerck  811 
Verscheidene  Schreinwercke  812 
[Perspectiven]    1343 

Vries,  A.  de,  um   1630,  Niederlande 
I Augsburger  Brunnen]   1468 
Vries,  J.  u.  P.  Vredeman  de,  siehe  Vredeman 

Vues 

de  Louisbourg   1052 
de   Ludwigslust   1086 

Vulson,  Marc  de,    Sieur  de  I.a  Colombiere,  um 
1648,  Frankreich 

Le  vray  th^ätre  d'honneur    1972 


w 

W   D  P,  um    1600,   Deutschland 
Anhänger  435 

Wachsmuth,  Jcrem.,  um    1740,   Augslnirg 
Ornamente   117 

Degengriffe,  Schuhschnallen  u.  a.  4S6 
Vases  ou  burettes  649 
Epitaphes   1506 
Altäre  und   Kanzeln  1549 
Alphabet  2356 
|St.]    108.   118.   123.   648.   1544 

Wagner,  Hanns,  um   1568,  Deutschland 

Beschreibung     Wilhalmen     hochzeit- 
lichen Ehren-Fests  2087 

Wagner,  Joachim,  um   1725,  Berlin 
Orgel   1529 

Wagner,  Jose])h,   1706— 1780,  Venedig 
Titelumrahmung  145 
|St.J    1325.   1755.   1910 

Wahl 

Maximilian  II   2040 
Wailly,  Charles  di-,   1729 — 1798,  Paris 
Innendekoration   1758 


Wale,  S.,  um    1750,  England 

[Titelkupfer I    iioi 

[St.  Pauls  CathedralJ    1728 
Walker,  A.,  um    1750,  London 

[St.]   163.  siehe  S.   i4o:|i63|.   1105. 
Wallis,  N.,  um   1771,  London 

Book  of  Ornaments   164 
Wallraven,  Isaak,  um   1780,  Niederlande 

Schwarzornamente  604 
Walpole,  Hör.,  um    1720,  England 

Essay  on  gardening   1628 
Walter,  T.  L,  um   1720,  Amsterdam 

Kartusche  398 
Walther,  Joh.  Friedr.,  um   1725,  Berlin 

[Orgel]   1529 
Wangner,  Jac,  um    1730— 1750,   Augsburg 

[St.]  106.  113. 119. 120. 123. 1060. 1846. 2148 

Wannemaoher,  J.,  um  1750,  Augsburg 

Jungfrau  Maria   148 
Wapen 

dess  Römischen  Reichs  2568 
Wappen 

Sammlung  von  Wappen  2638 
Ware,  Isaac,  um  1730 — 1750,  England 

Houghton   1094 

Body  of  architecture   iioi 

Designs  of  Inigo  Jones   1102 

[Baukunst]    1091 
Wassenberger,  Mathias,  um  1540,  Köln 

Manncherhanndt  Geschreyften  2262 
Watelet,  Claude  Henri,  um   1750,   Paris 

Essai  sur  les  jardins   1617 

Art  de  peindre  2621 

[St.]  693.  [693].   7485.   1862 

Watteau,   Antoine,    16S4 — 1721,   Paris 

Ornamentfüllungen  225 

Livre  de  trophees  226 
Weber,  Joh.  Gottfr.,  um    1770,  Hanau 

Calligraphia  2368 

Anweisung  der  Schönschreibkunst  2372 
Wechter,  Georg,  um  1570 — 1630,  Nürnberg,  Bam- 
berg 

30  Stuck  zum  Verzachnen    613 
Weckherlin,  Georg  l-lodoir,  um  1617,  Deutschland 

I Beschreibung  des  Frewden-Fests]  2099 

Weigel,  Christoph,  der  Jüngere,  um    1730 — 1750, 
Nündu-rg 

Jäger  und  Jägerinnen    100 
Zierathen   136 
Strick-Büchlein  906 
Tiere  aus  Schreiberzügen  2351 

Weigel,  Joh.  Christoph,    1654 — 1725,  Augsburg, 
Nürnberg 

Etliche  Schild  87 
Laubranken  u.  a.     88 
Zierraten  89 


Namenregister:  Weigel  —  Yciar 


449 


Schlosser -Büchlein     (Bändel     Werck 
Büchlein,  Schlosser-Reiss  Buch)  757 
Aufnahmen  aus  Leipzig  1045 
Vögel  1829 

Anleitung  zur  Schrifft  2319 
Vorschriftlein  2322 
[Hochfüllungen]   78 
[Laub  Bandl  und  Groteschgenwerk]  78 
[Kartuschen]  218 

Weigel,  Joh.  Christoph  Wwe,  nach.  1725,  Nürnberg 

Grotteske  Motive  98 
Weis,  J.  M.,   1711 — 1751,  Strassburg,  Paris 

Ansicht  des  Marienaltars   1556 

Petes  de  Strasbourg  2026 
Weisbrod,  um  1770,  Paris 

[St.]  294.  998 

Weiss,  Joh.  Conr.,  um  17 19,  Deutschland 

Auswechslung  Ihro  Mayest.  Gross  Bott- 
schafter  2058 
Weiss,  Thom.,  um   1628,  Salzburg 

[Basilicae     Salisburgensis     dedicatio] 
siehe  S.  328:  [2174] 

Werner,   Anna   Maria,   um   1721 — I7SS,   Berlin, 
Dresden 

[Zeichnerin]  732 

Wernle,  Michael,  um  1650,  Deutschland 
Livre  de  taille  d'espargne  459 

WestertlOUt,  Arnold  van,  um  1680  — 1700,  Nieder- 
lande, Italien 

[St.]   865.    1314.   2125 

Weston,  Thom.,  um  1680,  England 

Schreibvorlagen  2387 
Wiedel,  Jean,  um  1720,  Venedig,  Augsburg 

Ornamente  92 
Wiedewelt,  Joh.,  um  1760,  Kopenhagen 

Monumenta  Fredensburgica   1913 
Wierix,  Hieron.,  um  1600,  Amsterdam 

[St.]  391 

Wilhelm,  Joh.,  um   1680,  Nürnberg 

Architectura  civilis   1022 
Will,  Joh.  Mart.,  1761—1805,  Augsburg 

Serienwerk  41 

[Arabesques,  Tapeten]  296 
Wille,  J.  G.,  um  1760,  Deutschland 

[St.]    1083 
Winckler,  Georg  Gottfr.,  um   1750,  Augsburg 

[St.]    iii.   229.    1543 

Winter,   Anth.  de,   um   1675 — 1700,  Amsterdam 

Livre  d'ornemens  602 

Naam-Letteren  2535 

Compartemente  2613 
Winterschmidt,  A.  W.,  um   1760,  Deutschland 

[St.]   1084 
Wirings,  Heinr.,  um   1590,  Köln 

Stam  und  Wapenbuchli  2593 

Ornamentstichsammlung  Berlin. 


Wirrich,  Heinr.,  um    1571,  Deutschland 

Beschreibung    Beylags    Carolen    2088 
Wirth,  J.,  um  1750,  Wien 

[Gitter]   1555 
Witt,  F.  de,  um   1700,  Amsterdam 

Aufnahmen   1351 

Steeden  van  Nederlant  1351 

Kercken  van  Amsterdam   135 1 
Witt,  Jacob  de,  um  1695 — 1754>  Amsterdam 

[Aufnahmen]   1694 
Woeiriot,  Pierre,  um  1532— 1596,  Lyon 

Buchdruckerzeichen   181 

Kleinornamente  493.  494 
Wohlgemuth,  Mich,,  1434 — 15191  Nürnberg 

[Buchillustration]  2561 
Woltf,   Gottheb  Siegmund,   um  1760,   Nürnberg 

[Ehren-Maal  der  Drechsler]   842 
WolfT,  Jerem.,  um   17 10,  Augsburg 

[Berliner  Bauten]   1044 
WolfT,  Jerem.  Erben,  nach  1724,  Augsburg 

Jahreszeiten   1831 

[Successionskrieg]  8i 
Wolrab,  Joh.  Jac,  um   1750,  Nürnberg 

Vorschrifft  2355 
Wood,  Robert,  um  1750,  England 

Ruins  of  Palmyra  991 

Ruines  de  Balbec  993 
Wotton,  Henr.,  um  1600,  England 

[Elementa  architecturae]  966 
Wren,  Christopher,   1632 — 1723,  London 

St.  Paul's  Cathedra!  1728 

[Baukunst]   1231 
Wrighte,  Wilham,  um  1780,  England 

Grotesque  architecture  1631 
Writ,  um   1687,  Rom 

[Ragguaglio  della  comparsa]  865 
Wüst,  Joh.  Leonh.,  um   1730,   Augsburg 

Kleinornamente  478 
WySS,  Urban,  vor  1550,  Deutschland 

Fundament  büchle  2264 

Libellus  valde  doctus  2265 
Wyssenbach,  Joh.,  um  1550,  Zürich 

[Holzschn.]   [looi].   1004 
Wyssenbach,  Rudolf,  um   1550,  Zürich 

[Holzschn.]  46.  [looi].   1004 

X 

Ximenez,  Andr.,  um   1760,  Spanien 

Descripcion  del  Escorial   1368 


Yciar,  Juan  de,  um   1540,   Spanien 
Recopilacion  2519.  2520 


29 


450 


Namenregister:  Zambeccari  —  Zunner 


Zambeccari,  Paolo,  um   1750,  Venedig 

Funerale  alla  Dorotea  Sofia  2245 
Zamboni,  Bald.,  um   1770,  Brcscia 

Fabbriche  di  Brescia   1330 
Zan,  Bernh.,  um   1580,  Nürnberg 

12  Stick  zum  Verzaichnen  614 

Gefässe  615 
Zancarli  siehe  Giancarli 
Zanetti,  Ant.  Maria,  um  1700 — 1740,  Italien 

Antiche  statue  di  Venezia   1910 

[Zeichner]   1907 
Zang,  Joh.  Heinr.,  um   1740,   Süddeutscliland 

Calligraphia  2350 
Zanini,  Gius.  Viola,  um  1620,  Padua 

Architettura  1297 
Zanotti,  Giampetro,  um   1750,  Italien 

Pitture  di  Pellegrino  Tibaldi   1755 
Zech,  Daniel,  um  1615,  Augsburg 

Ziermotive  für  Gefässe  629 
Zedeletsky  siehe  Setlezky 

Zehendtner,  Paul,  vom  Zehendtgrub,    um    1585, 
Deutschland 

Beschreibung      (Orden      des      guldin 

FIüss)  2041 
Zeiger,  Andr.,  um   1700,  Deutschland 

Kurtze  Anweisung  zu  Schrifften  2317 
Zeising,  Heinrich,  um  1610,  Deutschland 

Theatri  machinarum  I — III.  Theill  792 
Zerman,  Pietro,  um   1700?  Italien 

Galawagen  866 


Zeyher,  um  1820,  Schwetzingen 

Schwezingen   1643 
Zick,  J.  C.,  um   1760,  Nürnberg 

Ehren-Maal  der  Drechsler  842 
Zimmermann,  um  1750,  München 

Heilige  Cäcilie   143 
Zinck,  Paul  Christian,  um  1720,  Nürnberg 

Neue  faconirte  Fenster  1417 

[St.]   1606 
Zipper,  Jacob,  um  1790,  Augsburg 

Geländer  u.  Gitter  786 
ZoCChi,  Giuseppe,  um  1720 — 1750,  Florenz 

Vedute  della  Toscana   1325 

Figürliche  Darstellungen   1844 

[Buch-Ornament]    1319 

[Titelblatt]    1754 

[St.]   1750 
ZuCCarelli,  Franc,  um  1750,  Venedig 

Figürliche  Darstellungen   1845 

Zuccaro,    Feder.,    1536 — 1602,    Florenz,    Rom, 
London 

Kartuschen  337 
ZuCChi,  C.,  siehe  Zocchi,  G. 
Zucchi,  Lor.,  um   1750,  Venedig,  Dresden 

[St.]    110.    1070.    1746 
ZÜndt,   Mathias,  um   1560,  Nürnberg 

Kleinornamente  407 

(?)  Opus  cratero  graphicum   610 

|St.]   1649 
Zunner,  Adolph,  um   1700,  Nürnberg 

Schreib-Art  2324 


Aldegrever 


Aus:  Bang,  Rankenfriese  [440] 


Sach-Register 

(die  eingeklammerten  Zahlen  geben  die  ungefähren  Jahreszahlen  an) 


Agieibecher 

(1579)  Wechter  613 
["iSSi)  Zan  615 

1593)  Flindt  621 

1594)  Flindt  622 
1604)  A.  P.  628 

Agraffen 

1589)  Ery  414 
1593)  Mignot  425 

Birckenhultz  438 
Symony  521 
Rivard  532 
Unbekannt  601 
1693)  Morisson  470 
1695)  Baumann  471 
(1750)  Eisler  487 
1760)   Duflos  561 
1762)  Pouget  563 
1765)  Maria  564 
1770)  Hertel  489 
1770)  Van  der  Cruycen 
565 


1600 
1621 
1646 
166s 


Akanthus 

(1519^ 
[1520 


Dente  318 

Hopfer   I 
1530)  Veneziano   320 
1541)  Vico  323 
1561)  Lafreri  329 
1566)   Mauclerc   11 30 
1589)  Scalzi  334 
(1589)  Prisco  335 
1628)  Giancarli  340 
1630)  Bella  344 


(1651')  Errard  197 
1658)  Stella   199 
'1670)  Le  Pautre  3 
1670)  Ducerceau  204 
1725)  Laine  232 
1751)   Germain  269 
1768)  Delafosse  24 
Cauvet  299 
Pergolesi  365 
Lalonde  35 
Albertolli  38 
Piranesi42,  Bd.  12 
und   13 
(1800)  Salembier  313 
vergl.  Laubwerk 

Alkoven 

1650)  Marot  1153 
'1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  2 
^1700)  Dessins  7 

Architecture  8 
Schübler  12 
Briseux  1203 
Vignola   1231 
(1775)  Boucher  32 

Allegorien  siehe  Elemente, 
Erdteile,  Glück,  Jahres- 
zeiten, Künste,  Laster, 
Lebensalter,  Monate, 
Sinnbilder,  Sinne, Tages- 
zeiten, Temperamente, 
Tugenden,  Wissenschaf- 
ten 

Altäre     siehe     S.    239 — 242, 
ausserdem : 
(1624)  Montano    1295 
(1633)  Barbet   1142 


(1766) 
(1768) 
(1775) 
(1785) 

Amoretten 

Ampeln 
(1594) 
(1632) 
(1642) 
(1670) 
(1690) 
(1696) 

(1715) 
1725) 
1727 
1730 
1740) 
174S 
1750 
1768) 


Pierretz   196 
Marot  1153 
Le  Pautre  3,  Bd.  2 
Le  Pautre  4 
Certani  2176 
Rossi   1309 
Pozzo   1667 
Rossi  1313 
Schübler  12 
Oppenort  13.  15 
Meissonnier  16 
Cuvillies  20.  21.  22 
Cornille  828 
Neufforge    12 18, 

Bd.  3  u.  4 
Desprez   1229 
Delafosse  26 
Boucher  32 
Will  41 
siehe  Kinder 

Flindt  622 
Laurentiani   724 
Scoppa  726 
Le  Pautre  4 
Heckenauer  633 
Bodenehr  72 
Toro  686 
Laine  232 
Baumgartner   643 
Meissonnier   16 
Germain  690 
Germain  692 
Gutvvein  658 
Delafosse  24 
29* 


452 


Sach-Register:  Anhäjiger  —   Bekrönungeti 


fi77o)  Habermann  66i 
(1780)  Lalonde  709 

Anhänger 

(1540)  Brosamen  607 
fi55o)  Solls  403 
(1550)  Ducerceau  491 
Zündt  407 
Woeiriot  493 
Delaune  497.  498. 

499 
Hornick  409.    410 
Boyvin  500 
(1581)  Collaert   575.  576. 

577 
(1593)  Mignot    422.   423. 

426.  427.  428 
(1600)  Birckenhultz  438 
(1614')  Hurtu  514 
(1646^  Rivard  532 

(1647)  Lefebure  533 

(1648)  Raab  455 
^663)   Ldgare  537 
(1665)  Unbekannt  6oi 
^1678)  Le  Juge  543 
(1693)  Morisson  469 
(1695)  Baumann  471 
fi702")  Bourguet  551 
[1703^  Bourdon  553 
fi7ioj  Herbst  477 
fi7i5)   Grondoni  571 
(1744)  Albini  572 
(1757)  C.  L.  573 
(1760)  Duflos  561 
(1762)  Guien  562 
(1762^  Pouget  563 
(1765)  Maria  564 

(1770)  Van  der  Cruycen 

565 

(1771)  Moreau  566 

Arabesken  siehe  Mauresken, 
Grottesken,  Schwarzor- 
nament 

Armleuchter 

(1714)  Giardini  731 
fi73o)  Meissonnier   16 
fi74o)  Germain  690 
^1765)  Forty  700 
(1770!  Habermann  661 
n775)  Boucher  31 
^1780]  Lalonde  35 
(1785)  Vinsac  713 
vergl.   Leuchter 

Atlanten 

(1572)  Sambin    1388 

(1580)  Carracci   1689 

(1650)  Farinati    1700 


1660')  Le  Brun   1706 
1680)  Le  Brun   1708 
(1728)  Cuvillies  22 

vgl.    Hermen,    Karya- 
tiden 

Aufnäharbeiten 

1700)   Guerard  921 
1712)   Marot  9 
(1730)  Pineau  923 


Baldachine 

(1510)  Treitzsaurwein 

2564 
(1621)  Angelis   1290 
(1712)  Marot  9 
(1725")  Oppenort   15 
1740)  Göz   1541 
i75o|  Neufforge    1553 
1767)  Vignola   1231 
Tesi   1763 


1787 

Baluster 

(1550; 
(1691 
(1714 
(1728 


Ducerceau  801 
Daviler  1182 
Le  Giere   1191 
Gibbs   1092 
1740)  Langley  1095 
1750)  Huquier  767 
(1750)  Daviler  1185 

Balustraden  siehe  GeLänder 
Bandwerk 

1545)   Unbekannt  490 
1550)  Ducerceau  171. 176 
(1557)  Vredeman  377 
(1565)  Vredeman  1385 
1575)   Palatino  2463 
1599)  Guckeisen  808 
1700)  Guerard  921 
1715)  Eysler  83 

1720)  Preisler  2337 
1730)  Pineau  923 

Banner  siehe  Fahnen 

Barometer 

(^i765j  Forty  700 
(1780)  Lalonde  35 

Baudetails  siehe  S.  221—223, 

ausserdem : 

1702)   Rossi    1313 

1721)  Ruggieri    1319 
(1725J  Oppenort  13 
(1771)  Visentini   1327 

vergl.     Säulenordnun- 
gen, Gebälk,  Kapi- 
telle 
Baukunst  siehe  S.  159-220 


1520 

1550 

(1550 


Bauornament  siehe  Baude- 
tails, Bck Tönungen,  De- 
cke n, Friese, Gebälk, G  le- 
be 1 ,  H  e  r  m  c  n  ,H  o  c  h  fü  1 1  u  n  - 
gen,  Kapitelle,  Karyati- 
den, Konsolen,  Masken, 
Schlusssteine,  Sockel 

