Skip to main content

Full text of "D. Magni Ausonii ... opera omnia, ex ed. Bipontina cum notis et ..."

See other formats 


This is a digitai copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legai copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 

Marks, notations and other marginalia present in the originai volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 

Usage guidelines 

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we bave taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 

We also ask that you: 

+ Make non-commercial use of the file s We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 

+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 

+ Keep it legai Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legai. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is stili in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
any where in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 

About Google Book Search 

Google's mission is to organize the world's Information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 



at |http : //books . google . com/ 



V 



iTT'm^^ 



3 



^rtf;k II- 



L-_ <^. // 




2941 ^. 



'? 




'ed by Google 



> 



Digitized by 



Google 



Digitized by 



Google 



D. MAGNI AUSONII 

BURDIGALENSIS 
OPERA OMNIA. 



VOL. II. 



Digitized by 



Google 



Digitized by 



Google 



D. MAGNI AUSONII 

BURDIGALENSIS 
OPERA OMNIA 

EX EDITIONE BIPONTINA 

CUM NOnS GT INTERPRETATIONE 

IN USUM DELPHINI 

VARIIS LECTIONIBUS 

NOTIS VARIORUM 

RECEXSU EDITIONUM ET CODICUM 

■T 

INDICE LOCUPLETISSIMO 

ACCURATE RECENSITA. 



VOLUMEN SECUNDUAf. 



T 



LONDINI: 

CURANTE ET IMPRIMENTE A. J. VALPY, A. M. 
1823. 



Digitized by 



Google 




Digitized by 



Google 



EDYLLIA. 



45& 



X. AUSONII MOSELLA. 334 

Transieram celerem nebuloso lamine Navam, 
Addita miratas veteri nova moenia vico. 



TVvt^Mera» NmMmmfUum ìm6 ìhm imètfa, mimintìtm «mwì 



^^^^^«*^»i»^<»i»^ 



l Alu leguat f mm im » — 9 Pro «m alii tiiair».-.4 Mm. doo coaicet hibeat : 



NOT^ 



AfMrl/4] FInvìat hie Galli» ex 
OMMte Vogeto ortM haiid pròcol ab 
Ararìs footihiia per Mediomatrìces, 
Theodonia ▼Ulam, Aufoitam Trefe- 
ronin, «t Coafloentiam ia Rheania 
inflait. Huae, qaia Anf ottam Tre- 
▼eroram allait, Imperatonua et ip* 
aav sedeoi Valeatiaiaao et Oratiaao 
dilectam,laadaadani hoc Idyllio aos- 
cìpit Aaaoaiat, a limpitadiae aqa«, 
a facilitate aavigaadi» a piaclbaa qni* 
baa acatet, a rìpìa vite eonaitit, a viU 
lia et atrìis rìpaia atramqae deeoran- 
tibaa, ab aliis la ipaum decarrentibaa 
flamiaibaSy étc. 

* Maxiaiaai laadem, Jadioe 8yai« 
Biacbo»jare optiaio albi viadicavit 
Aasoaiua eo Canaiae, qnod adeo ex- 
caltam vel iavitasfatetar Jal. Scalig. 
lib. ▼!• Poet. cap. 6. at eo solo magai 
Poets aoaiea albi comparare pota* 
erlt Hoc ipaam ia Prttfàtioae libri 
tertii de Coacord. Catbol. Caaaaoa 
Cardlaalia admlreadam dicit» et Gro- 
aoTlas feativimimam, Coataiarlqae 
iagealo digaam pocaia, la «o aatem 
laadatar Moaellacx aqa» limpitadiae, 
ex naTigaadi facilitate, ex pitcibaa, 
ex villia et atriis qaibai atriaqae ripa 
decoratar, ex pralii, aliltqae rebat 
qaam plariaiis, qan flamiai mioaa 
recto qaam Poetn iagealo retalcrii. 
Qaa hoc EdylUoa mUto scrlpaerit 
PoeU, vide la Notis ad ver». 
4M. 

1 Twuiinm] Veaieas ab expedl- 



tioae Gratiaai ia Geraiaaos et 8ae- 
voa ad Lapodaaam profligatoa, aedi- 
baaqae aoii exactot, cajoa aab fiaem 
poematis hiijas memiait. la qaa ex* 
peditioae Bimalam cepime Tldetar 
Suevam virgaocalam, qaam celebra- 
vit veraibai. 

NéMé» kmùui] Sic legit Scaliger, 
aoa at la qaibaadam, Jktmme. Sca- 
ligero aateatlantur Barthlas et Fre- 
bcraa. * Neboloaam leaMa' eit dica 
aebaloiai, ccelam obacarom et aobi* 
lam. Sic Boater la Capidlae oraci 
aflMe a ^aoram per ripas oebaloao 
Iniiiiav jnareeot Fleti olim regom et 
'Dttaromm.aomiBa florea.' 

Natami FluTii^ boae dia Nuh 
Qeri|iaal f ocaat.^ Hic ortaa la Sylva 
EbtlrmpM diete, la Rbeaum ioflalt 
iafrà Mogaatiaoam ad Blagiam oppi* 
dam, abi poaa erat Navm Impoaltaa. 
Tacit. lib. IV. Hiitorlaram : * Tator 
Treverii oomitaatlboa, vitato Mogoa* 
tiaco, Biogiam coaceaait,fideaa loco, 
qaia poatem Nav» flaaiioii abrape* 
rat.' Atqac boc peate traaailsae Aa« 
aoaiam Navam facile Frehero aasea* 
tior. Ratio mox patebit. 

% VtUn aaea m i rala meo ; iBgaoaii 
Laftaa, 4rc.] Velerem baac vicam Ar* 
geatoratam eaas patat Scaliger, et 
pagaam, ia qaa «qaavit Latias qaoB« 
dam Oallia Caooas, lotelligit pagaam 
iilam Argeatorateaiem ia qaa Jolia* 
aai Cmaar Fraacoi, Salios, et Qaa- 
dos vicerat, et de qaa Sextas Aare* 



Digitized 



dby Google 



456 



AU80NII 



NOT£ 



lios in Jttiiano Cesare : * Ille in c«n- 
pÌB ArgentormteiHibos apod Gallìis 
COBI pavctf militi boa infinitas hoftìoB 
copias delevit. Stabaot acerri, ihob- 
tiam sioiilei : floebat cmor flumiBOB 
modo, captai rex oobilis Chooodo- 
marinsy finì omnct opUauUei : reddi- 
tos liaMa Romaiue pOMcanoniiy' Ste. 
Sed popoli liti Geimam eraat, noo 
Galli. Proindeqae male diceretar 
GaUia tane «qaasse Camias Latias ; 
cnm nolloa in ea pugna danmnm 
■ensiatety qnod totom in Geimanot 
erat eonvennm. Deinde vox * quon- 
dam ' liaod ita coaveniret tam recenti 
facto. Excemerant enim ab ea pug- 
na ad bone Antonii trauitom, qai 
▼ivente adboc Valentiniano contigit, 
anni yìx aeptemdecim, antoctodecim 
ad anmmnm. Deniqne ti Argento- 
rato profectns Treveromm Angnitam 
pctiisset Ansoniniy neqnaqnam ei 
fniiiet Nave trajicienda. Hoc enim 
iter et baa atatìonea Argenterete 
Treveroa praescrìbit Itineraribm An- 
tonini, et Tabnla Peotingeriana, 
quod Navam flnvinm non attingit: 
ArgentoratOy Tabemia, Ponte SaraTÌ, 
Deeempagoa, Doodecimum, Diuo- 
dnrom, Treveroa. Pratterea ^vici' 
nomea parom cooTonit Argentorato 
civitati jam tam claraa et inaigni. 
Marqnardna Freberna bomo Germa- 
nna, et MoacUas Nayaeqoe vicinna, 
loconunqne tote boc poemate cele- 
bratornm peritiaaimaa, in ania ad hoc 
Carmen Notia, ' veterem vicam/ cai 
nova mcenia addita miratna eat An- 
aonina, iotelligit Biogiam ipaum^Bm- 
geH Germania, ad Navam aitom, de 
qnoy et de ejaa ponte jam aapra: 
cajua quidem oppidi mcenia band ita 
pridem a Jnliano Caeaare inatanrata 
erant. Qnod totem ex Ammiano 
Marcellino probat. Verba Ammiani 
lib. XVIII. base annt : ' Ipae,' Jolianaa 
Caeaar, < anni tempore opportuno, ad 
expeditionem aodiqne milite convo- 



cato profrctua, id Inter poliaaima ma- 
tare doxit implendem, nt ante prs- 
lioram fervorcm civitatea multo ante 
exctaaa introiret, rcceptaaqne com- 
moniret : horrea qoin etiam exatrue* 
ret prò incenais, abi condi poaaet an- 
Mma, a Britanaia aiieta tnmaferri. 
Et atrumqae perlectnm est ape ooi- 
ninm dtioa : nam et horrea veloci 
opere anrrexerant, aKmcntonimqne 
in iiadem aatìaa condita ; et civitatea 
occnpat» aunt aepteoa, Caatra Her- 
cnlia, Quadriburgum, Triceaimae, Ni- 
veaio, Benna, Antennacom, et Biagie. 
Ubi bete quodam eventn etiam Fio- 
rentina prapiectua appamit aubito 
partem milttam ducena, et coaunea- 
tuom perferena copiam aofficientem 
uaibna longia. Poat b«c impetrata 
reatabat necesaitatam adigente arti- 
culo receptarom arbinm mcenia re- 
parari, unllo etiam tom iotertor* 
bante : idqne ciana indiciia apparet, 
ea tempeatate ntilitati public» metu 
Barharoa obediaae, noo rectoria ame- 
re. Romania regea, ex pactoaupe- 
riorìa anni, aBdificiia babilia multa 
aula mìaere carpentia; et auxiliarii 
milìtea aemper mania apementes htt> 
jusmodi ad ohaequendi aedulitatem 
Jaliani blanditiia deflexi, quinquage* 
nariaa, longioreaqne materiaa vexere 
cerviciboa ingravatl, et fabricandi 
minia teriia opem maximam contale- 
ront.' Habuit ergo Aaaoniua quaa 
miraretor (inquit idem Freberna,) 
Bingium uaqoe urbea receptaa, ipaom 
mcenìbua de novo mnnitum, illlaqne 
tam brevi temporia apatie excitatia, 
patientibua non modo Germania, aed 
materiem aoppeditantibua, et aoxill- 
arila ad opera tam promtia. Cladeé 
vero Illa GailiaB, quam Auaoniaa by- 
perboUce aeqniparat Cannenai, joxta 
eundem Freberum, noo alia eat ab 
illa qaam poat Vitellii caedem, impe- 
rio Veapaaiani nondam bene conati- 
tato, rerom novarum aoctoribaa Claa* 



Digitized by 



Google 



EDYLLIA. 



467 



.£qaavit Ladas nbi quondam Gallia Cannas, 
iDfletadqne jacait ìnopes saper arva caterva^. 

ioi veieri pppkb : M GaUia oHm pa$ta ut dadem aquakm eladi Rmtawnm apud 
Clama»: H «6t eohorteé ditiituia tupremi» cfflciU et indefleta siraia smU ntper 



NOT« 



licOySabioo, et Tutore, palun defi- 
ciena plenqne Gallia Celtica et Bel- 
glea, conjoaetit nbi Oermanis, co- 
rumqoe dace Cifili, Romanls legioni- 
bm aliqaot cnais, ant ad se tradacti», 
occQpAtitqoe pneBldiis, cam ìd inm* 
mo diBcrimlne rei Romana potila 
esaet, saperreniente Sextilio Felice, 
eo ipso loco, qoo Nafam Aosoniiu 
iraaÙTtt, nempe apnd Bingium, Gal- 
lia paiM est, et diaiipata mox rebel- 
lione, in ordinem est coacta. De 
hac elade Tacit. lib. iv. Histor. * Tu- 
tor TreTeroroBi copiat recenti Van- 
gioanm, Caracatinm, Tribocoram lec- 
tn anctaa, Teterano pedite atqne 
eqnite firmavit, cormptis ape, ant 
metn snbactis legionarìis. Qui primo 
oohortem pnemissam a Sextilio Fe- 
lice interficiont. Mox ubi dnoes ex- 
etcitnsqoe Romani propinqnabant, 
bonetto tranifogio rediere, secntis 
Tribocis Vangionibosque et Caraca- 
tibnt. Tutor, Treveris conitaniibns^ 
vitato Mognntlaoo, Binginm conees- 
ftit» fident loco, quia pootem Navm 
flnmfaiif abmperat: sed incorsa co- 
bortinm, qnas Seitillos dncebat, et 
reperto vado, proditns fosnsqne. £a 
ciade percnki Treveri, et plebea, 
oniiaia armia, per agro* palatnr. 
Quidam principnm, at primi poaniase 
bellom Tiderenlnr, in civitatea qoie 
•ocietatem Romanam non eznerant, 
perfiigernnt. Legionea a Noveaio 
Boooaqne in Treveroa tradoctm, ae 
ipaaa in verba Veapaaiani adignnt,' 
4ec Quo ex loco non tantum cladia 
illina magnitudo et leena, aed illnd 
etiam colligi poteat, qnare bnjoa po- 
tiaaimnni mentionem fecerit Auao- 
nioa, qui Treveria degebat, nbi ejoa 



cladia memoriam nondum abolitam 
fuiaae credibile eaU Praesertim cum 
non longe inde mox et Treverorom 
dux aummuaque belli bojus instinctor 
Talliua Valeotinas, oppressua cap- 
tnaque finem rebeliionia fecerit, ut 
patet ex sequentiboa Taciti verbis eo- 
dem loco : * At Civiltà et Claaaicna' 
inquit ' obi pnlsom Totorem, csaoa 
Treveroa, cuncta hoatibas proapera 
accepcre; trepidi ac properantea, 
dum diaperaaa auoruni copias condu- 
cnnt, crebria interim nuntiia Valeoti- 
nnm monnere, ne summae rei pericu- 
lam fiiceret. Eo rapidina Cerialis 
miaaia in Mediomatrìcoa, qui breviore 
itinere legionea in hoatem verterent, 
contraete qnod erat militum Mogon* 
tiaci, qnantumque aecum tranavexe- 
rat, tertiia caatria Rigodnlom venit : 
qnem locmn magna Treverormn ma- 
nu Valentinua obaederat, monti- 
boa, ant Moaella amne aeptum, et 
addiderat foaaaa, obiceaque saxomm/ 
Et mox : < Ut ventum ad manna, de- 
tnrbati minv modo praBcipilantur. 
Et para equitnm aequioribua jugia cir- 
cnmvecta, nobiliaaimoa Belgamm, in 
qneia Valentinnm docem cepit. Ce* 
rialia poatero die coloniam Trevero- 
rnm Ingreaana est, avido milite ern- 
endsB eivitatia.' Frehero aaaentior 
Inbena. 

8 iMtioi Cmnuui] Cladem Romania 
ab Annibale ìllatam ad Cannes Apu- 
ììm vicum : de qua, nipote notissima, 
nibil addo. 

* 4 InJUUequ» Jmceni hiopu, ifc.} 
Per * inopes' intelllge < insepnltaa/ 
Opaenim terra eat, qnam Tnliina lib. 
II. de Nat. Deor. tradit idcirco Lati- 
nia Opem nominatam, quod opea om« 



Digitized by 



Google 



458 



AI/80NII 



Unde iter ingrediens uemorosa per ayia sotam, 5 

Et nulla humani spectaDS vestigia caltas^ 
Praetereo arentem sitientibas undiqne terris 
Damnissanìy riguasque perenni fonte Taberiias, 
Arvaque Saaromatum nuper metata colonis : 

itmpo§. Unde mtnmf riam aoUtwritm per itmae aylvof , ei nulla uifieieiu eigna 
hMMinue kubUaiUmU, tremteo Dmmmemm tiecam terra tméi^ aridOf ei Tabentae 
irrigaia» fonte jngùer fiatate^ ei agree hand Ha priàem Hmme wl i w'ii Sarmaia' 

jaeeni einopee nrper.— 8 AU Du mnhmm .^19 Soacbay legit ex Virgilio: mm- 



NOTiE 



net e terni. Eodero seasa Maro lib, 
JEneìd, vi. vert. 82S. dixìt: < Hse 
qnam cemls, inopt inhnmataqno tnr* 
baest.' 

Caterté] Osta eatenrarmn adirne 
insepolta. 

6 iter mgredUn» nemoreea per amia'] 
Via militari, cojns io ea regione so- 
pereste adlioc vestigia tetris est Fre- 
iieros, qoaeqoe in Peotingeriana ta- 
bola linea docta notato ac mansiooi- 
bos hit distiocta cemitor: Mognoti- 
aeo, Bingtom, ziii. Domno, zvi. 
Belgioom, tiii. Noviomago, x. Ang. 
Trevirorom, yiii. Ubi conferendo 
Aasoniinos versot omnia fere vesti- 
gia relegimnt. 

6 Ei nulla hammi spedan» vettigia 
«n/tet] Niti qna Romani, et ab hit 
immitsi coloni Sarmat« (de qoibnt 
moz dicetnr) panlatiro ezcolaerant. 

* NuUalmmani.^ve9Hgia€nliwi] Ideo 
propter ingenìnm loci aiipenim, qnio- 
qnid Inter Navam, Rbeunm, et Mo« 
tellam Intcrjaret, Germani appellant 
Deranm Cam» sermone vemacnlo 
JHondruek. Qnod tamen Frehero dit- 
plieet, «orom locorom maxime gnaro. 

7 PraiereOfdfc.'] Ad Invam seilicet 
Dnmnissum reliqnerat, et Tabernas 
ad deztram. 

Areniem , . . Dwwm'twnn] Qmppe io 
qno non fons, non putenu, sed tantum 
eisteroa in rape excisa, nt observat 



Frebems, qni Domnistvm Ansonil 
pntat esse bodie Denaeen Infra Kirch* 
bergum. ' Domnnm * antem teu 
J>iMme tabnlas Peotingerian» ette 
eattellam In mentii jngo mnnitnm 
band longe a Regia via, cnl caatello 
nomen bodie Dhaane, et * Belginnm ' 
ejntdem tabolie, oppidnm et cattmm 
Baldena». 

8 Rignaaqine perenni fonie TabemoB^ 
Hat Tabernas Freberas pntat esse 
Bem CoMoel, qnod nomen ex 7)i6cni 
Cositi, hoc est, Ttebemanun Castello, 
ablata prima syllaba, factum, bocqne 
Castellum Tabemamm aqnis peren- 
nibns non destltni Idem anctor est, 
et a Dnmnio ad id castellom, vel ad 
proximnm Belginnm jostam iter ad 
inteijnngendom, et mansionem qute- 
rendam. 

* Tabema»] Id nominis Romani 
indidere locit ubi advertnt Barbarot 
mnnimenU. Non deiant qui existi- 
menthic agi de 'Trìbot Tabemit,* 
hodle Sateme, 

9 Arvaque SEanroMofnm, ^r.] Qnir 
bttt, nt et Aiemannit, et Hnnnit, teu 
Chnnit victis ignoverant Valentinia- 
nut et Gratiannt, eotqne in loca 
Galliarom traduxerant, ut tnb tignit 
Romanis railltarent. linde notter In 
Panefcyrico ad Gratiannm : * Veca 
Germanioum dedilione gentilinm : 
Alemannìcum traductione captoruni : 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



Et tandem primis Belgamm conspicor orìs 
Nivomagam^ divi castra inclyta Conatantini. 
Porior hic campis aer : Phoebusqae sereno 
Lnmine parpureum reserat jam sadns Olympnm. 



459 
10 



nm: me denmm in primii Jbdlm» Belgamm Q$pieio NhMmagum^ M nmt 
tmtra Xhm Cvmtoilim. lOie mar ett fMrìor m eamfii: d Sol Jmn iH 



M naU ceìebria 



MOT£ 



fincendo, et ignoecendo Sannati* 
eam.' Coloni UU Saaromatom Hnnni 
•raot e Sannatia effusi, qnos CAmim 
et Caaot, et Canat quoque dtctoa re* 
perio. Sauromatas et Clrauos Auso* 
lUus ooBJnngit in precatione Conso- 
lari: <Qoa vaga Saaromates sìbl 
joBzerat agmina Chani, Quaqne Oe* 
tes soeiis Istrum assnltabat Alanis:* 
et Eplgrammate i. ^Arma Inter» 
ChnwMqQe tmcea, fartoque nocentea 
SaoTomatai/ Et certe asperam tUam 
MMCiMMy et horrìdam sylYÌs regio- 
oem, ac Sarmatis Hnnnisqne colonia 
piane dignam^quam hic se tnyecisse 
Aasoninaait« Ab Hwmit HiaMi<nMÌE 
badie nenlnari, 14 est, Hunnomni 
praMidinn, alt Freberos, qui hoc ety- 
■M» mavnlty quam, quod vulgo jocu« 
lari aoMine fermit Awidtruckf id est» 
dereiiai caals ab asperìtate* Ab ila» 
desi HunnU multa ibidem castello* 
rum et locorum nomina inclinata ag- 
aoaeit idem Freheras ; Htoutfjm arz 
Huimorem, Catsctta» Hunnorum cas* 
tellum, HmlAcwi Hnnnorum pagus, 
ff u men U rm Hunnorum fons. 

10 £f loadsm primis fie^anoR, 4r«.] 
Treveri qpippe ad prìmam Belgicam 
pertiaent: Ammlan. Marceli, lib. zv, 
'* Poat haa Belgica prima Medioma- 
triooa prmtendit, et Treviros domici- 
Kom Prmcipum clarwn.' Et Trevi- 
farvm erat Nivomagum, sen Novio- 
amgom ìllndy de quo bm>x. 

11 Nivomagum] In Itinerario An- 
tonini, et in tabula Peutingeriana, 



* Novlomagnm' pagus est ad Mosci- 
lam, infra Angnstam Trevirornm, 
band mullnm ab eailistans. ' Nuroa- 
go' in historiola Tyrsi ducis, et Fai* 
matii Consulis cam soeiis apod Tre- 
▼erlm per Rietionariam csesorum, 
cujos partem ex tabella in D. Pau- 
lini sde snspensa exbibet Freberns 
ad bunc locnm. Neonmagen superiori 
«tate, sua vero Nynutgen dìctum esse 
idem auctor est. Aliud est * Novio- 
magum ' in Oeldria ad Vahalam, Ni- 

SMgW. 

Castra iaclyfa CoMtamlm] Scilicet, 
Qt observat Freberns, Constantinus, 
quando Oallias regens, com Francis 
et Alemannis belligerabat, prolatu- 
ms (ut Panegyrìstes qjus Lat Pacat. 
Drepanius assentabundus alt) Impe- 
rlum a Tusco AUmla ad Oermanicum 
AikiMf castra et stativa sua boc loco 
babuit Quo tempore alia etiam 
opera memorabilia in illis partibus 
atruxit. 

18 Purìor Aie, 4r«0 £s Mxto iEnei- 
dos. Pnrior Nivoinagi ad Mosellam 
aer, quam per totnm iter Biagio Ni- 
vomagum Inerat. 

* Pìoitr^ kk tmipo9f 4v.] Poetam, 
Inquit Freberns, subito translatum 
dizeris in Elyslos campos, de quibna 
iU Virgil. sexto fneid. lib. vers. 640. 
^09 Nosterimitatnsvidetnr: < Porior 
hic campos JEtber, et lumino vestit 
Porpnreo/ 4cc. Male apnd TolUum 
legitur ex Frehero illnd allegante, 



Digitized by 



Google 



460 



AUSONII 



Nec jam, consertìs per motaa vincula ramis, 
QasBritur exclnsum viridi caligine coelnm : 15 

Sed liqaidnm jabar, et ratilam visentibas sethram 
Libera perspicui non invìdet aura dici. 
In speciem cam me patrise, cnltamque nitentìs 
Burdigalffi^ blando pepulerunt omnia visu. 
Culmina yillarum pendentibas edita ripis, 20 

Et virides Bacche colles^ et amoena flnenta 
Snbterlabentis (acito rumore Mosellae. 
Salve amnis laudate agris, laudate colonis, 

aperti ealmn ncfìtoii Utee dora. Neque Jam ampUuM imquintur coimii òbdmetum 
umltrti virentit mm$ arborum impUxU mutwo imter $e mexu : aed aperta aura eìari 
dUi non denegai ùupieieniUnu eeremtm ìmmen SoUe^ ei eetherem mieaMtem, Tom 
juamda epeeie omnia mihi vi$a atmi referre pairiam meam, et amenUatem cuJUee 
Bwrdigala^faetigia viUarum alte eUa in ripu editi$f et eoUee virentes vinetU, et 
grata Jhanina MùaelUe imfra decwrrentù tema eum marmwre. 
Salve Jkmen quod agri rieini et aeeotm ìaudant ni eUn eemper benefieuai^ cui 



po$ JEther,—lA Al. eonnexis, — 18 ' Barthins non temere anspicatur Aosoninm 
acripsisse vuUumt ooa ctdtum, Valtaa loci nero/^opucms eat ejiia prima speciea/ 
Ftoridue, Vid. inf.— 20 Saxit prò ripùi in vetoato libro acrìptom ioTeniaBe 



NOT^ 



14 NeejaMf 9^, Q^mriiwr1 Ut quae- 
aitum faerat ab Aaaonio per totnm 
syWeatre iter, de quo anpra. 

* 18 C^twmqae niieniu Burdigakeì 
Hanc lectionem perperam aolicitat 
Barthina, cui nihil fere in quocum- 
que textn probari video. Ille ìgitnr 
euUuM mntat in mdiìim, aicqne Tolt 
Auaosinm acripaiaae» tradnctìone a 
facìe hominia quam in alio recognoa* 
cere ex intenrallo videmnr. Qnaai 
vero 'coltna' de aolo pariter ac de 
homine non diceretur. 

* 29 SMertabentie taeUo rumore 
MooeUaiì Carpitore inquit Bartbina, 
faaee romoria naurpatio; quam ideo 
fortaaae tuerì nitttnr, quod carpitnr. 
Mimm antem hunc niliil alind afferro 
praster illud: *Non aìne Veterum 
Imitatione acripait, qnorom enm 
acripta ad noa non venerint, cor qnod 
poo capimoa carpamoa ?' Certe Poeta 



non aine Vetemm imitatione acripait 
nmure, lUud enim habet eodem 
aenan Virgil. Aneid. viti. ▼• 90. 

* Ergo iter inceptum celerant rumore 
aecundo.' QoaB poatrema minna io- 
tellexit Rnaena» dum ' mmorem ae- 
cundnm' interpretatna eat aparaom 
Inter militea de ancceaau itinerìa bene 
ominantea. Nihil enim toto ilio looo 
atmlle qoippiam ocenrrity alve priora 
aive posteriora attendaa. Illa qni» 
dem; etenim 'Tybria ea flnvinm» 
quam longa eat, nocte tnmentem 
leniit:' quod rumorem aecnndnm 
portendit. Haec vero : nani * labitnr 
uncta vadia abiea;' qood itidem ae- 
cnndnm foiaae rumorem indicat. ìgi- 
tnr Maroni * aecundo rumore/ eat 

* aecundo fluminia lapau/ ut Anaonto^ 
'tacito rumore' eat 'lapan flominii 
tacito.' 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 

Dignata imperio debent cui moenia Belgse : 
Amnis odorifero jaga vitea consite fiaccho, 
CoDsite gramineas amnis viridissime ripas : 
Navìger» at pelagus ; devexas pronas in nndas. 
Ut flayias ; yitreoqae lacas imitate profondo ; 
Et rivos trepido potis seqaiparare meato. 
Et liquido gelidos fontes praecellere pota : 
Omnia solas habes, qa» fons, qvm rivus, et amnis. 



461 
23 



30 



Belga éeb€iU nrbem deeoratam »ede imperatoria: o flumen eujuMt 
pUàUaitB euni vUUnu mdueentibue vhatm suave oUnSf flumen virentiasUmim cìÌjum 
ripte eemtUte maii keroa : tu vekù navee, quemadmodum mare ; tu ìaberu decUvàu» 
o^Mty ut Jtumen ; et ^emularie ìaeu» attitudime aquarum Umjtida ; et petee aquare 
rteM trenuUofiuxUy et euperare frigidoe fnUee doro potu : tu o amme kabee unu$ 
euuetm qua /onf , qua rima, et pimue^ et laeuif et mare dupUei fluxu remeauif 

«DDoUTit Theodoras Palmaiuma.— 29 Vulg. |w<et.— S2 Al. tutmimffi^.— 



NOTiE 



24 Vignata iw^erio debent cui mauia 
Èeiga"] Mcenia scilicct Treveric« 
urhìif io qua CSonstantÌDos, Constan* 
tios, Jalianiu, Valentinianof, Oratia- 
Doi maltom habitanint, palation 
habaemnty inde bella in Oennanos 
moTenmt, rescrìpta Senatoi ei Pne- 
•idibos proviDciarnm dedernot non 
fleens ae ex ipsa Roma. Unde apud 
Ammian. Marcellinnm loco jam lau- 
dato dicitor ' Domicilium principum 
claram/ £t Infra eandem urbem 
noster Aosonioa 'Imperi! sedem' 
appellai. Supra in elaris nrbibas: 
' Trevericeque orbis solinm/ Unde 
et ' Augusta Trevlromm' fuit <|icta. 

Belga"] Primfle eoim Belgicas Me- 
tropolis fuit Augusta Trevlrorum. 

28 Vitreeque ìaeuM imitate prrfundo] 
Apnleius noster lib.i. Milesiarumsen 
de Asino: 'Haud ita longe radices 
platani lenis fluTÌns in speciem pla- 
eids paludis ignavus ibat, argento, 
Tel vitro semulos in colorem.' Scili- 
cet Mosella leniter fluens calculos in 
imo fundo suos per limpidas aquas 
conspici sinit: quod in fluviis tor* 



rentinm instar celeriter decurrenti- 
bus, et areua, qnam volvunt, semper 
turbidis non contingit. 

29 Trepidò poti» aquiparare naatu"] 
In arctioribus scilicet locis» ubi arc- 
tatSB unde currendo tremnnt et stre- 
punt. Potit hic Gronovius recte prò 
poteSf quod est in vulgatis. 'jPotis' 
in vocandi casu ut 'Navigar/ 'imi- 
tate/ * consite.' 

SI Ornata aolut kabee"] Symmachus 
Ausonio Epist. xiv. lìb. i. * Volitat 
tuus Mosella per manus slnusque 
multorum divinis a te versibus conse- 
cratus, &c. Novi ego istum fluvium, 
cum aeternorum principum jam pri- 
dem signa comitarer, parem multls, 
imparem maximis, Hunc tu mibi 
improviio, clarorum versunm digni- 
tate £gyptio Nilo miù^rem» Sarma- 
tico Bistro frigidiorem, clarioremqne 
boc nostro Fucino reddidisti. Ne- 
quaquam libi crederem de Moselleo 
ortu et meatu magna narranti, ni 
certo scirem quod nec in poémate 
mentiaris.* 



Digitized by 



Google 



462 



AUSONII 



Et lacos, et bivio reflons manamine pontas. 
Ta placidis prolapsos aqnis, nec mannara venti 
Ulla^ nec occalti pateris Inctamina saxi. 
Non saperante vado rapidos reparare meatas 
Cogerìs, extantes medio non aeqnore terras 
Interceptas habes : jasti ne demat honorem 
Nominis, exclasom si dividat insala flamen. 
To daplices sortite vias^ et cam amne secando 
Defluis^ ut celeres feriant vada concita remi : 
Et cam per ripas nasqaam cessante romaico 

Acòml. 



40 



Tk/meiutmditlmiUrUbe9iiibiUt nm «xpmrU wUob tuauMia vmimwm^ 
natenikm nOimi mpit taienHi. Non cogtrià nm rc ir t ttUrt» imm nurmt 
diìafmit^ propierm fwòi vada èup er aU «idct <««, mm AsAct terrm embuiiie$ et 
fRcdta tua tapeileUf gidlntM émimiM : ne ùtmUm^ fortuna» Jtaadmm tmim iaUrup* 
tmm^ adimat mi deenf M^fmt jUtU «fiwd Merito Asfret. Ta hahea genùmm iter^ 
et qiumdo devdtùjaxtajluentam tmun, ita ut remi permeeB foUent a/fuoM iaot md- 
iaUu : et quando noMtm per ripae froAiatf eoUofmie «Miif aUigatoa jugi remnko. 



^i^^^^#^#^»^lr^» 



SS Vetostissima exemplarU : praJaffi», alia protopoas, Frehenu eenset r^ 
prwlapeMM rectias esse qaam froiapiu. — 15 Al. »perante„Mq^erare, Vld. iof. 
et Not. Var.— «7 Iniereepiae Palmaon.— 45 Valg. Umigerie, Ugolettus edi- 



NOTiE 



ti BMo . . . numambie'] Sic recte 
OroDOTiof prò wnmimmef a manando 
manamen, ot a slmnlando ilmulamen 
hoc ipto in Carmine : ' Oandet simn- 
lamine nautica pnbes.' BÌTinm ma- 
namen marìs ett ejai aestnantisflaxns 
ac reSoxof . Ne tamen potè» hojns- 
modi aestom tribaere TololMe Mosel- 
lae Aosonlam ; sed id tantum enm 
Telle, naves in Mosella agi ob lenita- 
tem ejns carsni, tnm secondo tnm 
adveno flavio, ut in mari esito acce- 
dente ad terram fenintur« decedente 
referontnr in altom. Hoc est, qood 
•opra dixit, ' Naviger ot pelagoiy'et 
infra, ' To daplices sortite Tias/ &c, 
.* S4 Laetaminaiaxi] Hcc de Mo- 
sellsB alveo Infra Treverim, In qna 
orbe scrìpsit Poeta^ inteliiglt Frehe- 
rns, nt componat enm iis qose Oreg. 
Toronensis habet lib. it. de Mirae. 
8. Martini cap. i9. obi inducitur 



mercator quidam admirans qno pacto 
Inter Mosellse saxa nocto incohimis 
evasisset. 

S6 Non eaperante tadOf t^,"] Solici- 
tant hanc lectionem Barthins et 
Oronovlos: frustra. Sensus est aper- 
tlssimus, qoem expressi In Interpfe- 
tatione. 

* NoaeaperantetadOft^e,'] Barthins 
et Oronofius prò eapenmte legnnt epe» 
rantef hicqne prò reparare^ legit eupe» 
rare* Vulgata aotem enm sensum 
planum habeat, non solicitanda. 
'Non cogeris,' necesse non habes, 
'snperante vado/ alveo arenls ag- 
gesto qoK cursum retardarent, ' re- 
parare meatos rapidos/ eondem cur- 
som reparare, transfusa In altemm al- 
veum aquamm parte. Hoc, inquam, 
necesse non habes, enm alveos non- 
qnam arenls obdiicatar, ntsit vadosus. 

41 RewuUee] < Romuleo trahere* 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



403 



Intendant coUo malonmi vincala naatas. 
Ipse toos qaotieDs miraris in amne recursus, 
Legitimosqne pntas prope segnius ire meatoft t 
Tu neque limigmis ripam praetexeris ulvis» 
Nec piger immundo perftmdig littora coeno : 
Sicca sed in prima anpergiB vestigia lympha. 

I nnnc, et Phijfgiis sola l»via consere crustìs, 
Tendens maimoreom laqueata per alria campam. 
Ast ego despectìs, qasD census opesqne dederont^ 
Natnrao mirabor opus, non cura nepotam, 
Letaqne jactnrìs ubi laxariatar egestas. 
Hic solidsB stemant hnmentìa littora arenai» 
Nec retinent memoies vestigia pressa fignras. 



45 



50 



Tu ip9efwtmi0tp€Qdmirmri$ Utn rcgretmi t» iw^^umUo^ et crtdiM/aminatimim 
taM €mr$M» ìeitHere» eisefaetai ? Tu neqw hubee npam ùbniam herbia e limo matìM^ 
neque twrdMfimdieperriput turpe tutum^ eed mece gnàu ad te itwr^ damec madtfu' 
€•0 peée» extrema tua uqua* 

per utria kifueuribui exenuita, Ege utru etteUmtie tit, qum reiktue tameme et 
éuiUm p r a ku erwU ^ aàmiruberyui metmrm^ uH um etuéhm hucuriMorum^ et ino» 
0M AoMM MMudcui iutciwJt SutC mòmIhm jSfHWM euàtteruit huMìdut rtpoi, uevue 
greeeu» impretm Hrvtmifermm «m imOùee» O UHmU oepkerie pdtuciéu uttituduie 



NOTJE 



Oned ^tViMAiCfir dicmity quutì tùpaf 
wxr IXmor, hoc est, loris funibiuqae 
tnkere ; f^ enim fbof s est treeto- 
rìiUy a ^ traho. Trahitnr remoleo 
■avtoy qoK, Telis remisqne destitnUy 
ad aliam navem vel scapham fìinibiis 
alligata, ipsins remigio velisve traht- 
tar: item qosB oram flavii legens, ab 
bomiiie eqaoTe ast mula trahitor 
fané, nthic 

48 luteuéuui eeUe wmiofUM VMAiIal 
Hajwmodi fìiiciilay qaibai feto pec- 
tore iocaMbentes nafeai trrimnt, ab 
eodem OnBco verbo IXn» Helcia 
dicu iavenio, et hewUiet ìUm Helci- 
arioa* 

4S Reemrwm'ì Navigiontm remoleo 
tractonun adveno flont&e, qum non 
leatiaa psne vefaat, qoain li «econdo 
amne desceaderent* Frebenis hic 
aiKaodroa MoaeU« inteUigit, non 



recte. 

44 Legititmoe'] Natnrales, mare ver- 
ans. 

Prope «^gr»t««] Qnam recorsui illos 
adverso amne. 

* 47 Siecaeedmpriwuifi^,'] Qoan- 
doqoidem immondo non perfbndit 
coeno littore, ot soperioB dictnm est. 

48 / iMcac, 4«.] ^itrope, apod Po- 
etas tatis freqoens. 

PknfgUs . . . eruatie'} PaTimentin et 
temellis e marmore Phrygio* ^Sy- 
nadicom marmor' apod Plinhim mar- 
mor ad orbem Phrygie effossom, coi 
^Synada' nomea est. 

91 Nen eura uepatum] Perditorom 
hucn hominom* Hac enim gignifica* 
tione accipienda vox «nepotis' est 
hoc loco. 

* 92 iMxuruttur egestae] Lnxos, coi 
comes egestas. 



Digitized by 



Google 



4()4 AUSONI! 

Spectaris vitreo per laevia teiga profundo, 55 

Secreti nihii amnìs habens : utque almas aperto 

Panditur intaita liquidis obtatibus aer, 

Nec placidi prohibent oculos per inania venti ; 

Sic demersa procnl dorante per intima visu 

Cemimos, arcanique patet penetrale finenti : 60 

Cnm vada lene meant, Uquidaram et lapsus aqaarum 

Prodit ccernlea dispersas luce fignras: 

Quod salcata levi crispatur arena meatu : 

Inclinata tremunt viridi quod gramina fondo. 

Utqae snb ingenuis agitata^ fontibus herbae 65 

Vibrantes pationtur aqnas: lacetqne, latetque 

Calculas : et viridem distingoit glarea moscam. 

Nota Caledoniis talis pictnra Britannis^ 

Cam virides algas, et mbra corallia nndat 

aquaruM perfundum tf^MfrtZem ìabentìrnm^ nikU habmi ùeeuUL Et quemadmodmm 
mmuM aifr aperìtìtr faàé expmua ekaii atpecHbiUf ne^ue lene» fiiht» iwmpeéùad 
oaUoe qtunmnue fermtur per spaiìa ^kerù: ita ndemu» tu MmcUa ea ipue m»- 
mena «imi Umge a noòif, ewm Mutue noeter vigeett eiiam per pemitieeima» ^me 
pmnee^ et interiora eeereti Jtumime notne reeeraiUmr : qaamdo aqtue ejaa placida 
flauntf etfiuxoM uMàas^ liqueoHìua oeteadU^tguroM reeperme immiae eetnleo : ai 
eabuban velati daetam uPjntfcM corragatur exigao lapm : at herha pirmue anAimt m 
faado mreaii. Et at graaàna jactata eab nativiB ìitieUme paUaatar impeta ogiia- 
ram : et lapUU apparente et occaìtantar : et gUtrea dsfcrimniaf maaemn viremiem, 
Ht^jueaiodi pietara eogniia eet Britatmi» Caìedomi»f qaaadù refiaxaa otarie oetendU 



* ^^^^^#<«^>#^ 



dit Lagai»,—e5 Usqae Vulg. Dao Pnlmanniani legont. Ita. — 68 Tata Valg. 
prò NotUy qaod reposuit BarthiaSi probantibus Florido et Tollio. — ^71 * Ita 

NOT^ 

* 55 Spectarie vitreo, i^.} Haec, et 67 Glarea'] Minati svnt lapides et 
quse seqauDtur de Umpitudine aquK, calcali areoa permixti. 
elegantissima. 68 Nota Caledonttt] Caledonios in 

68 Qaod ealeataf 4v.] Hic toz Brìtannia ponant Plinias et Ptole- 

^ qaod/ manifeste prò voee ' at' bis mnos infra syWam Caledonlam, qua 

poni tur. parte none Scotta est. 

* 64 Tremunt gramttia] Tremala * Nota Coiedomu, ^c] Caledonìa 
aqoflB agitatione inclinata ; ' pati- Britanniae insulse pars, bodie Seotia, 
antur* enim, ot infra dicit Poeta» Yocem dedacit Camdemis a Brìtan- 
' ▼ibrantes aqnas.' nico Kaìed, qaod danim sonat. As- 

65 Uique eub ingenma, Sfe,"] Scite peri enim incolSy solamqoe montibo^ 
ingenui fontes/ non adsciti alinnde horridum. 
opere aut macbinb, sed ibidem nati. 



Digitized by 



Google 



BOYLLIA. 465 

.£stas, et albeotes co&cbarum germina baccas> 70 

Ddicias hominiim locapleloin, qosoqne solf ondis 
Assìmulaiit nostros imitata monilia cnltns. 
Haad aliter pladd» aabter vada l»ta Mosell® 
Detegit admixtos non concolor herba lapillos. 
Intentos tamen nsque ocolos errore fatigant 75 

Interlodentes esamina lubrica piBces. 
Sed neqae tot speciea, obliqaatosqne natatns, 
QiUDqae per adyersnm saccedmit i^pnina flomen, 
Nominaqae, et candos namerosae stirpis alamnos. 
Edere fas : band ille sinit, cai cura secund» 80 

Sortis, et lequoiei cessit tutela tridentis. 

fvtfM kerbm H o&nJJtUtTMsm^m^HwttrgmnU» €tmdinie§ vrioM eeanehU, édiciM 
kmùmamémimmf H ftut w w tfk exprema »mb mfmiB i$idtmUur iioffrM omofv^. 
N^m 9eau mtb wmmni§ apà» ìtmU Moidkt k9rémdiÌBohrési€Htaic0kMlo§ permUto» 
tUL AtUemem bUniaB caterva jnscòun ludaUium ùUer aquat kutoMt meaiibuM 
mtu 0mIm dmimM deJtxM, Ai nm Ueet wùki expUcare tot formas pisdum^ et 
flitatef 'oMiftMfy ei gregei eemtm^ ftct eebemd per advereum aumem, et nemànOf et 

immuu prmapÙB wmHiplieit ; mon permUtU Hie cut cura «Minute aorlù, et 

i w m rini trìéaUie eèiigU. 



l»^^^^|»«#^»^»»^^ 



Mfibe em ToUio. MeDdose antea : loevpMftM. Barthins leg^t : leeupUti- 
ìmeÈfiÈ^mAtmàkJ Plorkliu. Vid« Not.Var — lA Barthius legit: wmiMtee. 

NOTJE. 

* 70 Mthm\ Maria Scotici, qvod aie sapore, ifOLm to pigneatis istiaa 
Ptoiem. dicitiir * Oceaooa Deucale* Carminis ultra natar» dona focasti* 



Atqol in tuia menaìs lespe Tetaatoi, 

Cem.hnr i àm gtfwàna AaccM] Marga^ coni pleraqae alia» qa» tnsc in pre- 

litaaioUUigiltqiiaaapBdBritanBiam tioeraat» esoi objeeta anirarer, non- 

leperiri notoM ex Plinio et Mela. qiMUD gemu iatnd piscioni depreliendi. 

* 76 OadoeerrerefaiigeMtl Obser* Quando isti pisces tibi nati soni in 

fat Barthins ad Claudianam Poeiis libro, qui in fenmlis nan fneronl? 

oameas velociorem eorsam esse «rre- Jocari me potas, atqne agere nngas. 

tmu Ita me Diis probabilem pnsstem, 

77 Sei neque tei epeeiea^ tfc.} Qnas ut ego hoc tanro Carmen libris Ma- 

ambitioie magis qaam vere fluvio ronis adjongo.' 

hoie triboit et describit, teste Sym- 80 Cai e»a tetumim Sertìe, ^.] 

macho lib. i. Epist. 14. ad Aosoniom, Neptonos^ coi seconda sors, id est, 

jam a me InndaU : * Uade/ inqoit, mare ebtigity com Jovi emlnm prima 

* iOa amaìcoram pisciam esamina re- sora» Plotoni tertia loferorom ob* 

peristi i qnam nominibos Taria, tam Tenisset. 

eolorìbosy ot magnitndine distantia, 

Dt^ et Vur. CUm. Aumm. 2 Q 



I 



Digitized by 



Google 



466 



AVSONII 



Tu mihi flamineis habitatrix Nais in oris, 
Squamigeri gregis ede choros^ liqoidoque sub alveo 
Dissere coeruleo flaitantes amne catervas. 

Sqaameas herbosas Capito intèrlucet arenas 85 

Viscere pr» tenero fartim congestns aristis, 
Nec daratums post bina trihorìa mensis« 
Porpiireisqne Salar stellatus tergora gattis. 
Et nullo spinas noeitnras acnmine Redo, 
Effìigiensqne ocalos celeri levis Umbra natato. 90 

Tuque per obliqui fauces vexate Saravi, 



Tuj o NàUu, qua ineoUs ngimuMflwoiaUit menMra tmUd ceetut «jwiimm peeorù^ 
et tìoifuert eohirteB maUmiei 9ub aiveo UqmeiUi inftumme coemlao. 

Giptfo iqmmonu mtet tMter saintkm gramine omnium, chju» caro tenera aepia 
ed muUU «pmif, et qià mmi maaebU uiUU esui paet eex korae» Et Salar reepermu 
eutem rubri» maeuU» inttar etetiarum, et Redo non ìaeurue uUo aeuaùne epbtmy ei 
levis Umbra faUene oeulos nataiu veloci. Ei tUfO Barbe^Jaetaie per angutUa» 



NOTJE 



82 Naif] Nympha aliqaa ex eanim 
Damerò qaae Moieliam incolaot. 

85 Capito] A capttis pra cetero 
corpore crauitie dictus hic piscia, 
Oallis Chabot. Mngilia genus est 
Salviano. 

* Copìfo] MoielleB accolis vocitatas 
Ftfatfi ob fictos sporcitieiD. AUia 
CapUo est, qoi Oaliice dicitor Chabot; 
«liis Memàer^ pìscis idcirco dictiia 
qnod circa moletrinas degat. 

86 Ariette} Spinis, ariRtaram badMi 
aimilibus : nos dicimus aritee, 

87 Poet bina IrOoria] Quia facile 
corrompttor et potrescit. Idem Not- 
ter de Corto pisce Epist. iv. * Nec 
doratarì post bina trihorìa Corri/ 

88 iSSalor] Oenos exignom Fario« 
nom sive Trattamm ptirpnreis ma» 
colia, ^usdem cum illis saporis et 
nominisy qaos etiam bccoIsb putant 
adultos in Fariones seo Trattas èva» 
dere. Qood et Noster mox innoit de 
Fanone loqoens : ' Qai necdam Sal- 
mo, nec jam Salar, ambignusqne Am- 
borum, medio Fario intercepte sub 
aBfo,' 



lanmdiné] Redo'] Idem Ovidins de 
Gobio marino in Halieutico : ' Lobrì- 
cns, et spina nocnus non Gobios nlla/ 
Quia aatem sit Redo ignorant Inter* 
pretes. Robertos Cenalia ex bae 
Aosonii descriptione contendebat 
esse piscicalam, qoam Locham dici« 
mns, Loche, apinis pasne nollis, et 
quflB innozie cnm toto ejoa corpore 
mandantor. 

90 Umbra] Appellator a Graecia 
ffniau^a, meu^Ms, fftuatUs, et ««ui^fy 
anctore Galeno ; apnd Enninm, Colo* 
mellam, et Ovidiom, < Umbra.' Qnod 
Domen Varrone et Isidoro teste 
baie pisci a colore nigro et liventi est 
inditnm ; vel, qnod innnit Noster, ex 
eo qood celerrimenatans ocolos eflh* 
giat, et nmbra Terins qnam piscia 
appareat intuentibus. Gallls Maigre 
dici anctor est Frehems. 

91 Saram] Flnvii in Mosellam in- 
floentis. Germania Die Sahr, de qno 
pinra infra ad versnm 867. hojus Car- 
minis : ' Naviger nndisona dndnm mei 
mole SaraTns Tota veste vocat/ 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



467 



Qaa bis tema fremimt scopnlosis ostia pilis. 
Cara deflaxiàti famse majoris in amnem, 
liberior laxos exerces. Barbe, natatns. 
Ta melioT i>e)ore sbyo : tibi contigit omni 
Spirantam ex numero non illandata senectns. 
Nec te puniceo mtilantem viscere. Salmo, 
Transierim, latce cnjas vaga veAera caadas 
Gorgite de medio snmmas referan'tar in nndas, 
Occoltos placido cum proditur aeqnore pnlsus. 
Tu loricato squamosus pectore, frontem 
Labrìcos, et dabids factunis fércala coenas. 



95 



100 



Sarmi obUque JhteHtiSf qua parte sex ^us ora fremami ad pUas rupeae^ quando 
ddofnu et ta Jlmmmm «eìebrwrie nominisyjam ìiberior factue longe hieque natas, 
Tkmamorei tastate deteriore; tu ex tota aaimantium muUUuàme tortUus ee 
eeueetam camwundaMleiu, Neque te omigisse veHm, o SaìmOf qui micas rubra carnea 
cvw 9agi pMbMS laim cauda pavenUmt a medio ftuento ad supremam aquam^ 
qumdo impetut Urne Heet abeeemdiiue depreheuditur t» aquahiU euperfieie amme. 
Tu gerit peetus sepium equamie eeu hriai, habee caput iaiòncvM, et eum euppedita* 
iurue eie dapee in cena ambigua^ eervarie iucorruptus per ìmgum tempu», notabili» 



NOTiE 



9t Qua òu tena^ t^."] In ponte Sa- 
rtvo impofito senU pilU, antiquo et 
niciBorindo opere, haud longe Aa-' 
gwta Trevirorom, penlo ante qoam 
la MoseUam inflnat, ad vìcum scilieet 
Cantneim hodie, ab ilio ponte, Coal- 
u r b rm ek dictnm. Intoitos videtor 
Uc Aoaonins loeiun hnnc Horatii llb« 
n. Sat. 9» * Unde datam sentii Lopns 
ìde Tiberimit, an alto Capto». biet,- 
ponCetne inter jactatns, an amnis Os- 
tia snb Toaci ì" 

Scopmlom»] Hypeibolice, amplU et 
imis instar scopnloram. Divinare 
bieariln Tidetar Vlnetut, non com* 
parta ioqoi. 

9$ Fameemeioriemmanem'} £ Ln* 
caso Phars. lib. i. vera. 400. 

94 Barbe'] Barbui,nostrt8 BaibeaUf 
piscis notissimns. 

* Laxoe exereee. Barbe f natatus'] 
Detpeaios vult esse plscem qnem 
appellanos Barbeìymt. Non enim, 
inqait, vilem pisccm landat Poeta* 



Idem non capit qnid hoc significet: 
*Tn niellor pejore kto.' Facile ta- 
men intellecto. Senectutem Veteres 
dixere ^nialam astateni/ nt patet ex 
Nonio : quis antem nescit pisces eo 
Undatiores, qno seniores? Qoodet 
Poeta snbjicit : ' Tibi contigit omni 
Spirantnm ex numero non illaudata 
senectns/ 

05 P^ereenoì InSeneetnte. Nam, 
teste Nonio, '/Etatem malam* Ve* 
teres senectntem dixemnt: contra 
adoleseentiam ' bonam sBtatem/ 

Tibi c&iUigit omm Spirauium ex air- 
ffiero nou iUaudoÈa eenectu»] Immo et 
piacibns aliis non paneis, Cyprino, 
Mallo, teste Horalio Sat. 2. 1. ii. 
' Laudas, insane, trilibrem Malinm in 
singola qnem mtnnas pulroenta ne- 
cesse est.' Et aliis non paocis. 

102 DubitB . . /«rolla etena] Ex Te« 
rentii Pbormione act. ii. se. 2. < Ph. 
Coena dubia spponetuc. Gè. Qnid 
istnc verbi est P Pb. Ubi tu dubites 



Digitized by 



Google 



468 



AU80N11 



Tempora longaram fers incorrapte moramm, 

Prassignis macnlis capitis : eai prodiga nutat 

Alvns, opimatoqoe fluens abdomine venter. 105 

Qoaeqae per lUyriciiiD^ per stagna binomiiiis latri, 

Spamamm indiciis caperis. Mastella, natantum, 

In nostrani sabvecta fretam, ne lata Mosell» 

Flamina tam celebri defraadarentor alamno. 

Qais te nataras pinxit color? atra saperne • 110 

Pancta notant tergano, qu» latea circait Iris. 



Et tu MuiieUa qua per ittyrtocm, et per aquae Danubu RnominiM eomprékeuderU 
tmUcio epumarum eufra te fiuetuBmitvimy delata e$ in noffntm more, me umpbm 
ftuentum MoeelUe pnvaretur tam tncljrto alumno. QuU natura fueus te eie pinxit t 
Puneta nigra eureum eignatU dmreum tuum^ quts Irte crocea ambii. Ceeruieum 



^^^^^^^^ 



— 110 ' Lege et distingne : atra euperue P, «. tergum; qua l, e. Irie. Nenipe 
atra pancta. Sed Ugole ttm aliiqae edtderant: P.n. tergum: qua L e, hie^ 
LebrUa caruieue, ^. qoani lectionem Tolgat», ceo corropt», pnBtoleiim. 



NOT£ 



qoid somas poUssimom.' 

* Dubietfaetwrue /eroda ceenm] ' Do« 
biam ' ex Tercntiaoo Phormione ex- 
pooant, in qoa dubìtei qoid potiati- 
Binm anmas. Ceteria vero piteibua 
ita antecellit Salmo, nt vix dabiaoi 
ecenam eflklat. Malim igitnr cnm 
Mutsipontino Epigrammatmn Elec- 
tore intelligi medium Inter pisce» 
et carnea saporem, Qnemadmodum 
enim Plntarchus de Poeti : ' Ut ex 
carnibns optim» qnae saporem car- 
ninm minime refernnt, sic et pisces 
laudatissimi, qui reddant gustnm 
carnium.' 

lOB Pereimeerrupte'] Id ett, incor- 
ruptua. VocatiTua prò recto caan, 
locutio familiaria Auaoaio, ut jam 
obaervaTÌmua. 

106 BinomJnif iMr<] Qui acilicet et 
later, et Daaubina appellatna eat. 

* Binemimie letrQ Danubii circa 
fontea, latri circa oatia. Vide qn» 
annotavifflua ad va. 2. Epigrammatia 
lenii. 



107 MueteOa] Hanc Anaonii Mna- 
tellam Scallger multia probat 
Lampetramnoatram, lampratfe; qn 
cnm Exonniatone Caaaiodori 
eonfnndere ipanm contendit SaloMU 
•ina. 

108 In neetrum euboeeta fretum] In 
Moaellam ex Oceano. 

* In noatrum eubteetajretum'] Dooet 
Freberaa (quod piacatomm indicio 
CognoTlt) Muatellam, quas et Mnrae- 
na quoque dieta eat» et Dorioni «vrdU 
pia pA^aufOf ab Oceano fluviia arre- 
pere, neacio quo tenaci Oria glatine, 
quo tactla quibuaqua rebna firmiaaime 
adinareacit, Salmoni ae applicantem, 
ut ab eo vel infito amnibua iuTeba- 
tur. Monet idem totum bunc An- 
aonii locum de Mnatella, eollatia Ta- 
rila auctorum locia, illuatrari et Hip- 
polytoSalviano Hlator. iii. et Ronde- 
let. de Placibua Ub. xiv. cap. 19. 
qnoa conaulet plnra qui volaerìt. 

Ili Pundanetani tergum^ qua tatua 
eòrcuit Irie} Sic lege, et interpunge 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



469 



Lubrica coeralens perdacit tergon fiicas* 

Corporìs ad medinm fartìm pingaescis : at illinc 

Usqac sub extremam squalet cutis arida candam. 

Nec te delicias mensarimi. Perca, silebo, 115 

Amnigenos inter pisces dignande marinis, 

Solus puniceis facilis contendere Mnllis : 

Nam ncque gnstas iners ; solidoqne in corpore partes 

Segmentis coennt, sed dissociantar aristis, 

Hic etiam Latio rìsns prcenomine, cultor 120 

Stagnomm, qaemlis vis infestissima ranis, 

pigmnUmm perUmi hum euiem Mriemm, VmUU aafìMarìi uaque ad wudimm cor- 
pm: oenuR imU m$que ad emda extrenmm euiii tua neea et atpera nt. Neque 
tmeeho i€, o P/rco, pUeU pdfacùdeUeia» mciuanmi, iuqmi exjnieilmaJUmatUUnu 
tmaparoMém t» emnmariniMf tu Bohu/aeUe potei «trtan eum MulUe rubrie: eteaim 
eapar e$t tUn nm ignamu, et partee eania tu tao cerpare eoUdajmngutUmr inter te 
aeeUattUnUf eed eeparantar tpmie, Hie ifwqme Imcìom ridieubt» eb pr^mamen 
Latmum^ imeolm etagnorunn, hoetis permeiometimme rammum quendaroMf iaiidiae 



NOTA 



cam Tollio. ' Quae ' refertnr ad 
' poncta ' Illa atra. Lutea illa Iris 
poficta ambiens dactiis est croceai, 
flexQoio«, Lampetram notcentibns 

•at DOtQB. 

* Qaa hUea eimni Irte] Lnteat co- 
lor similia ei qal apparet in Iride ex 
daomoi mistione generata*. Qna 
parte areaatns circnit Mnstellam, 
eadem coemlens fncns labrìca ter- 
gora perdncit, totàqoe pingendo per* 
cnrrit. Matnpmt. 

115 Pereaj Vulgo Perche^ piscia 
satis notns. 

116 Digmamie manmu] iEqaiparan« 
de marinis pisci bos, qni tamen fnlgo 
flaviatilibas prsferimtar. 

* 118 Soiidoqae in carpare parte» 
SegmenHe, ^c] Qood solidomm est 
pisetam, non vero mollinm, in qaibns 
firmam niliil» et ex qnibns non seg- 
nsenta, sed minimas etiam pnrticnlas 
atomosqne possis carperò. Segmen* 



120 Latta nsitf pranomme'] Locius 
piscis. Frpquentiuimns qaippe a- 
pad Latinos prsBnomen Lucii. Qaare 



antem risos, forte qnod dnm nomen 
ejos piscis pronontiaretnr, sic ssBpe 
acciperetur ab andientibns quasi 
prsenomen esset firi, expectaretnr- 
qne ab iis aliqnid aliod, pnta * Titius 
ComelinSy' aut aliud nomen; qui 
deinde intellecto errore suo, ride- 
rent. 

* JLeNe rtnis piwnoMMic] Ausonii 
Epig. zxv. extat in quondam Ln- 
ciwn in mnrmore acnlptum. 

CmUar Stagmaram} In quibns alios 
minutiores vorat hic miras inglufiei 
piscis. 

191 QturuUe ... rants] Apposite. 
Virgilius, Georg, i. ' Et Teterem in 
limo ransB cecinere querelam.' 

* Qtt€nilÙM«iit/«sltsftmaroRÌff,l4i- 
eSut] Regnat enim in stagnis et viva^ 
rib, mirsB inglufiei piscis, rana* de- 
pascenSf mures quoque et feles, ut 
Donnullis observatum, ne sui quidem 
generis ptscibus parcens. Lucius nn- 
tem dictus a \^s lupus, et aquamm 
tyrannus, quod stagiÀ et vivaria de- 
popnlatur. 



Digitized by 



Google 



470 



AUSONI! 



Lucius^ obscuras ulva coenoque lacana^s 

Obsidet : hic nallos mensaram lectus ad usns. 

Fervei fomosis olido nidore popinis. 

Quis non et virìdes valgi solatia Tincas 125 

Norit^ et Albumos prasdam paerìlibns hamis^ 

Stridentesqne focis opsonia plebis Alausas ? 

Teque inter specìes geminas^ neutramque^ et ntramque^ 

Qui necdam Salmo^ nec jam Salar^ ambìgunsque 

Amborum medio Fario intercepte sub aevo ì 130 

Tu quoque flnmineas iater memorande cohortes^ 

Gobio^ non major geminis sine pollice palmis^ 

polita t» ìacumi nigru ob kirboM et UUum. Non exquiaUus in u$ lòcit mi nmm 
mentamm tenHonun, ««fut^icr tantum in eoM^pùnUJwmmdibuM nidore fcHido, Qmù 
ignoret lineai virenie$ qnm oolantwrfamem pUbity et AUmmos gmoe fmeri hamU 
caphmtf et AìoMeae ttridentes enper pruniSf qua mmt dapee vulgiì Ei te, o Fario, 
ifui wnitue inter duat jrieàum tpeeU» nenter komm, et ìOerque eimul et, qui nondum 
e$ Salmo, neque ampUue et Salar, et e» dMue, cum eajttue et in media inier 
^rumque atate 1 Tu ttiam miM céUhramduè et inter eatervoi/hmatieoM^ o Gobio f 

ToOiMM, Vid. inf.— 180 Cod< Parifliens. scribebat, Sario.—ÌM Malti libri 



SOTJE 



12S Hie miilaf, ifc.] Aliter igitar 
Ausonio et «tatis ejas, quam hnjiu 
levi horoìnibos palatum sapiebat. Ne- 
qoe enira cibos adeo despectas none 
est Lucius piscia, TOlgo Broehet, ut a 
locnpletam mensis ad popinas aman- 
detur. 

* NuUoe memarum Uctm ad ubum] 
Certe ant Locius non est e piscium 
genere quo volnnt interpretes, aut in 
deliciis postea habitus qui vilis Au* 
sonii astate : quod fieri potuisse dis- 
cimns ex Plinio, qui lib. ix. cap. 17. 
tradit Acipenserem, apnd anùquos 
nobilissimom habitum, nnllo in ho- 
nore sua setate extitisse : scilicet alia 
aliis temporibus in epolis laudata: 
quod usu quotidiano comprobatnr. 

125 Tincat] Tenehti, piscia notissi- 
mus. 

1S6 AUmmo»] AbU et AbleUe nos- 



tris. 

127 Stridenietqut foci»] Scilicet 
tnnc quoque ut nunc AUmta piscis, 
Alautef assatus in craticula edebatur. 

Optonia pUbie] Alausam tamen 
nunc mensae lautiores non fastidi- 
nnt. 

ISO Fario'] Trmite eanhnonée, Oer- 
nanis Forhe, teste Frehero: Trutta, 
et Trotta dìctus piscis. In Olossls 
antlquis Tpéienis, ^Varium' dictnm 
Tult Isidorus a niaculis quibus cntis 
ejus variatur. Atque bine fortasse 
'Fario' factum est. Miruin quod 
fate Ausonius innnit, eundem esse pis* 
cem, sed in diversis «tatibus, Sala- 
rem, Farionem, et Salmonem. 

182 Gobio] Grsecis Kl6^lOf, nostris 
Got(joii,notus piscicultts. 

Genùnii sme poUiee pahnia] Id est, 
octo digitis. 



Digitiz^d by VjOOQIC 



BDYLLIA. 471 

Prcepingnis> ieres, ovipara congestior alvo ; 

Propexiqne jabas imitatus Gobio Barbi. 

Nane pecos aeqaoretim celebrabere^ magne Silare : 135 

Qaem yelut ActaDO perdnctam tergora olivo 

Amnicolam Delphina reor : sic per freta magnum 

Laberis, et longi vix corporis agmina solvis, 

Ant brevibus defensa vadis> aut flaminis nlvìs. 

Aut cam tranqaiUos moliris in amne meatns, 140 

Te virides ripse^ te coemla torba natantom. 

Te liqnidsB mirantnr aqn» : diffonditor alveo 

Mains, et extremi procnrront margine flactus. 

Talis Atlantiaco quondam Baleena profondo^ 

Cam vento motuve sao telluris ad oras 145 

Pellitar^ exclasam fandit mare ; magnaque surgant 

.£quora^ vìcìnique timent decrescere montes. 

«OS ìmigiùr dupUei pmìma àb§que poOicif cpime^ rUunde, canfertior ob ventrem 
ovonun pknumy et qm refer$ juboM Bwrbi jiropexi, Jum mimaraberia a me, e 
gnmdia Siharef marina beUua ; tu mum exitttmp ute Delphimun flnmatUem perìi- 
tem oUù AtHcQ per tHam cuton, u« ìange ìaberi» per mare, et vix agitaa Untgw^ 
imm tormu^ cmi ohnatmti ei fMda non tati» profinday aut herbteflum. Verum 
mtndù pìaeidé nata» mJUmo, te ripa mrentee, ie gkmenm agmen pitenm, te nnda 
Uqneniee admiranhtr, JEetua hine inde excwrrit e medio «Uveo Jlwm^ et fiutìttm 
fenaUwr ueoue ai extremam ripam. ToHm atiquando Baìana in Oceano Atlantico, 
emn impelhtar ad ìUtcra aut vento aat proprio impetu, ditpeìUt hine inde nnda», et 
magmm ee^er attotUtwr, et montee propmqni verentwr ne SìUteidant, Hic tamen 

habeot, AetMU..OIiva,-^l40 RecUm, censente Pulmanno, dno script!: At 

NOT^ 
U5 Magne Siktré] jye hoc Plin. nam, Micram penetrat. In Dann- 
lib. IX. cap. 16. ' Silnnis grassatar bio HuÉonee dici Oerni. Hanten 
nbicnoMiae est, omne animai appe* Idem ait, qni eondem patat ac Gas» 
tens, equos natantes ssepe demer* siodorì * Ancoraginem * lib. xii. fi- 
gena, pnecipne in Mceno Oermanias pist* ir. 

amne prope Lisbonm. Et in Dann* 186 Aettevi] Attico. Freqaens in 

bio Mario extrahitnr porcolo marino Attico solo arbor Palladis olea. 

simiUìmns, et in Boristhene memo- 147 Vieinifne timent deereocoremon' 

ratnr praecipoa magnitodine, nullis tee"] Appropinquante mole nndarom, 

ossibos spinis ve intersitiSy carne pne- qnam agit ante se piscis ille: qua 

dolci.' Freberas bic ab Ausonio Stori- qoidem in immensnm crescente, de- • 

onem notari pntat floTiatiiiom pisci- crescere vicini montes videntor, et 

vm maximum, qnod genns (inqoit) in in eo esse ut ab Illa «quentor aut 

Sheno non insolens, eliqnando etiam superentur. Haec byperboUce. 
illabeptea ei flufios Mosellam, Mce- 



Digitized by 



Google 



473 



AUSONII 



Hic tameo, hic nostrse mitis Batena Mosellae, 
Exitio procal est, magooque honor àdditas amni. 

Jam liquidas spectasse vìas, et lubrica pisces 150 

Agmina, mviltiplicesqiie satis numerasse catenras. 
. Indttcant aliam spectacola yitea pompam, 
Solicitentqne yagos Baccheia manera tìsqs : 
Qua sablimis apex longo saper ardua traeta, 
Et rupes, et aprica jngì, flexnsqiie, siniisqiie, 155 

Vitibas assurgunt, Dataralique theatro. 
Gaaranom sic abna jaguin vindemia vestit. 
Et Bhodopen, proprioqae nitent Pangasa Lyseo. 



pùeUfpà est Balatia nuauMHa «Offiw MoaeUéif mmUtmabe§lapernkUirfereidap 
et est deeor a4fttnctu8 ingenti kmejlummi. 

Jam wjfieli emuHeroMse nualhu liquetUe$, et lubricat eatenat pieeiuM, oc Mns 
«omm agmóuu Ammntae «iiielonan exkibeat aOud epeetaatkm : et doM BaedU 
trakant ad te aeiem erraimndam: qua parte nuns exeeleiu porreetus Umgo tractm 
eupra prampta^ et rupee et eoUee aprìei^ a^firaetHeque, et reeeetue eandti vUibus 
attottmntmr in/onnam th£atri natin. Sk alma vineta operhtnt moHtem Gattramm^ 
et Rhodopen ; oc Pangaa virent proprio Baeekù, Sic elhnu lemari mmtÌM viret 



NOT« 



140 ExUio proemi eot] Qnasi f«rita- 
tem et voracitatem suam Storio in 
Mosclla exuerìt. Poéticum istad est 
ad iandem amoìs. 

164 Qua eubUmie apex, t^cJ] De vi- 
tibas illis Mosellanis Fortnnatas de 
NaTigatione soa Mosellana: *Uiidi- 
qne penpicimns minitantes ▼ertice 
montes, Nablla qno penetrans snrgit 
acuta silex. Qaa cebos scopnlos 
prauropta caeomina tendant, Hispi- 
das et tamidis crescit ad astra lapis. 
Nec ?acat hic rigidis sine fructibas 
esse lapillis : Deniqne partorìnnt, 
•azaqne Tina flnnnt. Palmite vesti- 
toB hic resplcis undique colles^ Et 
vaga panpineas ventilat aura comas* 
Cautibuftiiisertse deosantnr in ordine 
vites, Atqoe snpercilinm regala piota 
petit. CalU nitent Inter horrentia 
saxa colonia. In pallore petras vitis 
amcena rabet. Aspera mellitos parl- 
nnt nbi saxa raoemos. Et cote in ste- 
rili fertilis uva placet. Quo vineta 



Jago calvo svb monte comantnr, Et 
tegit ambrosns sicca metalla vtror. 
Inde coloratas decerpsit vÌDltor uvas: 
Rnpibus appensis pendet et ipse le* 
gens/ &c. 

* 156 Vitibus aMeurgunf] Nam vites 
coUem qnodammodo effidnnt altio^ 
rem. Hiuc Statio roontes arboribns 
nndati decrescnnt. Mueripont. 

NatmraUquethoatro'i Natoraliter as* 
rargont sensim, ut gradns in theatro 
artificiose attoUuntar ad spectandi 
commoditatem. 

167 GaaraMM^ ^.] Ganms mons 
est Campani» in Italia, vitibns no* 
bìUs, cujos vinnm Athensns celebrat 
lib. I. Infra Noster : * Salphnrei cnm 
per jnga censita Oanri/ &c. 