Becher 

Hopfer  I 
Solls  609.  6u 
Ducerceau, Schule 
(?)  678 
fiSSi)  Meister  610 
(1579)  Wechter  613 
1580)  Zan  614.  615 
1593)  Flindt  621 

Flindt  622.  626 
Sibmacher  625 
A.  P.  628 
Hauer  630 
Decker  481 
Eisler  652 

Becherränder  siehe  Randor- 
namente 

Beete 

(1583)  Vredeman   1560 
(1629)  Loris   1561 
(1638J  Boyceau  1563 
1664)  Böckler  1473 
1669)  Van  derGroen  1570 
1672)  Van derGroeni572 
Berain  6 
Desgots   1575 
Hätzl   1577 
Dessins  7,  Bd.  2 
(1700)  Architecture  8 
1705)  Hätzl   1582 
1709)  Argenville   1585 
1712)  Marot  9 

Fülck   1588.  1589 
Danreiter  1595 
L  V.  D.  M.  1601 
Richter  1602 
(1775)  Galimard  1618 

Beichtstühle 

(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  2 
1724)  Schübler  12 
1745)  Junck   1542 

(1750)   Klauber  1552 

(1769)  Roubo  844 

Bekrönungen 

(1560)   Unbekannt  379 

1565)  Vredeman   1385 

1566)  Mauclerc  1130 
'593)  Dietterlin  1005 
i66ojk  Pierretz  200 

(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  i 


(1690 
(1690 
(1697 
(1700 


1715 
(1725 
1730 
1730) 


Sachregistei-:  Betten  —  Büffets 


453 


(1675')  Loir  207 
(1715I  Toro  219 
(1725)  Oppenort  13. 14. 15 
(1730)  Schübler  1399 
(1750I  Daviler  1185 
(1771)  Visentini   1327 
vergl.  Kamine,  Portale, 
Altäre,   Giebel 

Betten 

(1530)  Flötner  799 
(1550)  Ducerceau  801 
(1570)  Vredeman  803 
(1599)  Ebelmann  809. 810 
(1630)  Vredeman  811. 812 
(1690)  Unselt  69 
^1698)  Passarini  358 
(1700)   Guerard  921 
(1712)  Marot  9 
(1724)  Schübler  12.  825 
(1730")  Pineau  923 
(1738)   Rumpp  827 
fi754)   Chippendale  839 
(1760^  Ince  840 
(1768)  Delafosse  25.  26 
(1773)  Ranson  30 
(1775)  Boucher  31 
(1775)  Liard  845 
(1780)  Lalonde  35 

(1780)  Ranson  849 

(1781)  Hauer  36 
fi788)   Lalonde  852 
(1789)  Heppelwhite  854 
(1793)  Sheraton  855 
(1802)  Meubles  858 

Blumen   siehe  S.  294—298 

Blumenalphabete 

(1765')  Saint -Aubin  2543 
(177s)  Ranson  2545 
Blumenwerk 

(1600")  Bang  440 
(1619)  Bretschneider  896 
(1648)  Raab  455 
(1650)  Brecht  456 
^1650)   Hanias  457 
^1650)   Hauer  458 
(1663)   Schmidt  462 
(1665)  Vauquer  538 
^1720")  Beer  900 
(1730)  Helm  901 
(1762)  Bachelier  286 
(1770)  Ranson  290 
(1773)  Ranson  27.  28.  29 
(1778')  Riedel   155 
(1786)  R.  H.  P.  914 
(1794)   Netto  915 
Borten 

(1555)  EgenolfF  888.  889 


1567)  Ostaus  935 
1571)  Bassaeus  8c 


/^■^, 


1619 
1620 
1679 

(1739 
Broschen 

(1553 


Bretschneider  896 
Honervogt  897 
Le  Brun  948.  950 
Pine  951 


Meister  I  B. 

(1597)  Sibmacher  892 
(1602)  Sibmacher  894 


Zündt  407 
1657)  Lefebure  533 
1663^  Legare  537 
(1678)   Le  Juge  543 
(1695)  Baumann  471 
1710^  Herbst  477 
1744)  Albini  572 
(1750^  Eisler  487 
(1760)  Mondon  560 
^1762)  Pouget  563 
(1765)  Maria  564 
vergl.    Anhänger, 
Agraffen 

Brunnen  siehe  S.  232—235, 

ausserdem: 

1499)  Colonna  2562 
1559)  Ducerceau  1124 
1576]  Ducerceau  1136 
1593)  Dietterlin  1006 
1615)  Caus  793 
1642)  Vignola   1273 
(1650)  Rubeis   1301 
(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  3 
(1672)  Versailles   1163 
(1694)  Thomassin   1901 

(171 1)  Decker  1036 

(1712)  Marot  9 
^1714)  Demortain  1192 
(1721)  Ruggierii3i9,Bd.3 

(1724)  Schübler   12 

(1725)  Oppenort   14.  15 
(1737)  De  laJoue  243.248 

(1737)  Blondel   1201 

(1738)  Cuvillies   19.  22 

(1749)  Eisen  23 

(1750)  Babel  266 
(1753)  Here  1211 
(1757)   Neufforge    1218, 

Bd.  I,  3,   5 
(1763)  Dumont  1223 
(1765)  Peyre   1225 

(1765)  Patte   1227 

(1766)  Contant   1230 
(1768)   Delafosse  24 
(1781)  Hauer  37 

(1792)  Piranesi  42, Bd.  16 
vergl.  Wandbrunnen 

Buchdruckerzeichen  2636 
Buchornamente  siehe  S.  381 ; 

vergl.  Randleisten,     Titel, 
Vignetten,  Drucktypen 
Büchsen  siehe   Dosen 
Büffets  siehe  Schränke 


454 


Sachregister:    Chiffern  —  Dosen 


Chiffern    siohp    Monogramme 

Ciborien 

1715)  Toro  686 

[1729)  Gutwein  644 
(1730J  Meissonnier   16 
(1748)  Germain  692 
(1765)  Forty  701 
(1768)  Delafosse  24 
(1770)  Habermann  661 

D 

Decken  (Plafonds) 

■  515)  Raffael   1678 
520)  Raffael   1675.  1676 
537)  Serlio    1252 
583)  Has  804 
604)  Vredeman   1655 
Le   Pautre   1157 
Marot   II 53 
Cotelle   1703 
Loir  1704 
Le  Pautre  3,  Bd.  i 
670)  Ducerceau  8 
(1675)  Marot  1166 
(löQü)  Berain  6 
690I   Lemoyne  1715 
693)  Pozzo   1667 
700)  Dessins  7,  Bd.  i 
700)  Architecture  8 
(1700)   Bibiena   1723 
70S)  Pozzi   1727 
710)  Deciier  79 
710)  Joullain  215 

710)  Berain   1731 

711)  Decker   1036 

712)  Marot  9 
715)  Toro   219 
719)  Schübler   1670 

(1720)   Leopold   93 
(1725)  Oppenort   15 

(1727)  Heineken   1672 

(1728)  Bergmüller  1741. 
1742 

(1730)  Meissonnier  16 
731)  Kleiner  1060.  1065 
735)  Ware   1094 

737)  Gran   1745 

738)  Cuvilliös   i8.   19 
740I  Langley  1095 

^  745)  Boffrand   1204 
(1745)  Manni   1750 


1747)  Rosis  362 

1750)  Daviler  1185 

(1756J  Ware   iioi 

1757)  Neufforge   1218 

1760)  Cuvillies   1756 

(1768')  Delafosse  24 

(1771)  Blondel  1236,  Bd.9 

(1773)  Brettingham    1105 

(1773I  Wailly   1758 

(1775)  Boucher  31 

(1776!  Richardson   1759 

(1777)  Pergolesi  365 

1780)  Lalonde  35 

1782)  Albertolli  38 

Deckenbilder 

(1530^  Correggio   1686 
(1560)   Lefebre  1774 
(1620)  Albani   1693 
(1620)  Rubens  1694 
(1630)  Cortona  1695.1696. 

1697 
(1640)  Vouet  1699 
(1642)  Tetius   1299 
(1670)   LeBrun  1701.1706. 

1707.   1708.  1710 

(1690)  Cabinet  1716 
(1711)  Decker  1036 
(1720')  Monicart   1195 
(1728^  Bergmüller  1741 
(1740)  Holzer  1748.  1840 

(1781)  Saint-Non  998 

(1782)  Louis   1247 
vergl.  Kuppelbilder 

Degen 

(1537I  Aldegrever  43m 
(1540)   Holbein  401 
^1550)  Solls  611 
(1555)  Woeiriot  494 
(1589)  Bi-y   413 
(1615)  Jacquard   511 
(1693)   Morisson  470 
(1695)  Baumann  471 
(1700]  Heumann  479 
(1710)   Herbst  477 
/1710)  Wüst  478 
^1711!   Ciampoli   570 
(1715)  Grondoni  571 
1727)  Baumgartner    484 
1730)  Meissonnier  16 
1745I  Wachsmuth  486 
1750)  Eisler  487 
vergl.  Dolche 

Denkmäler 

(1560)  Ducerceau   11 25. 
1 126 

(1691)  Daviler  1182 


(1695')  Girardon   1497 

(1704)  Schynvoet  1581 

(1711)  Decker  1036 

^1713)  Scamozzi   1289 

(1725)  Oppenort   15 
(1728)  Jombert    1197 
(1738")  Cuvillies   21.  22 
(1745)  Haid   120 
(1750)  Daviler   1185 
(1753)  Here   1211,  Bd.  i 
(1765)  Le  Gendre   1226 
(1765')  Patte   1227 
(1768)  Delafosse  24 
(1775)  Lubersac   1240 
(1780)  Meil   158 

vergl.  Grabmäler, 
Brunnen 

Dolche 

(1538)  Vogtherr  44 
(1543)   Hirsvogel  402 
1555)  Woeiriot  494 
1592)   Kamyn  421 
vergl.  Degen 

Dosen 

(1563)  Vredeman  735 
(1581J   Unbekannt  618 
(1592)  Kamyn  421 
(1602)  Ullrich  442 
(1678)   Durant  545 
(1693)  Morisson  470 
1702)  Bourguet  551 

1702)  Collan  603 

1703)  Bourdon  553 
1710)  Herbst  477 

'1710)  Wüst  478 
Decker  481 
Roberday  556 
Leopold  480 
Ciampoli   570 
Marot  9 
Eysler  83 
1715)   Grondoni  571 

(1721)  Heiglen  641 

(1726)  Rogg  483 
(1727]  Baumgartner   484 
(1730)  Meissonnier   16 
(1745)   Wilson   1X2 
(1750)  Engelbrecht  654 
fi76o)  Abreibungen   488 
(1760)   Mondon   560 
(1762)  Guien  562 
(1762)  Pouget  563 
(1765)  Maria  564 
(1771)  Moreau  566 

1775)  Boucher  31 
1780)  Lalonde  35 


(1710) 
1710) 
1711J 
(1711I 
(1712) 
'1715) 


Sachregister:  Drechslerarbeiteti 


Friese 


455 


(1780)  Fay  567 
(1780)  Mignot  568 
vergl.  Nadelbüchsen 

Drechslerarbeiten 

(1749)  Plumier  830 
(1760)  Zick  842 
(1780)  Lalonde  35 

Drucktypen  siehe  S.  371—372 


Ehrenpforten  siehe  S.  300—307, 

ausserdem : 
(1518)  Dürer  2565 
(1675)  Marot  1166 
(17 16)  Sturm   1040 

vergl.     Triumphbögen 

Einzüge  siehe  S.  300—307 
Elemente 

S1568)  Jamnitzer  1650 
1580I  Geerarts  388 
1590J  Passe  583 
(1600)  Birckenhultz  437 
(1611I  Flindt   1786 
^1670)  Versailles   1163 
J679)  Le  Brun  948 
(1720^  Watteau  225 
(1725)   Preisler  97 
fi74o)   Göz   106 
(1745)  Baumgartner   118 
(1745)  Amiconi  1843 
(1748)   Klauber   131 
(1750)  Ripa  123 
(1791)  Gravelot  2625 

Embleme  siehe  Sinnbilder 

Engel  siehe  Kinder 

Epitaphien  siehe  Grab  tafeln 

Erdteile 

^1580)  Geerarts  388 
(1600)   Galle  2594 
ri6ii)  Flindt   1786 
^1725!  Preisler  97 
U740J  Bouchardon    1838 
(1745)  Baumgartner    118 
(1745I  Rösch   119 
(1745)  Amiconi   1843 
(1750)  Ripa   123 
(1791)  Gravelot  2625 


Fächer 

(1562I 
(1580) 
fi628l 
(1640) 


Hornick  409 
Carracci  331 
Bosse   189 
Bella  343 


(1787 
Fahnen 

(1545 
(1558 
(1565 
(1584 


1670)  Loir  206 
1730)  Helm  901 
1765)   Maria  564 

Chodowiecki  161 


1609 

1641 

(1682 

1693 

1702 

(171 1 

(1711 


Wapen  2568 
Doentinchem2i85 
Hannewald  2187 
Goltzius  2189 
(1623)  Francquart  2195 
U647)  Post  2205 
(1717)  Relation  2057 
(1719)  Art  de    batir  872 
Feierlichkeiten  siehe  S.299— 339 
Fenster 

(1559)  Ducerceau   1124 
(1565)  Vredeman   1385 
(1575)  Serlio  1265 
(1590)  Fontana  1282 
(1593')  Dietterlin   1006 
Meyer   loio 
Furttenbach  864 
Dieussart  1023 
Pozzo  1667 
Rossi  1313 
Decker  1037 
Bibiena  1316 
^1721)  Ruggieri   1319 
1722)   Fäsch   1416 
1722)   Zinck   1417 
'1725)  Oppenort   15 
(1728)  Schübler  1053 
(1728)   Gibbs   1092 
(1728)  Schübler   1418 
(1740)  Langley  1095 
1750)  Daviler   1185 
1755J  Blondel   1213 
(1757)  Neufforge   1218, 
Bd.  2  u.  4 

S1763)  Dumont  i223Bd. 2 
1769)  Roubo  844,  Bd.  I 
1771)  Blondel  1236,  Bd. 

8  u.  9 
(1771)  Visentini   1327 
(1775)  Boucher  31 
(1781)  Hauer  36.  37 
Festons  siehe  Fruchtgehänge 
Festspiele  siehe  S.  315-325 
Festwagen 

(1550)  Deduction   1983 
1579)  Gualterotti  2089 
'1582)   Entree   1987 
1594)  Bochius   1989 
1609)  Küchler  2095 
1617)   Hülsen  2099 
1624)  Combat  2002 


(1627)  Callot  2102 
1629)  Eloges  2003 
1634)  Mascardi  2103 
1634)  Holst  2104 
i66o)  Trionfo  2108 

(1674)  Certani  2176 
(1747)  Fete  2146 
(1764)  Tramullas  2151 
(1767)  Meyer  2180 
(1775)  Prael-treyn  2181 

Feuerwerk  siehe  S.  326—327, 

ausserdem : 
(1636)  Becanus  2007 
(1656)  Armes  2011 
(1664)  Silvestre  21 11 

(1675)  Vorstellung    2121 
(1691)   Bidloo  2017 
(1717)  Relation  2057 
(1723)  Pierre    de    Breta- 
gne 2136 

(1730')  Meissonnier  16 
(1735)  Recueil  2140 
(1739I  Description  2144 
(1747)  Description  2072 
(1749)  Narrazione  2149 
Figürliches  siehe  S.  272—284 
Figurenalphabete 

('1570)  Paulini  2461 
(1596)  Bry  2286 
(1627')   Kilian  2300 
(1683)  Mitelli  2479 
1750")  Wachsmuth    2356 
1750)  Poggi  2482 
1760)  Engelbrecht    2360 
1785)  Betti  2484 
Fingerhüte 

(15S9)  Bry  414 

Flächenmuster      siehe      Band- 
werk, Beete,  Fussböden, 
Stickmuster 
Flaschen 

(1540)  Brosamer  607 
1579)  Wechter  613 
1581)  Zan  615 
(1581I  J.  S.  616 
(1730)  Meissonnier   16 
(1780)   Lalonde  35 

Flechtornament    siehe   Band- 
werk 

Friese 

(1537)  Serlio   1252 

1540)  Sarayna  970 

1543)  Caravaggio  325 

(1545)  Unbekannt  490 

1546)  Bos  370 

1550)  Ducerceau   171. 
172.   173-   1379 


456 


Sachregistei':  Fnuhtgehänge  —   Geländer 


1567)  De  L'Orme   1131 
1570)  Vredeman  803 
(1589)  Bry  412 
(1619)   Bretschneider  896 
1620I  Kager  51 
1620)  Haluer  453 
1628I  Giancarli  340 
1630)  Bella  344.  346 
1648J  Pierretz   196 
^1658)  Stella  199 
(1670")  Le  Pautre  3  Bd.  i 
(1670)  Ducerceau  204 
(1670)  Charmeton   1396 
1676)   Charmeton  203 
1685)  Le  Brun   1479 
(1688)  ßedeschini  357 
(1696)  Bodenehr  72 
(1700)  Dessins   7,    Bd.   i 
(1703)  Biller  74 
(1703)  Bourdon  553 
(1710)  Decker  78 
(1715)  Eysler  83 
(1719)  Architecture  1355 
(1747)  Rosis  363 
(1751)   Germain   269 
(1757)   Neufforge   1218, 

Bd.  2 
(1768)  Delafosse  24 
(1773)  Panseron   1239 
1775)  Salembier  35 
1777)  Cauvet  299 

(1777)  Pergolesi  365 

(1778)  Huet  33.  34 
(1778)  Pain   1106 
(1780)  Lalonde  35 
(1783)   Prieur  301 
(1792)  Piranesi42,  Bd.  2, 

7,   8 
^1803)  Normand  314 
(1810)  Sammelband  315 
vergl.   Q  u  e  r  f ü  1 1  u  n  g  e  n 

Fruchtgehänge 

(1520)  Raffael   1675.  1676 
Boyvin   182 
Flindt  621 
Krüger  446 
Zech  629 
Quellinus396. 1899 
Jäger  59 
Morisson  472 
Leopold  473 

(1700)  Leopold  475 

Fussbänke 

(1570)  Vredeman  803 


Fussböden 

^1707 
1691 
'1740 
'1752 

(1757 


Ducerceau   176 
Senckeisen   1031 
Daviler   1182.  1185 
Langley  1095 
Blondel  1207,  Bd. 2 
Neufforge   1218, 

Bd.  4 
Roubo  844,  Bd.  2 

Rivard  532 
Herbst  477 
Grondoni  571 
Engelbrecht  654 
.  Dosen 


G 

Gabeln  siehe  Messer 

Gartenkunst  siehe  s.  243-252, 

ausserdem : 
(1537)  Serlio  1252 
1576)  Ducerceau  1136 
1640!  Furttenbach  864 
1650)  Rubeis  1301 
1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  3 
1672)  Versailles   1163 
1674)  Castellamonte 
1306 
(1682)  Blaeu  1308,  Bd.  i 
^1690)  Dahlberg  1361 
(1691)  Daviler  1182 
(1691)  Falda   1480 
(1697)  Le  Roy  1349 
700)  Dessins  7,  Bd.  2 
1700)  Architecture  8 
1711')  Decker  1036 
1712)   Marot  9 
1714)  Demortain   1192 
1719)   Leth   1356 
^1724)  Kleiner  1048 
(1724)  Vues   1052 
^1725)  Stopendael   1357 
(1728)   Kleiner  1055 
(1729J   Leth   1359 

(1730)  Rigaud   1199 

(1731)  Kleiner  1060.  io6i 
^1737)  Blondel   1201 
(1738)   Cuvillics  21 
(1746')  Thurah   1362 
(1750)  Daviler  1185 

1751)  Bowles   1098 
1753)  Herd   I2II 
1756^  Vanvitelli   1324 
'757)   Neufforge   1218, 
Bd.  3,   5,  6 


(1758)   Ribart  1219 
(1770)  Roland  le  Virloys 

1235,  Bd.  3 
1771)  Blondel  i236,Bd.8 
1782)  Vues  1086 
Gartenmöbel 

(1769)  Roubo  844 
(1796)  Grohmann  1634 
^1800)  Taylor  1635 
(1804)  Stieglitz  1639 
(1809)  Krafft  1641 
Gebälk 

(153s)   G.  A.  1374 
(1540)  Serlio   1256 
1550)  Blum    1002 
1550^  Ducerceau   1379 
1559)  Labacco  973 
1560')  Poldo  975 
1563)  Vignola  1269 

1565)  Vredeman   1385 

1566)  Mauclerc   1130 
1598)  Guckeisen   1007 
1600)   Krammer  1008 
1624)  Montano   1295 
1675)  Blondel   1167 
1682)  Desgodetz  987 
1682)  Dieussart   1023 

1720)  Boromino  1318 

1721)  Ruggieri  1319 
1729)  Nativelle   11 98 
1753)  Wood  991 
1757)  Neufforge  1218, 

Bd.  4 
(1775^  Boucher  31 
(1776)  Palladio   1329 
(1780J  Lalonde  35 
(1792)  Piranesi  42,  Bd.  6 
u.  7 
vergl.S  ä  u  1  e  n  o  r  d  n  11  n  g  e  n 
GefäSSe  siehe  S.  106 — 124, 

vergl. B  e  c  h  e  r ,  1 1  u  m  p  e  n , 
Kannen,  Pokale  u.a. 