168 Et Rhodopem, ifc. Pangma^ ife. 
lemariue . . • eoUie] Montes sant Tbra* 
citt. Virg. Eclog. vin. de amore: 
* Doris in cantibns iliam Ismams, 
aot Rbodope, ant extremi Oaraman* 
tea, Nec nostri generis pnemm, nec 



Digitized by 



Google 



BDYLUA. 473 

Sic TÌret Ismarins super seqaora Thracia Collis. 

Sic mea flayentem pingtint Tioeta Ganimnatn. 160 

Saminis qnippe jagis tendeotis in ultima clivi^ 

Conseritar viridi fluvialis maigo LysBO. 

LflDta openim plebes, festinantesqae coloni 

Vertice nunc snmmo properant, nunc dejnge dorso^ 

Certantes stolidis clamorìbiis : inde viator 165 

Ripamm subjecta terens^ bine navita labens, 

Probra canant seris cnltorìbus : adstrepit ollis 

Et mpes, et sylra tremens, et concavus amnis. 



Sic mwa mem coUrtmt JUnmm Ganamnam. Nam ripa 
Jkunm§ vmeiM mrefUibiu eomneetUìir cnm muremo caemmu eoUi» aMtmrgtnHa ìuqité 
mi txtremnim^ PMn kUmi$ imier opiit faàmimm^ ei coIorì frtpetw n U» modo 
emrwit w wpremojtigùf modo in eotte de^oif coniendenteo ìMter h wc^irationUmM 
«tetti*. Hmetiaioreakan»iiifenm'€BfipaM^ UUne nauia navigano ingenmi cowtU 
tia vmtf mteff iardimribiu : et cauieOf et nemu» trimMbuHf et cavut flwriuB iUie 
re^emdemt. 



eam ttm^ptOloo, — 167 Probra èerunt.„eMUorHm8\ Ita Volg. Reponendum no- 



NOTJE 



MngQiiiis edoDt.' Et Georg, lib. it. 
de Euridice : * Flerant fihodopei» 
arces, Altw|iie Pangsa, et Rhesi 
maTortia tellim.' Sed de honim vi- 
tibiM nolla pne ceterismentio. 

IM Lmta «pmm] Sic apad Yirg. 
<LKUtabonim/ 

104 Dc^gv] Vox baie avctorl pe- 
caliarii. 

166 iVMta lahenol Navigans se- 
cando aarae. 

16T Pfokra ammd oerio ealCmAici] 
Horat. hanc nMrem tangit Uh, i. Sat. 
7. < Espreaaa arbiuto regeritconvitia 
doma Vindemiator, et invlctos cai 
•aspe Tiator Ceasisset, magna oom- 
pallana Tooe cncnllam/ Ex qnibat 
venilNia Marìangeloa Accnn. crode- 
bat legondnoi hic, Ptoèra aermU dwrio 
eiOtofibm, non antem eerio; ted prò 
hoc poaurìore Aclt iocas Plinti, ex 
quo etiani patet cor euenU sen encM 



appellentnr a viatoribos Tinitores* 
Jjocns hic est ex lib. xtiii. cap. 26. 
* In hoc temporis interrano qninde- 
dm diebns primis Agricola rapienda 
snnt ea, qaibos peragendìs, ante ««- 
qninoctiam non snffecerìt, dnm sciat 
inde natam exprobrationem fiedam 
patantiom vites,per imitationem can* 
tua alitis temporarii, qnem cncnlnm 
vocant. Dedecns enim habetnr op- 
probrinmqoe merìtom^ fidcero ab Ola 
▼olncre In vite deprehendi, nt ob id 
petnlantin sales etiam cnm primo 
Tore Indantnr, auspicio tamen detes* 
tabUet vldentnr. Adco minima qnae- 
qne in agro natoralibas trahnntnr 
argomentis.' 

* Probra eammi oerio ewMoribtui] lis 
qui tardinscnle domnm so recipinnt» 
iter secandnm 6omints ripam facien- 
tesy non, ut Vinetus interpretatar, 
iis qni plus nimio opus differnnt. 



Digitized by 



Google 



474 



AU60NII 



Nec solos hominam delectat scena locontm. 
Hic ego et agrestes Satiros^ et glauca taentes 170 

NaidaSj extremis credam concurrere ripis, 
Caprìpedes agitat cum lasta protervia Panas^ 
Insultantqne vadis^ trepidasque sab amne sorores 
Terrent^ indocili pulsantes verbere fluctum. 
Ssepe etiam mediis furata e collibus uvas 175 

Inter Oreiadas Panope fluvìalis amicas, 
Fngit lascivos paganica numina Fannos. 
Dicitur^ et medio cum Sol stetit igneus orbe, 
At commune fretum, Satiros, vitreasque sorores» 
Consortes celebrare choros : cum praebnit horas 180 



NequefacUè horum hccrmn obUctct tùUn A^miiief : ego facile exietimem SaHroe 
ruHicoB, et Noiada» ccmdeU ocuUs hie in extremis margiMuM convemre^ quarnh 
hUarie ftetukmiia eoncitat Pomom caprìpedes^ et UU imiiiuni in aqwu, et terrìiani 
mtroree pandae nb fiatane ^ferìendo tmdam rudi puttatione. Sape quoque Panope 
Jimninea nympha cmm wìnipmttet raeemoe e medUt eoUibus inter mumtanoM nynuahoM 
amieae enae fugii petidaniee Fannoe Deo$ agreetee, Femnt etiam quando SoI/Ul" 
grane eonetitìt in medio eircuHUf Saiiroe, et oorores Hnwida» agitare numi choreeu 
ad ripam eommunie aqua, cum ard^ntior caior exhibuU eie tempora eemcta a 



^^^<0^^ - ^^> ^ ^*^ 



net Accursins : Pmkra eeruni duri» e— 179 Ut commune Volg.— lOS Al. pro- 



NOT£ 



* 100 Scenaìoeonm] Soperìns dixitt 
^ natoralique theatro. Scena locomm/ 
locus tectus, et more theatri leniter 
assargens. Scena enim ambracalam 
est, aoctore Servio ad i. £neid. onde 
acena theatralU sic dieta, qood apad 
Antiqoos cum parietem non liaberet, 
de iVondibos qasBtita ambracnla. 

* 171 Naidai] Fontiom et FIqtìo- 
mm Nymphas, iarh rov vdtiy floere. 

* 172 Capripedee .... Pana$] Una 
cum Diana et Satiris Tenantiom prad* 
sides, Ovidio in Epist. Phaedrsd : 
*Sic faveant Satiri montanaque no* 
mina Panes, Et cadat adversa cuspide 
fotsns Aper.' Dicti quoqne ' Capri- 
•^des ' Propertio, Uh. iii. Eleg. xvi. 

^Capripedei calamo Panes liiante 
canent.' 
11^ Sape etiam mediifftfc»^ Expres- 



sit httc ex bis Stati! in Sorrentino 
Pollii : ' Sspe per Autnmnom, ja 
pubescente Lyno, Conscendit soopn- 
los, noctisque occulta sub ombra, 
Palmite maturo rorantia lumina tersit 
Nereis, et dolces rapuit de colUbos 
ovai. S«pe et vicino sparsa est 
vindemia flucto, Et Satiri cecidere 
vadis : nudamque per ondas Derida 
Montani cnpiernnt prendere Panes.' 

* 176 Inter Orrìodas] Nymphas 
montiom, èarh rov tpcof. Virgil. JEneid. 
I. 'Oreades' dixit. 

* 177 Paganica manina'] Agrestia, 
a rusticis sìve Paganis calta. A Pago 
PaganoB et Paganicns. Eandem to« 
cem osurpat Varrò de ling. Lat. ▼. B. 
* Paganicsd feriae agricultursB causa 
suscept» ;' etMartiaiblib. xiv. Epig. 
XLV. * Paganica plama«' 



Digitized by 



Google 



SDYLLIÀ. 47S 

Socrctas hominam coeto flagrantìor aestos. 

l'ano insultantes sua, per freta ladere Nymphas, 

Et Satìros menare vadis^ rudibasqae natandi 

Per medias exire manus ; dam lubrica falsi 

Membra petont^ liqnidosque fovent prò corpore fluctos. 185 

Sed non hsec spoetata ulU^ nec cognita tìso, 

Fas mihi sit prò parte loqui : secreta tegatar^ 

Et commìssa snis lateat reverentia rivis. 

ma fraenda palam speòies, oum glaucns opaco 

Bespondet colli fluvias : frondere videntnr 190 

Flominei latices, et palmite consitas amnis. 

Quis color ille vadis^ seras cnm protulit umbras 

Hesperos, et Tiridi perfundit monte Mosellam ì 

Tota natant crispis juga motibus^ et tremit absens 

Pampinos, et yìtreis vindemia turget in nndis : 195 

Annnmerat virìdes derìsos navita vites^ 

Navita caudiceo flnitans snper aequora lembo. 



taric JbMwiiiM. Tme Nympkai Uueivire tàUanteB per auoM o^imi , d immergere 
Stiùrm «Hdify H elM tjim, naUmdi imperitis, per medias mama; dvm tt deeepH 
eapioMt earmn artue effiuentea, ei fovent ccmplexu undoì Uquentee loco corporis. 
Verum Ueeai mUd partim memorare iata a nemine viea, neque cogwUa ocutis : cetera 
mreaaa operioMtwr, ei eoncredUa tuie aqìà», deliteacant tub reverentia iis delnia. 
LUet frui pubUee hoc epectoaUo^ mumdo amMt ceeruleue repreeeenUtt ditmm um* 
òrotm. Aqua amnU videntwr fnmdescerej et flumen videtur pUaUatum vite. 
Qmdis eat ilie eoUr aqmrwn quando vesper produxit umbras serotinas^ et in/ieit 
MoeeUam colore eolUs virentis. Tota cacumina videntur nare propter agitatìones 
Mmdulatasfkminis, et pampimis Ueet inde remoius, videtur trepidare m/hvìo, et ra- 
cemi imtumeseere videntur in aquis peUucentibus : nauta deiusus numerai in fluvio 
«rcNfet vUium pUaUmt, nauta (inquam) qui discurrit super aquam Untre e stipite 

fmiéU. MaliiDy inquit ToWvas^ perfudit : pracesait namque proliiltl, qood 
nelioi T# prefsMf qaod in suo libro PnlmanDiu in venerai. ProtaUere enim, 

NOT^ 

* 185 Fovent prò corpore fiactuM\ ambra per ondas/ 

SimiUter Of id. in Fab. Syringis de * 193 Et virtdt perfundit monte 

Pane : ' Corpore prò Nymphtt cala- Mosdìam] Mentis nmbram in Mosel- 

net tenniBse palustres.' lem projicit, onde moutis imago fa- 

190 ReopondHcoOifaanus: frondere cilius in amne cemitar. Poetica 

videntm't 4«.] Statius in Tiburtino quidam isU omnia effenintor. 

Mentii r ' Neroora alta ciutis Incn- ♦ 196 Derisus Idelusus] nmnta, ^cj 

beare Tadìs : fallaz responsat imago Tel a vinitoribns, inquit Massipont. 

Frondibos, et losgas eadem fagit qiv» cncollos vocitaverat ; vel quia 



Digitized by 



Google 



476 AusoNii 

Per medium^ qaa sese amni confandit imago 
Collis, et umbraram confinia conserit amnis. 

Hsec quoque quam dulcefi celebrant spectacula pompas, 
Remipedes medio certant cnm flumine lembi, 201 

Et varios ìnennt flexus, yiridesqne per oras 
Stringunt attonsis pubentia germina pratis ! 
Puppibus, et proris alacres gestire magistros, 
Impobemque mannm super amoica terga yagaiitem 205 
Dum spectaty transire diem, sua seria, ludo 
Posthabet: excludit yeteres nova gratia curas. 
Tales Cumano despectat in aequore ludos 

eavaio, per medium uH effigies cìivi immi$cei $e ftwio, et ttbi/btvhu exkibet txtre* 
mxL» parUe umbrwnan wnsita» vitibue, 

Qiiam gratas pompas etiam hac epeetacuh exhibentf piando naricuUe remie ince^ 
denteàf ceti pedilnu fmgnant in medio flutnoy et obeuni divereot gyro», et per ripm 
virentee raduni herbwt repuUulaecente» in pratie jam tonris ! Dum viaior aepuii 
hilareM gubematoree gettirein nuppibus, et inprerju, et turbam eéoUecenhtl&mm 
dieeurrentem super doreumàumi^ non curat guod die» ejjUudy peetpemt mn negMi 
hòc bidicro : hac nota oblectatio ^it ex ^ua animo priores eolicitndines. Boc- 



sea pn^errcj fst extendere et ampliare. — 200 ' Dum epcctai trannre diem] 
Codi locnm corrnptnm animadverterem, animi gratia ita siipplebam, non 
qnod ita einendandam censerem: i>tciii epectatf dvm porro cupU tpectare viator^ 
Non setUit trannre diem, sua seria ludo Posthabet, ifc, Virg. Edog, vii. 
* Posthabol tamen illomm mea seria lodo.' Qnod rh diem in dein Scaliger 
miitaverit, nescio an recte. Si persona spectantis liqiicret, scriberem: 
JDiim^da^, traamre dies; sua seria ludo Posthabet. Bcil. ille, qui spectat: 

NOTiE 

falsa TitiaiD, qnas prò Terii habet, Scaliger mutat diem in dein, nescio 

imagine deladitnr. an recte. Oronovins reponit ^vt spec^ 

* 107 Caudieeo . . . lembo"] Ex ta- tot, ad sensom apposite, sed sine 
bnlis contesto : docet enim Seneca anctorìtate lìbb. Mss. Certe, qnv- 
de brev. vit. cap. 18. tabularam con- cnmqne vera fnerit loci hnjus scrip- 
textnm apud Antiquos dictum fnisse torà, sensus is esse debnit qnem in 
'candicem/nndeetnayis ^caudicea/ Interpretatione expressi. Sic lego 
et Clandius qni Romanis primus na- et interpongo : l>ian spectat, transire 
Tem contcendere persuasi t, * Caa* diem, sua seria, ludo Posthabet* Dom 
dex/ spectat (▼iator aliqois) posthabet 

* 100 Umkrarum con/Una conserti hnic ludo sua seria negotia, et qnod 
amjiii] Ck>nnectlt prseterfloens palmi^ Interim transeat dies. Expressnm est 
tnm et arbomm nmbnia, qusB in Mo- ex Virg. Eclog. vii. < Posthabui ta- 
sellam>delatK a se mutuo distant. men illorum mea seria ludo.' 

206 Dum specfoi, <insiistr« diem, i^cJ] 208 Cumanoì Quod est ante Comas, 
Ix»cos corruptus et ideo intricatior. Campanise nrbem. 



Digitized by 



Google 



BOYLLIA. 477 

Liber, salpbafei com per juga coosita Gaarì, 

Perqne vaporiferi graditar vineta Vesevi : 210 

Cimi Venus Actlìacis Aagasli laata triomphis, 

Ludere lascivos fera praelìa jussit Amores ; 

Qaalia Niliacae classes^ Latìseque iriremes 

Subter Apollinea^ gesaerant Leacados arces ; 

Aut Pompeiani Mylasena pericula belli 2L5 

Eaboic» referunt per Avema sonantìa cjmb». 



ekMM tupicU iùmUi ludo$ t» wtari Cmmmo^ eum tneidU per <«aMima Gmai wlpku* 
rà emisHa vUibut, et per vineae Veaevi exhaUmiis ftunos : quamdo Venue hiUaie eb 
oieUrìam ab Au^iutò reiaUm ad AHùm^jueeU Cspidifief peiukuUea htdende tmi- 
Uri «ermi certamiaa^ qitaUa navee JEgyptia, et triremee Latiiue eemmueruat eub 
areibuM Leucadoe ApeUini dicati: velmialia tyroeinia certemimi» Pompeiani apud 
MfftoM CameauB naoieaUe exMbeat m Avemo kuu reeomeade^ tcOàcet comJUchu no» 



^■»i»^^^»^^^><«^^ 



prò tran 
Laiiaque 



t.-^2ÌA Al. Afytea. 



inf.— 919 MalitOronovins: Ni* 
Al. Mesmma. Vid. inf. et Not. 



NOTiE 



.. Gawf) Ob Ve- 
sevi, flammas snlphareas Tomentis, 
vicioiani. De Oaaro monte jam sa- 
prà. 

910 Vaporiferi Veeemi Vetetns, et 
VesnTinSy mona est Italise ignivomasy 
celabrattor, qaam at plora de eo sint 
hic disserenda. 

911 Cimi VemUytft.'] Poetica fictio 
ad rem accommodatissima. 

Aetiade] Relatis ab Augusto in 
pugna naTaie ad Actiom de Antonio 
et Cleopatra. 

Leeta] Propterea qnod AngnstnSt 
Jolìss Genti per adoptiooeai Julii 
Caenris insertns, ad Venerem Jnltn 
Gentis per ^ineam nuitrem prsecipne 
jnre pertinebat. 

919 Lodare] Per faidnm repr sne n- 
tare. 

919 NiHaemì Cleopatne naTes. 

La tìtf y ar ] AngnstL 

914 ApMuee LeaaadM] Pronon- 
terii, in quo tcmplnm liabet Nantia 
fonnidattts Apollo. 

915 MyloBeiM perieMÌ Oronovius 



Afytea legif, a Mylls^ apnd qnas su- 
peratns est ab Octavio Sextns Pom- 
peiuSy com Mflaeena a Mylasis, qnsB 
bine longe sunt, videatur derivandum. 
Accursins Meeeom^ cui non accedo» 
licethaud procul Messaoa gestom fu- 
erit prttliom illad. Ratio qua indù- 
cor baec est, quod Myiarum prsci* 
pna apud bistorìae Romanas scriptores 
mentio in praelit hujus narratione fit. 
Sive antem MjfUea legas sive JKfylo- 
eeaa perieuia belU Pempéaeàf intellige 
exercitationes illas copiaraa, quibos 
in porto Julio pr^lnsit Pompeiana) 
pngn» Angnstos. De qnibns sic Sne- 
ten. in ejns vita cap. lA. * Donne 
navibos ex integro fabricatÌB, ac xz. 
servomm millibns manemisais, et ad 
remnm datis^ portnm Jnlinm apnd 
Baiai, immisao in Lncrinnm et Aver- 
nnmlacnmmari,effecit. Jn quo com 
byeme toU copias exercoiss et, Poai- 
peina inter Mylaa et NaulocÌMai 
sopera vit.' 

* 916 Per Avema sswnlia] Cam- 
paùsB lacom prope Baias, creditam 



Digitized by 



Google 



478 AUBONIl 

InnocQos ratiam palsns^ pngnasque jocantos 

Naumachia^, Siculo qaales spectante Peloro 

Cceruleus vìridi reparat sub imagme ponttld. 

Non aliam speciem petulantibos addit ephebis 220 

Pnbertasque amnis, et pioti rostra phaselli. 

Hos Hyperionio cum Sol perfuderit «sta, 

Reddit nautales vitreo sub gurgite formas. 

Et redigit pandas inversi corporis umbras. 

Utque agiles motus destra Isevaque frequentante 225 

Et commutatis altemant pondera remis^ 

Unda refert alios simulacra humentia nautas. 

Ipsa suo gaudet simulamine nautica pubes, 

Fallaces fluvio mirata redire fignras. 

vmin ianùxiùif et ficia eertwamM NmmmMBj quaHa mare cttnOwm repraemM 
Mfr wiài epeeie ante Pelorum SScUm promontorium. Tidem proreu» speetem 
protervie iilie adoleeeentUme trtbidt eorum jwoentuMy fiwawequey et «aoiciite prm> 
pMwnUU. Quando Sol hoe agUmit htmine euo enpemo, jnagit imaginee nantamM 
eub aqua limpiday et contrahit eurvata» umbrae eorporìe inverei. Et prent crebro 
exereent tnotue eeleree ad dextram et ad eimetram, et mutando palmnìae MMtptaml 
onera vicieeimf aqna exhibet knmidaM imaginee aUoram mmtamm. Ipea jmeniue 
nautica gaudet eua imagintf admirane ftetae euas forma» euhvnde apparerò inftu» 



Var.— 818 QuaUe scrìbendum monet Accaniva, et Oroooviiu, hicqoe Ter- 
•um ito dUtinguit : Naumachia Siculo quaHa^ epectante Peìoroj Corvieict.— • 
221 Barthins legit: Pubertaeque, omnisgitc, quod etlam Tollias. — 22S Idem 
Barthias censet Poetom scripsisse : non talee. Nihil motondum inqiiit Tol- 
lias : nam nec nautarum^ nec nauticaCf nee nacatee ppssit vim novi hajas 
▼ocaboli esprìmere. — ^224 Alii reddit: eedTh redigit mÌDÌme matandammo« 

NOTA 

oUm inferorom limen, sic altam, ut Hyperìon dictos est Sol, testSbas £o« 

ima ejas pan apprehendi non possit, stadiio et Salda, qaod sit Mp ^pSif 

teste Vibio Sequestro. 2^, ' sopra nos gradiens.' 

* 221 Pubertaequeamnie^ 4r««] No8« 224 Et redigiti ipeJÌ Accan. reddii^ 

ter Barthlom secatos io loterpreta- male. Neqae enlm elegantisi Anso- 

tione, pubertatem ab amne distiogoìt ; nianas faerit vocem illam conseqnen- 

uode com eodem Barthio logore de* ter bis asarpare, non sioe aorìam 

hnìti PubertaeqaeamuiMque^iFc. SMì fastidio: < Reddit naotalea, &c. Et 

aatem immotaDdam conseo. Etenim reddit pandas/ Scc, His verbis * re^ 

* pobertas «mnis * sant herbae et ar- digit pandas/ Scc» exprìmit contrac- 

bores qass rìpas yestiant, at recto tlonem illam qna, Sole altias sopra 

amiotat Massipont. Eodem sensu caput nostrum elato, projocts ad ho* 

Plinios 1. XXIII. Prooem. dixit : * in- mnm ambra in long^tadine, non aa« 

dpientis ayse pubertas.' tem in altitudine minnantur. 

SI22 Bffperionio'] Soperìas gradiente. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 479 

Sic ubi compositos osteDtatnra òapillos, 330 

Candentem late speculi explorantis honorem 

Cam primiim car» nutrix admovit alumnaD, 

Lnta ignorato fraitnr virgancola ludo, 

GrermansBqne pntat formam spectare pnellse : 

Oscula fulgenti dat non referenda metallo : 2S5 

Aut fixas praetentat acus ; aut frcmtis ad oram 

Vibratis cceptat digitis estendere crines. 

Talis ad umbramm ludibria nautica pubes 

Ambiguis finitnr veri falsique figuris. 

Jam yero accessus faciles qua ripa ministrata 340 

Scrutatur toto popnlatrix turba profondo : 
Heu male defensns penetrali flumine piscis ! 
Hic medio procul amne trahens humentia lina^ 

whe, SicqmmdomOrixwuntlrm^ vckna ahnmug dUeet€gerhu$ip9^ 
tù$ me bene dÌMp0tito§, adhibmt ei prinum «pecubcm ÌMt$ mieaju ad obtentmdmn 
ifwlMM fwmam^ iota jWpMia gaudet ipeetaadù nbi haetenut ignaiOf et aredit u vi- 
dtrt^giem wrgwMOda QUct^ui Bororuaug: dot mtemH wuUHU boria ab ea efifi* 
■dm reddemda: mot itniai numibua acu» qMoa Mei m natidacrt «in ermibiia 
Jbuu; oMt twwiwtt digitie ad exiremam frinUm^ conatur extendere eapUae ^a»» 
Siwuliierjwena UH noMim cernendo faUaeia tinmiaeraf gawdent dnbn» ferme veri 
ei faUL 

Tom aedem ^ parie ripa prwbeifiuUee adUueadJUmmn, maìàiiade pUeator^m 
direptrix qaant per ioiam aiaam pieeee hea «mi benepreteeioe anme xnHmoI Hic 
trakemereHakiamkUilemgeperwiedmaflamenfeomeerrUagfn^ pieckmd^mare^ 



Mt Bartl^iii. Valg. reiKi^.— 936 * Quidam libri habent^ teste Vineto, pra^ 
iemUi aeue. et moz : Vibraioe eapiai digUUf i^c. non minas bene, mea qoi- 
dea «eoteotia.' flmAia.— 340 Comgit Accnnias^ «ert.— S42 < Drfeaea» 
Vslc. Hea male dtfea§a$..,piecee'] Ita, nt distillai et emendavi, legeodnm 
esse nemo nisi Aftfwnirfpor negaverit. Pìscts in ^eeeU moUTl, ne itenini 
errori pneberet ansam, qaamvis Veteret ita scripsisse Grammatici notent. 



NOT£ 

115 MeiaUù] Tane qnippe ezpoUto gelns emendat «fr», qoss tempesta» 

argento aat ferro specala erant, non, apta piscatoribus. Retinenda vetos 

nt nnnc, vitro stannea bractea obr lectio. Nanmachia descripta Anso- 

diicto. nias novnm jam aggreditnr spoeta- 

* 997 VihraHe eapiai digUUf ^c] cnlam. Accedit qaod nibii eomm 

Mallemvi6r«fM. Sensus est, poellam qna cecinit Poeta Hycmi possit com- 

extendere, digitornm ope, ad oram potere. 

fWmtis crines ferro nstnlatos et nn- 949 lWi*«iis htmentia Una, flpc.] Sa* 

datim coUectos. genam sea verrìcainro cootrabit, et 

•2A0JamverQaeeet$a$fÌFC.Ì Marian- piaces captos verrit ad ripam. 



Digitized by 



Google 



480 AU80NÌI 

Nodosis decepta plagis examina verrit ; 

Ast hic tranquillo qua labitnr agmine flamen, 245 

Dncit corticeìs floitantia retìa signis. 

Ille autem scopulis subjectas pronns in nndas, 

Inclinat lentae convexa cacomina virgce» 

Indntos escis jaciens letalibus hamos. 

Qnos ignara doli postquam vaga torba natantom 250 

Bictibns invasiti patolasqne per intima faooes 

Sera occultati sensenint vulnera ferri : 

Dum trepidante snbit indiciom ; crispoque tremori 

Vibrantis setae nutans consentii arando. 

Hec mora : et excussam strìdenti yèrbere pr»dam 256 

Dextera in obliqnum raptat puer : excipit ictom 

Spiritus» ut fractis quondam per inane flagellis 

Aura crepat» motoque assibilat aere ventus. 

Exultant udae super arìda saxa rapinte, 

Luciferique pavent letalia tela diei. 260 

Quique sub amne suo mansìt vigor^ aere nostro 

Segnis anhelantis vitam consnmit in auris. 

Uku$ «Mfoftf; hk mUem txtendU MgemuÈ wdtadw mqterng 9p€ tetmranm ex 
aàbere^ lUt vtre itadmatu» e mpihiu m «fuof mypotUoMf dimiitii #iiww <m mcvr- 
tiuii mrgmJUxUÌMf iamùitentJUun» kamoé apertoi cUns mertiferis, Qnm fuifmmm 
embunda cohurs ptsctMin ignerans /ruMdan apitrekendU ore kitmUf ac gmìtura 
aperta uepie ad iniima sentenmt ud tardhu vìinera a Udente ferro impretea, dmm 
trepidaiUj eignum eursum fertur: et virga mota respondet erebret trepidaÈwni 
Kne^e agUaia. Et etatim pner matm rapit in obtiquum preedmn «mhmom cimi 
etriiore per eSèrem. SìMÌm veiUi ee^mUar Mimi» qaenmdniodam aKpum do /rmik 
Jlagronm terberilmi per amrat aer etridet^etagitaio aerejlahu eibikm adii, Hm^ 
midte pretdm eanlkmt m npibue eieeUy et exkerreeeuiU w it j^ rj g radioe ìauie ipaii 
ajfMigImtie. Ei robvr ipÈod m eiefmt dmm degerent in suo JlamOf dMUtaiam te 
«Offro «Ire, empirai in «im, ^im* ankekaido occipiiaiC redémUqite. Jam deMla 



3W{tii«.~262 Ankeìatii edd. Delpb. et Toll.~277 Al. Diivef.-.970 /acofa 

NOTiE 

* 244 Nodoeit decepta pHagie'] Pisces aitera sursum elatam teMelUi sube- 

advertontforamina^nodoanonadver- riis. < Sober ' scpe &irx«s * cortes ' 

tunt. dicitur. 

S46 Puoi «orit«e»,4pc.] Verricnlam 269 Uda rapina:] PUces capii, ex 

expandit, altera parte plumbo ant la- flamine madentes. 
pidibos depreumn ad ioium amoem^ 



Digitized by 



Google 



KDYLLIA. 481 

Jam piger invalido vibratur corpore plaasas ; 

Torpida supremos patitur jam caada tremores^ 

Nec coeiint rictus : baustas sed biatibus anras 265 

Reddit mortiferos expirans branchia flatus. 

Sic ubi fabriles exercet spiritas ignes^ 

Accipit alterno cohibetqae foramine ventos 

Lanea fagineis alladens parma cavemis. 

Vidi egomet qnosdam leti sub fine trementes 270 

Collegisse animas : rnox in sublime citatos, 

Cemna subjectum praoceps dare corpora in amnem, 

Desperatamm potientes rursus aquanim. 

Quos impos damni puer inconsultus ab alto 

Impetit, et stolido captat prensare natatu. 275 

Sic Anthedonius Boeotia per freta Glaucus 

ifttrum pitàmm corpi» ugmUr ^uaiU Aaumim; Jam ctmda torpi$een$ eàfpirUwr 
mìinmupalpUatìones: neque Jumgymtur wter §e hbia : ud braukUi exMtmB Utài€$ 
kMmtf ujtcU àertm quem hiando duxerut. Haud alUer quando ftahu txcHai 
ignem in/onmdinufabranm, iabeìla lana obduela luiUant m cavo foUe e fogo «om- 
paetùf kaurUy et eo'érut JUÓa» aUematim aperiendo, et olfturandoforamen. Ego 
tpie vidi qoMdampiecee in mortU conjbùo pàtpUaniee recoUegisu ammas^ et etatim 



eomeUoe ìM aUmn pr4BeipUaM$e prona corpora m e^ectmn^ Uerumfnuntee 

aqmù ama$ non ampUue eperabani. In qnoo pner impatiensjaeturm e ounma ripa 
tfTtnl niMBiiM, et etnUe tenkii nando eoe reprekendere. SiwùUter GtaucuB Anthedo^ 



NOTiE 

* 266 Exphwu troncala] GalUce tas, quasi quod terram cernat, teste 

Voìnfe. Docet Roodeletias Ub. iii. Nooio. 

cap. 12. branchias velnti pilos esse Pracepe"] Adverbialiter snmtuin. 

ordine dispositos, semicir^ulo osseo 276 AntkedonkUftfc. GUmeuè] Olaa« 

iofizosy ni pisces aqaam ore coUec- cas piscator, ex Anthedone Boeotia» 

tam remltlant Qaibos qmdem bran- urbe, Cam Circeo sai amantem sper^ 

chiis a ceteris animantibas pisces dif- neret, Scyllamqoe amaret, spretas 

ferro* Circes Tenefioiis, (qoibas jam Scyilao 

269 Lanea . . . pamuì] Epistomiam lavantis ÌDgaina latrantibns socclncta 

follia, qnod ligneum lana aut villosa monstrìs faerant,) petitos ipso, gus- 

aliqoa pelle obdactum, nt foramini tatis ad vim veneni retondendam ber- 

moUios ac pressias simul sese appU- bis quibosdam, qaaram contacta ob- 

cet servaverat aliquando captos a se 

Fagineie àttudene . . . cavemit] Intra pisces vitam recepisse et resiliisse in 
follis ventreni tympanis bine inde e mare, et ipse in mare desiliit, et ma- 
fago ant alio ligno factis conclnsum rinns Dens est factns. Narrant Pan- 
modo elata, modo depressa, dum an- san. in Boeoticis et Athenaeus lib. tu. 
ras^follis accipit, et reddit. At eom Ovid. narrat libro ziu. Me- 

272 CenitM] Cemnns est inclina- . tao)orpb. sub finem et initio lib. xiy. 

Delph.etVar.CUu. Aìuon. 2H 



Digitized by 



Google 



482 



AUSONII 



Gramina gustata postquam exitialia Circes 
Expertus, carptas moribondis piscibus herbas 
Sumsit^ Carpathinm subiit noTus accola pontam. 
lUe hamis et rete potens» scratator operti 280 

Neieos, aequoream solitas converrere TethyD, 
Inter captivas fluitavit predo catenras. 
Talia despectant longo per coerala tractu 
Pendentes saxis instanti culmine vili». 
Quas medius dirimit sinuosis flexibos errans S85 

Amnis : et alternas comnnt prsetoria ripas. 
Quis modo 3est]aciuii pelagns Nepheleidos Helles 



uni» per mare BaoHeum voetqiumf gusMù Urkia iMàUhu Cireeè^ mm eMl kerèm 
quoB viderai carpi a piecumi marWiindie^ noma habitator iagreagua eU mare Cor- 
paikum. tue perUae pieeamH hamie ei retitue, rimaier marie tN<iim, fai eelebaé 
deprtedari Tetkjfn martaam^ mUavit ipee prtedator inter gregee piaeioMy quae olim 
ceperat, Hv(juemodi epectacula deeuper aepichmt mila Umgo ardine per àeriae 
pUigae eiÌ<B in ntpibae^ qaarum fooHgia v m mia eat JUtaia. Quae eeparai flamue m 
media earam eurreae ewrvie ai^aeiibae : et eaettUa eseerrnmi ripae Mae inde, 
Qaièjam admireioT pelagne Seeii, mare BeUee ftHte NepkeUe, freimm janeaie 



navult Aecanias*— 281 CemperUre Vulg.— 888 Quii Mrafir Ve%« Rectius 



NOT« 



jam anteqaam Scyllam vidisset, et 
adiisaet Circen, mutatimi fuisse, cum 
miraoa pisciom sortemi herbas gvstas- 
set, Tlrtoteni eanun espertams. 

278 Carpiae'] Taetae aut saltem cap- 
tae legendam putat Accurs. qnod 
carpi a piscibus prscipne moribun- 
dis herbas verisimile non sit, et quod 
Ovidinshabeat: 'Gramine contacio/ 
non autem decerpto, ^ccepit mea prs»- 
da mover!.' Qnod in medium relin- 
quo. 

* 279 Carpatkiam pontam'] Carpa* 
Chns Mediterranei maris Insula, Rlio- 
dom inter et Cretaro ; hodie jSImt- 
ponto. 

Nova» accokì] Ovid. habet hic : 
* Alti novus incola ponti.' Melius, 
incolebat enim mare Deus fiictus, 
quod prius piscator accoluerat. 

280' Rete potene] Ablativ. prò reti, 



qnod nsitatins est. 

281 SoHiae eonverrerel Sagena sen 
verrìcnlo pisces ad littna trahere. 

981 Ikter eapHea»f tfc, eatervae'] Coe- 
pit natare inter pisces, qnos print 
ceperat, et qui gramine contacto 
mari redditi fnerant. 

285- Quae medine dirimiti 4^. et altera 
noe eomunt pnttoria ripae] Ezpressum 
ex hoc Statii in Tiburtino Manli!: 
* Nec te mitissimus amnit Dividi!, 
alternas servant prateria rìpas.' Prs<- 
toria snnt magna et snmtnosa »di- 
fleia, quae ita vicina in Mosellae ripis, 
ut alia ab aliis, aut saltem inde sor- 
gens fumns conspic! possit, gliseenti- 
bns inter Francos et Romaaos belUs, 
in arces, specnlas, mnnimenta evi^ 
sisse refert Frehems. 

287 Qkìs modo Seetiaeum peiagmef 
Ife,] Ex eodem Statio in Tiburtino 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



483 



JEqvim, Abjdetn fteta qitis miretar ephebi? 

Quis Chalcedonio coDstratiiiii ab littore pontuin, 

B^s opus Magni^ mediis enripos abi undis 290 

Earopaeqne Asìaeque vetat concarrere terras ? 

Non hic dira freti rabies, non saera fnrentmn 

Praelia Gamoran : licet hic commercia lingnae 

JnDgere, et alterno sermcmem texere pcdsa. 

Bianda sakitiferas permiscent Httora voces, 295 

Et Toces^ et p»ne maaos : resonantia ntrimque 

Verba referti mediis concnrrens flactibas Echo. 



Ahf/dem 1 Qmw BdnùrOm' wuan $tmhm ponte a UiUrg Chakedamsy quH fuU opu§ 
A^^ Mapdf Mfrdtwm ùUerpontu mù» aquu separai tema Europm et Atim ? 
file «MI Ometmr atfow furor politi^ «imi cruieUa eertamima vemtorum oavientium, 
Hù é^esr fitttsM. dt mUemù ffoeUm» eontexere ormtioneau Ripa bUndm eowmit^ 
tmU kme imie verta oata t aa ii tm iwrieem^ verba, inqpam, et fere dexteras : Echo ab 
atrofoe ripa eonaarrene i» meéiofiammif reddit voce» lane inde oonantee. 



*^*VS^^*^**S#^ 



mùttur oeuset Acconios.— 290 Regie opue Magnam Vulg.— 297 Vnlg. eoncur* 



VOTJE 



Sic enioi iUe: 'Sestfaqot 
«acfiunasiMu, pdagasqae MitatiiBi 
jMtet, et audaci Jonetos Dalplilnai 
•pbebo. Hic «terna qniea: avUts 
Uè jorm proccHis : Nnaquam fervor 
aqait : datar liic trammitlere fisas, 
£1 yacasy at paene laanoi.' 

Se a t im eu m pdt^fme] Heilaapoiiti Ire- 
tnm, Seatma et Al»jdoBi ioterloens. 

N^kOaiiM HeBeeì loqaod Belle 
AtiuHBanlb et Neplielet filia, cnm 
ftatie PÌH7S0 aavigaas cnm decidli- 
aet, ooBMB ai aaam impotuit, dieta* 
eaim est ab aa Heilespoatas. 

S8B il^dm .... «pMt) Leandri, 
cayos ameras et noctnmae ad Hero 
per HeilatponCoBi natationes notis- 
•imtt. 

Quienéretari Nempe ob angnstias, 
et fadiitatem trajiciendi ; coni ab al- 
tera Moaells ripa ad alteram» non 
tantam trijectai faeilis sit, et con- 
spictaatur altra citroqiie castella et 
•ed roees etiam aodiantar, et 



■anns sete fere tangant. Qiiod ad 
fauidem hiijns florii ab Ausonio aHa<- 
tam, netcio an de ejns ut angustioris 
Yituperationem facere potine non yì* 
deatnr. 

289 Chaleedomo cotutratum, ^.] 
Bosphonim Tbraciani, quem Xerxes 
ponte junzlt ab Afliatico littore, ubi 
Chalcedon est Bitbyni» oppidnm, 
ad Enropeam llttns^ in quo Byian- 
tlam. 

299 Regie opuMMagid\ Xerais Per- 
samm regis. ' Magnns' Epitheton 
perpetnnm regum Persidls : U4yas ò 
IkuriXeht Graecia. 

291 Vetat eonemrere terra»'] Qaas 
olim conca rrisse credideront, et mari 
postea Interfase separatas, ut videre 
est ex PKnio lib. 11. cap. 99. 

29S CaarorumH Synecdocbe, prò 
qaibosvis Tentts. Cauri proprie sout 
venti Occasnm inter et Septemtrio- 
nem flantes. 



Digitized by 



Google 



484 



AUSONII 



Qui potis» indumeros coltasqué habitudque retexens, 
Pandere tectonicas per cingala praedia foima^ ? 
Non hoc spernat opus Gortynius aliger, aedis 300 

ConditoT Eaboic», casus quem fingere in auro 
Conantem Icarios, patrii pepulere dolores. 
Non Philo Cecropius : non qui laudatus ab hoste, 
Clara Syracosii traxit certamina belli. 
Forsan et insignes hominumqne operumque labores 305 
Hic habuit decimo celebrata volumine Marci 



Quis poiut reeemendo ìMnamerabiUM ematiu et tckmata^ expimere Jlgunu eeéijb- 
eiormn tu tùiguiiB mUisì Non putet hoc opuo iMgmun u Dadahu Cretetuio ex-- 
itructor templi Ctanani^ quem dohreo paterni perculere, cum tentaret exprìmere m 
auro Uipmm Icari. Non PMIù AthenienMis, non iUe fui laudaiiu etiam ab botte 
«HO, traxit in iongum incttfta certamina belli SyracuMoni. Forntan et Hebdomag 
nttraadomm orìn$ deterìpta in libro decimo Marci Varromt hic conttOìdt imclytoo 



HI.— »06 Aliter jtfiir^ vel MargeL yìd, inf.— 812 Alii Dinocrates. In scriptU 



NOT^ 



299 TectonicoM, tf e, formai] Hoc est, 
figaras cdiBciorum qnae ad MosellflB 
ripas sunt, qaas vari! Architecti ef- 
fiDxernnt. 

800 GortyniuM àliger] Dsdalos 
Cretenais ab urbe Crete Oortyne 
dictos GortyniiM, cojas fabiilam om- 
oem vide apud Ovid. Metamorph. 
lib. vili. 

JEdit Conditor Ewboicai] Templi 
ApollÌQÌs apad Comas Campani», 
Euboicoram coloniam. 

802 Patrii pepulere doloret] De boc 
Virg. lib. VI. ^netdo« : ' Tu quoque 
magoam Partem opere in tanto (si- 
ncret dolor) Icare, haberes. Bis co- 
oatus erat casus effingere in auro; 
Bis patriae cecidere manns.' 

808 Phih Cecropiua] Philon Athe- 
niensis arcbitectus, de quo Plin. lib. 
VII. cap. 87. * Laudatus est Philon 
Athenis armamentario mille navium/ 
Hujns meminit Vitmvius lib. vii. et 
Cicero lib. i. de Oratore. 

Non qui laudatui ab hoile, ^c] Ar* 



chimedes, a M. Marcello Syracnsas 
oppugnante. De hoc, Plin. loco sa- 
pra citato : * Grande et Archimedi 
Geometricae ac Machinalis scientiss 
testimoninm M. Marcelli contlgit, 
interdictOy cum Syracnsse caperen« 
tur, ne viola retur nnus, nisi fefellis* 
set imperinm militaris imprudentia.' 

806 Celebrata volumbu Marci Heb- 
domai] Tnetur Scaliger scrìptam in 
multis libris lectionem Margi, vel 
Margeiy et de Margeo aliqno intelli- 
git, cujus opera interciderìnt, et qui 
decimo openim snonim libro scripse- 
rit de septem mnudi miracnlis : hanc 
enim hic intelligit < Hebdomada.' 
Reinesitts lib. ii. variar, lect. cap. 2. 
et Salmasins taentur hic contra Sea- 
ligerum legendum esse Marci et de 
M. Varrone ejusqae hebdomadam li- 
bris, locum hunc intelHgendnm. In- 
ter tantos Tiros judicare non ausim. 
Margei certe nnsqoam alibi mentio. 
Itaque Marci interim retineamus. 

* Marci Uebdomat] Codices vitiose 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



485 



Hebdomas : hic clan vigaere Menecratis artes^ 
Atqne Epbesi spectata manus : vel in arce Minervae 
IctinoSy magico cui noctna perlita fìico 
Allicit omne genas volucres^ perimitqae tuendo. 
Condito! hic forsan faerit Ptolemaidos aulse 



310 



I a opentm. Hk arte$ ceUhris MetueraiU in unkfwert^ et manuB 
iUa agni indtutria fnvbaU est Ephesi : aut letinua epeetatue in arce Pattadie con- 
ienday a quo noetMa/abricata,et delibuta tinguento magico atirahit ad te aves omnia 
generi$f et enecat suo atpectu. Fornta» hie fuerit Dinocharee exttructor palatU 



NOTiE 



script! habelwDt Margit ex qno Sca- 
liger commentns est Margenm qnen- 
dam, qnem a Scaligero decepttis, 
ÌDter eos qnì de Pletora aat Statua- 
ria scrìpsemnt, recenset Janins de 
Piet. yet. lib. i. cap. 8. Celeberrimi 
aatem Hebdomaduin libri a Varrone 
seripti facioDty inqait Salmasius, ne 
Marces alter hic possit intelligi. 

307 MeneenUie'] Hnnc pntat Scali* 
ger hic intelligeoduin Mene^ratem 
Ephesinom, cajns Varrò meminit li- 
bris de Re Rostica, qoiqne malta et 
praeclara Tolumtna de bistoria anima- 
linm, itemqne de aliis, reliqaerat. 

S06 Aique Epheti epeetata marnisi 
De eodem Menecrate Ephesino hsec 
intelligit Frebems. Salmasius, cui 
libeas assentior, intelligendnm ait de 
Chersiphroae, (qai apud Pliniom et 
VitniTiam CtesiphoD appellator,) de 
quo qnidem Plin. lib^ vii. cap. 97. 
' Landatos est et. Ctesi|;hon Onos- 
Sina/ Strabosi Chersipbron, * sede E- 
phesinsB Dian» admirabiliter fabri- 
cata.' VitroT. In proemio libri septi- 
mi : ' primnmqne sedes Ephesi Dian» 
Ionico genere aCteslphonteOnossio, 
et filio ejns Metagene est constituta, 
qoam postea Demetrins, ipslos Dia- 
nsB aervns, et Peonius Ephesins di- 
contar perfecisse.' 

Vel t» orcs Minerva Jetimu] Vitr. 
ib. ' De sede MinìervaB Dorica, quas 
est Atbenis in arce, Ictinus, et Car- 



piona edidit volumen. Et panlo post 
de eodem: ' Eleosinise Cereris et 
Proserpin» cellam immani magnito- 
dine Ictinos Dorico more, sino ex- 
terioribos colnmnis ad laxamentom 
nsQs sacrificiomm pertexit/ 6cc, 

S09 Magico cui noetua perliia fuco^ 
^c] De hac magica noetua Ictinl 
nihil alibi legitor. Videtur Automa- 
ton fuisse, simile Colnmbse Ardiytn 
Tarentini. . 

* Magico cut noetua perìHafncoj ifc.'\ 
Recto in sede Mineryse, in cujas tu- 
tela esset, posita noetua. Portasse 
autem, ait Mnssipont. ut Architss 
columba quibnsdam librata ponderi- 
bus volabat, sic et illa Ictini noetua. 
Volatn igitnr alliciebat aves, tam 
fabre efficta, ut in hanc valuti vivam 
aves reliquse involarent, quas, ubi 
propius accessissent, imbutis veneno 
oculis necabat, sic hostes ultnra. 

SII Coniiior ìiic, ifc, Ptolemaidoe 
aula DtaocAares] Salmasius, ad hnnc 
locom, acute distinguit ' Dinocharem' 
a ' Dinocrate/ quod habent editi li- 
bri plerique. Sed verba ejus qnoni- 
am totum bone locnm illustrant mi- 
rifico, non pigebit hic descrìbere. 
Dinochares, inquit, is est scilicet, 
quem Alexandriam roetatum esse 
auctores scrìbunt. Hic aliis dicitnr 
< Dlnocrates/ sed Plinius tribus lo- 
cis * Dinocharem' nominavity ut qui- 
dem apud illom scribunt veteres 



Digitized by 



Google 



486 



AUSONII 



Dinochares : quadro cui in fastìgìa cono 
Snrgit, et ipaa suas consamit Pyranùs umbras : 

Piolem4n,aquoexitruHaP^frmiihfmir^cm»mtm^m 



habetur Timocharei. Cwi prò ad Tarnebiu : alii €^Ji, Salmasias cuòi citat 



NOTJE 



libri. Atqni hic idem est * Dinocha- 
res' sÌYe Dinocrates, qui templam 
DianiB Epbesiie oli imo architectatos 
est, qnod coocremarat Herostratos. 
Versus autem snbseqoentes ezplicat 
Plioins lib. zxxiT. cap. 14. bis verbi* 
de Magnete : ' Eodem lapide Dino- 
cbarcs Arcbitectvs AleundrisB Arsi- 
noes templnm concamerare incboa- 
veraty nt la eo simalacmm ejns e 
ferro pendere in aere videretur. In- 
tercessit mors et ipsios et Ptolemsei, 
quiid serori sosejasserat fieri.' Editi 
legnnt Vmoertiiét, sed in scriptis 
habetur Timoekarei, fortasse prò ÌH- 
nocAores. Ceteran prò perfecto ac- 
eipit Anseaias, qnod inehoatum dnii- 
taxat fait. Mirari vero non satis 
possnm, qui fieri potnerit, ut idem 
Dinochares, qni AtexandrisB meta- 
tioni praefoit, templam Ulnd Arstnoes 
Incboayerit, magnete concameran- 
dam. Ptolemens enim ilie Phiiadet- 
phns fnity qni obiit Olympiade cen- 
tesima et duodecima. Sic ab Alex* 
and fife cooditn ad id tempns quo 
aedificari coeptnm est Arsino^s tem- 
plam jussn Philadelphi, anni snnt 
circiter octoginta ocCo. Atqui idem 
Dittocrates aliquot annis antequam 
Alexandrìam metaretur, tempU Dia- 
nsB EphesitB «dtficationi prsefnerat. 
Non potest igitnr idem esse Archi- 
tectus, qui Alexandrìam metatus est^ 
et templam Arsinoés snb exitnm tì- 
tie Philadelphi regis inchoavit. Vi- 
cinitas fortasse noroinum in causa 
fuit, at confnnderentur. Architectns 
Alexandria vocabatur Dinocrates, nt 



Strabo, Vakrins, Vitruvius, alii ap* 
pellant Die alter Dinochares fuit, 
qni Ptolemsei Philadelphi tempori- 
bus vixit : ex hac nominum similitu- 
dine Plininsy vel ille nude swnsity 
et hi qni enm secati sont» altemm prò 
altero posuerunt, et Dinocfaarem eti- 
am vocaraaty qui Alexandrìam me- 
tatus est, can Dioocrates diceretar* 
Hacteaas Salmasios. 

aiS Qtudro cui <a faUigia cem^ 
SttrgUf 4w.] Vel lego cii^ antiquo 
more, quo * qnis' fMirtts» vel fii^fas; 
fmii vel qìi^i faciebat : vel ipeum cat 
dissyllabum, et prima longa, ut apud 
Panlinnm et Prndeatium «vi iillus 
poetas reperitar. * Quadmm conam' 
intellige Pjramidem quadratam ; co- 
nus tamen proprie apud Oeometrat 
est Pyramis rotundai quales metas in 
circo. 

Sia Ei ipm sMos eammmU Pym- 
mif amòras] Qnod facile iatelligetar 
quo pacto fiat, si ponamas Pyrami- 
dem iilam qaadratam quataor assur- 
gere triangalis sequilateris, aat quo- 
ram latas ad basim sit uno quoque 
reliqaorum mi^^u aliqnaato, sic eaim 
fiet at cnm Sol quadragesimum quia- 
t«n circiter graduo altitadinis snpra 
finitorem attigerit aat excesserit, 
apicis umbra non projiciatnr extra 
baseos ipsins qaadrnm ; sicqae snb 
structara Pyramidis lateat, donec ad 
enndem quadragesimum qatastam già* 
dnm vespere descendendo perveae* 
rit« Et tnncy quemadmodum mane, 
antequam ad iilum pervenisset, api- 
cis ambra extra baslm Pyramidis 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



487 



Jassus ob incesti qui quondam foedas amoris 
Arsinoen Pbarii suspendit in aere templi. 



315 



M« umbrùi, Qitt olimju$iu Péolemm PhUadelphi propter incealum ijus cum 
mr9n Arnuulé ctn^ugium^ iuspendU «imiiiacriun ipniu Aninoéi in aere in tempio 



NOTJE 



plos minnsve ezspatiabitor, proat d«- 
missior altiorve Sqì né prsdicUm 
altitwUneoi mioiis migisve aocedet. 
Neqae eniai ezUtiniaiuliim est Pyra* 
nidet Ulaa £ff ptiw Bine vmbra esse» 
'cmm Sol dtccdeas cretceotei da- 
pUeet mnbrM/ Sio «atem acntiorea 
▼olunoa faiase Pyraaidasy tane tao* 
tua conaaauiaae uibraa snaa exiati* 
aaands aniit, cnm M eo oaqae alti* 
todinii perveaiaaet, «t ^oa radim per 
Pyranidìa apicem traasieoa oppoai* 
ton latna radere iecapiaaet. Qeod 
in iEgypte, ubi Sol in meridie ad 
verticem ipaoaa, aot prope aaceodit, 
aspe et per mvltaaB diei partem 
potei t eTettire. Et h»c eftt mena 
Ceaaiodori YarUrwn lib* vii. forai. 
16. ubi, * Pyraoiiidea in ^Sgypto/ in* 
qoity * qoama In suo state ae ombra 
coaanmens altra constrnctioais apa- 
t^ Balla parte conspicitar/ Et Am- 
mieai, qoi lib. xxii. aie ait : * Qmm 
figaro' Pyramidia * apad Geometras 
ideo sic appeUatary qaod ad igaia 
apeeieaiy rov inif^ at noe dicioina, 
extenaatar in conam. Quaram niag- 
nitado quooiam in oelsitodinem ni* 
aùaoB acaadeoa gradlescit paolatim, 
■mbraa qooqae meebanica ratione ^ 
coa»«mit.' Lepide vero Solinnacan 
ait Polyfaistorìa capw S6. 'Pyramidea 
tunea aont in ^sypto, faatigiata 
altra cobitadioem omoem, qon fieri 
mesa poeait. Itaqne measnram um- 
braroai egreaaa, noUaa balwat aai- 
braa.' Qaaai molea aliqna terra 
taharrna intelligi possit in tantam 
altitadiaem eaaargere^ ot ob id ip* 
aam ambram non habeat. Quinimmo 
qao altior erit, eo habebit mi^rem. 



* Contaiatl PyramÌM umlrraM] Qaia 
suprema Pyramidis pars nmbram 
anam in terreni eoa Jacit, aed ia 
aere intcìjecto conanmtt* Andi* 
endoa ea de re Mnsaipont. qni meo 
qnidem jndicio perspicne hnnc locam 
illastra vi t. Statait primo tam altam 
eue Pyramidem, at acominata vi* 
deatnr, licet hebete fastigio. Ueinde 
snpponit aliam Pyramidem vigtotl 
eobitis altiorem, et acato Tertice. 
Inde colltgit partem illam qa» Aatl- 
gio prioria respondebit, licet noe 
altissima, nec acuta sit, aontam ni* 
hilominns videri posse ; qaod si a^ 
seqnitar, qeidni et ambram ipaam ia 
terram fìtsam, gracili imam immo et 
ecumiaatam fatnram esse aaseqaa- 
tor, ideoqoe Pyramide . coosamtos 
rcsidnos viginti cubitoa : qaa ratione 
constare et ipsins terrm nmbram 
ante consumi, quam Jovis aut Satarni 
orbes pertingere queat. 

»14 Jiiancs] A Ptolemvo Philadel- 
pbo £gypti rege. 

Ob Mcrsfc . . . ./«fduB amms] Blatrl- 
moniam Pbiladelphi cam sorora Ai^ 
sinoii, caJQsmodi matrimonia non in- 
asiuta in ^gypto. Illa ettam Boro* 
nice, ci^os comam Conon Mathemati- 
cns et CaliinMcbtts poeta Inter sidera 
collocamnt, napaeratfratrì Ptolemseo 
Philadelpbi filio. Qnin et aptid Per- 
sas et Assyrios fas erat sorores ex* 
ores ducere. 

S16 Pibertt] Aleaaadrioi quidam, 
at ex locis sopra relatls patet. Sed a 
Pbaro JEgypti turre, quicquid JR- 
gyptiem erat, Pbariam scpe appai* 
latam est. 

Siupenàit ta «ipr«, Ire.] Qaasi fac* 



Digitized by 



Google 



41^8 AUSONII 

Spirai enim tecti testodine Conis Achates, 

JEgypiio, Nam in fornici tecti /UU ZepkyruM ex magnete factus, et aitnildt «k- 



in ExerciUt. PlinianU ad SolÌDum. Vid. Not. Var.— SIO Al. toius Achotee, 



NOTiE 



tiim tangit Ansonius qnod solummodo 
ifichoatam, et morte toni ipsiuB Ar- 
chitectiy tnm Ptolemaei, qai jasserat, 
faisse derelictiiin narrat Plin. lib. 
XXXIV. cap. 14. qoem locum vide 
sopra ad hasc verba : * Conditor hic, 
&c. Ptolemaidos aulae Dinochares.' 
Hoc etiam ftiispcasam fuisse artificio 
Solis signam in tempio Seraptdis 
AlexandriaB xefert Rufiniis lib. ii. 
Htstorifle Eccieiiiasticfe. Sic snspen- 
aam Treveris in arco vestibnli templi 
cujnsdam ferream effi^iem Mercurli 
volantis refert Annaliom Treverico- 
rnm auctor, cnjus locam exscripsit 
Frehems. Sic pendere etiamniim 
apod Meccam Mahometis locnlum 
affixis saraum ac deorsam divertas 
magnitudinÌB ac virtutis magnetibus, 
vulgo fertor. Idem babet de ferreo 
Cupidine in Dìanae tempio sine ullo 
ligamine pendente magnetit ope, 
Cassiodorus iib. i. Var. £p. 45. Idem 
de Victoria ferrea Inter columnas 4. 
Magnesiae ad Sipyliiro L. Anipelios 
in libello Memor. e. 8. Idem de fer-* 
rea Marti» effigie a magnetico Vene- 
ris simulacro rapta, Clandianns in 
poematio de Magnete. Qnod quam 
vere affirment ipsi viderint. Ego 
certe non facile addncar ut credam. 
316 Spirat entm, ^cj] Varie sunt 
in bunc locnni conjectur» et lectio- 
ne». VinetoB legtt : Spirat enim tedi 
teitudine Come Achate$y Affiaiamque 
trahitf Sfc, Quam lectionem e Mas. 
Pulniànni proba t. Eandem tnetnr 
Scali ger et sic exponit : * Vereor/ 
inquit, < uè Corum prò Zephyro dix* 
ertt propter vicinitatem. Nam Co- 



rna inter Zephyrnm et Septemtrio- 
nem spirat. Arsinoe vero, quia in 
tempio VenerIs Zepbyritidos sepnlta 
fnit, propterea Zephyrìtis dieta. Un- 
de et Chloris vocatnr a Callimacho, 
nam Chioris amasia Zephyri. Snspi- 
cor igitnr Dinocratem com templnm 
ex magnete lapide concamerastet, 
ventam Zepbymm in tholo ex'eodem 
lapide fecisse, a qno ferrenm Arsi- 
noès simnlacrom raperetnr. Ut ita 
fingatnr rapta a Zephyro Arsinoe, 
qnomodo a Borea Orithya : Acliates 
antem videtur quidam fnisse, qnem 
in deliciis habnerit Arsinoe. Et ni 
Arsinoe Venns et Chloris cognomi- 
nata : ita Achatei Coma vel Zephy- 
ms. Qnod verom *sit de vento Coro, 
fidem fecerit onnm verbnm spirai 
quo ntitnr Ansonius -, item cnm dicit 
Affiatami alt enim: Affiaiamque rapa 
ferrato crine puellam: Ita enim re- 
ponendom ex prisca scriptnra.' Hac» 
tenos Scaliger. Eadem de Coro Vi- 
netus, sed per Achatemnondilectnm 
aliqoem Arsinoe, sed ipsnm lapidem 
magnetem intelligit : quasi Ausonias 
lapidem prò lapide, speclem prò spe- 
cie posuerit. Et exponit Cornm sen 
Zephyrnm, qui magnes est, hoc est, 
ex magnete. Qnod secutns snm in 
Interpretatione, qnanquam non omni 
ex parte arrideat. Oronovina, neacio 
quo nixus fundamento, certe abaque 
librorom auctoritate, reponit prò Co- 
nis, Achatee : vera MagndtiOy et deinde 
prò Affiatam qnod vett. membranas 
habent, legit Affietam qnod in suis 
recentioribus reperisse se Vinetns 
refert* Gronovìi conjectnra parom 



Digitized by 



Google 



EDYLLIA. 489 

AfBictamque trahit fenato crine puellam. 

Uos ergo aut homm similes est credere dignnm 

Belgamm in terris scenas posoisse domorum^ 

Molitos celsas fluvìi decoramina villas. 820 

Haec est nativi sublimis in aggere saxi. 

Ha^ procarrentis fondata crepidine ripàs* 

Heec refngit, captamqne sinu sibi vindicat amnem. 

lUa ienens collem» qni plurimus imminet amni, 

XTsnrpat faciles per eulta, per aspera, visus : 325 

XTtque snis fmitur dives speculatio terris. 

Qoin etiara rignis hmnili pede condita pratis 

Compensai celsi bona naturalia montis, 

fieron ttìfixam eapUUi ferteU, Credibiìe iptur ett hos artiJUeSj aut rimUes horum 
dkpMmate prùtpeetu» dmnuum in terris Belgarum, eum amdetent viìlas tublimes 
ffUB smf ormaimenlta hnjuB amnis. Hae est alte posita in summo rupis natica. 
HtBc eimdita est in summo maì-gine ripa promùuntis. Hac sita est in recessu, et 
tralùt ad se flwrium reeeptum simuuo anfraetu, Ida occupans coUem qm longe 
ìaisque impendet fiwiùf kabet faciles aspeetus per loca culta, et per inculta : ae 
éimie pnipeetu fntitmr sul^eciis terris tan^am suis. Quin et alia edificata in 
praiis ùriguis kùmili areoj pensat dotes nativas mantiSf et surgU m aérem minan$ 



OronovÌDB, quod recepit ToUins, tera Magnetis.-^Zi7 Scaliger legit: Affia- 
tamque nqiìf. Alii, AMetam. Piilmanno visum est, hsc sic distinguere: 
8, ewàm t* I. CorwSy Achates^ Affiatamque trahit /. e. p. Malo, inquit Grono- 
▼ios, AJktmn ex Vineti libris, quani Afflatam ex Pulmannianis. Vid. inf. — 
123 Acconins et ToUius legunt : vendàeat.—^Zl Csmeepto Vulg.— 8S6 Alii : 

NOTJE 

placet. Nihil itaque liic oiatatam Acbatis signnm sic erat affabre fac* 

toIdì ex Yetere scrìptnra. tnìn, nt vìvere et spirare videretnr. 

* C«nif Aehates, l^c] Mibi oeqne Sic Virg. ^neid. lib. vi. vers. 847. 

OroDOvii, neqiie Salmasil qaam Tol- dixtt ' spirantia sera ;' et Georg, lib. 

liof ìd textQ suo ioseruit, lectlo arri- iii. vers. S4. * spirantia signa.' 

det. Potìorvidetar Scaligeri senten. * 917 Afflictamque frahU'] Legen- 

tia, qui Achatem intelligit Arsinoes dum omnino Affictam, seu Affixam, 

amatiam qnendam, Coram seu Ze- scilicet Coro Achati e magnete puel- 

pbyram dictum, velnt ipsa Arsinoe lamferream. 

Venns et Chloris est cogaominata. 918 Hos ergo] Arcbitectos quos 

Achatis antem signum, quia ex mag- sapra comoiemoravit. 

nete fbit, paellam crine ferrato tra- 927 HnmiK pode] * Planns pes/ in- 

bebat. Non Ideo dictnm * spirat,' qnit Tomebns, * est area. Humilis 

qnodi liti volont interpretes, Zepby- pes est locns cujns area humilis 

rmn artlfex fecerat; at qnoniam est.' 

Poeta respexit Achatis cognomeif, 328 Compemat] Strnctur» sas aU 

nempe Zepbyri : seu potius quod tttudine. 



Digitized by 



Google 



490 



AUSONIl 



Sublimique minans irrampit in asthera tecto, 
Ostentans altam, Pharos at Memphitica, tarrìm. 
Haic proprium est claosos consepto gor^te pisces 
Apricas scopulomm inter captare novales. 
Hasc smniiiis innixa jngis labeotia sabter 
Flumina despecta jam caligante taetnr. 
Atrìa quid memorem viridantibiis assita pratis ? 
Lmumerisqae super nitentia tecta columnis ? 
Quid qvue flumuiea substructa crepidine fomant 



335 



eebofuHgiù, 9§iendem mnbn» tmrim m4»um gu em t é mt th mfacii PkmrM JEgfpH 
inficia. JUa hoc kabtt peeuUwret ut eomprekendai pi$cea obttrwcU mtuo Jbmimu 
conehiao» nUer novalet apriau npimm. Hme poftla m g^npremù cubmM mmiH» 
de$picU flunuM mtbier JUuntem obiutu jam oUcuraio. Quid dieum uiria sUa 
prope praia frirentia? Et teda ewrum impendentia cobnmiM iiummeruMitm$? Quid 
menurma thenuu ftuv adificata ìm murgime JUarii fummUf fmmdè V ulcm m u cr* 



^^^■*>^»^0^^^^ 



MrfdiiHa.— S87 Ed. Ugolettì habet: /«teMM mhdmsU. Vid. inf.— a64 J«kfà«l« 



NOTiE 



3S0 PluaroB] Ea est insola in littore 
maris iEgyptiaci, in qua tarrìs altis- 
sima ejusdem nominis, a Ptolemaso 
Philad«lpho, opera Sostrati Goidii 
Architectiy octingentit tileotia ex- 
trocta; in qoa noctn acceos» facea 
navigantiom carsam regebant. Hinc 
cctersB tarres, in similem nsnm ex- 
tnictn^ Pharì appellatse snnt. 

MimpkUica] Ab urbe Meoiphi £• 
gypti maxima. Merapbiticus perSy«> 
necdocfaen dici (or ^£gyptias. 

»31 Con$ept9 gurgite] Obstnictia 
angastiarum aditibos inter tcopnlos 
▼el vada prominentta. Talem cap- 
turam Salmonum eximiam esse apud 
Nivomagum, ad ostia Drabonse flavi^ 
oli, et aliis in multis MoseUse locis, 
testatnr Frehems. 

S32 Scopuhrumimier»»,n9mìi9} Id 
est, inter seopnlos, sea mpea, qua» 
mm terga novales habent» boc est, 
anra nuper colta, et in iis sala Tlrea- 
tla. 

aS4 Jam «olifante] Propternittiiain 



dtitndinero. 

»S6 NiteiUià] Id est, folta. Lectio- 
nem hanc malo, qnam airfastùi, qnod 
mibi pamm apposi tam videtor, 

UT Quid ^utt fiumùmeuj 9ft,'\ Sic 
Tollins ex Ugoletti editiooe in q«a 
fulminea legitnr mendose, prò fiumi» 
nea. In aliis legitnr aulphurta, Apnd 
Statinm in Tibartino Manlii, onde 
bapc Aosoniana expressa sunt, gru*- 
mJRM; * An ques graminea snacepta 
crepidine Inmant Balnea, et imposi» 
tnm rìpis algenlibvs ignem i Qnaqne 
vaporiferis janctns fomacibns amnis 
Ridet anhelantes Ticiao flnmlne Vym» 
pbas.' 

* Quid fuw /lumàueOf tfJ] Sic Ma» 
ter, suadente Tallio» qoi veterem 
tamen lectienam ou Ip k Mr e a in textn 
snoretlnnit. Hanc ego mallcns. Hie 
eoim de balnels frrventibtts agitnr; 
et solphnrea crepido est, in qua ?•-> 
am snlphoris, qno aceanso fenret 
aqnabalneisUioiiea. 



Digitized by 



Google 



XOYLLIA. 



491 



Baloea, ferventi oitm Molciber baustoB operto 
VoIyU anhelatas tectoria per cava flammas» 
Inclasnm glonienuui aestn espirante vaporem? 
Vidi ego defeeuMM multo sudore lavacri 
Fastidisse lacos» et frigora piscinaniin. 
Ut vìvis frneientnr aqnis ; mox amne refotos 
Plaudenti gelidum flam« pepolisse natata. 
Quod si Comaiiis hoc afforet hospes ab oris^ 
Credeiet Eaboicas simnlacra esilia Baiaa 
His donasse locis: tantns caltnsqne nitorque 
AIKcit, et nnUun parit oblectatio loxmn. 
Sed mihi qui tandem fims taa glauca flnenta 



aio 



345 



tohemB/ervmvtrwupbrmaecdtremòukumm? £^ vidi «momUm d^fa^folM mmì^ 
hm wm dmHé 9 ^tpermai ìaeus ftafad, et aqtuufiigUku piicmantmy utJrnmihBr ' 
mfmuJhnni,HH0Hmr^feeio9jlmtUpttmmpimamH iMtafioM /iMbMi 
QModwi^tifemaregfimeCwmamkieaimei, gaMImarei Baku BjMemi 
HmmhmeUeaparvdmmiimagùigm: tmihi» m^iaiut, H kmia i 
h n m imt, me voiipittg fwa ibi pen ij ^H u r tmlhm giguM humm. 
Sed pài demqtte mewuTWHé» Jbum faehm frmUetmdi tum flfWM ^mni€uf <t 



NOT£ 



• SS8 JAadfrer] Pro igne. Idem 
qw Volcanot, a malcendo live noi- 
liendo ferro Moldber dictni, teste 
Pesto. 

OperUi] Snbstantivey id est, meato 
teeto. 

Sto VéhU «aMMm fedorie fer 
OHM, 4v.] iBteUlgitir Une non de 
caliifisfontibas loqni Aasoidimi, sed 
de balneb sen thermis arte factis^ 
eanimqae appemliellNis Lacenieo et 
SodattonibQS, qnas sic Yeteres sdS- 
fieaiiaot, ut ^r tectoria eanim intra 
parietes tabi eseent cavi nadlqney per 
qnoa es hypocansto erraret fiamma, 
et omnia faterà percalfaceret. 

So ' J'OSMMStf McnS| eijTigwn ptt0i- 
Mmm] JLatraera Mgida sen baptisle* 
riaetiam arte faeta: eienntes enim 
fhermis recieabant se lacnbns» et 
plscinis nlye ii^eetn gelidis, selldaa* 
de ctttL Sidoo. Apollinaris Tetrasti* 



cbo super Piscinam : * latrate algen- 
les post balnea torrida flnctns. Ut 
solidet calidam frigore lympha cn- 
tem/ 

S4S C;i(vtoi0>r«emiliira9ai«] Aqnis 
fioTii Mosellm perenniter flueniibosy 
in qnas ex prepiaqnis thermis exilte» 



t44 Pfa«dnftgelidnm»4fv.] Statins 
fas Tibnrtìno Manlfi : < Vitreasqne 
natato Plaodit aqnas.' 

S4S QMid m €BnMMÌ0,4«.] Stat. In 
bafaiee Etmsd : * Noesi Baianis ve* 
idat novns liospes ab oris, Talia de- 
spiciat.' Bai» prope Cnmas Campa- 
ni» urbem, ab Enboieis cotonis con- 
ditam, sitm fnerant, balaeis» natatn^ 
et ornai deiidarom genere eelebrata»* 
Hoiat. «NttUas in orbe sinns Baiis 



S48 ^afinn pari» MuMh kunmi 
Qoalem pariebat apnd Baias, 



Digitized by 



Google 



4d3 AUSONII 

Dicere ? dignandumqne mari memorare Mosellam ? 950 

Innumeri qaod te diversa per ostia late 

Incurrant amnes ? quanqaam differre meatus 

Possent: sed celerant in te consumere nomen. 

Namqne et Pronaeae Nemesaeque adjuta meatu 

Snra tnas properat non degener ire sub undas» 355 

Sura interceptis tibi gratificata fluentis : 

Nobilius permixta tuo sub nomine, quam si 

Ignoranda patri confunderet ostia ponto. 

Te rapidus Gelbis, te marmore clams Erubrus 

Festinant famulis quam primum allambere lymphis. 96Ò 

Nobilibus Gelbis celebratus piscibus : ille 

Praecipiti torquens cerealia saxa rotatu^ 

3tridentesque trahens per laBvia marmerà serras, 

Mlebnmdi MoseUam mari cimftrendwn 7 Quodjlum immemorabUiM labumtmr in te 
late per varia ora 7 Qnamm posunt trahere longim» smo$ ewr$u$t $ed properani per- 
dere namen jmun tn te, Nam Sura oMctus faxa Pronate et Nemtett^ feUvaat 
non degemer ùifiuere in tua» aguae, Snruy iuquamt yni tibi largitur flumina qua priut 
im H recepii^ magia fn^lfftue quod tiln immixtue fluai iub tua nomine, quam si tn- 
flueret in Oceanum pairem per ostia propria^ sed a nemine celebrandu, Gelbis 
praeeps, et Erubrus inelytus marmore, frof>erani te ocyus allambere aquis /tfmv- 
lantibus, Gelbis quidem iuclytus egregns piscibus : UU autem ugitans ceìari gyro 
moìas frumentarìaSf et ducens aUematim serras stridenies per marmara paUtUf 



yolg«— 359 AMI CeUns: nlìi Bellis, et Cebtt.— 367 Omnta exeroplaria habe- 

* 369 Differre useaius, ^c] Dintios Erubrus] Die Rowser eidem Frehe- 

Domen sonni retinere, et aerina nndaa ro et Scaligero, Moaellae inflait apnd 

MoaellaB nndia permiacere. Santo- ¥1000 cognominem, At&era appella- 

lina de Seqnana dixit : * Tardai prae- tur in Diplomate Dagobertù 

cipitea ambitioana aqnaa/ 361 JUe PracipiH torquens cerealia 

354 PromgmfNemesaquea4}utanua' iam,4v.]£rnbrna,qnemaMoliaaqna- 

tu Sura] Pronsa, teate Frehero, riia commendat etiam Fortunatna: 

hodie, die Pruiusy et Nemeaa, die 'Dncitnr irrigtiia/ inqoit, 'ainnoaa 

iVyniaa. Uterqne amnia miacètnr Sn- canalibna undà, Ex qna fert popnlia 

ras (qni bodie Saar dicitur) apnd hic mola rapta cibnm/ 

▼icnm Eerely non longe a coenobio 363 Stridentesque trahens, tfc,"} Id 

EckUmaeh. eat : Ad cnjna ripaa trahuntnr atri- 

359 GMis] Vel,nt legìt Scaliger, dentea aerraa per laevia marmora, 

Ceìbis, bodie Kyl, teate Frebero, qnibnaealocaabnndant. Snpra: 'Te 

prope oppidnm Eringinm, Erang, marmore dama Ernbroa.' 
^oaellae infonditor. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



493 



Aadit perpetuos ripa et atraque tumoltus. 

Praetereo exiléni Lesaram; tenaemque Drahonum, 365 

Nec fastiditos Salmonae usurpo fluores. 

Naviger undisona dudum me mole Saravus 

Tota veste vocat : longam qui distalit amnem> 

Fessa sub Augustis ut volverèt ostia muris. 

Nec minor hoc» tacitum qui per sola pinguia labens 370 

Striiigit fragiferas felix Alisontia ripas. 

Mille alii, prout quemque suus magis impetus urget» 

Mitiii 0Ò utraqìte tipa etmiìnwu $trepUm$. Pr€etermUio ie»u€m Lenarwn^ it fior- 
vrnm Drahomtm, luqme ìoquor de contemtU Jlmntia Salmtma, Jam due eit eum 
StrmuB wne9 fertnM magno agmiMÉ aipuarum atnpentiMM imoiUU ma Ma amicta: 
fili prUmlit kmg* niMmfiiUHium, ut detolveret osHam tmum hi»9aium m MoUttam 
frape numia Angìitia Treverorum, Neque nUnor est hoc fUario felix AUtontìa, 
fin Jlmau absque nuarmutn per ana opima, radit ripa» ferace» frugum. MiUe 

bftat : mit^iM ilraoMt.— 468 In qnibosdam codd. prò Tùia erat Twia et Teìra* — 
sn CoDJicit Scalif er il/i/onfta.— 880 < Impedii eeétm BAmm tenuere parente»,^ 



NOTiE 



S65 Lemram] Die Leeer, ad eogno- 
raiDem ▼icam Moiell» ioduens. 

Drahomm] Die Draon, vel Dnm. 
Aqaas saai Mosellao confandit paolo 
•ecaDdum Nivomagam. 

866 SaimoM} Die Saìm, Hunc Mo- 
iella excìpit doobos milUaribus Oer- 
maotcis iofra ▼icam Kluetatf teste 
Scaligero. 

867 Saramui] Qui est Sarta, Oer- 
nania die Sakr, omniom qui in Mosel- 
lam inflnnnt longe makimut. Ouem 
ideo pneter alios eztollit Ansonias, 
qnod navigiornm patiens, et alìoram 
araninm, qaos In se recipit, bospitio 
claras, sub AngustSB Trevirorom moe* 
Dia (qnod caput omniam esse dicit) 
in Mosellam influit. Clara faere ad 
enm Castra Sarrat, hodie Sicorfrar^, 
et Pons Saravi seu Sarrae, hodie Sar- 
rrag. 

868 tota veeU vocaf] Expressnm 
est ex bis Virgili! lib. £neid. viii. in 
descriptione clypei a Venere ad JE" 

delatii ubi de Cleopatra ex 



prsBlio Actiaco in ^gj^tnm li noi 
Antonio fugienté: 'Illam Inter càe- 
des pallentem morte fntora Fecerat 
ignipotens nndis et lapyge ferri; 
Centra a'atem magno moerentem cor- 
pore Nilum, Pandentemqae sinus^ 
et tota veste vOcantein Ccemleom 
in gremiam, latebrosaqoe fiumina 
victos/ AUndit Poeta ad veterem 
pictnram fioviomm, qoi carbasino 
amicta peramplo ex bnmeris penden* 
te, indati fingebantnr. 

869 Sub Augueti», t^, rnarù] Ad 
oppidnm Coatterbruk, paolo sopra 
An^ostam Trevironim. 

871 AUooHiia'] Freberns alt enm 
esse flovinm qoi hodie' EUx dicitar, 
non aatem flnviom Alb, nt volt ScAli- 
get*, neqae Lncemborgicum Altiiz» 
Hic Elz ad vicnm cognomidem misce- 
tnr Mosellae. 

872 MiUe aUi] Id eit, molU. Ha- 
josmodi sont qaos Scaliger enome- 
rat: Eu, Mo»a (alias a magno Mesa 
flavio) Seìim aeu SaOia, Jarum, Sienun^ 



Digitized by 



Google 



494 



AUSONII 



Esse tai cnpìnnt: tantos properantìbiis undis 
Ambitus^ aut moles : qtiod si tibi, dia Mosella, 
Smyma suam vatem» vel Manina clara dedisset: 
Cederei Iliacis Simois memoratns in oris, 
Nec praeferre saos auderet Tibris honores. 
Da veniam mihi, Roma potens : polsa^ oro, facessat 
Invidia : et Lati» Nemesis non cognita Ungo», 
Imperii sedem, Romseque tnere parente»* 



975 



àlH JhwU avent tiM immiseerif prone qubqut fertìtr cOerhiM, 3\iii<icm ined cupidi' 
tolti, Olii pénderU t^flài ùd U ft§lmmtìbm. Qiwd ai Samrnm vH ifidyi« Mamtmt 
Hbi pnsòicttwl mtum poeiimy o dmm MotàUa^ Simou cdebtwhm m regUme Tn» 
jamm tiU eeéeret, et TìberU nmi mnierH mUepmtre mum gUrimn te«* IguMct 
mUd o Roma Dmmm. Invidia fugaia procmL aUaif grecar ; «t In • ÌVmms» 
ignota Latina lingtue, proiige dmnciUMm Imperii^ et paUee Rema» Sahe, a 



Versns hie (oi derint aliqui) hojas sane loci doo Tidetur. Possit aatem esse 



NOTA 



Bi/Wnm, Latenbaehum^ et, qnem addit 
Frehenis, Omo. 

876 SmyAaemm wdem] Homeraoiy 
qnem praeter alios moltos popnlos 
SmyrnsB pnecipae siiiim ciyein esse 
contendebant. Cic« prò Archia Po- 
eta : ' Homeriiin Colophonii civem 
^9e dicoDt SDniii,ChH SDom. vendi- 
cante Salaminìi repetont, Smyrnsei 
▼ero saum esse confirmant : itaqiie 
etiam delubrum ejns in oppido dedi- 
caveront : permulti alii prsetereapng* 
nant inter se, atqne contendant/ 

Vel Mantua'] Virgilinm. 

876 Simoie memonUue} Ab Homero 
saepias in Ilìade. 

377 Ttbrie} Quem cecinit Virgi- 
lios. 

878 Pulea,ere^faee8eatInvidiaftpcJÌ 
Praefiscine dictom Yolt, qaod Mosel- 
lam Uberi comparaverit : sic noster 
lo Protreptico : ' Absistat Nemesis, 
ferat et fortuna jocantem/ Ubi yide 
Notas nostras. 

870 Et Latta Nemene non eegvdta 
Itngiitf] De hac PUnios lib. xxviii. 
' Alii Graecam Nemesim invocantes* 



Cojns ob id Romas simnlacmm In Ca- 
pitolio est qnamvis Latinom nomen 
non sit/ OraBcnm reyera est Nemesis. 
Vide ad Notas Epig, xxi. Nemesis 
e Oraeco* 

8S0 Impem eedem"] Aagastam Tre- 
yeromm, de qoa sopra : ' Dignata 
Imperio mcenia :' qaippe Gratianus 
Imp. Treyeris ut plurìmam agebat. 
Ibi qooqne Consalatnm Iniit Anso- 
nins, et prò altera Roma eam nrbem 
haboit. 

* Imperii eedem\ Augostam Treve- 
romm obi Gratianus agebat, eoqae 
cseso Imperi! sedem factaroi moz 
s.aepe eyersam^incensam. 

Rjomaqne tuere parentes] Caesares 
Valentinianum et Gratianiun, prò 
quibos, et prò orbe eorum Angusta, 
pio yoto hic Adrastiae supplicat. Le- 
gunt quidam, Rama tenuere parentes ; 
qnod si retineas, sic erit intetligen- 
dos hic locos : Da yeniam, Roma po- 
tens, qood Mosellam Tiberi compa- 
rem, et tu facesse Invidia et Nemesis : 
parentes enim Romae Cassa rea, qui 
patres patriae Romam faciont, jnxta 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 495 

Salve, magne parens fragmnque viramqae^ Moaella. 

Te clari proceres, te bello exercita pubes, 

.ornala te Lati» decorat facondia lingu». 

Qain etiam mores, et tetum fronte severa 

Ingeninm, natura tuis concessit alumnis. 385 

Nec sola antiquos ostentai Roma Catones ; 

Aut onns tantom jnsti spectator et acqui 

Pollet Arìstides, veteiesque illustrat Attienas. 

Verum ego quid laxis nimium spatiatos habenis 

Victus amore tal prseconia detero ? conde, 390 

Musa, chelyn, pulsis extremo Carmine nervis. 

Tempns erit, cum me studiis ignobilis ott 

Mulcentem curas, seniiqne aprica foventem, 

Materiae commendet honos : cum facta viritim 

^MMilKy 9HlgW ptlMIf^nigWM ti VÌTOTIMI* OfMIlt té UUhftt Mlttionéf ti JMMKhÈÈ 

«Htfta mtUUHff e$ «IpfiimHa UmgutB ftofrim^ wt^frenda cmm élofmtiiia LMtm. 
QùmH uaiurm deéU tmt mteiU wioreB àeverm^eiiiidéiniigmiieittemvmUuiermet 
grmwi. Neqm tUm Roma jaetai prmo9 CHenet: nemte «nwim iolum Aritlidm 
amiii «frftffMtor jwtH et m^, et dee^rmt tantum atOu/aoB Aihemm, Sed binare 
ego vagaoBj habenu nimù taxaiUf abreptue ttd amore immumo lamdes delriiaM UUe 
«triff, ea» nimie cearetandoì Reeemde teetadmem^ e Muea, percueeU JUIibue fine 
tm carwdnU, BrU oUquande Ula diee qua ego kment §oHeUiidÌMi$ «Mof i Inditi 
poieoe^ et obketans ìmcum d»e$ eeneetutU mea, commendaHtmem petum a maierìa 



ipnriu.* Aceursh». Alii legaat, Ramit tetmere^dSS Veteree qui Volg. ' Ve- 
tefea qm ù A»"] Malto pnestantiui^ auod in daobiis PRlmasoiaoit : vetereeque 
t. A. Qo^^pter ita edere non dabiUvi/ T«0iiw.^892 IgnobUU ora Vnlg. 
JgmoUliM «ci emendavit Accorsieiu Alti habent eitt, — 104 In «liU quibatdem 

NOT^ 

vetof dietam ' ubi Princeps ibi Ro« sola» semper cenaor GAto, nec tibi 

ma/ posoenint Imperìi sedem ad «olm Jutnt Amtidef» bit pleceeot 

Mosellem apad Angottam Troverò^ titnlis,' 

rum. 8M PteeemAa daterò'] < Cripa in- 

* set Mmala te Latim^ ^.] fa- geni!/ ataitHorat. 

candia linga» ProTineialia «mala «MI Studue iguM èe ott] E»pfet«im 



Lati» tinga». Ita Freberas ex B. exbie Virg. in fineOeecgioen: 'Ilio 

Rbanano. Virgiliani me tempore dolcii alebat 

Laadato Moselbi ex aqn« limpita* PartbenopestndiislBerentam ignobilis 

dine, piaciun copia, TÌnetis, mdiiciii, otì.' Ignobile otion est iUod, qned, 



jam landat ex acoolarnm ingenioy me- extra hominnm et negotiormn lueem, 

riboe» factis» bonoribas. literìs in aperto Masamm insnmitur. 

tea NeeaoUamiqaaef tft. AM mme 194 Materùe commmtdat Amm] Sic 

iaafaai, ^c] Sic Parent. xxii. * Nee Prsefiit. PaienUlinm: * Sed quosdam 



Digitized by 



Google 



496 



AUSONIl 



Belgarum, patriosque canam decora ÌDclyta moreK. 895 
MoUia subtilì nebunt mibi carmina filo 
Fierides ; tenuique aptas subtegmine telas 
Percurrent: dabitor nostris quoque purpura fusis. 
Quis mihi tum non dictus erit ì memorabo quietos 
Agricolas: legomque catos^ fandiqne potentes, 400 

Prassidium sublime reis ; quos curia summos 
Municipum vidit proceres, propriumque senatum : 
Quos praetextati Celebris facnndia ludi 
Gontulit ad yeteris praeconia Quintìliani. 
Quique suas rexere urbes^ pnmmque tribunal 405 

Sanguine» et innocuas illustravere secnres ; 

Mica : qutmdo celeìfraho singittatim re» getta» Belgantm^ el patema eorum òutUuta, 
qua tps» nta^pio eunt ornamento. Musa nebuni mihi versus filo perteuni, et per* 
cìirrent subt^mine subtili teias concinna» : purpura etiam concedetur nostris fusis. 
Quis tiùic non eelebraìfitw a mei Pradieabo agricoias pataiùs, et viro» perito» 
ìegum^ et polknte» eloquio, magnum tutamen rei»; quos munieipatis senatus e&rum 
vidit supremos patres, et senatore» suos, quos cktra eloquentia schola juveniUs prò- 
mo9Ìt usqne ad Umdes prisci QuintUUmif et qui gubemaverunt suas chitates, el 
trilnmal nnmdum a cruore, et dtcoraventnt secures innocuas : vA rexerunt poputo» 



^^^^■*^^^^^^^ 



legi, «trorvin Béigaxum, testatur Freheros.— 898 Alti: /cufis.— 411 Parfuerit 



NOT^ 



lolet commendare materia/ &c. 

805 Patrios , . . meresl Ceteroram 
Gallornm. 

896 Moma subtili, ^c] Allegoria 
elegantissima a re textoriapetita. 

898 Dabitur nostris quoque purpura 
fusis^ là eit, accedent quoque ad 
nostram poesin ornamenta grandiora^ 
et digna Heroibos. Vel inter eoa 
qnos celebrabo Gallo», erant etiam 
purparati non pauci, ConBularibus 
aliisqne fdnetì honoriboa. 

* Dabitur nostris quoque purpura fu* 
sis"] Subobscare indicat votis ambire 
se Consolarem pnrpuram. 

890 Quietos Agricolat : legumque cu* 
tos, tfc,} Tota hac qaam longa est clr- 
comlocntione non nisi triom viromm 
landes complecti voluisse Ansoniom 
affirmat Tollius, Jolii Ansonii patris, 
qai minime ambitiosui, et capidui 



quietisy seuectam rori tranaegit ; Ar- 
borii avuncnli) quem designet per 
bas voces 'legamqnecatos, fandiqne 
potentes.' Et denique soi ipsioa 
quem unnmiiabeat prae oculisycnm 
alt: ' Quique suas rexere nrbes/ 
et qnn sequnntnr. At certe enr non 
et bIìos in mente habnerit, quos ipsi 
Gallia sat multos soppeditabat, non 
video. 

402 P ropri u mque senaium'] Decnti- 
ones in rais monicipiis. 

408 PnetextaH cdebris facundia Im- 
di, tpcJ] Profesiio Rbetorìcae, qvam 
docebant praeteztatos adoleacentes. 

406 Innocuas . . • secures'] Non qua* 
les describit Juvenalis. *Hì frangia 
▼irgas aociorum in sanguine, si te 
Delectant Ifebetes lasso Hctore se- 
cures,' 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



497 



Aut Italum popidoB, aqniloDigenasqae Brìtannos 
Praefectararom titolo tenaere secando : 
Qaiqoe caput reram Romam, populumqae» patresqae 
Tantum non primo rexit sub nomine ; quamvis 410 



lUUm, aut BrUamnoà ieptemirUmaleg, cum obtimrent iecuitdam Pra/eeitiram Prtt- 
<orn. Et iUe qm gitbemavU Romam primariam eivUatem orbi», et plebem^ et unaJLum 
«nò ìUmIù tu M ìuu m tdo mam frìncipe: quanquam tpce fraparihu fuerit prìneipibui, 



ìaOTJE 



407 Aut Itohtm popélM] Prafectos 
Pretorio Itali», snb qnibns erat 
etiam Africa. 

AqmUmigenaBqMe Britmimà] Pra- 
fectos Pretorio Oalltae, snb quibua 
ent quoque Brltannia. Et base se- 
eonda Prsefectora erat. Prima enim 
erat Praefectura Italias. De ipso Ao- 
sonio procnldubio intelligendus est 
hic locosy is enim atramqne obtimi- 
eraty Ucet Itali» prsfectnram non 
din tennerit* Sic de se in protrep- 
tico : * Ut prsfectoram duplicem 
sellaiDqne curulem/ See, ' Titolo 
seciiDdo' Ilio Oronovius ezpooit fe- 
lici, non falsis jndiciis eligentium, cui 
non accedo. 

* 408 PraE^^duraneii tUulo temure 
senmdo] Perperam baec de duplici 
Ausoni! Pnefectura intelligit noster. 
Vide qua annotavimus ad Protrept. 
▼en. 91. De bis antem fusius ad 
Orat. Action. 

400 QìàqM caput fcnun, 4v.] Seip- 
gmn bic band obscnre designat. Qua 
in re minun quam superbe modestia 
escedat fines, qui proprias se laudes 
pradicaturum jacte t. 

410 TBmtwn wm prmo reani ntb no- 
mme] Sub nomine sciiicet Consolisi 
qnod aecundum est: cum Augusti 
prìncipis sit pfimnm. Noster in Ca- 
saribos : * Casareos proceres, in quo- 
rum regna secnndis ConsuUbus du- 
dnm Romana potentia cessit.' 

* Tamtwn non primo rexit suo nomi^ 
nel Miror Oronovium bic intelligere 
primum propemodum nomen, nempe 



Consulis, et velie Auctorem seipinm 
describere tanqnam Consolem. Nc- 
que enim Consnl fuit, ut sape dixi- 
muS| nisi anno 879. cum a Vaientini- 
ani morte jam elapsi essent anni qua- 
tuor. Ausonium veroi Edyllium boc 
cum scriberety Fascibus Ausoniis et 
bonore conili nondum fuisse decora- 
tum, et Valentinianum Oratiani pa- 
rentem vivere constat ex vers. 448. 
et seqq. * Ast ego, quanta mei dede- 
rìt se vena liquoris, Bnrdigalam cum 
me iu patriam, nidumque senecta 
Augustns pater, et natus, mea maxi- 
ma cura, Fascibus Ausoniis decora- 
tum et bonore coruli Mittent, emeri- 
ta post tempora disciplina.' Locnm 
Igitur in quo baremus de Ausonii 
Consulatn minime iutelligendum pa- 
tet : etsi in eam sententiam descen- 
disse video clarissimos viros, prater 
Oronovium, Freberum, Tollium, nos- 
tnim quoque interpretem aliorum 
exemplo in errorem abreptum. Quo 
autem pacto versus illì, * Qnique ca- 
put rerum Romam,' &c. exponendi, 
band ita facile est pronnntiare. Hac 
profecto intelligenda de sommo ali- 
quo viro, qui Consnl, Patriciusve cum 
foisset, depulsus est magistrato, cu- 
jus tamen posteri ea atate qua Mo- 
sellam scriberet Ausonius ad hono- 
res evecti fuere, ut fortuna snppleret 
libata a majorilius pramia. Poétam 
suspicor in animo habuisse Optatum, 
quero, postquam a Constantino Mag- 
no Patrìcii dignitatem cousecutus 
fuisset, interfici jussit Constantiiis, 



Delph, €t Vur» Cìm, 



Aìum, 



3 I 



Digitized by 



Google 



498 



AUSONII 



Praefaerit primis, festinat solvere tandem 
Enrorem» fortuna^ tanm, libataqae snpplens 
Praemia jam> veri fastigia reddet honoris 
Nobilibus repetenda nepotìbos : at modo coeptam 
Detexatur opus : dilata et lande yiroram, 
Dicamns laeto per rara virentia tractn 
Felicem flavium, Rhenique sacremns in undis. 
Goemleos nane, Rhene, sinns, hyaloqae virentem 



415 



fTopend bure imun peeeahtMy o foriuMf et nune deUban» et inckoans illorum Bel" 
garum ìaude$f eelelirabit hrevi summoe honoree qwu iìU gesserunt, et ad qtme in- 
Ugti eorum posteri ospvrare debent. At nìtnc abtohamua opus inchoatum: ei 
r^ecto in adud tempus prtseonio virorum MossUam aeeolentimm^ eelebremus am- 
uem forhmatìon tummo cursit per torva vtrulMi, et eonsecremus ewm m oquiM 
Rheitt» 
O RkenSf operi mme timu cemikoSf et amictum vitreo virare nitentemy et 



primis Vulg»— 412 Tollios, Frehero suadente, legit «iiiitn. Vid. Not. Var. 
—418 ^ Perperam valgo interpungi tur post primUt^ cai colueret rò jam, hoc 



NOT^ 



uti docet Zosimns lib. ii. Certe 
posthac extltere Optati vartis hono- 
ribas Insignes. 

i^aamms Pra/kerU primts] Sic re- 
ponit OronoTios, et exponit, quaniTis 
Imperatoria pnaceptor, et qoodam- 
modo Imperator foerit, qnamvis fera- 
lam ejus sceptra olim yerita sint. In 
▼nlgatis legitnr Par fuerii primis, 
qood intelligendom est in Consniatn 
qnem gessit nt Prìncipes ipsi gere- 
bant, et nomea anni fastis dedit, at 
ipsi in Consnlatibas sais dabant. 

412 Brrorem^fortmiaftuum'] Sic lego 
et expono ad mentem Orònovii : er- 
rorem, qao fortana lyram Aasonii ad 
alia argomenta trabebat, neglectis 
Oallornm saorom laadibas: at sit 
sensuB qnem io laterpretatione ex- 
pressi. Ratio patet ex seqnentibas : 
< dilata et lande ▼iroram/&c. Non 
accedo itaqoe Frehero, legenti : Er» 
roremf fortuna^ Mcicm, et exponenti : 
errorem quo fortana bactenos puta- 
▼it, indigenis tantnro, et nobilibns 



sammos in Rep. bonores deberi ; at 
nane virtatem in qaibnsvis sao pre- 
tio «stimare discens, Provinciales 
qnoqne et novos bomines meritis prae- 
miis afficit, qui exemplo nepotibns 
suis ad gloriam et nobilitatem prae- 
Inceanr, nt ii ad eosdem bonorom 
gradns stndeaat pervenire. 

414 Coppellili Detexatwr opus'] Laa- 
dationìs Mosellft. 

4tl7 Rhenique saeremms in yndis"] De- 
docamos ad Rhenum nsqae, qao ad 
conflnentias receptas, CobUnis, par- 
ticeps fit divinitatis illins, et ejns 
alveo cea tempio consecratar. Rbeno 
enim, nt ceteris magnisflaviis, Danu- 
bio, Nilo, Eapbrati, numen qnoddam 
tribntam est, maxime apad Oerma- 
nos. Tacit. lib. v. Historiar. * Rbe- 
nam, et Germaniae Deos in aspecto, 
qnornm nomine capesserent pngnam^ 
conjttgom, parentnm, patrias memo- 
res.' 

418 Myaloque] Vitro : HaSos vitrnm. 
Virg. lib, lY. Georg. * Eam circaoi 



Digitized by 



Google 



KOYLLIA. 



490 



Pande peplam, spatiumque novi metare fluenti, 
Fraternis cumiilandus aqnis : nec praemia in undis 
Sola» sed Augast» veniens quod moenibus urbis 
Spectavit junctos natiqne patrisque triumphos, 
Hostibus exactìs Nicrum super» et Lupodonum» 
Et fontem Latiis ignotam annalibas Histri. 



420 



MOHf IoatM N9M ftwh exdpMudoj cuM modo tatfenduM ih undii fratenUa, Neque 
aola aceeitio Obi erti ab aquia Mosellaty $ed etiam quod hie fluviìu labens a muris 
mrbU AugudtB vidH conjunetot triumphoa filu et parentis, /ugatU hostibus uUra 
Nicrum, et iMpodunum, et caput DanubU h^ognitum annaHbus Latinis, Hae 



NOT^ 



Milesia Tellera Nympfaa Carpebant, 
hyali saturo focata colore/ Ubi Ser- 
Tina exponit, Vitreo, viridi, et Nyni- 
pbts apto. 

419 NovL,.ftiientt] Mosell», ciijaB 
aqnas jam jam exceptnn» es. 

* Spatmmqué novi metare JUienti] 
Id qood facit, cam a Bingio inter 
continnoa montes alveo angiistlort 
lapsos, prope confloentes amplias 
spatiom libi sumit, quasi novnm hos* 
pilem aceeptaros. Hec Frehenis. 
* Metare ' poetice dictam. ^ Mctari' 
proprie de iis qni Onomooe et De* 
eempeda agros finiebant, ande et fi* 
nitores et metatores dicti. 

491 Augustaf] Treverornm. 
429 Natique patriaque} Oratiaiii,et 
patria ejns Valentiniani. 

* NeAique patrisque trtumphos] 
Nempe fasis, nt jam diximas» anno 
S68. prope Solicininm Alemanuis, 
dimissoqne in hjbema exercita, nter* 
qae (Valentinianus et Oratianns) 
TteTerim repetiit, ibiqne more tri- 
mphastam receptns, spectaiite An- 
sonioy qni expeditionis fuerat coroes. 
Eandem vietorìara Poeta respexit, 
cnm Eplgr. iii. vers. 2. snb Danabii 
persona dixit: 'Salverà Aagnstos 
jnbeo natnmqae patremqne/ &c» 
Iter Valentiniani ab Alemannia Tre- 
▼erim, comitante Aosonio, describit 
Hist. Belg. p. S5l. Buclierias. 



42S Hostibus eacaetis'] Oermanis, 
non tantum iis, qni cis Rhenom Gal- 
lias invaserant, sed et trans Rhennm 
habitantibus Francis, et Suevis. Sic 
enim de illa Victoria Noster in Pre- 
catione Consniari : * Hostibus edo- 
mitit, qna Francia mista Suevis Cer- 
tat ad olMeqnium, Latiis ut militet 
armis,' Sic, 

Nicrum super] Nedcer Germani» 
amnem in Rhenum inflnentem. 

Et Lupodumtm] B. Rbenanns Ln- 
podnnnm, et Lopondnm existiroat 
esse Lupff, arcem olim munitissiroam, 
sed jussu Sigismondi Caesaris, et 
Concilii Constantiensis eversam anno 
Cbristi 1416. Sed Freherus contra 
eum et Ortdiam tuetnr Lupodunum 
sen Lobodnnam esse eam urbem qnae 
bodie dicitur Ladenbur/^, 

424 Et fontem Latiis ignotum ohrii- 
tUrns Histri] Priscis quidem annali- 
b«s. Quanquam enim Tacitns Da- 
nnbinm scriba t prsecipiti et excelso 
mentis Abnolrae jogo orìri, et ita eti- 
am compertum Plinius, Dionysins, 
Ptolemsens, etStrabo, et alii dicant ; 
tamen ad eum fontem armis Romani 
non penetraverant. Trajanus Danu- 
bium qnidem pacaverat, sed non ad 
fontem usqne. Unde in ejns numts- 
matis qnibusdam, Danobins, qnem 
ponte jonxerat, videtur eum peplo 
seu carbaso supra caput, quod fontes 



Digitized by 



Google 



600 



AUSONI! 



Haec profligati venit modo laurea belli : 425 

Mox alias aliasque feret : vos pergite juncti. 

Et mare purpureum gemino propellile tracio* 

Neu vereare minor, pnlcherrime Rhene» videri : 

Invidiai nil hospes babet : potiere perenni 

Nomine : tu fratrem, fam» secnras, adopta. 4S0 

Dives aqais, dives Nymphis, lai^tor ntrique 

Alveus extendet geminis divortia ripis. 



Epiatoh laureata de hiUo perdueto ad fimtm^ maper ad te deìaia eet a MeaéUa : 
dehuepe deferei ad te atiae atque aUa$, Voi eonìmuti pergite ire, et puUate 
mare eetruleum dMplùt /tueniù. Neque «meot, o Rkene farmùtittime, ne imde 
videarie immtnutue, Heepe» hie nikU kabet tmntfùr. Fmeria perpetuo wernàme 
tuo. Tu aecitee lume tÙn fratrem, eertue mom timntinidMi tri tuam famam, 
AheuM abumdane aquù, abundatu Njfmphit, prabene te vobie ambobue^ proferet 
veeiram eepanUiouem da^tici margmef et ejfkudet per divena ora veetroe 



NOTA 



•jiis eascDt Romftiits adhnc victorìif 
incogniti. Qnod et designat ejosdem 
flavil, in colnmna ililos Prìncipi!, 
effigies cum capite speco abditOb 
Arma illoc prìmi intalenint Valenti- 
nianos et Oratianns AngnUi, unde 
Ausonins Epigram. iii. Dannbinm 
Indncit lic eoa alloquentem : < lUy» 
ricis regnator aqnis, Ubi, Nile, secon- 
das Danobios l»tam profero fonte 
caput. Salverò Aogastos jobeo na- 
tnmqne, patremqne/ Scc. Et £pt> 
grani, iv. ' Dantibins penltifl caput 
occnltatns in oris, Totns sub vostra 
jam dìtione fino.' Devictìs scilicet 
Sue vis : de qna Victoria hic et Ept* 
gram. snperìas citato: ' Ut sciat hoc 
Superom cara seconda Valens, Caede, 
faga^flammis stratos perlisse Saevos/ 
&c. Unde cnm prsedicto Epigram. 
IV. dixerìt Dannbins : ' Totns sub 
vostra jam dìtione fino, Qna gelidum 
fontem mediis effundo Suevis/ Sce. 
subjungit Valenti adnlans, qui Orìen- 
tem tenebat et Agyptam : ' Augusto 
dabitor sed proxima palma Valenti. 
Inveniet fontes hic quoque, Nile, 
toos.' 
425 Lcwrsa] Cum literis victorìam 



nuntiantibus, que Ideo laureai» di* 
cebantur, quod lauro cinct» mitte- 
rentur, ut vel primo aspectn> quid 
portarent boni, appareret. 

* 426 Verni modo ìawreabelU] Hinc 
discere est Carmen de Mosella circa 
annum 868. exeuntem alisolutum fo- 
Isse. * Laurea belli,' non quod vic- 
torìam ex iis literìscognoverit Poeta 
qui ejusdem testis oculatus fuerat : 
referendum autem ih * venit* ad Ao- 
gostam Treverorom url>em : simili ter 
Persius Sat. vi. de Caligala: * Missa 
est a Cassare laums, Insignem ob 
cladem Oermanae pubis.' De ' literìs 
laureatis/ console eruditam Jo. Quii. 
Bergeri disputationem. 

426 Minor} Cum non solus alveum 
tuum occupabis. 

429 Perenni Nomine} Nomen ad O- 
ceanum usque servabis. Unde sub- 
jungit, * famae securua.' 

480 Frairem} Moaellam tlbi fere 
asqnalem. 

482 GenùniM divortia ripie} In Ha- 
ta vis, ubi in Rhenum et Vahalem 
scinditur. De hoc videndos Tacitus 
lib. II. Aonal. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



501 



Commanesque vias diversa per ostia fundet. 
Aocedent vires, quas Francia, quasqae Ghamaves, 
Germanìque tremant: tunc verus habebere limes. 435 

Accedei tanto geminum tibi nomen ab amni : 
Cumque unus de fonte fluas, dicere bicomis. 

Hasc ego, Vivisca dacens ab origine gentem, 
Belgaram hospitiis nnnc per nova foedera notus, 
Ansonius, nomen Latiam, patriaqne, domoque 440 



dmeiui. A^S^tmgentur HH^ o RAtfM, McaMm cot^unetUme vìre», pu$ 
FmuM, et Chamavif et Germani rtfermident: tune kabeherù verue termbuu 
Impera Rowumi, Imponetìir tibi dtq^ nomen «6 conjtÈMetionem tanti JtwU^ et 
fimeif labarie «ita» a tau ecaturiguUf tamen appeUaòerie (rieemie. 

Ego Amtomui dietut nomine Latino^ g^n^ trahene agente Ftòiwo, mme oofni- 
ine per nome afimtatee et eo^junetne hoì^pUw B^git^ hàbem patriam etUareminter 



Ubttaqne mufvtene pranda jam, veri.* Oronoviut. — 4S7 Sic TolL ex 
Pulmaon. librU. Aìii : Cìcm^iie «no. — 4S8 ' Ita rectissime Scaliger prò mea- 



NOT£ 



4S4 Aecedemt wee] A captis et snb- 
jagatis populis, ex quibes, jam ad Ro- 
manaiB admissis militiam, exercìtns 
RooMuii sapplebnntor, et augebaa* 
tur. 

Qnae Fruneia^ qnuqne ChammeSf 
Gcraiaatfiie, Sfe."] Cbamavei, Tacito 
< ChamaTi/ ìUiftm$oi Evagrìo et Zosl- 
mo, gens ad Rheni ostia ex Tacito 
ad Visargim fiitsse prope Chancos 
videotor. Sed Oeimanias popoli to- 
tiee sedes mntaverant, nt ex eodem 
Tacito apparet, nt de iis vix certi 
qQÌcqnam possit statai. Franci ad 
Saevoa osqae pertinebant* Ab bis 
Fnmemdn nomen hodiemnm sortita 
est regio Suevie contermina et Sax* 
onitt. Germanos inteliige hic, in- 
tertoret Oermanin illtus magnas 
alonmoa Saxones» Thoringos, &c. 
qnoe tnnc temporis infestabat Ora- 
tiaans. 

4S6 Tane Mms kabdfere Umee] Catti 
noo andebant Franci aliique Oer- 
nanisB pepali te transire» o Rhene, 
ot ia Oalliam eant, qaam tu a Ger- 
mania dbterminas. 



4M Tante ...ah amni] Moseila. 

Gemimtmtibi nomen'] Qnia diceris 
Rhenus et bicomis, nt mox snbjnn- 
git Hoc enim epitbeton Rbeni per* 
petnum. Virg. lib. viii. £neid. * £x- 
tremiqne hominum Morini, Rbenns- 
qne bicomis.' Non tamen proprinn. 
Alii enim molti Aotìì dicantar bicor- 
nes ; sed cor a Mosella potios qoam 
a Moeno, Nicro, aliisqne in enm in- 
flnentibns dicetor bicomis? An qaia 
major ceteris Mosella ì An qnia Ro- 
mana snb ditione flaens, Romanisqoe 
notior et carior qnam ceteri qui Bar- 
bari erant amnes ? An vero bicoraem 
Rhennm non a Mosellae conflnentis, 
sed ab ejnsdem a Rheno divortio de 
qno sapra: *Alvens extendet gemi- 
nis divortia ripis, Gommanesqoe vias 
diversa per ostia fnndet ?* Magis pla- 
cet hoc postremum. 

488 Viviaea , , ah origine] A Bitnri- 
gibns Vìviscis sen Vibiscis, quoram 
caput Burdigala. Alii snnt Biturì- 
ges Cobi, qnoram metropoUs Avari- 
comi Beurgei, 



Digitized by 



Google 



502 AUSONII 

Galloram extremos inter» celsamqae Pyrenen, 

Temperai ingenuos qaa l»ta Aquitania mores, 

Audax exigua fide concino : fes mihi sacrom 

Perstiinxìsse amnem tenni libamine Mosse. 

Nec laudem affecto : veniam peto : Aunt tlbi multi, 445 

Alme amniSy sacros qui solicitare flnores 

Aonidom, totamque solent haurire Aganippen. 

Ast ego, quanta mei dederit se vena liquoris, 

Burdigalam cum me in patriam, nidumque senectae 

Augustus pater, et natus, mea maxima cura, 450 

Fascibus Ausoniis decoratum et honore curali 

Mittent, emeritae post tempora disciplinas, 

Latius Arctoi praeconia persequar amnis. 

Addam urbes, tacito quas subterlaberis alveo ; 

Moeniaqne antiquis te prospectantia muris. 455 

Addam, praesidiis dubiaram condita reram, 

Sed modo securis non castra, sed horrea Belgis. 

ìiUima» Gallosy H attiim /VreiunoRy «Ai AqwJtfmia amoena regit moret nurum ko- 
«f ff iff legilnUf cono kae tmiaeter exili chordeu Lieeat mihi deUboMH hmde§ taeri 
jUnH ixiguo poemaie, Nee qumv Utudem himc a/iftiom, rogo UaUmm vemam, 
Habeo circa tepbtrimoBy o anmiaftecundtj qui $oleni aliicere 9acro8liquùre$Mui0' 
mm, et potare totam Hippocrenem» Sed quando Augustus parens, et ftHus ^jus, 
quem euro maxime^ dtmittent me in pattiam m/tam, et nidum mea senectutis Bur^ 
digalamf omatum fascibus LoHis, et setta euruUf posi exactum tempus doctndiy 
ego Jushu tractabo iaudes JtuvH h^}us septemtrùmaÙs, quanta crii in mefaeuUaa 
poetica, Adjungam urbes quas aUuià Uni fluento, o MosOia^ et oppida qum te 
aspieiunt antiquis suis mtgmbus: Adiicùnn ea qua recondita sunt apud te ad fH&n- 
dium M bettis, sed qua modo nonsuni castra^ sed horrea Belgis uihil timentìbu». 



doso Vivifica reposuit/ Frekerus. — 462 Palmanni liber habait: 

NOT^ 

460 Augustus patery et natus'] Valen* annooaB Romanis dacibus magnasem- 
tinianoB, et filius ejus Oratianns, dis- per cura fiiit. Vopìsc. in Probo : 
cipulns AusoDii. * V rbes Romanas, et castra in solo 

461 Fascibus Ausoniis, tfc,'] Consn- Barbarico posuit, atqtie ibi militrs 
lata Romano. collocavit. Agros, et horrea, et do- 

468 Arctoi . . . amnis] Mosell», qni^ mos, et annonam trans Rhenanam 

Italifle et AqnitanisB Atisonii patriae omnibus fecit/ Et postea : * Frn- 

respectn, valde septemtrionalis est. mento Barbarico piena sont horrea.* 

457 Non casira] Ad defensionem. Hioc est qnod in Itinerariis veteri- 

Sed horrea"] Ad annona! subminis- bus occurrunt s»pe loca in orba 

trationem. Horum horreorum, et Romano, quibus uomcD : * ad horrea.' 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



503 



Addam felices ripa ex utraqae colonos, 

Teque Inter medios bominumqae boumque labores 

Stringentem ripas, et pin^piia eulta secantem. 460 

Non tibi se Uger anteferet, non Axona praeceps ; 

Matrona non, Gallos» Belgasque intersita fines ; 

Santonico reflans non ipse Garantonus sesta. 

Concedes gelido Dorani de monte volutas 

Amnis : et auriferum postponet Gallia Tamem. 405 

Insaniunqne raens per saxa rotantia late 

In mare purpureum» domin» tamen ante Mosellas 

Nnmine adorato, Tarbellicus ibit Aturms. 

A4}iemmforhaMÌo$ «gruola» qui «rant tua» amba» ripoif et te rtdentem tuoi riptu 
iater media opera homimua^ et bomm^ et eeindentem $ata opima. Non lÀger «iile- 
pemei ee tUn, non cita» Axcna, mn Matrona poeitue m confinio CeìtanoOf et BeU 
ganam; non ipte Carantonmt remean$ eum ietta Oceani Santonici, Tu cedie ei o 
ihawn ftamen deecendens e monte frigido : Gallia poetponet ei Tamem aarum 
volieentem. Et Aiumu flnviue TarbeUorum prteeipiùaUer ìabene per rwpee qmbae 
Iole rejteetiiury eurret in ceeruleam Oceanum, poetquam tamen ndoraeerit nmmen 
Moeéute fiavH dominantie, 

^^^^^^^^^^^^ 

468 Qitttdani exemplaria profiuns scrìbant prò rtf/lawf.^464 Concedet geUdfi 
Valg.— 467 Alii legont: domini 468 Al. Tdrò^Miif.— 469 In ed. Ugoletti 

NOT^ 



459 Hominamipie boumque ìaboree'] 
Ex lib. I. Georg. Virg. vera. 118. 

460 Strn^entem ripae, t^,} Siiin- 
tii8 ex lib. mi. ^neid. bic versus 
totus. 

461 lÀger'] Loire, magnus et notasi- 
iDos in Gallia fliivius. 

Axona] Aiene» In extremis Remo- 
rum fioibus ponit eum Caesar. 

462 Mairond] Marne, Belgarum, et 
Celtamm^ qni Galli proprie stint, 
apnd Cssarem terminiis una com Se- 
qoana. 

463 Carantonua'] La Charente, Pro- 
fandas flnvius, in Lemovicibiis sca* 
turìens, per Incnlisroenses, et Santo- 
nes in Oceanom Santonicnminfiuens, 
et ab ejns cstu longe satis snrsum re- 
fliiens. 

464 Duroni] D urani ns, la Dordoime, 
ingens et amoemis fluvìns ex Arver- 
niae montibns ortiis, in Garnmnam 
ìnfloit ad oppidum Biirguro, Bourg, 



466 Tameml Le Tarn, ex Geben* 
nis, seu Cebennts ortns, in eandem 
Garnmnam labitnr. Auriferi porro 
multi feruntur floTii Hermus, Pac- 
tolus, Taguf, Scc Atqne ipsi Rbo- 
danus et Rbenns anrum inter arenas 
voivunt. 

466 Per eaxa rotanitia] Pjrenaei 
montis. 

467 Domini» lDomin\\ , . , MoeetU»l 
Treverorum Angustam, qnse Domi- 
norum Cnsarum sedes est, alluentis ; 
ideoque dominationem in ceteros 
Galli» amnes sibi non immerito vin- 
dicantis. SicTiberis dominus apnd 
Martialem, ad Rhennm. 'Tngannm 
populis sois, et nrbi Te Tibris domi- 
nus rogat remittas/ 

468 Tarbemeu» i6tl Atwmul VA- 
dour, Oritur e Pjrenvis montibus, et 
per aquas Augustas, et Bajonam, Tar- 
beUorum arva secans, exit in Ocea- 
num. Apnd Ptolemseum "Arvpis, a- 



Digitized by 



Google 



504 



AU80NII 



Corniger externas celebrande Mosella per onus, 
Nec solis celebrando locis, ubi fonte sapremo 470 

Exerìs aoratum taurin» frontis honorem : 
Qnaqae trahis placidos sinuosa per arva meatus : 
Vel qua Germanis sub portubus ostia solvis : 
Si quis honos tenui volet aspirare Gamoenae^ 
Perdere si quis in bis dignabitur otia Musis, 475 

Ibis in ora hominum, lastoque fovebere canta. 
Te fontes» vivique lacus, te ccerula noscent 
Flumina ; te yeteres pagorum gloria luci : 
Te Druna^ te sparsis incerta Druentìa ripis, 

O JtfiMeOs eormde^ prtgàicmde ffr regione» exierasy neqjue pradieimde joAm m 
a» locit, t» quUnu effen e teatmrigÌMe extrema amr a tmm éeaiM capii» loairtii» : ci 
qma, ptuit dueii tnmqMiUa fluenta per agro» am/ractmime : aut fiia aperte ptHmm 
twtm infra pertM» Germame: ri qua lai» amHiget aUqwmd» Ante exiii Muta^ ti 
gui» dignabUur terere iempu» ia hi» vereUm» ìegendie, voliiahi» per era tnrvmm, et 
celebraberU Me earmine. Femtee, et lacu» peretmea^ et gloMci paini, et «mtì^ 
nemoraf pus moU deca» pagerma^ te cognoeeeat; DrmUy et bruetUia dtfpÓM 



foit : cckftraiida, hoc et sequente Tenn. 



NOT^ 



pud Lacannni, ' Atynu,' vel at apud 
VibiuDi SequefltrniD, * Atyr ' dicitnr, 
lib. Phars. i. <Tunc rara Nemetia 
Qui tenet, et rìpas Atyri/ ecc. 

409 Carnieri Sic flaviis omnibus 
taurìnam frontem, et bina cornna 
trìbannt ; idqne propter ?arÌoi rìvos, 
qni, in eoa InfluenteSi cornnnm figa- 
ram cnm ipsiB quodammodo efficiunt. 

Ccicòroiidc iVotctta] Sive sapra le- 
gas Domini MeaelUe^ sive Domumc, et 
bic celebrande, sive ce2e6raiMfay perinde 
erit. Fluviorum enim masculina qui- 
dam sant nomina, sed interdom ter- 
minatiouiy seu (ut loqoitnr Despau- 
terius) fini bene significatlo cedit 

471 Tourtiu» fiimiie kanerem] Cnr 
cornati fingantur fluvii dixi sapra. 
Cnr nonnulli taurino capite, Phnrna* 
tos ait ideo fieri, qood violentiam, et 
mngitom qaendam eoram carsus ha- 
beat, Noo omnes passim taurino 
voltu, sed multi etiam huniano reprte- 
sentabantnr cum cornlbasi, ut testa- 



tur fiianus bistoriae variae lib. ir, 
eap. SS. ii fonasse, quorum cursus, 
non ita rapidos, humanam videretar 
potius roaosaetudinem imifari, qoam 
taurìnam violentiam. 

47S Germanie eab portnlme, tpe»} 
Sub Castellis £ArciifrrecAc<ci» et Co* 
Ucafa. 

* 478 Te veleree pagerum gloria èa- 
ci] Germani» et Oallisp. Utraque 
In pagos tributa, jam ilio sevo, ut 
docet ex Marcellino Freherns, ' Pa- 
gorum gloria.' Hec illustrantar 
ex Tacit. Oerman. 'In sylvam aa- 
gttrìis Patnim et prisca formidlne 
sacram coennt' 

479 Prima] Hic fiuvins, ut ait 8ca«- 
liger, ex Alpibus descendens, tribus 
a Valentia oppido leucis Rbodannm 
ingreditur, vulgo, la Jhremme. 

SpareU incerta Druentia ripW] li- 
vius lib. XXXI. ubi de Annibale : * Ad 
Druentiam flnmen pervenit. la et 
ipse Atpinns amnis, longe omnium 



Digitized by 



Google 



BDYLL1A. 



AlpiDiqoe col^it fluvii> dopliceinque per urbem 
Qui meaty et Dextr^e Rhodanas dat nomina rip». 
Te stagnis ego coenileis> magnnmque sonoris 
Amnibtis^ aequoreae te commendabo Garumn». 



505 
480 



rifu òicertUf et mime$ Alpim te veiuralmiUur, et Rhodamu 911Ì ftuit per wrbem 
énpluem, et trilrnU mme» Dexlra ripa, Egù pr0tdieabo te ejntd etagna eetmUa^ 
et Jtmoe uUe mmmUe^ éetàfu epmd Gernatmam in mare JUeiUem. 



MOTiE 



Galli» flaminmn difficUlimas transita 
est Nam coni aqoas Tim Tehat in- 
gaateoi, non tamen navium patiens 
est ; quia nidlis coercitns rìpis, plori- 
bns simnly neqve iisdem al vais flaena, 
nova aemper vada novosqae gnrgttes 
faciens (et ob eadem pediti quoque 
incerta Tia est) ad hsec saza glareosa 
TolTens, nihii stabills nec tuti ingre- 
dienti praebet.' Quod sic eaqpressit 
Silios Italicus lib. iil. ' Turbidus hic 
tmncts sai^iaque Droentia laetum 
Poctoria TastBTÌt iter. Namque Al- 
piboa ortns ÀTolsaa omos, et adesi 
firagmina mentis Cum sonito volvens 
fertnr iatrantibos ondis, Ac vada 
tranalato mntat fidlacia cursu : Non 
pediti fidnsy patulla non pnppibns 
«qnnsy Et tnnc imbre recens fuso, 
corcepta sub armis Corpora molta 
▼imm spomanti fertice torqnens, Iro- 
merait fondo lacerìs deforrola mem- 
brìa/ Oallicse ProTinciss flnvioa est 
Ptolemseo Apovlmos, vulgo la Da- 
rwÈee: Rhodano paulo infra Avenio- 
nem niacetor. 

480 Aìpimv^JtMmH Ceteri ex Al- 
pibos orti» qt Addoa, Athesls, Ligu- 
linosj &c, 

DMpHeemqtie per wrhem Qm meati 
Rhodanos, qoi per medium Arelate 
translbat olim» eamque nrbem, qoss 
hic detignatiir, in doas par tea divi- 
debat ponte jonctas. Pe Arelate iq 



Claris Urbibus Noster : ' Pande, do* 
plex Arelate, tnos blanda hospita 
portos/ ^c. A Oothis deiode ezcisa 
parte illa qnss Occidentem spectabat^ 
sola orìenùlia pars, qnee Italiam re« 
spicit, snperfoit. Haec regni, Are- 
latensis ab ea urbe dicti, caput foit. 

481 Dextrat . . dat nomimi ripte'] Lo- 
cua est, tnquit Scaliger, ubi Rhoda- 
nna duo ostia facit. Iddrco, et io- 
cole locum, et oppidnm ad illnd bifi- 
dum situm Tocant forcam. Ab eo 
ostie Rhodani Massiliam, nsqne totus 
ille tractus dictus foit ' Dextra Ripa»' 
quod probat inscriptione Narbonen- 
si ; et inde infert per miùnscolom D 
scribendom esse Dexira Ripa, 

48S Mipnorem , , . GontaiiMB] Hnnc 
floviom, quasi ceterorum quos com» 
memoravit prscipuom, ad eztremnm 
servat, Burdigal» patrlss sooe, qoaa 
ad eom sita est, gratificari cupiens* 
iEquorei amnes sunt qui in Oceanom 
ioflnont, non in alios flovios, et «stoa 
ejns reciprocationes in ostila snis ex- 
periootnr, ot bic Garomna, de qoo 
Claodianos in Rufinum llb. 11. < Re- 
tro pemicior onda Garumna Oceani 
pieno quoties impeliitur sesto.' Vl- 
dendos Mela de sito orbis lib. iii« 
cap. 2. et Sidonins Apolìin. lib. vui. 
Epist. 12. lidem amnes Coerolei di- 
contar. 



Digitized by 



Google 



S06 



AUSONII 



AUSONIUS SYMMACHO S/ 835 

Latbbat inter nagas^ meas libellus ignobUis : ntinam- 
qtie latuisset, neque indicio sao/ tanquam sorex, periret. 
Hanc ego cum^ velut gallinaceus Eaclionis/ sita chartei 
pulveris eraissem, excassum relegi : atqne ut avidas foene- 
rator, improbum nummum malui occupare,* quam con- 
dere. 2. Dein cogitans mecum, non illud Gatollianum/ 

Hie UbeUiu dàtìieufhat ignùiu» inter meoi nugoi : et uHnam umper delitMUsetf 
meqme interirei tuo ipsiìu indieiOf velut muM, Cum ego, tanquam gaUuà galUnaceui 
EuclimU», extraxi$8em kune e fulvere^ quo chart4B mea erant obiita, exeuMd cum, 
et ligi Uerum: et tanquam femerator avaruM, mabd coUoeare feenori mahm Inme 
n^ quoM eum reeondere tu area, JMmde repaUuu apud me^ nm Uluai ver^ 



NOT^ 



* * Aueonhu Symmadui] L. Aarelio 
Avianii Syounachi filio, Romano ora- 
tori, cigas eztant Eptstolse noD in- 
doct», Pontifici Maximo (ut patet ex 
ipsins Epist. 41. lib. i.) qoi prò ara 
Tictorie * Relationem ' scripsit a 
Pnidentio libris doobtis et Ambrosio 
gemina Epistola acerrime confuta- 
tami qnique propter immixtaTheo- 
dosii laudibns de tempio Victoria 
nonnolla, in exilinm pnlsus, tandem 
in gratiam receptna est, et anno 
Chr. 891. anctns ordinario Consnla- 
tn, defnnctns antea varlis muneribns, 
Pnetura maxime anno 865. vel 368. 
Africe Proconsulatn anno 870. Tel 
878. Urbisque Prsefectnra anno 884. 

* ^ Lalebat inier nagaà] Solent 
Poetae scripta sua, quorum levia sunt 
argumenta, nngas appellare. Ita Ca- 
tuUus : ' Tu aolebas Meas esse ali- 
quid putare nugas.' 

^ Neque indicio sao, Ifc,'] Apnd Te- 
rentinm Eunucbo act. ▼. se. 7. Par- 
meno seryus : * Egomet meo indicio 
miser, quasi sorex, bodie perii/ Ada- 
giom est petitum a soricibos, sea mn- 
rìbns, qui stre pitu, ant stridore vocis 
▼el arrosionis sese prodont, unde 
etiam noctu et per tenebria ab iis qui 



attendunt nonnnnqnam transfignn- 
tur. 

^ Velut gattinaceui Eudionie'] Apnd 
Plantnm Au1ularìa,act. iii. se. 4. En- 
elio : ' Condigne etiam mena me in- 
tns gallus gallinaceus, Qui erat anni 
peculiaris, perdidit paenissume. Ubi 
erat haec defossa (jMa auri piena) oc- 
coepit ibi scalpnrire nngnlis Circum- 
circa,' &c. 

* Vebtt GaUinaceui EucUomà] Re- 
spexit illud Plautinae Aniularìae, ubi 
Enclio miseri imns bomnncio, tamqne 
avarns quam qui maxime, dum of- 
fendit gallum pedibns eo loco scal- 
pentem, quo tbesaurum occultaverat, 
haec secum ait qus noster interpres 
attulit. 

* * iVammam maM occupare"] Oc- 
cupare nummum est foenori pecu- 
niam dare. Maini tibi mittere quam 
conditum in arca libellnm dintius 
tenere. 

* ^ lOud CatuUianum] Hoc fere e- 
tiam ad Drepanium nsurpavit: ' At 
nos illepidom rndem libellnm Bur- 
rasy quisqiiilias, iueptiasque.' Ut ex 
boc loco ceterisqne prope moduro 
infinitis appareat, quam sedulus Ve- 
tenim imitator fuerit Ausonius. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 607 

Cui dono lepidum novum libellum : 
sed &fMU(rmpoy/ « et verius^ 

Cui dono illepidum rudem libellum : 
non dia qasesivi. Tu enim occurristi : quem ego, si mibi 
potestas sit ex omnibus delìgendi unum, semper elegerim. 
8. Misi itaque ad te/rivola ^ gerris Siculis vanìora :^ ut cum 
agis nihìl, haec legas : et ne nihii agas, defendas. Igitur 
iste nugator libellus, jam dia secreta quidem, sed valgi 
lectione laceratus, perveniet' tandem in manus tuas.. 
Quem tu aut ut JSsculapius/ redintegrabis ad vitam : aut, 
ut Plato,^ jttvante Vulcano,' liberabis infamia, si pervenire 

Man CtffviN, Cui do Ubdhmfaceium ei reeeniem: 9ed kmc tuOeganiiorem «mmiì 
tt verìortm. Cui do HheUum infteeium ei tneìegautem: non diu upud me qtunim. 
NuM vemaH eioHm mUd in metUemf tu, quem eokan aemper eiegerim, ei mihi 
fmeuUae deiur eligeudi ex ommbue, Itaque miti ad te kac futiìia ùumiora nugis 
iSiciiiu: al ea i^foe^ cum uikU agie: ei poeeie negare ie nihU agere, Hie ergo 
UbelluM mugarum plemiey jam dudum detritui leetùme eecreta quidem, sed tamen 
hmnmum de plebe erudUerumj petveniet tandem in twu numue. Quem quidem tu 
sdrewMoMf ad vtfam, velut JEeeoìapiue: v€/, quemadmodum PkUo, auxiUo Vui- 



1 Qoidam legant àftopyórtpop: alii àfupKirepoif. * Sed àftovvérepop ei 
weriu» mugli. MagU arridebat, ai vera», ot in Praef. MonosylU ' Sed 
in tenni labor, at non tennis gloria/' Aeeursiu». Vetos Lagdunentia co- 
dez hic mnlta praetermittebat, sic babens: Sed àfunwértpov: din qua* 
«ot. — 2 Idem cod. luec /riooku — S Vetos cod. pervenite— A In valgatis 

NOT^ 

ff 'Aftavaérepw] Quidam hic legiint miinicant. Vide pinra apnd Erai- 

iiuiffy6T§poiff qaod esset non insanias, mum eo loco. 

non segnias, a f»ipy<^ insanus, igna- > Ut JEscuìdpiut'] Hippoly tnm ab 

vns. eqais discerptam, qui postea Virblas 

^ Gerrie SRcuUt MNtora] Adaginm dictus est. Ob qnod factum, fol- 

hoc explicans Erasmns Chiliad. 2. mine ictam a Jove ^scuiapiam fé- 

oentnr. 4. Oerras, inqait, Qraeci era- rant, metuente ne hominibus immor- 

tes Yimineas appellaot £a vox post- talitas ejas ope conciliaretur. 

ea vulgo prò nugamentis rebnsque * Ut JEscuUtpiue, ifc] Qui discerp. 

fiivolis usurpata est, auctore Feslo tum eqnis Hippolytum Paeoniis ber- 

Pompeio, bac occasione : ' Athenien- bis et amore Diana» ad superas anras 

ses,* inqoit Festus, * cum Syracusas revocavit. Virgil. iEneid. tu. 

obsiderent, et crebro Oerras posce- ^ Ut Plutei] Qui, teste Laértio, in 

rent, irridentes Siculi Gerras clami* ejus viU, cum tragicnm certamen 

tabant, nnde factum est, ut Oerras esset initnms, anU Dlonysiacnm 

prò nagis et contemtu dicantur/ theatrom andito Socrate, igni poe- 

Bine «Congerrones' familiares, qui mata ezussit, Vnlcannm inyocaos. 

Inter se nugas etiam leTÌssimas com- * ' Juvunte Vvkami] Hic frustra 



Digitized by 



Google 



508 



AUSONII 



non debet ad famam. 4. Foìt aatem ineptìol» kujus ista 
materia. In expeditionej*" quod tempas^ ut scis, licentise 
militaris est, super mensam meam facta est ìnyitatio, noa 
ìUa de Rubrìi^ coimYUff nt Grseco more biberetnr ;^ sed 
illa de Flacci ecloga^p in qua propter mediam noctem, et 



€iuiij exime» a mala fama, H nom ed lUgmu qui ìfonam consequaiur. Hoc auUm 
fiàJt argìonintum hnjìu tiwpft poemaltt. In expediiUme quadm, quo tempwe^ ui 
noiiij màUa JhaU per IkeiUiam miliiarem, /oda e$t imntatio in menta mm, non 
cì0umodi faeta erat in ammvio RuhrU, wi potaretur ritu Graeo ; eed ctòuónodi 
eet in Oda HeraiUf in qua poeta eorrephu fitrore BaceMeo potcU ter tree caUeeif 



NOT^ 



Sylviot esempla congerit, qaibus'pro* 
bct LatinU familiare fìiitse, ut Dei 
nomen ponerent prò eo cai praesidere 
putaretor. H»c enim, ut Horatii 
verbis utar, lippis atqoe tonsorìbof 
nota. 

* «> Z» expediiimu] Significat se 
bosDomeros in caatris, bellique tem- 
pore losiMe. Nec miram, si qnidem 
Oratianus, qnem eradiendam sascep- 
erat, ? ix oonam egressns. annom, sab 
patre jam militabat : qood patet ex 
Ammian. lib. xztii. 

■ Non iUa de BuMi ammvio, S^J] 
Ex ea Verrina qa» est de Praetura 
urbana : * Tom Rubrini istius comi- 
tes invitat eos; omnesVerres cer- 
tiorea facit, quid opus esiet. Ma^ 
ture veniunt: diicumbi tur. Fit ser- 
no inter eoa, et invitatio, ut Oraaco 
more biberetur/ &c. 

* Non iUa de RubrH eowhrio] In 
Vulgatia legebatur nullo aenau ladt- 
òrtt. Sed locum honc lautiaaimum 
atque elegantiaaimum optime emen- 
davit Lud. Rnaardna Jnriaconaaltua 
ex tertia Verrina Tullii de Praetura 
urbana; quo loco narrat aummom 
Verrìa flagitium In macbinaodo raptn 
filiae Philodami nobilia Lampaaceni : 
' Haeecum andisaet/ mnlierem eximia 
pulchritudine, aed amnma integritate 
pudicitiaqne exÌ8timarì,'Verrea,ata- 
tim ad Philodamum commigravit, 
apad quem' Robrinm, * delicias anaa. 



deduci juaait: diacumbitur: fit ser- 
mo inter eoa, et invitatio nt Oraeco 
more biberetur: poacunt majoribua 
poculia/ &c. Mirum quanta inde 
lux Anaonii loco. 

*^ Ut Graco mare bUteretur] Morem 
illom tangit Laertioa in vita Anacbars. 
cum illnm inducit mirari ae dicentem 
cnr Oraeci initio convivii parvia po- 
culia uterentur, ubi yero aaturati es- 
sente majorìbua : Bau/d^^i» ^lyir), «fit 
^'EAXiirfff àpx^fuiw làif hf iwtpois vfawiviy 
vKiiaHrm M Ìp prydKuf, Igitnr 
Orsco more bibere, eat dica noctea- 
qae bibere: quod Plautua in Moa. 
appellat ' pergraecari/ nec fieri poa- 
aet, ai a majorìbua poculia incipere- 
tur, ut alt Alex. Aphrodia. lib. i. 
Probi, 80. Uuc aceedit quod natur« 
exigoia paulatim aaaueacena, majora 
poathac non refugit. Moria ejuadem 
meminere praeter ceteroa Atben»Qiy 
Philo etiam wopt fUOns, 

P De Flacei Edoga"] Lib. Carm. iii. 
Ode 19. ubi haec babet : * Da Lnnaa 
propere noyae. Da noctia medi», da, 
puer, anguria Muraenae. Tribus ani 
novem Miacentur cyatbia pocnlacom- 
media. Qui Muaaa amat imparea, 
Temoa ter cyathoa attonitua petet 
Vatea. Trea prohibet aupra^ Rixa- 
mm metuena, tangere Oratia Nadia 
jnncta Sororìbna.' 

* De Flacei Eeìaga] Minos exlati- 
mat eclogam hic appeilari Mcior vel 



Digitized by 



Google 



BDYLLlà. 



509 



novam Limam» et Maren» aiiguratam> teraos ter cyathos 
attoDitns petit vates. 5. Himc locnm de ternario nomerò il'- 
lieo nostra illa poetica scabies ^ coepit exscalpere : cajas 
morbi qaoniam facile contagiam est^ ntinam ad te quoque 
proiigo commigret:' et fuco tu» emendationis ^ ' adjecto» 
impingas spongiam, quse imperfectnm opus equi male spu^ 
mantis absolvat Ac ne me nescias gloriosnm^* coeptos In- 
ter prandendum Tersiculos ante coen» tempusabsolyi : hoc 
est, dam bibo, et paulo ante quam biberem. Sit ergo exa- 
men prò materia et tempore.^ 6. Sed tu quoque hoc ipsum 

in grmiiam media modùt nova Immp, et augwaiu» tìwrana. StaHm moetra iUa 
fntfig0 jwetoHit ixcepit effrieare hune heum de numero ternario : ti^u» morfrt, 
9HM i» facile eoauMimeatw, «pto mt pnoitnt tranaeai etiam ad te: et wt adkiìnto 
figwumio tua coitccHokm, ilU de» wpongiamf qua peffieiat tabeUam impetfectam 
epa ^mmai agenti» nen bene expreeaa», Atqueutnantgnere»'mee»9e ìamdi»enpi' 
éiumy peregi ante Aoram eanandi Carmina hoc inehaaia in prandio ; id ett, inter 
fétandmm^ et paolo pria» quam notarem. Examen ergo twum »U conforme materia 
inhii trmetaia et tempori in n» faeiendi» òamnto. At tn etiam lege Iwc tpnwl 



legetetnr; Uì6m.-~S Vetns codez: condemnatÌ4mi»,-^6^* Sic ex vet. co<K 



NOT£ 



ciUXAMr, nt snnt, inqDÌt, permutU 
•pad Hontiooiy nempe PoèmatU ge- 
sù de re levi ac ludicra. Verom eo 
•ensa ^Ecloga' hic debet intelligi, 
quo Bazterns omnia HoratiiCannina 
Toeat Eelogai, electa scilicet de pla- 
ribos Cannina, qnod jam antea mo- 



f Poetica aooMei] Neqne hic an- 
Minos qni Poetam vale re* 
•picere hoe Tallii Toscol. 'Adhac 
oemineni cognovi Poetam, qal sibi 
non optimns videretur; sic se rea 
kabet: te tua delcctant» me mea.' 
Unde colUgit Antoniam notare ^iXa»- 
tiaw Poetaram, qan vel arte summa 
Intere non potest, oti morboa se ip- 
som altro prodens. Non hic agitar 
de poetarum ^tXamioy qnam anns 
noatratinm aspe saepios appellat Tor- 
gwil poetiqae^ aed de poetandi prò* 
rigiae, nt liquet ex iia qaae aeqann* 
tnr. 



* ^ Ad tt prurigo eommigret'ì Ipae 
ae jugnlat Minoa dam hoc affert lo- 
cnm iUom e Syromachi Epiat. quadam 
ad Aaaoniam: * Novi qaae ait prurigo 
ennntiandi operla qnod probarìa.' 

* Fuco tua emendaiioni»'] Vetna co- 
dez babnit eondemnatioms^ qned prò- 
bat aatia Marìang. Accnra. Pictor 
enim ille, ad cqjna hiatoriam allodi t, 
apongiam eqai naribua, non emen- 
dandi conaìlio, aed corrumpendi de- 
aperatom apamae opua, impegerat; 
caan tamen evenit, nt apongia temere 
impacta, apumam illam optime ex- 
preaaerit. Pictoria illiua hiatoriam 
referant Val. Max. lib. tiii. cap. 11. 
Piiniaa lib. zxxv. et Piatarchoa, de 
Fortuna. 

* Ne me netcia» glorioeum'] Capto 
hic glorìam ex celeritate confecti In- 
ter prandium et ccenam operta. 

" Examen prò materia et temporel 
Hoc eat, non severioai qnaa deccat 



Digitized by 



Google 



510 AUSONII 

paalo hilarior et dilutior^ lege; namque injcirìum est de 
poeta male sobrio lectorein abstcmium jndicare. Neque 
me fallit, fore aliquem, qui bunc jocum nostrum acatis na* 
ribus^ et caperata fronte condemnet : negetqne^ me omnia, 
quee ad temarinm et novenarium numeros pertinente atti- 
gisse. Qnem ego verum dicere fatebor; juste, negabo. 
Quippe si bonas est, quse omisi, non oblita mihi, sed prse- 
terita existimet. Dehinc qualiscnmque est, cogitet secum, 
qnam multa de bis non reperisse!, si ipse quassisset. Sciat 
etiam me nec omnibus erutis usum, et quibusdam oblatis 
abusum. 7. Quam multa enim de ternario sciens nc^Iexi ! 
tempora,^ et personas,'' genera,' et gradus,^ novem natura- 
lia metra ' cum trìmetrìs, totam Grammatìcam,* et musi- 
cam,^ librosque medicina;,'' ter maximum Hermen,^ et ama- 

Camten UbUot potilo, ei vinù madentior, Iniquwn enim €9t leetcrem vim exper^ 
lem judiemmf erre de poeta tenudento. Neque ignoro fiUurum aUquem^ qìà dam' 
net hoc meum Uidierum na$o aduncOf eifronie eonlracta ; et dieat me non tractasee 
«ntoerM, qua spectant ad mumerum f^mortMiii et novenarium, Quem ego conce' 
dam loqut vere ; sed infleiabor loqui juHe. Nam ri benignuà eet^ arbitreiur ea 
quapneterH non/ugii$e me, $ed a wte de induttria esse omiesa. Deinde quaUe 
quaha est, reputet apud se, quam multa ex hi$ ipse non invenisset, n ea quasixnooei» 
NooerU quoaue me neque usum esse cunctìs qua exeogUaci, et iniemperanier utum 
esse nonnuUis qua nitro occurrerant. Nam quam nudta sunt, qua pntdens omiri 
de ternario numero ! tempora, et penano», genera, et gradus comparationis, notem 
naturales versuum forma», cum trimetris verribus, totam Grammatieam, et Musi' 
camp et Medicina trofamiiM, Hermen ter m a x imu m , et prtmumstudMSMmsapieMtia, 

NOT^ 

esse jocosi et extemporaoei opcrìs Ha, id est, principalia, et qnsB Orse- 

ezaroen. cis Prototypa dici existimat Attilius 

* Tempora] PneseDs, pneterìtum, Fortnnatianns, quod cetera ex bis 
futurnm. orìantnr. Noyem aatein illa recen- 

^ PcrsoRcit] Primam, tecundam, set metroram genera: Heroicnm, 

tertlam. lambicum, Trochaicam, Anapsesti* 

" Genera] Mascalinoni, foemini* cam, Antispasticom, Cboriambicnin, 

Duro, nentram. lonicam, Pseonicam, Rytbmìcoro. 