GefäSSränder    siehe    Randor- 
namente 

Geländer  (aus  Eisen) 

1550)  Ducerceau   173 

1660J  Marot  u.  a.  751 

(1685)  Gautier  753 

(1690J  Bdrain  6 

(1693)  Tijou  754 

(1700)  Dessins  7,  Bd.  2 

U710J  Waigel  757 

(171  n  Decker  1037 

(1712)  Marot  9 

fi72o)  Poilly  761 

(1723)  Fordrin  762 

(1725)  Schmittner  763 


Sachregister:   Geländer  —    Gitter 


AS7 


1755) 
[1757) 

fi767 
(1771 

(1775, 
(1775 


11777) 
(1780) 
(1780) 
(1781) 
fi785) 


779 


783 


1737)  Blondel   1201 
[1738)  Cuvillies   19 
(1743I  Briseux   1203 
(1750)  Huquier  767 
(1750)  Babin  768 
(1750)  Birckenfeld  771 
('1750)  ßaumann  772 
1752)  Briseux  1208 
^1752)  Vignola  1209 
Babel  776 
Neufforge  121 8, 

Bd.  3,  5 
Vignola  1231 
Blondel  1236,  Bd.  9 
Boucher  31 
Bonthomme 
(1775)  Forty  782 
(1777)  Breslau  780 
B...  781 
Lalonde  35 
Grossmann 
Hauer  36 
Will  41 
'1790)  Taylor  788 

Geländer  (aus  Stein  oder  Holz) 
(1714)  Le  Giere  1191 
(1763)  Van  derHorst  1360 
(1769)  Roubo  844,  Bd.  2 
^1771)  Blondel  i236,Bd.  8 
(1772)  Lucotte  1238 
vergl.  Baluster 
Gemmen 

(1696)  Beger  1926 
(1750")  Mariette   1931 
Gaylus  1932 
Cabinet  1934 
De  la  Ghau   1935 
Schlichtegroll  1936 
Geräte  siehe  S.  106—124 

Gesimse  siehe   Gebälk,   Kar- 
niese 

Gewehrschlösser 

(1550)  Ducerceau  740 
(1634)  Daubigny  528 
(1637)  Picquot  530 
(1657)  Marcou  534 
(1685)  Simonin  547 
(1700)  Dessins  7,  Bd.  i 
(1720)  Gillot  557 
^1730)  DeLacollombessS 
(1740)  Perrier  559 

Giebel 

(1565)  Vredeman   1385 

(1719)  Architecture  1355 

(^1743^  Briseux   1203 

(1771)  Blondel  i236,Bd.8 


(1765) 

(1778) 

•1780) 

179S 


(1773)  Panseron   1239 
vergl.  Bekrönungen 

Gitter 

(1660)  Marot  u.  a.  751 


^1710^  Weigel  757 
(1712)  Marot  9 
(1720)  Poilly  761 
(1722)  Fäsch  1416 


Aus:  Solls,   Gefässe  [611]. 


(1685)   Gautier  753 
(1690)  Berain  6 
(1693)  Tijou  754 
(1700)   Dessins  7,  Bd.  2 


1723)  Fordrin  762 
17241  Schiibler  12 
(1725)  Schmittner  763 
(1728)  Schübler  1418 


458 


Sachregister:   Gi/lerihore  —   Gürtelhaken 


1750) 
,1750) 
(1750) 
^1750) 
11750) 


(1767) 
(1775) 


1785 
(1789) 


(1730)  Unbekannt  765 
^1731^  Kleiner   1060 
^1738)  Cuvilli^s   19 
(1740)  Förster  766 
[1743)  Briseux  1203 
Huquier  767 
Baumann  772 
Babin  768 
Habermann   770 
Birckenfeld   771 
(1750)   Graffenberger  773 
(1755)  Eichel  775 
^1757)  Neufforge   1218 

Bd.  3  u.  5 
(1761)  Michel  1222 
(1767)    Lamour  777 
Vignola   1231 
Boucher  31 
(1780)   Grossmann  783 
'1781)  Hauer  36 
Will  41 
Lalonde  785 
vergl.  Geländer  (Eisen) 

Gitterthore 

fi66o)  Marot  751 
(1670)  Le  Pautre  751 
(1723)   Fordrin  762 
(1740)  Förster  766 
(1750)  Huquier  767 
^1767!   Lamour  777 
(1777)   Breslau  780 
vergl.  Gitter 

Gläser 

(1710)  Decker  481 
Glocken 

(1625)  Jousse  747 

vergl.  Tisch glocken 

Glück 

(1579)  Amman  2583 
(1624)  Vignon   1798 
(1740)  Göz   106 
(1791)    Gravelot  2625 

Gobelinteppiche    siehe    Wand- 
teppiche 

Goldstickerei 

(1620)  Honervogt  897 

(17 12)  Marot  9 

(1720)  Bacqueville  922 

Grabkreuze 

(1725)  Schmittner  763 
(1740)  Förster  766 
(1750)  Baumann  772 
(1750)  Graffenberger  773 

Grabmäler  siehe  S.  236—238, 

ausserdem : 
(1556)    Floris    374 
(1559)   Ducerceau    11 24 


1647) 
,1653) 

1658) 
(1670) 
.1675) 


1702 
1712 
1719 


15931   Dietterlin   1006 
1621)  Angelis  1290 
1624)  Montane   1295 
1631)  Keyser  1342 
1634)  Inventioni   1145 
Pierretz   196 
Kasemann   1017 
Dugdale   1090 
Le  Pautre  3,  Bd.  2 
Marot   1166 
(1680)  Girardon   1497 
1697)  Bartoli  989 
Rossi  1313 
Marot  9 
Sturm   1043 
1724)  Schübler   12 
^725)  Oppenort  13.   15 

1727)  Heineken   1672 

1728)  Gibbs   1092 
(1730)  Meissonnier   16 
(1738)  Cuvillies  20 
fi74o)   Langley  1095 
(1746)  Thurah   1362 
^1749)  Eisen  23 
(1763)   Hutin  1865 
(1768)  Delafosse  24 
(1770)  Nilson   112 
(1770)  Barbault  994 
(1770)  Le  Geay   1757 
(1781)  Hauer  36.  37 
(1785)  Heissig  40 
(1785)  Will  41 
(1787)  Tesi  1763 

vergl.     Grabkreuze, 
Grabtafeln,  Sarko- 
phage 

Grabtafeln 

(1499)  Colonna   2562 
(1563)  Vredeman   1491 
(1574)  Fendt   1492 
(1596)  Eck  806 
(1599)  Ebelmann  809.810 
(1619)  Radi   1407 

Blasset  1495 
Reyher  1500 
Langley   1095 


(1635) 
(1692J 

(1740) 

Grotten 

1615) 
1622) 
1640I 
^1647) 
1664J 
1670) 
1670) 
1691) 


Gaus  793 
Francini   147 i 
Furttenbach  864 
Barriere   1565 
Böckler  1473 
Le  Pautre  3,  Bd.  ; 
Le  Pautre  4 
Falda   1480 


(1700)  Architecture  8 
1706)  Guernieri   1583 

1711)  Decker  1036 

1712)  Marot  9 
1725!  Danreiter  1597 

(1777)  Hochenbcrg   1619 
(1790)  Wrighte   1631 
Grottesken 

(1520)  Raffael  316 
(1520)  Lasinio  317 
1520)  Raffael   1675.  '676 
1527)  L.  van  Leyden368 
(1530)   Veneziano  319 
(1541)  Vico  321.  322 
(1546)  Bos  370.  371 
(1550)  Ducerceau     169. 

170.  171.   172 
(1556)  Floris  374 
1557)  Vredeman  377 
1559)  Symeoni  2575 
(1561)  Delaune   495.  497 
(1563)  Boyvin   183.   184 

1566)  Ducerceau  186 

1567)  Ostaus  935 
1570)  Vredeman  383 
1572)  Vredeman  384 
1592)  Tempesta  333 
1595)  Ery  2284 
1616J  Merian  448 

(1620I  Kager  51 
(1627)  Kilian  2300 
(1630)  Bella  343 
(1647)  Vouet  194 
(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  i 
(1690)  Berain  6 
(1693)  Lemoyne  212 
(1700)  Dessins   7,  Bd.  i 
(1700)  Architecture 
1710")   Decker  78 
1710)  Joullain  215 
1710)  Berain   1731 
1712)  Marot  9 
(1714)  Decker  81 
(1720)  Leopold  93 
(1720)  Watteau  225 
(1725)  Weigel  98 
(1738)  Cuvilliös   18.   19 
(1745)  Manni   1750 
(1750I  Babel  264 
(1783)  Prieur  302 
(1785)  Arabesques  303 
(1788)  Queverdo  305 
(1790)  Lavallee-Poussin 

307 
siehe    Leuchter- 


Gueridons, 


1700)  Dessins  7,    Bd.  2.  |      tische 


Sachregister:   Giiirlanden  —  Kaminb'öcke 


459 


Giirtelhaken 

(1589)  Ery  414 
fi745^  Wachsmuth  486 
(1750)  Engelbrecht  654 
(1762)  Pouget  563 
(1765)  Maria   564 

Guirlanden     siehe    Fruchtge- 
hänge 

H 

Hängelampen    siehe    Ampeln, 
Kronleuchter 

Haken 

(1589J   Bry  413 
(1750)  Engelbrecht  654 
vergl.   Spangen 

Halsketten  siehe  Ketten 

Handspiegel 

(1561)  Delaune  679 
(1770)  Barbault  994 

Handtuchhalter 

^1570)  Vredeman  803 
(1630)  Vredeman  811. 812 

Hellebarden 

^1538)  Vogtherr  44 
(1572)  Vredeman  385 

Helme 

(1538)  Vogtherr  44 
(1560)  Ducerceau  175 
(1572)  Vredeman  385 
(1645)   Philippon  191 
(1648)  Pierretz  196 
(1651)  Errard   197 
(1690)  Berain  6 
^1700)  Schlüter  1902 
(1715)  Toro  219 
(1743)  Schvvartz   iio 
(1792)  Piranesi    42,    Bd. 
14  u.  29 
vergl.  Trophäen 

Hermen 

(1528)  Veneziano   1370 

(1550)  Ducerceau  801 

fiSSo)  Ducerceau  1382 

(1556)  Sambin   1384 

^1570)  Vredeman    1387 

^1572)  Sambin   1388 

fi58o)  Carracci   16S9 

(1592)  Boillot   1390 

(1593)  Dietterlin   1005 
(1600)  Krammer   looS 
(1609)  Meyer   loio 
(1645)  Philippon    191 
(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  3 
^1672!  Versailles   1163 
U694I  Thomassin   1901 
(1700)  Dessins  7,    Bd.   i 


1636) 
(1640) 
(1660) 
(1670) 


1700I   Architecture   S 
1725)  Oppenort   13 

Hochfüllungen 

'1546)  Bos  370.   371 
1563!   Boyvin   183 
1570)  Vredeman  383 
1628)  Giancarli  341 
1630)  Bella  343 
Mitelli  349 
Vouet   194.   1699 
Pierretz  200 
Le  Pautre  3,  Bd.  i 
(1670)  Le  Pautre  4 
(1676)  Charmeton  203 
1690)  Berain  6 
1700)  Dessins  7,  Bd.  i 
(1700")  Architecture  8 
(1710)  Decker  78 
(1710)  Berain   1731 
(1712)  Marot  9 
'1715J  Toro  219 
1720)  Oppenort   14 
(1720)   Gillot  221.  222 
1720)  Watteau  225 
1736)  Boucher  240 

Cuvillies  18.  19 
Babel  264 
Huet  296 
Ranson  27.   29 
Salembier  35 
'1775)  Boucher  fils  29S 
1777)   Cauvet  299 
Lalonde  35 
Prieur  302 
Arabesques  303 
Queverdo  305 
Lavallee -Poussin 

307 
Normand  314 


(1738 
(1750' 
1772 
,1773 
(1775 


(1780 
.1783 
^1785 
(1788 
(1790 


Wechter  613 
Zan  615 
I.  S.  616 
Flindt  621.  622 
1599!  Sibmacher  625 
1615)   Hauer  630 
(1800)  Unbekannt  670 
vergl.   Pokale 


Jagdtrophäen 

(1738)  Cuvillies  22 
1768)  Delafosse  24 
1772!  Huet  295 

(1778)   Ranson   28.  29 


Jahreszeiten 

1550)  Solis   1773 

1592)  Tempesta  333 
(1611J  Flindt  1786 

(1632)  Kilian  54 

(1636)  Boldoni  2605 

(1679)  Le  Brun  948 

(1698)  Harrewyn   1828 

(17 10)  Wolff  1831 

(1720)  Watteau  225 

(1725)  Preisler  97 

(1730)  Bergmüller  loi 

(1740)  Göz   105 

^1745)  Habermann   iii 

(1745)  Nilson  112 

1745)  Wachsmuth    117 

1745)  Rösch  119 

(1745)  Haid   120 

'1745)  Stockmann   122 

1745)  Ferelst   126 

(1745")  Amiconi   1843 

1748]  Klauber   130 

1769)  Wiedtwelt   1913 

(1791)  Gravelot  2625 
Illumination  siehe  S.  326—327, 

ausserdem : 
(1742)  Diarium  2068 
(1744)   Weis  2026 
(1751)  Huet  2028 
(1753)  Relation  2029 
illustrirte  Bücher  siehe  S.  373 

-381 
Initialen  siehe  S.  340—368, 

ausserdem : 
15  — 16.  Jahrh.    (gemalt), 

Initialen  2626 
15 — 18.  Jahrh.    (Druck), 
Initialen  2627 
Innendekorationen  siehe  S.  258 

—271 ;  ausserdem  vergl  Wand- 
dekoration, Decken 

Instrumente  siehe  S.  132— 133; 

ausserdem    vergl.     Musikin- 
strumente 

K 

Katfeekannen 

(1714)   Giardini  731 
(1721)  Heiglen  641 
(1750)   Baur  650 
(1750)  Eisler  652 
(1770)   Habermann  661 
Kaminböcke 

1559)  Ducerceau   1124 
1630)  Vredeman  811. 812 
1670)  Poilly  751 
1690)  Heckenauer  633 


460 


Sachregister:  Kamine  —  Karniese 


1700)   Dessins  7,   Bd.   i 
1700)  Boulle  817 
1715)  Toro  219 
1725)  Oppenort  14 
1760)  Ince  840 
1765)  Forty  700 
(1768)  Delafosse  24 
(1775)  Boucher  31 
(1779^  Riedel  848 
1780)   Lalonde  35 
1792)  Piranesi  42,  Bd.  20 

Kamine  siehe  S.  227—231, 
ausserdem : 

(1537)  Serlio   1252 
(1559)  Ducerceau  1124 
(1567)  De  L'Orme   1131 
fi575^  Serlio   1265 
(1576)  Ducerceau   1136 
[1593)   Dietterlin   1006 
(1596)  Eck  806 
(1615)  Kasemann   1012 
Barbet   1142 
CoUot   1409 
Pierretz  196 
Marot   1153 
Le  Pautre  3,  Bd.  2 
(1670)  Le  Pautre  4 
(1690)  Berain  6 
(1700)  Dessins  7,  Bd.  i 
u7oo^  Architecture  8 
fi7io)   Poilly   1730 
('1711!   Decker   1036 
\\^l^\  Marot  9.   10 
(1715I  Post  1354 
U720J  Boromino   1318 
(1721)  Ruggieri   1319 

(1724)  Schübler   12 
^1725)   Oppenort   15 

(1725)  Lain^  232 

(1727)  Blondel  1443 
(1727J  Blondel  1737 

(1728)  Gibbs  1092 
(1735)  Ware  1094 
fi737l  Blondel   1201 
^1738)  Cuvilliös  19 
fi74o)  Langley  1095 
(1743)  Briseux  1203 
^1752)  Briseux   1208 

(1753)  Hoppenhaupt  1753 

(1754)  Chippendale  839 
(1756^  Ware  noi.  1102 
(1757)  Neufforge  1218, 

Bd.  3 
(1760)  Ince  840 
(1760)  De  La  Guepiere 

1221 


^1767)  Vignola   1231 
U768)  Delafosse  24.25.26 
(1770)  Kent  U04 
(1773)  Brettingham    1105 

S1775I  Boucher  31 
1778)  Pain   1106 
1780)  Lalonde  35 
ri78i')  Richardson   1462 
^17821  Albertolli  38 
(1792)  Piranesi  42,  Bd.  20 
Kandelaber 