T GrcHfMf] Comparationis, scilicet * Totam Grammatieam] Qase versa- 

positivum, comparativum, et super- tur circa nomina, yerba, et parttcnias 

lativnm. indeclinabiles. 

> Nooem naturalia metro] Venuam * Totam Grammattcam] Bene to- 

ant pednra species pnecipoas quas tam; etenim plures temarios una 

tamen alii plores facinnt, alti paucl« pnebnisset verbi pratia. Tria ver* 

ores. Vid. veteres Orammat. Teren- bum significat, agere, pati, nentram. 

tian. Victorin. Dtomed. Sery. Tria conjnnctioni accidnnt, potestà», 

* Novem naturaHa metra] Natura- figura, ordo, &c. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



511 



torem piimam phflosophise,?* Varromsqne nnmeros/ et 
quicqnid pTofannm vnlgus non ignorai.' Postremo, qaod 
fiicile est, cam ipse malta invenerit, comparet se atque me, 
occnpatam cnm otioso, pransam cnm abstemìo, jocnm et 
ladnm meom, diligentiam et calnnmiam suam. Alius enim 
alio plora invenire potest : nemo omnia. 8. Qaod si alieni et 
obscums yidebor: apud enm me sic tnebere. Prìmnm 



et Vbrm V^mmU de mimmf , et quieqìùd de ienuaio «otam eti pUH indoeta. 
Demque^ quùd faàU fieri peieet^ cwm ipte repererU waite, €€^ferai $e et wu, me 
eàìkei dittrietmm ntioiUe eum ^tifeo vaem, me oppoiiim ir proadio eecum vini 
experte^ buuM et fugae fMot, eum U$ qua hnenerii dedita eperoy et amwio me cri* 
mìmmdi, Nmm aiiui excefitare poteet pUara dio ; ai nemo potest excogitare om* 
«is. Qmod jì Mebar etiam àlicui obacurue : eie me dtfendee apud eum* J)ice$ 



■00 éukier,' Aecnniiu.— 7 * Lege partim ex yeteri libro, partim ex certo 
coDJectnra : totem Grammaticam, et MueicoM, Ubroeque Mediemoe^ ter maximum 
Herwutem amatorem primmm Soohia,' Scaliger. Logdnnensis liber : TVimajrt- 
wmm, Alit: Termaximmm. Vid. ÌDf.— 8 *ToIleDda fortasne negatio. £a 
enin qa« moz enunerata snnt ynlffo param nota. Abest certe rb non in 
Mia. qaibiudaiB, et ed. Ugoletti. At nihil mota; commodas censas est 

NOT^ 



^ AfMkiMM] Qme tria genera ipec- 
tat: dimtonlcnni» cfaromaticnm, et 
enharmoDicom. 

* Mtmcemni] A Capella lib. xix. in 
tres partes diapertitam, sicnt et pin« 
linia ad mnsicam spectantia. 

« lÀbroepu m tdiein a f ] Qui contioent 
f«no\07td^, ira0A\o7iid^, et tfrpenrcv- 

* Ubroeqmemediànai] Perperam et 
pamm Latine in qnibnsdam ynlgatis 
legitar, «edìcnitaif. In iibrìi de arte 
medica scrìptia non raro ternariiis 
occnrrìt Dumeiua. Ut omittam artem 
ipeam in tria partitam a Cornelio 
CeUo, aliiaqoe, triplex •piritn» apnd 
Aficenoam, vitalità corde proveni- 
cna, ammalia e cerebro, natnralis ab 
bepate. Apnd Hippocratem triplex 
flaxna yentria. Apnd Galennm tri- 
plex febria. Sic. 

* Ter maxiwmm Hermen"] Tpur/i^. 



yurroif *Epfapfy qaem sic appellatnm 
Soidas antnmat, qaod de Trinitate 
locotoa sity In ea nnam esse deitateni 
asserena. Alìi qnod maximns sa- 
piens, et rex, et sacerdoa esset. 

• Et amatorem prinmm phUooophùe] 
Pythagoram, qoi se non ao^, sapi- 
entem, sed ^ixìdro^, sapientiae ama- 
torem primns dici yoluit 

' FarroNWfiM namcros] Homro me- 
minemnt Macrob. et A. Oellins. In- 
tercidemnt tempomm injuria. 

* Varromeque numeroi"] De singnlo- 
rnm, ideoqne, de ternarii yirtute 
Vanronem (quo nemo nnquam doc- 
tior, ne apud Qraecos qnidem, neqne 
apud Latinos yixit) dissernisse ex 
ilio loco potest coitici. Gellins certe 
lib. III. cap. 10. eum memora t scrip- 
sisse de septenarii numeri imagini- 
bus. 



Digitized by 



Google 



512 



AUSONII 



ejasmodi epyllia's nisi vel obscnra sint, nihil futura: 
deinde nameroram naturam non esse scirpnm»^ nt sine nodo 
sint. Postremo si etiam tibi obscaras faero, cni nihil ne- 
que non lectum''^ ^ est, neqae non intellectam : tam vero ego 
beatnsy quod affectavi, asseq^uar, me ut reqniras, me desi- 
deres,^ de me cogites. Vale. 



primum tùUa p9éniatia nuUiut preHifan^ md etioM •frfncni miU ; deinde 
numerorum non etaeJHneum, ni iUi eareant nodo. Demone ei/nero obecnme 
iiìd^ qìd nikU non UgieHf et nihU nom eapie: tunc vero ego /èHx 
enpimf ut meflegUeo^ me cnpieM^ de me eogUee, Vele. 



^^^^^^^^ss^-^ 



qDem ezpres»!.^ fionda». Vid. Not. Var.— 9 Edyttia Volg.-^IO Alti : m^ 
Xecivan. 



NOTJE 



V j^iinnodì epyUia] *E«^AAioy dimi- 
nativnm ab Ivoy carmeD. Sic restl- 
ttiit Scallger «z membranis, prò 
edffìUaf quod in Yalgatin erat. 

^ Noneeeeeeiepum"] Arundinein eoo- 
dem. NotniD adagiai», nodiun in 
scirpo qusrere. 

* * Ctd nihil neque non Ucimn] AHI 
neglectum, Perperam; lectio prìor 
Autonii est, qui prò more ino lasit in 
vocibus ' lectom' et * inteliectum/ Is 



nempe Syrnmachna, cni Oripfans de- 
dicatus, fnit vo\i/yuiMb; onde miror 
nonnnlUs contemni libellnniy qni doc- 
tua profecto, perdocto ifiscrìbitnr. 

^ Mere^niroif me ieeideree'] Scilicct 
nt eomm qn» non inteliezeria ten- 
som a me discas. 

* Medeeidereà] Verba Phadrls ad 
Tbaidem, in primo actn Terentiane 
Ennncbiy ut Jam ante Minoem bonus 
Vlnetus observaverat. 



XI. 6RIPHUS TERNARII NUMERI. 896 

Ter bibe, vel totiens teraos ; sic mystica lex est. 

Pota teff vel ttiie$ tree cpathaa ; ht^nemedi lex eat impceitu bUtentiy ut toó-Mf 



NOT^ 



* Plurimi Jam oUm, nec infim» 
not» Scrìptores, diligentem operam 
prsestiterunt in descrìbendo ex sua 
vi et natura ternario numero, quales 
extitcrunt Proclns, lon Chius Poeta 
et Philosophns, iisqne longe antiquior 
Pytbagoras, qni temarium statuebat 
omnia humana complecti. Homm 
Igitur vestigiis iniistens Poeta nostér, 
impari tamen argomento lusit lioc 



Edylliom, ex omnibus qnidem Pbilo- 
sopbisB humann et divin» partibos 
Goncìnnatnroy at nnlio fere ordine 
quem vix patitnr Oriphi natura. * 

* Oriphi antem (Oraece Tpl^f qnss 
▼ox apud Hesychinm proprie signifi- 
cat * rete piscatorìnm/ metapboriee 
apnd Oellium usurpator prò * nodoso 
argumento') ea lex, ut cnm altqna 
inventione difficultatem pr» te ferat 



Digitized by 



Google 



EDYLLIA* 

Vel tria potanti, Tel ter trìa maltiplicanti. 



513 



inapocdOf «el mnUij^lket Ma ter^ ui cùwficùU cubttM ix wifMtri iemario nuwuro 



NOTiE 



qa» facile toWl non possit. Ci^os 
qoidem legis memlnUse eom oportet, 
qniOrìphnm Aosonil yolet intelligerey 
ne Scaligeram imitatus, ordioem re- 
qairat in iÌ8 qo» ordinem excladunt. 
* Plora de Qrìpho si yells, consulé 
Athen. lib. x. cap. 17. Ceteram Aa- 
Bonii Oripham allegat Divai Ambre* 
•iiu apod Alneinnm Epistola ad Lag- 
dnnensea Fratres, annotante Despo- 
ào, la eo Edyilio reconditam et 
telo «Bnigmatnm summotam doctrt<« 
nam agnoscit Jos. Scaliger Epistola 
109. Andrasn Schotto obserrat. lib. 
II. cap^ S4. elegana et acntum dicitar 
PoSmation. De hoc et apod Mino- 
em habentnr versus illi non inficeti : 
' Ter lege ter doctum lepido sub Car- 
mine ludnm, Lector. Inbumana sed 
procol invidia. Ter pure lecto recre- 
aberls ipse libello. Ter lege, ter 
doctua ; ter tibi gratns erit. Jam si 
me. audieris, facito licet ante perì- 
dom : Ter lege, ter lecto, ter quoque 
doctoB eris.' 

Gr^Mf] TfMpos et rfitros Gripkm 
leu GripmSf proprie Rete piscatorinm 
est, Zùervwy ut exponit Soidas. Est 
etiam, ut alt iile, òénuK»s leal avitm" 
vKgyfàéfOf XéyoSf i fyw iréios hf ktvrf 
idi ^aofófttpw, ' Difficilis et implicatns 
sermo, habens in se sensam non appa- 
rentem.' Hoc posteriori significato, 
qui metapboricns est, hic accipitur. 
Hujnsmodl enigmata seu sermones 
obscaros Latini, teste Oeilio lib. xii. 
cap. 6. ^scirpos' olim appellarunt. 
Super mensa ut plurironm Inter po- 
tandom proponi solita erantejiismodi 
senigmata, pcsna ih eom qui non sol- 
▼eret propesita graiidioris peculi ex- 
sieoandi. 

I Ter Wf€j eel,4r«.] Horat. Ode 19. 
lib. III. jam citata : ' Tribus aut no- 



vem Miscentor cyathis pocula eom- 
modls.' Mystica lex de qua loqui« 
tur, Grsscula lex est, 4 rfia vim, % 
lai rérrapaf 'vel tria bibe, ve! non 
qoatuor ;' scilicet, si tria pocula su- 
peres, ad novem usque pergendum. 
Ad hanc legem respicit Petron. cum 
alt : ' Excnsare c<spit moram : quod 
amica se non dimisisset, tribus nisi 
potionibus e lege siccatis. 

* Ttff bibé] Auctor Minos, in ap- 
pendice Apologetica prò Aosonil 
Oripbo, totnm.illud argnmentnm Jo« 
anni Vassorio Theologo minime pro« 
batum fnisse, vel propter initium 
Carminls ludicrum, quasi de bibendo 
ad numerum prsBciperetUF. At vero 
Poeta anspicatus a ludicrìs, statim 
ad penitiora omnium fere disciplina- 
rum penetralia lectorem deducit. 

* Totìenà ternoa] Supple scyphos. 
Doeet Piinlus Hist. lib. xzyiii. 
Demetrium condidisse volumen de 
quaternario numero, et quare quater- 
narii cyatfai sextariive non essent po- 
tandi. 

* Sic mysiiea ìex ett] Vel ter bibe, 
vel novies. Ter, inquit Acron ad 
Horat. Od. 19. lib. iii. propter Ora- 
tias quse IsBtitiam dabant, novies 
propter Musas. Similiter Varrò con- 
vivarum numerum debere a Gratia- 
mm incipere numero, et progredì ad 
Musarum numerum censuit. Nil ne- 
cesse est cum Mlnoe per * mysticam 
legem,' aliud arcannm intelligere, 
quod quasi sanctum atque religiosum 
aliquo tegatur involucro. Longe 
petite quae addit, Poetam alludere 
ad numeros Pytbagorìcos, etsl non 
ignoro temarium numerum a Pytba- 
goneis crebro usurpatum, adhibitum 
quoque a Veterìbns in sacri» sspjs- 
sime. 



Dtlph.etVar.CUu. 



Àuion. 



2 K 



Digitized by 



Google 



614 



AUSONII 



Imparìbas novies temis contexere c«baiii« 
Jaris idem trìbus est, qnod ter tribus, omnia in istis. 
Fonna hominis coepti, pleniqne exactio partns, 5 

Quique novem novies fati tenet ultima finis. 

mmUipUeaU nocU$^ Tria ttmimidem pommU pumium ter Irte. CiMcta in ùCts 
eomfrehendmtur. Figura Ammum mAooH^ et txpmim fmtmwmtMrifii ^^atkm 
nomes nwem «monuii qnod urmbut viUm hmmoMom* Tra tuia/rttEret gmuraii 



4 * Omuta t» isti»] Caatigandam» mmd» in ittit Forma kemmu e€qfii. Nam 
piane vetus liber, quo osiu som habebat : ctepit: non ut Tulgo ecepti*' ScalU 
ger. Vid. inf. et Not. Var.— 4 *Ita leges, non ut hodie ex correcttone Fr. 



ÌHOTJE 



S in^ptribmi novie» temi», t^e,'] Re- 
▼era ex novem in tria duetti fit tecnn* 
dns Gubicus nomerus S7. cum primns 
•it 8. est quippe apnd Arithmeticoe 
nomenu quadratus qui ex allqno no» 
mero in seipsum docto oritur^ ut 4. 
ex 2. per S. multipUcatiB. 9. ex 8. in 
8. ductisy dEC. Cabicas autem nnme- 
rus est, qui ex numero quadrato, et 
radice ejns invicem multipiicatis ex* 
•urgit, ut 8. ex 4. in 8. et 87. ex 9. 
in 8. ductia. Sfiror autem unde Sca* 
ligero Wderi potuerìt Aosoniui ex- 
istimasse numeruìn 9. ease cubum* 
Neque entra qolcquam in toto hoc 
poematio occnrrìt quo hoc invictepro- 
baré possit. 

CiBÒMm] Antique prò Cukum^ sic 
mcerns prò murua unde pomoerìom. 
Sic a pcena factum est punio, sic 
Mysia Moesia est appellata. Sic a. 
Pcenns, Punicus, dee. Est autem 
cubus corpus solidum sctx quadratis 
snperfidebus aequalibus comprehen- 
sum, cujus appeUatio ad nnmerom 
quoque hnjusmodi translata est, qui, 
ut jam dixi, duplici multipUcatione 
alicujus aiins producitnr* 

* Imparibu» novi^f femts eowtexere 
embam] Hunc locum non ita facUem 
mire iUustrat ex Praio Mathematico 
Claudius Minos. Vultergo hic Poeta 
idem judtcium esse, sive quis tria so* 
mat, sive ter trìa, sive novies tema : 



quia licet Inde oriantur tres numeri, 
scilicet tria, novem, et Tigintl sep- 
tem, Inter se distineti specie, duomra 
tamen posteriorum radix est tema- 
rius. Rursus si novem dncas in tria, 
vel snroas novies tema, habebis vi- 
ginti septem, numeram scilicet cubl- 
cum, cujus radix est idem teraarìus 
numerus. 

* 4 JNfiff tdfiii trilm» eet food ter 
tribù»'] Ternario et novenario eadem 
inest potestas. Martianus Capella 
lib. VII. cum Triadis perfectionem 
dicit, hanc Inter alias rationem assig- 
nat, quod perfectos gignit Senarinm 
ac Novenarium. 

Omnia t» Ma, ^.] Reponit'Scali- 
ger: omnU in i»H» forma kewdnitceBpitm 
Sed nihil necesse est lectionem faanc 
solicitare, planus est sensus qnem ex- 
posni in Interpretatione. 

6 Forma hemimi» etffit] Quia qnan- 
quamseptimo die, juxta Hippocratem 
In lib. vfpl td&ros, forma homiaia In 
fcetu Jam appareat; tamen plenlor 
fcetns con£orraatlo, juxta eundem lib. 
de natura foetus, masculi quldem tri- 
gesimo die, hoc est, terdeno fit, fo* 
mininl vero quadragesimo aecundo, 
hoc est, ter quartodecimo. 

Pleniqae exactio partm] Nono aoiii* 
cetyhoc est, ter temo mense exacto. 

6 Qmqae novem] Ex Platonica «ta- 
tis gradnum definitlone annum octo» 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



515 



Tres Ope piogeniti firatres, tres ordine partce. 
Vesta, Ceres, et Jiino, secus muliebre, sorores. 
Inde trisnlca Jovis sunt folmina: Ceibenis inde: 



tx RAm, frci fonon Mfont imilitòrif «ami eoMe^Miilir gtmkm «imi, 9e(ikH 
VetUj C^rtMf H Jimo. Ex eodem numen maU tr^llUk fiibàma Jwu, ex eodem 



^»^>»»i#>»#»#>#'^ 



SilTii: Qfumqiu novam/ 8ealiger.-*7 Parem Volif. Vetns liber: parh^^-Q. 
Sie et Hu. Codioea babent ; antea, vel texm legebatnr, tei danw.— 17 Sea> 



NOTiE 



gesinmiD primnin, qui ex ter trìbus, 
live Dovem per novelli doctis oritmv 
vit« bomaii» termiiiiim ponlt. 8ed 
velina laidoms : ' Sesta ntas ett se* 
oeetoa, qo» nullo ;aiiiioniin tempore 
finitnr/ Vide plora apad Censor« de 
die natali cap. 14. qnod est, de annlt 
elimactericia. 

7 Opé} Et Satnmo. Jnpiter »clU« 
cety Neptanna, et Plato, cum sorori* 
boa qnat moz enamerat. Idem scrl- 
blt Diodomt Bibliotheca Ub. v. ubi 
eretica explicat. 

Trm ardirne paria^ ifc.1 Ovidlna in 
Fastla. * Ex Ope Jononem memorant, 
Cereremqne creatam Semine Saturni, 
tertU Veata luit.' 

8 Smm wmUebre] Sexua ninliebria. 
Sk * virile fecua' apnd Sallvstiam* 

* Setu» wudù b n ] In qnibuidam vul* 
gatia babetur JDceiia, et jSeanwapnd 
Sylvium qui ex Prìsciano tradii apnd 
veterea Latinos Skxu» in neutro re- 
periri. Atvero comMai. retinendum 
atau, quod apud Plautum.ac Salina- 
tion, eodem quo bic sensn, legitnr» 
Ncc enim, ti legea Stanit, ratio metri 
constabity ni et bi Epigram. Lzx* 
' Gorrapit totem qui puerile aeena*' 

9 Inde trimka Jmm^ 4r«.] Servine 
ad bone Vlrg. venum Eclog. vui* 
'Numero Deus impare gaudet, ant 
qnemeomqne anperomm ' inqutt ' Jdx« 
ta Pytbaforeoi, qui temarium nu- 
memm perfeetum sommo Dee assig« 
naot, a quo initiam, et medium, et 



finis est; ant revera Hecaten dieit; 
cojus triplex potestaa esse perbibe- 
tnr. Undeest: *tria virginia ora 
Diana»/ Qnamvia omnium prope 
Deomm potestaa tripliei slgno oa- 
tendatnr: nt Jovis trifidum fulmen, 
Neptuni trìdens, Plntonis eanis tri- 
ceps. Apollo idem Sol, idem liber. 
Vel qnod omnia ternario numera 
continentnr; ut Parca», Parise; Her* 
cnles ctiam trinoctio conceptus; Mn« 
ssB temss/ 

• IVìsalM Jesit Joat/oMM] On» 
bue ex Servio post Tolliom affert In* 
terprea noster, nibil ad rem. Quin 
et operam male perdere celeri fere 
Interpretea mibi videntur, dum in* 
quirunt cor fulmina Jovl potissimum 
trìboantnr, ci^na ratio patet cuivia 
attendentL Nos potius edocere de- 
bniasent cur fulmina Illa dieantnr 
* trisnlca,' non aolom Ausonio, sed 
et Varroni apod Nonlum vi. 2. Ovi- 
dio Amor. u. S. vera. 52. Senecse in 
Hercule (EtsM, &c« Sunt qui con- 
tendant sic appellari a tribus, qos» 
Hiat lib* u* cap. 51. Plinins recen- 
set, fufaninttm generibus. 'Ipsomm,' 
inqnit, * plura genera tradnntur, 
QusB sicca veniunt, non adurunt, sed 
dissipant* Qnm bamida, non orunt, 
sed infuscant Tcrtlum eat, qnod 
damm voeant, ndrificss maxime na- 
tura, quo doHa exiiaoriontnr, intac- 
tis operimeotis, nnlloque alio vesti- 
gio rdicto/ Fleriqne censent vocari 



Digitized by 



Google 



516 



AUSONII 



Inde trìdens: triplexque Helenes cam fratribns oynm. IO 

Ter nova Nestoreos implevit pnrpnra fusos : 

Et totiens temo cornix yivacior sevo. 

Qaam novies temi glomerantem saecola tractus 

Vincnnt seripedes ter temo Nestore cervi : 

Tres qnonun setates superat Phoebeius osceD, 15 



Cerbenu (rùqM, ex eoéUm trideiUf /krea Nepimd : eÈ iergmintiM wmn Hdata 
HJratnm oim. Nom ima pmrjmrea impUvit ter fuao9 vita Ntttorìif et canix 
maerat vivendo tatui tria §aetda, Qmam cervi aripedee mperareid frtÒHS tenti 
iveatorà atatìbuMj eHam «t viveret per dradfiaii Wfme» trmm «Nnfomai ; fuoriM 
cervomm tree estatee mia PkmH prtetergredUur^ qium owm vetVM tni» indica 



NOTiE 



' trìsalca,' qood Joplter, Neptanasy 
Plato, qoanqoam ditenis regioni» 
huB, commonem babetnt potettateou 
HU aat ìUIb fortasse accederem, 
alind?e qnippUm proponerem, dUI 
Baithios ad iii. Stat SyW. p. 89. mo- 
neret ' qnadrìsalca' etiam dieta fuisse. 
Veruni quacumqae de causa appel- 
lata siDt * trìsolca,' sic vocata fìiisse 
constat : quod arbitrar satis esse ad 
hojas senigmatis enodationem. 

10 Triplexjme Hdenec aam fratrihiB 
oowfi] Epig. Lvi. qaod de iisdem est. 
* Istos, tergemino nasci qaos cemis 
ab ovo.' Snnt tamen qni dicant doo 
ova fmsse, ex quoram ono Castor et 
Helena, ex altero Pollux et ClytsBm- 
Destra nati sint. 

11 Ter aoea NettareaCy^J] Hic tres 
homtnam states vixisse periiilietar. 
Sed in iis finiendis variant interpre- 
tes. Alii tres SBtates inteiUgnnt tria 
ssBcala, alii ter nonaginta annos, alii 
tantum ter triginta, astatem intelli- 
gentes faonùnis adulti, non extincti. 
Ex bis qnae sequnntur, tria sascula 
intellexisse Ausoniom manifestum 
est 

* Ter nova Neetoreoe impUvU pir- 
pura /umob] Per pnrpuram ter novam 
intellige fila Parcanun ; rem tamen 
obscurìos, quam Poetsa solent, ex- 
ponit, ut qui Oriphmn scribat. 

IS Et tetiem temo, ^c] Hkc et 



quae sequnntnr ex fabulosa Heslodl 
statum supputatione sunt, de qua 
Plintus Nat. Hist lib. vii. cap. 48. 

* Hesiodus, qui primns aliqoa de 
hoc prodidit, fabulose (ut rcor) 
multa de hominnm sevo referens, 
comici novem nostras attribnit 
«tates, qnadraplum ejos cerris, 
id triplicatum oorvis. Et reliqna 
ftbulosius in Phosnice ac Nym- 
phis.' Ex bac supputatione Ncstor 
Tixerit annos ecc. circiter^ seu 8«- 
cula III. Comix YÌYat saecnla ix« 
Cerms xxxti. Corvos ssecula criii. 
PhcBuix, Jnxta nostrum anctorem, 
ssBcnla DCcccLXXii. quse omnia quam 
ftbolosa sint nemo non videt Ea» 
dem repetita infra ex Hesiodo vide- 
bis in Edyilio de «tatibus anima* 
liam. 

14 JEripedes„xerv{] XaXJctfnSff £\a- 
^oif boc est, iffx^'p^Scf juxta Hesy* 
cbium, ' quibtts validi et celeres snnt 
pedes.' Non autem quibns revera 

* mneV Sunt qui enipedee prò om- 
pedes legant, et interpretenturaerets 
seu ventosis pedibus, boc est» celer- 
rimis: quod eoincidit cnm eo quod 
babet Noster in de s»tatibas anima- 
lium ' alipedem.' 

Iff Fkcebeiu» occen'] Conrus qnem 
ex albo fecit Apollo nigrum. Vida 
Ovid. lib. II. Metam. 

* Phmbeiut otcen'] Corrus Phcebo 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



517 



Qaem novies senior Gangeticiis anteit ales, 
Ales cinnameo radiatos tempora nido. 

Moicf w^ent ; aoif, UiqiÈBm^ itta qua reparait igtatem mom m mdo et cmnaiào 
Uger legendum mooet ; iilmòo, Vid. inf. VulgaUm l6€tionem tuetor [Àk- 



NOTiE 



avU Menu ' Otcen/ ▼oealis, qnui 
ore cftiieiu. Corvos antem vocales 
«Me tradìt Macrobini Ub. Satnrnal. 
u. ubi narrat corfom a quodam 
edoctam Cesari Àagnsto diziMo: 
Atb Cmsam. Impbrator. ' Oscen' 
in angnrìis dicitor avis illa qn» gar* 
rito ant voce facit aiupiciam. 

16 Gaig«liaif...alet] Pluenix eìrcB, 
Oaogem Indis floviom vertant. Ul* 
tra Indlam ipMm in locis inaccessis 
halHtare enm flngit Clandiao. Epig. 
I. dePliceniee. 

* GoMgitieu» anteU éUs] Si fides 
AiMonio, plnsqoam novera sncnla 
▼iveret Pluenix, qoijnztaOvid, Me- 
tani, lib. XV. ubi complevlt vita quin- 
qne ■scnla, finìt nvnni in odorìbni* 
At vero, nt omittam qnod Piiniui 
lib. xin. cap. 4. Mribit Pboenieeni 
dictom esM ab arlMre, non arl>orem 
ab avi; totem de Plionice fiibnlam 
Andraeu Bchottni bis raomentis re- 
feliit. 1^ Qnod illam qoi narrant, 
minime sibi constenU S*. Qnod no- 
mo sit qni profiteatnr vemm Pbceni- 
cem a se visnm. t^. Qnod Dens in 
illis Jobi, in qoibns mi^estatera snam 
atqne potentiam ex natoras operibos 
commendata boc non fuiMOt omisM- 
ros qnod tam admirandnm foret 4^ 
Deniqne, quod nec S. Panlas de Re- 
rarrectione mortnomm agens i. Co- 
rintb. cai». 15. rationem tam obviam 
reliqaisMt intactam, apnd Cormthios 
maxime qoibns notissimnm eratqoio- 
qvid bac de ave Jactatur. Ipsnm 
oonsnleHeptaem. Diatrib. IS. et Do- 
nati Marcelii Dissertatinnculam de 



eadem avi ad lib. vi. Annal. Tacitt 
cap. SS. Totam igitor de Pbcsnio» 
eommentnm symÌK>iicnm est Sane 
apnd Homm Pbmnix Solis symlMlnm 
est. 

17 CtimaaiM radùHui tempora widtij 
Pliruis Mnsn earens, nisi sic intelli- 
gM: ' alM radiatos tempora' anri 
folgore circa colla micante (at alt 
Plinins) * in nido soo Cinnameo. 
Neqne enim radtalics mde dici potMt. 
Mendnm soliesM patat Scaliger, et 
prò nido reponit nsmòo^ qnod Inter- 
pretatar: Sparsione qoadam rabrl 
folgorisi qoo coUom Pboeolcis, et 
capot velnt Mpersom est. Copems 
lib. IT. ObMrv. cap. 16. eodem modo 
reponit, ted nimbnm intelligit Inoem 
Illam divinam, qoa Deorom capita 
■olent cingi, qoamqoe com reliqoie 
bonoribns adtilatores Imperatoribos 
snis tribaeront. Tollios sospicabator 
legendom esM CyoaM, boc est, oos- 
mleo nimfo, indoctos Enstatbii Ad- 
tiocbeni verbis in Hexaemero, obi de 
Pbsnice loqoens ait, aoro et por- 
pora ipsios alM distinctu esM, capnt 
antem ejns circolo mo corona Cyanea 
nativa cingi Ego, si cof^eetnram 
qooqoe nostram afferre licet, existi- 
maverim mendom, si qood sit. esse 
in voce rodtahis prò qua legerim li- 
bens redMmUt vel reporofiity vel rcpo* 
rane enA tempora^ ^. Hoc est, in 
nido e cinnamis aggestis composito 
et radiis solaribus incenso, ad novam 
vitam renucens. Alclmos Avitns; 
* Hic qosB denari mentitnr fama Sa* 
bssis Cinnama nascontnry vivax qoss 



Digitized by 



Google 



518 



▲USONII 



Tergemina est Hecate, tria vii^iiis ora Dianae : 

Tres Charites: tria Fata: trìplex vox: trina elementa. 

Mina», Hwde trffmnù esf, ire§ mmi vMu Virginia Dkaue. Tre$ Graiur 
tmU, 3V«f ParcéB, F«x tr^pkx, Tria Eìemenéa, Tre$ 8ir€ne$ t» SkUMf 



ander in Tabolam Manooream, nec non Salmasint ad Solinom.— 19 Alii libri : 



NOT« 



coUigit alety Natali cnm fine perita 
nidoqne perasto» Bnccedens nlbi qaaB- 
■ita da morte resnrgit/ Claadian. 
de Phcenice: ^ Arentei tepidis de 
ooUibas eligit herbas, £t eomalom 
tezena pret&osa lìronde 8ab»iui|, 
Coaponit bostonqne aibiypartamqoe 
fatnrom/ Hnnc poatrenram aensum 
expoMÌ in Interpretatione. 

* BaéudMt UmpoNL ìiM\ Non pla- 
cet eaaiendatio Interpreti! noatri, prò 
niduitef feponentU reptntus vel radj* 
vMnii!» Neqae enim pnto sic Poetam 
locatmn fniase; iauno contendo uc 
loqni non potnisae, Oripbnm scriben- 
teai, ci^oa prima lex^ nt in Proemio 
dixinma, obicnritas qmdam et re- 
condita emditio. Quid Ycro magìa 
tritnm qnam Phienicem e dnerlbos 
aula repararì? Igitar, qaam reapuit, 
Boaligeri et Caper! lectio, prò auto 
reponentinm matòo, sola ▼idetur ad- 
mUtenda, nec dubito qain ipse ad- 
misitaety saltem eo sensa quo Cupe- 
ros eipoanity si rem attentins panlo 
ezpendisaet. flcaliger nimbnm in- 
teUigit avi falgorcm circa Phflenida 
c(^la mlcantem* Coperas, non nti 
tmlt noster gra? issime deceptos, lo- 
cem dlvinam qna Deomm capita 
aoient cingi, at ' io Phcenice apicem 
et Cristae' nimbom interpretatur 
joxu illod PlinU Ub. ii. eap. S7. 
* In capite pauds antmalibaa, nec 
nisi ▼olncnbos, apices, divetai qui- 
dem generis: Pfacenicl piomanim se- 
rie, mediceo exennte alio;' id est, 
velnt Hardninns exponit, e medio 



apice inferiore, altero emicante apice. 
Certe «miteni Ansonias qaoqae circa 
Phcenicis tempora sea caput ipsnm 
ponit. ^ Radiatns tempora nimbo/ 

18 T€rg€amM ut HecaU, 4r«.] I<ib. 
IT. iEneid. * Tergeminamqne Heca- 
ten, tria Virginia ora Dian»/ Vide 
de hoc Cmlinm Bbodiginaas, et Ser- 
▼inm ad snperiorem versam JEneides, 

* rsrgcmtaa esf Hécaié] Apolliois 
soror, triplici nomine, in cesio Lana, 
in terris Diana, in Inferis Proserpina 
appellata s at prsBterea Hecate. Er- 
go nomine qoadroplici, non triplici. 
Immo Hecate nomea non falt, sed 
cognomen, inde additnm qnod cen- 
tnm poUeret virtatibas, aot centnm 
placaretur victimis. Haec diserte 
Bnaeas ad lib. ^Eaeid. iv. ▼. 611. 

* Tria virgiìNtt ora Ditma] Post Ma- 
ronem Poeta noster per * Hecaten* et 
f Dianam' idem dixit,diyerso expres- 
sit modo. ' Hecaten' per tria nomina ; 
'Dianam' per tria capita. Docet an- 
tem Orpheas deztmm capnt Equi, si- 
nistrnm CaDÌs,mediam rustici bominis 
Ailsse. QasB de tribas Dianis ex Tallii 
lib. UT. de Nat. Deor. narrat nagator 
Sylrius, ad pompam snnt dantaxat. 

* 10 Tres CAoriiss] Qae cam enti* 
quitos vestitsB essent, incideront, ut 
alt Lloydios in recentiores tanqoam • 
in latrooes a qnibns spoliatse sant. 

TVia Faiaf ^rc] Sic etiam Parcas 
appeliat Apuleins lib. de mondo, in 
fine. ' Sed tria Fata sont,' inquit; 
' numeras cum ratione temporis la- 
ciens, ai potestatrm earum ad ejus- 



Digitized by 



Google 



BOYLLIA. 619 

Ties in Trinacria Siiedones ; omnia tema: 20 

fum ktUiU «MUta ifipikkif fimi cntiii tre§ «wt, tn» tmUkm, tre$ 9imMrgiiia99 



ferma élemmtku^W 'Memini in ▼eteri libro me illmn Tenain iUlegere: 
Tre» in Trinaena Siredam$: •mbu Irtm. Ergo qnas aiU Sirfnu, ime Stndè^ 
Mt Tocat. Et vera est iUa lectio. AUoqul incoDciDoa erat. DlctK enlm 
sine dabio Ab>«doiieff qnatl tft^myS^Mr. Ampiector etiam : mminatrima.* Sca- 
liger. Vid. iDf. SbreMei omnioo tcrìbenaui nonet VeMiu. OmmU term 



NOTA 



dem similitodinem temporis referas, 
NaiDy qood in fuso perfectum est, 
pneteriti temporit habet ipedem: 
et q«od lorquetar in digitis, momenti 
pnatentis indicat apatia: et qnod 
din ex colo tractnm est, sabac- 
ira digitomm, id ftitari et 
conteqnentis sabcoU posteriore vido- 
tnr oetendere,' Nomina Parcarnm 
fnetnat Atropoe, Lacfacnii, et Clotbo. 

* IVm Faim] Tria Stoicorom prin- 
cipia, de qnibne in primo de placiti» 
PlatarchttM, Jovem nimimm, Natn- 
rtm, et Fitnm videtur Mioos intelll» 
geie. Etsi cmn Sylvio vnlt qooqve 
reftrri poese ad Feta Trojana qn» 
dicebantnr tribns inesse, Palladio 
scilicet, Rbesi equis, et Laomedontit 
eepolcro; qnod mlhi non diaplicet, 
ntpote band minns reconditnm. 

Trìpkx voà] Acnta, gravis, et me- 
dia. 

THRCcieMntffl] Ex eomm Pbiloso. 
phorum placitis, qai ignem negabant 
ette qnartam Blemcntom, et tria tan- 
tOB admlttebant, Terram, Aqnam, 
etAerem. Nostra seUte Cartesins 
tria tantum admisit elementa, sed 
alia a vnlgatis. 

* IVfaa Oemenià] Qxm nt referret 
ad temarinm ex Lncretii sententia 
dixit trina: * Principio maria ac ter- 
ras coelnmqne tuere, Qnomm nato- 
ram tripUcem, tria oorpora Memml^ 
Tres specie* tam dissimiles, tria talia 
lexU Una dies dabit exitlo/ Sic. 

M Shreé&net] Sic Scaliger ex ve- 



tori codice. Vinetns Strcaet, Vossias 
SireMeSf et intelligit scopnlos, slve 
petras qnas inhabitavemnt Sirenes, 
auctore Servio. Assentlor Scaligero 
▼eteris libri lectlonem retinenti. 
Qnid probibet, 3«ip9Wrat dici prò 
Scipfiiw, siveilhid simpttciter forme- 
tnr, ut a Kkiof jc\ti|8èy, ab Mot Ai*- 
etfii^f dEC. Sive, nt volt Scaliger, 
dicantnr %$tp>ti^An$ quasi e^n^aqStfnr. 
* TWf m IHaaffMiSSfwlMMt] Slre^ 
nes, et Celedones, Ki^i^Mpvy: qna 
voce pntat Jacob. Delechamp. Pin- 
dammintellexisseSirenas, Athenseni 
tamen lib. wtu easdem cnm Sirenibns 
non fadt, sed eodem modo quo iÌIsb 
canentes. Eostathias Iliad. ii. ne- 
sdre se fatetar ntmm epithetice 
boc Yorbum nsnrparit, an vero alia 
qnadam ^tiMè (o^Mrla intellexerit; 
potoit certe Ansonlns ita Sirenes 
nominare, Httc Desposius, Ber» 
Tins ad qitintnm £neid. tradit 
Sirenes secimdnm fabniam tres In 
parte virgines fnisse, tres tolocres, 
Acheloi fluninis et Calliopes Mosse 
filias, et primo jnxta Pelomm, delude 
in Capreis insula habitasse; harum 
unam voce, alteram tibiis, alteram 
Ijra canore. Secnndum ▼eritatem 
meretrices fnisse, et qooniam trans- 
enntes ad egestatem dncebant, in- 
ferro naafragia fictas fnisse. Tres 
numerari didt Folgentins in Mytbol. 
propter triplicem voloptatis lllecte- 
bram, quse canto, aut visu, ant con- 
suetudine homines allicit. Ccterum 



Digitized by 



Google 



520 



AUSONI! 



Tres volucres, tres semide», tres semipneUn: 
Ter tribos ad palmam juss» certare Camoenis, 
Ore, manu, fiata : baxo^ fide, yoce canentes. 
Tres sophi» partes : tria Panica bella : trimestres 
Annonim coeliqae vices : noctisqae per ambram 
Tergemini vigiles : ter clara instantis Eoi 



25 



jtificr mmt amignien prò vietma eum ter iribuB MuriSf caiiimte§ ore, mami, of»- 
ritu : tibim buxea, ckorda^ et voce. Tre$ tmU parte» PhUooopkke. Tria beSh 
Carthag^menna, Tempestate» amU et wuUatùmea eeeli mmt »Ì3»guUB trivm mcn- 
ftiim : et tre» vigUe» exeubant m dt^^uU» frigUu» noeti» : excMtor a^M tardUiUe 



NOT/E 



Raphael Fabrettas de Aqaae dactibns 
p. 107. observat Deaa illas qnv plares 
colebantor, temo nt plarìmom no- 
inaro foisse. Sic Sirenet, Farìas, 
Harpyias, Hesperides, Stympbalides, 
Oratias, immo etiam Sibyllas. At 
tamen euodem namerum Veteres non 
nsqoe secnti sant, nt jam vidinins 
ubi de Oratila. 

Ommia tema] Nequaquam in seo- 
tentiam vado Scaligeri legentis bic : 
omiiM trtnOf et intelllgentii triplex 
ominandi genus ex sterantatione, in- 
percilii palpitatione, aen salistatione, 
et anrinm tinnitu. Docta qnidem 
snnt qon liic affert, aed nequaqnam 
apposita buie loco. Manifestnm est 
enim nihil alind velie hic Ansoninm, 
qnam in Sirenibos omnia trina obter- 
▼ari, quod tint tres Toincres, tres 
semidesB, tres semipuellae, &c. Qaor* 
som hic omtna importane intersere- 
ret? 

21 Tre» vehuret] His Hyginns par- 
tem inferiorem galltnaceam et alas 
tribuit. 

Tre»»emideiB] Acheloisciiicetflatrii, 
et Calliopes Nymphae fiiiae his nomi- 
nibns, Parthenope, Ligea, et Lea- 
cosia. 

Tre» »emipmeUaf] Scilicet mnlieres 
formos» saperne, turpi ter atram in 
piscera desinentes, quse erat earum 
vulgatior forma in pictaris. 



29 Ter trihu», ipeJ] Pansanias In 
Bceoticis, et Stephanus de Urbibos in 
▼erlK> Arrapa memorant Sirenas a Jn- 
none impulsas, Inter oppidnm Crei se 
'Avrtpa et mare, in loco, cut Mouvhq^ 
postea nomea ftùt, cum Musis de 
canta contendisse, Musasque, cum 
▼icissent, eveilisse victis Sirenibns 
alas, et ex eis sibi coronas fecisse, et 
ab illa pennarum emissione, quam 
Sirenes passss sunt, oppido factum 
nomen "Asrrtpou Ipsss vero Sirene» 
doloris Impatientia in mare sese prss* 
cipites dederuBt, et ex ilio mnris 
faets sunt incoi». 

22 Ore, maim, 4*^.] Singula sic < 



pone : ' ore,' voce ; ' manu,' 6de ; 
* flatu,' buxo, hoc est, tibia buxea. 

24 9re» oophia parte»"] NaturaliSy 
moralis, et rationalis seu logica, ex 
Laertio in Praefatione* Seneca in prin* 
cipio lib. ziv. Epistolarum, Plutar- 
cho Probi. Sympos. lib. iz. Apuleio 
in de Dogmate Platonis, &c. 

* Tre» »ophÌ€B parte»] Praeter atte- 
gatos ab Interprete nostro Scripto- 
res, Philosophiam in tres partes tri- 
buunt Aristot. lib. Phys. ii. Cic A- 
cadem. 1. 

Tria Punica heUa] Primum, secnn^ 
dnm, tertiam, apud Uvium et allos 
rerum Roman, scriptores. 

20 Tergemini vigile»] Per aingulas 
noctis vigiiias; nt unaaqniaque M- 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 

Signa canit seras deprenso Marte satelles. 



521 



defrtkauM» ni Man in uMimo^ ter wMiifette sigfdfleai cmlv adveniare dUue»- 



^i»»»»»r»#x*i»^»<> 



defendit Tolliaa.^87 Depeiuo legit Sealiger ex wbì. cod.^81 Vetos cod. 



NOTA 



evbet per horam. Trei enlm erant 
In oDeqnaqve Tigilia bora. 

* Noetitqìu per wmbram TergembU 
vigQe»] Locos admodnra salebrosiii. 
Certe nerao qneni noverim hactenns 
rem tetigit. Vlnetos et Sealiger ex* 
plieant : cam sint qnatoor vigili», in 
ilngiiUs temos vigilet fiiiase, qeem- 
que prò sua liora ezcnbasse. At ex 
Vegetio lib.ni. cap. 8. qnatoor viro- 
mm -vigilias extitiase, et siogalosvi- 
gHea tribnt boris excabasse conttat. 
Uoc, lib. T. Dial. 9. de Militìa Ro- 
■mie, vidit Llpaiiu, qai nt se expe- 
diat, eliter legendnm siu picatnr, ma- 
tetqoe nella anctoritate nixot terge- 
mkd ìntergembiwn. < Umbra,' inqnit, 
' tergemioa, non ipsi Tigiles, id est, 
boT» ternte in Tigiliii} qnod clamm.' 
8ed enm iptefateatorandacios paalo 
dictnm; qnanqnam eo se negat offen- 
di; ac pnsterea nosqnam occnrrat 
leetlo qnam proponit, aUa demnm 
opoa est interpretatione. Poto igitar 
Anaoninm in animo babnisse excnbias 
tres apnd Qosstorem sen ad ejos ta* 
tdam fieri solitas, nt patet ex bis Po- 
lybii lib. TI. Tiwvrrai M ès Mrw rpus 
^«0UuKal mpà T^ raidtaff Stc Immo 
arUtror enm respexisse yetemm 
Ors»comm morem, qaos noctem in 
tres partes dontazat secnisse plurima 
innunnt Homeri ac Tbeocriti loca ; 
▼el Hebraeomm, quos constat noctem 
in tres vigilias partitos Aiisse antlqui- 
tns, qoamm primam Yocabant * ini- 
tium vigiliamm ;' alteram * mediam ;' 
tertiam denlqne * rigiliam matnti- 
naa :' donec ipsi quoque, at Roroanis 
dnntaxat temporibus, quatuor rigiUas 
constituerent. 



Ter eìara ùuitMiiM Eoi] Parrbaslut, 
et post enm Silvins Ambianas, et VU 
netns de Gallo Gallinaceo intelligunt, 
ex Luciano labnlam narrante in ' Som* 
nio seu GaHo :' ad qnam fabolam re- 
spexisse bic Ausoninm neqnaquam 
dubito: qnicquid in contrarium af. 
ferat Scaliger, (qui depemo prò dr- 
prenso legit, et de diinculi signifioa- 
tione a bucdnatore facta interpreta- 
tur,) aut Mariang. Accurs. qui Cor- 
yum marnlt qnam Gallum, eo quodv 
ut ipso ait, Corvus ter salotet Auro- 
ram, (qnod probat loco Sidonil ad 
Domitium,) nec legerit a qooquam 
traditum Galles ter matntino eantu 
Solem adventantem salutare. Non 
legerat scUicet illud Tbeocriti Idyll. 
XTIT. ''Opi^ rpkw Hpri r^ irxfgrm 
ipBpar <<i8or. < Galli tertinm jam ulti- 
mum diluculum canebant.' Sed o- 
pene pretinm est fabolam ex Luciano 
referre. Adolescentulns quidam fìiit 
'AXMKTpuàm, id est Galles nomine, 
Marti adamatus, qnem is, cum Vene- 
rem adiret, quoniam Solem potissi- 
mum metuebat, ne si e sublimi oon- 
spexiiset. Vulcano se proderet, ex- 
cnbias agere ad ostium jnbebaty ut 
ejus indicio certior fieret quando 
emergeret SoL Cum autem aUquao- 
do somno oppressns egregius ille ex- 
cubitor statlonem desemisset. Sol 
secure dormientes deprebendit Bfiaiw 
tem et Venerem, ac Vulcano indica- 
vit, qui reti ferreo circumdatoe ce- 
teris Diis exbibnit derìdendos. Qua 
ex contumelia dolens Mara, somni- 
cnlosum suum satellitem in avem 
cognominem mutuTit ilsdem armis, 
nt In capite prò galea crìstam obti- 



Digitized by 



Google 



522 



AUSONII 



Et qui conceptus triplicatse vespore noctìs, 
Jussa qaater tennis affixit opima tropaeis. 
Et Lyrici vates numero sunt Mnemosynarum, 
Tres solas quondam tenuit quas dextera Phoebi: 



30 



ìkhi. Ei ìtte qui amcepiui tst jter wmbrag hocHm triplicaUef mpendii pmUr trièm» 
trùptti» $poÌM opima qws jìumu erti peiert. Ei poéim i^rid mmi iMImm^ 
quoi Muittf qua» PhetH manu» oUm hatuU tmium ire»^ atd CUkmnM éeHeami 



NOTiE 



neret Qna d« caata Galli, quo m 
Marti porgente cun Jam nibil opat 
est, aimtil atqae Solem exorìentem 
■emenint, malto ante ▼ociferantar, 
atque illiiu exortam pneauntiant» 
HaeclegereestapDdLucianam. Qa« 
qaam apposita sint ad hnnc Aosonii 
locem. Demo erit, qui non videat. 

* Ter eUeru vMUniu £01, 4rc J Vis 
possaui non probare Sealigeri senten* 
tiamt qui legit Depeum Mwrie^ hoc est, 
castris Martiis depensis, locumque 
interpretatur de quarta vigìlia, in 
qua tubicen instantis lucis ter signua 
tuba eanit. Pendet enim, inquit, 
▼ersus a priore, nbi de vigUiis sermo 
est. Vemm, ut memiai Poetam seri** 
bere Orlpbam, cujus ea est natura, 
ut neqoe seriem neque ordinem ad- 
mittat,quiqae, Ausonio ipso testante. 
Disi obscums esset, nihil foret, iis ac- 
cedo qui locum explicant de Alec- 
tryone Martis Satellite, id est, Co- 
mite, qui seros cecinit, scilicet post- 
qoam a Sole Mars deprehensus est» 
Minna iste cobarent com superiori* 
bus : (cohterent tamen per allusionem 
ad signa castreosia :) ideoque magia 
Oripho competunt. 

88 Ei qw eomeepiuBy ^.] Intelligit 
Herculem. Vide Plauti Amphitruo- 



29 Quaieriemu] Labores Hercolii 
dnodecim ìntellife. 

* Jueea quater lmit>, 4r« J Labores 
HercuUvdnodecim, de quibus Auony- 
mus in Anthologia, et alibi PoeU 
aoster. 



Opima] Seppie spolia. Qn», quid 
fiat, notum ex rerum Roman, acrìp- 
terìbu8,ea nempe qua dus PopuU 
Rom. hostium duci moBUsna dctrabit 

tO Ei Lgriei eolsf, 4r« J Vide Netas 
nostras ad Epigramma Txxiu 

Jtfacmssyaanan] Ita valfo logicar : 
Helasius vero reponlt JtfneaMndanna. 
Maemosyae, qnss memoria est, mater 
Ibit Musamm. Phsedms : ' Ego qnem 
Pieno mater enixa est Jogo, la quo 
toaanti saacta Mnemosyne Jovi F«- 
ennda novies artlom peperttdwnim,* 

dEC. 

eaixa est Mnemosyne, id est, meBM> 
ria : quo figmento Poiitm algaificant, 
memoria et gignl et ali eruditionem. 
Vide Piotare «^ miSim èywy^r. 

ti Tree eokm quemàam fonati fast 
dexiera Pketbi} Hinc coitici potest 
simulacra Apollinia ita fieri a<^ta, ut 
dextramann Mnsamm imagnncalas 
snstinerent, ut in maltis signis vieto* 
riolarom simulacra menu dextra aas* 
t inerì videmns. 

* Tetmi qua» dexiera PketbQ Hinc 
noster Interpres Apollints simnlacim 
ita fieri solita conjicit, nt dextra asana 
Mnsamm imagunculas sustinereat. 
ConjectursB obstatqood lib. i. Satar- 
nal. Macrobins tradit, ea nempe si- 
mulacra dextra menu Oratias gestare, 
non Mnsas. An Veteribus Mussb Ora- 
tiarnm nomine aliquando nuncnpatm 
sunt? An vero ApoUinb simulacra 
Mnsaram quoque imagunculas snstl- 
nebantP Hic hsrere me fìiteor, ac 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



528 



Sed Citfaeron totkoa tenas ex mie sacraTìt 
BeKgioDe patnun, qui sex sprevìsse fimebant 



MMifm < 



$f 06 rtUgioMm patnamf pA venb mi mr axixiOk i^iccre. ImH 



Et LUtos 



18 8ie Pariaiease BonuD, et LngdmwiMe vetns exmpiar. 
iaiyqiiodSUTitifmomiit^edidit: iSSamnt«MiM«««niaf«rarfCi 
OS Oynadnt ia priore Syotacniate de Mii«8 caitigabat : M 
Una» cs «r» miermrii^''9M * In veteri libro leffitnr : oiit «ex or 



ÀMn» 

; SedSiewm 
mr$ MCTMÌt^— i8 < In veteri libro legltar f out uxpntMau 
mendose. ut apparet. Ego lego: prémi$9§,' Scaliffer : Qoi post- 
eamergiai tui libri aseripsermt: fm tex tpremue tiniebimt. Et slcomnìno 
moDet Floiidas. *Cum lodoem Badles prò tex wprnUmy m 
Michael Hnaielberfiiu 9ex perHate emeodandnm patafit. 
I vedM cedei tex fnbitUte habebet : qnod ad illady ms ^^» 



NOTJB 



deiiderare Poetam Ipenm interpre- 

aikil habet qood nageCinoi facesaat. 
Sectater AmobIiu recoodita, ntpote 
fai OrìphiUD scrìbat. Contentiaiit 
▼eterea Poeta de noTeoarlo 
mero. Vide qnm ad ea- 
nni iaventay Edyll. zx. annotamiu. 

n &rf CiAinn tUientUnmi, 4i«.] 
Or»ee tamen KOaipàv non KiBtpàif 
•ciibitor OMMU iUc Binoti». Sed òp- 
itr f pmp i m t illiu panun aCndioioa An- 
■onina iimlliter OfttmMUiru aeriìwit 
prò CiffiriagilrB a Or»oo KKvnifir 
n^p» la Heroìboa: * Viodiceai adal- 
ferii cem Ctytemoeitra necet/ Ter 
priauuB Moaat Alotd» conatitnenint* 
Plema Macedon longo poat tempore 
ter tenaa ooaatitait. QnodAasonini 
Uc ImiBit ia CIthsrone fiustnai, Pan* 
lanias in BcBoticia» nbl rem diserte 
esplicata alt id eontigiate Theipiia : 
hi^ lententiamm divertitati occaiio* 
•iv dederit loeomm ▼icinitat. 

tt BeHgiome p9inm gmi sex$pnmt$t 
fii|Mft«al]Sleoinnlaolege&daai. Htte 
ex Varrene lofluit Avsoniak Ex il- 
Bna certe libris qui periemnt luac 
lepetiit D. Aagaatim» lib. 11. de 
Doetrina Cbrìf tiana, locom bene op» 
tioM explaaaatia t * Noa andiendi 
mty' iiMiBit» ' eifoiet gentiUam ra* 



pentitionnm, qui notem Mnaaa Jo- 
via et Meoieritt fiiias esse fiaxenmt. 
Reféllit Varrò, qao nescio ntnin apnd 
eoa qniaqnaai talion rermn doctior, 
▼el cnrioaior ette poMit* Dicitenim 
dTitatem nescio qaam (nec enin re- 
colo nomeny repetendnm ex Pansa- 
nia < locasse apnd tres artifices tema 
simnlacra Mnsanun, qnsil in tempio 
ApolKnis dono poneret: nt qnisqae 
artlfienm pnlchrioim formasset, ab 
ilio potissimnm emeret Itaqaecoa- 
tigisse, ut opera sna UH artifices seqae 
polchra expUcarent : et placaisse d- 
vitati omaes novem: atqae omaes 
emtas esse, nt in Apollioia tempie 
dedicarentnr. Qnlbos postea dieit 
Hesiodmn Poetam imposnisse Toca* 
boia. Non ergo Jnpiter novem Mo» 
sas genoit, sed fabri tres ter ternas 
fecemnt. Tres aatem proptereaci« 
▼itas illa locaverat, non qnia in som- 
ais ea ▼iderat, ant tot se ciùiuqwn 
illomm ocnlis demonstraverant, sed 
qnia facile erat animadvertere om« 
nem soaam, qui materies cantUena- 
mm est, triformem esse natura. Ant 
enim editar Toce, sicnt est eorom, 
qui fandbnssiae lastmamnto caanat: 
ant fiata, sicnt tnbamm, et tiblamm : 
aat pulsa, sicnt dtbaris, et tympaais, 
et qnibasdam aliis, qo» percntiendo 



Digitized by 



Google 



534 



AUSONII 



Trina Terentino celebrata trinoctia ludo : 
Qualìs bis genito Thebis Trieterìca Baccho. 
Tres primas Thracum pagnas tribus ordine sellis 
JuniadsB patrio inferias misere sepnlcro. 



85 



Tarentìm exkSbeniurper ter ire$ noetea: quemadmoduan trietuMa 9tura exMAe»- 
hur apud 7%ebaÈ lÀbero bii nato, FilU Jwnii ù^eriiM ad pafrù se/mlcrum mi" 
imdù ÉxkilmenaU tria prima praUa Gìadiahrum Tkraemny triÒMg eertammSbm 



vitM propins accedit.' FtiMliii.— 36 ' Mirnm e8t, qaod ego legi in veteri ex- 
«mpfari : Tre$ jnrimai Pkeacum pugnai ifc. Non emm poteat dici commentìtÌA 
lectio, «ut 6cU esse librario, neqoe fmttra a vulgata diserepare.' SeaUgar. 
Vid. Not. Var. < Mendosnm puto qood PJuaemn prò IVocam scriberet Tetot 
codex/ VìMetu», ToUiai ex vet. exemplar. prò aelHa corrigit, heUi», — 37 An- 
drea* SchottUB legend. putat : Itiada, Alii patri . • . «^to.— 38 lUa le- 



NOT£ 



sonora snnt.' Hactenot D. Aagnsti- 
nv8« Ex novem igitur sqne elegan- 
tibos Masarnm limiilacris religioni 
dnsemnt tres tantum dedicare, re- 
jectis et spretis aliis sex. Atqne hine 
est quod novem consecraront. Hajns 
Varronis loci meminlt etiam Servins 
ad illod Virg. Ecl. iv. * Nymphee nos- 
ter amor Libethrides : ' ubi : * sane 
sciendum/ Inqott, * quod Varrò tres 
tantum Musas esse commemorat : 
nnam qnss ex aquse nascltur motn : 
alteram, quam aeris ioti cfficit sonns : 
tertiam, qu« in aerea tantum voce 
oooslstit.' 

34 Trina Terentino, ^pc] Ludos ssb- 
colares intelligit, qui per tres noctes 
celebrarl prìmam ccepti sunt in Ditis 
et ProserpinsB honorem a Valeso, 
sea Valesio quodam Sabino ; (unde 
ValerIsB familisB nomen ;) Deorum 
mooitn apud Tarentnm seu Teren- 
tnm, (locum prope campom Martium 
sitnm,) liberornm suornm valetndinls 
rcatitnendae causa ; celebratis, ad de- 
fossam illic a Romanis bello adversus 
Albanos arem, sacris Diti et Proser- 
pinsB, ut fnsius narrat ex Zosimo et 
aliis Politianus Miscellan. cap. 68. 
quem vide et Rosin. Antiqnit Rum. 
Ùb, y. cap.91. 



* TWiM TerenHnù, 4^.] Super bis 
ludis console Herod. lib. ili. 

• 35 Bìm genito, ^c] Fulmine per- 
cussa Semele, Bacdhns, qui matemos 
menses nondum compleverat, eos in 
Jovis femore complevit. Fabula est 
notissima. 

Trieteriea'] Sacra triennalia In Li- 
beri patris honorem tertio quoque 
anno fieri solita etiam noctu, onde 
Nyctelta ^vb r^s rvierhs dieta sunt, et 
ipse Liber Nurr^iot. 

36 Thracum] Oladiatorum. Sic 
lege, non Pheaeum. Superflua sunt 
et extra rem, qus de Phaeacibns hic 
Scaliger. Thraces prò Gladiatoribns 
passim usurpari, quod gladiatoimn 
ferax Thracia esset, quis nescit ì 

* Tribù» ordine sétUM] Ita Sylvtut, 
Scaliger, Minos, et alii. Tollins le- 
git beUis, quem noster in Interpreta- 
tiene sua secutus est. Utramvulec- 
tionem retineas, intellige ludos ter 
instanratos fhisse. KIrchman. lib. de 
Funer. Roman. 4. tria bella interpre- 
tatnr de tribus gladiatorum paribus a 
Jfnniis datis. 

37 JwdadiB patrto, è^e,] Filtt Juntt 
Bruti, non primi ilUus cum PubUcol* 
Consulis, sed alterius Bruti ad an- 
Dum ab urbe condita 490. de quibos 



Digitized by 



Google 



BDYliLlA. 



525 



me etiam tfaalamos per trina aeidgmata qucerens. 
Qui bipes^ et qaadrnpes foret^ et tripes^ omnia sola8> 
Terroìt Aoniam yolacris, leo^ ^irgo, trifonnis 
SphinXy Yolncris pennis^ pedibus fera^ fronte puella. 
TÙna in Tarpeio falgent consortia tempio^ 



40 



€9m§eqmemier r«piHii$. Illa ^wt^iu Sphànx^ igtuf nupiioB prùptmebai «t, gid mI- 
verei enigma tripUxj nempe quis ea$et bipes^ et quadrupe$, ti tripea^ hoc omnia 
lOMty iaritavU Boeoiiam, eum enei In/mmi, om» Mcilicet, 2eo, pueUa ; avi» alt», 
beUaa peéi^, virgo mUtu, Corta* trium numìMum mieai t» tempio Capilo- 



^^10 ^9 < 0^ ^^^^^ 



fendam mooet Scaliger ì qood exbibent edd. Delph. et TolL — 44 Qkì eaxa 



NOT^ 



ale Valer. Mu. lib. ii. obi de insti- 
tatlt aDtiquis : ' Gladiatornm maona 
primnm Roma datnm in foro.Boario, 
Àppio Claudio, M. Fnlvio Coss. 
D«deraBt Marena et Decimna Bruti, 
fonebii memoria patria cinerea lio« 
Dorando.' 

* Jmaiadm patrio ntferioM miaere at- 
^nlcro] Andrsaa Sehottns Obaenrat. 
Ili», n. e. S3. legendom pntat lUadaf 
ut de Anehiae Ilii fiiio inteUigatnr, 
incojna exeqnUa puerì in trea tur- 
mas diriai Trojenum agmen Insemnt, 
ut ex Virgilii lib. v. patet. Quia enim, 
inquit Schottua, quia tandem ille Jn- 
nitdeef Dicere potiua debniaaet, qui 
Ufi Jmiladae ? Vox enim est in recto 
eaao* Juniad» antem illi filli aunt 
alteriua Jonii Bruti, de qniboa Valer. 
Max. lib. II. et Livina lib. xyi. qui al 
totoa extaret, non eaaet divinandum 
qnm aint trea illa pugnae et aellae, de 
quiboa verau auperìore. Inferiaa re- 
ro aoot aacra mortuorum quaa Infuria 
•dlTuntar. Docet Servioa morem 
fbiaae in aepulcria virorum fortium 
captifof necarL Quod poatquam 
crudele aìmia rianm eat, placuitae 
Oladiatorea ante aepulcra dimicare, 
qui a bastia Bnatuarii dicti fuerunt. 
Inferiaa tribua fieri ex Volaterrano 
docet Sylvius, aacrificando Diti, apar- 



gendo florea tumulo, ludoa et epnlos 
dando. 

88 lUe [laà] etiam tkatamoe, ^. qua- 
rene] Non aibi, aed Jocaatae, quae in- 
terpreti aanigmatia illiua, Bieotiam a 
Sphioge liberaturo, aelpaam cum soep« 
tro Tbebarum uxorem promiaerat. 
JEnigma porro illud de homineezpoai 
tum ab OÈdipode, qui deinde Jocaatam 
matreminaciens uxorem doxit. Cete- 
ra Jocaateab domua infbrtonia notiora 
•unt, quam ut hic a me referantur. 

40 ^oiiÙMi] £a proprie para Mon- 
tana fiiit Bceotiae, a qua tamen tota 
Boeotia Aonia dieta eat, ut et Mnaae 
Àonidea, a fonte Acne ejnsdem regi- 
onia Muaia conaecrato, teate Ste- 
phano. 

* 41 Sphùuiì Ex Typbone et Chl- 
maera nata, teate Heaiodo in Theogo* 
nia. Sphingem tradit Lactantioa dici 
&vb rov (T^fTycir, atringere, eo quod 
auia aenigmatibua bominum mentea 
peratringeret. 

42 TVtaa ia Tarpeio, 4r«.] Tria nu- 
mina cellaa babebant in Capitello, 
Jupiter, Juno, et Minerra, in quorum 
tutela urba erat. 

* IVtiM tu TarpeiOf B^c,'] Tnmebua 
Adfera. lib. iii. eap. 1. per * tria Con- 
sortia ' recte Intelligit Jorem, Jone- 
nem, Minervam: siquidem Tarqui* 



Digitized by 



Google 



526 



AU80NII 



Humana effictont babUacnla teigenos artes, 

Parietibus qn» saxa locaft, qu» calmine tigna. 

Et qu» supremo comit tectoria cultu* 45 

Hinc Bromìi quadiantal, et bine Sicana mediinna. 

Hoc tribus, boc geminÌB tribua eiqdicat nana agendu 

In Pbysicìs tria prima. Deus, mundus, data forma. 

Tergenua omnigenum, genitor, genitrix, generatum. 

Per trinas species trigonomm regala cunit, 50 



Nilo. Arte» tripHeU generi» tkhofWKÈ àmm kmémm^ em tcOkd fwr ilruii 
pariHu e laptdtftiif, M ftUB pemit tigOlm in fiuUgiùt H ea pus imdMek pariMmM 
nUimum arnoÈtum teeÌ9riL Ab eodem n t m e n orilvr tfiiaiirviilal «6it, et oft 
«tdcmonaoUiir wudimni Siemli» lUmd in twii AomImmi comtmet tre» inodìoty M ver» 
amtineiU bi» tre». In relnu n»iwraUbu» tria frimeipé» «ecwnmly Doni, mumdmt^ 
et forma ip»i impreaea. In ornili generoHim» trta emUf geidtor, geiAtrix^ et gemhm, 
RegtOatriangMÌarumpergitpertr»» eenm »p»ei»» : eat eeim t ri an gn U m vet <ffm- 



Vulg.-47 * Lege : hoc g. triim», nt cai in oi^UmM membnnb/ IWKm.— «0 



NOTJB 



nins Prìicaa in Sabinos altimo bello 
decertaturas, ils.tribut templum ▼<>• 
verat, qnod tamen morte pneventua 
ne inchoare quidam potait ; inchoa- 
▼it aatem Tarquinios Saperboiy ab- 
solvit demom Popnlus Romanos, et 
per Uoratiom PulvUlum consecraTÌt« 
Hoc idem indicat Servins ad lib. u. 
£neid. ubi ait * delubrom ' appellari» 
qnod nno tecto plnra amplectitor nn« 
mina, qnia ano tecto diloitar, nt el 
CapìtoUom, in quo esset Jupiter, Ja« 
no, Minerva. 

* Zìi Tarpei» tempki] In Capitolio» 
qnod antea vocabatur Tarpeius Mona 
a Tarpeia ibi Sabinoram scutia op- 
pressa. 

48 Tergenti» arte»"] Csmentaria, 
qo8B lapidea caedit et aptat in parìeti* 
boa; Materiarìa, aea lignaria, quae 
materiam aeu lignnm tabalatia et 
tectìs deaaciat ; et Tectoria aen Tml* 
liaaatorla, qutt parietea tectorìo aen 
albario opere indacit 



46 Quadnmialì Voluaina Maedaima 
JCtna: ' Qnadrantal, qnod nnnc pl^ 
rìqae Amphoram vocant, babet una» 
dnaay modioa trea, aemodioa aex, con- 
gioa oeto.' 

iSlMiMiiiedMNMi] Numero mvltita* 
dinia. Dicitar enim medtawtw» et 
«Mdumm». Menanra eat aex modio* 
rum capaz. Sicannm tamen medim* 
nnm quinqne tantum cepiaan modioa 
probat Badaeoa lib. ▼. de Aaae, cnm^ 
Àtticna et Romanaa aex caperent. 

48 Dea», niwufaca» data forma] *• Mon- 
dnm' hic materiam mandi intellige. 
Principia enim illa, nt patet ex Pio- 
tarcho lib. f . de.placitia Philoaopho* 
rum» erant Oa^, 0Xf , IMo, Deoa, ma» 
teria, forma. 

50 IVJfwiorMai] Seeundam bnjoa 
vocia corripit lioenter» qnaa natura 
longaeat» a Gneco r ftq fm w . Mani!. 
Aatron. lib. ii. * Et qnaacnmqne ta- 
men dlcnntar aigna trigona.' 



Digitized by 



Google 



EDYLLIA. 



587 



.Squilatas, rei croie pari» vel in omnibos impàr. 
Tres coit in paites namenis perfectus : ut idem 
Coogiege ter trino per ter tria dissolvatnr. 
Tres primns» par» impar habet» mediumqoe: sed ipse 
Ut tres, sic qninque et septem quoque dividit nnas, S5 



CMlfwìf M Irei parti»: Um mi idem wmUipUeaiM» ter dwidatir tu ter ina. Nu- 
wiermtermrimpròmiMhebetpar^imptirj et médktm: al ip$a umUa» ^itm eet in 
a«H«, dMdU etioM pituaiwmf et eeptenwriumy et coOoeatm in tota wmero ter 



^^^<0>* ^ »^<0<^^^* 



Volg. 
trbm. 



JmM prò fiyirfa.— «t *Cwm grege ter Mio] Vetat liber: C^ngeretet 
Lege: Canp^geterten»** Vinetnt. Cmigrege etì9mìeg9oàum monti 



NOTJB 



51 ^giiiUw,4i«.] ItArKtupeifeeqnU 
latemm UrìaDgalmi^ coji» late» onu 
sia sqoalia waU 

Crmre pm%l lownnXby eajvs doo 
paria inter le lattra. 

/a emeàJbm iaipar] l^àkiii^^ «z tri- 
boi Imparibos laterìbnsconstaos. 

ss Tre» eeU im parte», 4v.] Name- 
nun perfectnm (nt optime obaenrat 
Tollinsy eoDtra Scaligeri lenteatian) 
Uc BOB aHvm InteUigit Ansoniaf 
qaam tonarimiL Nec tolu td exii- 
timavit Anion. Sic enim Mart. Ca- 
polla: * Trias vero prìncepi Impa» 
fly petfectnsqQO ceiuea« 



dos. Nam prior loitiaiii, medium, 
Saenqvo loititar : et centnmi medi- 
etatia ad initiom, Snemqne intenti* 
tionmi «qnalitate componit.' Eadem 
UMt Plntarehns in Problema Con- 
rivaL Trof partes in qnas coit lant 
trct nnitatet ex qnibas conetat. 

Ut idem Cemgrege ter trim^^ 4v.] Haeo 
omnia q«e loqamitnr de ternario, 
qa» Vinato Cimmeri» tenebrm vita 
tonty non trìangnlo panctoram Scali« 
gcriy ted bo€ quadrati novenari! tcfae* 
mate, minun qiam facile 
ob ocaliHk 



d» 



g h 



a b e Sit d, 0, e, ternarina 
• • • coi duo alii temarii a, 
1>» e, : fy gt b» tic addan* 
tur Une inde, nt qnn^ 
dratam aream designent. 
Etto quadrati cen- 
tram, primo potiti terna- 
ri! niedia nnitat. Hit pò- 
titit ad ringoia ▼eniemnt. 

65 171 idem Congrega ter <riao] Ter- 
narint d, 0, e, cnm ternariit a, b, e, 
&f,g,h. 

Per ter trittditttf tonfar] Vel ineot- 
dem teraariot, vel in teraariot, a, d, 
fi b» 0f g : Oy ®f ^« ^^^ etiam in 
diagonium teraarinm a, 0, b, et an* 
gularet teraariot b, e, e : et d, f, g : 
ant rarnit In alternm diagonium e, 
0, f, et angnlaret b, a, d, et g, b, e. 

64 Tre» prumitf per, ttepeir mm«, 
wuiiumpui] * Par ' binarinm d, e : 
'impar' iptnm teraarinm d, 0,e: 
< medium ' nnitatem 0. 

66 iMqMff Uttre»,»ieqnm^tH»ep* 
temfm^¥ieéboiditw»M»1 *Ipte unut,' 
ipta unltet ' diridit,' media ett, et 
«qnalet bine bidè partet rallnquit in 
nnmerit teqnentibut < tret :' pnta 
ternariom primo potitnm d, 0, e : 



Digitized by 



Google 



528 



AUSONI! 



60 



Et numero in toto positos sub actunine centri» 

Distingait solidos coebo pergente tiientes, 

JBquipares dirimens partes ex imparo temo. 

Et paribus triplex mediam : cam qnataor et sex» 

Bisqne quatemonun secernitar omphalos idem. 

Ju9 triplex, tabul» quod ter sanxere quatem», 

Sacmm» privatam, et popoli commnne qnod osqoam est. 

^rìmm in puncto eenfrì, dirnàU solidoB tguaiemviai atho ereseenie, dtotdMt dmu 
parte» cBquale* ex temarw impare nunurOf et ponia t» medio trium numavrim 
parium, cum dUtingaitar eatUm omiiaM quan wnbiìicui^ tu quaienuario^ et teMm, 
et oetenario, Ju» quod tabula ter qaaiuùr eonstituenmi, triplex ett^ aaerum ad' 
iieet, privatwmt et qitod commume e9t eemper toti popuio. IV^ifex genue ett ìuter- 



^»^#>#i»^»<»>*<*i# 



Scaliger.— 65 Qui nudiu» qmuqm et eeptem Volg.— 57 Cubo pereuiUe Vulg. 



KOTiE 



*Sic qninqae' quinarlum b» d» g, e, 
©, ?el a, f, g, e, 0, vel a, d, h, e, 0, 
▼el aliiim qaem similam. * Et septem 
qaoqna' pata fleptenarìnm a, d, b, 
0, g, h, e, vel a, d, f, 0, e» e,h : aut 
iiinilem aliam. 

56 Numero t» tato"] In toto novenario 
qaem mox improprium cubnm appel- 
lat, * coBbo pergente/ cnm sit tantum 
quadrata fiaperficiei numeri cubici 97. 

Ponili «nò ceumtttf centri'] Unut 
•cilicet, Beo onitas in puncto cen- 
tri totiufl quadrati posita. 

57 DiitinguU eoUdoe^ 4^. trienteà] 
Intellectui loci h^jus duplex esse po- 
test. Primo per triente« intelligere 
poMumos quatemarios geminoa, puta 
*f ^9 f» S - ^t by e, e» h : inter quot 
media est unitat centri 0, et eoa 
quodammodo dividit. Quatemarius 
porro dicitnr triens rèspectu assi» 
duodecim unciarum» ad cujus nor- 
mam cetcra pleraqoe aolebant divi- 
dere» nt hasreditatei in libris JCto- 
rum» aliaque multa. Posset et te- 
eundo mode sic intelligi, nt trientes 
easent ternari! ipsi, quorum unns- 
quisqoe tertia pars est novenarii, 
de quo hic agitar, puta ternani a. 



0,h: c,0,f! d, 0, e: b, 0. g, 
quofl omnet unitaa 0, in centro qua- 
drati posita medios dividit. 

68 JEquiparea dòrimem parie» ex tia- 
pare temoi Pota duas nnitates d» et 
e, ex impare temo d, 0» e. 

50 Cum firalNar] Puta» a» f, b, e, 
vel b, d» g, e. 

£1 sex] Puta, a» b» e» f» g, h : vel 
■> t>j d, g, h, e. 

60 Bieque q^erwofwm\ Oeto a, b, 
e, d, f, g, h, e. 

Secemitur omphahB idem] Eadem 
onitas 0, in centro cornm omniom 
distincta videtur quasi fyu^oKn, um- 
bilicus» in medio corpore homlnts. 

61 TabaUe quod ter . . . quaterna] 
Duodecim illss tabula»» ex quibus jas 
omne civile Romanorom flnxit| a De- 
cemvirìs perscriptse. De quibus vide 
livium lib. ui. 

Et popuU comamne] Publicom» qood 
ad statom Rei Roman» spectat» sub 
quo sacrum etiam complectitnr Ul- 
pianus, de Juris divisione. Vide lo- 
sat.JustinianiTit 1. 

* 62 tSBcrma» prioota»» et popeìi 
commamé] Hic species cum genere 
permiscet Poeta» ut ad ternariom ac- 



Digitized by 



Google 



BOYLLIA. 



589 



Interdictonun trìnum genns : imde repulsus 
Vi faero, aut utrobi fuerit^ quornmve bonoram, 
Triplex libertas^ capitisqae minutio triplex. 
Trìniim dicendi genus est, sublime, modestam. 



65 



éieUnim, 9aUcH imUrdicimm unde vi expuUuà fiuro, interdictum uirM fuerii^ 
€t hderdietum fuonoBi bowtrum, LibertoB est iripUcis generis, et ndniaio capiti» 
iriplex eat, TripUa est ehancter anaionie, eubUmis, medÌM$, et humiUs, Trìplex 



^^l^^>^>0*^^^<^^<^^ 



Ctebù pergente ed. Ascensiana, et vetiu Hber. — 64 ' Sic vet cod. Nimis 
▼eroy qoam inscite atqne iocontalte immutatom /urto legitar prò fitero.' 



NOT^ 



eomnodet. Et illad est fortasie qnod 
dixit in Epistola se ' qnibosdam ob* 
latb abosiim.' Jos enim dividitor io 
Pablicom et Prìvatam ; et Biib pnb- 
liep jnre Sacrnin continetur. 

65 ImierdiHmum trinwm gema] In- 
terdicta, jndicia tunt de possessione, 
quasi ioterim dieta sen pronontialay 
doni de proprìetate penitias cogDos- 
catnr. Quoniam aatem de posses- 
sione agi trìpliciter potest: nempe 
de possesaione qaam amiseris reco- 
peranda ; de possessione qaam ha- 
beas retinenda; et de possessione 
qaam nondam apprehenderìs adipis- 
ceada ; inde est, quod trìplex inter- 
dictorom genns a Prvtore proditain 
est, qnibas» a primis nniuscujosqae, 
in Pnetoris edicto, verbis, nomina 
iadita annt. Et recuperande quidem 
potsessionis interdictnm, 'nnde vi/ 
Ketinend», < nti possidetis/ et * otro- 
bL' AdipiscendsB, 'unorambonomm' 
fait appeUatnm. 

66 TripUx libertttM] Intellige non 
habent ex sese ingenui, sed 
per manamissionem libertini 

eoBseqanntnr. De qna Iroperator 
Instit. Tit. 6. De libertinis %, 3. 
' libertinorom autem statns triperti- 
tas antea fuerat. Nam qui manamit- 
tebaotar, modo majorem et jastam 
libertatem eonseqaebantur, et fiebant 
cives Romani : modo minorem, et 



Latini ex legejania Nerbane fiebant : 
modo inferiorem, et fiebant ex lege 
Alia Sentia dedititii.' Sed Jastinia- 
nns nnam tantum volait esse liberta- 
tem, majorem scUicet,et jastam, qnae 
cum ci vitate esset conjnncta, ut vi- 
dere est eodem in loco. 

* TripUx tìbertai] Censns, vindicta, 
testamentum, nt ait Boetbius ad To- 
pic. Cicer. Dnas tantum posuit Corn. 
Tacitas. 

Capitisque minutio triplex] Maxima, 
qua aliquis simul et civitatem, et li- 
bertatem amittit, nt in iis qui servi 
pcensB efficiebantur ; minor sive me- 
dia, cum civitas quidem amittitar, 
libertas vero retinetur ; quod accidK 
ei cui aqua et igni interdictum fuerit, 
vel qui in insnlam est deportatus. 
Et minima, cum retenta ci vitate et 
libertate, status tantum muta tur. 
Pnta cum filios familias, qui sub po- 
testate patris erat, jnris sui per 
emancipationem efficitur ; aut centra 
paterfamillas per arrogationem in 
patris adoptivi potestatem transit 

* Capitieque muattio triplex] Prioris 
status mutatio, quae triplex est, maxi- 
ma, media, et minima. De bis fuse 
loterpres nbster : fasins prò more 
suo Sylvius ; qnem ob eam rem et 
merito sane Scaliger nugatorem ap- 
pellat. 

66 Trinum dleendi gentu ett] Tfiplex 



DOph, et Kor. Clos, 



Au$on. 



2 L 



Digitized by 



Google 



590 



AUSONII 



Et tenui filo : triplex quoque forma medendi^ 

Quoi logos^ ant methodos^ caique experìentia nomen. 

Et medicina triplex, servare, cavere, mederi. 

Tres oratoram caltus, regnata Colosso 70 



etiam ni gemu medicisue, iUud cui raiw^ ani Ubid cui methpdus, ani ilUid cut ex- 
perienHa dedU nonun. Triplex quoque e$i munua medichue, conservare valetudi' 
nem^ prospUere morbis impindeniiìmif ewrwre prasentes. Tres snni omaiMS ora- 



#^^^^^^«^«^« 



Accnrtia8.^68 Qu48 logos Valg. Conjicit Vinetas : Cut logos, uti et SìWiiu 



NOTA 



character apnd Rhetonia, sablimia, 
medioft sen mediocru, et hninilis sea 
«implex, qaem * tcnoi filo' appellai 
Au8onio8« 

* TVÌNiBii dkendi gemui] Copiomim 
cui dignitas est et amplitudo. Gra- 
cile cni vennstas subtUitasqoe. Me- 
diani utriasqne particeps. Homeras 
tribuit copiosomet magnificam Ullxi; 
Menelao sobtile et cobibltom ; mistam 
atque moderatum Nestori. 

67 Triplex quoque forma medendi] 
Dogmatica, Methodica, et Empirica 
sen experìmentalU. Serena» Sammo- 
nicua: ^Qaod logos, aut Metbodns, 
aimplexqae Empirica pangit, Hoc 
liber iste tenet, diverso e dogmate 
snmtnn.' Xéyos ratio : /ilfloSos via bre- 
vis: iftartipla eJi^neBiiu, 

* 68 Quoi logos, oMt mctAodoSy^c] 
Iiege csm Sylvie logos et mdkodoe» 
Triplicem sectam intellige ; namqoe 
Medlcoram scientia, qaae 'mortalibns 
utilissima' est, in trespartes scindi- 
tar : rh ^iyfta, tV pMu^o», t^v àpae^ 
piw, D. Hieron. ad Panlinnm. 

* 69 Et medicina triplex] An ista 
eadem significant qnae triplex forma 
medendij ut SyWio, Minoi, ceterisque 
placet P Minime. Posteriora de artis 
objecto interpretor, qnod triplex est. 
' Servare,' sen incolomem pra^^tare. 
* Cavere,' sen morbis occorrere. ^Me- 
deri/ sen morbos depellere. 



70 Tres oratorum euUus"] TVia siint 
genera Oratoram apad Ciceronem ìd 
Bmto, et QointUianam lib. xn. In- 
sti t. Oratori arnm: 'Attici,' preasi, 
et integri : ' Asiani,' inflati, etredna- 
dantes : * Rhodii,' medii, et velnt ex 
aliis misti. 

* Tres oraiorum càUus, 4^.] Caltns 
qnidem Atticns, qni integer et pres- 
sos. Asianns qni inflatns et inanis, 
in scena prinum a Poetis, deinde in 
foro ab oratoribos nsnrpatns. Rhoi* 
dina deniqne veloti medios Attienm 
Inter et Asianam, et ex ntroqae mia* 
tns. ' Neqne enxm,' ut alt Quintì- 
lian. lib. XII. cap. 10. * Attico pressas, 
ant Asiane abondans, nt aliqmd ha- 
bere videator gentis, aliqnid auctorìs. 
^schines enim ... intulit eo studia A« 
tbenantm, qnte, velnt seta qnsedam 
cfslo terraque degenerant, Atticnn 
illom saporem peregrino miscae- 
runt.' i. 

Regnata Colosso] Soli, qui tutela 
foit Rhodiornm, ut ex eomm nnmmis 
apparet, aitera parte Rosam, 'P(^p,a 
quo Rhodii denominati, altera Solem 
exhibentibos, cui Colossom, ingen- 
tem illam, et qaasi unam ex orbis 
miracnlis celebratam statnam, ex 
sere in foro sno posoerant. Unde hie 
Colossus prò Sole accipiendus est, vt 
monetScaliger. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA* 



531 



Quem RhodoSy Actasae quem dilexistis Atbenae^ 
£t qaem de scenis tetrìca ad sabsellia traxìt 
Prosa Asi£e, in caasis numeros imitata chororam. 
Orpheos bine tripodes^ quia sunt tria^ terra, aqaa^ fiamma. 
Triplex sideribns positus, distantia^ forma. 75 

torum^ iUéquem RkoduM SoU Boerm dUexit, me quem amavisUs^ ó Athena Attica, 
et iUe quem omsfto Ariatieu a theatro deduxH ad severa tribunalia, imUan» in eataù 
€tamdi$ jfede» choromm in Trageedm. Inde eet trijma Orpkeif qwmiam tria àuni 
rerum frìneipia, terra, aqita, ignie, Tria olnervantur in astrie, siine eeilieet eo^ 



^^^^»^i^^^>»^^ 



legend. existimat— 74 * Orpheus in tripodes: quia sunt tria, terra, aquajJUonma'i 
Sic re{>erit «criptam SiUius : itaqae faabent omnia, qnas vidimus, nova ex- 
enplaria: ted tcUib Lagdanense, hine prò in: etflamnuty nisi fallor, prò 
JUamuB. Vix enim potai t legi btijus verbi fio in. Orpheus aatem ego in 
genitivom Orpheos rautarem, ut a Tereus est Tereos in vita hnmana : ac sic 
legerem : Orpheos hine tripodes, quia sunt tria, terra, aqua, fiamma, Tripodes' 
qoepro Tpnr^s acciperem.' Fta^iii.— 76 Sic interpungi t 'follins, Vid. inf. 



NOT^ 



71 Actteé] Vel Attica, ut verti, 
Tel littorales ten ad mari» littns po- 
aitae: &irr^, littus, acta. 

• 72 Tetriea ad subselUa'] Ubi se- 
dere solent Judices severi. Nam 
tea tatur Servins in vii. ^neid. Te- 
tricum montem ette in Sabinis a»* 
perrìmom, unde tristes appellar! < te^ 
trìcos/ 

7S Numeros . . . chororum} Rbyth- 
mum quendam, id est^legem pedestrìa 
orationia intelligit Scaliger, qnales 
auit Hameri Cbororam ; ut Pindari- 
ei, q|ui propterea Horatio dicontnr 
numeri * lege soluti.' 

74 Orpheus Mne tripode»'] Sic Vine. 
toa es Ms. Lngd. vestlgiis, qui < Or. 
pheos' ab Orpheus in patrio casn, 
ut a Tereusy Tereos, in vita hnmana, 
Infra : ' Tereos incesti.' ' Tripodes ' 
aatem, id est, rpatSthitj prò tripns 
r in singulari positum putat, ut 



«pud Hesìodnm in Operibus et Die- 
b«8 TptréSns, hrrawóhis, òteroMÓ^ in- 
veoioator, prorpdravf, hrrduroos, òtcrd» 
«mw. Quid sit tripuB ille Orphei, se- 
tis patet ex sequentibus, tria scìlicet 



rerum principia, quse mox exprìmit. 
Sed qnare ea sub tripodi s nomine, 
aut forma exprimat, non ita liqnet. 
Liqueret magis fortasse, si Orphei 
opera omnia, atque in bis pneclpue, 
ea quae de rerum principiis scripsit, 
ad nos pervenlssent; reperiremus in 
iis ibrsan, tribus his principiis, terra, 
igne, et aqua, sen ut babet Suidas, 
nocte Tei Chao, tanquam tripode to- 
tem sustineri rerum naturam,aut ali- 
quid simile quod ad bone locum face- 
ret. Sed quoniam opera illa inter- 
ciderunt, conjecturis locusrelinquen- 
dus. 

75 Triplex sideribus, ^c] Amplex- 
ns som Tollii sententiam, omissis 
Scaligeri explicationibus ; omnino 
interpnngendum est post forma : et 
intelligendus locus, ut exposni in In- 
terpretatione. 

* Triplex sideribus, tfc."] Sic Inter- 
pungunt Sjlvius et Minos, ut ad Si- 
dera quoque refératur ' Et modus,' a 
qdo incipit versus alter : Triplex si' 
deritfus positus, disianiia, forma, Et 
r, ifc. Et cnm hic sint qnatnor. 



Digitized by 



Google 



532 



^USONll 



Et modus^ et genitrix moduloram musica trìplex, 
Mixta librìs, secreta astris, volgata theatris. 

rum, diattmiia, H eoniieUaiio. Trea smii modi, H Mmea ipm parent modonad 
trìpUx eitf ea qum Uhri» tiueria eit, ta qna umoia a nobii in nderibiu o&ferrator, 



NOT£ 



nt ad ternarìam reducant, * positom' 
absarde interpretantar consideratio- 
nem. Triplex, inqniant, astrorum 
consideratio : qne distantia sit, qas 
forma, qnaB harmonia. At vero cam 
apod Lacretium, Talliamo aliosqne 
meliorìs notae scrìptores 'positus' 
idem sit ac < sltUB, ' iste proponere 
refellere est Nec magia arridet 
eniendatio quam propooit Minos ex 
Praio suo, cajas tanti facit in Mathe- 
maticii jndicinm, at apad ipsom plus 
non valeat Eaclidis aactoritas, at qni 
metricas leges parnm noverar. Re- 
ponit igitnr, Ei motiu. Quab vox 
ctsi belle, ut ait, baie loco cohaereret, 
rejicienda tamen, qnod ea admiua 
metri ratio nullatenut constat. Nam 
seqnìtar : ' Et genitrix/ Sce, Tollius 
quem noster secutus est, nodum sol- 
vere se arbitratur alia distinctione. 
Legit ille : Triplex rideribu» padtus, 
distantùtf /orma. Detnde conjunc- 
tim : Et moduMf et genetrix moduUmm 
wMnea triplex, Acotom sane com- 
mentum. Quis antem ista intelligat 
absolute dieta : 'Triplex sideribus/ 
Illnd est, dì fallor, nodum secare, non 
solvere. Legendam igitnr arbitror, 
ut dixi Sylvinm et Minoém legere, 
seu potins, ut illi, interpungere, et 
ad siderum positum, la eitìtation, re» 
ferenda ' distantiam,' 'formatn/ et 
< modum.' Et sane a positu Uquet pen- 
dere sìdernm ' dìstantlam.' Rursum 
ab eodem sita pendet 'forma/ non 
quidem in se spoetata, sed aliorum 
siderum respectu. Quis enim dubi- 
tai variare phases, quse siderum ali- 
quateous forma sunt, prò positu ? 
' Modum* denique seu coucentum e 
positu pendere auctor est Pythago- 



ras, qui apnd Censorin. cap. 13. to- 
tum hunc mundum tradit moaica 
ratione factum, septeraque stellas 
vagas motnm habere cifpvOfior, et in- 
tervalla mosicis distantiis congrua, 
ac sonituB leddere, prò sua quemqae 
altitudine, ita concordes, ut dnlcissi- 
mam concinant melodiam, &c. De 
illa ipsa harmonia Poeta inferìos : 
' secreta astris,' dee. An que afferò 
meliora sint notatis, nodumve nodo 
et ipse permutaverim, lectoris osto 
jndicium. 

Poaitwi] In Zodìaco, vel extra Zo- 
diacum, in Boreali, vel in Australi 
coeli parte, Sce, 

Distantia] Vel aiderum Inter se 
compara torum ; vel distantla a pri- 
mo ponete Arietis', hoc est,longitodo 
eorum in coelo ; vel distantia a Zo- 
diaco, hoc est, eomm latitudo. 

Formai HSÓp^mnsy forma signi seu 
constellationis qnam stella cnm alila 
quibusdam stellis constituit, ut Del- 
phini, ArsB, Corons, Canis, Urs», 
Arietis, dee. 

76 Et modaif] In Musica triplex. 
Intellige primarios modos, Dorìom, 
Phryginm, Lydium, a quibns alios 
profluxisse volunt. 

* Et geàUrix modàloruM Mutiea 
triplex] Musica definitur a Cassiodo- 
ro bene modulandi, numerorumqoe 
acientia, distribuiturqne in Harmoni- 
cam, Rhythmicam, et Cnismaticam. 
Tres etiam Musics partes facit Pia* 
tarchus lib. de Music. Diatonon, 
Chroma, et Harmoniam. Qnin et 
' modulus triplex :' Dorìcus qui seve* 
ras gravisque ; Lydius qui acntus et 
luctoi accommodatns; Phrygius qui 
luxus et furoris plenus. 



Digitized by 



Google 



EDYLLIA. 



533 



Martìa Roma trìplex, equitatn^ plebe, senatu. 
Hoc Damerò Tribos, et sacro de monte Tribuni. 
Tres eqaitmn turmae : tria nomina nobiliornm. 



80 



H wUgmrìM UU qua tdkihetur in «centt. Ritma Martùt e&Mtai e tripliei ordiiu, 
EqMUmm, PUbiM, et Senaiui. Eodem numero /nere Vribu» RmunuBy et Tribuni 
I manie sacre. Tre$ fuenmi turnus equUum: tria nomina neIriHonun, 



NOTiE 



77 Mixta Ubrie] Rhythmìca. Con- 
sideratio Bcilicet pedom et nomerò- 
mm in ormtioDe sive «trìcta, sive bo- 
lota. 

Secreta aàtrie'] HarmoDica orbiam 
ccelestinni motio, nrandana Musica 
Boethio. 

Ynigaia Theatrie] Que iiebat voce, 
fidibiu, flato, ot sopra jam vidinoas, 
dIm de certamine Mosarum, et Sire- 



79 Hoc numero Tribù»'] Pompoc. 
iib. I. ff. tit. de orìgine Joris, et om- 
niom Magistratuom, &c. §. 20. ' lis- 
dem temporibus, com plebs a patri- 
bus secessisset, anno fere septinio 
decimo post Reges exactos^Tribonos 
sibi in monte sacro crea vi t, qui essent 
plebeii Magistratns : dicti Trìbnni, 
qnod olim in tres partes popolos di* 
tìsos eraty et ex singnlis singoli crea* 
bantnr: ve! qnia Triboam suffragio 
creabantnr.' Eadem habet Dionys. 
Halicarn. lib.ii. ubi Romnium ait, in 
tres partes divisa universa multitn- 
dine, svigolis praclarnm aliquem vi- 
mm dacem pneposoisse: deìnde o- 
namqoamqoe rorsom in decem parti- 
tomi totidem fortissimos viros eis.prse- 
fecisae. Has triginta Corìas, illas ter 
Trìbos vocasse» H» Tribos appella- 
\m anni Rhamnensis, Tatiensis, et 
Locemm. Rbamnensis, a Romolo 
ipso ; Tatiensis a Tito Tatio, Sabi- 
nomm rege; Lnceres vel a Luco- 
raone, vel a Luco Asyli in qoem raol- 
ti» foga delati, civitate donati fbe- 
rant. Eadem nomina Centorise equi- 
tom ex iis Tribobos delectae retinoe- 



nmtt Amplificatus deinde varìis 
temporibus Trìbuum numeros, ot ex 
Hist. Rom. scrìptorìbos videre est. 
Sed nifail haec ad bone locom. 

Et Boero de monlte TViòvm] Contro 
hanc Aosonii, et Pomponii loco sopra 
laudato, opinionem, non tres in mon- 
te sacro Tribonos, sed dnos creatos 
esse (C. Uciniom, et L. Albinoni) 
qoi tres Collegas sibi creaverint, 
auctor est Livios Iib. ii. cap. SS. 

80 Tree equitum twrmai] Rhamnen- 
sinm, Titiensium, vel Tatiensium, et 
Lucerom, de quibos sopra. Sedjo- 
vat Servii verba afferre ad bone £- 
neidos versom Iib. ▼. ' Tres eqottom 
nomerò tormae, terniqne vagantor 
Doctores.' ' Rem KomansB militi»/ 
inqoit, ' Boo inserìt carmini : nam 
constat primo tres foisse partes po- 
poli Rom. onam Tatientiom a Tito 
Tatio doce Sabinomm, Jam amico 
postfoedera, alteram Rbamnetom a 
Romolo, tertiam Locerom, qoorom, 
secondom Livlom, et nomen, et causa 
in occolto snnt. Varrò tamen dicit, 
Romolom dimicantem contraTitnm 
Tatiom, a Locomonibos, hoc est, 
Thascis,,auxilia postulasse; onde 
qoidam venit cum exercito, coi, re- 
ceptojam Tatio, pars urbis est data : 
onde in orbe Thoscos dictus est vi- 
COS. Horat. Ac Thosci torba impia 
vici. Ergo a Lucumone Luceres dicti 
sont. £rgo in tres partes divisus 
erat popnlns, adeo ut, qui etiam uni 
prseerat partì, Tribunus diceretnr: 
unde etiam somtns dati a popolo, 
Tributa nominantur.' 



Digitized by 



Google 



534 



AUSONII 



Nomina sunt chordis tria : sant tria nomina mensi. 

Geryones trìplex ; triplex compago Chimaerse. 

Scylla trìpIcx^ commissa tribus, cane, virgine, pisce. 

Gorgones^ Harpyaeque, et Erìnnyes agmine temo. 

£t tres falidic£e, nomen commane, Sibyllae : 85 



Chorda designaniur trilnu tuminibìu. Menns ìuibet tria nomina, Geryon eti 
tergemxnu». Chim<gra campingitur ex tribuM naturia. Scylla terg&nina est, ccm- 
poeta e tribus, acUicet e cane, e pueUa, et e pisce, Gorgonet, et Harpyia, et Furiai 
tripliei §unt caterva. Et trea $unt vaiicinatrice», SibylUB appellata communi 



et Not. Var.— 82 Geryones triplices, antiqui libri duo, et prima Parisieosis 



NOTiE 



Tria nomina nobiUorum'] Praenomen, 
nomen, agnomen ; qnibus aliqnando 
addebatnr cognomen ; ut Publius, 
Cornelios, Scipio, Africanua. 

81 Nomina sunt chordis tria} In te- 
trachordìs veterum niusicorum òwdni 
gravis, fi4<ni media, yfrni acuta : sed 
de bis Yidendi veteres musici, et ad 
eos Meibomius. 

Sunt tria nomina Mensi} Scilicet 
dies oranet mensium a Kaiendls, 
Nonis, et Idibus denominantur. 

82 Geryones triplex] Sic Oraecis 
TtìpuóvìiSf non Tiipvè»v^ dicitur rex ille 
Hispani» cum tribus corporibus et 
senis brachiis, quem Hercules Ticiti 
et cttjos abduxit bo^es. 

Triplex compago ChinuBra} Ex Le- 
one scilicet, Capra, et Dracone. 

* Triplex compago Chiméera] Mon* 
strum triforme Cbimsra fait : 'Pri* 
lua leo, postrema Draco, media his- 
pida capra,* ut refert Hesiodos in 
Theogonia. De Cliimaera, atque om- 
iiino de rebus Mythologicis, ad fìdem 
historiae revocatis, adi librum non 
semel, nec unica lingua versuni, ne- 
miuique satis legendum, cui titiilus : 
Explicaiion dea Fables^ a clarissimo 
viro Banier, Regiae Hum. li ter. Aca- 
demisB socio conscriptum. 

83 Commisaa tribua] Compacta ex 



tribos. Virg. < Delphinum caudas 
utero commissa hiponim.' Scyil» 
fabnlam vide apud Ovid. Metam. 
lib. XIV. 

84 Gorgones} Tres, Medusa, £u« 
ryale, Stheno. 

Harpya} Ocypete, Aello, Celeno. 

* Harpyis} Sic dictae Ìarò rov h^nrir 
(tufy rapere. Sidonius ApolUnaris 
Epist. VII. * Harpyas' vocat san- 
guinarios pecuniae raptores et ezac- 
tores : quod etiamnuui obtinet. 

Erìnnyes] Furiae tres, Megsera, A- 
lecto, Tisiphone. 

* Erìnnyes] Eumenides sive Furìas 
tres, Alecto, Megsera, Tisiphone, 
Acberontis et Noctis fili», uno parta 
editse, quas Poeta» finxerunt Inferos 
habitare ; sed tormenta scelestSB 
mentis esse Antiqui voluenint. 

85 Et trea fatidica^ nomen eommune^ 
Sibylke] Decem ex Varrone, Eusebio, 
et aliis recensent Lactantius et Sui- 
das. Capella eas ad duas redigit; 
at Solinus, vetustissimos Oraecorum 
secutus, tres omnino fuisse ait ; quem 
sequitnr Noster : ideo autem * nomen 
commune' ait, quia, ut refert ex Var- 
rone Lactantius, 'omnes foeminse va- 
tes Sibyllse sunt a Veteribus nuncu- 
paté.' 



Digitized by 



Google 



EBYLLIA.. 



535 



Quamm tergemini fatalia carmina libri : 

Qnos ter quinorum servat cultura viroram. 

Ter bibe. Tres numems super omnia^ ter Deus unus. 

Hic quoque ne ludas numero transcurrat inerti^ 

Ter decies temos habeat, deciesque novenos. SO 



^marum libri eontìnenteg verna faialei, nati numero ire$: qìÈOè ROigio 
qmmdecim virorum observaL Pota ter. Numerua ternarius est saprà cuncta^ tres 
pertoruB sunt unus Deus. Hoc etiam ludierum poema ne absolvatur àliquo rmmero 
vemmm mUlms virtuHi, kobeat versus ter deties treSf mU decies noecm. 



ed.— 8S^ Vulg. eammista.se VetUR cod. tres. Vid. inf.— 00 Mavolt ToUius : 
dedesve. 



NOTiE 



86 Tergemim fatalia carmina /tòri] 
SibyUioi libri, qnibut Imperli Roma- 
ni fata cootineri credebant, tres fue- 
mnt, teste Gelilo. Uoiim tantum po- 
ni t Plioios, alii novem. 

87 Ter quincrumy t^eJ] Quindecim 
viri, librit Sibyllinis iDspicieDdis, 
qvoa adibaot qnaai oracnlnm, com 
Dei immortaks pabliee consiiieDdi 
erant, at ait A. Gelllus lib. i. 

88 TfT fri6tf] Ibi desinity uode Bum- 
ait exordiun. 

Ter [Ire*] Deus itm»] Hec ex Atba- 
naaii symbolo, et Cathoiics Ecclesia 
doctrioa. Tres omnino pooendom; 
non aotem Ter, 

80 iMàMsl Orìphns bic de ternario 



Nmmere transcumU inerti] Numero 
versanm absoivatnr, qal noUam in se 
temarii vlm babeat. 

00 Ter decies temos habeaif deeiemiMe 
Meenos] Nonaginta scilicet versus, 
qaot reterà babet boc poemation. 



Qaos quidem duplici modo numerat, 
ut sint decies ter tres, vel decies 
Dovem, qnod in idem recidi t, Mal« 
lem ergo hic cura ToUto deciesve^ 
quam deciesque. 

* Snperest ut Poéte nostri argu- 
mentum a morosulornm hominnm 
censura vlndicem, qnibns, prseter se- 
ria, cnncta displicent: quasi vero 
nibil permittendum esset optimis 
ingeniis, apt arcum . semper Apollo 
tenderet. Sunt et Musis sua ludicra, 
oec parum ars landanda, c;nm exjo- 
cosis captantnr seria, uticaptavit An- 
sonins in Oripho prsesertim, ex quo 
Poematio, ut recte ait Minos in Ap- 
pendice Apologetica, plus ceperis 
fructus, quam ex aliornm quomn- 
dam nnmerosissimis paginis. Cetera 
qu« Insit, ut Epist. <de Strenis' ad 
Ursnlum, ' de ostrels' ad Theonem, 
non tam lusit ad ingenium osten- 
tandum, quam ut cum amids animi 
recreandi gralia jocaretar. 



Digitized by 



Google 



536 



AUSONII 



XII. TECHNOPJSGNION.' ' 
AUSONIUS PACATO^ PROGONSULI. 337. 

Scio mihi apud alìos prò laborìs modulo laudem non 
posse procedere. Quam tamen si tu indalseris> ut ait 
Afranios in Thaide,"^ 

Majorem laudem/ quam laborem invenero.* 
Quae lecturus es, Monosyllaba* sunt^ quasi quidam puncta 
sermonum : in quibus nullus facundiae locus est, sensuum 



Novi mi non invenharum apud alios gloriam parem meo ìabori, Quam ittmen n 
benigne coneeeaeris^ reperero pku glorite quam laboriif quemadmadum dicit Afra- 
niu8 in Thaide, Ea, qua mox Ugea^ nmt MonotylUtba, vehtti quadam ptóuU 
oraiUmum : t» quibus nuUus est locus eloquentUe, nulla esl eomprehensio senssmmy 



^^^^^^*^^0^^ 



1 Hanc Epittolam primue in snis Diatrìbis Accnrsins Mariangelafl edidit. 
Quap. et in vetusto Lugdaneosi libro fuit, hoc titnlo, Prarfatio TeeknopeBgnii» 
— 2 Sic iegendum monet Scaliger. 



NOT^ 



* TeeknopiBgmon'] Vocis hajns Ety- 
mon vide infra, in fine bojus Epis- 
toise. 

* Vocis Etymon habes apad Inter- 
pretem nostrum, qui et Oyraldide 
hoc poematio jadicinm refert. Vox 
' Technopaegnion' est ab Ausonio 
ficta, nec alibi, quod sciam, occnrrit. 

^ Pacato'] Hic est Latinus Drepa- 
nins Pacatus, de quo jam in Prsefa- 
tione Ludi septem Sapientoni. 

* « C7t cni 4^<iat«f tu Thaide] Unns 
ex decem comicis qui post Livium 
Andronicnm claroemnt ; Terentio 
junior, ut patet ex eo Afranii versa 
quem ailegat Vossios : ' Terentio non 
similem dices qnempiam.' Afranii, 
Csecilii, Terentiique opera dolces La- 
tini sermonis facetias flornisse tradit 
lib. I. Veli. Patercnlus. Togatis ex- 
celluisse Afranium aoctor Quintil. 
lib. X. cap. 1. at moribns fnisse per- 
ditis; undeldem Quintil. ait: <Uti. 
nam non inqninasset argumenta pue- 



romm fcedis amoribns, mores suos 
fassns.' Menandrnm praecipue imi- 
tatus est, et ab ipso permolta se 
somsisse non diffitetor, ut in Com- 
pitalibus, ubi obtrectatorìbos soia re- 
spondens ait : ' Fateor, sumsi non a 
Menandro modo, Sed ut quisque ha- 
bnìt, quod conveniret mihi : Quod 
me non posse melius facere credidi/ 
Interciderunt ejusdem scrìpta, nisi 
quod a veteribus Orammaticis qua- 
dam ex fabnlis varits loca profemn- 
tnr : quae vide Inter vetenim Poeta- 
rum fragmenta, ubi miraberis ver- 
snm %b Ausonio laudatum : ' Majo- 
rem laudem, quam laborem inve- 
nero,' desiderar!, sallem in edit. 
Londin. 

^ Mp}orem laudem"] Hic est versus 
senarius ex Afranii comcedia togata, 
coi nomen Thais. 

* MonosgUaba] Verba unios sylla- 
bap. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



537 



nulla conceptio^ propositio^ redditio/ conclusio^ aliaqne 
sophistica^K quse in uno versu esse non possunt : sed co- 
haerent ita, ut circuii catenaram separati. Et simul ludi- 
cmm opnsculum texui^ ordiri majuscula solitus : ^ sed in 
tenai labor/ at non tennis gloria, si probantur. Tu facies, 
u)t sint aliqnid.*' Nam sine te Monosyllaba erunt, yel si 
quid minus. In quibus ego, quod ad usum pertinet,* lusi : 
quod ad molestiam, laboravi. Libello Technopsegnii no- 
men°' dedi: ne aut ludum laboranti, aut artem crederes 
defuisse Indenti. Vale. 



mtUa proponliOf tuUla reddiiioy mtAi iUoHa, mque aKa ad Sophisiaa pertinentia : 
^puB «HMiM neipiaoit rtpervri in «no taadwn verta ; vtmm tic amnexa wUr se eunif 
ni amudi eatenarum dmai ab iawkem, Atqae una conponó apuseubim tudierum^ 
ego aasuehu iaehaare paah nuò**'^ • verum ìabor meo» coUooatur i» parva re, at 
lama qaam inde rtferam non erii parva, ti hac plaeeani. Tu efieiet at Hot alieujMt 
pretti, Abtqae te enim enmt iantam Jtfonofyilaòa, aat ti aUqatd potett etu temAut* 
hk gatte* eomponendity quod tpeetat ad utìiUatem wrum, ego nugatMt tam : quan- 
tum autem ad diJficuUattmy laboravi, lAbeUu» hic intcrìptu» a me ett Teckno- 
ne exiatimares me laboraado non Uuisu^ vel ìudendo non adhibuisee artem 
neo ludo. Vale, 



NOT£ 



f PropotitiOf redditio] Ormeì Rhe- 
tores wpifToaw et bmitéiioaty dicnnt 
Loenm babent in partibos orationis 
omnibus qoas daplices sant, nt in 
itmilitodlne, dissimilitudìne, diversis, 
eomparatis, &c« qn« in dÌMolntis 
bnjoaniodi Tenibos locnnj babere vis 
poesunt. 

ff Aìiaque MpftUftca] Rhetorica, sen 
deehunatoria. Declamatoret enim 
Gnaels co^nfrc^ dicti; talis Libani- 
ni et alii. 

• ^ Ordiri mtéuteuia toUiut] Hine 
lieel inferre Te^bnopaegnion non 
niai post BioseUam, aliava majoni, 
scrìptom faisse. 

« Sed in tenui labor, ^.] Virgilia- 
nnm est lib. iv. Georg. 'In tenni 
labor ; at tennis non gloria, si qnem 
Nomina laevasinnnt/ &€. 

* ^ Tu faeiet, ut tint aU^md] Sic 



amicis, qnoram jadicia experiri se 
velie profi tentar, insidiar! solet Poe- 
tamm genos, nt vel nogas suas ipsis 
approbent. 

> Quod ad utum pertinef] Quasi di- 
cat, si qoaeras cai bone, coi usui suot 
bfle nnge ? respondebo nulli, et me 
in iis scribendis nnllias utilitatem 
spectavisse, sed tantum lasum, et 
oblectationem meam. Si vero qoae* 
ras qnam molestum mibi fuerit haec 
scrilìere, respondebo, me in iis scri- 
bendis plurìmnm laboris exbausisse. 

n TeehnopagnUiunnen'] Quod est a 
Gneds vocibus,T^x^, ars, et vatymor^ 
lusus pnerilis. Hinc Lilins Gyraldus 
lib. I. de poetis : ' Est TechnopsBgni- 
on (apud Ausoniom Gailum) lodi, 
cmm qnidem poema, verum multa 
arte compositum.' 



Digitized by 



Google 



638 



AUSONll 



AUSONIUS PAULINO SUO.' 338. 

Misi ad te Technopsegnion^ inertis otii mei inutile opus- 
culnm. Versiculi snnt monosyllabis coepti, et monosylla- 
bis terminati.* Nec hic modo stetit scrapea difficultas/ 
sed accessit ad miseriam cogitandi^ ut idem monosyllabam, 
quod esset finis extremi versus, principium fieret insequen- 
tis. Die ergo et, o mora, o poena!"" rem vanam quippe 
curavi :'* exigua est, et fastidi tur: inconnexa, et implica- 
tur: cum sit aliquid, yel nihili deprehenditur.^ Laboravi 



Misi ad it Teckwpagniim^ imdiU «pwctilKm mei ignm éUL Metra mad m- 
ekoata a vociai» monotifUabU^ ci demneKtia tu iwcet momMffUahoB, Neque ^perm 
HU diffictiUaé contiUii inira ho» termmt, foemm additum ett ad moUtHoM inve- 
tUendi momosyliabaj vi idem wèomt^Uaimm vocabubtm, in quod uUimum wuirnm 
deoineretf evaderet ms^tim tequentis. Die igUwr eha», o moroj o guppUeinm ! 
Sciiicet em-am émpendi rei tmnit: ftarea ett, et fame» habet iadivm ; dissoluta est, 
et tome» unitwr: lieet sU aliei^ openSf tawten mvemlttr etiam mUlius fretiL 



8 Neque in LnffdiineDsinin, Deqne in MariaDgeli Tetosto libro faerant 
bas litenp, qnas ad Paulinum Hcrìpsit Attsonins. — 4 ' Locos bic Tereor, ot 
non sit integer in nostrìs codiciboa : quoram alii babent: O jHenn rem vanam 
quippe cura exigua est. et fast, alii : rem vanam quippe curam : exigua est et 
fast,* Vinetns. 'Tametsi hic me mlniia ocnlatam esse deprehendam, videre 
taonen \ideor diatingnendam esse: onora, o pemat rem vanam qmppe. cura 
exigua est ... vel nUtiU deprehenditur : aiit, nUdU velut depreh, non absurde 
antera scriptus alter : rem vamam quippe curavi.' Tollins. 



NOTiE 



* Nil ambigo Panlinam enodem 
esse cni plures Ansonios inscribit 
Epistolas : ibi de Panlino multa dia* 
seremas. 

'^ MonosffUabis eeepH^ et terminatt] 
Hinc apparet non totnm Techno- 
paegnii opus ad Paulioum misisse Au- 
Boninm, sed hoc tantum poemation 
quod seqnitnr. 

*> Scrupeadiffieuttas'] Festns : * Sem- 
pi dicuntnr aspera saxa, et difficilia 
attrectatu/ Hinc maini vertere as- 
peruf qnam anigwtatiea, ut Vinetns» 
Qnld enim bic iCnigmaticnm sit, non 
video. Plorimnm certe esse asperì* 
tatis nemo non videt* Vinetus apnd 
Gellium perperam legit scraipoo, cnm 
5cii7)os debnisset legere ; hoc enm in 



errorem indnxit Loco» Oellìi est 
lib. XII. cap. 6. ' QnsB Oraeci dicnnt 
cnigmata, hoc genns quidam e nostris 
▼eterìbns sdrpos appellaTenint/ See, 

« O wioro, jkmm/J Non hic ' pcs- 
nam ' prò labore, ut Vinetus, ìnteUi- 
go, sed prò eo, qnod apad Latinos 
semper significat, snpplicioscilieet; 
et moram prò tempore et labore in 
nugas inutili ter collocato : ut sensns 
sit» olaborseu opera male insnmta, 
sed qns sunro ipsa supplicium, col- 
pae snsB pcNiam aecnm ferat, tcm- 
poris male collocati laborem inanem. 

* Rem vanam quippe euram] Haec 
est lectio Ms. codicis unins, quam ut 
aptissimam secutus suro. 



Digitized by 



Google 



fiDYLLIA. 539 

tarocn, ut haberet aut historicon quippiam, ant dìalecti- 
coD.* Nani poédcam^ vcl sophisticam levitatem necessi- 
tas observationis exclusit Ad summam, non est quod 
mireris : sed paucis literis additis^ est cvjus miserearis : ^ 
neque semulari velis.^ Et si huc quoque descenderis, ma- 
jorem molestìam capias, ingenii et facundias detrimento, 
qaam oblcctationem, imitationis alOfectu. Vale. 

Dedi mhUomùuu operam vi comHnerei aUquid vel hUtoricum^ vel diaUeHpum. Nam 
Mguitìa UgÌ3 rnihi oburvand<B jrrohibuerutU ne intererem nugaa aUqua» po'éiieag, 
ili iophisiicas. Denique nihil hie ett quod mireris : verum inaertia paueulù Ifieria, 
tt( ckìm miserearis, et quod non eupiat unitari, Acsi ÌHlttOusmodietiam&[nta 
inulmeris, plus pereipias molestia, ex eo quod nulba in eo locus sit ingenio oc 
tloquentim tua, quam voluptaHs ex eupidiiate amulandi. Vale. 

NOTA 

* Ant diaketieom] Qood dlssertatio- miscrentnr qai ut oomioa invertant, 

Beni aliqnam habeat. Snspicatar Vi- se ipsi excniciaDt, nee eosdem aemo- 

Beta» didadicon, hoc est, quod do- lari velleDt. Talia fere scrìpsenint 

ceat; bene. Graeci, Secnrim puta. Alai» Oynin, 

' Non est quod mireris; sed ìfe. ci^ &c. Qae miror ad noa nsqoe per- 

miserturis] Paronomasia. yenissey deperditis Menandrì allo- 

*t Est etiuslmiserettris : neque amu- ramqae fabalis. 
lari teUs} Sic et saoiores viri eoram 



VERSUS MONOSYLLABIS C(EPTI, ET FINITI, ITA UT A 
PINB VERSUS AD PRINGIPIUM RBCURRANT. 339. 

Rbs bominom fragiles alit, et regit, et perìmit fors. 
Fors dubia, «ternnmque labans: quam blanda 

fovet spes. 

Spes nullo finita aevo : cui terminus est mors. 

Hors avida, inferna mergit caligine quam nox. 

, Fortuna nutrita et gubemat, et destruit resfragUes hominum^ Fortuna, inquam, 
^^terta, et perpetuo vaciUans: quam spes blandiens sustentai» Spes nullo tempore 
àreumscripla, cui morsftnis est. Mors rapax, quam nox premit tenebrie Torta- 

NOTA 

* 2 fi/onda fovet spes] Respexit vitam Spes fovet, et melius cras fore 
une Poeta Eleg. Tibnlli 7. lib. ii. semper ait. Spes alit agricolas/ Sic. 
' FiDirent Biniti lete mala. Credula 



Digitized by 



Google 



540 AUSONII 

Nox obitara vicem : réìneaverit aurea cum lux. 5 

Lux dono concessa Deum, cui prseyius est Sol. 

Sol, cui nec furto Veneris latet armipotens Mars. 

Mars nullo de patre satus, quem Thressa colit gens. 
Gens infraBua virum, quibus in scelus omne ruit fas. 
Fas hominem mactare sacris : ferns iste loci mos. 10 
Mos ferus audacis populi, quem nulla tenet lex. 

Lex naturali quam condidit imperio jus. 

Jus genitum pietate hominum^ jns certa Dei mens. 
Mens^ quae coelesti sensu rigat emerìtum cor. 

Cor vegetum mundi instar habens, animae vigor ac vis. 15 
Vis tamen hic nulla est: verum est jocus et nibili res. 

rei$. NoXf inquanif ceuura loco, quando dies laareuè redierit, Diea datus nobu 
naaure Dwrum, quem Sol praeedU. Sol cui Man bdlipotent, ne in adulterio 9«t- 
dem Veneria, potett ette atfsconditua. Mara genitue eine patre, quem mdw Thrtium 
ventraJlwr. Natio ^»itfi«m indomUay quibuajua est ferri m omne gemu crimiMum, 
Jua est immolare hominem in aaeria, Hlc eat moa crudelia UUus regionia, Maa 
crudelia gentia ferocia, quam mtUa lex co'ércet. Lex, inquam, quam juatUia tuUt 
domhuttione aua naturali» Juatitia otta ex pietate homxnxm ; juatilia qua proni 
éubio eat mena Dei. Mena qua imbuii cogiiatùme cctleati cor dignum iUa. Cor 
iUud vividumquodhabetfiguram mundi, quod eat anima virtua et roirur. Nullum 
tamen robur eat in hia veraibua: aed tantum luaua, et rea nuìUua pretU, 



5 ObservaDt Accora. etYioet. legl io Ms. cod. Nox aortita vicea,-^! Codes 
aDliquus : furto in Veneria, — 16 Ms. quidam tantum prò verum, dod male, 
jadìue Florido. 

NOTiE 

7 Furto Veneria] Lego ex Mn. furto Quem Threaaa coUt gena] Et cai ho- 
in Veneria, et intellìge adalterìam, in miaes immolat, teste Pomp. Mela 
quo Mars cum Venere deprehensos lib. ii. de sito orbis, et Ausonio infra, 
et irretitns a Vulcano est : de boc, in 15 Mundi inatar habena] Figuram 
Gripho, ad hsec verba^ ' serus depre- mandi. Fere rotundum cor est, ut 
henso Marte satelles.' mundns. 

8 AfoTf nuUo de patre aatua] Junonis 16 Et nihUi rea] Poemation eadem 
sino patre filios. Vide Ovid. 1. v. voce'res' absoWit, a qua incboave- 
Fastorum. rat. 



PRiEFATlO MONOSYLLABORUM TANTUM IN FINE 
POSITORUM.' 340. 

Ut in vetere verbo est, Sequitur vara vibiam: *• similium 

Quemadmodum fertur veteri adagio, Vara uquitur vibiam: ego aubnecto nugaa 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



541 



nugamm subtexo nequitiam. Et hi versicoli monosyllabis 
terminantur, esordio tamen libero, quanquam fine legiti- 
mo.** Sed laboravi, ut quantam ejas posset apud aares ' 
indulgentissimas, absurda concinerent, insulsa resiperent. 



I rimiUi wperìoribM. Hi quoque remu JSnwntur eoctònt monoiyUaòù, 
imiiiù tamem Hberoy quarnvù termino legi attrieto, Sed siuduif vt^ quantum impe' 
fmrt poeeet apud auree bemgniseimaef hae naiwra eua abeena eoneemarent^ iiutptda 



1 Lemma est in veterl libro : PraiffUio MonoeyUabarum tantum in fin» posi- 
tamm. — S Sequitur ter kyenum Vnlg. In pervetere libro exaratum extat : 
SeqttUur vara vibiam, nmUium nugarum eubtexero nequitiam* Vid. inf. et Not. 
Var. — S * 171 qutmtum poeeet videri ajmd] Vetus scriptara : ut quantum ejue 
pouent apud auree: et panlo post, tji^p^a prò inamcntay hiuka codex Tilìanus 



NOT^ 



» SequUur vara eiòtam] Pro hoc 
editionea Tnlgatae babebant : sequitur 
ver hyemem, perperam comiptum in- 
idtia librariomro, qui nec ' varam ' 
nec * YÌbiam' intelligebant. Qnoroo- 
do etiam legit Erasmas. Restita- 
tnm est ex veteri Ma. in quo legit nr 
teqmtur vara bibiam, t^c, Qnod prò- 
▼erbinm ex yeteribna Olossis Mss. in 
quiboa b«c legontur : ' Varam vibia. 
Perticae dac snnt ìnter se colligatae, 
qnaB asserem sostinent. Unde prover- 
binm : Vibia varam seqnitnr/ Scaliger 
aie exponit : ' Vara/ inquìt, aignifi- 
cat perticam ab aummo furdllatam, 
ut coUigimna ex illia Gloaaia : (et ex 
VitrnT. lib. x. cap. 19.) 'Vibia' au- 
tem perticam tranaveraam, qaae fur- 
dllaa UH impoaita et coHigata eat. 
Qoare ai ' vara' cadat, et ' vibiam' 
aifflol cnm Illa cadere neceaae eat. 
Unde recto dictnm : varam vibia et- 
qeitwr^ ifc, Sed nnde dieta ait vibiOf 
inqnit idem, et ntmm hiUa^ ut in Au- 
sonio, an vìbia^ ut in Gloaaia, acri* 
bendnm ait, neacio. Mihi anfficit et 
proTerbiom, et ejna interpretationem 
ex veteri Grammatico indicaaae. Pro- 
verbinm qnadrat in eoa, qui cum uni 
vitio indulaerint, deplorata omni ve- 
recundia, et prodigato pudore, ad 



alia prscipitea feruntur, quaai omni 
jacta bonorum alea, &c. Deinde 
aliam explicationem affert : Sed prae- 
atiterit, inquit, duo nomina propria 
interpretari vibiam, et Taram. Nam 
vibii, et vari nomina gentìlitia Romap. 
' Vara vibiam :' hoc eat, rh Zftou» r^ 
ò/toUp tirerai. HaBC Scaliger. Liceat 
post tanti Tiri expoaitionea, noatram 
afferre. Pro bibiam quod in Ausoni- 
ano Ma. aupra laudato legitur, legi 
posae facili mntatione b. in v. putem 
tam Hviam quam vUtiam^ quod habent 
Gloaaae Scaligero laudatae : et biviam, 
valgam interpretor, hoc eat, auctore 
Feato, qu» crura habeat extroraua 
obtorta et incurva, ut bivium refe- 
rant, et quaa incedendo bina quodam- 
modo itinera pedibua amboboa calcet, 
aicque jnre dicatnr bivia. Vari au- 
tcm, teate eodem Feato, Valgia con- 
trarii sunt qui crura habent introraua 
incurva. Unde facilia et apertua pro- 
verbi! aenaua, sequitur vara biviam^ 
aeu valgam, vitium unum aliud poat 
ae vitium trahit, nugaa aliae nngaa ae- 
quuntnr. Qui aenaua eat Auaoniani 
hujua loci. 

^ Quanquam fine legUimo] Et legi 
aatricto, ut aemper in monoayllabam 
vocem deainat. 



Digitized by 



Google 



542 



AUSONII 



hiulca congracrent : denique haberent et amara dulcedinem^ 
et inamoena yenerem^ et aspera l8evitateni> Quse quidem 
omnia quoniam insuavis materia devenustat, lectio benigna 
conciliet. Ta quoque mihi tua crede securior, quippe me* 
liora: ut, qnod per^ adagionem*" coepimus, proverbio finia- 
mus, et Mutuum muli scabant.^"^ 

^mula Diis, naturae imitatrix, omnipareos ars. 
Pacato* ut studeat ludus meus/ esto operi^ dux. 

Arcta, inamoena licet,^ nec congrua carminibus lex, 

aaperent, àbrupta conneeierentur : denique ut et amara haberent tuavitalem^ et ùi- 
grata leporem, et impolUa expoUtUmem, Q»a cunctaf quia materia ti|;ucifmfa de- 
turpat, oportet ut lectio itiduìgens reddat grata. Tu etiam eommitte mihi confiden- 
tius tua carmina, utfHfte meliora meta : utfiniannte adagio quod inchoaioimus a prò- 
verbio, et MuU seu inticemfricent, 

O are imitans Deoa^ amulatrix natura, omnia producene, ut lutua He mem* pia^ 
eeat Pacato, n» dux meo operi. Mese Ux quionqwun etricta, Mittovif, neque eonve- 



prò Atiilciila.' Vinetns.— 4 Aepera lenitatem Vnlg.— 6 * Sed ut quod per Vulg.>> 

6 Mutuum muU ecalpanf] Ita vet. liber, non teabant: qnanquam boniim est 
seabant : emenda, ecabunt,* Scaliger. Scémnt lefrendtira monet Acenreius.— 

7 Labor hic meua, eeto operi Vnlg. Vetns liber: ludue meu» eei operù — 8 Ter* 
tius ìUe Is. Vossii liber: Arte inameena licet: et mox duo optimi: /and; 
prò fondi. 



NOT^ 



« Per adagionem'] ProTerbinm 'se* 
qoìtnr vara/ &c. de qno supra. 

^ Mutuum muUeeabant^PToitrhìnm 
tnnc lociim habens, cnm improbi at- 
qne illaadati se vicissim mirantnr ac 
prsedicant; at cnm indoctnm indoo- 
tas, defonnem deformis, Improlnim 
improbns vicissim laudat, quales iUi 
fratres apnd Horatiam : ' Fra ter erat 
Romse Consulti Rhetor, ut alter Al- 
terius sermone raeros andiret hono- 
res, Graechos ut hic illi foret, buie 
ut Mntius ille/ &c. Petitnm a Mu« 
lomm (quod et cetera jumenta factì- 
tam) consuetudine, ut sese invicem 
dentibus seabant. Similia buie : ^ Se* 
nes mutuum frìcant, et tradnnt ope- 
ras motnas, et manus manum lavat/ 
véìfrieat, 4rc. 



* Mutuum muli aeabanf] Super hoc 
adagio consule Beroald. Annot. cap. 
2. ubi tamen perperaro hic legendum 
Yult, icabunt, Patet enim e contextu 
pendere vocem illam a conjunctìone 
'ut/ Ejusdem adagii meminit in 
Epistolis Symmachus, ubi aìt : ' Mu- 
tuum scabere mulos, cui proverbio 
ne videar esse confinis, prseconium 
virtutum tnarum presso dente re- 
stringo.' 

< Pacato"] Latino Drepanio Pacato, 
cui opusculum hoc dicat, ut in Prae. . 
l\àtione seu Epistola nnncupatoria ob* 
servavimns sopra. 

' Ludue meui] Lectio haec est vete- 
ris codicis. Volgati libri multi ha- 
buemnt labor hic mena, quod ferri 
etiam potest 



Digitized by 



Google 



EDYLLIA. 543 

Jadice sab tanto fandi tamm accipiet jus« 

Qaippe et ridicalis data gloria, ni prohibet fors. 

nien» venUnm, tamen ohHnébU veniam loquendi ajmd tantum jadicem. Lam» enim 
9um eamcedUwr eiiam luduria rebu$, tàti/oriìma vetai. 



DB MEMBRJS. 341. 

Indicat in paeris septennia prima novus dens 

Pubentes annos robnstior anticipat vox. 

Invicta et ventis, et solibus, est hominum frons. 

Edaram nervi cam viscere consociant os. 
Palpitai irrequies, vegetum, teres, acre, calens cor. 5 

Unde vìgent sensus, dominatrix qaos vegetat mens, 

Atqne in verba refert modulata lege loqaax os. 

Dau renovaiut ottendU in piwrw ataUm tqtiem amwrum: vox vegeHor prte- 
venti anno§ pubertatia, Frons hominum est patiena ventorum, et Sc^, NerH con» 
neetunt os dnmmcum eame. Cor vtvtdtim, rotundum^ aere, eaiidum, motetur sine 
fuieté. A quo sensus vigorem ocdjptim^y qm ammns domimator tùfifloatj et os gar» 
nUmm irantfert m voces muneris circumscriptas, Fel ccmilum, qnam parva pars 



4 * Et durum nervi] Yalde inilii placet, <]aod in secando Vossiano lege> 
batur, Edurum nervi, Sfc. Sic nt Edurum sit, valde daram : et videtar alias 
saperesse copula, cam singuli pene versus distincti sint,' TotUus, — 6 Idem 
Vossian. codex : quis, 

NOT« 

1 indicat in pueriSf tfc] De hoc eodi, ad dignoscendam eorom paber* 

coosimiliter Hippocrates lib. de sep- tatem, ut refert ipse Instit. ' Quiboa 

tioiestrì partu^ et GelL lib. iii. affir- modis tutela finitnr.' Vox porro ul 

manty anno pueri septimo, primos Plinius refert lib. ii. e. 61. roborari 

ejos dentes cadere, et alios renasci. incipit anno decimo tertio. 

* Septenma prima novus deus} Haec * S Invida, ifc» hominum frons'] De 

jnzta Soionis sententiam, cujoa ex* miro pellis artificio consnie qnsB ha- 

tat apnd Clementem Strom. lib. vi. bet Tir CI. Fenelon in libro quem in- 

Elegia, qua sBUtom mutationes per scripsit * de existentia Dei,' part. 1. . 

septennia fieri docet. Primo quidem Ibi multa Ansonii Carmen * de mem- 

septennio dentes novos apparere, bris' illnstrantia. 
attero pubertatem oriri, tertio den- 4 Edurum] Id est, valde durum. 
sam barbse segetera, &c. Nervi] Tendines intellige, qnibus 

5 Pubentes annos] Decimnm qnar- insertiones musculornm in ossa fiunt. 
tnm campletum: qnod pubertatis Cum viscere] Cnm carne mnsculo- 
tempns Imperator statuit naturam rum, qnae viscus, et pulpa dicitur. 
secutna docem, sublato turpi more * 7 Modulata lege loquax os] Ea mo« 
adolescentinm corpora nuda iaspici- dulatio ex dnobus maxime proficisci- 



Digitized by 



Google 



544 AUSONlt 

Quam validum est, hominis quotaportio, coeruleum fel ! 
Qaam tenue, et molem quantam fert corpoream crus! 
Pendere sub quanto nostrum moderatur iter pes ! 10 

hominUf ^Honia virtutU at! Qwim exUe eat cnu, et qumUam cwporis ahum» 
nuHnet ! Sub quanto onere pe$ regit nostrum inceuum, 

NOTiE 

tnr ; teilicet e liogna qa» plectri 8 Cemileum fel] In parva Tesiciilt 
foDgitar vice, ac tremolis valvalss jecorì adbaerente contentami, 
motibas. 

INCONNEXA. 342. 

S^PB in conjugiis fit noxia, si nìmia est dos. 

Sexus uterque potens, sed praetvalet imperio mas. 

Qui recte faciet, non qui dominatur, erit rex. 

Vexat amicitias, et foedera dissociat lis. 
Incipe, quicquid agas : prò tote est prima operis pars. 5 

Insinuai coelo, Diisque inserit emeritos laus. 

Et disciplìnis conferta est, et vitiis urbs. 

Urbibus in tutis munitior urbibus est arx. 

Auro magnus honos, auri pretium tamen est aes. 

Sape peccatur m matrimonUsj si dos est amptior, Sexus uterque taUdus estf sed 
masculus pr€BpoUet incerto, lUe rex erit qui bene agety non auiem qui imperia ce- 
teris, Jas torquet amicitiaSy et di^jungit societates. Quodcumquef acero ru, incipe 
mature : nam prinàpium operis est loco totius, Laudatio inserit ceelOf et miscet St^ 
peris eos qui iUam meruere, dtitas repleta est bonis artibuSf et malis. In urbibus 
mumiisy arx mumtior est ipsis urbibus. Magnus habetur konos auro, aurum tamen 

1 Ita Tetus liber: alii: tn cwijugiìms. Idem vetos liber: ro» ^ro do«. — 
8 In veterì libro invenit Scaliger : JRex prò arx.— 18 Pro fMeiy moiui erat in 

NOT^ 

1 Fit noxia, si nhnia est dos"] Jave- jargìi caasae continao inferantar : 

nalis: ' Intolerabilios nihil est quam juxta illad Javenalls Sat ti. vera. 

foemina dives.' Vide Plaatum Aolal. 460. 

act 8. 8cen. 5. et Martial. lib. tiii. 8 Qui recte faeietj ifc,'] Desnmtom 

Epigram. 12. ex Epistola i. Horatii« 

* Fit noxia, ^c] Noster esponi t, 6 Pro tato est prima operis pani] Hac 

peccatar. Exponendum puto, nocet : facit illod Horatiannm : < Dimidiam 

nempe marito cui a di vite foemina facti qui ccepit habet.' 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 545 

Longa dies operosa viro* sed temperies nox^ 10 

Qua caret ^ihiopam plaga, penrigil, irreqnies gens, 
Semper ubi astenia vertigine clara nitet lux. 

attÌMmiwr «re. JHe$ ìomga làbcrina ett Aominty vemm nox illam temperai. Qua 
Mete regio JStkiopum destituUurf qua natio iemper vigiUU «tue quieie, uln bue 
dara/uiget semper perpetua cireumtereione. 

vetBsto codice. 

NOT^ 

10 Nox Qua earet JEUdopum, t^e.} nea illae incolas, qoe siint «ternis 

Hailncioatar Ausoniof, qui ^tbiopi- damnatse prainis) qaibus Sol non ae- 

bus dies absque nocte tribuit. Ha- terna qniden, sed continua semestri 

bent illi, ntpote sub sona torrida pò- vertigine folget, sex postea menses 

siti, ooctes fere semper diebns se- sab terra latens. At non hoc iEtbi- 

qoas. opibus convenit, ut ex orbis descrip- 

IS Semper uhi ettema vertigine^ ^rc] tiene, et doctrina spbaerica demon- 

Hoc de illis Temm, q«i sub mondi stratur. 
polis habitant (si qaos habent regio- 



DB DBIS. 343. 

SuNT et ccelicolum Monosyllaba. Prima Deam Fas, 
Qaa3 Themis est Graiis. Post hanc Rhea, qa» 

Latiis Ops. 

Tom Jotìs et Censi germanos^ Tartareus Dis. 

Ami etiam nomina Deorum mmoeyUaba. Prùnum mtmniKm monoepttaborum est 
Faty q^od appeUatur Themis a Gracis, Post Hkid est Rkea, qua duUur Latinis 
Ops. Deinde Infemm Die^frater Jovis et Neptuni, Et Vis regina Deorum, aoror 



l * 8mnt et eeeUeolum'] Lego : Sunt etiam divurn Monosyllaba priva Deum: Fas: 
ntagk male bodie legitur: Monosyllaba prima Deum Fas, Scaliger. Minus 
recte, nt opinor: qnis enim conjnnxerit: Dimun Deum? dein, nisi prima 
scrìpsisset Aasonios, qua ratione intulisset: post hanc RheaT Tollins. — 
S Consors prò Const babait Uber vetus Lugdunensis: vt monnit Jacoboi 

NOTiE 
1 Prima Deum Fas] ObserTa * Fas' raldnm Syntagm. 16. 
femineom» cnm Beam Themidem 2 Rhea] Et Cybele^ Latinis Ops, 
significat. 'Prìmam Denm' appel- et magna mater, et mater Pessionn- 
lat; antiqaisslma qnippe fait, coeli tia. Cetera ejns nomina vide apnd 
filia» JoTÌa soror, et oracnla Delphis Lil. Gyrald. Syntagm. 4. 
et io Pamasso babait ante Apollinem. S Coimì Vide Epigram. LXix. 
De bac plora vide apnd liliiim Oy- 

D^k. et Var, Cloe. Auson. 2 M 



Digitized by 



Google 



546 



AUSONI! 



Et soror et conjux fratris, regina Denm Vig. 

Et qui qnadrijngo corra pater iiiyehitar Sol. 5 

Quique traces belli motns ciet armipotens Mars : 
Qoem nanqnam pietas^ nanquam bona solicitat Pax. 

Nec coltor nemonim reticebere, Maenalide Pan, 

Nec Genius domuum, Larunda progenitos Lar. 

Fluminibusque Italia prcepoUens sulfureus Nar. 10 



JovM, €i MxurfntriB nit. £1 Sol ptdefy fin vekitwr emru tracio a puOmor eqm$. 
Et Man bellator, qui excUd /eros twmUtuB btUi : quem miMputm PìHob^ moifiMM 
Urna Pax agldt. Ntque omUterit a me^ o Pan BianaU pra$e$^ habUator oylvaram^ 
tu o Im tote Lflmiulay «HUmn Dem. Negiie ìfwr oUm nìfary mperan^ 



C^Imìus In capite decino libri qirinti Emendationnoi.— T T^ hona a daobai 



NOTA 



4 R<ftiM Deam Fu] Vis sen Vio- 
lentia Stygis filia est in Tbeogonia 
Hesiodl ; at hie ' Vis Deom regina/ 
est JonOy JoTis el toror et conjnz, 
qnam *Vim Deomm' appellat, ad 
illad Virgilii respidens lib. iEneid. 
VII. ' Ccelestam Vis magna jabet/ obi 
Janonem inteUlgendam sentiant ye- 
teres interpretes, nt et in hoc : ' Vel 
qase portenderit ira Magna Deum/ 

6 Qtfodrtfago CMfnc] QaatoorSolis 
equi ab Ovid. memorantur 1. n. Me* 
tan. Pyreoiy Eons, et £tlion, qnar- 
tniqne Pblegon. 

8 ManaMe Pam] Maenalas mons 
est Arcadie Pani sacer. 

9 Ntc Gewu domaiim] Apnleios 
noster in de Deo Socratis : * Est et 
secando significata species Dsmo- 
nam anhnus bomanos, emerìtis sti- 
pendila vittty eorporì sno abjnrans. 
Hunc Tetere Latina lingua reperìo 
lemnrem dictitatom. Ex bisce ergo 
lemarìboa, qai posteromm anorum 
cnram sortitasi placato et qaieto no- 
mine dooiDoi possidety Lar dicitar 
familiaris.' Eadem babet Mart. C«- 
pelia. * Lares' tanen ex Mercarìo 
et Lara sen Laranda Nyoipba geni- 
tos credidemnt. Vid. Ovid. libro 



secondo. Fast, et Lactant. libro se- 
cando, Divin. Institnt. 

* Nec Genm» domaiam, Lanmdapro' 
genUu» Lar] Lares alii privati, qoi 
soam qnisqae domam servare pota- 
bantar, qaibos Veteres porcos imnio- 
labant, ot patet ex Horat Ode S3. 
lib. 111. et llb. II. Sat. S. * Pnesmes ' 
qaoqae dictos tradit Ond.v. Tors. 
129. 'Qood prsMtent ocnUs omnia 
tata sais/ Lares alii pablici, qui et 
* Compitales' appellati, qaod compi- 
tis prseessent. Utrosqae snscepit 
Mercuri OS ex Laranda Naiadom ona, 
Almonis flovii filia, qaam compres- 
sltdam jossa Jo%is eam In Inferos 
daceret. Ovid. Fkist ii. ' Fitqne gra- 
vis, geminosqne parit qai com|ùta 
servant. Et vigilant nostra «emper 
in Mie Lares.' 

10 aal/wcm Nmr] Vkg. «Sntforea 
Nar albus aqna.' Umbrise flavios 
est, bodie Negra^ teste Leandro. Htc 
prò flominis Deo ppnltnr. 

* Ai^nrfKs Nar] Umbrìs flavÌM, 
d^ns aqnsB VirgU. iSn. tu. Plinio 
lib. HI. cap* Ifl- aiilfarett. Qnin et, 
Servio teste, ideo Nar nppeUalm; 
Sabini enim Ungna ana Nar dicnnt 
Solfar. Flait antem e montlbn» Ami- 



Digitized by 



Google 



EDYLUA. 



S47 



Qaseqoe piat Divnm perjaria, nocticolor Styx. 

Velivolique maria cmistrator LeucoDOtofl Libs. 

Et nanquam in dabiis hominem bona destitaens Spes. 

AfiricmMy qm tUmt aquor oeKoo2iiiM. Ei bom Spe» nunquam de$eren$ hùnùnem in 



mtimis M89. abest. — IS ' Hommicm bona] Forte melius : homhum.* Tollins. 
fìà. inf. 