1538)  Vogtherr  44 
1642)  Scoppa  726 
1670)  Le  Pautre  4 
1775)  Boucher  31 
1777)   Pergolesi  365 
1781')  Antonini  367 
(1792)  Piranesi42,  Bd.  12 

u.   13 
(1803)  Normand  314 
Kannen 

Holbein  606 
Brosamer  607 
Unbekannt  671 
Hirsvogel  608 
Solls  609.  611 
(1550)  Ducerceau  673 
1551")  Meister  6io 
fi563)  Boyvin  680 
^1572)  Vredeman  385 
(1579)  Wechter  613 
fi58ij  Zan  615 
(1581)   Unbekannt  618 
(1593)   Flindt  621.  622 
[1599)  Sibmacher  625 
fi642')  Scoppa  726 
fi657J  Stella   199 
fi7i5l  Toro  686 
fi72ij  Heiglen  641 
(1748)  Germain  692 
(1750)  Baur  650 
(1750)  Eisler  652 
1765)  Lucotte  702 
1780)  Lalonde  709 

Kanzeln  siehe  S.  239—242, 

ausserdem : 

1617)  Schadaeus  1013 

1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  2 

1703)  Le  Blond  819 

1724)  Schübler  12 

1727)  Heineken  1672 

1728)  Schübler   1531 
(1730)  Bergmüller  1534 
(1730)  Obrist   1536 
(1740)  Cornille  828 


(1746) 
(1750) 
(1750) 
(1757) 
(1767) 


1740')  Langley   1095 
1740)  Rudolph   1539 
1745I  Junck  1542 
(1745)  Habermann   1543 
Thurah   1362 
Wachsmuth    1549 
Schillinger   155 1 
Neufforge  1218 
Vignola   1231 
(1768)  Delafosse  24.  25 
/1769')  Roubo  844 
(1788)  Lalonde   1557 

Kapellenschranken 

(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  2 
(1725)  Oppenort  15 

Kapitelle  siehe  S.  221—223, 
ausserdem : 

fi53Sj  G.  A.    1372.    1374 

(1538)  Vogtherr  44 

(1540)  Sarayna  970 

(1550I  Ducerceau   1379 

'1559)  Labacco  973 

1560)  Poldo  975 

1566^  Mauclerc  1130 

1567)  De  L'Orme   1131 

1624)  Montano   1295 

1645)  Philippon   igi 

(1660!  Marot  1153 

fi668J  Guarini   1305 

(1682)  Desgodetz  987 

/1682')  Dieussart   1023 

fi686)  Indau   1024 

(1690J  Bdrain  6 

(1710J  Decker  79 

(1711)  Bibiena  1316 

(1720)  Boromino  1318 

(1729)  Nativelle  1198 

(1740^  Rudolph    1401 

(1757)  Wood  993 

(1773)  Panseron  1239 

(1776)  Palladio  1329 

1782)  Albertolli  38 

1790^  Caillouet  310 

1792)  Piranesi  42,  Bd.  6, 

7,  8 
vergl.     Säulenord- 
nungen 

Karniese 

(1598)  Guckeisen   1007 
1658)  Stella  199 
1691)   Daviler   1182 
1700)  Dessins    7,  Bd.   i 

171 1)  Decker   1037 

1712)  Marot  9 
1725)  Oppenort  14 

(1750)  Daviler  1185 


Sachregister:  Kariuscheti  —  Kinder 


461 


(1757)  Neufforge   1218, 

Bd.  4 
1775")  Boucher  31 
1780)  Lalonde  35 
vergl.  Profile,  Friese, 
Vouten 


Kartuschen 

'  537 

544, 
546, 
550) 
557) 
557) 
560) 
562) 
564) 


593, 

600 

601) 

609) 

619) 

620) 

620) 

630) 

630) 

632 

636 

643, 
649 

653) 
670) 

683) 

68s) 

688) 

700 

700 

700 

703 

710) 

710) 

712) 

714 

715 

715 

72s 

725) 

727 

728 

730^ 

730 

732 

737 

737) 


Serlio   1252 
Vogtherr  44 
Unbekannt   165 
Bos  372 

Ducerceaui67. 168 
Vredeman  375 
Vredeman  (?)  377 
Schiavone  328 
Pittoni  2576 
Floris     380.     381. 

382. 
Dietterlin  1005 
Zuccaro  337 
Passe  390 
Meyer  loio 
Tavernier  188 
Castello  338 
Unbekannt  1393 
Custodis  53 
Bella  342.  347.  348 
Rabel  190 
Mitelli  349.  352 
Derand   1148 
Herrera  400 
Lutma  395 
Le  Pautre3,Bd.  3 
Santi  355 
Dolivar  210 
Bedeschini  357 
Dessins  7,   Bd.   i 
Architecture  8, 

Bd.  I 
Cerini  359.  360 
Biller  75 
Bonnart  217 
Decker  638 
Du  Viviers  218 
Decker  81 
Eysler  82.  86 
Toro  219 
Oppenort  13.  14 
Preisler  97 
Dubois  233 
Gibbs   1092 
Schübler  99 
Pineau  234 
Juvarra  361 
Chatelin  242 
De  la  Joue  246 


Cuvillies  18.   19 
Göz  los 
Rumpp   108 
Peyrotte  254 
Habermann   iii 
Nilson   112.   113 
Wachsmuth   117 
Haid   120 
Eichel   125 
Girard  261 
1750)  Babel  265.  266 
(1758)  Pillement  279 
Choffard  283 
Ottanni  364m 
Delafosse  24 
Lalonde  35 


1766 
1768 
\78o) 
Karyatiden 

(1520)  Marc-Anton  717 
Vitruv  957.  960 
Ducerceau   1382 
Sambin  1388 
Philippon   191 
Quellinus   1899 
Architecture  1355 
Cuvillies  22 


/547 
!i55o, 
,'572 
^1645 
'1655 
(1719 
(1738: 
Kaskaden 
(1700 
(17 10' 
^1724 
'1729 


Allard   1580 

Schenk  1481 

Diesel  1594 

Switzer  1482 

(1790)  Wnghte  1631 

vergl.  Brunnen 

Katafalke  siehe  S.  330—339, 

ausserdem: 

1620)  Rossi   1394 

'1690)  Berain  6 

(1712)  Marot  9 

1724)  Schübler  12 

1735)  Recueil  2140 

1740)  Bibiena  1746 

'1787)  Tesi  1763 
Kelche 

1500)  Mantegna  716 

1594)  Flindt  622 

1632)  Laurentiani  724 

1650)  Brandes  632 

1670)  Le  Pautre  4 

1711)  Ciampoli  570 

1714)  Giardini   731 

(1729)  Gutwein  644 

(1748)  Germain  692 

(1765)  Forty  701 

(1768')  Delafosse  24 

(1770)  Habermann  661 

(1785)  Will  41 
Ketten 

(1550)  Ducerceau  491 


(1553 
(1570 
(1646 
(1657 
(1663 
(1665 
(1695 
(1715 
(1750, 
(1760 
(1762 
(1770 


Kinder 


515 

519 

563) 

580^ 

580' 

590) 

60 

610 

630 

640 

650' 

650 

651 

680 

685 

710 

714) 

715) 

719) 

720 

725 

736) 

738) 

740) 

745^ 

745 

745 

748 

748 

749 

750) 


Zündt  407 
Boyvin  500 
Rivard  532 
Lefebure  533 
Legare  537 
Unbekannt  601 
Baumann  471 
Grondoni  571 
Engelbrecht  654 
Duflos  561 
Pouget  563 
Van  der  Cruycen 
565 

Raffael  1680.    1681 
Dente  318 
Boyvin  182 
Carracci  1689 
Farinati   1780 
Alberti  1783 
Maglioli   1788 
Jamnitzer  48 
Custodis  53 
Guerineau  181 1 
Poussin   1699 
Testelin   i8i6 
Errard   197 
Le  Brun  1708 
Le  Brun   1479 
Decker  1830 
Decker  81 
Toro  219 
Architecture  1355 
Watteau  225 
Preisler  97.   1888 
Boucher   238.   240 
Cuvilliös  21.  22 
Germain  690 
Habermann   iii 
Nilson   112 
Boucher  1484 
Klauber  131 
Ridinger   1849 
Eisen  23 
Boucheri85o.iS5i. 

1852 
Poggi  2482 
Recueil  280 
Pierre   1862 
La  Rue  707 
Leclerc   1894 
Pergolesi  365 
Huet  33 
Meil   158 
Leclerc  1872 
Rode   1S73 


402 


Sachregister:  Kircliciiaiisstalttaig  —  Kiippelbilder 


Kirchenausstaitung  siehe  Al- 
täre, lieichtstühle,  Kan- 
zel n ,  Iv  a  j)  c  1 1  c  n  s  c  h  r  a  n  k  e  n , 
Kirchenstüh  le,  Orgeln, 
Tabernakel 

Kirchenfeste  siehe  S.  327—328 

Kirchengerät  siehe  Ciborien, 
Kannen,  Kelche,  Kir- 
chenleuchter, Monstran- 
zen 

Kirchenleuchter 

(1550)  Ducerceau  672 
(1657I  Delos  Santos  1366 
^1690)  Heckenauer  633 
(1698)  Passarini  35S 
[1714")  Giardini  731 
(1725)  Oppenort  15 
(1727)  Baumgartner    643 
[1730)   Meissonnier   16 
[1748)  Germain  692 
(1750)  Huquier  767 
^1767")  Vignola   1231 
(1725)  Preissler 

(1768)  Delafosse  24 
(1770)   Habermann  661 

vergl.  Leuchter 

Kirchenstühle 

(1520)  Hopfer  I 
^550)  Ducerceau 800. 801 
(1630)  Vredeman8ii.8i2 
(1703)   Leblond  819 

(1769)  Roubo  844,  Bd.  2 
(1781)   Hauer  36.  37 

Klein-Ornament  sieheS.  73—105 

Knöpfe 

fi75o)  Engelbrecht  654 
(1783)  Hagenauer  39 

Knorpelwerk 

fi62i)  Müller  52 
(1650)   Unteutsch  58 
fi653^   Lutma  395 
fi666)   Erasmus  1019.  60 
[1670)  Scheck  1020 
(1675)  Feinlein  61 

Knotenwerk 

(1544)  Schreiberzijge 

2263 
^1546)   Sera  926 
(1555)   Egenolff  888.  889. 

890 
(1570)  Cresci  2460 

Köcher 

^1538)  Vogtherr  44 
n69o)  Bdrain  6 
(1715)  Toro  219 
(1792)   Pirancsi  42,  Bd.  14 


Kohlenbecken 

(1563)   Vredemann  735 
(1750)   Eisler  652 
Kommoden 

1690)  Berain  6 
1700)  BouUe  817 
1710)  Decker  638 
'1738)  Schübler  826 
1738)  Rumpp  827 
1750)  Habermann  836 
1750)  Hoppenhaupt  837 
1754)   Chippendale  839 
(1757)  Neufforge   1218, 

Bd.  4 
1769)  Roubo  844,  Bd.  4 
177s)  Boucher  31 
1780)  Lalonde  35 
Hauer  37 
Heissig  40 
Meubles  858 

Vredeman  1385 
Dietterlin   1005 
Guckeisen  808 
Krammer  1008 
Unbekannt   1393 
Philippen   191 
Santi  355 
(1690)  Berain  6 
(1693)  Pozzo   1667 
(1702)  Rossi   1313 

1715)  Toro  219 

Charpentier    1734 
Oppenort   14.   15 
Laine  232 

1730)  Pineau  687.  823 

1737)  Blondel   1201 
Cuvilliös  19 
Chippendale  839 

1757)  Neufforge   1218, 
Bd.  4 
Delafosse  24 
Boucher  31 
Lalonde  35 
Hauer  36.  37 

Konsoltische  siehe  Tische 

Korb 

(1563)  Boyvin   680 

Kreuze 

(1627)  Hertfelder  1015 
(1665)   Unbekannt  601 
(1670)  Le  Pautre  4 
vergl.  Grabkreuze 

Kreuzstich 

1527)  Quentell  887 

1528)  Tagliente  924 


1738] 
1754) 


(1768 

(1775 
(1780 
(1781 


(1531")  Vavassore  925 
(1546^  Sera  926 
1554I   Pagano  928 
1555)  Egenolff  890 
1567")  Ostaus  935 
1571!  Bassaeus  891 
(1597)  Sibmacher  892 
(1600)  Jobin  893 
(1602)  Sibmacher  894 
(1650)  Fürst  899 
(1720)  Beer  900 
(1730)  Helm  901 
(1754)  Rupprecht  909 
(1800)  Kreuzstichmuster 
917 
Krönungen  siehe  S.  308—314 
Kronen 

(1685I  Sandford  2047 
1711)  Ciampoli   570 
1767)   Pouget  2544 
Kronleuchter 

(1657)   De  los  Santos  1366 
(1690)  Berain   6 
(1690)  Heckenauer  70.633 
fi7oo)  Boulle  817 
(1712)  Marot  9 
(1714)  Giardini  731 
^1720)   Puschner  640 
(1723)   Fordrin   762 
(1725)  Oppenort  15 
(1727^  Baumgartner  643 
(1750)   Huquier  767 

(1753)  Her^   1211,  Bd.  2 

(1754)  Chippendale  839 
(1760)  Ince  840 

^1765)  Forty  700 
(1780)  Lalonde  35 
Künste  (Allegorien) 

1540)   Pencz    1769 
1579)  Amman  2584 
1690)  Cabinei  1716 
17401  Amiconi   1842 
1745)  Baumgartner    118 
1750)  Ripa   123 
1750)  Boucher  1851 
1765)  Marinier  287 
1791)   Gravelot    2625 

Kunstschmiedearbeiten    siehe 
S.   125— 131 

Kunstschränke 

(1665^   Gole  815 
1670)  Le  Pautre  3,  Bd.2. 
1730)   Pineau  687 
Kuppelbilder 

1530)   Correggio    1686 
1630)  Cortona   1697 


Sachregister:  Kuppeln  —  Leuchieriische 


463 


1738) 
1763) 


(1763) 

(1797 

(1814 


Lanfranco   1698 
Vouet  1699 
Le  Brun  1709 
Mignard   1717 

Dürer  2565 
De    L'Orme   1127 
Pozzo   1667 
Schübler  1670 
Boromino   1318 
Ruggieri   1319, 

Bd.  4 
Cuvilliös  21 
Dumont   1223, 

Bd.   I 
Van  der  Horst  1360 
Viel  1249 
Antolini  1337 


Landschaften 

(1550')  Ducerceau  1772 
(1560^  Lefebre  1774 
(1640)  Baur  1806.   1808 
fiöso)  Bella  344 
^679)  LeClerc  1824. 1825 
(1690)  Dahlberg   1361 
(1700)  Marot  1722 

(1719)  Leth  1356 

(1720)  Moucheron   1834 
(1728)  Rademaker  1358 
^1729)  Leth   1359 
(1730)  Rigaud   1199 
(1745)  Stockmann  1846 
(1745)  Ozanne  1848 

Costa   1323 
Jombert  1892 
Zocchi   1325 
Pillement  279 
Hertel   1864 
Kobell   1868 
Huet  33 

Carmontelle   1620 
^1779)  Hirschfeld   1622 
fi78i)  Saint-Non  998 
ri788)  Merigot   1630 
fi795)  Heideloff  1632 
(1810)  Basoli   1767 

Landsknechte 

(15 10)  Treitzsaurwein 

2564 
(1518)  Dürer  2565 
(1520)  Hopfer   I 
(1545)  Wapen  2568 


(1550^  Solls  1773 
(1620)  Kieser  2599 
Laster  (Allegorien) 
fi6oo)  Galle  2594 
(1740I  Göz  106 
(1745J  Wachsmulh   117 
(1750)  Ripa   123 
(1791)  Gravelot  2625 
Laternen 

Hauer  630 
Gautier  753 
Schübler  12 
Oppenort  15 
Huquier  767 
Chippendale  839 
1760)  Ince  840 
1767)  Lamour  777 
1790)  Taylor  788 
Lattenwerk 

(1700)  Dessins  7,  Bd.  2 
(1700)  Architecture  8 
(1709)  Argenville   1585 
'1712)  Marot  10 
'1715)  Fülck  1589 
(1724)  Kleiner  1048.  1060 
(1724)  Diesel  1594 
(1755)  Poilly  161 1 
(1757)  Neufforge   1218^ 

Bd.  5 
(1769")  Roubo  844,  Bd.  6 
(1771)  Galimard   1618 
Lauben 

(1583)  Vredeman   1560 
(1655I  Overadt  1568 
(1669)  Van  der  Groen 

1570 
(1712)  Marot   10 

Pillement  279 
Beyer  1627 


(1758) 

(17S4) 

Laubwerk 

(1664)  Heel  464 


1670 
1678 


Le  Pautre  3,  Bd.  i. 
Reuttimann  63 
(1679)  Echter  65.  66 
(1685)  Indau  68 
(1690)  Unselt  69 
[690")  Heckenauer   70 
[696)  Bichel    71.    73.   77 
1696)  Bodenehr  72 
[700)  Cerini  359.  360 
Biller  74 
Eysler  83.  84 
Wiedel   92 
vergl.   Akanthus 

Lebensalter 

(1570)  H.  F.  1777 


(1628 
(1745 
(1745 
(1791 

Lesepulte 


Bosse  189 
Baumgartner    118 
Stockmann   122 
Gravelot  2625 


Besson  790 
1730)  Schübler  824 
(1750J  Huquier  767 
(1750)  Babin  768 
nee  840 

Roubo  844,  Bd.  5 
Heppelwhite  854 


Leuchter 

'1543 


Hirsvogel  608 
1550)  Ducerceau  672. 
677 
Meister  610 
Vico   722 
Boyvin  680 
Flindt  622 
Vindingen  738 
Stella   199 
Berain  6 
Meissonnier   16 
Germain  692 
1750)   Habermann  656 
1765)  Forty  700.  701 
(1765)  Lucotte  702 
1768)  Delafosse  24 
1770)  Habermann  661 
1775)  Boucher  31 
1780)  Grossmann  665 
1782)  Albertolli  38 
1785)  Vinsac  713 
(1790)  Fietta  666 

vergl.     Armleuchter, 
Kronleuchter,  Wand- 
leuchter,    Kirchen- 
leuchter 

Leuchtertische 

(1690')  Berain  6 

(1690)  Unselt  69 

(1700)  Dessins   7,  Bd.  i 

(1700)  Architecture  8 

1700)  BouUe  817 

1703)  Biller  75 

(1704)  Bichel  77 

(17 12)  Marot  9 

(1715)  Charpentier    1734 

(1737)  Blondel   1201 

(1738)  Cuvillics   19 

S1754J  Chippendale  839 

1760)  Ince  840 

1768)  Delafosse  24.  26. 

(1771)  Blondel  1236,  Bd. 9 

(1789)  Heppelwhite  854 


464 


Sachregister:  Löffel  —   Ofenschirme 


Löffel 

(1615)  Firens   187 

(1615)  Hauer  630 

(1650)  Vindingen  738 

(1727)  Baumgartner    642 

(1750)  Engelbrecht  654 

M 

Malerei  siehe  S.  258 — 271 ;  vergl. 
Wandbilder,  Deckenbil- 
der u.  a. 