NOTJE 



tcminis, et a Velino laca per qnem 
transit, ingenti fragore emittitnr. 

Il QuapuplaiDimmpmiiiiriajiim» 
fJMbr Shf»} là sortite honoris, ut 
ejos Vìi thneaiit Jarare et faHere nn- 
men, propter victoriam Stygis filiee, 
qaae Diis aatiterat in bello Oigantam ; 
ob qaod Jnpiter statnit, ut qui Deo- 
mm fefellisftet ejas numen, anno nno 
et diebns novera ab ambrosia et nec- 
tare probiberetnr. ' Nocticolor' di- 
' citar ab obscarìtate Inferomm. 

IS VtHvoHpie maris] MareVelhro- 
Kia didtnr, qaod In eo naves velis 
Tolent, cen aves pennis in aere. 

Cwtir&tor Lnèomoio$ IM] Lenco- 
noinsy qaem Ubera appellat, ventns 
est Notim Inter et FaToniara flans ab 
•cddoii LibysB partibns, Italiss re- 
spectn. Albus dicitnr Horatio, lib. 
I. Od. 7. ' Albos nt obscoro deterget 
nnbila coelo Saepe Notus, neque par- 
tttrìt Irabrea Perpetnos/ &c. Ex 
qno faitelllgere licet quid Telit Anso* 
nios, enra enra maris constratorem 
appellata scillcet innnit eum placide 
flando, et nnbes pellendo, mare tran- 
qnillmn et planvm reddere, ae ap- 
tmn naYigationi. Sic apnd Virgil. 



lib. Y. £neid. 'Placidi strayerunt 
«qoora venti.' Hoc est, plana fece* 
rant, qnas prins intanraerant. De 
vento autem libe hle tanqvam de 
Deo loqnitar. 

IS Hominem bma detUtnenM Spt$] 
Omnino accedo ad mentera Tollii, 
qni legit hominem, non Aomsmim, sic- 
qne expressi in Interpretatione, et 
exottdendum curavi : de Spe quoque 
nt de Dea hic loquittir. 

* Bona éoHiiiens Speé] Notum Ve- 
teribtts Spera Deam frisse, quam apnd 
RomanoB a Calatine consecratam 
ancter Cle. Hb. ii. de Legibns cap. 
11. Illam pntabant mortelibns sin- 
goHs, simol atqae nascerentur, com 
bono genio adesse. Talis consplcitnr 
ejns effigies in anreo Hadriani Impe- 
ratorls namlsmate. Fcemina fait 
stans, Institss laciniam sinistra mann 
non nihII attollens. Desterà in cubi- 
tura elata pateram proferens, in qua 
repositnm vai in Sorìs slrailitndinem, 
cnm bae intcriptione : sPEt p. r. 
AHeram Spei, quam patat Rnsticse 
effigiem, affert Bronkhos.ad v. 6. Ti- 
ìnA. ISb. I. Eleg. 1. 



DB CI BIS. 844. 

Nbc nogtros leticebo cibos, quos priacw habet mos, 
Neqm lembo wHtm oMmenJtn, qum antifinit «sMsMef, ptdm sai «Mrtmtm 



Digitized by 



Google 



548 



AUSONfl 



Irritamentum quibus additar asqnoreum sai. 

Olim commanis pecorì cibus atque bomini glans. 

Ante equidem campis quam spicea suppeteret fnix. 

Mox ador, atqne adoris de polline pultìficam far, 

Instraxit mensas quo quondam Romulidum plebs. 

Hinc cibus, bine potus, cum dilaeretur aqua pnls. 

Est inter frnges morsu piper asquiparans gith. 

Et Pelusiaco de semine plana, teres lens. 

Et duplici defensa putamine quinquegenus nux. 



IO 



adjungUur ad excUandamfomem. Qwmdmn glwu eroi nca comnamii pee&ri H 
Aomint, eerte priutquam frugee arUtù eemietUcty ijìri prteeto eatetU in arme» Dem 
etdùr afkit, et far puUi faidendm aptum ex tema farina aderièy ex ifoo plebeembi 
Qtdrittum oUm adomacii menmu. Ex eo eUn parabant eibam^ et potmmt dibtenda 
pmltem o^ua. Inter froge» eat gith aqaan» sapore piper cimi m/mditwr, Eet et 
lene piana et rotonda^ erta Hmime Pelaiiaee, Et muc quininpUà» generis prottcta 



^^^^^^^^^^^^^ 



2 JEqUi 
atque hot 
quttgenia, 



ìd Tilii libro. — 8 Tres scrìpti : Commanit peeorique eUm eibue 
glans. — 8 Alii: gii sioe spìrito. — 10 Dao optimi: fim- 



NOT^ 



5 Mox ador'i Genns eit farris et 
fmmentl apad Festum, Noniain, «t 
Serviom. 

DepolUne] Pollen tennissiina farina 
est, qn» volitai dnm succemttnr. . 

6 InstruxU meneas, t^,] PIìd. lib. 
XVIII. Natar. Histor. * Folte aotem 
non pane Yixisse longo tempore Ro- 
manosmanifestom: qnoniam inde et 
polmentaria hodieqoe vocantor.' 

7 Cum dUueretur] Ad potom scili- 
cet. 

8 Morea piper eeqniparanegitkì'Pììn, 
lib. XIX. cap. 8. * Gith pistrinis, ani- 
som et anethom cnlinis et medicis 
nascontor.' Idem lib. xx. e. 17. 
< Gith ex Graecis alii Melanithion alii 
Melanspermon vocant. Optimum 
qoam excitatissimi odoris, et qoam 
nigerrimum. Medetor serpentinm 
plagia et scorpionom.' Rnellios de 
stirpibns lib. iii. e. 61. * Gith Officinae 
Nigellam Romanam appellante rara 
nostra poevrette qoasi piperaceam di- 
cunty qood odoratam piperis modo 



leferat acrimoniam, ani qnia piperis 
▼ice in moltis ntantor.' 

* ilf orsa j»tpcr tf^KÌparoiis gtUk] Le- 
ga nt alii sine aspiratione. Vetaa 
Bibliornm Interpres reddidit gii 
EsaisB S8. qood Grasce ^MXtb^ior dici- 
tar. Hispanomm est Axenue si An- 
tonio Nebrissensi lìdes Qaioqnag. 
cap. 20. qood semen, inqnit, in eo- 
dem agro com cumino satam, ntrnm- 
qoe oberios proyenit. Columella in 
horto: ' Famosaqne tunc Coriandro 
Nascontor, graciliqne melanthia ni- 
gra cymino.' Ad qoam fertilitatem 
respexit Propheta dicto loco. DetpO' 
ente, 

9 Et Péhuiaeot 4v. lene] Pelosiom 
oppidom, et oniim ex Nili ostiis sep- 
tem, obi lens optima nascebatur. 
Virg. Georg, lib. 1. * Nec PelosiacsB 
curam aspernabere lentis.' 

10 Qaiiifiifgefiiis Ntcor] Qoinqne Hla 
nncis genera sont apod Dioscorldem 
et Plininm, Joglans, Avellana, Aroyg- 
dala, Castanea, et Pinea nox. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



549 



Qaodque cibo et pota placitam Jabor acer apum, mei. 
Natar» liqaor iste novas : cai samma natat £»x. 



gemuto involuero. Et mei jvctmdum etu et potUy produetum Oftidaco labore apum. 
lÀqmor hk ett natura nngidarit : cuifcex in mmmo natat. 



NOT^ 



11 Potu ptaeU\ 
et Malso. 

12 Cvt wmma natat fax] Macrob. 
Saturo, lib. vii. ' Mei, qaod opti- 
mam wt, relìqno ponderosius est. In 
▼ase igitur mellia pars qnse in imo 
ett ntique prsstat pondere, et ideo 
aapemante pretiosior est. Contra in 
▼aie Tini para inferìor adinixtione 



i] In Hydromeli/ faecis non modo turbolenta, sed et 
sapore deterior est/ &c. Et paiilo 
sopra: 'Ftecis materia, ntspissa at- 
qoe terrena, ceteris laticibos pondere 
praestat, melLe vincitor. Ideo in illis 
gravitate demergens ad fondom de- 
cidit; in melle vero, ot levior, de 
loco vieta sorsom pellitnr.' 



DB HISTORIIS. 345. 

Sol AMEN tibi, Phoebe^ novnm dedit (Ebalias flos. 

Flore alio reos est Narcissi morte sacer fons. 

CJaBdis Adoneas mala gloria fulminens sus. 

Perjoram Lapitham Jaoonia ladificat nubs. 



O Apolhf floÈ Hyacintkae praìntU tibi navurn iolatìMM, Fona accuiaiw ob 
aUum fiorem^ deteetabUU ob letum Nareim, Aper falmineie dentibiu pemme 
gUriatwr ob ùUetfeetum Adowidem, Nìibe» prò Junone auppoiita deiudii LapUkam 



^^*»^^^»■#^»<»^»^^^ 



2 Libri doo optimi: rem et N. — ' Vinetos legit Sava, Sicca loca 



NOTiE 



1 <EbQÌm$floi} Hyacinthos GEbali 
Laconise regia filins, Apolliiif amatns, 
ab eodem, disci jacto, per impru- 
denliam interfectos, in florem deinde 
matatos est. Vid. Ovid. Metaraorpb. 
lib.x. Fab.6. 

2 Fona] In qao, ceo in specolo, 
tese viderat, ac sui correptns amore 
tabaerat Narcissos. 

* 5 Fuimmeaa Sub] Etenim, ut ca« 
mt Ovidioa x. Metamorpb. ' Fulmen 
habent aerea in adoncis dentibos 
Aprì.' Ergo post Ovidium Poeta 
noater 'folminenm' vocat Aprom. 
Hic et Epiflt ad Tbeonem, propter 



ictus repentinos, ut vnlt quoque Rit- 
terahusins ad Phaedri Fab. 20. Hb. i. 
non propter dentium candorem inter 
nigras setas, ut volunt aliL 

4 Pefjurum LapUham] Ixionem, 
quem hic ' perjorum,' Horat. in Arte 
Poetica 'perfidom' appellat: qnod 
nomen duplici perfidia est meritns, 
, ut ex Acrone in Horatium, et inter- 
prete Pindari, TtvS, E<8. B. cognosci- 
tur. Altera, quia socerum Deione- 
um, ctgos fiUam Diam uxorem dnxe* 
rat, munera sponsanim patribns tunc 
daii solita flagitantem, fossa materì» 
ignem facile corrìpientis piena delu* 



Digitized by 



Google 



550 



AU80NII 



Lndit et .£aciden Pamassia DdphicoleD sors. 

Threicium libycQm freta Cimmeriumque secat bos. 

Non sine Hamadryadìs fato cadit arborea trabs. 

Quo g^enerata Venns, Saturnia desecuit falx. 

Sicca inter rupes Scythicas stetit alitibus cmx. 



per/idMm, OraaUum elioni Pcamanuim Dei Delpko» ineoUtUii ludificai Pyrrktm. 
B(u tranat/reia Thrachm, MgypHnmy et Cimmerium. Tnmau orfrorta mii nàt 
abaque morte HamadrifadiM in eo vivenUi, Falx Saturni aòteidU illud, unde prv- 
genUa Veniu eet. Crux arida ereeta eet inter cantes Scytkia <ivt6fc« expotUd^ ex 



Scaliger iotorpreUtnr frigidn. Certe Seeva non respno; facit cnini ad 



NOTiE 



som, 8ob epnlarom specie, combns- 
sit. Altera, qnod a Jove expiatns, 
deleta tanti scelerìs macula, et ab eo 
Deornm contubernio ascitus, tanti 
benefici! immemore Jnnonem ejiis 
uxorem ataprare ?oliierit. Pro qua, 
supposita ei nube, Centaoros genuit, 
qui inde appellantur Nobigenv. 
Hinc, rotie in Inferis afl&xos aemper 
YolnbiU, pcenas perfidi» loere fin- 
gitor. 

Nubi] Licenter prò nubes: 'nam 
nubs non dicimot,' inqnit Servius ad 
Itane lib. x. /Bneid. versam : * Tarn 
Bea nnbe cava,' &c. 

6 Ludit et JEadden^ t^c, $or$] Pyr- 
rhum, ab Achille, qui JEaci nepos 
eraty originem tri^entem delusit 
Delphicnm Oraenlnm, hoc amphibo- 
lico versa decantatissimo : 'Aio te, 
.£acida, Romanos vincere posse.' 
Quo indnctus Romaois bellnm in tu- 
lit, a qnibns vìctos oraenlnm demum, 
sedserius, intellexit. 

6 Tkreieium, JL^fòtarfR, ifc, eeeiU hos] 
Intellige bovem in qnam mutata Io, 
cestro percita, ex Europa in Asiam 
per Bospbomm Thracinm, vel, ut alti 
scribnnt, per Cimme r imn trajecit, at- 
que inde tranato mari quod Asiam 
inter et Libycn, hoc est, Africam, 
intercediti perventt in ^gyptom, ubi 



calta sab Isidis nomine est. Editi 
quidam habent : Etjwriata eutv fra- 
nat mare CvmmerìMm 6m. 

7 HamadryadùJ NymphaB fnerunt 
dictae Hamadryades, quod, Ì/ia vjr 
9pv), simnl cum quercu, in qua habi- 
tabant, et viverent et roorerentnr. 
Vide Eriùchtfaonis Fabuiam lib. viii. 
Metam. 

* Non fine Hamadryadie fido eadit 
arborea trabs] Nympb» quae, teste 
Servio, cum arboribus simul et nas- 
cnntur et intereunt. Unde degan- 
ter apud Barclalnm in Enphormione 
prìncipium amici de se : ' Potentia 
cadi mas in interi tu roagnatum, ut 
quae Nymphae cum arboribus mori- 
untnr.' Eas Catullus prò Naiadibus 
posai t, il ti et prò Naiadibus Ovidius 
ponit Hamadryades. Hls, ex He- 
siedo, Ausonins alibi vitam longissi- 
mam tribnit. 

8 Quo geueraia Venue] Nempe ccelì 
pudenda, e quibns a Saturno falce 
abcissis, ac in mare delapsis, orta 
Venus est. Vide supra Epig. xxxiir. 

9 Inter rvpee Seyttiicai etetit aUtibuM 
erux'] In Caucaso monte Scythise fii- 
bulati sunt afiixum Prometlienm, et 
renatcens semper ejus Jecur aquilam 
depasci. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



fi&l 



Unde Prometheo de corpore sangoineus 
Aspergi! cauies, et dira aconita creat 
Ibycus ut periit, vindex fait altiyolans 
JBacida) ad tumiilam mactata est Andromachae 
Carcere in Argivo Philopoemena lenta adiit 
Tertìa opima dedit spoliatns Aremoricos 



ros, 10 

C08. 

gnui. 
glos. 
mors. 
Lara* 15 



fw lif «or eruaUw itìUmu e carpare Promeiheiy irrigai rvpem et ruftes nrodueit 

fìlli. Gio§ AnirvmttAét i mmOaU ett aà npivJmm AekUiit, ]ÌÌ0n UmUi aggrenm 
ett Pkil^mmmm ni mrter* Grmeo. Lvm GMcmm ipolmim «ippMKIwtt Joei 



locnm bnnc' Flifridut»—1% Scrìbendiiin IbycuB, non I&ici», monet Accanins. 
Vetos God* prò «faide» baboit mdes.— 15 Tcitfai jmmm Y nlg.— 17 Pro boe, ba* 



NOTiB 



11 £< dira aeomta creai eoi] Appor- 
ta aeilicet ilio sangaino* Ovid. ex 
•pttma Cerberi ex Inferis ab Hercnic 
edncti oatoiD aoonltmn ftbnlatnr, 
Mn ex Prometbei saognine. * Cos ' 
ble Mt Cantei. In cantibas porro 
nasciy et Inde habere nomen, prò- 
dltooi est Plin. lib. zxvii. eap. S. 
*Naicttiir in nndiii cantibnUy qnai 
aeona» nominmt* Et ideo aconitnm 
aKqat dixere^ millo juxta, ne polvere 
qnidem nntriente.' 

19 ièyeui m perHif vinées /kU aftt- 
eolaiie gm$] Ibycus ex noYem Lyricis 
Orapcis poetis unns, a latronibna, nt 
reftrt Saldas, in solàtodine depreben- 
■ae» eom Jam in eo eatet, nt ab iis 
interficeretnry graet forte iliac trans- 
•natea mortis siitt tette* et vindices 
fere eomninatoa est. Paulo post 
anteniy cnm in nrl»e media Tersaren- 
tnr ii latronesy sopervolantibos forte 
gmibos per jocnm insasorrare sibi 
in aarem eceperant, «I lOémv ImKiicoc 
fld^Mra^/adsootnltricesIbyci.' Qnod, 
Gum anditom a cirenmstantibas, et ad 
Magistratnm dtlatom esset, compre- 
henni latroaes ac rem in tormeotis 
confessi, poshas dedemnt. Extat de 
hoc Epigramma Antipatri in Antlio- 



logta, io quo, clangore grnnm super- 
volantinm judicinm factum, et ia- 
trones captos memorator. Unde * Y in* ' 
dices Ibyd grnes' potiori jore dici 
Tidentnr» qnam si insnsarrantes suo 
ipsoriitt ittdicio latrones periisse di- 
cantnr. 

IS JEaMaì AebiUia XmA nepotis. 

iin d r s a wc <h< t glae] Polyxena soror 
Hectoris mariti Andromachtt. 

* Andromadm gU$] Jnzta Festnm 
et Nonium ^ Oiòs, Oloria' de mariti 
sorore atqne eadem fratris nxore 
dicitnr. 

14 Carcera in Argina] In qoem a 
Messeniis captns nobilis ille Acbsso- 
rum Imperator conjeetns fuerat. Yi- 
de Pintarch. in ejas vita. 

Lenia oditi mors] Y-eneno lento 
conscita. 

15 Aremariciu Lar$] Yiridomarns 
Insabriom Oallomm rex, qoem Pia* 
tarcbns * BHtomartem' yoeat. Are- 
moricos didtur bic prò Oalids, synec- 
dociie partis. Est cnim Oalliss pars 
Aremorìoa. Dicitnr Lar sife Lars, 
qnod occbns et spoliatns a Marcello, 
tenia opima spella Jotì dedit, nt 
Lar, 8ÌTe Lara, sive Lartes Tolumni- 
ns ab A. Coro. Cosso interfectus se- 



Digitized by 



Google 



S52 



▲USONil 



Sera yenenato pota abstulit Haambalem nex. 

Res Asi» quantas leto dedit immeritas fraas ! 

Ultrix flagrayit de rupibus Eoboicis . fax. 
Stat Jovis ad cyatbatn, generat qaem Dardaoius Tros. 

Praepetibns penois saper aera vectas homo Cres. 

latalit incestam tibi yim, Philomela, ferus Thrax. 

Barbaras est Lydus^ bellax Geta, foemineus Phryx. 



20 



terHa tpoUa opima. Mora tarda uuiuUt Afmibakm potiotte venetutta. Owam p<4en9 
regnum AtUt doli» destnaii ! Tada vindex arrit ex acopuUi Eubte€B imnUa. FUmB 
Trini Dardamii ministrat Jovi pohun. Homo Crelenm Udwt eat mtper aUrem aUs 
ceierUmg. Thrax barbanu adkilmU tUn tim incestam o PkUomela. lAfdi moit bar- 



<•^^^^^^^^rft<^#^ 



bebat vetiis codex : FaUocea lÀptres, NuUo situi in preUs Cor, ' Versns hie 
transpositos io veteri libro inveniebatur ante iUum : UUrix fiagnaUy ifc, on- 
de cum Turnebo spurium illum : Jam pelago votflol wursatsT vesi^kms Ser^ ex- 
punximiu.' IVUtat, 

NOT^ 



cuoda opima spolia dederat, cum 
prima Romalus ìpse de Acrone Ce- 
oineDsium rege Joy! Feretrìo tnlis- 
set. Notam est ' opima spolia' esse 
quae Imperator Imperatori detrahit. 
De hoc Marcelfo Virg. lib. vi. indocit 
Anchisen Mn^m apad Inferos sic va- 
ticioantem : * Tertiaqoe arma patri 
suspeodet capta Quirino.' 

16 Sera fMnenaio, 4rc.] 8ira hic, Don 
lealtà^ nt supra de Philopcemene, sed 
qo», licet violenta, tarde tamen An- 
nibali contigit anno «tatis septaage- 
simo. Tarn grandis enim nata erat, 
teste Cornelio Nepote, cum yeoenam 
somsit, ne in Romanomm sese flagi- 
tantiom manos vi^us incideret 

17 Res Ance] Regnam Priaml. 
FtaMs'\ Sinonis ficts lacrymae, et 

equi lignei dolns. 

* Ru AjAob quoMaM ìsto didit imme- 
rUas/roMs'] Fraadem illam noster ex- 
ponit de fictis Sinonis lacrymia, et 
equo ligneo ; cor non potius intelligas 
' frandem' qna Paris nxorem hospitis 
sui rapnit, multo milite repetitam ? 

18 UUrix, tf€. fax] Qua e Capha- 
reo Enboe» promontorio sublaU, 



Nanplins redeuntium Grsecomm na* 
ves in scopulos allexit ae fregit, Pa- 
lamedem èliiim sonm,qiieni Insontem 
infando indtcio neci demiserant, hoc 
astu ulciscens. 

19 Generat quem Dardanins Tros'] 
Ganymedes Trois filius in coelum 
raptus, et pocillator effectns Jovis. 
'Stat/ proprie de pocillatore, qui 
stat ad cyathnm. 

90 Homo Crei] Dttdalns Cretensfis. 

* Homo Cres] PervulgaU Dndali 
fabula, qui, ut Minois iram effngeret^ 
sibt pennas aptavisse fertur, quia 
scilicet primos omnium vela et an- 
tennas navi imposuit. Dicitur vero 
' Gres,' non, quod remerà, ut Vineto 
placet, Creteosis fuerit, at, quod e 
Creta eum fabnlantur evola^se. Foit 
enlm ille Atheniensis Faber et Ml- 
cionts filiUs. 

21 Ferus Thrax] Tereus Procnes 
Philomel» sororis maritns. FabuUun 
vide lib. VI. Metamorph. Ovid. 

22 Barbarus est L^dus] Plaut. in 
Bacchidibns aot« i. se. 2. * Lyd. An 
Deus est uUus Suavis-snaviatio ? Pia- 
toci. An non pntastl esse? niminm 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



553 



Fallaces Ugnres : nullo situs in pretio Car. 

Veliera depectit nemoralia vestìflans Ser. 

Nota in portentis Thebana trìcorporìbus Spbinx, 25 

bari, Geta heilicMi^ Phrjigu moUe», lÀgurea doUuiy Cares nthUi habeutw, Sere§ 
9j/^maU€$ vettUu eanmtumt ìoMugmem mfUmrum. Sphinx Thebana eogniia e<l 



NOTJE 



qoam, o Lyde, es barbarns ! Qaem 
ei^o sapere nimio censni plas qnam 
Thalem, I, staltlor es barbaro Poti- 
tic, Qai tantos nata Deoram nescis 
oomina.' Ad qiiem locum respexit 
pr<»eal dnbio Ansonias. Neque enim 
adeo barbari Lydiae popnli, qai primi 
moiietaiii percasserant, et institoe- 
mnt. 

BeUax GM] Vetns liberjietfa» G«. 
fa, non male. Pellaz est, qui blandi- 
tiis pellicit et decipit, at Servns 
Oetaio PbormioneTerentii. Suspi- 
catur ToUias bettax GHa^ optime; 
moz enim opponit ' fismineas Phryz/ 
Getse bellicosi, Horatio 'rìgidi Oe- 
ta.' Priscianns in Perìegesi : * Hic 
iant Oermaniqae traces, et Sarmata 
beliaz» Atqne Oetss.' Popnlomm 
▼arionnn mores refert, nt videre est. 

FmmmeuB Pkryx] Sic de JEdml et 
sodis ejus Phiygibas larbas lib. nr. 
Aieid. ' Et nnnc ille Paris cam se- 
flriviro comitatu/ &c. 

* Fawumeu» Phr^x] In eos qnoqae 
dictnm est et plagis meliores fieri 
solere, et sero sapere. Quorum al- 
temm in illos nsnrpat Tnllias Orat. 
prò L. Fiacco, qui servili snnt inge- 
nio, altemm Épist. Famil. in illos, 
qaot male factomm sero poenitet. 

83 Fotfccet Uguruf] Virg. L xi. 
iEneid. de Aano Ligure : ' Hand li- 
gurum extremus, dum fallere fata 
sinebant.' 

* Fattaeet lÀguret] Prsster locum 
a nostro Interprete allatum ex ^ne- 
id. XI. ubi de Anno Ligure dixit Poe- 
ta : ' Haud Ligurum extremus, dum 
fallere fata sinebant,' alterum ex eo- 



dem libro, atque etiam ex Geòrgie. 
II. afferro potnit. Uode quidam ex- 
istimant Ligures a Virgilio male ha- 
bitos, propter prìvatam aliquam of- 
feusam. 

Nullo gUus in pretto Cor] Hinc prò- 
verbium, * In Care periculom/ hoc 
est, fac pericnlum in re vili, ut si 
male successerit, dispendii non mnl- 
tum capias : quod inde tractum au- 
tumat Erasmns, quod Care» mercede 
prò aliis quibusvis populis militantes, 
abiis primi in acie collocari solerent ; 
ut, prìmos hostium impetus, mercede 
condoctorum ac vilium bomiuum pe- 
riculo, exdpientes, civibns suis par- 
cerent. 

24 Veliera depeetU nemoroHa] Pru- 
dentius in Hamartig. vers. 886. 'Qe- 
nuina leves ut roborasolvant. Veliere 
non ovium, sed Eoo ex orbe peUtis 
Ramomm spoliis floitantes snmere 
amictns Gaudent.' 

Vetiijhtaa Ser"] Orientales popuH 
Seres id cum toto Oriente commune 
habebant, nt vestitn afilnerent. La- 
canus : * Quicquid ad Eoos tractus, 
mnndique leporem, Labitur, emollit 
gentes clementia coeli. lUic et laxas 
yestes, et fiuxtf virorum Velamenta 
yides.' Loco versus hujus habent 
editiones quaedam : Ree Anm qiumiae 
ìeto dedii immeritaefrau» / 

* VeHifiuuB Ser] De Seribus fase 
disseruimus ad Epig. xxvi. 

85 In pcrtenHe trieorpori^aj] Qua- 
lia snnt Geryon, Chimera, Harpyi», 
&e. 

Thebana . • . Sphinx] De Sphiog« 
supra ad S8. versum Gripbi. 



Digitized by 



Google 



6&4 



AUSONI! 



Nota et parvoram cunis, muliebre pecQs» Strix. 



Inter moiutra iergemitia. 
puerormm. 



SlriXf mmutrum fetmmmmy cogniia at tm cwitt 



NOTiE 



26]kbdUlfreyeeui, Strix]Sìc roalini, 
qnam quod in qoibnsdani mulièbre 
Moia. Ali! et mmUebre acehu legoot, 
qaod esset scelesta fcemina, et, at 
metoDymice loquar, sceltis mulieris ; 
qnod etiam ferri potest. Est enim 
'Strix' et avis qnaBdam, seo mon- 
atrnm ▼olaticom faeminenin, ubera 
noeta infantlom labris in cnnis dor- 
mientium imoialgere credi tam, et 
.eos enecare, qaod 8ÌgDi6cat ' malie- 
bre pecos ;' et mailer saga visu tac- 
love poeros fascinans, qaod ' moUe- 



bre sceltts/ Sic atrig«m dMeribIt 
Statins lib. i. Thebaidos : * Monstrum 
iafaodis Acheronte sab imo est Con- 
ccptnni Eumenidam tbalamis» coi 
Virginis ora, Pectoraque; Kteroum 
stridens a vertice sorgit. Et femigi- 
neam frontem discrimioat aagnts. 
Hsec tam dira lues noctumo sqnalida 
passo lllabl thalamls, animaaqne a 
stirpe recentes Arrìpere altricam 
gremiis, morsaqne craento Devesd, 
et multom patrio pingoescere loclo/ 



DB VERE PRIMO. 346. 

Annub ab exorta cum florìpamm reserat ver, 

Cuncta vigent: nemus omne viret : nitet aaricomam ras : 
Et fusura umbras radicitus exigitur stirps. 

Non denso ad terram lapsu glomerata fluit nix. 

Florum spirat odor, Libani cen montis honor thns. 



Qutmdo anmu ab inUio aperit Ver qwd JUree pracfiictt , ernma vegetm tmU : 
amnis eylta viretcU : rura aureis fioribus cornata micknt : et irmuMe ab radi- 
cibai evellitur^ qui alias expanturue erat mmbrae. Nix aggeeta ad terram cosa 
non spistàOy liquitw, Fbrree odorem exhaUaU^ tanquam ihus, quod est decus 
montis lÀbimi. 



8 Alii: Etpassura, 



NOTifi 



1 Floriparum'] A 6ore et pario vox 
Ansoniaiia, ut supra ' vestifluos/ et 
aliap non pancs. 

8 Fusura umbras] Nisi eradicata 
esset. 



6 Lt6afit] Montis in Syria thnris 
feracissimi. Post baoc versnm edi- 
tiones saprà memoratae hanc habent : 
Jam pelago volitat mercatwr vesHJUms 
Ser. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



665 



PER INTBRROOATIONBM ET RB8P0NSI0NEM. 347. 

Quis subii in poenam capitali jndicio ? yas. 

Quid si lis faerit nammaria, quis dabìtur? prses. 

Quis Minnilloni contenditar? acquimanos Thrax. 
loter yirtutes quod nomea Mercurio? far. 

Thuribula, et pater», qu» tertia vasa Deum ? lanx. 5 
Cincia mari qnaenam tellus creat Hippocratem ? Cos. 

/» cmtm erimmaH fé» ptiiUtr ponumi luco rd? Vt», QuAd A cwtMa pecuniaria 
Jkuii^ qwb éabiiur pr» ««tftMM? Prm9» Quii compvwihtr cum MirmiUome in hai» 
$ladiat0rH»lf Tkmx umMdixUr» Cum ennmeraninr virtuii$ DeoruMf pufd nomen 
énhtr Mercwièl Pur, ThuriMn^ et craieret nml mm Dfonon ; prater tfla qua» 
nem mmt iertia Deanm vaea? iMuue. QiMraa» terra mvi evrcumdaia tuHi 



NOTJE 



1 Qni9 ««MI, è^c] niscrimen pò- 
Bit inter vadem et pnedem. *\u»' 
seo * Tadii/ teste Pesto, est sponsor 
iare eephidl datile. 'Pras' Tero, 
j«xtB o«Ddein,qm pepalo se obligat, 
(prò poblieaBo pota, aat redemtort 
pnUtei allcnias operis, ant coadac* 
tore pablid agri) interrogatasqae 
a magistratii si prass sit, ille respon* 
dat, pr*s. 

S Qaif MirmUlmd^ ^. l%raai] Mlr- 
nilloidciiingenasamMtartt Gallicani 
«rat, ipslqae MirmlUones Galli ap- 
pellabÉntar, (teste Pesto, in voce 
' Retiario/) et in eomm galeis piscis 
eAf ias inerat« Cam hoc gladiatorom 
geniere allnd gonna comralttebatnr. 
Thraeea dlcti, nt vnlt idem Pestns a 
sinuUtttdine palmnlamm (fortasse 
pnrmalamm) Thraclamm. Tbrav 
alio etian nomine Retlarins a reU 
qnod tanabat complicatnm. Et qnl 
cnm eo oommlttltnr, Mirmlllo, etl- 
amSecntor,eo qaod Retlarìnm, jacto 
fmstra reti ingientem» strìcto gladio 
perseqneratnr. Sed de bis vide Llps. 
inAmphith. 

Mquimum nrax] Isid. lib. x. eap. 
1. * JEqninmnns appellatiir, qnl utra- 
qne nanu gladio incnnctanter ntitnr.' 



Ambideztros ejosmodi appellante 
Posset taroen hic intelllgi, »qoa roa- 
no, hoc est, aeqnis viribns commissas. 

* Mqukmmu IWrox] ^nimanns 
est ambidexter. Ex Syroroacbo £- 
ptst. 101. hoc allegat Scloppius vero* 
simlL lib. IT. cap. 19. * Ut piane 
Homerica appellatione vcpiM^ior, id 
estysqnimanam, te esse pronnntlem/ 
Illa antem appellatio Homerica ha- 
betor Uiad. ^.^pm'AartpowMs, éitA 

4 QuiednamenMereuriotfur]Qnod 
ipsi etiam laudi vertit Horatius lib. 
I. Od. 10. * Te canam magni Jovis 
et Deomm Nnntinm, cnmeqoe lyrse 
parentem : Callidam qulcqnid pla- 
cttit Jocoso Condere farto,' Sic. 

* 6 Lanx] Lata patina assls car- 
nibns dicau, nt Juralentis Catinos. 
In sacriilciis qnoqoe locnm obtine- 
bat. 

6 Cm] Insala iEgaei maris. 

* Hipp»eniemì Ces] Vixit Hip- 
pocrates apnd Perdlccam Macedoni» 
regem. Artem medlcam In Incem 
revocavit, In qna sic enitnit nt Tenl- 
entem ab Illyricis pestìi enUam pra- 
dlxerit, dlseipnlosqne circa nrbes 
anxilio mlserit ; nnde baie lidem ho- 



Digitized by 



Google 



556 



AUSONII 



Grex magis^ an regDum Minoida solicitat? grex. 

Quid praeter nubem Phaeacibus impositum ? roons. 

Die, cessante cibo, somno quis opìmior est? glis. 

Tergora die elypeis aeeommoda quae faeiat? gius. 10 

Spcmte ablativi easus quis reetns erit? spons* 

Quadrapes oseinibus quis jungitnr auspieiis ? mus* 

Quid fluitat pelago, quod non natat in fluvio ? pix. 

Hippocratem? Cof. Utrum magis capii uxarem Minoit pecut^ <m regni deau7 
Pecu». Qyid imposUìim fuit Phteacibui praier nubem qua tegebaniwrl 
Mona. Die quod animai, cibo deficiente^ pinguittt fii dormiendo 7 Glia. Die 
quid reddat coria opta eeutiaì Gtuien. Quis erit nominativuM commm abioHvi 
sponie 7 iSpont. Quodnam animai quadrupee in anepieOe cotiiungiiwr cum avilma t 
Sorex, Quid innaiat mari, quod non imnatat /lumini 7 Pix. Quii kabei dmodeeim 



^^^^ *^ #«H^^ ^^ 



2 Quia cum ìia Vtilg.— IO Alii codices: ^2ail.— IS Qma prò Quid legendnn 
nonet Accnnias. In secuodo Vos»iano fnit : QmfMioi pelago, quL 



NOT« 



poru decreti, qui Hercali. Dictas 
Hippocrates (siciit et Apelles) Cons, 
quìa, iwtas in insula Co Rliodo proxi- 
ma, et Cariae opposita. 

7 Minoida'] Non Minois filiam, sed 
nxorem Pasiphaen. 

Gres] Non totns grex, sed formo- 
aos ex armento Tauras. Vide Virg. 
Ed. VI. 

8 Praler nubeml Qua tectse Pliaea- 
cnm naves, absque gubernatore, per 
mare incredibili celeritate fereban- 
tnr, gnaras ipse qn» essent homi- 
nom Consilia, omnium arbes et agri 
ubi essent, ut fabulatur Homer. O- 
dyss. lib. vili, 

. * Phaaeibue'] Insnlam lonii maris 
Epiro adjacentem, qua et Corcyra 
dieta, accolentibus otio luxniqneolim 
deditis. 

Mone] Respicit ad Hetamorpliosin 
Davis illius Phsacom, qun revecto 
in patriam Ulysse, cum in Plinaciam 
rediret, band procul Phalacro pro- 
montorio in scopulnm mutata est. 
Jntellige ergo per montem, qui im- 
positos Phasacibus est praeter nabem, 



vel Phalacrum promontorinm soopn* 
Jo illi e nave facto, et deprehenais 
in eo Pbieacibns imminens, vel navis 
ipsius in scopulum versv antennas et 
maiom, quae montis dnritiem jam io- 
duerint. 

9 Glie] Notum glires per hyemem 
somno indulgere. 

10 Gina] Apad Carisiom veteram 
Grammaticnm: ^Fcemtnini generis 
hsBC, arx . . . Gius glutinis. AUi hoc 
gluten dixerunt,' Sic. 

12 itfKs] Plin. lib. vili. cap. 67. 
' Quo in genere' somniferomm * multi 
et hos incolas domunm posuere nio. 
res, haud spemendnm in ostentis 
etiam pnblicis animai, &e. Cam can- 
didi prò venere, laatum faciaot osten- 
tum: nam Soricom occentu dirimi 
anspicia, annales refertos habemua,' 
&c. 

IS Quid fluitai pelago, ift.] Id fiC 
quoniam aqua maris aqua Buminom 
gravìor est, teste Plin. lib. ii. eap« 
lOS. et quotidiana experientia navi- 
un carìnas Buminibus altius immergi 
videmns quam mari. Pix autem. 



Digitized by 



Google 



BOYLLIA. 



657 



Bissenas partes qais continet asqoipares ? as. 

Tertia defaerìt si portìo» quid reliqaam ? bea. 15 

jpcrtef ^qmaki f As* Si tertia eJMM pars drfecerit, quid mpererii ? Bes. 

ìmOTJE 



ned!» cojasdaiD |^vitati8,ea flami- 
nea qnidein aqna ^^vior, marioa ve- 
ro levior est. 

14 BineiMf parttB] Quanim singa- 
Itt in asse mici» dicantur. 



15 Bea] Vide Hsreditatisjuxta assis 
partes divisionem apnd Jctos. Bes seu 
bessis snnt binae assis, sopple partes, 
si scilicet totnm assem in tres divi- 
das. Bes itaqae anciaram est octo. 



DB L1TBRI8 MONOSYLLABIS 6RJSGIS AG LATINIS. 348 

Dux elementornm stadiis viget in Latiis A. 

Et saprema notis ascribitur Argolicis /l. 

Hta quod uEolidum, quodque e valet, hoc Latiale E 

A e$t fTìMcef Utermiim in ttudii» Lttinia, Et Q recensetur tiUimuè inter cha* 
rwetene Grweoe, Ego E LatìnMM idem vakOf quod '^ra et quod e Gracorum talet, 

i ToUios distingnit et leglt: quodque §, wUeo k/oe Laiiare E.--6 < l^egot At- 



NOTJE 



* 1 Siudae viget in LatiU A] Hac 
quoque fonna quaa hic excosa est vi* 
flit in Gneconim stadiis. Imnio 
ex qnatnor hajnsce elcmeoti formis, 
qiue exbibentnr in Palseograpbia 
Greca, hanc indefessus et ernditissi* 
■ina antiqnitatis indagator Tetnstam 
•t in marmoribas nnmmisqne sem- 
per adhtbitam foìsse asserì t, qnod 
tamcn in libris non similiter obtinn- 
isMf. 

S Hin quod MoUdMui} Mart. Ca- 
pella * E vocalis doamm Graecamm 
vim possidet. Nam cnm corripitur, 
e Graecnm est, nt ab hoc lioste: cam 
prodncitnr, Hra est, at ab bac die :' 
idem die de O quod mox seqaitnr ; 
valet enim A, com est iongom, et 
6 fumfibtfj cnm est breve. 

* Hte qmod JEoUduMf quodque « va- 
2f(, koe ktiiede E] Toliios et Vinetus 
iegmit lattare ; quod quidem habetur 



apnd Tnlliam prò Milone, cap. SI. 
Veram LaiiàU occurrit in Piin. lib. 
III. cap. l^ * Popnlas Latialis,' et in 
Ovid. Metam. xv. vers« 481. Versus 
antem ilie ut intelligatur, notandnm 
E et H Grsecis promiscue olim usur- 
pata; qnod patet ex nommis Atbe- 
niensium ac Thebanorum ; siqnidem 
ilie AOE prò AOH ponebant, hi vero 
OEBH prò eHBH. Qnin et Plato in 
Cratylo tradii antiquitns non literam 
i| sed e in usa fuisse. Notandnm 
praeterea veteres Àtbeniensium lite- 
ras easdem atque Latinas fuisse. 
Qnod nt probet Plinius, vetustissi- 
mam hanc profert inscrìptionem. 

NAUSIKBATES. TIBAMEUO. ATHBNAIOS. 

Quas Yulgari scribendi genere sie 
effertur, Kauffucpérns TiffOfumì 'A9)|. 
Mubf. Httc ex Palsogr, jam lau- 
data. 



Digitized by 



Google 



558 



AUSONII 



PrsBsto» quod E Latìam semper breve. Dorica tox E. 

Hoc tereti argatoqae sono negat Attica gens ». 5 

n qood et O Grsecom compensat Romula vox O. 
Litera som lotse similis, vox piena jnbens, I. 

Cecropiis ignota notis, ferale sonans V. • 

Pythagor» biyiam ramis pateo ambignis T. 

Vocibns in Graiis nonqaam nltima conspicior M. 10 



^«•Miim E iMiiMMm imper M*««f , eH «ox « Green. iVdM Atkininnè mMir «4 
negandum hoc icmo rotundo, et acuto v. Romana Uiera O valet idj quod fi, €i O 
GracuM, Ego vocabukan tniegrum imperai i, rnm Utera mm/tt loUf. V «hu- 
<Km iWi6ew/Mes<iim nu» /tiera tfwofràa tiUfr iiferaf JCtwof. EgùYmahiìfwn^ 
Pythagora, expandor in duo§ ramos a»eipUe$: Ego M mmguam videor pottrewta 



Oca genB ij Quls eoim buie veram leetionem necet : centra illam Yalgatam, 
ImUam ì In bac cattigatimie adjali tnmiia vaCenacriptiiraj ance habebat pra 
iii§ral, egai. Nos negat fecimua : at co ad veram sensina dedacti simaa. De 
eadem eniin litera intelUgit ad PaaUnam scribens : ' Una fnit quondam, qua 
reapondere Lacones Litera, et Irato regi placnere negante*." Sadiger* Ix)!- 
lius ex Tnrnebo leglt O. — Sic leglt Lipains, Lngdunenii» codex babet : fi 
quod «( coy : ex quo Scaliger, fi quod ei ov. — 8 Sic ex Lagdaneosi libro, qai 



NOTiE 



6 b] Sonat enim Croce non, qan 
▼ox eat negantia. 

* TereH arguioquo mmo negat AHU 
ca gen$ ir] Perperam hic bob ter ex- 
cndi cnravit i prò O, etai aoctorem 
habnit Toraebnra cnjos conailHa 
pina ninno obaeqvitor. Docet Athe- 
nsna Veterea diphthongum etiam per 
O tantnm acripalaae. Hoc acoedit 
qaod Aaaoniua ipae Eplat. W. imam 
faiaae literam dicit, qna reaponde- 
nint Laconea,regiqn« Irato negaaira 
placnerant. 

* 6 Compenoat Romulavox O] Oraa» 
ci antiqultna aumaere O prò d^ ut 
patet ex doobna nnmmia. In qnoram 
attero legitnr Epooìo^ prò MJmoUm^ 
et in altero ^nfioiaw prò Oi f P a fw . 

V Va» pUmajuhmi] Imperatima 
▼erbl Eo, apnd Latinoa, 

8 CeerefmignoUm^è^, F] Non 
qood ejoa aottinn non liaberet iingna 
Graeca, (erat enim vel » apiaao» 
quod per ov Grascnm exprimebator. 



Tel « lenina qood Graecom T expri- 
mebat,) aed qood apiaaam illom to- 
calia « aoanm noHa Gneea Tocalia 
haberet, aed opna eaaet ad enm ex- 
primendnm dipbtiiongo em. 

Ferale aMcna} Qood alalanim et 
noctnaram, feralhim aviom, eantnm 
imitetnr. 

9 Pytkagorw bMmn, 4«.] T litera 
diaerimine aecta biconi PyUmgoi» 
dlcitnr, non qnod Pytbagona in* 
ventam Aierit, fult enim Pakunedia; 
aed qnod ejua bifiirca 6gnra Pytba- 
goraa nteretnr in MoraHbna snia dog- 
matia, ad geminam virtotia ot volop* 
tatia vlam denonatrandam. 

10 Vodiue m QraHe^ 4v.] Qointili- 
anna lib. sii. cap. 10. ' Qnid qnod 
pleraqne noa fila qaaal mngient» 
lUeim claadimoa M, qna nnllnm Or»- 
cnm verbum eadk F 

* Mn^na» «Mhm c an ^'ri a r M] 
Reete In PalaaograpUa aanotatnm, nt 
metri ratio conttetlegendomi^, non 



Digitized by 



Google 



E0YLL1A. 



650 



Zeta jacens, si surgat, erit nota, qa» legitar N. 

Mseandram» flexasqae vagos imitata vagor a. 

Dividanm BetaD monosyllabon Italicam B. 

NoD formam, at Yoceni Deltao gero Romoleam D. 

Hostilis qa» forma jagi est, hanc efficiet n. 15 

Ansotùam si P scribas, ero Ceeropium p. 

Et Rbo quod Graecom, matabitar in Latiam P« 



mera m ékUùMiu QraeU. Zeta ttUra ttrata t» IoImì , <t erigaiw, erii iitera 
fom UgUwrn. Ego i erro vmtoMdo MteandruM^ et eimuuoe ai^ta$. B Laiinum 
inàmmflkhm^ età ÉMMam Bétm GrmH. Ego D Romamun non kabeo ftgmxtm, 
eed eomm DeUm GritH. n exfrimet fgwram Jagi koetUi. /SI me jringaa P 
IMmem^ ero tfem qaei AttUma P, et tptodeet 'Pfi Grteeam^ vertetwr im P Latimm. 



^^^^^^^^^^^^ 



hebebat^feraU reeenaoM, prò AariaU 000000,-12 'Pro vagar reponebet Tarne- 
bns voeor, Nihil Decesse mutare qoicqaain : vagar est dncor in cbarta, linea 
instar Hteandri errante.' Florido», Imitata vagar i leffit Scaliger; qnod 
ctiaiD Tollias.— 14 Ita seripsit Viaetus prò aot.—lS G. Cantems : HastUio : 
fé «cote niails, jadice Tollio.— 17 *Et Rho^ aood Grteeo^ Lege: Gracom: 
ÉMlia litem m a SQbseqoente foie absorpta. Nec allter eonjecerat Fnlman- 
MM. Saprà: O ^ood et OO Graeum eompeooat RomaU vox O, Vinetas edidit : 



NOT£ 



MI. Attamen satis esse eslsttmo, si 
prooiiDtietiuriiv, Cetemoi Poeta ideo 
ait Inter voces OrsBcas nonquam al- 
llmam If coDapIcl* quod nulla tos 
Or«ca ea Iitera cadit 

* 11 Brit noia, qua ìegitvr N] Si- 
nuliter bic legendom, aat saltem 
pronontiandom Nv. 

19 àtaaodrom] Asiae floWom ob 
slnnoaos tnos anfractos decantatissl- 



* /«tifala vagar H] Uncialis non de- 
bole esse hsec Iitera ; neqne enim de 
onciali dici potest eam Mseandmm 
referre, Scrìbe igitor parva Iitera {. 

IS DieidMom Beta} Nempe Be. 
Consona enim, ot pronontientor, 
atyqncta ▼ocali aliqoa opus babent. 
Hsec In omnibus ferme Latinis con- 
sonis est e, modo postpositom, ot in 
be, ce, de, dee. modo pnepositom ot 
in ef, el, em, &c. at in Hebraicis Orc- 
dsque EIcmentis consonae et aUes 



quoque Yocales, et syllabas quoque 
doas smpe assumnnt ot pronontien- 
tnr, Beth, Ohimel, Daletb, Beta, 
Gamma, Delta, &c. 

* 14 Noo formam^ at vocem Dtita 
gora Romuieom D] Respicit Poeta 
forroam, qusB sua astate in nsu foit. 
Nam et apud Graecos vetnstisslmam 
fnisse Romnieam formam patet num- 
mo Messanensii quem Punita in Si- 
cilia sua expressit, coque tam anti- 
quo, ut ante rem Romanam cosos ex 
typi genere ssstimetur. Ibi l^tur 
DÀNKLEpro ZATKAH. 

16 HoetiUe fom forwm Jagù 4r«*] 
Festus: *Jugum, sub quo vieti trans- 
ibant, hoc modo fiebat : fixis dnabus 
bastia, super eas ligabatnr tertla: 
sub iis victos dtscinctos transire co- 
gebant' Hinc bostile dicitnr. 

16 Ero CicrofiMM P] Figura, non 



Digitized by 



Google 



660 



AUSONII 



Malus ut antennam fert vertice^ sic ego sam T. 

SpiritQS hic^ fiata tenuissima vivificans H. 

Haec tribus in Latìo tantum addita nominibas K. 20 

Praevaluit postquam Gammse vice fancta prius C, 

Atque alinm prò se titolo replicata dedit Q. 

Ansis cincta duabus erit cum Iota, leges 6. 

In Latio numems denaritts, ArgoUcom X. 

Haec Gruis effigies Palamedica porrigitar ^« 25 

Ego T nmilU $um malo ferenti mUemmam in mummù, Bmc ofptnrtto H wàm miéU 
apirìtu exiHttimia Uieris, Hcsc Utera K m^ecta apud Latìnoe tu fcUme tribù» 
Mohtm, poatquam C qua mdea ÌMwn tenebat Gamma prauotuit^ et obliquaia uuppe" 
diiacii prò se aUam nomine tenue Uieram nempe Q, Quando litera Iota erU dr> 
cumdaia duabue aneie, leges $, X Greeea liiera nota est denarii numeri apud Latinos. 
Ha:e litera « a Palamede inventa^ extenditur informam Gruis, Ego fui oKm eapipa 



Et Rho de Graco^ non male.' 3b//tM,->19 Flatus Volg. FUOu legit OrsTÌni. 
Ita quoque vetns codex.— 80 Tantum addit Vulg.— 22 Lego, inqait Llpsins, 
titubim: poasis et legere : Atque aiiam prò se tUuIo, Sic scrìptam foit in ood. 
LagdimenBi, et ita babent edd. Delph. et Toll.^SS An n àneta Viilg.^36 
* In veteri libro crucis. Vitiam deaeri ptoris est, qni forte emù invenit in alio 
codice, et ex eo crucis effioxit eeig vero ut plurìmom confandnntnr.' Tol- 



MOTA 



* 19 Spiritus hieyflatUfi^e, H] OKm 
prò asptratione usa tantum veniebat. 
Hic a Poèta sub eo respectu conaide- 
ratnr. 

SO Tribus in Latio tantum, ^c] Te- 
rentianns Manrus : Ksimiliterotio«a 
ceterìs sermonibus, Tnnc in usn est, 
cum Kalendas annotamus, aut Ka- 
puf. Siepe Knsones notabant hac 
▼etnsti litera/ Martian. Capella lib. 
III. ' K vero nunc nota pntatur esse, 
non litera. Nam ejus effectus C In- 
tegrare non dnbinm est, absqne bis 
Kapita, Kalendae, Kalumniae.' 

21 PreBvàhdt] Ut poneretur potius 
qnam K. 

Gamma tfice funeia prius C] Hinc 
in vett Ittscript. saepe invenlas 
* lece* prò * lege ;* * Maclstratns' prò 
*Magiatratu8,'&c. 

22 Tituìó replieata dedit Q] Quln- 
tilianuB Kb. i. cap. 4. ' Et Q, cujus 



similis efibctus speciesque, nisi quod 
paulum a nostris obliquatnr, ICappa 
apud Grscos, nunc tantum in nume- 
ro manet.' 

2S Aneis cincta duaJbus erit cum Iota'] 
Intellige, et supina : constat enim 
ha!C litera 6 circulo, et lineola snpU 
na, quae medium eum secans, in duas 
enm ansas Yelutt separat, quarum 
una superior, altera inferior. 

* Cum Iota, leges e] Vult Falso- 
graphisB auctor hic metri causa legi 
The : nihil autem obstat quominus 
legatur Tketa: tunc enim pars sylla- 
bae posterìor sequentem yersom per 
synaloephen incipiet. 

25 Bac Gruis effigies'] Unius adii- 
cet gruis, quam pede in uno excn- 
bantem sat bene re ert Htera *. 
Scaliger prò grata reponebat eruds, 
ciijns figuram etiam quòdalUttiodo re- 
fart. 



Digitized by 



Google 



BDYI/LIA. 561 

Cappa fuit quondam Boeotia^ nunc Latiam K. 

Forca tricornigera specie, pa&nc altìma sum ^, 

BawfonciM, «ame Jim K Latimm. Ego T /urea, pr^fferens tria comtea, mn fere 



•^**^^*^^^>^^^ 



Km, qaimalUH.riMtf^.— 30 «Restitoi ex prisca scriptnra. Cappa /«t 
•«»'*-— • qaa persona seqnens item Yersiculas producitnr/ làtm. 



PolaMaiiM] Plim lib. yii. scribit ab eo inventas memorat T, *, X. 

Palamedem has qnataor literas e, B, qnarani T qaidem a figura agmiois 

«, X Trojano bello invenisse. PhU grauni volantinro, * vero a similita- 

lostratns in Heroicis iias trcs tantam dine grols ezcabaotis invenerìt. 

GRAMMATI0OMA8TIX. 349 

Elogodadalia strides modo qui nimium troj^ 

Frivola condemnas? neqnaqaam. Cumpretio est mene. 
Ennias ut memorat, replet te Isetificnm gau. 

Livida rnens hominom concretam felle coquat pus. 

O fv, fMs e GrainMofieofMiie o6s»ra mMC aMàu irimif Aoròon», on «ilupcras 
lena? Mtatow. Qoaado ìMa merx wt^uneta ett eum intero^ Gau exkilanaUy ui aU 
Emuu^teimplet, Animu$ hmuùam imuidu» ameoqutU pu$ c9mmixiumfeUe. Die 



^^^'*>^i0>^^<0>^^^^ 



1 Posset legi, inqnit ToUins : sCrufes modo qutB.~-2 Pro negumu quoque se- 
cnndos Vossianos ezhibet : M^Nafuom : Vid. Not. Var.— S In Logdnnensi 

NOTiE 

(SrummtUìeomattix] Ut'O/nipojiiim^ 2 Frivolaì Ea, qnsB frìvola Tiden- 

appellatos est ZoUns ille^ qui Ho- tur in Grammatica, quaRstiunculM 

memm carpebat et Telnti flagella* plus difficnltatis qaam ntilitatis ba* 

baty tic Tpdfttuwucófàaffrt^ dicitur, qui bentes. 

Giaouiiaticos vezat ac velnti csdit ; Merx] Frivola illa* 

ut factt Poeta noster hoc poematio, 8 iXi/Scicm gau] * Oaa' prò Gaudi- 

in qoo Orammaticnm varìis interro* nm per Apocopen ab Ennio scriptum, 

gatloaibns e Grammaticse penn pe- nt quod postea sequi tur ' C<el' prò 

tìtif , fistigat. Cisluro, 'Do' prò domnm, ex hoc 

1 ElogodadoUa) A Xóyot oratio, et poemate patet. Quod sane Grasce* 

SotSàAaf peritus, ingeniosus, indns- rum exemplo fecerat, ac Inter cete* 

trina, Yarius* fit Xoy9ÒaJh}Jm peritia ros Homerì, qui snpe 86 prò Mpa 

oratìonia yarìandae et industrie con- quod domum significat, et api prò 

texendas. Veni Graramaticatione KptBìi hordeum ponit. 

obecnra magia ad mentem anctoris 4 Uvida mene Aomtmtai, ifc] Hoc 

qnam ad vim verbi attendens. est, ringantur licet invidi, et ut Virg* 

Deiph. et Ver. CUu. Aueon* 8 N 



Digitized by 



Google. 



562 



▲USONll 



Die, quid significent catalecta Maionis? in Ins al 

Celtaram posuit, sequitnr non lucidins iaa. 

Imperium, litem^ Venerem, cut una notet res? 

Estoe peregrini vox nominìs, an Latii «il? 



MtM 9iijd CtàaUda VtrgiUirigif^leeHi? in ittk §erip§U Ai Qélhnm. Dén icfi- 
tur in iù Tam^ qmod non e$i ckaiiu. Die pmrt imica vox Re» rigm^ket imp e iimm ^ 
Uiem^ et coUum: antUsU nomen €Xtranemm, tm LaÈkum #1 Mtiiy qiod est M«r#i^ 



libro rqtlHH fiiit prò rtplii.—5 Reponit ScalÌKcr: Pie pdd $. C« M.inkU, Et 

Sod CelUtrum pointU non iMcidkut Tnt, Et qMod gtrnum» i iii f ii tncb Utyinm 
M. — 7 Vetus Lngduoensis codex, icrpe babebat prò wm.— 8 SUme Vulg. 



NOT£ 



* mmpantur ilia Codro.' 

ff Q»id ngni^eeid oMeeta Mar»' 
tttf] Scaliger non icartU.ifKra a «rro- 
Xirr^ dosino, nt Baptìsta Fiat aotn- 
mat, sod KmeéXacraf a verbo imr-oX^- 
y^ffOai delibero dieta putat, qood ea 
carmina ex Virgilianis tini collecta. 

In kU al] In catalectis Virgilii 
reperta folsio h»c Tocabnla Al, Tan, 
Mitti Avsoniiu alt, qirae quidem Sca- 
ìl^r potiti Tnlt prò AIKum, Tanrns, 
Minium, qvas voces, at et alias Lati- 
nas Celt», Galli, Oermani, Britanni, 
•t alti Barbari sic trancaro, decnr- 
Inroqne adhanc sint soliti. 

* In kU al Catamm posate, ^e,] 
Habotur Ulad initio catalect. Virgi- 
lii: qnod Carmen maxime deprava- 
tam, suoqoe nitori redditnm a Jos. 
Scaligero, oam hnc faciat maxime, 
exscribere placnit: * Rlietor raelomm 
amator iste verbomm, Iste, iste Rbe- 
tor, naBqne qnatenns totos Thacy* 
4ides Britannas, AttiesB febrìs Tao 
Oalliemn, min ipsmn, et al ei iliisit/ 
Poeta sane hoc Epigramma respexit, 
quo Maro snggillat Rbetorem mel- 
oram Ben decartatomm Terbomm 
amatorem. Unde patet qnam totttm 
iinnc AoBOall locom tnrbaTcrit Flo- 
ridns di^nlso Yorsn in qnomfMoecttr- 
rìt a quinto et sexto Tersu, in qnibos 
al et fax. Lege igitnr eo ordine qnem 



Scaliger iiroposnit et Tollins Inso- 
cntDS est : Die qmid tignijieaai eaia» 
ItetmMasnmel én kie, O, Et fwòd CH- 
tamat poaak nox kcUmt Imi, Et qmdd 
Germano mMtwi mais Utiferum «ni. 
'Al,' <Utt' et *min' prìoris silla- 
ba snnt alili, tanri, et minlL Scilleet 
cnm Rhetor ilio de quo Virgilios, de- 
damaret do morte Tbemlstm^, qm 
opoto taurino sangnine extinctBseet, 
prò tauro dicebat 'tan/ Cnm de 
ilio dissereret, qui, dum patri allinm 
tereret, minium a noverca injectam 
impmdens contririt, prò allio * al,' 
prò minio * min' dicebat. Urne Jot. 
Scaliger feliciter qnidem, at prò 
more suo pamm modeste. 

7 Imperiami Utem^ VtMrtm^ cor «m 
notet ree] 'Imperìnm' qnidem «t in 
hoc lib. III. iEneid. * Postqoam res 
Asitt, Priamiqne erertere gentem 
Immeritam visnm Soperis.' < Lltom' 
ut inbocHoratii Sat ». lib. i. < Da- 
bins sum quid faciam, inquit ; Tene 
relinquam, an rem.' Unde et * reus' 
nomen habet 'Venerem:' ut in 
hoc Terentii Eunacb, act. i. se 2. 
* Ego cum ilio, qoooum tnm uno rem 
habebam hospite, Abii hoc' 

8 Sif] Plin. lib. xzxiii. cap. li. 
'Io argenti et anri metaHis aas- 
cuntnr etiamnum pigmento. Sii, et 
Cceruleum. Sii proprie limus est.* 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. Qgg 

Et qaod germano mixtum male letiferum nm ? 

Lintribas in geminis constratus ponto sit, an pons ? 10 

BacolÌGo sepe8 dixit Maro, cur Cicero seps? 

Vox solita, et conctis notissima, si memores, lac. 

Cur condemnetnr, ratio magis ut faciat lact? 

Ah làby» ferale malum, sit Romula vox seps ? 

Bucoiko$epei,qwire Cicero dixUMepiì I^ eit voeabukmZiUiu^^ 



r^T^» «iproiwiiit«#iir, qìiare damnetwr, odio «1 ratio postMÌet ut potins dieatur 
UHI An MfM /ìmettam màbm Afticm iU dietio UtwaTs^ t^wiT " 



aie ett, qui 



NOTiE 



Et iaitio cap. IS. * Sile pingere in- 
stitoere primi Poiygnotns et HyooOy 
Attico dantftXftt. Hoc secata ntaa 
ad lomiaa «sa cit Ad Bnibraa aatem 
Scarico et Lydio. lijdiam Saidibos 
emebatar/&c. Hinc dnbitatio Ao- 
•onìi an * sii' vox Latina, an Graeca, 
an barbara, pnta, Lydia. 

9 Et quodgermmo mixtum mak ìeti- 
fermm mùi] < Min * prò minio positnm 
recte conjecit Scaliger, sed sensam 
bajoa loci non aperoit, neqne Aa- 
sonlanonim interpretnm quisqnam, 
qnod sciam. Petendcm est loci hnjns 
faitellectos ex boc Plinii loco, lib. 
xxzin. cap. 7. * Milton vocant Ora- 
ci mininm, quidam Cinnabari. Unde 
natns error Indico cinnabarìs nomine. 
Sic enim appellant illi saniem Draco- 
nis elisi Elephantorom morientinm 
pendere, permixto ntriosqae animalis 
sangnine, nt diximns. Neqne alias 
est color qnt in pictnris proprie san- 
gninem reddat. Illa cinnabarìs anti- 
dotis medicamentisqne ntilissiroa est. 
At boreale medici, quia cinoabarin 
▼ocant, prò ea ntnntnr boc minio, 
qnod venenum esse paolo mox doce- 
bimos.' Scilicet com cinnabarìs, et 
mtninm, et Draconis sanguinem sig- 
nificet. Medici vocom rimilitudine 
decepti, in antidotis conficiendis mi- 
Dium, qnod cinnabari etiam dicitar, 
aliqoando promiscue nsurpant prò 



medicamento cognomine, cinnabari 
scilicet India, seu sanguine Draco- 
nis; sicqne venenum prò remedio 
dant. Ad faune Plinii locum re^pex- 
isse Ansonium» et hanc esse veram 
ejus mentem, nemo puto inficiabi- 
tur. 

11 Alcolico] Ecl. I. 'Hinc tibi, 
qutt semper vicino ab limite sepes 
HyblsBÌs apibus florem depasta salle- 
ti,'&c. 

Cut Cicero aepa] Incertum ubi, non 
extat certe in tis qn» babenus Cice- 
ronis operìbus. 

* Cur Cicero tep$] Cnr vocem II- 
lam nti et « Sepes,' qon in eodem 
verso legitur, per diphtbongum scrip- 
serìt Tollius, ignoro. 'Seps' quo- 
que occorri t apnd Plinium 1. xx. cap. 
11. et Solionm cap. M. 

18 Meigia ut fiuiut kust} Martian. 
Capella lib. iii. 'Quidam cnm lac 
dicnnt, adjidunt, T, propterea qnod 
fkeit lactis ; sed Virgilins : Lac mibi 
non sostate novum, non frìgore defit. 
Qnippe cum nulla apud nos nomina 
in duas mutas exeant, ideo veteres 
lacte in nominativo dixemnt.' 

14 Sepe] Serpentis genos a cH^ 
putrefacio est 0*^. Oraeca igitur non 
Romola vox est, Lucan. lib. iz. * Os- 
saque dissoivens cum corpore tabifi- 
cns seps.' ' Libyae ferale malum ' dix- 
it, quia Libya seu Africa omni sev- 



Digitized by 



Google 



564 



AUSONII 



Si bonns est insons, contrarìus, et reus est sons1 13 

Dives opum cor nomea habet Jove de Stygio Disi 

linde Rudinus ait, Diyum domas altisonum coel ? 

Et cnjus de more, qaod astraiti ondo suam do ? 

Aut de fronde loqnens, cnr dicit populea fnis ? 

Sed quo progredior? qa» finis, quis modus, et calx? 20 

Indulge, Pacate, bonus, doctus, facilis Tir. 

e$t imnoceniy tmu nonne est ei ùppotiius, et noeenst Quare Dif loeuplea diritiis ap- 
pellatur prò inferno Jote ? Qnare poeta Rudius dicit cai alte wnansy tedet Deo^ 
rumi Et ad ciuiu exomphun est id^ quod usnrpat in nuun Do? aut quare loquent 
de fronde ait,fru8 populea ? 

At quousque procedo? Qui» termiuMSf qui» modut, et quod extremum htarum 
wugorum ? Condona mUii, o Pacate^ qui homo e» benignu», eruditue^ comi». Uni' 



^18 Pro, quod a»truitf llber membranens bab«bat, quod addidii. — 19 Fron» 
Valg. prò quo legcrct Accorsios, /run» : 8ed /tm absqoe n inscribebat codex 
Joanois Tilii. Vid. iof.— 21 * Ita vetas cod. Don, nt in excusis, PtfWiae.' 
Scaliger. Idem censet YÌDetuft. Indulget non aosim scribere, inquit Accur- 
sina. Sant enim hi vocativi caso», bonu» doctu»f facili» vtr antiqua forma. 



NOT^ 



pentum genere abondat. 

* Ferale nudum^ ifc. mjm] Sepem 
tradidit Mathiolos serpentem esse 
viperae minimn similem, colore cine- 
reo, maculis ex intervallo varìam, 
cauda brevi ; relatnm ab Aetio inter 
viperamm genera et serpentes morti- 
feros. * Feralem ' dixit, qnod eornm 
qnos laesit oorpora pntredinem sta- 
tini concipiant. Carleton de Serpente 

* 16 Cwr nomien habet Jove de Sty* 
gio JDts] JEnigmatis genns quod 
(Edipnm non reqnirat. Inferomm 
Deus et Fiuto et Dis appellatnr, atro- 
qne nomine deductoa divitiis, qnae ex 
Inferis, seu ex intimi» terree visceri- 
bns eriinntar. 

17 Rudimui] Ennins, quero, nt ait 
Siiins Italicns iib. xii. * Rudiae gè- 
Doere vetnst», Nunc Rudiae solo 
memorabile nomen alomno.' Cala- 
briae nrbs est apud Pompon. Me- 
lam. 

^ttìsoavin fiorf] Ccelum altisonum 



propter tonitni. Virg* ' Qnem snper 
ìngens Porta tonat cceli/ 

18 Cti^iis de nwre'] Vetemm : apud 
qnos *£ndo' erat Mn;' nude *£n- 
doplorato/ prò * Implorato/ et '£n- 
do procinctn ' prò ' in procinctu ' 
apud Festoni ; unde ' Endogredi ' seu 
* Indugredi ' prò, *ingredi,' et similia 
multa apud Lucretiom. 'Suam do' 
prò * soam domnm ' per Apocopen, 
de qnajam supra ad vocem *gan.' 

10 Populea fruȓ Frnndes et fron- 
dibos Caristus ait Veteres per « dix- 
isse, a singolari frus: ejos Torba 
sunt : ' Frus hujos frundis, quod sic 
ab Ennio est declinatum annaliom 
libro septimo. Rorescant frundes, 
non frondes.* Unde hic Jru» legen- 
dnm, aut certe /hmi, non antem 
fron». 

20 Qui» Modas, et ealx] In corpore 
bomano extrema pars est Calx. Un- 
de per translationem Calx operis, 
prò fine ejns; et opus perdncere ad 
calcemi prò absolvere. . 



Digitized by 



Google 



BOYLLIA. 565 

Totam opus hoc sparsnm» crìnis velai AntipMlae. Pax. 

wman hoc poemaHon dUaobUum e$ly ui coma AmiiphUa» Pax, 

NOTiE 



SI PMtié] Initio hojas TechDo- 
pKgaii. 'Pacato ut studoat lodus 
memi, esto operi daz/ 

SS Cràni vOui Antipkila] Amicae 
ClitipfaoDit apnd Terent. Heanton- 
tìm. act. II. BC. 8. ' CapiUus paMos, 
protixas, circom eapot Rejectos neg- 
ligenter. Pax !' Est aotem rà^ Grae- 



com adverbiom deaioendi, teste He» 
sychioy et PrìaciaDO, quasi dicas tan- 
tom, vel 6ois. Idem Tereot. eadem 
Fab. act. iv. se. 2. * Unas est dies^ 
dum argentum eripio, pax, nibil am- 
pliasi Pluribos in locis apnd Plaa- 
tum eodem senso reperias. 



AUSONIUS PAULO' S. 350 

Pbrlbgb hoc etìam, si operae est, frivolum et nailias 
pretti opnsculam : quod nec labor excudit, nec cara lima- 
vit: sine ingenii acamìne, et mora) mataritate. 2. Cbnto- 
NBM Yocant,^ qui primi hac concinnatione luserant.*" Sol» 

Lege quoque hoc totum inane et nUdli opusenbm, si c/pera pretimm ett: quod 
qmdem neque labor fabneant, neque itndium txpoivnt : qnod caret acumine inge- 
nti, ei «Oli ett temperie epatio perduetum ad maturitatem, li qui primi concinna' 
veruni ione kmjuemodi^ appellmU eoe Cenionee* Ree eet ad eolam menu>riam per- 



NOTiB 



^ » Panlom, cnjos nomini inscri- 
bitnr bsec Epistola, enndem esse nil 
dnblto cnm Axio Paolo Rhetore ac 
Poeta Bigerritano, cui plores Anso- 
ains inscripsit Epistolas qns super- 
sont, atqoe una serie videntnr ex- 



^ Centonem voeant} Cento Oraecis 
Kérrpw, onde dcrivator abjecto p, nt 
ab ifOpar fit artns. Eostatbins, in 
Homerora monet a mhrpw^ stimolns, 
aculens, venire uhnpWy et éynempi^w^ 
boc est, inserere, ^/i^vr^rco^, ififiàK- 
Xem: ac quemadmodum iyKerrpif^vde 
atirpibns dicitnr, nec alind est, quam 
plantae euipiam alias pianta ramoium 
inserere; sic etiamWrrpairacura pro- 
prie somitor, ita vocarì quia tropo- 
nrroMTai, hoc est, consuuator diver- 



sicolores panni, ut in vestibus et 
stragolis panperiorom. At cnm trans* 
fertor ad poematis genns, sic appel- 
lar!, qnia ad similitodinem centonis 
ex diversis ▼ersibus bine atqoe in- 
de accersitis consoator. Addit bine 
dici *0/ii|pi(Kffvrpa, qood interpretatnr 
'Oftnpu^oi tdmpwfts. Locill. 'Sarci- 
natorem esse somniom, soere cento* 
nero optime.' Plaot. Epid. act. ni. se. 
4. * Proin tu aliom qoaeras, cui cen- 
tones sarcias.' At apod Orammati- 
cos, ait Isidoros lib. i. origg. cap. S8. 
' Centones vocarì solent, qui de car- 
minibos Homerì vel Virgilii ad pro- 
pria opera, more centonarìo, ex mol- 
tis bine inde compositis in unum 
sarci ontnr corpus, ad facultatem cn- 
jusque materia.' 



Digitized by 



Google 



566 



ÀU80NII 



memoriae ^ negothim sparsra colligere, et integrare lacerata : 
qaod ridere magis, quam laudare possis. Pro qao, si per 
Sigillaria* in auctione veniret^ neque Afiranins Nanci da- 

«uwi», Ugere diipena, et redigere lacera in witmi Mrpiu : quod ^Mem rieum tiU 
jmikte expirimerey ^mm Imidem nmeri jMtftf . Pro 91M •pmatU, «i vemiereiur Sci- 
MtoM m fmmdùtte, nec Àfrwm» émrei Nomamt mqM Pkmhu oJferrH emum Ci- 



NOT£ 



* Cenieuernvocani] ApodCatonera 
et Colnmellain Inter Rastìcoruin ybs- 
tes receoietar Cento, YcstU e YariU 
pannlcalis consata. Ad higns effi- 
giem cento Yocatur Carminis genos 
maltis alieni carminis partictilis con- 
sntum. Sic teste Tertulliano de 
Praescript. cap. S9. * Ofidius Oeta 
Medeam tragcediam ex Virgilio pia- 
nissime ezpressit/ Ex Homeri et 
Virgili! Terslbos at plnrimtim cento- 
nes conflati foernnt. Eonim contex- 
endomm prsRcepta a Jalio Roselo 
Hortino tradita snbjanxit Fabriclus 
diversis centonibos qnoiediditHelm- 
itad. 1607. in 40. 

^ Qui primi hoc eonennuUi^ne hue- 
runi] Qninam fiierint primi illi, non 
dicit. Meminit qaomndam Tertul- 
llanus lib. de Pnescriptionibns cap. 
89. < Vis bodie/ inquit, ' fabulam, 
in totnm altara, componi, materia 
lacandiim versus, vcrsibns secnn- 
dum materias concinnatisi Deni- 
qne Ovid. Gota Mednam tragce- 
diam ex Virgilio pienissime expressit. 
Meos quidam propinquus ex eodem 
poeta, inter cetera styli sui otia, pl- 
nacem Cebetis explicnit/ Ste, Ex- 
tant Endociae et Probse Falconi» 
centones Virgiliani de veteri et novo 
testamento, post Ausoni! tempora 
scripti, et elegantissimi rocentioria 
scriptoris Lclii Capilnpi varìisde re- 
bus. Tentavit quoque Heinsius id 
genns poematis, sed non ita felicitar 
nkeo quidam jndicio. 

** Sola mewwritB] 'A/>xa&M»f prò so* 
lius; sic in Eunuche Terent. Py* 
thias, ' Mihl sol» ridicolo fuit,' prò 



soli. 

« Per SigiUariaì Macrob. Satum. 
lib. i.cap. 10. in fine: * Abnnde jam 
probasse nos estimo Satumalia uno 
tantum die, id est, quarto decimo 
Kalend. solita celebrar! : sed post in 
triduum propagata primmn ex adjec* 
tis a Cassare buie menai diebus, deinde 
ex edicto Angusti, quo trium dienim 
ferias satnrnalibus addixit. A sexto 
decimo Igitnr ccepta in qaartnm de- 
clmum desinunt ; quo solo fieri ante 
consueverant. Sed Sigillariornm ad- 
jecta celebrìtas inseptem dies discur- 
sum publicum et letitiam religionis 
extendit.' Statim ergo poat Satnr- 
nalla, mense Decembr) Siglllaria ce- 
lebrabantur per £dtles tum curules 
tum plebeiot, ut videro est ex bis 
Ausoni! versibns Infra in Eclogario, 
libi de Feriis Romanìs : ' JEdilesqne 
etiam plebei, ^dilesque cnniles Sa- 
cra, Sigillomm nomino dieta, colnnt' 
£a sigilla, a quorum nomina sigillarìa 
dieta sunt, erant oscilla, sen capita 
fictilia, quae prò capiti bus snis in Di- 
tis Sacellum Saturni arsa eohaereuf, 
ferebant, tradito, ut refert idem Ma- 
crobins, a Pelasgis advenis, veteribos 
Lati! cultoribns, more, qui oracoli 
bnjnsce verbis Inducti: «cai jw^oXàs 
*A^, jcol r^ tnrr^ vfymrt ^drar com 
diu humanis capitibns Ditam, et vi- 
romm victimis Satumum colnisaent, 
ab Hercnle cnm Geryonis bobus per 
Italtam revertente, edocti non capita 
bumana, sed oscilla ad buroanam 
effigiem arto simulata, neque virnm, 
sed lumina oracoli verbis peti, cnm 
^a, et vinim, et lunùna significarct. 



Digitized by 



Google 



SDYLLIA. 



5G7 



ret/ nec Cicam saum' Piantosi offerret. 8. Piget enim 
Virgiliani carminis digmlatem tam jocularl debonestasse 
materia. Sed quid &ceiem 1 Jassuin erat : qnodque est 
P0TBNTI8SIMUM IMPBRANDI OBNUS, rogabat, qui jubere 



4M €rai mihi^ et, 910 vatìdiasiniMM modiu 
$tteratitrimu$ nempe Impendor ValeniU 



verumm, Vemm quid agerem ? Imperatum trai ndhi^ et, 910 vaJMiuiMmjmdtiu 
jiièaidie$tfaralHdpdpoi€ratffrtectperef$aeraiii' 



1 ' Nee tMmm mmm\ Alter Vosiiantts : nee eacum nuun : recte igitnr Lip- 



NOTJE 



fiastis tacrificiii infausta motaraat. 
Hioc mos ut Satnnialibos cerei niis- 
•itareator, et sigilla arte flctili fiage- 
rentor» ac venalia pararentor, noo 
sioe maltis aliis mercibos, qoas ma- 
neri albi mitterent Satnnialibiu; 
erantqne sigillaria nandin» qattdam 
■Mrclaoi ornila geBos, ut apad nos 
qaibiudam io loeb Xeoia. Geli. Ilb. 
T. cap. 4. ' Apnd Sigillarla forte in 
libraria ego et Jnlins Paolas, poeta^ 
vir memoria nostra doctissimns, con- 
sederamna/ Sce. Et lib. ti. cap. 8. 
* Oatendisee mibi libmm ^neidos se- 
cnndnm mirandas yetostatis, entum 
in SIgillariis XX. anreis/ Noo sem* 
per idem ej asmodi nandinarum locas 
fair, ut ex hoc loco veterts Jnvenalis 
Sciioliastis cognoscitar: ad yersom 
158. Sat. TI. * Mense qaldem bram», 
qao jam mercator lason, dee. Romas/ 
inqoic, ^ in portico Trajanaram Ther- 
raarum tempore Satnmaliorum Sigil- 
laria snnt. Tonc mercatores caaat 
de lintets faciant, qaibas picturie ob- 
stant. Ideo antem dicit mercator 
lason; quoniam antea in portico 
Agrippinarnm Sigtilaria proponeban- 
tnr, in qua portico bistoria Argonaa- 
tarum depicta est, et casse cam fie- 
rent, pictnrae obstabant' H»c ve- 
tos Sdioliastes, in qnibns, si non ve- 
ram Juvenalis menlein assecotuft est, 
sigillariorum certe morem et fonnam 



nobis ex pressi t. 

f NequiA/ranhu Nauci darei'] Hac 
voce ' Nand ' ntaa in Attellanis aois 
erat ssepios Afraaias, nt Plaatns 
Toce ' Cicam.' Hinc est qaod otram- 
qae nominat hic qaasi qaibas peca- 
liaria faerint h«c Tocabnla, qoibaa 
tamen et alii usi. De TOce * naaci' 
Festas : * Nancara alt Ateios Philo- 
logos poni prò nngis : Cincias, qaod in 
olese nucis, qaod intns slt : JElios Stilo 
omniam renun patamen : Glossema* 
toram antem scriptores fab» grani, 
qaod hftreat in fabalo: qaldam ex 
Omco vtà acol obxV levem hominem 
significari : qaidam nocis juglandis, 
qoam Verrias juglandam Tocat, me- 
diam TeJut dissepimentam.' Pro re 
nihiii accipitnr. 

f Nee CieuM mum Piottfas] In Ra- 
dente act. II. se. 7. < Eloas to, an ex- 
ungare, Cicùm non interdnim.' Fes- 
tas : * Ciecom membrana tennis ma- 
lommPanicomm.' Idem habet Varrò, 
qnl et locam Plauti sed paolo ali- 
ter citat Glosss Philoxeni Ciccum 
Poas òptrbf» Punici mali pellicnia. 
Hesychius Kimc^s 8uix«(p)|ra» ' Ciccos 
scparatio seu discrimeo.' Est igitur 
Cicns, teo Ciccos, seo Ciccam inte- 
rior membrana, qoa grana discrinii- 
nantnr in malis Ponicis. Et per 
translationem 7p^, ut habent eaedem 
Pliiloxeni Glosse, «resnibili/ 



Digitized by 



Google 



568 AUSONii 

poterat^ S. Imperatore Valentinianus,^ vir meo jndicio era- 
ditus: qai nuptias quondam ejusmodi Indo descrìpserat, 
aptis equidem versibus, et compdsitione festira. Experiri 
deinde volens, quantum nostra contentione praecelleret, si- * 
mile nos de eodem concinnare praecepit. 4. Quam scm- 
pnlosum hoc mihi fuerit, intellige. Neque anteferri yole- 
bam> neque posthaberi : cum aliornm quoque judicio dete- 
genda esset adulatio inepta,' si cederem : insolentia, si ut 
aemulus eminerem. Suscepi igitur similis recusanti: feli- 
citerque et obnoxius gratiam tenuì^ nec Victor offendi. Hoc^ 
die uno et addita lucubratione properatum, modo inter litn- 
rarios meos * cum reperissem, tanta mihi candorìs tui et 
amoris fiducia est, ut severitati tuae nec ridenda subtrahe- 
rem. 5. Accipe igitur opusculum de inconnexis ^ continu- 
um, de diversis unum, de seriis ludicrum, de alieno nostrum : 



iìiainf«, vir doeitt» mea $entemtia ; qui oKm deBcrìp$erat nupiias Itun iimli, carmi' 
mbm iuidem apposUis, et faceta eonnexùme rermtum, Po$tea cum tellet experiri 
certando mecum^ quantum me euperaretfjuMsit me cùntexere àmUe opus de eodem 
materia, Cognoece quam anceps hoc miÙ fuerit, Neque cupiebam pntferri^ nequé 
postponi ei: quoniam futurum erat, ut etiam judicio aliorum deprehenderetur tu^i- 
ceta mea adulatio^ si concederem H ; arrogantia vero^ si excellerem tanquam eja» 
TxtalxB, Suscepi ergo mandatum opus tanquam ilhtd recusans: et bono meo fato 
factum estf ut quanquam cogerer obsequi, gratta tamen ndhi apponeretur ; et ^lum- 
quam superior evaderem, non offenderem tamen aniatum Imperatoris. Cum rum ita 
yridem invenisHm inter schedas meas hoc opusculum, quod al^nluium a me est tmo 
die et a4jecto labore unius noctis ad lucemam, adeo confido in sinceritate tua et 
studio erga me, ut ne subducerem quìdem hcec tua gravitati deridenda, Accipe ergo 
opusculum connexum ex sententiis dissotutis, unum ex variis^joculare ex gravibus. 



sius lib. I. Ep. 11. ruc cicum suum,' ToUins.— 2 ' Rogalat, quij, p, seti. Impera' 
tor V,] PtLTtìcìxìn sciUcet in vetostis codd. quos equidem viUeriniy non habe- 
tnr.' Accursius, Vid. Not. Var. — 3 ' Emendandiim ineptia Mariang. Accnr- 
tias : qnod minime admitteodam : nam inepta, utrique substantivo respon- 

NOTiE 

h iSf. Imperatore i^c»'] Sic antiqna pistol» secund» infra) aant prima 

Ugoletti editto, rh S. accipit ToUinSy scriptionnm schcdes, litoris multis ut 

qiiem secutns snm, prò nota rov Sa- pliirimum pJenap. 

crat issimi, qnod cognomentum Im- ^ Opusculum de incowsexiSf ^eJ] De- 

peratorum. acriptio elegans Centonia per Anti* 

1 Inter liturarios meos'] Litnrarii, tbeta. 
(qtife vox etiam occurrit in tìtalo E- 



Digitized by 



Google 



KDYLLIA. 



fiG9 



ne in sacris et fabnlis, aut Tbyonianom^ mireris, ani Vir* 
biam ; ^ illum de Dionysìo, hunc de Hippolyto reformatum. 
EtsipateriSy ut doceam docendos ipse, Cbnto quid sit° 
absolvam. 6. Varìis de locis, sensibusque diversis, quie- 
dam carminis structura solidatur : in unum versum ut coe- 
ant aut cassi duo, aut unus et sequens cum medio. Nam 
duos junctim locare, ineptum est:^ et tres una serie, morse 



U0§irnm ex alieno : ne odmkreri» m Mcrù ìdelwue ei faMu mU Thycmewit ani 
FtrMicat; Uhtm nmiatum ex Baccko, hunc ex HippQlyto, Ae «t permiitie td ego, 
fwiate d^cendua eetem, le ipeum doceoMf expediam giiid eit Cento, ConUntctio 
fumdam poematia eompùigìiur ex variit loci» et eenlenHù poeta nlioei}u$: ita n» 
oHt duo dimidiati versus jungantur in unum ; omì witM, et sequens ceemUf dbn di- 
NoM stolidum est ponere duos consequenler : et ineptiof wuree locare 



VOTJE 



1 Ani TTbyoniamMi] Turaeboi Ad- 
▼en. lib. XII. cap. 8. * A pud Catoi- 
lam tcribitar : Hic merns est Thyo- 
Dianns. Qoo versa aignificat meraca 
Bacchi pocola per transnominatio- 
neoi: rediviviis eoim Bacchos, ma- 
tri<|iie fulminat» soperatet^Thyonia- 
DBt vocatas est : Tel potias illam di* 
laceratniii [a Oigantibas scilicet nt 
babet Phnmntus] reducem sospitem- 
qae Titas redditam [a matre Rhea] 
lìocaoniiiie sacra canebaot arcana:' 
et landat bone Aosonii iocum. Non 
tamen Dovam in altera vita nomen 
aceepisse Bacchani Phnmatas, qui 
rem narrat, meminlt. Alii atind 
Tbyonìani, aen Thyonei, etymon af* 
femnty a Tbyone scilicet, natrice 
Bacchi, ot quidam volant, at alii, 
matre. Feront enim Baccham, Jove 
concedente, matrem Semeien ab In- 
feria edasisse, et immortalitate dona- 
tam, Thyonen a sacris qnae illi attri- 
bait, denominasse : 9^ enim est, sa* 
era facio. Alii ab ipso 9^, ob Sacra 
et Orgia cjas, andeetThyadcs, Bac« 
due. Acron vnlt Thyoneom Bacchi 
filiam Ibisse. Portasse lliyoneas dic- 
tos est Bacchas prò Theanius, hoc 
eat, Beolwua Deas vini ; sic enim est 
appellaias Bacebos, teste Hesychio, 



et eaoiriaapad Athenienses Bacchi 
sacra dicebantnr. 

■ Aut Ktròtum] Hippolytns ab eqais 
discerptns, cnm ab iEscolapio revo- 
catas ad vitam esset, Virblos, quasi 
bis vir, est appelfatos Bianae jussn, 
cai conjanctnm nnmen coli ccepit. 
Vide Ovid. lib. xv. MeUm. Virg. lib. 
VII. £neid. versa 761. et Pera. Sat. 
VI. vera* 65. 

* Ne, tfc, aut TIofonAamun fàtreriSf 
aui Ftròtam, tfc.'] Totam eentonem , 
nti et Epistolam centoni praefixam 
Oallice, prò more sno, reddidit Ma* 
rollins. Et com in ladicris versemar, 
en tibi specimen iliins interpretatio- 
nis: Aftn que ffous n'admàriés pus, dans 
les Fables ni dans les eheses saerées un 
personmage qu'om nswme Thioaica, et 
un autre encore qi^on iioMm« Virbie ; 
eeUd-ci reparé de la perle quo Von JU d§ 
DiomysSf et cet autre ressuseité dm <om- 
beau d'Hippolyte, Snpinos errores 
qnibus ea scatet interpretatio notare 
non aggredior; ncque ut notarem, 
locnm hnnc ezscrìpsi, vernro nt re* 
missione qnadam animus rediret a* 
erior. 

B Cento quid sii] Vide sapra Notam 
b hiyas Prsfationis. 

« Nam dwos jumtim locare^ tNfplaifi. 



Digitized by 



Google 



670 



AVSONII 



nagBB. DifFanditar^ antem percsesiiras omnes, qaas reci- 
pit versus Heroicns, convenire ut possiti aut pentbemime- 
rìs ^ p cum reliquo anapcesto :"> aut trocbaice' cnm posteriore 
segmento: aut seplero semipedes' cum anapsestico eburn- 
eo : * aut post dactylum atque semipedem^'' quicquid restat 
bexametro/ Simile ut dicas ludicro^ quod Grseci òrroft»- 
r(»y^^ vocavere. 7. Ossida ea sunt: ad summam quatn- 

fret eodem ordùu, Sàndmiiur auiem per Mnwf $eeiimu$, pua vemu Hernm 
^mUHi, uivdqitÌMqwHwiipedt$po§$hU€mtgrmereeuMa!iuip€e^^ 
etf: vH eamra trockaiea cum seetiome sequeiUi: vel $epéem temipedeg oo» «m* 
pMtico ehmieo: «el patt éaehfkm et éMdknm pedemy ^tdenùd etipereei venti 
hexamHre, Adeù mi dicoB hoc etse dmUe ìmmuì^ quem Grwtt appdlmiad hamm 
òarofufriasr, Ea timf Mstcnte. Hùbent onmtfia qmdtunrdeemferwiaa GeometrìeoM. 



dere f^otMt.' MKiif.— 4 Lcgwidnm nonet Accursiiu : ékftuiàmUirj qood 
probat Scri¥eria8, et in textani «nnin recepii ToUius. Levitar etiaia dS^ 
dUm.-^ò Volg. pmàkeuàmereM.'-^ Scaliger KegU vrùpérmf et OeeHia^ qood 



NOT^ 



Mf] Qood tamen AttsoniaB hoe ipao 
io Cestone fecit non semel, nt videri 
fteile poteat. 

p PeiitìummeriM] Vel pemìkmìmtm 
wa^hifufLffiis a v^c qain(|«e| fjyurv 
dinddiaiD, et pépn pars, quasi dicas 
qainqoe dimidiaa partes, koe est, di* 
midios pedes, qninque searipedes, at 
in tertio hi^os Centania yerso, * ambo 
florentes/ 

4 Oai» rsijfNo «M^Mle] Ut in eodem 
▼arsa, < Genns insuperabile bello.' 
Cojnsmodl anapsesticnm trimetram 
hypercaUlectnm appellàt Diomodes^ 
sic metiendom : * Oenns in-sapera^ 
bile bel-lo.' 

' Amì inehmee'ì Ut in hoc ejosdem 
Centonis * Occvpat o» faelemqae/ 
ubi post daos primos pedes * Occo* 
pat OS, Aci/ soperest trodueos, * em- 
qae,' qnam cassaram troebaicam ap* 
pellat. Et posterins segmeotam, 
qood seqaitur, ' pedem pede fervldoa 
nrget.* 

•Amì eeptem •emiptdeà] •Etpefifupupkt 
▼el if$ìifuf»^ dicitnr tres pedes com 



dfanidio eontìnena, nt in hoe e|asdem 
Centonis; <Anapiei-ls osani-leatafi- 
des.' 

* Cmm mÉpmtlico ekmieo] Futa in 
eodem Terso : * Qao jns-tior aUter.' 
Cnjusmodi aoapaaticnm cboricum 
(hoc est, in cborìs nsitatnm) asono- 
metmm hypercatalectam voeat Ser* 
▼ina* 

Ut in hoc ejosdem Centonis : * Toqoe 
pri-or/ 

▼ Qui09«ld restai haaNOMfrs] Pntat 
^ Nam-te ma-joribns ire per-alinm.' 

* ImdkTOy qued Ormd èffrofàmuim. 
OmidQytfeJ] Scaliger leglt mH^nsT, 
et MeiOa. Et intelUgit lanras Ulas, 
qoas solebant in coutìvììs oh ocnlos 
eonv̥amm ponere, nt eos ad hila* 
rias vita fmendam cegitatione fii- 
torss mortis hortarentnr. Sed in ejas 
sententiam neqoaqnam eo. Ennodias 
Ticinensis in Epigram. de Stomatio, 
seo, nt melins scrtbas, OsloaMrtio £« 
ò ai ' w rn: ut edit* Scriver. ^Solicita* 
ta levi mareescont corda virorum 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



671 



ordecim figaras geometrìcas habent/ Sunt enim aeqailatera 'J 

ìhmìUu $mU ttqtikiera: ma irUmgvlarw: ex lineii rectU: vel anguli» ridif. 



NOT^ 



Tonneoto. Fat est Indere virginibos. 
Fmofonty MannaricU EJephàs qnod 
iiiilt ab trTUy Per micaa sparsan 
mox solidatar opus. De Pceno te- 
nene discoiit cam fraade jocarì. 
* Nam rìdere necii menere, ftemi- 
aem est. Angusta iMurunt res mille 
iadodcre eapaa: Onniie ebar hoc, 
ftoHer, peetoritf area tul est/ AtiHm 
Fortimatiaaiu de metris, capite de 
Heodecasyllabo Pbarseeio: 'Nam si 
iocolos ille Archimedlas qnataorde- 
dm eboreas lamcllas, [observa toti- 
dem hic poni ab Aotoolo fignrasj qua* 
rnm anguU rari! sunt, in quadrata 
forma inclasaahabeti compooentibos 
aobis aUter, atqae alitcr, modo ga- 
leam, mede sieam, alias eolamnam, 
iliai Da?em figurata et ionnmerabUea 
«ffeit spedes ; solebatqae oobis pae* 
lis bie localiiB ad confirmaDdam me* 
marisa plivImwB predesse : quanto 
«ajerea poteet nobis afferre ▼olup- 
taleai, quantoqoe plesiorem utilità* 
tem eanuina Inter manus babeotibns 
metrorum varia tractatio, cnm sub* 
M apud poetas ea^ quss fallunt im- 
pcrìtos, metra inserta nnmeris, et in« 
tsrmiata carminbus deprelMudamus?* 
Ex bis duobus locis, Indicmm illud 
ossicalorum seu lamellarum ebnrne- 
wm graphlee depingentibnsi facile 
•vfaicitttr, legendnm hic haropmim 
^ est, ossicalommi et Mstdà, id 
cstyossicula; non ante» «seiUa. Erant 
wiHeet ossicnla seu lameilm ebnmem 
■aitm (ad qnatnordcclm Inisse ex 
1m>c, et Fortunatianl loco cognescl- 
ter) in triangulomm f arlomm Ibnnas 
Mctm, ex qnibns varie Inter se com- 
aissis paeri varias exprìmebant figu- 
rMiaterladendnm. SimUequiddam 
Dostrates pneri faciunt, cnm com- 
pUcaU in multa triangula cbarta, 



mensam» gallinam, anatem, navicn- 
' km, et alta multa modo complicando, 
modo expiicando imìtantnr. 

etiim ttquUaieni, t^,] Ouanquam non 
qnatnordecim diversas iiguras mox 
enumeret^ ut tamen nihil in hoc na« 
mero mutatum velim, faci! locns Por* 
tanatianl sopra allatns. Et certe 
triangnlatinm formannn septem om- 
nino variaè'species fingi possunt : se- 
qnilaterorum qntdem tantum unica, 
eaque oxygonta ; crure pari, quss 
Orseci ìffwnstKfi vocant, tres, oxygonia 
seu acntis omnibus angnlis, ortbogo- 
nia, rectum unum angulum habens, 
et amUygonia qose habet unum ob- 
tosum. Similiter, et scalenorum, seu 
lateribns omnibus lumqualibus trian- 
gnlorum tres quoque prò angulorum 
rstione spedes eue possunt, oxygo» 
nia,ortbogonia,etamblygonia. Qnod 
si binm nniutcnjusque spedei lamel* 
IsB in 60 loculo Archimedlco, seu qua* 
drata capsula, fuisse intelligaotnr, 
flet numerusqnatuordccim, quem Au« 
sonius et Fortunatianns habent Mit- 
to, qnod septem prmdictarum una- 
qnmque species variari muUis modis 
potest, prout magis vel minns acuti, 
ant obtusi earum an^li fient, et qnod 
alim quoque quam triangulares formm 
fuisse intelligi possunt* Quidni enim 
per hsec vcrba Ausonii * extentis li* 
nds : ant tritis angnUs, vel obliqnis,' 
inteliigamus parallelogrammum, rect- 
■ngnlum, et obliquangulum ì 

1 Shmt emm €t^dlai«ra^ 4>c.] Nullo 
ordine bssc ab Ausonio ennmeran- 
tur. Ut aliquis in iis orde statnatnr, 
observandum triangula dividi vel ra* 
tiene latemm seu linearum qnibns 
comprebeaduntor, (de rectilineis et 
pUnls triangulb loqutmor, non de 



Digitized by 



Google 



572 AusoNii 

Tel triquetra:' extentis lineis : aut rectis angnlis, vel obU- 
quis : isoscele : yel isopleura: orthogonia qaoque, yel sca- 
leiia.7 Harum vertibularam ^ * variis coagmentìs simulan- 
tar species miUe formaram : Elephantas beUua, ani Aper 
bestia^ Anser volans^ et Mirmillo in armis^^ sabsidons Ve- 
nator,'' et latrans Canis : quin et Turtaris,9<^ et Cantbanis, 
et alia bujasmodi innnmerabilium figaramm, qaae alius 
alio scientius variegaot. Sed peritomm concinnatio mira- 



va ohìiquU : €iqmcrwra vel aptiìaiera ; rectaHgMki eHam^ tad hierilmM mcfiMliht». 
Dwtna emmexioiu koruM o$§icuUtnun eMngwUwr figwrm ùammera : futa Eìefkat 
belUuif tad Aper ferUf Anaer vokm$f Gìadiaiw mrmatMÈ, VemUar demUUmM m ma 
iiuldia»y et Camie ìatroM» : gvm etitm et TnrtuTf et PoctifaM, et tdu ^mméi/èr- 
wuanm vmumerabiHumf fiur- olii aUtt peritùu fxuiant. At coagwtemtaliùf ^ 



improbat Scriverint.— 7 Ita legit Acciiraios : Stmt ....oMifint. hatceles ipd, 
«el leo^ewra vocaiU, erlhogonia quoque et Moloia.— 8 Vertieulanm Vnlg.~9 



NOTiE 



eorTilineia, oeqne de •pbcrìcis,) yel 
ratlooe aogulornm, qnos lineae istn 
•eo latera concorsa sno faciant. Ra- 
tione qaiflein laternin, we\ Iria latera 
vqnalia sant, et ttqnilaternm trìan- 
gulum dicitar, Oraece IvéwXwpovi yel 
duo tantaiii apqaalia ioni) et cmre 
pari, Oratce UroffKt\hs; veJ deniqae 
tribns lateribat iDsqoalibas, ffKoXii» 
pév, Ratione anguloram, vel trian- 
gnlam habet tres angvios acato», et 
ò^ìfyépiory yel unum rectam, et òpOo* 
yApiWy yel deniqae unam obtnsam, et 
àt^fiKxnf^maf appellatar. Atque km 
triaDgiilorum species, laternm et an- 
galorom ratione, permitcerì inter se, 
et septem tantum memoratas saperi- 
ori nota species possant coostituere, 
nt patebit attendenti. 

« Vel triqtutra] Triqnetmm in ge- 
nere trìangulam est cnjusvis speciei. 
Hic tamen ad sequilaterum yidetur 
ab Aasonio restringi. 

* Harum vertiòularum] Siye verti- 
MdarKin legas, siye MrCtoiiamm, per- 
iodo est : utrumqne a verto. Verti- 
tn\m apnd Featam, Luciiiam ezpli» 



cantem, ' articnli ' tnnt sev * yerte- 
brsB ;* apnd Isidornm ^yertibula' 
idem 8igni6cant, partes scilicet illas 
ossiam, qnae ita sibi jangnntiir, at 
facile flecti et yerti ossa possint 
Hic certe nibil aliad intelUgere potest 
Ansonios, qaam fignras Illas osscm 
sea ebameas, de qnibas locatns est 
sopra. 

^ Mirmilio in onnis] De hac yoce 
ad Technopaegnii yers. 102. diximns. 

« Subeidene Vemtwt] Expectans fé- 
ram in insidiis. Hoc enim est snb« 
sidere. 

^ Turtwri»] In recto, ut * vnltnrii' 
in versa Ennii apnd Prìsciannm lìb. 
VI. * Valturis in «yWis miseram man* 
debst Hemonem.' Respexisse yidetnr 
ad Plauti locom in Bacchid. *Ubi 
egocapiam prò machsBra tortnrem, 
ubiqoe imponat in roana alias mibi 
prò csesta cantbaram.' Uinc mayoU 
Accnrsias farfiirts ex Ma. codice, 
qaam tmrià^ quod ab eo est deprava- 
tum.in vnlgatis a sciolo aliqoo, qui 
rectum iurturU non agnoicebat. 



Digitized by 



Google 



EDYLLIA. 



573 



culaia est; imperltornm janctura rìdiculam. Quo prae- 
dicto^ scies, qaod ego posteriorem^''* imitatus sum. 8. 
Hoc ergo Centonis opuscnlam ut ille ludus tractatur, pari 
modo^ sensus diversi ut congruant: adoptiva quae sunt, ut 
cogaata vìdeantur: aliena ne interluceant : accersita ne 
▼im redargaant : densa ne supra modum protuberent : hiulca 
ne pateant Quae si omnia ita libi videbuntur^ ut prsecep- 
tum^ dices me composuisse Centonem. Et quia sub impe- 
ratore meo ' tum merui, procedere mihi < inter freqnentes 
stipendium jubebis : sin aliter, a^re dirutum facies : ^ ni, cu- 
mulo carminis in fiscum suum redacto, redeant yersus 
andevenemnt/ Vale, 

faekmi periH^ ett oKquidadmiraìidum ; eomuxw, quamfatvmt imperUi, ut ottgimi 
ÓMpIvm. QmmI am U immiMr», agnotct» me imUatìim este hane ftUriorem co»- 
ncacloiMM. IgUur hoc opuaaiUm CenUnu tractahuTf quemadmodum hum iUe, iia 
9i ttmilUer àxoeruB 9enteniùi ùUer «e cononiìaiU : ut qnm nmt adoptwa, videaniur 
€ogmaia: qmtB rnHena smU, non éignoactaUwr ùUer eetera: qutg ateita nuU^ no» 
clameiU u hue violenter traeta: qua stipata ttmty wm excreteant immodiet: qua 
didueta «mi, «on kieni. Qua omnia fi tibi fiidébuntur kiefacta juxta dietao r«- 
Muiat^dUeo me coutexuuee Centomem. Et quia tune militavi eub uteo Imperatore^ 
jubebÌM eomtimuui mihi etipendium inter eee^ qui tuat mib vexiOis : eecue, privati» 
me et^eudie : ut congerie hoc vereuum redacta tn/acum, vereu» iUuc revertantur 
VaU. 



IWfifViilg.— 10 ToWìviB mvmìt, poeterioree. 

NOT^ 



• Poeieriarem'] Scilicet iroperitoram. 

^ Sub imperatore meo] ValeDtioianOy 
ciùiu jussn id opnsculom susceperat, 
nt oioDoit Praefatìonis higus initio. 

r Procedere mtAI, ^c] Habc e mili- 
tari re petita allegoria. Contraria 
soot, procedere militi stlpendiam, 
et militem esse «ere diratnm. Sic 
vernacola nostra liagaa dicimus, sei 
gagte eourenty etU ett cane aux gages, 
Festos; * Mre diratam militem dice- 
banty qood aes diraeretar in fiscum. 
Don in militis saccnlum.' Livius lib. 
T. * Piacere antem omnibus iis, vo- 
Inntarìam extra ordinem professis mi- 
li tiam, era procedere, et equi li cer- 
tos nnmerns «ris est assignatas.' 
Et lib. ▼. ' Tribnni plebisad popnlom 
ferrent, ut qui minores septem et 



decem annis sacramento dixissent, 
iis perinde stipendia procederent, ac 
si septem et viginti annorum, aat 
migores milites facli essent.* 

* b JEre dirutum faeieo] Cave cani 
Badseo, Tnmebo, Vineto, nostro quo- 
que Interprete * ere dimtnm ' intel- 
ligas milltia solatnm ; immo intellìge 
militem, ob nescio qnod delictnm» 
sine stipendio militare coaetnm. Pa- 
tet iUud ex eo Cic. Verrin. ▼. 18. loco : 
' Aleatoris Piacentini castra comme- 
morabnntur, in qaibas cam fìreqnens 
faisset, tamen ere dimtus est.' Hec 
me monuit Desposios jam annotavisse 
Jannm Langleumlib. Semest. ziir. 
cap. 2. 

* Unde venerunt] Ad Virgilii loca, 
nnde desnmti snnt. 



Digitized by 



Google 



A. 


5. 


A.II. 


B. 


7. 


A. 


6. 


A. 


8. 


A. 


1. 


A. 


4. 


A. 


8. 


A.12. 


A. 


6. 


A.10. 



674 AusoNii 



XUL CBNTO NUPTIALIS. 351 

Agcipite haec* aiìimis : lactasque advertite mentes. 
Ambo animis» ambo insignes prasstantibos armis : 
Ambo florentes^ ^ genus insuperabile bello. A. 4 
Taqne prìor, * nam te majoribas^ ire per al- A. 8 

tam 
Ausplciis manifesta fides, * quo jostior alter A. 1 
Nee piotate fnit^ nec bello major et armis. 
Taqne puerqne tnns/ * magnas spes altera A.12 

Rome, 
Flos yeterqm, virtusqne vìrum^ * mea maxi- A. 1 

ma cura/ 
Nomine avnm referens/ * animo manibnsqae pa- 

rattém. 
Non injussa cano.^ * Sua cuique exorsa la- A.10 

borem 
Fortunamque ferent. * Mihi jassa capes- A. 1 

sere fas est. 

PereipUe kae meniUm$f ImperatoreM : et «««mftie tmMM ftveiiHbtu : mnbo 
dorìfora pectore t et arnUi egregia : «mò* frigentee, ttirpe moieta bdh. Et lai 
prteeipue, o Vakniimimey nam clare cognùtcitur te eveki in eeelum anspUm grandi' 
eribm. Tu, ìiifiiaiii, 9110 non àliue extitit jnstiary neque enbUnrior pietate^ neque 
belìo et praUie. TV, et JUm$ tune^ qm e^ eeeundn epee magna Roma^ haben» ni 
$e eeHeetoM dotee et wtuiee virorum prùeonun, quelli ego enro pree ceterie oMatfrat, 
9» repnesentai awm «mun nonttne, patrem vero virtute etfaetia. Non eeribo Am 
GarnK» ftne mandato, Unueguieqne laborem et fortunam nancieeetmr, qwmn eoa 
ineepta et tfferent, JUiftt neeeeee eetfaeere imperata, 

NOTJE 

* Aceipite hae'] PnefatinncnU est < Puerpie turni] Gratianns. 
ad Aogostos fratrei Valentinianam ' Mea maxima cara'] Qulppe Auso- 
et Valeotem consarcinata» et ipsa ex nios OratiaDi erat pneceptor. 
Virgilio, nt reliqoa. Porro, ut qni- * Nomine aratm referene] Atui Ora- 
bus e Virgiiii locis desunta bajoa tiani, pater Angostoram Vaientiniani 
CentODis frusta sint scias, a^ectss et Valentis, fuit Oratianns, vir stre- 
sunt ad utmmqae margioem notsB nous, sed humili loco in PannonSa 
libros iodicantes ; in quibos A. JEnei- ortus, ut jam obaerratuflo ad Epig. 
dem, B. Bucolica, O. Georgica sig- in. 
nificat. ' IVoii titfitfM eano"] In soperiori 

^ Tuqaeprior, nam te nu^'onòi», ^pc.] Prasfatione : * Rogabat, qui jabere 

Valeotinlanum alioquitur, cui prsci- poterat, S. Imperator Valentinianos,' 

pua Imperli sors obtigerat, scilicet &c. 
Occidens. 



Digitized by 



Google 



BDYLfLIA. 575 



CCENA KUPTIALIS. 352 

A. 5. ExPBCTATA dies aderat: ♦ dignìsqne Hy- A.ll 

menaBis* 
A. 6. Matres atque viri, * juvenesque ante ora pa- 6. 4 

Tttktunì 
A. 1. Conveniunt: stratoqae saper discumbitar ostro. 

Dant famuli manibas lymphas^ * onerant- A. 8 

qne canistris 
Dona laboratsB Cereris>^ * pingnisciae ferinse A. 1 
A. 8. Yiscera tosta feront. * Series longissima re- A. 1 

ram: 
A 8. Alitnmn pecndamque genus, * capreseque 6 1 

seqnaces 
6. 3. Non absont ìliìs, * nec oves^ haediqne pe- 6. 4 

tolci, 
6. 8. Et genns aeqftoremn, damas, * cerviqne fa- 6. 3 

gaces. 
A.11. Ante ocolos, interqae manns sant ^ mitia B. 1 

poma. 
A 8. Postqaam exemta fames, et amor compressos 

edendi: 
A. 1. Crateras magnos statuont, * Bacchumqne A. 8 

mìnistrant. 



Die» opiata venerat : et matrona tu «tri, aique odoUtcetUee coram patribue 
enjbami md miptÙKS berne tempttrÉÉMu: et eteemmbuHt euper etragmUe pwrjmreie, 
&m ùrfumàmU aqwam mamhuB abUtendÌBj et tmpoMiiil earbibm» mimerà Cererie 
prmpgraieBf et mèmietrmt m ant i emmee aeeaUm vemttianie eipmm. Lengieeimits 
erée cibermm explieatur ; meme genue amimi et pecudmny meque deetmt eie eaprea 
eeqeacee^ meqee 4wee et heBdi petilantee, et piacee marini^ et datme, et cervi timidi, 
IhdeiapmRmvereaiUurauteoeìdoe, et in memibue cinmivarum, Peetquam fame$ 
ttàùd* mtf et eupUitm dèi repreem : appemmt imgmUi peUre»^ et mippeditmit 

VOTJE 

» Digmefu Ayiaenctt] Noptus in Imbonite dieitnr Ceret, quia priut* 
par INVI Jasyeèatar. qua» framentoin cibo hnouiiio mptam 



fc Berna Uke r e dee Cjwjfw] Peripiitmt. slt» molmidam eet, iaoerModn&iy 
ticei et Metonymice panem ezprìmit* piniendon, et caqnendiiin in 



Digitized by 



Google 



576 AUSONii 

A. 2. Sacra canunt. * Plaadant choreas : et car- A. 6 

mina dicont. 
A. 6. Nec non Threicias *" longa cum veste sacerdos 
ObloqnituT namerìs septem discrimina yocom. 
A. 9. At parte ex alia * biforem "^ dat tibia can- A. 10 

tum. 
A. 4. Omnibus unaquies opernm; * conctiqne re- A. 8 

lictis 
Consurgant mensis^ * per limina teta ire- A. 1 

quentes 
A. 9. Discurront, varìantqoe vices * popalasqne A. 9 

patresque, 
A.ll. Matronae, puerì, * vocemqne per ampia vo- A. l 

lutant 
Atrìa: dependent lycbni laqnearibos aureis. A. 1 

frimuM, CantoMi àacra Confida. SàUoMt in choreii ; et reciitmt «erfiif. Qma 
et Skiurdot Thraòus, eum vette longa, txprimU tnodulù eeptem intenàUa Mummm, 
Venm ex dia parte tibia edit mmmm perforamea duplex, Unioerei «ama yntMCMif 
ab opere ; et ommee titrgutU mentie reUetit ; ambakmt magno m numero per ameamm 
vetHbulumy et varie eowmuéamt hea plebe, et eenaloree, matree famiiiai, etpuerì, et 
glomerant vofiem per ingenOa atria : lucerna mupenue naU ex ammtie tacioM* 
ribuM, 

NOTA 

• Nee non Threieiue, i^,"] Hasc de taotam foramina modnlatam, sed gè» 
Orpheo Virg. in vi. iEDeid. Hic prò minain et per duaram simili tibianiii, 
quo¥Ìi citharcedoy qui cliordai paUet destre scilicet, et sinistra foramina 
io nuptiis. emmpentem, licet ab uno eodcmqne 

' B^foreml Ne inteliigas per duo ore simul profectnm. 

DBSORIPTIO EOREDIENTIS SPONSiB. 353 

A. 4. Tandem progreditar* * Veneris justissima A.10 
cura^ 

ProeedU éandem epeneOf fuam Venue maito amat, jam tempeetiva «irs, jam 

NOT£ 

* • Tandem progreditur, i^,] Ecce je parie, oìget ineomparaNe Se faieeit 
tibi altemm specimen interpreutio- admirer, étant d4ià eapaUe D'un mari 
Bis Maroilii, qui otmm orationeao- genereux, dan$ UpetfedAomDefùgek 
Inta, an astricta nnmeris melior sit, «arùr san natte ^Mefian, ^rf. 

tnnm esto jadicinm: La BelU, dont 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 677 

A. 7. Jam matura viro, jam plenin nubilis annis : 

A. 1. Virginis os, habitamque gerens, * cui pluri* A.12 

mu8 ignem 
Subjecit rubor,*" et calefacta per ora cacurrit : 
A. 7. Intentos volvens oculos, * nritque Tìdendo/ G. 3 
A. 7. Illam omnis tectis, agrisque effusa javentus, 

Tarbaqae miratnr matram, * vestigia primi A. 5 
Alba pedis : * dederatqne comam diffondere A. 1 

ventis. 
A. 3. Fert picturatas anri subtegmine vestes, 
A. 1* Ornattts Argivee Helen» : ^ * qaalisque vidori A . 2 
A. 2. CJcelicolis^ et quanta solet * Venus aurea A.IO 

contra : 
A. 6. Talis erat species. * Talem se laeta ferebat A. 1 
A. 2. Ad soceros; * solioque alte subnixa resedit. A. 1 

■Mlvra wMpiiìM tetute : frafereiu vnUum, et cultum virginU^ cui maffWUB ardor suf" 
JmdMt niÒoreM, et pervatU vuUwn emieniem: venane attenta kamna^ et imeendit 
mapeeiu suo, Onmesjuvene» camjluentee ex domiòiu, et agris^ oc turba matrtmarum 
mimùnmtwr Ulam, et camdvrem peéie quem profert incedendo^ et permieerat eapiUoe 
«Bfif epargemdas. Gettai veetiwitenta pietà Jttie aurei», etifuamodi erant emamenta 
Belema ArgoUca : et fualtf , ac quanta^ Venu» decora eontuevU predire Un eonepec' 
tmm Iharum: taU» eroi ^u» aepeetu»; talie progredìebaiwr kUarie ad futures esce» 
ree: et cansedii fatta suÙimi seU^ 

NOT^ 

^ Cm jihirumù ignem StUéeeit rubor} ta YÌdeantary) heinUtìcliiam est : Or* 

HypaUagey prò 'ignit subjecit rubo* natut Argiew HeUuee. Ceelicelis et 

rem.' puuta eoki Venus aurea centra* 

« Uritqme Mendel] Passive hic, ut Qnod in mensaram justi carminis ex 

et apad Virgiliani. ' Videndo/ id est* Ms. Cod. dnntaxat tino, ita iute- 

' cam videtar/ grandnm est : Omatus Argivet He- 

* ' Omahu Argitks Heìena] In lena. QuaUsque mderi Calicolis, et 

Centone ipso (cnjus multa nescias, quanta eoUt Venus aurea contro, Ma- 

an aptins decentiiisve apad ipsum riangelus Accarsias. 
VirgUlom, onde arcessita sunt, loca- 



DESGRIPTIO EGRKDIENTIS SP0N8I. 354 

A« 9. At parte ex alia * foribus sese intulit altis A.ll 
A. 9. Orapuer prima siguans intonsa juTeuta, 

£x oHet vero parte Jmenis kahens genas pubescenies pròm flore iu»entfttU m- 
Deipk. et Ver, Clas. Auson. 2 O 



Digitized by 



Google 



678 AUBONIl 

Picttts acu cblamydem anratam, * qaam più- A. 5 

rima circum 
Parpnra Maeandro daplici Meliboea'cactirrit, 
A.IO. Et tamcam molli mater qaam neverat auro : 
A. 1. Os^humerosqoeDeo similis^* lamenque ja- A. 1 

yentae. 
A. 8. Qaalis, ubi Oceani perfusus Lncifer*^ onda 

Extulit OS sacrum coelo ; * sic ora ferebat» A. 3 
Sic oculoSy* cnrsaqae amens ad limÌDa tendit. A. 2 
A. 2.. lUum turbat amor, figitqae in virgine vnltos. 
A. 1 . Oscula libavìt, * dextramque amplexas in- A. 8 
hsBsit. 

gretmu eti nhUme astwm, amictwM Mannfde mtraia, ^pere Pkrygw éisHneittf 
circa quam ptufwra MdibmeiuiM gemmo JUxu datela etl, et imduiìu f«fika, quam H 
materneceratexmroflexili : nmUU Dea vuUu^ et kumerU, etjtn Èpaejuve»iuti$, 
QtuJie e$t Luei/er eum abUUme èqua OcetadmuiìiUt in coììim vultmM «w» tmcrum. 
Sic Bponms oetendebat vuliitm et ocuìm^ et impce animi currit ad Januam. Amwr 
agitat titem, et deftgit ocuha in pueUa, Carpeit eoacia, et adkaeit eomplectene eam 
dextra, 

• Mdiben] Melibceensity ex Meli* poeUrnm dicit, qai mane emergere 

boeaThestaliae cifitate, teste Servio, mari astra, et in illad condì veapere 

'*> Lucifer] Pliosphoras; stella Ve- patarant. 
nerisy quam Oceano tingi ex more 

ODLATIO MUNBRUM. 355 

A. 6. Inobdunt paeri, pariterque ante ora parentum 

Dona ferunt, * pallam signis, anroque ri- A. 1 
gentem, 
A.11. Munera portantes, aariqoe eborisque talenta/ 

£t sellam,^ * et pictnm croceo velamen acan- A. 1 
tho.* 

Jkmms jHVfTMKaahir, et eimid in cemepectu parentum pcHant amami, pafUm 
uperamJIgKrie tu ea pictiM^ et anro quo erat taiaoEto, ferentee dena^ pondera amri et 
ebori»^ et eetlam, et vehunpictum acantho croceo, MuUam vaeonm argeateormm ma 

NOTiE 

» ra2mla]Verti pondera. Estenim ^ Eteellam] Cnmlem ve! gettiii- 
talentnm, non numerns, sed pondns lem; cojosmodi HexaphoriS| vel Oc- 
pecnnic Atticam quidam seiaginta tophorls matréns» utebantnr. 
minamm Atticarom erat Sed de hit ^ Acantìui] FolHs acanthi opere 
Tìde Bndftum de Asse. Phrygio expretsis. Cnjnsmodi foliis 



Digitized by 



Google 



SDrLLIA. 679 

A. 1. lagens argentam mensu, * colloqne monile A. 1 

Baccatum/ et dttplicem gemmis anroque coronam. 

A. 5. OUi serva datar/ * geminiqae snb ubere nati. A. 5 

A.10. Qaataor baie javenes, * totidem innuptae- A. 2 

qae pnellse : 
A. 5. Omnibns in morem tonsa coma. * Pectore A. 5 
sommo 
Flexilis obtorti por coUam circulus aurì. 

•nMMdof MciMOi, ei iorqntm e margmitìt^ fuem eUiogutarety et eorfmmn dupHeim 
ex gemmi», et auro. Donatur ei eptmea ancUUt, ei duo ^u* JUH adhue ìactentee» 
Spmuo auUm qmitwrjwenee «em, et tetUem aneOke nmitpta : capiUiu est teneue 
iù mmùbus more eelite. In eummitate wttem pecterie torquiejlexaie ex awre mterte 

NOTJE 
omantar colomnarnm Corìnlhiamm tpoDBam retali in loterpretitione, 
capitola. * hoic ' vero ad apoiisuiii, reipicient 

* MomU Baceatmei] £ liacGit mar* ad maneram geoas ntriqae conve- 
garìtamm. Dieni. 

• om eenadatm', 4<c.] «Olii' ad 



EPITHALAMIUM VTRIQUB. 356 

A.12. TuM stadio effusaè matres * ad limina da- A.10 

cant. 
6. 4. At choras 8&qaalis^ * paeri innaptaeqne pu- A. 2 

ellae^ 
6. 2. Versibas incomtis ladant : * et carmina di- A. 6 

cnnt. 
fi. 8. O digno conjancta viro, ^ gratissima con- A JO 

jax, 
A. 1. Sis felix, * prìmos Lucinae * experta labores, 6. 4 

Tmw wmiree effUioea dedei€mU epeneam ad cubUuhm eponei. At catwe ^tiedem 
mtatu^jwoene» ei vtr$ime» immptayJoamtMr earmiàibu» inamdUi» : et eammt verens, 
OJMewedienma Hxety e^^uUOa merito eo^pigi^ eisfortrnnaia, cum poma fiurie pri- 
«Mff doloret iMcimm^ et fasta eri» mater» Som» poeuta Bacchi Mcromi, Prejìce 

NOTA 
» PrtinM iMcmm^ 4re.] Metonymice cinam, sen Janonem LnciBam, seti 
prinmra partum exprimnnt, qnein Ilithyiam Dearo esse pnerperionun 
ipOBivoptaatfeUcem. Notnm, Lu- prttsidein. 



Digitized by 



Google 



580 AUSONll 

6. 4. Bt mater. Cape Màeonii carchesia Bacchi.** 

B. 8r Sparge, marite> naces.'' * Cinge hmc altana B. 8 

vitta/ 
A. 8. Flos vetenmi, virtasque vinitn : • tibi duci- B. 8 

tur uxor, 
A. 1. Omnes ut tecum meritis prò talibns annos 

Exigat ; et pulchra faciat te prole parentem. 
A. 9. Fortunati ambo, * si quid pia numina pos- A. 4 

sunt. 
A. 8. Vivite felices. * Dixemnt, currite, fusis^ B. 4 

Concordes stabili fatorum numine* Pare». 

nueea, o 8ponu, Circumda ha» ara» tanta . O tu^ cui innmt seìecta diUet^ et vir- 
ttUe» prùcorum virorum ; uxor ad te dedueiiur^ ut trautigat teeum ob ista tua 
merita omnes anno» vita tua: et faciat te patrem formoea sobole. Ambo eritia 
feUces^ 9i DH propiHi aUquid uaknt egUere. VimU fortunati. Parca ummSmei 
imconetanti decreto fatorumféixerunlfuns tuie: Curritediu. 

SOTIE 

» M€eonii cartheria Bacchi] Carche- Btrepitas, ne puellas ¥02 virgioiutem 

sia sant tabulata illa, qnas io snmmis depoDentls possit audiri/ &c. Mot 

nafiam malia sunt : le» kune». Ab iis hic flazisae a Orsecit videtar. Apud 

pocuia qaaedain fignne consimilis Athenienses eoim» novus marìtus un- 

Carchetia dieta, nt hoc loco. Bac- ces joglandes, amygdalas, aliaqae id 

chus porro Maeonias dictns ent, a genns spargebat largitioois grafia. 

Meeonia mlnoris Asls regione, in qna Atque bapc learax^fuera Tocabant, 

nullas pr«ter vitem arborea nasci quasi dicas, effusiones. 

feruDt. ' Cinge kac aUaria vitta] Morem 

• Sparge, maritej nucea"] Ex Ecloga aliqaeni in nuptiis nsitatam tangit. 

vili. Virgilii, adqaemlocuniSemus: Cingebatnr fortasse ara, nt nni ad- 

' Idem Varrò tpargendarnm nncam dieta viro materfamiltas pudicitiam 

hanc dicit esse ratioupra, ut Jovis adversns alienos miuiitam undique 

ornine matrimoniura celebretnr, ut babere debere ostendcretur. 

aupta matrona sit sicnt Juno. Nam « Numine] Nnmen et nntng a nno 

nnces in tutela sunt Jovis, unde et jn- (unde annno, et abnuo) non modo 

gUndes focaotur, quasi Jovis glandes. Denm, sed nntnm et volaatatem sig- 

Nam illud volgare e^t, ideo spargi nificat. Verti decreto, 
nucesy ut a rapientibus pneris fiat 

INGRESSUS IN CUBIGULUM. 357 

G. 4. PosTQUAM est in thalami pendentia pumice tecta 
Perventum, * licito tandem sermone fra- A. 8 
untur. 

Pottquam venerunt sub tectum thaìami eutpensiim et constructum ex lapidi, 
fruuntur demum concesea confabuUUione, Conveniente» cot^ungunt nuota»: et 



Digitized by 



Google 



KDYtLIA. 581 

A. 8. Congiessi jungant dextras : * stratisqae re- A. 4 

poDont. 
A. 1. At Cytberea novas arles,* et pronuba Juno^ A. 4 
A. 11. Solidtat : snadetque ignota lacessere bella. 
A. 1. lUe ubi complexu * molli fovet : atque re- A. 8 

pente 
Accepit solitam flammam, * lectomque ju- A. 4 

galem: 
A. 6. O virgo, nova mi facies, ♦ gratissima con- A.IO 

Venisti tandem, * mea sola, et sera volnptas. A. 8 
O dnlcis conjux, non baec sine nomine Divum 
Proveniont: * placitone etiam pugnabis A. 4 

amorì? 
Talìa dicentem jamdadam aversa tuetur: 
Conctatarque metu, telomqae instare tremiscit : 
Spemque metumque Inter, * fonditqne has A. 5 

ore loquelas : 
Per te, per, qui te talem genuere, parentes, 
O formose puer, * noctem non amplius unam A. 1 
Hanc tu, oro, solare inopem, * et miserere A.IO 
precantis. 
A.12. Succidimos. Non lingua valet, non corpore notse 
Sufficiunt vires ; nec vox aut verba sequuntnr. 

reelhumt u m torwm. Vewu autem, et Juno em^ugali» tentoni nota» attf: et 
òmiant eoe aà commUiendum certamen ipsU adhue incogniiìim, Jlle poHquam, 
mplexuM jpoMom, tenero tinu fovit eam ; et eiubUo hausU connutnm ignem^ et 
tettgit geniaìem foni» : O pueUa^ txftrt^, vtdtui mUd notmt, uxer Juaindisaima : 
tmndem venieiit unicmn meum gtmdium, et tardive nuU wtis, O enaoU uxor^ hoc 
non eùntimgmni eine voimntaie Deorum, ResUteene etimn amori tibi piacenti? 
Bae dicentem Ula jam dndum aepicit averea facie : et katUai pree timore : oc 
trepidai futa tekm imminet ; ancepa inter epem et metum : et kae verba ore prtfert : 
O puUktr juvenitf rogo te per te ipimm^ et per parentes qui te proerearunt tam 
formoomnf coneolare me mieeram^ per hanc tantum noctem eotam, et mieerere mei te 
precantie, CoUabor, Lingua mea non potest ampiiut loqui, rolmr solitum non 
eappatéi meta membri» ; neqae vox a»t verba prenU mtAi mmt, lUe vero : Fmetraf 

VOTJE 

* Prtmuba Juno] n cyci n yi^y Gr«e- gales, tuqne Oeaialifl tori Locina 
cii. *Zj^n' Judo apad Apaleiom. custoi.' 
Medea apad Senecam : * Dii conju- 



A. 6. 


A. 2. 


A.12. 


A. 4. 


A.12. 


A. 1. 


A.IO. 


B. 2. 


A. 9. 



Digitized by 



Google 



582 AuàOKit 

A. 9. lUe antem : Cansas neqoicqaam nectis inanes. 
A.13. Prascipitatque moras omnes, * soWitque pu- A. 4 
dorem. 

mqmi, mii« ^xeuHOimiii afen 9iia» e» àliU, £1 abrumpU omief mam, «C 
rtioMi 4iu pudicUiam. 

PARBOBASIS. 858 

Haotbnus castis aaribus audiendam roysterium nupti- 
ale, ambita loquendì, et circamitioiiey velavi. Venim quo- 
niam et FesceDninos * amat celebritas nuptialis, verborom- 
qae petalantiam notus vetere instituto ludos admittit ; ce- 
tera qaoque cubicoli et lectoli operta prodentur, ab eodem 
aactore collecta : ut bis erubescamus, qui et Virgilium fa- 
cimus impudentem. Vos, si placet, hic jam legendi mo- 
dum ponite : celerà curiosis relinquite. 

NOTiE 

* Et Pitumimùi] VoMianus alter partieoUm «i ante FcaMimtiiat inaerìt. 

IMMINUTIO.^ 359 

A.ll. PosTQUAM congressi * sola sub nocte per A. 6 

umbram, 
6. 3. Et mentem Venus ipsa dedit, ** nova praelia A. 3 

tentant. 
A.IO. Tollit se arrectum : *■ conantem plurima frus- A. 9 

tra, 
A.IO. Occupat, OS, faciemque, * pedem pedo fer- A.12 

vidus urget, 
A. 7. Perfidus alta petens : * ramum qui veste la- A. 6 

tebat»» 

NOT£ 

• ImminMiiù] Uinrpavit * immioii. apad Noniom : * Paeram miiUeri 
tìoitem' prò primo congresta, qnod praBStarenemo teityqnaDtonieliortit, 
tamTÌrginitaiiiDmÌDaatar. SicPlaa* ciijat vox gallnUicit, ciijas jam ra- 
fai in Cistellaria, Mmminaere pu- mos roboraacit.' Toliins, apnd qnem 
dicttiam/ dixit prò aoferre. 2Wm* prò iVirvio legitnr Novtni minna nai- 
*«' tatua. 

^ Ramvm qui vaU iaiebafi Navioa 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 583 

B.tD. Sangaineis eboli baccis, miaioque rabentem, 
A.12. Nudato capite, * et pedibos per mutua nexis, A. 7 
A. 3. Monstrnm horrendam, infonne, ingens^ cui lumen 

ademtum, 
A.IO. Erìpit a femore, et trepidanti fervidus instat. 
A. 1. Est in secessu, * tennis quo semita duciti A.ll 

A. 8. Ignea rima micans : ** exhalat opaca mepbi- A. 7 

tim. 
A. 0. Nulli fas casto sceleratum insistere limen. 
A. 7. Hic specus horrendum. ** Talis sese balitus A. 6 

atris 
A. 6. Faucibus effundens, ** nares confingit odore. A. 9 
A.II. Huic juvenis nota fertur regione viamm : 
A. 5. Et super incumbens * nodis et corticc crudo A. 9 
A. 9. tntorquet summis adnixus virìbus hastam.* 
A.ll. HsBsit: virgineumque alte bibit acta cruorem. 
A. 2. Insonuere cavee, gemitumque dedere cavemas. 
A.II. nia manu moriens telum trabit: ossa sed Inter 
G. 3. Altius ad yivum persedit * vulnero mucro. A.ll 
A. 4. Ter sese attollens, cubitoque innixa levavit: 

Ter revoluta toro est. * Manet imperterri- A.IO 

tus ille. 
À. 3. Nec mora, nec requies : * clavumque affixus A. 5 

et bserens 
Nusquam amittebat: oculosque sub astra tenebat. 
A. 6: Itque, reditque viam totiens : * uteroque re- A. 2 

cusso 
A. 9* Transadigit costas,* et pectine pulsat ebumo. A. 6 
A. 5. Jamque fere spatio extremo, fessique, sub ipsam 

Finem adventabant : * (um creber anbelitus A. 5 

artus, 

NOT.« 

• Hm/Uam] Eni Ulnd festivisiininm adnixas Tiribus hattam.' Nam cnm 

parodianim geaiu, cnni acnratis tis* legisset apud Virgiliiim id de Paoda- 

don wtthÌB sententia longe alio de- ro dici, qui Tnniiim oppognabat, ad 

torqaeCar. Velut iUttd apad Anto- nugas nupiiales transtulit. RMtgenhu 

nian io CeDlone, qnem totom eo Leet» lib, ii. eap. 2. 
genera coofecit : * Iiitorqnet ftominit 



Digitized by 



Google 



S84 AUSONil 

Arìdaqae ora quatit : sador fluit uDdiqoe rivis : 
A.ll. Labitur exsanguis; ♦ destillat' ** ab inguine vi- G. 3 
rus. 

1 Distillai VvLÌg. 

NOTiE 
' Desmiai] Sic in eraendatioribns bitar. Graviui, 
Virgtlii libris omnibut hec vox tcri- 

360 

CoNTENTUS esto, Paule mi. 
Lasciva^ Paule, pagina : 
Ridere nil ultra expeto. 

Sed cum legeris, adesto mibi adversum eos, qui, ut Juve- 
nalis ait, 

Curìos simulant, et Bacchanalia vivunt : 
ne forte * mores meos spectent de Carmine. 

Lasciva est nobis pagina, vita proba, 
ut Plinius dicit.*" Meminerint autem, quippe eruditi, prò- 
batissimo viro Plinio in poematis lasciviam, in moribus 
constitisse censuraro. Prurire opusculum Sulpitias,' fron- 

^^>^* •^^^■^^•^■^•^ 

1 Su^Hii Vulg. Vid. inf.— 2 Euhemerum legendum monet ToUiai. — S FAi^- 

NOT^ 

* Se forti] Omnia nostra esempla- Martialem quoque legitnr. Sed idem 

ria habent fortaue; sed istnd prò versus potiiit a duobus nsnrpari, ut 

forte scripsisse potest imperitns et tnnt aliquot apud Ovidium et Tibui- 

negligens Librariiit. Ego enim sicut, lum. Quare inepte klc quidam prò 

iiforte^ ita et, ne forte, tam frequen- Plinio Martialem substituernnt : cnn 

ter apud bonos nactores invenio, ve- notissimum sit ipsum Piininm lasci- 

luti apud Virgilium in in. Bucolico, vos versicnios scripsisse. Quod ve! 

< ne forte recuses/ et Ciceronem in ex ipso Plinio patet ad Pentium lib. 

11. ad Qnintum fratrem Epistola: vii. Epistolarum. &«%«r. 

« Ne forte me in Grecos Um ambi- Memintt non semel Plinius junior, 

tiosum factum esse mirere/ ut ubi- de quo hic fermo, edita a ae carmina, 

cumque, ' si fortasse/ et ' ne fertasse' quse, post Aasonii tempora, intercio 

in illis reperto, mendura esse snspi* dere potnerunt. Eomm sane lasci- 

eer. Vineiìa. viam excusare nititur duabus pne- 

>> Lascita eit moòù, ^r. ut PUmtu sertim Epistolts. 
dicif] Hic uUimus versicuhis apud 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



585 



lem caperare:* esse Appuleiam in vita philosophum, in 
Epig^mmatis amatorem ; ^ in praeceptis omnibus extare 
severìtatem, in Epistolis ad Ca^relliam* subesse petulan- 
tiam. Platonìs Symposion composita in epbebos EdyUia 
continere/ NUm quid Anniani Fescenninos? ^ quid anti- 
qnissimi poètas Laevii ^ Erotopaegnion libros loquar ? quid 



NOT« 



« Prwrire opuècuìum Sulgntite, fron- 
Um tmpertré] Alter icriptos, teste 
Totlio, habnit : Prwrire opaueiiianny 
Sai^wct frmUtm caperarey nullo qnU 
dem senso. In eo enim membro, ot 
in ceteriSy debct esse oppositio. Prae- 
terea Salpiti» eztat Satira, et aptid 
Jovcnalts Interpretem, obscani, ot 
▼idetnr, operìs fragmentnm, de q«o 
jam TerbafccÌBMisiiiDostrisanimadv. 
* Ka ne Cadorcis destitntaro fascìis 
Nvdain Galeno concabaatem profe- 
rst.' De eadem Snlpitia memine- 
mnC quoque Martialis, et Sidooius 
Cam. iz. ^Non qnod Salpiti» jocus 
Tlialisi Scripsit blandiloqnum suo Ga- 
leno.' 

* Jm EpégrammtHB aaMler«m] Pe« 
rìemnt inter alta, hsc Apnleti Ma- 
danrensis amataria, de qnibas ipse in 
priore Maglse Apologia. 

• /» E^uMu mi Cétnliimà] Hie 
excidit nomen disertitsimi nepotum 

* Ronaii. Nam Gscrellia iste nibil ad 
Apolainm pertinat, sed stadio philo- 
sopiiisB lamiUaris fàit Ciceroni, cnjns 
ipse mesBiiiit lUi.xii. ad Attleam, et 
lib. zxiii. * Mirifica Gaerellia stotlio 
ndelicet PUlosophiss flagrans/ &e. 
Caina etiam eonsnetndinem viro 
sanctissimo exprobrant obtreetatores 
cjas Pasins Calenns non magis,qiiam 
Dio. Fnit igitor : CSssrsntt t» 
p ii a i i g | il ii emaitaf. Sic appellat in- 
nocaates jocos: si tamen illse Ci* 
eeroDis Epistol» faemnt, et non bis* 
eivientiani iageniornm: quales qni 
in «nm Sallestii, etinSallttstiam ejns 
inbjecemnt. Grsne* 



Meminìt hamm Giceronis ad Cap- 
relllam Epistoiarum Qiiintilianns lib. 
VI. lastit. cap. 8. ' Etiam illud quod 
Cicero Gierellise scripsit reddens ra- 
tiofiem, cnr ilia G. CsBsaris tempora 
tam patienter toleraret: H»e ant 
animo Catonis ferenda snnt, aat Gi- 
ceronis stomacbo.' Totttat. 

f In epkeboa EdyUia eùntineré] Pia- 
tonis nulla carmina extant, nisi amo* 
ris elegia. Nam cetera omnia (credo, 
qnod tam lepida non erant) igni de- 
ttsalt: Apnleius Apologiae fere ini- 
tio ; ubi et poenim qnem amavit 
* Asterà ' vocat ; aliaqne Epigramma- 
ta amatoria Plalonis recenset, qom 
vide. ScrÌ9erim$. 

s ilaaiaai Fescenmn§§] Qoi cane- 
bantnr in nnptiis, ut Festos auctor 
est. iEqualem sibi faisse tradii Gel* 
lias lib. XX. Noct. Attic. * Annianus 
poeta in fundo tuo, qnem in agro 
Pfaalisco possldebat, agitare erat 
soKtUB vindemiam hllare atqne amce- 
niter. Ad eos dies me et qnosdam 
familiares vocat.' Fescenninos antem 
sic dictos vult Festns, vel qnia ab 
urbe Pescennia aliati, vel qnia fiis- 
ciaum putabantnr arcere. 

^ JUnu] Perperam legitnr Lhriu$. 
Ltfviusest is qni poema * lo ' scripsit : 
item ' Erotopsgnia.' Qn» lascivis- 
sima faisse indicat tom titnlus, tnm 
etiam Ausoni os ipse. Sed molles ex 
illis afferontnr versiculi isti de coro- 
na plectili : * Andromseha per iudnm 
mann Lascivala, teneiiula Capiti meo 
trepidans, Inbens Insolita plexit ma- 
nera.' L»vii mentlo est apud Porpbj. 



Digitized by 



Google 



586 



AUSONIl 



EveimiD/^ qaem Menander sapientem Yocayit? quid ip- 
sam Menandrum ? quid comicos omnes ? quibus severa vita^ 
est et lesta materia. Quid etiam Partheniam dictum causa 
pudoris ? ^ qui octavo iEneidos,' cum descrìberet coitum 
Veneris atque Vulcani^ ^i(r;^o0-f/4rv/ay'" decettter immlscuit. 



Xfofrtf^Uv Volg. Vid. Not. Var. et inf. 



NOTiE 



rioDem Hondi Interpretem Ode 1. 1. 
III. 'Cabmiha mom priub audita. 
Romaois ntiqoe doìi prilla avdita. 
Qnainvia Ltgfrim Lyrìca ante Hora» 
tinm tcripserit/ Scaliger, 

HaBC locmn emeDdaTÌt Had. Jo- 
niosy repoauitqoe Ltniif prò lAvUy 
qaod antea legebatnr. Citat e * Loevil 
Erotopvfniii ' h«c Noniai : * Noe- 
te ut opertnt amieta latibuletar.' 
Et Utos Apaleius in Apologia verBi- 
cnlos, ut emendavìt Salmaains : * An- 
tipathea illud qusrito, Philtra omnia 
nodiqoe irraont, Trochus, pili, nn- 
gnes, tvnisy Radicolv, lierbae, sar- 
cuH, Sauri, illices, bicodul», Hin- 
nientinm dnlcedines.' E qmbns pa- 
tcty qoare Ls? inm Poèta noster in 
•ni defensionem addnzerìt. ToìHui. 

' QM Evénum] Hoc multa ex Gy< 
raldo congeasit Scriverìus de dnobns 
Evenift, iisdemqne e Paro intnla, et 
Elegiographis. Sed miror Had. Ju- 
nium prò Evena reponi velie Evheme- 
rum. Certe, ex iis qnae affert, non 
efficitur, poetam fulsse Euhememm 
aot Erotica scripsitse. Immo constat 
Evennni amatoriis scrìbnndis animum 
appuiitie, tum ex Artemid. lib. i. 
cap. 5. tum ex Arriano in Epictetnm, 
ubi haec legere est, Arri Xpvoiwov, 

Eih|r&r, otih àvoX^KtKos. Soient qni« 
dem Evenni et Euiiemerus a librariit 
confundi, nt jam a Carrione et Nnn- 
netio observatum. Noi quoque non- 
nulla de Eveno, enm de Elegiogra- 
phia ageremnt. 



Qiml ethm P^rikemtm éèOMm 
fiuderù] Sic vulgo ereditar Vir- 
gilium Neapoli appeliatnm fniaae ioA 
rw vope^wt, quod instar Virginia 
moribufl cuet cattìsaimia. Vemm 
obstant Bucolica, et qus de illina 
nimia in pueros propensione memo- 
riflB prodita sunt. Igitor malim ac- 
cedere Huetio. Censet Bimirum id- 
circo Neapoli * Partheniam ' dictom, 
quod Yirgininm prò Virgilio gena 
OrflBca acciperet. HwHm, pof . 197. 