Masken 

Huys  378 
Unbekannt  379 
Farinati  1780 
Unbekannt  336 
Firens   187 
Bella  346 
[1636)  Boutemie   1804 
(1645')  Philippen   191 
(1645)   Chauveau  192.  193 
(1648)  Pierretz   196 
(^1670)   Le  Pautre  4 
(1676)  Charmeton  203 
(1685)   Cottart  211 
(1700)  Schlüter   1902 
(1715)  Eysler  86 
(1715)  Toro  219 
^1720)  Bölmann  94 
(1781I  Monaldini  366 
(1792)  Piranesi    42,    Bd. 
12- — 13. 
Mauresken 

(1527)  Quentell  887 

(1528)  Tagliente  924 
fi545)   Unbekannt  490 

(1549)  Flötner  46 

(1550)  Ducerceau   177 
(1550)  Solls  404 
^1550)  G.  G.  40s 
^1552)  Kamyn  406 
(1554)  Sylvius  373 
(iSSS)  EgenolfF  890 

Medaillen  siehe  S.  291—293 
Messer 

1555)  Woeiriot  494 
Salviati  723 
Bry  413.  414 
H.   B.   586 
Heeck  588 
Le  Blon  593 
(161 1)  Abreibungen    595 
^1631')  Janssen  599 
(1715)   Grondoni  571 
(1727)  Baumgartner    642 
(1775)  Boucher  31 


Messkannen 

(171 5)  Toro  686 
(^1748')   Germain  692 
(1768)  Delafosse  24 
(1785)  Will  41 

Möbel  siehe  S.  134 — 144;  vergl. 
Betten,      Gartenmöbel, 
Leuchtertische,   Schrän- 
ke, Seh  reibtische,  Stühle, 
Tische. 

Monate 

(1550)  Solls   1773 

(1570)  Delaune  1776 

(1650)  Moncornet   1813 

(i68o)  Le  Brun   1706 

(1715^  Eysler  82 

(1720)  Monicart   1195 

1745)  Nilson   112 

1745)  Rösch   119 

(1791)  Gravelot  2625 
Monogramme  siehe  S.  369—371, 

ausserdem : 

1524)  Tagliente  2449 

1529)  Tory  2409 

1535)  Carpi  2452 

1540)  Palatino  2453 

1548)  Yciar  2519 

(1596!  Bry  2286 

(1670^  Le  Pautre  3,  Bd.  3 

(1678)  Durant  545 

(1711)  Paritius  2327 

Monstranzen 

(1550)  Ducerceau  672 
1632)  Laurentiani  724 
1714)  Giardini  731 
Laine  232 
Meissonnier  16 
Germain  692 
Habermann  656 
Delafosse  24 
Habermann  661 
Hauer  36 
I 


1725^ 

1730" 
(1748, 
(1750 
(1768^ 

1770, 

1781' 
(1785)  Will  4 

Mosaiken 

(1655)  Suarez  984 
(1783)   Bartoli  1761 
(1792)   Piranesi  42,  Bd.  28 
Muschelwerk 

(1730)  Meissonnier   16 
(1736)   Mondon  237 

(1736)  Boucher  240 

(1737)  De    la    Joue    244. 

246.  247. 
1738)  Cuvillids   18.   19 
1743)   Peyrotte  253 
1745)  Habermann   iii 
1745)   Nilson  112 


(1745)  Wachsmuth   117 

1745J  Rudolph  647 

1745!  Boucher  1484 

(1748J  Klauber   129.    131 

(1750)  Baur   134 

1750)  Girard  261 


1753)  Hoppenhaupt  1753 


N 

Nadelbüchsen 

1562)   Hornick  409 
1570)  Boyvin  500 
1646)  Rivard  532 
Hanias  457 
Hauer  458 
1693)   Morisson  470 
Nadeln 

Hornick  409 
Unbekannt  601 
Morisson  470 
(1695)  Baumann  471 
(1750)  Engelbrecht  654 
Niello-OrnamentsieheSchwarz- 

Ornament 

Carracci  1690 
Unbekannt  1393 
Rossi   1313 
Decker  1037 
Ruggieri  1319 
Gibbs   1092 
Cuvillids   19.  22 
Langley  1095 
Neufforge    1218, 
Bd.  2.  3.  4 
(1775)   Boucher  31 

o 

Oefen  siehe  S.  227 — 231,  ausser- 
dem: 
(1708)   Sturm    1032 

Schübler   1053 
Cuvillies  19.  21 
Vignola   1231 
Delafosse  24.   25 
Hauer  36.   37 
1783)   Hagenauer  39 
'1785)  Will  4! 

Ofenschirme 

(1690)   Heckenauer  633 
1703)  Biller  74 
1715)  Drentwet  637 

(1754)  Chippendale  839 


(1728 
(1738: 
(1767 

(1768 
(1781 


Sachregister :  Ohrgehänge  —  Phaittasie- Architektur 


46s 


(1760)  Ince  840 
ri768l  Delafosse  25 
(1775J  Boucher  31 
^1775!  Liard  845 
(1789)  Heppelwhite  854 
Ohrgehänge 

^1550)  Ducerceau  491 
U646)  Rivard  532 
fi647)  Lefebure  533 
fi66s]  Unbekannt  601 
f  1693)  Morisson  469.  470 
(1695)  Baumann  471 
(1711)  Ciampoli  570 
(1715)  Grondoni  571 
Albini  572 
Mondon  560 
Guien  562 
Pouget  563 
Van  der  Cruycen 

565 
(1780)  Fay  567 

Orden 

Morisson  470 
Ciampoli  570 
Mondon  560 
Duflos  561 
Pouget  563 
(1765)  Maria  564 

Orgeln 

(1615)  Gaus  793 


I 
1700 

1724 
1725 
1728 
1730 
1740 
,1745' 
(1745 
(1753. 
1754 
1757 


Passarini  358 
Del  Frate  1522 
Schübler  12 
Wagner  1529 
Schübler  1531 
Bergmüller  1534 
Gornille  828 
Habermann  1543 
Röscher  1545 
Here  1211,  Bd.  2 
Chippendale  839 
Neufforge  121 8, 
Bd.  6. 
(1760)  Ince  840 
(1767I  Vignola  1231 

1768)  Delafosse  24 

1769)  Roubo  844 


PanneauX   siehe  Hochfüllun- 
gen,     Querfüllungen, 
Wanddekorationen 

Perspektive  siehe  S.  254—257, 

ausserdem: 
(1545)  Serlio  1254 

Ornament  Stichsammlung  Berlin. 


(1547^  Rivius  962 
^1554)  Cataneo  1268 
fi7ii)  Bibiena  1316 
(1756)  Ware  iioi 

vergl.  Theaterdekora- 
tionen 


(1712I  Marot  9 

1750I  Engelbrecht  654 

1765)  Maria  564 

1765)  Lucotte  702 

(1780)  Fay  567 


Meister  G  I 


Petschafte 

(1663)  L^gar^  537 
1693")  Morisson  470 
1703)  Bourdon  553 
1710)  Herbst  477 
1710)  Decker  481 


Pfefferbüchsen 

1721)  Heiglen  641 
1748)  Germain  692 
Phantasie-Architektur 

1712)   Marot  9 
1737)  De  la  Joue243.  244 
30 


466 


Sachresrister:  PilasteroniamenU  —  Rahmen 


(1738) 

Cuvilliös   19. 

(1740^ 

Lock   163 

(1740^ 

Bibiena   1746 

(1750, 

Babel  266 

(1792) 

Piranesi  42,  Bd.  8 

(iSio) 

Basoli   1767 

vcri 

t1.  Theatordekora- 

t  i  0  n  e  n 

Pilasterornamente 

(1520) 

Hopfer   I 

(1520I 

Raffael   1675 

(1636 

Mitelli  350 

(1670J 

Le  Pautre  3,  Bd.  i 

(1670I 

Ducerceau  204 

(1676 

Charmeton  203 

(17IOJ 

Decker  78 

(1712^ 

Marot  9 

^740^ 

Rudolph   109 

(1775, 

Boucher  298 

(1777^ 

Cauvet  299 

(1777, 

Pergolesi  365 

(1785, 

Arabesques  303 

(1788^ 

Queverdo  305 

(1792; 

Piranesi  42,  Bd.  7 

Pistolen 

fi685^ 

Sinionin  547 

(1700 

Dessins  7,  Bd.  i 

(1720 

)  Gillot  557 

(1730 

1  DeLacolIombessS 

Plafonds 

siehe  Decken 

Plastik  si 

ahe  S.   288—290 

Plats  de 

menage 

(1730] 

Meissonnier  16 

(1780; 

Lalonde  35 

Plattstich 

(1713; 

Picart  871 

(1720 

Beer  900 

(1720^ 

Bacqueville  922 

(1727^ 

Kraus  903 

(1730, 

Helm  901 

^1786; 

R.  H.  P.  914 

(•794, 

Netto  915 

Pokale 

^1520^ 

Hopfer  I 

(1530^ 

Beham  605 

(1540, 

Holbein  606 

(1540, 

Brosamer  607 

(1543 

1  Hirsvogel  608 

("55°, 

Ducerceau  675 

(1551 

Meister  610 

(1579 

Wechter  613 

(•581 

1  Zan  615 

(■581, 

1  Unbekannt  618 

('593, 

t  Flindt  621 

(1594, 

Flindt  622.  626 

(•599 

Sibmacher  625 

^1604)  A.  P.  628 
(1615)  Hauer  630 
(1750)  Eisler  652 

Portale    siehe    S.    224  —  226, 
ausserdem: 
(1537)  Serlio   1252 
(1551)  Serlio   1262 
(1559)  Ducerceau   1124 
(1563)  Vignola  1270 
(1567)  De  L'Orme  1131 
(1570)  Vredeman  803 
(1590J  Fontana  1282 
(1593J  Dietterlinioo5.ioo6 
(1609)  Meyer  loio 
(1615)  Kasemann   1012 
(163t)  Keyser  1342 
(1641)  Furttenbach  864 
(1650)  Marot   1153 
(1653)  Kasemann   1017 

(1659)  Bosse   1160 

(1660)  Marot  1153 
(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  2 
(1691)  Daviler  1182 
(1700)  Dessins  7,    Bd.    i 

1700)  Architecture  8 

1702)  Rossi  1313 

1708^  Sturm   1032 

171 1)  Decker  1037 

1713)  Scamozzi  1289 

17 19)  Sturm  1043 

1719)  Schübler  1670 

1720)  Boromino   1318 

1721)  Ruggieri   1319 
1724)  Schübler   12 
1725I  Oppenort  13 
1727)  Heineken   1672 

(1728)  Schübler  1053 
'1728)   Gibbs   1092 
1729)  Nativelle   11 98 
(^1731)   Kleiner  1060 
1750)  Daviler  1185 
1752)  Blondel   1207 
(1752)  Briseux  1208 
(1755)  Blondel  1213 
(1757)  Neufforge   1218, 

Bd.  2  u.   3 
(1766)  Contant  1230 
(1770)  Kent   1104 
1771)   Blondel  i236,Bd.8 
1771)  Visentini  1327 
1775)  Boucher  31 
(1781)  Hauer  37 
Postamente  siehe  Sockel 

Profile 

(1670)  Charmeton   1396 
(1691)  Daviler  1182 


(1703)  Le  Blond  819 
(1703]  Unbekannt  818 
1725)  Oppenort  14 
1737)  Blondel  1201 
1743)  Briseux  1203 
1750)  Daviler  1185 
(1752)  Briseux  1208 
(1757)   Neufforge   1218, 

Bd.  4 
(1771)  Blondel  1236,  Bd. 9 
vcrgl.  ]v  a  r  n  i  e  s  e 

Punzenstiche 

(1594)  Flindt    622.     623. 

626.  627 
{\i,\6\  A.  P.   628 
(1615I  Zech  629 
(1678)  LR  467 
^1721)  Heiglen  641 
(1727)  Baumgartner   643 
Putten  siehe  Kinder 


Querfüllungen 

(1546)  Bos  370 

(1570)  Vredeman  383 

(1600)  Bang  441 

(1616)  Merian  448 

^1646)  Clein   57 

^1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  i 

(1670)  Ducerceau  204 

(1690I  Berain  6 

(1700^  Dessins   7,   Bd.  i 

(1700]  Architecture  8 

17 10)  Decker  78 

1715)  Eysler  83 

1737)  De  la  Joue  247 

1772)  Huet  296 

1773)  Ranson  27 
1777)  Cauvet  299 

(1783)  Prieur  302 

(1788)  Queverdo  305 
vergl.  Friese 

R 

Räucherbecken 

1520)  Marc-Antonio  717 
1645)  Philippon   191 
1657)  Stella   199 
1768J  Delafosse  24 
1775)  Boucher  31 
vergl.   Rauchfässer 

Rahmen 

(1595)  Scalzi  805 


Sachregister:  Randleisten  —   Säle 


467 


^1670)  Le  Pautre  3,  Bd. 

2  u.  3 
(1679^  Echter  65.  66 
'1685!  Indau  6S 
,1690)  Unselt  69 
^1690)  Heckenauer  70 
(1698)  Passarini  358 
(1700)  Dessins   7,   Bd.   i 
(1715')  Drentwett  635 
(1724)  Roumier  227 
^1725)  Oppenort   13 
^1725)  Laine  232 
^1730)  Meissonnier  16 
(1738)   Cuvillies   19 
fi74S")  Habermann  iii 
(1745I  Wilson   112.   114 
(1745)  Wachsmuth   117 
(1754)  Chippendale  839 
(1757)  Neufforge   1218, 

Bd.  3 
(1760^  Ince  840 
(1768!  Delafosse  24 
(1771)  Bertrendt  293 
(1773)  Ranson  28 
(1778)  Riedel   155 
(1780)  Lalonde  35 
fi78ij  Hauer  36 
(1783)   Hagenauer   39 
(1785)  Heissig  40 
Randleisten 

(1528)  Tagliente  924 
(1549)  Wyss  2265 
^1551)  Alciati  2570 
(1552)  Horae  2571 
(1552)   De  laPerriere2572 
(1555)   Libro  2520 
(1559)  Symeoni  2575 
(1562)  Pittoni   2576 
(1569)  Solis  2577 
'1587)  Sedulius  2588 
^651)  Errard   197 
(1722)  Sacre  2059 
(1744)  Weis  2026 
(1745')  Petes  2145 
(1747)  Fete  2146 
fi77i)   Luce  2557 
(1771)  Bodoni  2558 
(1773)  Gille  2559 
(1778)   Gille  2560 

Randornamente 

(1589)  Ery  412 
(1592)  Kamyn  421 
1594)  Flindt  623 
^i6oo^  Birckenhultz  437 
(1600)  Bang  439.  440.441 
([6ii)   Muntinck  590 


(161 1)  Le  Blon  593 

161 1)  Le  Blon  594 

1617)  Gentzsch  452 

1628I  Picart  525 

1631)  Janssen  599 

(1720)  Eysler  83 
Rankenornament  siehe  Akan- 

thus,  Laubwerk 

Rauchfässer 

(1550!  Ducerceau  672 
(1714)  Giardini  731 
1725')  Laine  232 
1730)  Meissonnier   16 
1748)  Germain  692 
1768)  Delafosse  24 
1785)  Will  41 
Reliquiarien 

(1550)  Ducerceau  672 
^1627^  Hertfelder  1015 
(1632)  Laurentiani  724 
(1650)  Brandes  632 
(1698)  Passarini  358 
(1714)  Giardini  731 
(1748)  Germain  692 
Riechfläschchen 

(1562)   Hornick  409 
(1678J  Durant  545 
1703)  Bourdon  553 
1710)  Herbst  477 
(1710^  Wüst  478 
(1710)  Decker  481 
(1750)  Engelbrecht  654 
(1775)  Boucher  31 
(1780)  Lalonde  35 
Riegel 

(1550)  Ducerceau  740 
(1670)  Poilly  751 
(173S)  Cuvillies   19 
(1750)  Huquier  767 
(17S0)   Lalonde  35 
Ringe 

(1545)   Unbekannt  490 

(1560)  Woeiriot  493 

(1561)  Delaune  499 
1570)  Boyvin   500 
1592)  Schalhaimer  420 
1592)  Bull  584 
1628)  Toutin  526 
1646)  Rivard  532 

(1663)   Legare  537 
(1665)  Unbekannt  601 
(1693)  Morisson  470 
(1700)  Unbekannt  465 
("1702]  Bourguet  551 
(1711J  Ciampoli  570 
(1762)  Guien   562 


(1765)  Maria  564 
(1780)  Fay  567 
Rötelzeichnungen 

1743)  Peyrotte  255 
Girard  261 
Boucher   1852 
Le  Clerc  1894 

1773)  Huet  296 

Rollwerk 

(1546)  Bos  370 
(1550)  Ducerceau  167. 
168.   174 
Solis  404 
Vredeman  375. 

376_-   377 

Boyvin   182 

Vredeman   1385 

1566)  Floris  381.  382 

1568)  Jamnitzer  1650 

1593)  Dietterlin   1005. 

1006 
1596)  Eck  806 

1599)  Guckeisen  808 

1600)  Krammer  1008 
Meyer   loio 
Tavernier  188 
Kasemann   1017 


(1550; 
(1557 

J1563 
,1565 


1609 
1619 
(1653 
Rosetten 

(1645^ 

(1773 


Philippen   191 
Stella   199 
Panseron   1239 

1780)  Lalonde  35 

1781)  Antonini  367 

Rüstungen 

(15 10)  Treitzsaurwein 

2564 
(1518)   Dürer  2565 
(1538)  Vogtherr  44 
^1546)  Hirsvogel   1770 
(1550)   Deduction   1983 
fiSSS)  Tertius  2574    . 
(1560)  Ducerceau   175 
(1572)  Vredeman  385 
(1648)  Vulson  1972 
(1743)  Schwartz   iio 
(1792)   Piranesi  42,  Bd.  8 


Säle 


^1711)  Decker  1036 

[1728)  Kleiner   1055 

[1729)  Gutwein   1057 
^1731]  Kleiner   1060 

1732)  Kleiner  1065 
30* 


468 


Sach- Register:  Sänften  —   Sc/ilüssel 


(1741^  Panini  1321 
(1757)  Neufforge   121S, 

Bd.  4 
(1773)  Wailly   1758 

veryl.       Innendck  ora- 
tio n  e  n 

Sänften 

(1728)  Schübler  1053 
(1737)  Schramm  873 
fi75o)  Habermann  876 
fi75o)  Hoppenhaupt  877 
(1785)  Lalonde  883.  884 
(1792)  Piranesi  42,Bd.2o 

Särge 

(1721)  Bodenehr  1502 
n728)  Gibbs   1092 
(1728]  Gori  1740 
(1730)  Sedelmayr  1504 
(1746)  Thurah    1362 
(1750)  Hoppenhaupt  1507 
vergl.  Sarkophage 

Säulenordnungen 

(151 1)  Vitruv  952 
(1521)  Vitruv  953 
1537)  Serlio  1252 
1540)  Serlio  1256 

1547)  Vitruv  957 

1548)  Vitruv  960 
1550)  Blum   1000.   looi 

1562)  Le  Maistre  1128 

1563)  Vignola   1269 
(1565)  Vredeman  1385 

1566)  Mauclerc  11 30 

1567)  De  L'Orme    1131 
1568]  Bullant  1132 
1570)   Palladio    1277 
1577)  Vredeman   1341 

(1590)  Rusconi   1283 
(1593)  Dietterlin   1005 
1600)  Krammer  1008 
1615)  Kasemann   1012 
1638)   Hondius   1343 
1650)   Freart   1156 
1663")  Böckler  1018 
1664)  Bosse  II 60 
1666)   Erasmus  1019 
1675)  Blondel   1167 
(1678)  Cammermayer 

1021 
1680)   Lebrun   1397 

1683)  Perrault   11 71 

1684)  Vitruv  967 
1711J  Decker  1037 

(1711)  Bibiena  1316 

(1729)  Nativelle  1198 
(1752)  Briseux  1208 
(1754)  Chippendale  839 


(1755)  Vignola   1215 
(1757)   Neufforge   1218, 

Bd.  I 
(1765)  Delafosse  1228 
Sakramenthäuschen  siehe  Ta- 

1)  er  uakcl 

Salzfässer 

(1540)  Romano  719 

fi55o)  Ducerceau  673 

1^1563)  Boyvin  680 

(1563)  Vredeman  735 

(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  3 

(1730J  Meissonnier  16 

(1780)  Lalonde  709 

Sarkophage 

(1519J  Dente  318 

(1624)  Montano   1295 

(1697)  Bartoli  989 

1770)  Barbault  994 

1792)  Piranesi  42,  Bd.  2, 
3,   12—13 
Satyrn 

(1563)  Thiry  182 

(1563)  Boyvin  184 

(1580)  Carracci  332 

(1640)  Guerineau  1811 

(1650)  Poussin  1699 

(1689)  Lafage  1826 

(1720J  Gillot  1835 

Schalen 

(1540)  Holbein  606 
(1540)  Unbekannt  667 
(1540)  Romano  719 
(1550)  Solls  609 

(1550)  Ducerceau 673. 678 

(1551)  Meister  610 
(1561)   Delaune  679 
(1563)  Vredeman  735 

(1579)  Wechter  613 

(1580)  Carracci  332 

(1581)  Unbekannt  618 

(1582)  J.  S.  616 
(1588)  Bry  411 
(1590)  Passe  583 
(1594)  Flindt  622 
(1599)  Sibmacher  625 
[i6oA\  A.  P.  628 
(1631)  Janssen  599 

1650)  Vindingen  738 
1657)  Stella   199 
1727)  Baumgartner    642 
1730)  Biller  76 
1748)  Germain  692 
(1750)  Eisler  652 
vergl.  Ziervase  11 

Scheeren 

(1721)   Hciglen   641 


(1730)   Meissonnier   16 
17501  Engelbrecht  654 
1765)  Lucotte  702 

Schiffe  siehe  S.  145  — 147,  ausser- 
dem: 

(1558)  Doentinchem  2185 

(1629)  Eloges  2003 

1636)  Becanus  2007 

1664)  Carousel  21 10 

1667)  Sbarra  21 13 

1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  3 

1688)  Sartorio  2126 

1758I  Over  1612 

(1770)  Roland  le  Virloys 

1235,  Bd.  3 

(1808)  Morelli  2033 

SchifTschnäbel 

(1800)   Unbekannt  886 

Schilde 

1572)  Vredeman  385 
1651J  Errard   197 
1715)  Toro  219 
1792)  Piranesi  42,  Bd.  14 
Schilder  siehe  Kartuschen 
Schlitten    siehe    S.     145—147. 
ausserdem : 

1546)  Hirsvogel  861 
1617)  Hülsen  2099 
1690)  Unselt  69 
(1698)  Passarini  358 
(1728)  Schübler  1053 
(1730)  Meissonnier   16 
(1769)  Roubo  844 
(1785)   Will  41 
SchlossbeschlägesieheS  125  bis 

131,  ausserdem: 
(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  3 
(1691)  Daviler   1182 
(1700)  Architecture  8, 
Bd.   I 

(1737)  Blondel   1201 
1738)  Cuvilliös   19 
1750)   Daviler   1185 
1752)  Vignola   1209 
1754)  Chippendale     839 
1771)  Blondel  1236,  Bd.  9 
1780I  Lalonde  35 
1781)  Hauer  36 

Schlosserarbeiten  sieheS. 125— 

127,  ausserdem: 
1738)  Cuvilliös  18 
1740)  Langley   1095 

Schlüssel     siehe     S.     125  — 127, 
ausserdem: 

(1738)  Cuvilliös   19 
(1780)   Lalonde  35 


Sachregister:  Schlusssteine  —   Schivarzornamente 


469 


Schlusssteine 

'1725)  Oppenort  15 
1737)  Blondel   1201 
(1743)  Briseux   1203 
(1771^  Visentini   1327 
(1775)  Boucher  31 

Schmucksträusse 

(1600)  Birckenhultz     438 
Honervogt  598 
Le  Mersier  522 
Mosbach  523 
Caillart  524 
^1635)  Lefebure   529 
1640)  Legare  531 
[^1646)  Rivard  532 
(1650)  Hanias  457 
(1665)  Unbekannt  601 
(1693)  Morisson  470 
(1695)  Baumann  471 
(1711)   Ciampoli  570 
(1757)  C.  L.  573 
(1760)  Mondon  560 
(1760)  Duflos  561 
(1762)  Pouget  563 
'1765)  Maria  564 
J770)  Van  der  Cruycen 
565 
Schnallen 

(1589)  Bry  413 
(1695)  Baumann  471 
(1715)  Grondoni  571 
(1745)  Wachsmuth  486 
(1750)  Engelbrecht  654 
(1750)  Baudouin  874 
(1762)  Guien  562 
(1765)  Maria  564 
vergl.   Spangen 

Schotenblattwerk 

^1625)  Honervogt  598 

(1626)  Le  Mersier  522 

(1626)  Mosbach  523 

(1627)  Caillart  524 
^1636)  Boutemie   1804 
(1640)  Legare  531 

Schränke 

(1550)  Ducerceau  801 
^1570)  Vredeman  803 
^1615)  Kasemann  1012 
^1630)  Vredeman  811. 812 
^1642)  Passe  814 
(1666I  Erasmus  60.   1019 
(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  2 
^1707)  Senckeisen   1031 
(1710^  Eosander  639 
(1724J  Schübler   12 
(1725)  Laine  232 


1728)  Schübler  824. 1053 

1738)  Rumpp  827 

1740')  Cornille  828 

1745)  König  831 

1745)  Röscher  834 

1754)  Chippendale     839 

1757)  Neufforge  1218^ 
Bd.  4 


Aus:    Eg 

enolff,'^  Modelbuch 

[888]. 

(1760)  Ince  840 

(1767)  Vignola  1231 

(1768)  Delafosse  25 

(1769' 
(1775] 

Roubo  844 

Boucher  31.  32 

1780^ 
(1780 

Lalonde  35 

Bauer  850 

(1781 

Hauer  36 

(1789)   Heppelwhite     854 
(1793)  Sheraton  855 
(1802)  Meubles  858 
Schreibtische 

(1700)  Boulle  817 
(1724)  Schübler  12 
(1730)  Schübler  824 
1738)  Rumpp  827 
1750)  Habermann  836 
Chippendale    839 
Ince  840 
Roubo  844 
Boucher  31 
Lalonde  35 
Hauer  37 
1788)  Book  853 
(1789)  Heppelwhite     854 
(1793)  Sheraton  855 
(1802)  Meubles  858 
Schreibzeug 

(1657)  Stella  199 
(1700")  Boulle  817 
(1710)  Decker  638 
fi73o)  Meissonnier   16 
(1738)  Rumpp  827 
(1750)  Eisler  652 
Schrifttafeln 

(1548)  Vico   1916 
(1574)  Fendt   1493 
(1715I  Eysler  86 
(1770)   Chereau    1402 

Schüsseln 

1611)  Le  Blon   593 
Eichel  71 
Decker  638 
Heiglen  641 
Baumgartner   642 
1729)  Gut  wein  644 
174S)  Germain  692 
1750)   Baur  650 
1750)  Eisler  652 
(1780)  Lalonde  709 
(1789)  Heppelwhite  854 
Schwarzgrottesken 

590)  Renbage  418 
[1592I  Bull  584 
1593)  Mignot  425 
1602)  Beitier  444 
(1610)  Rouillart  50S 

(1616)  C.  R.  447 

(1617)  Hülsen  450 
(1621)  Symony  521 

Schwarzornamente 

(1549)  Flötner  46 

(1550)  Ducerceau  177.178 
(1591)  Säur  419 


470 


Sachregister:  Schweifgrottesken  —  Sopraporlen 


ri592j  Bull  5S4 

(1593)  Mignot    422.    424. 

426 

(1594)  H.  B.  5S6 
(1597)  Arnoldt  417 
(160S)  Christollien   502 
(1611)  De  la  Quewellerie 

592 
(161  il  Le  Blon  593 
(1614)  Drusse  445 
(1614)  Hurtu  514.  515 
{\b\%\  Toutin  517 
(1619^  Nolin  518 

S1630J  N.  P.  527 
1648^  Raab  455 
1650)  Brecht  456 
(1650)  Hanias  457 
(1650)   Hauer  458 
(i668)   Roupert  541 
(1672')   P.C.   542 
(1678)  Mussard   544 
(1678)  Durant  545 
(1682)  Gribelin  546 
(1693)  Morisson  469.470 
(1702)   Bourguet  551 
^1703)  Bourdon  553 

(1709)  Briceau   555 

(1710)  Wüst  478 

vergl.  Schwarzgrottes- 
ken 

Schweifgrottesken 

(1580)  Geerarts  389 

(1580)  Collaert  581 

(1589)  Bry  412 

,1593)  Mignot  428 

(1594)  Bruyn  585 

(1600)  Birckenhultz  437 

(1610")  Jamnitzer  48 

(1611J  Muntinck  590 

(1631)  Janssen  599 

(1632)  Kilian  54 
(1640)  Schmischek  55 

Schwerter 

(1538)  Vogtherr  44 

(1572)  Vredeman   385 
vergl.  Degen 

Silbergefässe  und  -Geräte  siehe 

S.   106 — 124 
Sinnbilder 

(1534)  AIciati  2567 
^1551)  AIciati  2570 
(1562)   Pittoni  2576 
(1582)  Beaujoyeulx   2090 
(1584)  Montenay  2585 
(1586)  Camiili  2587 
(1589I  Bargagli  2591 
('593)  I^ry  2592 


(^ 


Sinne 


Kieser  2599 
Chastueil  Gallaup 

2001 
Meissner26oi.26o3 
AIciati  2604 
Boldoni  2605 
Pompa  2203 
Callot   1795 
Küsel  2206 
Menestrier  2610 
Monforte  2213 
Marciano  2214 
Typotius  261 1 
DelaTorre  2175 
Ripa  2612 
Le  Brun  948 
Mavelot  2532 
Leopold  2016 
Crophius  2048 
Thucelius  2048 
Menestrier   1925 
Bidloo  2017 
Triumphe  2019 
Mavelot  2532 
Winter  2613 
Aquino  2224 
Binder  2226 
Paritius  2540 
Benoni  2179 
Gillot  223 
Sacre  2059 
Jayme  2235 
Peyrotte  254 
Journal  2025 
Triumphus  2243 
Toro  2252 
Ripa  2622 
Marinier  287 
Ottanni  364™ 
Delafosse  24.  26 
Ranson  290 
Huet  295 
Ranson  27.  28.  29 
Delafosse  297 
Lalonde  35 
Meil   158 
Gravelot  2625 

Mol   1802 
Renbage  418 
Clein  57 
GÖz  106 
Rösch   119 
Stockmann   122 
Pillement  279 
Gravelot  2625 


Sockel 

1550)  Ducerceau   1379 
1565)  Vredeman   1385 
1598^  Guckeisen   1007 
1691!  Daviler  1182 
1704)  Schynvoet   1581 
1715I   Charpentier    1734 
1725I   Oppenort   14 
1749I  Eisen  23 
(1750J  Daviler  11 85 
1754)  Chippendale  839 
1768)  Delafosse  24.  25 
1769I  Wiedewelt   1913 
1775)  Boucher  31 
1781)  Hauer  36 
vergl.   Denkmäler 

Sofas 

(1730)  Meissonnier   16 

(1738)  Rumpp  827 

(1750')  Hoppenhaupt  837 

1754)  Chippendale  839 

1757)  Neufforge   12 18, 

Bd.  4 

(1760)  Ince  840 

1760!  Benard  841 

1768]  Delafosse  25 

17691  Roubo  844 

1770)  Duval  25 

1773J  Ranson  30 

1775J  Liard  845 

(1780)  Lalonde  35 

(1781)  Hauer  36 
1785)  Heissig  40 
1789)  Heppelwhite  854 
1793J  Sheraton  855 
1802)  Meubles  858 

Sonnenuhren 

(1537)  Münster  789 
(1590')  Rusconi   1284 
1624)  Caus  794 
1669)  Van  der  Groen 

1570 
1705I  Spiegel  634 
1716J   Küffner   1590 
1726)  Schübler  796 
1732)  Schübler   1604 
1762)  Kunst  798 
1781)  Antonini  367 

Sopraporten 

(1650)  Marot  1153 
1710')  Berain   1731 
1712]  Marot   II 
1737J  Blondel   1201 
1743)  Briseux  1203 
1745)  De  la  Joue  1749 
1747)  Rosis  362.  363. 


Sachregister:  Spangen  —  Suppenschüsseln 


47  i 


1775")  Boucher  31 
1780)  Lalonde  35 


Spangen 

(1565) 
(1693) 
(1695) 
(1715) 
(1760) 

(1765) 

Sphinx 

J1550) 
J672I 

(1737) 

Spiegel 

(1700) 
(1712 

(1715' 

(1730) 

(1730) 

(1737) 

(1743) 

(1745, 

(1750 

(1750^ 

fi75o| 

(1752 

(i7S3 

(1753. 

(1754 

(1760 

(1765 

(1780 

(1789) 
(1802) 
(i8io) 

Spitzen 

(1554 
(1557 
(1558 
(1560 

(1567 

(1587 

(1591) 

(1591) 

(1597) 

(1598) 

(1600) 

(1602 

fi6o4 
(1604 
(1605^ 
(1610 
(1616 
(1650; 


Hornick  410 
Morisson  469.  470 
Baumann  471 
Grondoni  571 
Duflos  561 
Maria  564 

Ducerceau  801 
Versailles  1163 
Blondel  1201 

Dessins  7,   Bd.   i 
Marot  9 

Drentwett  635.637 
Meissonnier  16 
Pineau  687 
Blondel  120t 
Briseux   1203 
Nilson   112 
Hertel  835 
Daviler  1185 
Hoppenhaupt  1455 
Briseux  1208 
Lock  163 
Hoppenhaupt  1753 
Chippendale  839 
Ince  840 
Meil  843 
Bauer  850 
Heppelwhite  854 
Meubles  858 
Prud'hon  860 

Pagano  927 
Pagano  928 
Monte  929 
Bellezze  930 
Unbekannt  933 
Ostaus  935 
Vinciolo  936 
Ciotti  939 
Vecellio  940 
Sibmacher  892 
Foulet  919 
Parasole  942 
Sibmacher  894 
Hoffmann  895 
Florimi  943 
Mignerak  920 
Danielli  944 
Parasole  945 
Fürst  899 


Staatsceremonien  siehe  S.  308 

—  314 
Stammbäume 

("1493)  Schedel  2561 
(1608")  Albizi  2596 
(1626)  EhrenGedechtnus 

2196 
(1632)  Monumentum 

2199 
(1644)  Bernard  2606 
Standuhren 

(1690")   Berain  6 
(1712!  Marot  9 
(1714)   Giardini  731 
(1725!  Oppenort  14 

1725)  Laine  232 
1738)  Rumpp  827 
1745)  Rösch  833 
1750)  Hertel  835 
1750)  Hoppenhaupt  837 
1754I  Chippendale  839 
1765)  Forty  700 
1768)  Delafosse  24 

1779)  Riedel  84S 

1780)  Bauer  850 
(1781)  Hauer  36.  37.  847 
(1792)  Piranesi42,  Bd.  20 
(1802)  Meubles  858 

Steigbügel 

(1714)  Giardini  731 
(1800)  Unbekannt  885 

Stickmuster  siehe  S.  148-156, 

ausserdem : 

(1670)  Ducerceau  204 

(1676)  Charmeton  203 

(1710)  Decker  78 

(1712)  Marot  9 

(1729)  Kaukol  2340 

(1773)  Ranson  30 

Stockgriffe 

1703)  Bourdon  553 

1726)  Rogg  483 
(1727)  Baumgartner  484 

1730)  Meissonnier   16 
1738)   Cuvillies   19 
(1745)   Röscher   121 
1750)  Engelbrecht  654 
1760)  Mondon  560 
1762)  Pouget  563 
1765)  Maria  564 
1765)  Lucotte  702 
1771)  Moreau  566 

Lalonde  35 

Fay  567 

Hauer  36 

Vredeman8ii.8i2 


(1642) 
■1685) 
1690) 

(17 15) 

(1724 

(1738 

('745) 

(1750) 

(1754) 

(1757) 

(1760) 

(1768) 

(1769) 

1773 

1775 


Passe  814 
Jndau  68 
Unselt  69 
Drentwett  635.  636 
Schübler   12 
Rumpp  827 
Röscher  834 
Habermann  836 
Chippendale  839 
Neufforge   12 18, 

Bd.  4 
Ince  840 
Delafosse  25.  26 
Roubo   844 
Ranson  30 
Boucher  31 


Aldegrever 

'1775^  Liard  845 
1780)  Lalonde  35 
(1781)  Hauer  36.  37 
^1782)  Albertolii  38 
(1785)  Heissig  40 

(1789)  Heppelwhite  854 

(1790)  Fietta  856 
(1793)  Sheraton   855 
(1802)  Meubles  S58 

Stuhlbezüge 

(1773)   Ranson  28 

Suppenschüsseln 

(1730)   Meissonnier   16 
(1750J  Eisler  652 
(1770)  Habermann  661 
(1777)  Pergolesi  365 


472 


Sachregister:    Tabakdoseii  —    Thüren 


1782)  Albertolli   38 
1785)  Vinsac  713 
vergl.   Schüsseln 


Tabakdosen  siehe  Dosen 

Tabakpfeifen 

(171S)  Wiedel  92 
(1750)  Engelbrecht  654 
Tabernakel 

("1550)  Ducerceau  672 
f  1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  2 
(1745)  Habermann   1543 
vergl.  Altäre 

Täfelungen 

(1680)  Cottart  1713 
(1700)  Dessins  7,  Bd.  i 
(1700)  Architecture  8 
(1710)  Charpentier  1734 
(1712)  Marot  9 
(1730)  Pineau   1739 
(1738I   Rumpp  827 
(1745)   Habermann   m 
(1769)  Roubo  844 
(1775)   Boucher  31 
(1788)  Book  853 

vergl.  Wanddekora- 
tionen 

Tafelaufsätze 

(1563)  Boyvin  680 

(1642)  Scoppa  726 

(1714)  Giardini  731 

[1730)  Meissonnier  16 

[1748)  Germain  692 

(1750)  Baur  650 

(1750!  Engelbrecht  654 

n768l  Gilliers  705 

(1785)  Vinsac  713 

Tafelgerät 

(1780)  Lalonde  35 

vergl.  Pfefferljüchscn, 
Plats  de  mcnage, 
Salzfässer,  Zucker- 
dose n 

Tageszeiten 

(1698)  Ilarrewyn   1828 

(1740)  GÖz   106 

(1745)  Nilson   112 
Rösch   119 
Haid    120 
Stockmann   122 
Klauber  131 
Ripa   123 

(1791)  Gravelot  2625 
Tapezierarbeiten 

(171 ij  Decker   1036 


(1712)   Marot  9 
(1749)  Narrazione  2149 
(1793)  Sheraton   855 
1800)  Unbekannt  857 
1802)  Meubles  858 
Taschenuhren 

(1545)   Unbekannt  490 
1592)   Kamyn   421 
1601)  Heeck  588 
161 1)  Le  Blon  593 
1614)  Jacquard  512 
1614)  Hurtu  514 
Rivard  532 
Lefebure  533 
Hafner  461 
Schmidt  462 
Stapf  463 
Hendericks  600 
Vauquer  538 
Noblin  540 
Durant  545 
Gribelin  546 
(1702)  Bourguet  551 
1703I  Bourdon  553 
1709)  Briceau  555 
Decker  481 
Ciampoli   570 
Marot  9 
Meissonnier   16 
1750)  Engelbrecht  654 
1760)  Abreibungen   488 
1770)  Van  der  Cruycen 

565 
Taufbecken 

(1550)  Ducerceau  672 
(1702)  Rossi   1313 
(1724)  Schübler  12 
(1781)  Hauer  36 
Teller  siehe  Schüsseln 

Temperamente 

1611)   Flindt   1786 
1730)  Bergmüller   loi 
1745)  Haid   120 
1750J  Ripa   123 
1791)  Gravelot  2625 

Terrinen     siehe     Suppen- 
schüsseln 

Theater 

(1723)  Bibiena  1736 
('735)  Recueil  2140 
(1738)  Cuvilli6s  21 
1744)  Penther   1076 
1749)  Narrazione  2149 
1752)  Blondeli207,Bd.2 
1757)  Neufforge   1218, 
Bd.  3  u.  4 


(1710) 

(1711^ 
(1712I 

fi73o) 


(1760)  De  la  Guepiere 

1221 

(1763)  Dumont  i223,Bd.3 

1768)  Afbeelding  2031 

1770)  Roland  le  Virloys 

1235,  Bd.  3 

(1771)  Capponi    1328 

(1776)  Palladio   1329 

(1777)  Roubo   1242 
(1780)  Morelli   1331 

1782)  Louis   1247 

1792)  Piranesi  42,  Bd.  19 

(1792)  Morelli    1333 

Theaterdekorationen   siehe   s. 

258 — 271,  ausserdem: 
^1572)  Vitruv  958 
(1625)  Saracinelli  2101 
(1640)  Furttenbach  864 
(1667)  Sbarra  2114 
1674)  Minato  2120 
1690)  Totis  2127 
1690)  Aureli  2128 
1693)  Camillo  2130 
1712)  Marot  9 
1730)  Meissonnier   16 
1738)   Cuvillies  21.  22 
1749]   Narrazione  2149 
1792)  Piranesi  42,  Bd.  8. 

Theekannen 

1721I  Hciglen  641 
1750)  Baur  650 
1750)  Eisler  652 
1770)  Habermann  661 
Thürbekrönungen  siehe Dekrö- 

nungen,  Sopraporten 

Thüren  siehe  S.  224 — 426,  ausser- 
dem: 
(1520)  Raffael  1675 
(1537)  Serlio  1252 
(1550)  Ducerceau  801 
(1559)   Ducerceau   1124 
(1593)-  Dietterlin   1005. 

1006 
1596)  Eck  806 

1599)  Ebelmann  S09.  810 

1600)  Krammer   1008 
1609)  Meyer  loio 
1620)  Unbekannt   1393 
1653)  Kasemann   1017 

(1666)  Erasmus  60.   1019 
(167s)  Blondel   1167 

S1690)  Unselt  69 
1693)  Pozzo   1667 
1700)  Dessins   7,   Bd.   i 
(1700)  Architecture  8 
(1702)  Rossi  1313 


Sachregister:   Thi'irgriffe  —    Triumphbogen 


473 


(1703)  Leblond  819 
(1705)  Martinius  1314 
(1710)  Berain   1731 
(1721)  Ruggieri   1319 
^1725)  Oppenort  15 
(1725J  Laine  232 
(1727)  Blondel  1737 
fi738)  Cuvillies   19 
fi743)  Briseux   1203 
(1745J  Nilson  112 
Utas)  Wachsmuth   117 
(1753)  Wood  991 
(1753)  Hoppenhaupt  1753 
(1757)  Neufforge  1218, 
Bd.  3,  4,  6 

(1767)  Vignola  1231 

(1768)  Delafosse  24 

(1769)  Roubo  844 
fi77i)  Blondel  1236,  Bd. 9 
[1771)  Visentini   1327 
(1775)  Boucher  31 
fi78i)  Hauer  36 
(1782)  Albertolli  38 

vergl.  Portale 

Thürgriffe 

(1780)  Lalonde  35 

Thürklopfer 

(1550)  Ducerceau  740 
fi625)  Jousse  747 
fi666j   Pierretz  751 
(1670)  Le  Pautre  751 
('1670)  Poilly  751 
mio)  Oelcker  756 
(1780)  Lalonde  35 
Tintenfässer    siehe     Schreib- 
zeug 

Tische 

(1550")  Ducerceau  801 
(1570)  Vredeman  803 
(1630)  Vredeman8ii.8i2 
(1642)  Passe  814 
(1685)  Indau  68 
(1690)  Unselt  69 
(1700)  Dessins    7,   Bd.  i 
(1700)  Le  Pautre  816 
(1700)  Boulle  817 
^1703!  Biller  74 
(1712I  Marot  9 

(1714)  Giardini  731 

(1715)  Drentwett  635.636. 

637 
Toro  821 
Charpentier    1734 
Schübler   12 
Laine  232 
Roumier  822 


Meissonnier   16 
Pineau  823 
Cuvillies   19 
Schübler  826 
Rumpp  827 
Rudolph  829 
Craaz  832 
Huquier  767 
Habermann  836 
Hoppenhaupt  837 
Lock  163 
Chippendale  839 
Neufforge   1218, 
Bd.  4 


Aus:    Woeiriot,    Degen- 
griffe  [494]. 

(1760)  Ince  840 
(1767)  Vignole   1231 
(1769)  Roubo  844 
(1775)  Boucher  31 
(1780)  Lalonde  35 
1788)  Book  853 
1802)  Meubles  858 
vergl.     Schreibtische, 
Toilettentische 
Tischgerät    siehe    Tafelgerät 

Tischgiocicen 

(1750)  Eisler  652 
Tischplatten 

1710)  Decker  78 
1715)  Unbekannt  820 

Toilettentische 

(1724)  Schübler   12 


(1754)  Chippendale     839 
(1780)  Lalonde  35 

(1788)  Book  853 

(1789)  Heppelwhite     854 
1793)  Sheraton  855 
1802)  Meubles  858 

Trauerfeiern  siehe  S.  330—339 
Treppen 

1570)  Palladio   1277 
1664)  Bosse  1160 
1668]  Guarini    1305 
1680)  Danckerts  1348 
(1682)   Dieussart  1023 
(1721)  Ruggieri  1319,  Bd. 

I,  4 
1731)  Schübler  1062 
1737J  De  la  Joue  243 
(1737)  Frezier   1202 
(1757)  Neufforge   1218, 

Bd.  4 
(1763)  Van  der  Horst  1360 
(1769)  Roubo   844 
Treppenhäuser 

(1670)  Le  Brun  1707 
(1690)  Dahlberg  1361 
(1712)  Marot  9 
1728)  Kleiner  1055.  1060 

1756)  Ware   iioi 
(1780)  Chalgrin  1244 

Tritonen 

(15 15)  Raffael   1679 
(1563)  Boyvin   184 
(1608)  Maglioli   1788 
(1640)  Guerineau   i8u 
(1645)   Philippon    191 
(1650')   Dorigny    1814 
(1650)  Heince   1815 
(1685I  Le  Brun  1479 
1687)  Bizot   1923 
1745)  Boucher   14S4 
(1746)  Saly  691 
Triumphbögen 

(1540)  Serlio   1256 
(1549)  Ducerceau   11 13. 

U2I.   1125 
(1566)  Gemalt   1004 
(1682]  Blaeu  130S,  Bd.  i 
(1690I  Bellori  98S 
(1690)  Dahlberg   1361 

(1711)  Decker   1036 

(17 12)  Marot  9 

(1713)  Scamozzi   1289 
(1752)  Blondel  1207,  Bd.  2 

1753)  Here,   1211,  Bd.  i 

1757)  Neufforge   1218, 
Bd.  I 


474 


Sachregister:    Trophäen  —    Vasen 


(1763I 
(1766J 
(1792) 

Trophäen 


1480) 
1541) 
1543) 
1560^ 

1570) 
1572) 
1636 

1645 
1651) 

1655 

1670) 

16S0) 

1704) 

1714) 

17 14 

1715 

1719 

1720 

1725 

1735) 

173s 

1735 

1736) 

1736) 

1740 

1740 

1743, 

1743 

1745 

1750. 

1757 

1758 

1768' 

1769 

1770) 

1773) 

1773) 

1775' 

1775 

1778) 

1778' 

1780 

1781; 

17S2 

1792 


Tugenden 

(1579) 
(1591) 
(1594) 
( 1 600 ) 


Dumonti223,Bd.2 
Contant   1230 
Piranesi    42,    Bd. 
8  u.    17 

Mantegna   1674 
Vico  324 
Caravaggio  325 
Ducerceau   175 
Delaune   1776 
Vredeman  385 
Mitelli  350 
Philippon   191 
Errard   197 
Quellinus   1899 
Le  Pautre  3,  Bd.  3 
LeBrun  1707.  170S 
Bartoli  1906 
Decker  81 
Le  Pautre  1193 
Toro  219 
Architecture   1355 
Watteau  226 
Oppenort  15 
Roumier  228 
Dumont  234™ 
Charpentier  235 
Boucher  238 
De  la  Joue  250 
Rudolph  109 
Unbekannt  252 
Schwartz   no 
Peyrotte  254 
Rösch   119 
Demarteau  260 
Huet  278 
Pillement  279 
Delafosse  24.  26 
Vivares  288 
Ranson  290 
Ranson  28.  29 
Panseron  1239 
Grossmann   154 
Delafosse  297 
Huet  33 
Riedel  155.  156 
Lalonde  35 
Hauer  36 
AlbertoUi  38 
Piranesi  42,  Bd.  8 
u.   14 

Amman  2583 
Catani  2190 
Bruyn  585 
Galle  2594 


Janssen  1803 
Küsel  2206 
Templum  2615 
Bergmüller   1741 
Stör   1837 
Göz   105.   106 
Barbiani  2242 
Ripa  123 
La  Rue  707 
Gravelot  2625 

u 

Uhren     siehe     Sonnenuhren, 
Standuhren,       Taschen- 
uhren,    Wanduhren 
Uhrschliissel 

17 10)  Decker  481 
1712')  Marot  9 
(1750)  Engelbrecht  654 
Umrahmungen 

(1544)  Unbekannt  165 
(1557)  Vredeman  376 
(1563)  Boyvin  182 

(1568)  Jamnitzer  1650 

(1569)  Perret  2491 
1569)  Imagines  2579 

Ortelius  386 
Custodis  47 
Tempesta  333 
Hondius  2494 
EhrenGedechtnus 
2196 
(1655)  Picart  2609 
1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  3 
Le  Brun  948 
Decker  81 
Eysler  86 
Gillot  224 
Watteau  225 
1722)  Sacre  2059 
1725)  Oppenort  229 
1736)  Boucher  238.  239. 
240 
De  la  Joue  243 
Cuvilliös  19 
Göz  106 
Habermann  in 
(1745)  Wilson   112.   114 
(1745I  Petes  2145 
(1747)  Fete  2146 
(1753)  Herö   121 1 
(1753)  Picart  2619 
(1755)  Vignola  1216 
(1757)  Francois  2620 
(1767)  Vignole   1231 


(1679) 
fi7i4) 
.1715) 
(1720) 
[1720) 


1737) 
1738) 
1740) 
1745) 


Urnen 

(1574) 
(1697 
1728 
1760 
1770 
1771 
1779 

1779) 
1781) 
1790 
1792 


Vasen 

( 


1530) 

1540) 

1542) 

1543) 

1545) 

1550) 

1560 

1570 

1640 

1645 

1650 

1650 

1657 

1657 

1670 

1672 

1676 

1690 

1700) 

1704 

1711 

1712 

1713 

17 14 

1715 

1715) 

1724) 

1725) 

1725) 

1728) 

1730 

1730 

1734 

1737 

1737 

1738) 

1740 

1743 

•745) 


Fendt  1492 
Bartoü  989 
Gibbs  1092 
Vien  695 
Barbault  994 
Recueil  294 
Nabholz  662 
Riedel  663 
Hauer  36 
Fietta  666 
Piranesi  42,  Bd. 
12  u.  13 

V 

Veneziano  718 
Caravaggio  720 
Udine  721 
Vico  722 
Serlio   1254 
Ducerceau  673 
Visscher  736 
CoIIaert  1937. 1938 
Bella  725 
Philippon   191 
Errard  197 
Marot  682 
Stella  199 
Damery  683 
Le  Pautre  3,  Bd.  3 
Versailles   1163 
Charmeton  685 
Berain  6 
Dessins  7,  Bd.  i 
Schynvoet  1581 
Ciampoli  570 
Marot  9.   IG 
Rossi  730 
Giardini  731 
Drentwett  635 
Toro  686 
Schübler  12 
Oppenort   13 
Danreiter  1595 
Gibbs   1092 
Schübler  645 
Blondel  688 
Coradini  732 
De  la  Joue  245 
Blondel   1201 
Cuvillies  21.  22 
Bouchardon  689 
Briseux   1203 
Rudolph  647 


Sachregister:    Vignetten  —    Wandbilder 


475 


(1803) 
(1807) 

Vignetten 

dem: 

(iSSo) 

(1651) 

(1679) 

(1690) 

(1700) 

(1702) 

(1727) 

(1728) 

(1732) 

(1745) 

('749 

(1752 

(1752 

(175s 

(1755) 

(1756) 

(1760) 

(1760) 


I  Hildt  648 
Pier  651 
Saly  691 
Eisen  23 
Pierre  693 
Eichel  655 
Habermann  657 
Falbe  659 
Le  Lorrain  693 
Vignole   1209 
Neufforge   1218, 

Bd.  3 
Beauvais  694 
Jacques  696 
Percenet  697 
Dumont   1223, 

Bd.  3 
Petitor  699 
Delafosse  24 
Wiedewelt  191 3 
Wilson  112 
Fontanieu  706 
Le  Geay  1757 
Recueil  294 
La  Rue  707 
Panseron  1239 
Cauvet  299 
Pergolesi  365 
Riedel  155 
Hauer  664 
Duplessis  708 
Ranson   711 
Piranesi   42,    Bd. 

12—13 
Normand  314 
Hope  859 

siehe  S.   381,  ausser- 

Ducerceau  174 
Errard   197 
Le  Brun  948 
Berain  6 
Leclerc  213 
Medailles   1927 
Medailles  1928 
Hoet  2618 
Numismata   1930 
Gando  2553 
Eisen  23 
Briseux  1208 
Vignole   1209 
Vignole  1215 
Jombert   1892 
Vanvitelli   1324 
Recueil  280.  281 
Berthault  284 


Watelet  2621 
Bachelier  286 
Vignole   1231 
Dorat  2623 
Descrizione  2152 
Bodoni  2558 
Gille  2559 
Gille  2560 
Meil   158 
De  la  Chau  1935 
Saint-Non  998 
Moeglich   160 

Daviler  1182 


,1679) 

1698) 

fi7oo 

11705 

[1712 

^728 

1769 

,1785 
(1802) 
verg; 
Sc 

Wandarme 

fi55o) 


(1625) 


Echter  65.  66 
Passarini  358 
Architecture  8 
Gülich  2052 
Marot  9 
Schübler   1053 
Roubo  844 
Will  41 
Meubles  858 
.  Festwagen , 
hlitten 

Ducerceau  740 
Jousse  747 


(171 1)  Decker  1036 
(1750)   Daviler  1185 
vergl.Karniese.D  ecken 

w 

Waifen 

1550")  Solls  611 
1572)   Vredeman  385 
vergl.  Degen,  Dolche, 
Gewehre,    Gewehr- 
schlösser u.  s.  w. 

Wagen  siehe  S.  145—147,  ausser- 
dem: 

1568")  Besson  790 
1598]  Methodus   1654 
(1670)  Le  Pautre  3,  Bd.  3 
(1676)  Charmeton  203 


(1670) 
(1670 
(1685 

(1693) 
1710) 

1725) 
1740) 

1750' 
1750' 
1750) 
1767) 
^1780" 
(1780' 
Wandbilder 
515) 
1642J 

(1647) 


Haste  751 
Poilly  751 
Gautier  753 
Tijou  754 
Weigel  757 
Schmittner  763 
Förster  766 
Birckenfeld  771 
Baumann  772 
Kessel  774 
Lamour  777 
Grossmann  783 
Hauer  36.  784 

Raffael   1678 
Tetius   1299 
Barriere   1565 


476 


Sachregister:    Wandhntnnen  —  Zaumzeug 


(1670)  LeBrun  1701. 1706. 

1707.  1708 
1700)  Coypel  1747 
1740)  Holzer  1748 
1756J  Pitture  1754 
1781)  Saint-Non  998 
vcrgl.    Wandch^korati 


Wandbrunnen 

(1570)  Vredeman  803 

(1599)  Scalzi    1469 

(1630)  Vredeman  812 

(1711)  Pöppelmann  1058 

(1712)  Marot  9 
(1725)  Oppenort  15 

(1729)  Switzer  1482 
(1738)  Cuvillies   19 
(1738I  Rumpp  827 
(17S1)  Hauer  36.  37 

Wanddekorationen 

(1544")  Unbekannt  165 
(1580^  Carracci  1690 
(1670)  Le  Pautre  3,  Bd. 

I    u.   2 
(1685")  Le  Brun   1174 
(1690)  Berain  6 
(1700^  Dessins   7,   Bd.   i 
(1700)  Architecture  8 
^1700)  Bibiena  1723 
[1710^  Poilly  1730 
(1710)   Berain   1731 
(1711')  Decker  1036 
^1712!  Marot  9 

(1719)  Architecture  1355 

(1720)  Gillot  221.  222 
(1720)  Watteau  225 
(1725)  Oppenort  15 
(1727)  Blondel   1737 
^1727)  Le  Roux   1738 

(1730)  Meissonnier  16 
(1730)  Pineau  1739 

Mansart  1743 
Kleiner   1060 
Ware  1094 
Blondel  1201 
Cuvillies  18.   19 
Bibiena  1746 
Briseux  1203 
Boffrand   1204 
Thurah   1362 
Rosis  362.  363 
Narrazione  2149 
Daviler  1185 
Briseux  1208 
Hoppenhaupt  1753 
(1756)  Ware   1102 


(1766 
(1771 


1777 
1785 


(1827) 


(1757)  Neufforge  1218, 
Bd.  I,  2,  4,  6 
Desprez  1229 
Blondel  1236,  Bd. 9 
1773)  Ranson  27,  29 
1775)  Boucher  32 
Pergolesi  365 
Arabesques  303 
1790)  Lavallee-Poussin 

307 
Basoli   1768 
vergl.  li  o  c  h  f  ü  11  u  11  g  0 11 , 
Säle,      Wandbilder 
u.  a. 

Wandleuchter 

(1690)  Berain  6 
(1690)  Heckenauer7o.633 
(1696)  Bodenehr  72 
(1700)  Boulle  817 
(1714I  Giardini  731 
(1715)  Drentwett  635.  637 
(1730)  Pineau  687 
(1745)  Pier  651 
(1751)  Germain  269 
(1754I  Chippendale     839 
(1760)  Ince  840 
(1765)  Forty   700 
(1768)  Delafosse  24 
(1775)  Boucher  31 
1782)  Albertolli  38 
1789)  Heppel white     854 

Wandteppiche  siehe  S.  156— 158, 

ausserdem: 
(1670)  Le  Brun   1707 
(1690)  Berain  6 
(1720)   Gillot  221 
(1725)  Oppenort  229 
(1725)  Caylus  231 

Wanduhren 

(1700)  Boulle  817 

(1725)  Oppenort  14.   15 

(1730)  Meissonnier   16 

(1740)  Cornille  S28 

(1745)  Nilson  112 

(1745)  Röscher  834 

1754)  Chippendale     839 

1765)  Forty  700 

1768)  Delafosse  24 

1779^  Riedel  848 

1780)  Lalonde  35 

Wappen 

^1518)  Dürer  2565 

fi52o)  Hopfer   i 

(1537)  Serlio   1252 

(1558)  Doentinchem  2185 

(1584)  Goltzius  2189 


(1712) 
1725) 
1740) 

(1771) 


(15S5)  Zehendtner  2041 

1592)  Custodis  47 

1593)  Dicttcrlin  1005 
(1626)  EhrenGedechtnus 

2196 
Fürst  899 
Mavelot  2532 
Bedeschini  357 
Reyher  1500 
Paritius  2540 
Ramhoffsky    2069 
Nilson   114 
Descrizione    2152 

Wasserspeier 

1645)  Philippon   191 
725)  Oppenort  15 

Webemuster 

(1670)  Ducerceau  204 
Marot  9 
Lumscher  902 
Frickinger  904 
Kirschbaum    912. 
913 
Wehrgehänge 

(1555)  Woeiriot  494 
Weihrauchfässer  siehe  Rauch- 

fä  sser 

Weihwasserbeci^en 

670)  Le  Pautre  3,  Bd.  2 
1714)  Giardini  731 

(1729)  Gutwein  644 
(1748)  Germain  692 

Weinkühier 

(1730)  Meissonnier   16 
(1748)  Germain  692 

Wiegen 

(1698)  Passarini  358 
(1738)  Rumpp  827 
(1810)  Prud'hon  860 
Wissenschaften 

(1561)   Delaune  495 
1579)  Amman  2584 
1690)  Cabinet  1716 
(1745)  Haid   120 
(1745)  De   la  Joue    1749 
(1750)  Ripa  123 
(1765)  Marillier  287 
(1791)  Gravelot  2625 


Zaumzeug 

(15 10)  Trcitzsaurwein 

2564 
^1584)  Seutter  862 
(1623)  Francquart  2195 


Sachregister:  Zeich enschule}t 


Zuckerdosen 


477 


(1750)  Baudouin  874 
^1764)  Tramullas  2151 
(1800)  Unbekannt  885 

Zeichenschulen  sielieS.285— 287 

Ziervasen  siehe  Vasen 


Zimmerausstattung 

1560)  Vredeman   133S 
1712)  Marot  9 
1724J  Schübler  12 
1768)  Afbeelding  2031 
vergl.   Wanddekora- 


tion,  Decken,    Mö- 
bel u.  a. 

Zuckerdosen 

(1750)  Eisler  652 
(1750)  Engelbrecht  654 
(1765)  Lucotte  702 


Aus:  Hoet,   Taferelen  [2618]. 


Aus:  Lüning,   Friese  [416]. 


Verzeichnis  der  Abbildungen 


in  historischer  Reihenfolge. 


Seite 

Schongauer,  Zweig  mit  Hopfenranke  .  298 
Israel  von  Meckenem,  Rund  mit  Lie- 
bespaar      382 

Zoan  Andrea,  Hochfüllung.     .     .     .  400 
Illustration  aus  Colonna,  Hypneroto- 

machia 375 

Raffael,  Deckenfries 271 

Italienische  Grotteske  aus  Lasinio     .  63 

Quentell,  Stickmuster 149 

Aldegrever,  Dolchscheide     ....  408 

Füllungen    VIII,  450,  471,  475 

Meister  mit  den  Pferdeköpfen,  Hoch- 
füllung       424 

H.  S.  Beham,  Querfüllungen  .     17  u.   120 

Pokal  .... 


Meister  I  B,  Dolchscheide  .     . 
Lucas  van  Leyden,  Querfüllung 
Dirk  van  Star,  Zierarchitektur 
Meister  G  I,  Querfüllung    . 

Grotteske    .     . 

Meister  I  W,  Querfüllung   . 
Holbein,  Scheidenbeschlag  . 
Brosamer,  Pokal     .... 
Flötner,  Maureskenfriese 
Egenolff,    Stickmusterfriese 
Unbekannt,  Stickmuster 
Neff,  Schreibvorlage    . 
Solls,  Anhänger      .     . 

Pokale      .     .     . 


392 

453 

68 

293 
100 
465 
242 

74 

416 

164  u.  385 

148  u.  469 

.   .   158 

•  •     345 
72  u.   86 

432  u.  457 

•  •        71 


Bos,  Grotteske  .     .     . 

BekrÖnung    einer    Ehrenpforte    aus: 

Ordre  (entrde  de  Henri  II)     .     .  299 

Bonasone,  Schrifttafel 202 

Serlio,  Portal 205 

Meister  von  1551,  Pokal       ....  107 

Doppelschale    .     .  124 

Ducerceau,  Kartusche 36 

Grottesken     ...      37  u.  39 

P>andwerk 41 

Anhänger 98 


Kanne .     .     . 
Schrank    . 
Triumphbogen 
Gesims 
Kaminaufsatz 


Woeiriot,  Degengriff 

■ Scheidenspitze      .     .     .     . 

Boyvin,  Ringe 

Triumphbogen  aus:  Gemalt  mancher- 

ley  gebeüwen 

Hornick,  Anhänger 

Joh.  Vredeman,  Fenstergiebel  .     .     . 
Delaune,  Hochfüllung 

Allegorie  in  Rund     .     . 

Festaufbau   aus:    Recueil    (entree  de 

Charles  IX) 

Amman,  Wappen 

Vignette  der  deutschen  Renaissance  . 

Wechter,  Humpen 

Meister  I.  S.,  Schalenboden.     .     . 

CoUaert,  Anhänger 

de  Ery,  Friesornament 

Schnallen 

Mignot,  Anhänger        ....       76 

Flindt,   Pokale 

Dietterlin,   Konsol 

Eck,  Zwickelfüllungen 

Carracci,  Thürbekrönung      .     .     .     . 
Alberti,  Dekorative  Figur     .     .     .     . 

Lüning,  Fries 

Bang,  Rankenfries 

Birckenhultz,  Anhänger 

kleine  Hochfüllung  . 

Sibmacher,  Stickmuster 

Van  den  Velde,  Schreibvorlage     .     . 

Roelands,  Initiale 

Hurtu,  Schwarzornamente    .     .     .     . 

Parasole,  Spitzenmuster 

Bretschneider,  Stickmuster    .     .     .     . 

Fries 


Seite 
117 
135 
1S3 
221 
227 
89 

473 
91 

165 

290 

216 

90 

275 

301 

377 

231 

109 

III 

103 

73 

75 

u.  77 

"3 

167 

"34 
258 
277 
478 
340 
81 

83 
151 
365 
3Ö3 

93 
157 
152 


Verzeichnis  der  Abbildungen 


479 


Radi,  Epitaph 

Francini,  PortalbekrÖnung  .... 
Paul  Vredeman,  Schrank  .... 
Janssen,  Oval  mit  Bandwerk     . 

Kilian,  Schweifgrotteske 

Rubens,  Ehrenpforte    ...... 

Bella,  Kartusche 

Mitelli,  Kartusche 

Antonozzi,  Schreiberzüge      .... 

Petre,  Schreibvorlage 

Quellinus,  Meduse  ........ 

Poilly,   Thürklopfer 

Jean  Marot,  Gitter 

Querschnitt  der  Sorbon- 
ne-Kirche      .... 

Cotelle,  Deckenhälfte 

Boyceau,    Gartenbeetmuster      .  243  u. 
Le  Brun,  Pavillon  von  Marly  .     .     . 

Brunnen       ....  232  u. 

Voutendekoration  .... 

Le  Pautre,   Querfüllung 

Gartenanlage      .... 

Senault,  Vignette 

Vingboons,  Fassade 

Cochin,  Blumen 

Monnoyer,  Blumen 

Echter,  Bildrahmen 

Lafage,  Figurenfries 

Kopfleiste  aus  Sandford,    Coronation 

of  James  II 

Morisson,  Juwelierarbeiten  .... 
Berain,  Grotteske  Wandfüllung     .     . 

Gitter 

Pozzo,  Perspektivisches  Deckenstück  . 
Parsons,  Monogramme     .     .     .  369  u. 
Römische     Wanddekorationen  aus 

Rossi 209  u. 

Drentwett,  Becken 

Daniel  Marot,  Deckenhälfte  .... 

Uhrdeckel       .... 

Innendekoration      mit 

Kamin 

Gartenanlage  .... 

Briceau,  Schwarzornament    .... 

Ferd.  Bibiena,  Gebälk 

Gius.  Bibiena,  Kirchendei<;oration  .     . 

Katafalk 

Schynvoet,  Baumkübel 

Toro,  Grotteske  BekrÖnung 

Wandkonsol 


Ciampoli,  Bischofsmützen     .     .     . 
Giardini,  Kirchenampel     .... 

Decker,  Umrahmung 

Wanddekoration  mit  Thür 

Eysler,  Bandwerk 

Schlussleiste  aus  Hoet,  Taferelen  . 


207 

224 

137 

loS 

19 

30s 

65 

67 

359 

357 

289 

131 

125 

185 
261 
245 
187 

235 
265 
I 
249 
354 
219 

294 

297 

21 

272 

308 

85 

3 

127 

254 
371 

2I'5 

106 


229 

253 

87 

213 

329 

333 

257 

43 

59 

99 

123 

25 
169 

27 
477 


Schübler,  Fenster 237 

Oppenort,  Wappenkartusche      ...  7 

Moucheron,  Landschaft 279 

Gillot,   Grottesken 45 

Bacchusfest 283 

Umrahmung  aus:  Sacre  de  Louis  XV  .  313 

Kleiner,  Schloss  Belvedere  zu  Wien  .  173 

Fordrin,  Gitter 129 

Pineau,  Stickerei 155 

Meissonnier,  Wanddekoration    ...  8 
Boucher  der  Aeltere,    Umrahmung  .  49 
De  la   Joue,     Rund    mit     Phantasie- 
Architektur    51 

Cuvillies,  Wanddekoration  mit  Ofen  .  11 

Grundriss 191 

Blondel,  Giebel 180  u.  288 

Leuchtertisch 193 

Gando,  Typographische   Kopfleiste     .  373 

Kopfleiste  aus:  Fetes  de  Paris       .     .  315 

Bickham,  Schreibvorlage 352 

Rosis,  Wanddekoration 60 

Saly,  Ziervase      .     .     .     .     .     .     .     .  119 

Germain,  Toillettekasten  .     .     .     .     .  115 

Gefässe 121 

Here,  Säulengalerie 321 

Briseux,  ThürbekrÖnung 197 

Gabriel,  Baldachin 325 

Festwagen  aus:  Fete  de  Paris  .     .     .  317 

Randleiste  aus:   Medailles  de  LouisXV  291 
Habermann,  Muschelwerkdetails      .  28  u.  29 

Altaraufsatz 239 

Hoppenhaupt,  Standuhr 139 

Wagen 147 

Sarg 236 

Wanddekoration      .     .  267 

Nilson,   Muschelwerkfüllung  ....  33 

Chippendale,  Stühle     ....   140  u.  177 

Laterne 179 

Lamour,  Wandarm 132 

Wood,  Säulenhalle 159 

Moreau,  Büchse 97 

Pillement,  Hochfüllung 53 

Eisen,  Grabdenkmal 337 

Cochin,  Trauervignette 330 

Neufforge,  Postament 201 

326 

12 

141 

13 
368 


Desprez,  Altarbekrönung 
Delafosse,  Leuchter 
Sofa    . 


Ranson,   Muster  für  einen  Stuhlsitz 
Palomares,  Schreibvorlage     .     .     . 

Cauvet,   Hochfüllung 57 

Lalonde,  Zuckerdose 16 

Boucher  der  Jüngere,  Kommode   .     .  143 

Huet,  Fries 285 

Sheraton,  Stühle 144 

Unbekannt,  Schiffschnabel      ....  146 


48o 

Nachtrag 

32"".  Salembier.  Gesamtwerk,  Serie  von  8  Heften  zu  je  6  Bl:  A  Paris  chez 
[Le   Pere    et  — ,   la  Veuve]  Avaulez.  PI.  ca.  240:380    bezw.   180:240.     Stecher: 

Juillet.     Vergl.  Guilmard  S.  246.     Daraus  vorhanden: 

11^  Cahier  D'Oinements  Et  Frises  Dedfincs  par   |    beaux  ...  Nr.  19—24.  —  V  .      Cahier   De   Caitels  Tro- 
S.il.'imbier  etGraves  par  Juillet  6111777  ...  Nr. 7 — '2. —    |    phees    Gueridons  ...    Nr.  25 — 30.  —  VIII.    Cahier    De 
in.  CahierD'Ornements  Et  Frises  . . .  Nr.  13 — 17. —       Tables  Feux  Et  Ornemets  . . .  1778...  Nr.  43—48. 
IV^'  Cahier   De   Vases  Boettes   De  Pendules  Tom-   | 

Ziervasen.     Grabmdler.     Tische.     Sockel.     Ka»iiiiböcke.     Leuchter.     Rahmen. 

42"".  Percier  et  Fontaine.  Recueil  De  Decorations  Interieures,  Comprenant,  Tout 
Ce  Qui  A  Rapport  A  L'Ameublement  ...  Compos^  Par  C.  Percier  Et  P.  F.  L.  Fon- 
taine, Execute  Sur  Leurs  Dessins.    A  Paris  ...  1812.    fol.  Titel,  43  S.,  72  Bl:  Nr.  i — 72. 

Wanddekorationen.    Plafonds.    Kamine.     Möl/el.     Sessel.     Stühle.    Betten.     Tische.     Schreibtische.     Zier- 
vasen.    Standuhren. 

205"'.  Le  ClerC.  32  Bl.  Sinnbilder  in  reichen  Umrahmungen,  aus:  Lebrun,  Tapis- 
series  du  Roy,  Paris   1679.    Spätere  Abdrücke.         PI.  ca.  200:175.  —   Umrahmungen. 

Kranze. 

222  stammt  aus  einer  Folge  mit  dem  Titel:  Berain  jn:etdel.  Mersonau  Fe  Parisis 
C.  P.  R.    Sold  by  J  NichoUs  In  ye  minories  near  Aldgate. 

276.  Dazu:  4  Bl.  Fächerblätter  mit  Ruinenlandschaften,  le  Prince  Inv[e].  A  Paris 
ches  la  V«  de  F.   Chereau...         PI.  ca.  295:270.  —  Fächer. 

368.     Statt  von  lies:  van. 

410"".  Beytier  (Jacob).  'Wapen  Bvechlein  Fecit  Jccobvs  Beytler  In  Ravenspvrg  ano 
1588.    Titel  u.  4  BL,  bez.  J  B       PI.  55:75.       Meyer,  K.-L.    Nr.  7—11. 

454.  H.  T.  ist  Henri  Toutin;  aus  derselben  Folge  wie  Nr.  526,  bei  welcher  zu  lesen 
ist  Nr.   I   statt  i.  Novembre. 

594"".  Le  Blon.  6  Bl. 'Wappen  grösseren  Formats,  vielleicht  für  Exlibris  bestimmt, 
Namen  u.  Spruchbänder  meist  weggeschnitten;  i  Bl.  bez:  Blonde  fec:  et  exe:  Ver- 
muthlich  Original  der  Folge:  Verscheyden  Wapen  Schilden  verciert  met  Helm  en 
Lof  Seer  dienstich  voor  Schilders...  Geinventeert  by  den  H.  Agent  van  Sweden 
Michiel  le  Blon.    Reynard  220. 

8  Bl.  Wappen  mit  leerer  Schrifttafel  unten  und  Spruchband  oben.  Stark  be- 
schnitten, teils  ausgeschnitten,  bez:  Le  Blon  [Blon,  Le  Blond,  Blondus]  fecit. 
Z.  ca.  87:61.     Reyn.  218,  219,  222. 

nieuw  Wapen  Boeck  twede  deel  Gedruckt  by  L  C.  Viffcher  1627.    6  Bl:  Nr.  i — 6, 

z.  T.  nach  der  vorigen  Folge.         PI.  ca.  80:60. 

6  Bl.  Wappen,  je  2 — 3  auf  einem  BL,  z.  T.  stark  beschnitten,  BL   i   bez.  mit 

Monogramm  M  B,   Nr.   i,  6.  —  Reyn.  217. 

7  einzelne  Bl.  Wappen,  verschieden  bez.  und  von  verschiedener  Grosse,  da- 
runter Reyn.  214,  216  u.   Nagler,  Monogr.  22. 

5  Bl.  Ovale  für  Uhrdeckel,  davon  4  Bl.  Wappen  mit  verschiedenen  Inschriften 

im  Rand  und  in  Kartuschen  unten.    Jahreszahlen  1619  und  1620.        PL  ca.  70:45. 

Berichtigungen:  S.  177  u.  180  Ueberschriften:  statt  2  lies  3;  statt  3  lies  4;  S.  399 
Cuvillics  der  Jüngere:  statt  1768  lies  1805;  S.  406  statt  Florini  lies  Florimi;  S.  426 
Michel-Angelo:  statt  1563  lies  1564;  S.  447  Vouet:  statt  1582 — 1641  lies   1590— 1649. 


Druck  von  August  Pries  in  Leipzig. 


1  '^t. 


r  \  X 


Mn-Mt^ 


m 

^^     /.  j|^ 

1 

BhI 

1 

^9J 

>»: 


,  ..^ 


/^rj 


V^^ 


^^ 


F^ 


I' 


UL 


qIP 

^ 

iH^^^^^IHk  ü 

^ 

^^/>  ^S^H^^^^B^^^^K^^P 

VmJ 

^fc    IK  A 

r  ■  \ 


^  / 


.V