> Oettmo JEtuidùt] En veraoa qni- 
boB Yenerìa atque Vulcani coitnoa 
describit : * Optatoa dedit amplexna, 
plactdumqne petivit Conjugia Inlu* 
•US gremio per membra qnietem/ 

■ AÌ^XF» iVkurxfio^^tf^'ì Commn- 
tatione literarum band imparilinmp 
mendsB hic obscuritaa contraete est. 
Primi quippe Graeci elementi rovA 
linea, qose medium intersecat, si in 
pedes, exscribentium celeritate, vel 
scalpentinm incuria (ut in vetuatia 
quoque monumentis observare eat) 
deciderìt, quartum, quod trianguln 
figfkrae fnerif, efficiet, in bnnc ferme 
modum, A. Et rò «> scribens, pan* 
Inm si circnmdttcenda contrahes (qnai 
frequens labecula) in o ^iMcpèr traini- 
bit. Meo igitur ipsins pericnloj 
tthXP^V^ emendabis, boc eal, pu» 
dicam turpitndlnem. Compoaitlonc 
sane lepida eruditaque, nec ab co 
remota penitns, quod OeUina hnac 
quoque Vulcani Venerisqne congres- 
•um, pndi^ecretum nominarit, cr/a^ 
onim pudicnm dicimu^i cJ^xp^ tQn»«» 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



587 



Quid in tertio Georgicorum de summissis io gr^em marì- 
ti8? nonne obscoenam significationem bonesta verborum 
translatione velavit ? Et si quid in nostro joco, aliquonim 
bomìnum severitas vestita condemnat^ de Virgilio arcessi- 
tom sciat. Igitar coi bic ladus noster non placet, ne lege- 
rit : ant cnm legerit, obliviscatar : aut non oblitus, ignos- 
cat. Etenim fabula de nuptiis est: et yelit, nolit, aliter 
hsBC sacra non Constant." 



NOTiE 



pentrìcta scilicet voce (at ait Plato 
in Crmtylo) qa« faerìt piffx^vwy 
quasi Ad trx"^ h^t '^^ ^*U semper ini- 
pedieos flnzoiiiy qood ▼itaperandum 
sit agitatioois obttacnlam* Marimgt' 



■ AlUer hoc «ocra wom conttwH'] £• 
rasmos Adagio 88. Centoriae 4. Cbi- 
liad. 2. ' Hoc adagio Ucebit ufi, ti 
quando fatebimar colpam, sed qu» 
rei locoqae con? eniat.' Fiarla*. 



XIV. ROSiE. 961 

Ver erat: et blando mordentia frigora sensii 
Spirabat croceo mane revecta dies. 

Strictior Eoos praecesserat aura jugales, 
^stiferum suadens anticipare diem. 

Errabam rìguis per quadrua compita in bortis. 
Maturo cupiens me vegetare die. 



Et^ vernm UametiM: <f die* redwta Meo mane exhaUMfrigM»perM(rmge»» 
juamàù eemeu. VeiUubu tenuù anteibat eqwn Aurora^ huniatu ad pnganiendwm 
ékm nUolanuii cakrem. Ambuiabam in, kortU irrigui$ per omMa^Mmet ficadnaaf, 



NOT« 



* AnacreoD pr»iTerat Ausonio 
qneni permnlti Recentlores imitati 
(namque cni non dieta Rosa est) Pas- 
seratiofy Valens Acidalios, Joach. Ca- 
BBcrarias, Janns Oolìelmusy Stc, Ro- 
sai cecinemnt. Elegantissime Poe- 
ta noster Rosarnm incrementa a 
primis Initiis ad finem osqoe descrlp* 
sit. 

1 Ver srsi] Hoc EdyllioD, et qnae 
* Vir bonus/ ìitàiuàaff,' AStates ani- 
malinm/ ' Hercnlis Krumn»,' et ' Ma- 
sanun inventa' insoribontur, inter 



Virgilii opera reperta et edita foe- 
rant, ac propter soam elegaotiam» 
ejns esse dia eredita sunt. Vernm 
ea inter Bcripta Ansooii, qnem magis 
qnam Virgiliam redolent, com repe« 
rissent HieronymoB Aleander, et 
Mariangelas Accarsiusy aoctori illa 
sno asseroerant. 

5 Per quadna compita] Translate 
<qaadrua compita' appellat concnr- 
rentes, inter areas horti, semitas tea 
anbolationes qnatoor: cnm propria 
de magnis viis concurrentibns ex- 



Digitized by 



Google 



588 



AUSONI! 



Vidi concrotas per gramina flexa proinas 

Pendere^ aut oleram stare cacuminibos : 
Caulibos et patulis teretes colludere guttas. 

Et coelestis aqu» pondere tane gravidas. 
Vidi Prestano gaudere rogarla calta, 

Exoriente novo ro$cida Lucifero. 
Rara pruiaosis canebat gemma frutetis, 

Ad primi radios interitura die. 
Ambigeres, raperetne rosis Aurora raborem, 

An daret: et flores tingeret orta dies. 
Ros uDus, color unns, et unum mane duorum. 

Sideris» et floris^ nam domina una Venus. 



10 



lo 



animo nu TÉereamU tmtiutmo tèmpore. Vidi rorem colUdum pmden per herba» 
incurcaèf tei stare in swnnùs oleriinu : et gutta» rotundae, et tune turgemtee grati' 
tate aqua atherem, ludere in camlibui expaneie. Vidi roearia lata calta Pantana, 
roTvlenta noto Pkoephoro oriente. Gutta dieperue aiirioabant infrutìeibag pmÌM 
opertii, peritura ad radiog diei exorieniit. DabitareM an Aurora trakeret rubedi- 
nem a rotiSf an vero eia impertiretur : et lux exoriene inficerei tuo colore iUo§ fiora, 
Ros erat idem, color idem, et eadem matutina gratta amborvm, Scilicet t ' 



^>^^i#>^^»rf^^»* 



14 Dei legit Barthiii8.-*10 Difilaiur: opirat Vuìg, In scrìptb Aiit : Digtuit: 



NOTiE 



trnctisqoe in earam concnrsa arU et 
sacellii uDdiqoe pateutibui dicatnr : 
ut ex Philargyrio aliisque observat 
Vossins. 

7 Prutnai] Praina proprie est ros 
concretoB gelu. Hic prò rore, non 
congelato qnideai, ned instar pmin». 
albicante ponitar. 

11 Paetano^ Pestnm oppldnm fìiit 
Calabria», ut ynlt SerrinSy aut, ut alii, 
Lucanie, roiarum cultn celebre, 
qnas bis in anno uberttm ferebat. 
tJnde apud Virg. lib. it. Georg. 
< Biferique rosaria Prsti/ 

13 Gemma] Ontta, Metapborice. 

14 Die] Pro dieii Sic lib. i. Georg. 
Virg. * Libra die, somnique pares 
ubi fecerit boras.' Frustra fgitur 
Bartbius liìc reponit Zhi, et Solem 
interpretatur. 

17 Roi unuM] Apul. noster in fine 



lib. III. Metamorpb. ' Hortulnm 
quondam prospexi satis amoenum, in 
quo praiter ceteras gratas herbulai, 
rosa» TÌrgines raatutino rore flnebaat.' 
Et lib. IT. * Jam eoini loco proximus, 
non illas rosas teneras et ameenas, 
madidas divini roris et nectaris, 
qnas rubi felices et beate spine gè* 
nerant,' Sec. In Pervi^tlo Veneris, 
sWe CatQlIns, sWe quis alias auetor: 
< Ipsa rorìa lucidi, Noctìs aura qneai 
reitnquit, spargit homentes aqnas: 
Lacryme micant trementes de cadu- 
co pondere; Gutta preceps orbe 
parvo sustinet casus suos. In pudo- 
rem florntente prodideruDt parpure: 
Hnnuor ille, qoem serenis astra ro- 
rant noctibus, Mane virgines papil- 
las soWit humenti peplo: Ipsa jusslt, 
mane ut ndn vlrgines nubant rose. 
Fuse apnigno de crnore, deqite Ano* 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. S81) 

Forsan et unas odor : sed celsior ille per auras 

DiflBlait : exspirat proximus iste magis. 20 

Communis Paphie Dea sideris> et Dea floris, 

Prsecipit nnius muricis esse habitum. 
Momentom intererat : quo se nascentia florum^ 

Germina comparibus dividerent spatiis. 
HaBC yiret angusto folionim tecta galero : 25 

Hanc tenui folio purpura rubra notat. 
Haec aperit primi fastigia celsa obelisci, 

Mucronem absolvens purpurei capitis. 
Vertice collectos illa exsinuabat amictus, 

Jam meditans foliis se numerare suis : 30 



Vemu domiiM est Mtrt, et fiorii. Portasse et idem est odor tttriusque: verum ille 
nUfHmior dijffkndUw per aèrem : kk vero proràiM wugU exkalai* Venus num^m 
commnme «utrij et fiorUy vhU utrumnue indnere eandem yurpuram. i'aubdum 
ìMtercedebat tempori»: per quod flores naseentea aeee expHearent in apatia simiUa» 
H^c rosa viridis est operia striato tegmins foliorum : oslrum rubens pingit hanc 
exiguo folio, Hac prqfert altum fastq;ium coni sui naseentis, perficiens acumen 
sta rubri vertieis. Illa expUcabal amictns contractos in capite suo, jam parans 



et spirai: exqaoTolUos: Diffiuit: exspiraL — 23 Vossian. scrìptns : necteniia 
Jtarum, — 26 Vossianas alias : hanc tenue et folio, — 29 Idem Voss. li ber, ermi* 
dabatf qui et versu saperiore : Hac aperit prima florens pngludia forma. 



NOT/E 



rì» osculo, Deqae gemmi», deqae 
flammis, deqae solis purpuris/ &c. 

18 SideriSf H fUnis, i^eJ] Laciferi, 
qns Biella Yeneris est, et Rote, qui 
floe Veneri sacer, ex quo ejos iplnis 
pnact» craore rober factas est qui 
prins alba» erat. 

* Floris nam domiam urna Vetms] 
Hoic Fabalc ia Epist. Hierooymuni 
alludere notafit Thomas Monckerm: 
* Hi Doront, qood flos Vencris Rosa 
aet, qnia aob ejas purpara malti lip 
teat aculei*' 

Njotan et pervalgatom, ex Tersi* 
l^ae repertia in mannore, Harpoera- 
tem a Copidine Bota donatom foitaa ; 



inde Rosam mensis snspensaro, ut 
snb ea dieta coutìvs scirent tu> 
cenda. 

19 Sed celsior ilW] Odor sideria. 

SO ProaniNMi iste^ Odor rosamm. 

* Esspirat proximus iste magis] 
T6$tyàp (hèif Ibyco. Aiucr. cif péèor. 
La Rsse est le parfnm de Diesa. Reg- 
nier. Xc^icy ^^ M T^vpot Nedrirros 
|jX«i'^^' Anacr. EUs c o n s erve en 
ses vieux ans Tonte Vodewr de som Jenna 
égs. RegD. 

95 Galero] In? olacro. Metaph. Ga* 
krnt proprie capitis tegaaientum est. 

97 Obetisei] Floris sai, priasqaam 
aperialar in ebellsci, aea oooi et 



Digitized by 



Google 



690 AIJROKII 

Nec mora: ridentis calathi patefccit honorem, 

Prodens inclasi semina densa croci. 
Haec modo, quae toto rutilaverat igne comamm. 

Pallida coUapsis deseritnr foliis. 
Mirabar celerem fugitiva state rapinam, 35 

Et dam nascuntur, consennisse rosas. 
Ecce et deflaxit rutili coma punica floris, 

Dnm loqnor: et téllus tecta rubore micat. 
Tot species, tantosque ortus, variosque novatus 

Una dies aperit : conficit una dies. 40 

Conqnerimur, Natura, brevis quod gratia florum est. 

Ostentata oculis illieo dona rapis. 
Quam longa una dies, setas tam longa rosarum, 

Quas pubescentes juncta senecta premit. 
Quam modo nascentem rntilus conspexit Eous, 45 

Hanc rediens sero yespere vidit anum. 

exponereJMia ma numenmdat et $Mim aperuU deeu$ mtijitemiéi caUcUf pairfacins 
Bfriaaa Mia gemina biiei colm»f qua ineÌMaa gerebtU ftriuB. Mox iOo, qmmfideer^ 
tete rwbore foliorum^ poUeecemt nudatur cadentilmi folUe» Admirabar JugUm» 
egmm Um cito auferre eie etatm kùnorem, et roea$ exeriende comeeimieee. Eeee 
etUm, dum hae dieo^ coma jmrpm^a Aorte mieanUie coWqiea eet: ef hemme eperim 
folue rubicuMdU rutUat, Una diee incipit tot varìae formae^ tot exortnBy et toi 
divereae nndationee, et eadem abeoUrii, O natura^ querintur^ qnod decer jUnae 
hrevie eet, vix oetendieti noetrit ocnHe tua MiOMra, cimi etatim ea nohù erifèe. 
JEvum roearum tam longum eet, quam unue diee eei tongue^ ^^PP^ 9*^ eenimm 
contiguMm juoenta opprìmit in ipia adoleeeentia, Quam roeam nùcane Imeifer 
mox vidit exorientemf eandem eerue Veeper revertene aepexU vetuiam* Sed bene 

NOTJS 

pyramidiilflB rotnndae fonnam acnmU tigiato, paolatim nibeseens dehiaetty 

nati. ac scie pandit in calicis medio soi 

SI Ridentie eàlatki] Metaphorice stantia complexa Inteos aplces/ 

calathttiH dicit florem Rosse aperta m, * 44 JmMta eeneeta premit} Oneiis 

a similitudine ejos cnm calatho vase ac pcsnse Terbom esse premo, anoQtat 

Tìmineo sat noto. Simili metapliora BrouUittsias ad t. 39. Eleg. 4. Kb. ii. 

flores ej asmodi appellantnr calices. Tiboll. ' Premeret cnm serìor sstas.' 

S3 Prodene inchuif tfc,} Hypallage 45 Quam modo naeeentem^tfc. Barn 

prò crocom seminaro, sen semina rediene eero, tfc.] Hcc neglìgentins 

crocea. paulo, et ad opinionem Tolgi magia 

* Prodene induei eemina denta ero- qoam ad astronomicam AacpOeiar. Ne- 

d] Do iisdem Rosis Piinins lib, xxi. qoe enim qui lucifer mane Init, idem 

cap.4t 'Oerminat omnis primo in« eodem die vesper esse potest, sed 

dosa granoso cortice, quo mox inta« mnltis tantum post diebos ; cum sci* 

moKente et in virides alabastros fas« licet astram Venerìs ab Ocddeotali 



Digitized by 



Google 



£DYLLIA.. 



fi91 



Sed bene» qaodpaacis licet ìnteritara diebus, 
Saccedens dBViim prorogat ipsa sunm. 

Collige, virerò, rosas» dom flos novus, et nova pubes, 
Et memor esto sevum sic properare tuam. 



50 



htbet ; qwod rota qtumqmm perUwra ùUn ptmeet diei , aìktnun roumm tMeee$n^e 
yndueU mam aUdem. PneUa carpe roto», donee earum Jlo$ eH recené, etju9enta$ 
MM, me atemiiurit iuam aiatem ne ewrrtrt» 



NOT« 



Solìi parte ad Orientalem sWe prò» 
grediendo, sive retrogrediendo trans- 
ierit, qnod diei anias ipatio, ut fieri 
possi!, conspicì certe ob solaris or- 
bir, et radioram ▼iciniam non potest. 
* Qmm nmio maeeattm^ ^.] In 
eandem «ententiam Poeta Plora» 
Epigram. * Venemnt allqiiando Rota», 
proh Veris amoni Ingeaimn ! Una 
dies ottendit spicnla flornm. Altera 
pjramidas nodo majore tnmeotes: 
Tertia jam ealatlioty totnm lux quar- 
ta perrgit Floris opas. Perènni ho- 
die, nisi mane legantar/ Et e nostra- 
tibas Malherb. de Pererii filia qnam 
ipsi OBors abstnlerat: Ufoit elh éieit 
da ««ade, oft Uàptae htUee ekoeee Oni 
U^deetia: Et Rose elU a vécu ce 
fue tiveni ìet Roeee, L'etpace d*ma 



* 49 CeUige, virgo, roMt, i^eJ] Ita 
fere omnes Poetai, Minmermnt pne- 
sertiiDy cigns Consilia hoc spectabant 
nt javent* flores decerperentnr. So- 
lent illi TitsB spatinm cnm Rosamm 
spatio cooferre, hincqne inferont lu- 
cro apponendam qaamlil>et diem, ae 



genio indulgendutn. Rectins prò- 
fecto LyricuB Poeta, dum canit: Si 
tei eei U dettin dee kommee Qh'mh ia- 
eiani peni ite ootr Jfatr, Vivoae pour 
Fiuetant o& aoK« eommee^ Ei non poar 
FiaetaiiÉ à venir, Qoae quldeni opti« 
mo senso possont intelltgi. 

Monendos Lector hoc quoqne Edyl- 
linm Tersibus Oallicis redditnm fn- 
isse a MaroUio, iisque, jndice Pinone, 
tam elegantibns ut Rosa Marolliana 
▼incat Ansooianam: sic enini ille 
quodam Epigrammate ad ipsom In- 
terpretem : * Mane novo Aosonii rosa 
conspicienda sereno. At tua formo- 
sa est, Tespere, mane, die/ Cnr 
antem perpetuo formosam dizerit 
MaroUii Rosam eerte non intelligo. 
Etcnim si de eodem flore Poeta La- 
tinusdixii: «Ecce et defluxit rutili 
coma panica floris Dum loqnor; et 
telliu tecta rnbore micat/ Dixit 
qnoqne Marollius : Au memeat quefen 
parUf on voii qae ea perruque TomU en 
t^étargieeoaif qt^dU devieai eadaque, 



XV. EX GRMOO, PYTHAGORIOUM DE AMBIGUITATB . 
BLIGENDiS VIT^. 362 

QuoD Yitce sectabor iter? si piena tumaltu 
Siint fora: si caris domns anxia : si peregrinos 

Qaam mam tiUe eequar? SS /tra» rrfertum ed <VMai<a : n domas ed ia^ 
da eoUeUmdinUme : st eoHeitudo domai eomitatur eoe qiU peregrimmtw : ti noom 



Digitized by 



Google 



592 



AUSONII 



Cura domus sequitur: mercantem si nova semper 
Damna manent: cessare vetat si turpis egestas : 
Si vexat labor agricolain ; mare uaufragos horror 
Infaraat ; poenaBqae graves in coelibe vita. 
Et gravior cautis custodia vana maritis : 



èemper dispendia expectanda mcreaUri : ri panpaie» irnhanéBim prokibet ett- 
ari: si labor fatiffat aratorem ; horror navfragiorum reddit aquor ii^ame; 
et cruciattu molesti ami in eatìbatu, et ÌHanis cwtodia uxorum magi$ moietta 



NOTiE 



Ex GriFco] Ex hoc, iit videtnr, Epi- 
grammate Posidippi, vcl CratetU 
Cynici, qnod extat lib. i. Antho- 
logi» cap. IS. et apud Stoba*ain 
Serm. 96. Uolrpf ris fiiéroio rdfun 
rplfioy; ^ àiyopf pi^y Nilma, koÌ X''^^ 
waX wpii^ier 4p <i ió/ioa ^povrlSés' èv 
8* biypois KafkÌTtt¥ ÌKls' i» tk Bakéarcii 
Tdpfios* M (c£m7s 8*, i^v phf Hx^is ti, 
Uos, *Hp 8^ àwopgtf kniipi¥, '^xhs ydi- 
pfaif\ oincàp4pippos''l^ffo«i' oò tc^Uccs; 
ffs (h* ép^fji6r^potf. Téupa, vdrw v^pw- 
rif, &irais 0Us' ut vt^nfrcf "hi^poms* 
al iroKuà V fyiwa^w ài^payéts, ''Hif 
èpa ro7y Òpoa^ hfhs clip«ris' ^ rh ywétr^ 
0ai Mtfiévwi'y 1^ rh Bmfw «bruca rat- 
r6pmf09, Id ent: ' Qoam quk vitft 
tecet 8«iiiitaiii ? in foro quìdem Lttes 
et moleste actiones. In cdibus vero 
Curie. In agris, labornm Mti«. In 
mari antem Terror : in peregrinatio- 
ne aotem, si quidam babeas aliqaid, 
timor. Si egeas, grave est. Habes 
nxoremP non sine solicitodine Eris. 
Non dncis? vivis adhue desolatins. 
Liberi, labores. Tninca est, orba 
liberis vita. Javentee Inslpientes: 
caniUes e contrario imbecilles. Erat 
itaqne dnorum nnins clectio, aut na- 
tum foisse Nnnqaam, ant decessisse 
statim nasceotem.' Post qnod qui- 
dem Epigramma, aliad Metrodori in 
contrariam sententiam iepidissimnm ; 
qnod bic sabjicere e re fnerit. Est 
hnjnsmodi: 'Ek tov hmnloo ITtdanC. 
Mi|Tpo8iipou. titanolrpf $i^oio rdfwis 



rpifio¥' c2r àyopp pkw R^Ssa, md viivral 
vfii^ics* ^8^8^/M(s'Aft]rau^'* iv V &y- 
pois ^^los xip^' hf 8^ BoKÀffirg Kipbof 
hrì ^titrns, ipf phtf lfxp> ^h ^A^* *Hr 8* 
àtropps ijAfos oI8as* Ixcif 'y<W>'> ^^^ 
Apnoros '^Zafferai' ob yapiktsi fps Ir* 
iXofppiropoif, TécMi, v^of * é^povTts 
éarais fiior ai ¥s6nifru ^VotpaXku* voAicd 
8* fyma^» 9Ò<r«$é€s, Oòk Apa r&v BuT' 
cmif ybs tSpoctt* ij rh y€i4o$ai Mi|8^pt^, 
4 rh.9o9€^, xéin-a yap ioBKà filov. Id 
est: 'Oranimodam vit» iosistas se- 
mitam. In foro qoidem Gloria, et 
prn dentea actiones. In aedibns antem 
Requies. In agris natnrse oblecta- 
tio. In mari vero Lucrnm. Io pere- 
grina tiene, si quidem allqaid habes, 
gloria: Sin indigeas, solns nosti. 
Habes nuptias ? Domns optiraa Erit. 
Non dncis uxorem ? Vi vis adhuc 11- 
berins. Liberi amor sant. Sine ca- 
ra est orba vita. Juventus Robusta, 
senectus rursus pia. Non igitur dn- 
orum. alterum eligendum est, ant 
Da»ci Nunquam, ant mori. Omnia 
eniu) in vita bona snnt.' 

6 I^famat!] Proprie. Horat. * In- 
fames scopulos,' nanfragiis sciUcet. 
Sic Mnfamis cspdibns terra' apud 
Ovid. Et ' infÌEimes frigoribns Alpcs' 
apud Livium. 

* 7 Custodia vana mortlts] Hinc 
apud D. Riero. Theophrastus dice> 
bat impudicam servari non posse, 
pudicam non debere. Mussipvnt. 



Digitized by 



Google 



BI>YLLIA. fi03 

Sangaineom si Martis opus : si tarpia lucra 
FoenoriSy et velox inopes usura trucidat? 
Omne sòvum curae : cunctis sua displicet astas. 10 

Sensus abest parvis lactentibus : et puerorum 
Dura rudimenta, et juvenum temeraria pubes. 
Afflictat fortuna viros per bella, per sequor, 
Iras, insidiasque, catenatosque labores 
^Mutandos semper gravioribus : ipsa senectus 15 

Expectata diu, votisque optata malignis, 
Objicit innumeris corpus lacerabile morbis. 
Spemimus in commune omnes praosentia : quosdam 
Ck^nstat nolle Deos fieri. Jutuma reclamat, 
Quo Titani dedit aetemam? cur mortis ademta est 20 

€9i véri» wtpieioM : n ar$ beìUca est eruenia : it qwBtiu» ex ìumra ùUumestut eti, 
«C fenm» propenm$ jugulat pauperes? Omm» <gta§ nuan habet iolicUndinem : 
mmtrìbm» wa aicB dupUcet. InfaiUes Utctenie» earent «enw, et initia institutùmi» 
jmervrum moUeta «mity et adoleteentia juvenum temeritatis vlena est. Fortuna 
vexai viros beltis, navigatUme, simuUatibuSf imsidiis^ et laborunts sibi mutuo nexu 
kartutUms, et eommutandis perpetua in motestiores» Senecta ipsa., dndum expec- 
taiaj et exoptata votis improlns, expomt corpus ìaniandum morbis innumerabUibus. 
€htneti tu universum aspemamur prtesentia, Certum est nonnulìos uolU evadere 
Deas, JMtuma exelamat : Quorsum mihi tribuit vitam perpetuami quare abUUa 



^^^ »^i»^»^^^^ 



14 Legendniii potias monet Accnnins : Irasqae: et sic habeDt edd. Delpli. 
et ToiU— 16 Vetus Itber : Miiilaiido«.— 18 ' Sex hi versus, Spemimus, et quin- 

NOT^ 

* 11 C< puerorum Dura rudimento , Latinns Poeta^ per genns delibavit, 
^.] Hoc respexit Lyricus Poeta mo- sigillatim ita perseqaitar Poeta Cal- 
do lavdatns io Rosls. Sic aatem ex Hcqs, sea qnse apud Ausoniam spar- 
hoc Edyllio qn»dain exprtmit nt ne sa sunt, (nàm v. 44. habetur, * Con- 
initari qnidem videatar: qaod ex temnitnr orba senectns,') ita con- 
diceodit pAtebit. Dans Venfauee tow nectit : Vieux, on le méprise, on Vévite, 
jmn des pUurs, Un Pedani porteur de MauoeAse humeur, infirmiiéy Toux, gra- 
irisUsse, Des Uvres de tvutes eouleurs, velie, goutSf pitwte, Assiégent sa cada- 
Des chAtimens de tonte espece. eité. 

14 Catenatostfue labores^ Martial. 19 Jutuma reclamai, ^c] Lib. xir. 

Epig. 78. lib. I. * ExpecUnt cureeque, ^neid. ubi Jutnrna Turni soror im* 

catenatiqne labores/ Id est: con- mortalttate a Jove donata, ob erep- 

nexiy et sese invicem tralientes ca- tam firgfnitatem, videns futnram nt 

leu» instar. frater Tnmns ab ^nea caedatiir, mor- 

* 15 Ipsa senectus, !fc. Otjieit innu- tcm optat iisdem, qnae hic referuntur, 
«wrif corpus lacerabile morbis] Qu» verbis. 

Delph. et Var. Clas. Anton. 2 P 



Digitized by 



Google 



594 



AUSONII 



Conditìo? Sic CaucaHea sab rape Prometheas 

Testatar Saturnigenam, nec nomine cessat 

Incasare Jovem^ data sit qaod vita perennis. 

Respice et ad cultas animi : sic nempe pndicum 

Perdidit Hippolytam non felix cnra padoris« 25 

At centra illecebris maculosam ducere vitam 

Qaem juvat, aspiciat poenas, et crimina regam, 

Tereos incesti, vel mollis Sardanapali. 

Perfidiam vitare monent trìa Panica bella : 

Sed prohibet servare fidem deleta Sagontos. SO 

Vive, et amicitias semper cole : crim^ì ob istad 



ndhi nt iora mortati ì SKmUUer PnmietheuB in caute Caucasi mmiti$ qfatuf 
Jovemf Saturno satum, neque desinit accusare eum, eompeUando ipsum nomine^ 
quod vita perpetua concessa silfi sit ab eo. Considera etiam animi dotes : seiticet 
tnfeìix studium pudieitia ita sustuUt e vieis Hippotylum. Cantra vero iUe fui 
amai degere vitam contaminatam ooluptatibusy attendai flagitia, et supptìda reguas^ 
Terei incesti, tei SardanapaU effeminati, Tria bella Punica suadent/ugers perfi" 
dUun : <^t Saguntu» eversa deterrei a servandajide^ Vive et cole semper amieitiaa: 



qae seqiientes de Jiituma et Prometheo, non fnerant in Lugdunensibas mem- 
branis, sed in omnibas aliis nostris exemplaribas.' Vinetus, — 27 Sic exoptimo 



NOT« 



21 Caucasea sub rupe Prometheus, 
tfcJ] Vide Promethenm £8cbyli. Et 
vers. 77. Tecbnopsegnii, sapra. 

24 Ad euUus animi] Virtates, qnl- 
bus animus ornatnr. 

26 Non felix cura pudoris] Qaa 
factum ut novercae Phedrae, ciyns 
incestum amorem respuerat, fnrores 
in se converteret» et calnmniis ejus 
exulatum abiens, ab eqnis monstre 
e mari egresso territis, raptaretor ae 
discerperetur. 

28 Tereos incesti'] Philomele viola- 
toris, qasB Procnes conjagis ejus so- 
ror erat. Vide et crimen, et poenam 
I. VI. Met. Ovid. 

Vel molUs Sardanapkdi] Is nltimus 
Assjriorum rez, a quo, propter ejus 
roollitiem indignatus Arbactus defe- 
cit, et victum mortem coegit sibi 
consciscere, imperiumque transtalit 



ad Medos. Vid. Justin. lib. i. cap. 
8. Hcrodot et Diodorum. 

29 Tria Punica bella] Qnoniiii ultU 
mo deleta a Romanis Cartfaago ci- 
viom suornm perfidiam luit. 

80 DOeta 8aguntos] Sagunf«s in 
Hispania ab Annibale deleta, ob ex- 
imiam in Populum Romannm fidem. 
Vide Liviom initio secundi belli Pu- 
nici. 

SI Crimen ob istud Pfftkagoreontmt 
4rc«] Diogenea Laèrtius in vita PytiM- 
gortt scribi t incensam fuisse a qnl- 
busdam, qnos admi etere in acholam 
auam noluerat Pythagoras, Milonis 
apnd Crotonem domnm, in qua tonc 
ipso Pythagoras cnm discipulis et 
amicis suis cirdter qnadraglnta veii- 
sabatur; eumquecum omnibus fere 
qui una erant, dom effagere incen- 
dinm volnnt, a Crotoniatis, qui Hber- 



Digitized by 



Google 



EDYLLIA. 505 

Pythagoreorum periit scbola docta sophornm. 

Hoc metuens igitur, nullas cole : crìmen ob istud 

Timon Palladiis olim lapidatus Atbenis. 

Dissidet ambiguis semper meDs obvia votis. 35 

Nec Yolaisse bomini satis est: optata recusat. 

Esse in bonore placet; mox poenitet: et dominari 

Ut possiti servire volet : idem anctas bonore. 

Invidi» objicitnr. Pemox est cnra disertis : 

Sed nidis ornata vitae caret. Eslo patronus, 40 

Et defende reos : sed gratia rara clientis. 

Esto cliens : gravis imperii persona patroni* 

Exercent bnnc vota Patram : mox aspera caris 

Solicitudo subit: contemnitur orba senectas^ 

Et captatoris pr»da est baeredis ^enns* 45 

Vitam parcus agas : avidi lacerabere fama. 

Et largitorem gravius censura notabit. 

enutìia idtola PkUoiophorum Pythagoreorum periit ob td erimen, Ituque hoc 
timen» nulUu amicitias exerce: Timon obrutua est quondam ob id erimen apud 
AikenoB Minerva tacrae, Animus sibi perpetuo contrarius ineertis cupiditatibus 
éuemrdat seeum, Neque sufficit homini optavisse. Respuit quod optaverat, Juvat 
eum magishxdus gemere» ataiim petnitei eum. Atque ui possii imperarey etiam 
mdmum appeUet ad serviendum. Idem, cum pervenU ad magistratnm aUquem^ 
Utis patet invidia. Qui student ehquentÙBy sotìciti sunt noetes atque dies : at 
ignarus vitam dueit inglorium» Patronus estoj et drfende aeeusaios : verum clientes 
raro grati sumi in patronum, Sis cliens : persona patroni tibi videbitur intoleranda 
ob dominaium quem tu te exereént, Hie praficitur rebus agendis sufragiis Sena' 
torum. Repente cura molesta anxietate penetrai <f«« animum. Senex liberis 
carene «pemtiiir, et qui non habet karedemftt proda captatoris haredUatum, Si 
viwis parce ; ìabaraSìM aivaritìa infama» Sed si fio» largvSf aspergeris nota 



Mfl. codice ToUtus prò aspice et ad, qaod est in Vnlgatis. — 42 Vetus liber : 
gntcis tmpmt«.-^7 At /. legendum monet Orsviiu : et sic exhibent edd. 

NOTiE 

tati su» a tot amicoriim inter se con» et pernoz/ In vetere Onomastico, 

spiratione mettiebaot, foisse inter- Ferdius tarrifUptosi Peraox iraiv^- 

fectom. X<^* 

S4 Timon'\ MurdrOpmros ille, sea 45 Captatoris'] De hajosmodi cap- 

faominam eiosor. Hajos meminit in tatoribns senum orboram, inhianti- 

Alcibiade Plutarcbus, et fasios ad. bns aliene bereditati, vide Petronil 

bnc in Antonio. Lapidationis tamen Satyricon» ubi de Crotone ; et Hora- 

bnjus non meminit. tii Sat. 4. lib. fi. qns incipit : * Hoc 

S9 Pemox] Per noctem dnrans. quoque Tirella.' 
Sic apud Apnleiam nostrum * perdia 



Digitized by 



Google 



596 AUSONii 

Concia sibi adversis contraria casibus. Ergo 

Optinìa Graiornm sententia : quippe homini aiant 

Non nasci esse bonum, natnm aut cito morte potirì. 50 

graviori» Omnia òUer $e pugtuaU casUm» contnaiU. Itaque placUìim GréBeanm 
est iapientimmum : diami teitìcetf optimum esse homini non nasày aui propere 
mori cum naiu$ est. 



•0'^^ » ^^^^^^^«^ 



Delph. et Toll.— 48 Cmicto «tòt Vnlg. 

NOT^ 

60 ^^011 fioad tfSM hofotm\ Vide tda- ftimilem fnisse, at duntaxat qnod ad 

gìaiD, ' Optiinom non nasci/ apud Dltimam partem : ' Bonom cito morte 

ErasmniD. potirì.' Hvc quidem illa vividior, 

* ìfom ftoMt ene honum^ naiwm ani at falsitate qns sobest non parum 

etto morie poftrt] Qaam vellem hnic ▼enustatii carmini detrahitur. Per- 

clansulfe non adeo similem fuisse valgatnm autem iilod: JRùii n*Cit 

Poets Gallici clausnlam ! Céioii bien beau q[ue le vrot, le trai eeul est atm- 

la peine de maire, Inimo qiiam vellem able, 

XVI. DE VIRO BONO, Iluiayoptx^ àxpóùttris. 368 

ViR bonus, et sapiens, qualem vix reperit unum 

Minibus e muitis homìnum consultus Apollo, 

Jodex ipse sui, totum se explorat ad unguem ; 

Quid proceres, vanique ferat quid opinio volgi 

Securus, mundi instar habens, teres, atque rotundus : 5 

Vir probuif et eafnene, cujusmodi ApoUo inierrogaius eegre intenii mmin inier 
muUa millia hominum^ euu» ip»e Judex examinat ie iotum aeeuratiesime, Neqwa- 
quam curane quid puieni magnatee^ et quid inane vulgue exieiimet; eimiUa mumdoy 



^■^^^^^^^-^^^^ 



1 Aid. ei prudene, UUum prò anam quidam librl.-~2 Liber mann ezaratns : 
miUibue e cunette. — 4 ' N escio, quid sibi vnlt, <]uod in vetere libro erat, Ines prò 
ferat: levie fortasse fuit.' Vinetue. * Valdo hic variant libri. Cedex optimas 
Jiabet, vanique ìuee. Aldina ed. ^ utd lexo procax : Veneta, lemtque ferat. Lu»^ 
kxOf levie, ex eadem prodeunt officina ; et hic latet mendom : procax enim et 

NOT^ 

'AKpóoffui] Et iutpóafuif quicquid rw 'SùMcpdinis ao^Arairos. ' Mortaliom 

publice recitatur doctrinie ergo. omnium Socrates sapientissimns.* 

1 Qualem vix reperit unum, Sfc> con- 5 Securue] Sic Horat. ' Quid Tirì- 

eultut ApoUo] Respicere videtur ad daten terreat, nnlce secnrus/ Sec. 

edituni Ch»reptioiiti de Socrate ora- Od. 26. lib. i. 

calum relatum a Laèrt 'A3f9p&v àndy- Mundi inetar habent'\ Rotnndus et 



Digitized by 



Google 



EDYLLIA. 



597 



Extemae ne quid labis per laevìa sidat. 
ine^ dies quam loiigns erìt, sub sidere Cancri, 
Qaantaqae nox tropico se porrigit in Capricorno, 
Gogitat, et jnsto trutin» se examiue pendit. 
Ne quid hiet, ne quid protnberet, angolus oeqnis 
Partibus ut coeat, nil nt deliret amnssis. 



10 



tere» ei rotundu» : ut nihil exiranea 9ordU adhtBreat m polita superficie, lUe^ 
qmmiìaMuéiee erit ìongus, dum Sol est in tigno Cancri, et quantum longa nox 
aeae extendU, eum Sol est in Tropico Capricomi, meditatur et sese ponderai aqwo 
examms libra, ut nikil sii hhiìcum, nihil nimis tumeat, ut angulus commiitatur 
eefuaHàus lineis^ ut regula nequaquam aberret^ ut quódcumque interius est, nt 



gloisemata videntar.' Tollùu.—9 Sic emendavit Heiosius, ex teterrimo 



NOTiE 



totos io se collectas nt mnndns. 

Tertt aique rotundus, i^e,] Expressa 
hvc ex Uorat. lib. ii. Sat. 7. * Qiiis- 
oam igitar liber? Sapiens, sibi qoi 
imperìosQi : Qaem neqne panperìes, 
neqae mors, neqne vincnla terreni : 
Reaponsare capidinibusy contemnere 
honorea Portis: et in seipso totus 
teres atqae rotnndas, Extemi ne 
qnid valeat per Iseve morarì : In 
qaem manca rnit semper fortuna/ 
&c. Simonides tamen, apad Plato- 
nem in Protagora, quadratura vnlt 
booom virnin esse ; qnalem Mercn- 
riiUD, qni ipsa Ratio est, Veteres ef« 
fingebant. 

r Sub sidere CoiicH] In primo grado 
Cancri, ad qaem Sol com pervenite 
diem efficit in hoc Boreali hemisphse- 
rio totios anni longissimnm. 

8 Tropico se porrigit, ^c] A rporii 
reverslo fit tropicns adjecti?am,qaod 
tameo ssepiot absolnte ponitur, snb- 
intelligendo circolnm ; ut tropico» 
^ttms, tropicns Hybemus, tropicos 
Cancri, aut Capricorni, scìlicet cir* 
coiva. Hi doo nempe termini snnt, 
ad qoos com Sol pervenlt, reverti in- 
cipit Boream aut Austmm versus. 
Brevissima porro totios anni dies, 
qna» bruma didtur, com contiogat 



Sole io Capricorni principio consti- 
tuto, longissimam tonc esse noctem 
uecesse est. 

9 Jtts^o trutùue se examine^ Vetns 
Scboliastes Persii ad bunc ejns vers. 
Sat. I. * Examenve improbum in illa 
Castiges trotina/ ' Examen/ Inqoit, 
' est liogoa, Tel linom, qood mediam' 
hastam ad pondera adsqnanda tenet.' 
Castigare antera est digito libram 
percotere, ot temperetnr, et prss 
agitatione post sqoom conqoiescat. 
Trotina vero est foramen, intra qnod 
est lingola, de qoa examinatio est/ 
Trotinam tameo prò staterà manifeste 
accipit Vitrovios lib. x. cap. 8. ' Id 
aotem/- inqoit, ' ex trotinis, qo» 
statersB dicontor, licet considerare/ 
Hie porro continoa Metaphora est. 

10 AnguluM aquis Partibus ut coAtf] 
Vioetos hsec exponlt de angnlo recto. 
Ego malim intelligere de angolo, cn- 
jos crora slve lineas angnium ipsum 
comprehendentes, sint Inter se se- 
qoales. 

, 11 NU ut deliret amussis] Tìt^ìir^» 
est a lira, hoc est, solco recto deflec- 
tere. Amussis regnla, aut etiam per- 
peodicolom, qoo opera examipare fa« 
bri solent. 



Digitized by 



Google 



596 



AUSONII 



Sìt solidam qaodcunque subest : nec ìnania sabtas 

Indicet admotas digiUs pellentibas ictns. 

Non prios in dalcem declÌDat lamina somnnm. 

Omnia qnam longi reputaverit acta diei. 15 

Qaae praetergressas ? qnid gestnm in tempore? quid non? 

Cur isti facto decus abfnit ; aut ratio illi ? 

Quid mihi pneteritum? cnr hsec sententia sedit? 

Quam melius mutare fnit? miseratus egentem, 

Cnr aliquem fracta persensi mente dolorem ? 20 



9oUdum : neque ietm impaetui digUi» j>remeniibìu o$tendai wbeise nU^ìài t 
Non ante claudit oculo$ in iuatem Mporrm, quam recogilarerit eunda qtut fecH 
per iolidum diem. Qua in re peccati 7 inquii. Quid a me factum e$t opporiuue? 
quid wm/adum? Quare ieiud geslum eet turpUer ; aut iUud stulte? Quid a me 
pratermiutum etti Quare cotuilium hocfxum animo meofuUy quod tamen eatius 
erat mutare 7 Quare, eum miaererer inopis, genti atiquem dolorem wuMi nimi» 



codice. Vnlg. e8t,j)eiiM^~>12 Ex veteri libro Tollins corrigit, 8ubter,—lA 
Id antiqno libro, decHnana,—l6 ' Qua^ Quo, et Qua hic habent nostra exem- 
piarla, prò Greco «^.' Vinet. 



NOT^ 



12 Nec ÌMJita subtuB Jndieet admoiu» 
digUiàf 4r«*] Ut fieri solet, cam dolio- 
rum plenitndo explorator. 

14 Non prius in dulcen^ S^cJ] Haec 
ex aoreis carmioibiis Pythagoreoram 
exprcssa tunt, qn» sic habent : M^S* 
(hrvo¥ f»a\aKoi&t¥ h^ iftftairi vpoaU^aff" 
$aif npiw rSv iyupumif Ijpywy rpi$ ficcw- 
ro¥ èriXacM». np irap4fii9i¥ ; ri 8* Kpt^ ; 
W fiM Uw ohu htìiéaeti; 'A^^^tóos 9* 
àvh wp^hWf hr^tOv ueà furéwotra Ailkà 
phf Ikwfiti^af, érivX^cTfo* Xpìforà M, 
répwov, Id est : ' Neqae •omoom te- 
neris in oculis accipe Prian, quam 
diumomm factonim ter nnnmqnod- 
qoe commemora?erÌ8. Qua som trans- 
gressns ? Qnid feci ? quid mibi, quod 
oportnit non factum est^ Orsos an- 
tem a primo recole. Et postea Mala 
qnidero si fecerìs, doie: bona vero, 
gaude.' Juxta morem hnnc Horatius 
Ub. I. Sat. 4. * Neque eniro, cam 
lectuius, aut me Porticus excepit, 
desum mihi : Rectius hoc est ; Hoc 
faciens vivam melius : sic dulcis ami- 



cis Occnrram. Hoc quidam non bell^. 
Nnmqnid ego UH Imprndens olim fa- 
ciam simile ? Haec ego mecom Com- 
pressìs agito labrìs,' &c, 

10 Qua pratergrettMÌ] Magia acce- 
det ad Orvcnm arcbetypnm «^, sì 
legas qua, quam qua. 

* Qua pratergreemUf 8feJ] Expres- 
snm illud e Laertio in vita Pytha- 
goroe : np wapifitpr; ri V lpc(a ; ri pm 
94oif oÒK 4To\4aihii Idem conailiam 
apnd Ciceronem in Senectnte : * Qnid 
quoque die dixeris, audiverìs, egeris, 
vespere commemorandnm.' Hoc fac- 
titabat P. Sextins, qni, teste Seneca 
lib. III. cap. 87. de Ira, consummato 
die, cum se ad noctumam qoietem re- 
cepisset, interrogabat animum inum, 
'Quod hodie malum toum sanasti^ 
Cui vitio obstitisti ì Qua parte melìor 
es ?' Idem nsurpavit semper in aaia, 
In coi^ugio, in stadio aut negotio Se- 
neca, ut de se ipso refert ibidem. 

* 19 MieeratUM egentem, Cur «ijfiwai 
/rada pereenù mmte dóferoui] Haec 



Digitized by 



Google 



SDYLLIA. 



599 



Quid Tolaì, qaod noUe bonnm foret? utile hoDesto 
Cor malas antetali? num dicto, aat denique vnlta 
PerstrìctDS qnisquam? car me natura magis, quam 
Disciplina trahit ? Sic dieta et facta per omnia 
Ingrediens, ortoque a vespere cnncta revolvenSy 
Offensns pravis, dat palmam et prsDmia rectis. 



35 



mmtHù ? Quid atpwi ^uod bmatm enei ntm euperé 7 Quare ego jtravui aiUepùsm 
miiU hometio? An ahqnisame lami e$t verbo ^ aut etiam signijleatùme tàiqua 
mUmM? Qmtre wugiirupior propensimie naiurm, qmmi fraeepttM Pkdowfàiaì 
Sic fTOudau per ameia dida et fada ma, et revocam tu mentem onada ab artu 
Lm^eriy detettiou mata^ Umdat tantum ea qutB bene geuU* 



NOT£ 



jazta Stoiconim pUeitay qai Mpien- 
tem SQuiii negabaot misereri. Per 
misericordiam intelligebant animi »- 
l^tndiDeiDy ob aiienarnin miseriarnm 
■pcciein. ^gritndo aatem, inqnie- 
biuity io sapientem virum noo cadit : 
•OD quod iofanmaoi etaent, aat aup- 
petìas fere nollent; veram omnia 
qa», qui miserentnr, dolentes face- 
reot, alacri animo ac lil>entr8 facere 
se profitebaotnr. Errabaat aciiicet, 
d«m pntabant misericordiam esse ani* 
mi «pfrinidinem, qaae potins» nt ait 
Clemens Strom. 4. OfS^ rt lorir, ès 
•2 n^o^irrai Kéyovn, * Divinum qaod- 
dam, sicot Prophetn loqnaDtnr/ 

SO Cwréliipumfractapersenn mente 
dolore»] Qaamfìs enim Philosopbi, 



ntpote viri boni, esset opitnlari ege» 
nis ; Plùlosopbicnm tamen noo erat, 
viso alterias malo, moerorem, misera- 
tionem, aliamve animi permotionem 
sentire: pnesertim apud aosterioris 
sectsB PhilosopboA, quales Pytbago- 
rei et Stoici. Halincinatnr hic Vine- 
tas cum ezponit : * £gre opem tuli, 
non libenter nt deboi.' 

25 Ort9qme « vespere] Vesper et 
Lodfer idem astmm Veneris sob va* 
rio nomine, pront Solem seqnitnr v«t 
prsecedit, nt jam observatumad Ro- 
sas* Hic nomen Vespert prspostere 
usurpat Aosonins prò liocifero, no- 
men Vespertinam sideris prò Mata- 
tino. 



XVII. Noi ìuà Oi ITuSayopixoy. 364 
Est, et N'on, cuncti monosyllaba nota frequentante 

OjMwa HsariMirf t» semeiw penniilfalas «oees «ntas mfiMbm Ed d Nm* Uù 

NOTJE 



Noi «Ma ob] Latine Tertas, etiam, et 
non. Cic. IV. Aeadem. 104. * Ut se- 
qnens probabilitateni ubicamqne h»c 
aat oecorrat, aat deficiat, aut etiam, 
est non respondere possit.' 

nv$tFfoput^'] Quare Pythagorlcun 



potius, qnam Stoicam, Academlciim, 
ant allcnjns alins sectsB f lonnit for- 
tasse has tantum daas voces Pytha- 
gorlcis per qoinqnennale illnd sileo- 
tium pronuntiare licnlue. 



Digitized by 



Google 



eoo AUSONII 

His demtis, nihil est, hominum quod sermo volatet. 

Omnia in his, et ab his sunt omnia, sive negott, 

Sive ot! quicquam est, seu turbae, sive quietis. 

Alteratro parìter nonnunqnam, saepe seorsis & 

Obsistunt stadiis : ut mores, ingeniomque 

Vel faciles, vel difficiles contaitio nacta est. 

Si consentita?, mora nulla intervenit. Est, Est. 

Sin controversum, dissensio subjiciet. Non. 

Hinc fora dissultant clamoribus : bine furiosi IO 

Jurgia sunt Circi : cuneati hinc laeta Theatri 

Seditio : et tales agitat quoque Curia lites. 

Conjugia, et nati cum patribus, ista quietis 

Verba serunt studiis, salva pietate loquentes. 

Hinc etiam placitis schola consona disciplinis 15 

tuhkUù nikU ett tpiod craiio ìuinuma venet, Cmuta canimernhir in tu, et ctmdm 
conàUml ex iisy site aiififtd eei negoiU^ eive aUfuid «Hi, noe tmmdime^ jtse ftnefit. 
Jit^Moiulo uiuntur rinaU «Utero hermm, atepe rapii tu eontrurìa etwdia cmUemdtmt 
amSotnu : prout disputatio iucidit inter kmmnee indoli», et monanfocUimmy vel d^ 
eilium. Si seniUaU idem, ttaiim interponitwr, Est, Eet. Si vero diuentimitf 
eontentiù reponet. Non, His voeibusJUj vtfora resonent dissonis vociferatUmitms, 
Ab kis vocUnts procednnt rixcs Orti insead. Ab his httaris tummUus Tkeairi in 
eimeos divisi. Et simUss etiam eontroversia joctantwr in Senatu. Cvsjvgts vster 
se, etJUH cum partutibus, admàscent iUns voce» affectibus tranqidUis, nikU dieeutes 
centra officisan pietatis, lis ^ptoqne vodbus sckoU concordans in eadem asserendo 



6 Stuoie hic legere malit Vinetas, qnam dubiis, ot Vnlg.— 7 Vetus Uber : 
faeiUs et diffidiis, — 16 ' Plaeitis perqnam recte habnit Mariangeli codex prò 
pUiàdiSy quod in aliù legeramas exemplarìbuB.' Vlnetns. 

5 AUernifopeBrìUrwmMmqeiml Hoc Lteta Theatri Sediiiàl Cam (at h»» 

eit, aliqnaiido simol dicant Est, vel botar in prologo Hecyrs) tamoltoan- 

simol dicant Non ; com icilicet idem tor, clamant, pagnant de loco, 

sentiant. 18 Coi^ftfgta] Conjoges. Sic servi» 

Seorsis] Ab adverbio leorsim ad- tia prò tervis, ministeria prò minlt- 

jectivnm teortoa, a, nm, qno otitor tris, aliaque ejaimodl passim repe- 

Terentianns Maonis ploribns loeis. rias. 

11 Jwrgia smd Ctrd] In qao aarigas 14 Vtrha tenni] In coUoqvlis fa- 

decarso stadio insania saepe ? oclfera* miliaribns ; In qoibns s»pe in diver- 

tionibas contendunt de Victoria, eam sas scindontor sententips, salvo ta^ 

pariter fere, at fit atiqaando, metas men affecto mutuo, et cadtmte, ac 

attigerant. pietate. 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



601 



Dogmaticas agitai placido certamioe litcs. 

Hinc onmis certat dialectica turba sophonim. 

Est lax : estne dies ergo? Non convenit istuc. 

Nam facibas multis, aut fulguribas qnotiens lax 

Est noctarna hominì, non est lax ista diei. 20 

Est et Non igitar, quotiens lucem esse fatendum est^ 

Sed non esse diem : mille hinc certamina surgunt. 

Hinc pauci, multi quoque talia commeditantes 

Marmare concluso rabiosa silentia rodunt. 

Qaalis vita hominum, duo quam monosyllaba versanti 25 

dodrùia veÉtiUU leni conieniwiu emUnvenUu mptr j^dtii ortoB, Hit vocihua 
Ma mutUUuÌ9 diaieeiieorum tophiatarum ditpiUat, ExempU chimi, lux eM : a» 
igiimr €9t dietì Hoc nom coharH, Nam qm^tieè huet hoMÌni per modem propter 
wmita»/aee$t vdfulgura, lumen iUmd non eet kunen did. Ergo uiendnm ed vod- 
bm»^ Edf d Non, quotieoewmqìie comedendum ed Uuere, sed non diem eue. MiUe 
inde amtent'umee onuntur, Hinc notmulU, mmlti etiam cogitantee eimilia, com- 
preem nderhu wutrmwre arrodunt rMde ìabra^ tosenéo, O guaiti ed vita hominum, 
qmam dwm voeeo wiionoayttab€e agikmt ! 



NOT^ 



16 DogmeUeoM .... Ute9\ De dog. 
matiiy hdc est^ placitii ortat* Qa« 
enim Qneci ^tuna^ piacila seo de* 
creta Latini dizenint. 

18 Ed fax, 4f«.] Affert prò ezem- 
pio dialecUcarum altercationum tri* 
tam sopliisiBa : < Si lux est, diei est. 
Atqqi noeta aecentis lampadibos loz 
eat: ergo noctn dies est.' 

2t Ta/M commÈdUwdeMy tf9.'\ Ez- 
preeia ime videntnr ex illis Pertil 
Set. 8. ' MamMira cnm secoony et ra- 
biofa silentia rodunt, Atque ezpor- 
ncto traiiaantnr verba Jal>eUo, JE- 
groti Teteris meditantes somnia.' 

*S5 QimKs vil« AaMJMMh dmipum 
mmko e§\ln ba nermad'] Frigidani certe 
clansttlam» et qa« £dsi aliqnid con- 
tiaet: ao ideo contemtai iiabenda 



hominom vita, quod dno eam versant 
monosyllaba t Hec quidem monosyU 
labe proQt effemntnr, aot verum 
quid, aot falsnm quid ennntiant, et 
eo senso res tom divinas tnm homanas 
complectuntur. De iUis ntinam Inter 
se bomines nunquam contenderent, 
et veritas qu» una est minime scin- 
deretar. Be bis vero eosdem con- 
tendere veri indagandi causa, et salva 
amicitia, non modo non a ratione 
aliennm est, vemm etiam rationi 
maxime consentaneum. Rectios Poe- 
ta ipso Epist. uit. vers. 43. etseqq. 
^ Est respondebat, Tel non. O certa 
loqnendi Regolai nam breviosnihil 
est neo plenios istis: Qusb firmata 
probant, aut infirmata relidnnt.' 



Digitized by 



Google 



602 



AUSONI! 



XVIII. DE ìETATIBUS animalium, hesiodion. 365 

Ter binos deciesqae novem super exit in annos 
Jasta senescentum qnos implet vita Tirorum. 
Hos Dovies superai vivendo garrula Cornix : 
Et quater egreditnr comicis saecula Cervus. 
Alipedem cervum ter vincit Corvus : et illum 
Multiplicat novies Phoenix^ reparabilis ales. 



Piena ìbUu homiimm ad $eneetutem ^^ervementiam extendiiur ad $ex ei imntper 
nonaginta annM quoa compiei, Comix lofiuax vincii eoe wwì^s vwaeUate : et Cer- 
n» exeedil quater atatem oomtdi. Conmt ter mperat eervam pemicem ; et Pktt- 
nix ex eeipeo renateen» tnmUipUeat 9n« ataiem nooies* Qaam qmdem aum 



De atatibuè Hemdion fait titnlns in membranaceo codice.— 6 At prò Et 



NOTA 



Hemodien\ *Ho'i^8fMr, petitam ex 
Hesiodo poema; cajus versus hi ex- 
tant spod Plutarclium lib.de Ora« 
cnlorom defectn : *E>r^ rot ^Ah yì- 
wàs Xcuc^pifa Kopiini 'AvB^ ifi^urrmr 
vel» vt Demetrios apnd eundem Pln- 
tarchum legi qnoqae roeminit^ et 
legisse Ansooiuflnoster videtar: «yir- 
pémmt "E^ofos M re rerpaxiptmtSf 
Tp€Ò 8* ''UJ^ìte ò Kipa^ ynpàfftmai.* 
«òr jkp ò ^>i( 'EivÀi Toòt KApaicar lina 
V òfuìts rohs ^bfucm Niftipm èOwKkaitMf 
Kevpai ùiht aiyi^xoW' ' Novem qnidem 
▼ivit secnla garrula Comix Virorom 
pobescentiam, (vel senescenttnm.) 
GervQs vero qoataor comicom est. 
Tres vero Cenros Corvns senescit 
At Phcsnix Novem Corvos. Decem 
vei'o vos Phoenicas Nympli» bene 
comatsB, fiii« Jovis a capra nutriti.' 
Vana porro et fatilia esse, qass He- 
siodns bis versibas, et ex eo Ausoni- 
US de setatibus quorondam animali- 
nm affirmat, et res ipsa clamat, et 
Plinias ipso testatur loco llb. tu. 
Natur. H istori» a me Jam laudato, 
ad hnnc versnm Gripbi : ' Et toties 
trino cornix vivacior sevo.' 



* 1 r«r òmos, 4r«.1 Alitar Soloo, 
qnin et ipse Propheta regius, qui &ep- 
taaginta annis hominnm vitse spati- 
om definit. 

* Ho§ mnea mtpentf 4^] Comix 
sic vivat novies nonaginta sex annos, 
hoc est, 864. 

4 Et qmaier, 4r«.] Sic Cervns vivat 
1456 annos. 

6 AUpedem] Quasi qui alatis stt 
pedibns. ' Aripedem' dixit in Grìpho 
numeri ternarti, ubi vide Notes. 

Ter vmàt Carme] Sicque vivit 
10368 annos. 

lOem MaUiptìcat imU$ PkeneU] 
Sicque vivit 9M19 annos. Mille ta^ 
men tantum, post Claodianwn, ei 
tribnit Noeter infra, Epist. xz. 

* MuttipHaii nmrite Pkeu^x^ 4v.] 
Dissidcnt inter se, qui de Phosiiicìa 
sBtate scrìpseraat. Rex £thiopte, 
in sua ad Pontificem Romannm Epis- 
tola, annos ei tribnit trecentoa. He- 
rodotus, £lianus,Philostratos, Oms, 
JEneas Platonicus, ex Latinis Ovidi- 
UB, Tacitus, Victor, annos dantqnin- 
gentos q uad raginta. Plinins ex Ma^ 
nilio sexcentos sexaginta. M artialis 



Digitized by 



Google 



EDYLLIA. 



603 



Qaam vos perpetuo decies pra&vertitis aovo, 
NymphaB Hamadryades : quarnm longissima vita est 

Hi cobibent fines vìvacia fata animantom. 
Cetera secreti novit Deus arbiter aevi 
Tempora : quae Stìlbon volvat^ quie saocula PhaBUon» 
Quos Pyrois habeat, quos Jupiter igne benigno 



10 



T0B^9 Nymphm Hamadryadeaf qnarum tetat est hngimma^ ntpenUii deàei Ma^M 
urtate. 

Hi auni iermini intra quoa vita animalilnu fato €<mees$a eìaudtmtur, Deui di»' 
ftnaaiar areanorum temporum cognoteit cetera» atatti: fntta, per quia iacula 
MercmrH ateUa eiraanogotury par qua 8atwrinta, quoa Mwra gyroa kabeatf et quoa 



babent qaaedam exemplaria«^-0 Hitc cokibetjmia Valg.— 17 Utseptem Tenns 



NOTiE 



et Lftctantim mill«no8. Alti, nt est 
apvd Taeitnin, 1401. Chvremon JE' 
gyptins, referente Tietie, sezeDni* 
ani et »eptìea milleDot. Poeta noster 
secnm ipte dissidet, qnippe qai Epis* 
foia XX. mille tantnm annos Phoenici 
trìlMiatf cnm eidem bie 01819. aMÌ|r- 
net. Ceterem de ave illa fabulosa 
vide qm aniiotaviiniu ad Orìpboin 
tarnarii naineri. 

6 Repanhilia ofes] Claodian. de 
Pbcmiee : * Hic neqoe concepto fa- 
tu, noe semine snrgit : 8ed pater 
eat, proleiqne sni : nnlloqne creante, 
EméHtos artns fcecnnda morte re- 
format, Et petit aiternam totidem 
per fonerà vitam.' 

7 Decita prtnertOia enoj Nyaapkm 
H^tmiryadea] Sic Njmphas illse vi* 
^erent 9t81S0 annos, ex egregia illa 
Heslodi snppntalione, qaam tamen 
Cleombrotns apnd Platarchnm, loco 
•opra laodato de Oracoloram defeca- 
to, sic ezplicat, nt ywtàr homints, 
cnjosmodi oovem Cornici Hesiodas 
tribnit, unum tantam annom esse 
potet, sicqoe Comicis vita fiat anno- 
Tom 9, Cervi 86, Corvi 168, Phce- 
nicis 978, et Nympharnm 9790 



8 Nffwtphtt Hamadrjfodei] More 



Orseoorom poetarom extremam diph- 
tbongam vocis ' Nympbss ' non eli* 
dit, sed contrabit ante vocalem se* 
qnentem. 

11 StUbon] A a^(s$m loceo, coms- 
co, est arùifitùPj quo nomine appellari 
Mereorii stellam teites snnt Arìsto- 
teles lib de Mnndo, Cicero lib. ii. de 
Natura Deornm, Plutarchus, lib. ii. 
de placitis Pbiiosopboram. Apnd 
eosderoPbaèton,*cii0«ir,est8ol,Pbse- 
non, «o^wr, est Satomi astram, u* 
troroqne a ^dat inceo, et Pyrois, IIim 
póuff Mars, a irSpignis. 

Qum atKula Ptuatwm] Sic optime 
Vinetns restitnlt, prò Phaton quod 
legebatnr In qulbnsdam. Cam infra 
de Titano seo Sole loqoatnr, qni 
Pbaèton est, verosimilios molto est 
bic de Phsenone sen Satomo loffoi 
eom, (de qoo nulla alia In tote hoc 
poemate mentio,) qoam bis Solem 
commemorare. 

19 Quoa JupUer igne benigno'] Qoo 
Satorni incleroentiam retondere eti- 
am creditns est. Horat. lib. Carm. 
II. Ode 17. ad Msecenatem. 'Te 
Jovis impio Totela Satarao refol- 
gens Eripoit, volocrisqne fati Tarda- 
vit alas/ &c. 



Digitized by 



Google 



G04 



AU80NII 



Circuitus: quali properet Venns alma rccursn : 
Qui PhoebeD, quanti maneant Titana labores : 
Donec consnmto, Magnus qui dicitur, anno, 
Rursns in antiquum veniant vaga sidera cursum ; 
Qualia dispositi steterant ab origine mundi. 



15 



JupUer atm «no attro benefico: ct^Htmodi circìtitu alma Venut cwrai ; ^maUi 
ìaboree shU tolerandi Luna^ et SoU, Quoad usque peraeio iUo arni», f irt appettahw 
Magnne, eielUe erramtei redeatU itermn tu prietiimm euum cwnum: <(tude9 fiumi 
ah tute io condiiMii arine. 



^<^^»<^»»»»»i»i^»»» 



in Lagdpnensibas membranis ermnt, qni oon legebantar in codicibn» impresti! 
ante editai Mariangeli diatribas. 



VOTJE 



14 Quanti maneatU TUana iabaree'] 
An Eclipses ? ut apod Virg. * Defec- 
tutSolis variosy Ltinaeqne laboren/ 
an labores circamversionis assidnse? 
in posterìos hoc magis propendeo. 
Gireuitiis porro horom omniam Pia- 
netamm bis vnlgo temporibus defini- 
untar: LonsB qnidem viginti septem 
dielmsy ethoris drciter octo; Solis 
Sd6. diebus et horts quinqne» aut plus 
panlOy quod anni spatinm est; quo 
q aidem fere spatio Venns et Mercn- 
rius Zodiacam una cam Sole percur- 
rnnt : Mars vero dnobas fere annis ; 
J api ter annis ctrciter dnodecim ; Sa- 
turnas fere triginta. Obsenra antem 
tempora illa, quas soli Deo cognita 
esse alt, non intelligenda esse spatia 
circnitas nniaseiQasqoe Planetas : ea 
emm Astronomis cognita et sapra 
relata a nobls: sed spatia et nnme- 
rnm circuitnam qai obeundi singu- 
lis Planetis snnt, qaoad ad idem om- 
nes punctum simnl redierint, a qno 



profecti semel snnt. Qaod non nisi 
longissbno annornm circnitu fieri pò- 
test. Atqae periodus Illa, sea cir- 
coitoB annornm, 'Annns Magnns' 
dicitur. 

15 CentumtOf Magmi» fot dktfory 
nano] De hoc Cicero lib. ii. de Na- 
tnra Deorom supra laudato : * Qna- 
rum' vagantiom stellarom ' ex dis* 
parìbns motionibns Magnnm Annm 
Matbematici nominavemnt» qni tsm 
efficiatur, cnm Solis et Lanse, et 
qainqoe errantiom ad eandem Inter 
se comparationem, confectia omni» 
um spatiis, est facta coaversio. Qo», 
qaam longa sit, magna quasatio est 
Esse vero certam, et definitam ne- 
cesse est.' Magnnm iUam annun 
qnidam pntavemnt esse anooram 
solarinm 1461, quidam 5000, alii 
10000, alii 100000, aUi etiam pia- 
rlum. Vide Censorin. de die natali, 
Solin. in Polyhistore, Firmic. Ma- 
crob» 



XIX. MONOSTIGHA DB JSRUMNIS HBRGULIS. 

Prima Cleonaei tolerata aenunna leonis. 



«Job 



PrimuM ìabifr exanUlahu ab Hereule, est labor ìe^nie Nemeeri, Secunéeu doswit 



Digitized by 



Google 



BOYLLIA. 



605 



Proxima Leradeam ferro et face contudit hydram. 
Mox ErymaDtheuni vis tertia percnlit aprum. 
JSripedis quarto talit aurea comua cervi. 
Stymphalidas pepulit volucres discrimioe quinto. 



kfdram Lemaam ferro et JUanma. Deinde tertiue ìabor iwlerfecU aprum Erymm- 
tkeum. Quarto labore reportaoit comua aarata cervi aripedie. Quinto pralio fu* 



NOT^ 



* Oneci Hercalem quasi llpat 
kXìos dictnni volani. Ejiisdem labo- 
TtB apud Virg. £neid. viii. Joveoum 
Cboras et Sennm canit. Si qais Che- 
mia delectatur, adeat Tollinm in for- 
toitls p. 45. Hanc de Hercnle fa- 
beUam, totamqae fabularem hiitorì- 
ani, ad Ctiemiam pertioere ibi asserì- 
far. ' Aognes duo/ duo snnt spiritns 
TolatUeSy Acidns et Alcaliciis, qnos 
Hercolea fixos reddidit, hoc enim 
Chemicis est, ' interficere' et * mori.' 

* GEchalia' est domus salis oUot ixhs : 
linde Herculi in vetere mimmo ara» 
cai ignis in salini formam imposi tas. 

* Hylsns ' et * Pholns' spiritus im- 
puri sunt, ac terrestres et impetuosi. 
Talibus piget immorari, quse vel eo 
coofutantnr argumento, quod fabella 
de Hercule non magis ad Chemiam, 
qnam ad quamlibet aliam artem sen 
disciplinara re ferri potuit. 

1 Prima CUomei, ^c,} Preter haec 
Monosticha, extant in Virgilianis 
Catalectia et hssc alia, Virgilio eti- 
am, ut reor, perperam attributa: 
' Compressit Neme« primum virtute 
leoneoD. Extincta est aoguis qum 
poUnlat hydrt secundo. Tertinsevic- 
tna ins est Erymanthins Ingens. 
Coraibus anratis cervurn necat or- 
dine quarto. Dejicit horrisono quinto 
Stymphalidas arcu. Abstnlit Hippo- 
Ijtas sexto sua vincala vinctas. Sep- 
timua Augiae stabninm laboregerit 
undis. Octavo domuit magno Inc- 
tamine taarum. Tum Diomedis 
equosy nono» cum rege peremit. Oe* 



ryonem, decimo, triplici cum corpore 
vicit. Undecime, abstractas vidit 
nova Cerberus astra. Postremo, 
Uesperidnm Victor tulit aurea mala.' 
Vide Seneca Hercalem OBtKum act. 
I. se. 1. 

Prima «ramna] Primus labor Her- 
culi imperatas ab Eurystheo My- 
casnarum rege, Junonis instinctn. 

CUtmai . . . leom»'] Leonis in Ne* 
mea sylva interfecti, juxta Achain 
oppidom Cleonas, situm in via quae 
ab Argis Corinthum ducit. 

2 Lertueam ht/dram'} Lemas lacns 
monstrummulticepsyquod, cum ferro 
non posse t,abscÌA8Ìs capilibns repul- 
Inlantibus, igne demum vicit. Unde 
Seneca : ' Quid saeva Lernse mon- 
slra, uumerosnm malum. Non igne 
demum vicit, ac docuit mori?' 

t Enfmaniheum'] Illum sciiicet, ut 
ait Seneca, * Solitum densis liispidnm 
Erymantbi jngis Arcadica petere ne- 
mora Msnalinm suem.' 

4 JEripedia"] De hac voce jam su- 
pra in SBtatibus animalium, et in Gri- 
pho ternarii numeri. 

Tulit aurea comua eerm] Cum eum 
cnrsu, aut potios jaculo, asaecutus 
esset in Maenalo Arcadiae monte. 
' Cervam ' dixit Virg. £neid. vi. 
' Fixerit aeripedem cervam licet.' 

6 Stymphalidas pepulit uolucree^ A- 
ves in Stymphalo Arcadiae lacu im- 
morantes,tantSB magnitudlnis, ut So- 
lis radios obumbrarent volantes : 
quse aves Arcadiam vastabant 



Digitized by 



Google 



606 AUSONII 

Threicìam sexto spoliavit Amazona baltheo. 

Septima ìd Angeis stabnlis impensa laboris. 

Octava expulso nameratar adorea tauro. 

In Diomedeis Victoria nona qaadrigis. 

Geryone extincto decimam dat Iberia palmam. 10 

Undecimo mala Hesperidam destricta triumpho. 

Cerbenis extremi suprema est meta laboris. 

gavit mes SUfmphalidat. Sexto detraxU peUam Ammoni Thraeùe. Septimus 
UUtor eoUocalMè abeoeitUi ttabuU» Avgea ftiufundis, Odana fndmia ^m$ nume- 
ratur, quam retulU fugato tauro. Nona iju» vietoria/uU in eaicù JHoaudi», Hii* 
pania tribuit ei decimam vtctortam, interfeeto Getycne. Undecimo trinmpko carp* 
nt mala aurea Heiperidum. Cerheru» eduetus ex Inferii est uUimus termùwt 
moviuimi ^ua taborie, 

NOTiE 

6 1%reiciam . . . Amazona] Hippo- qoos iUe advenaram carnibns pasce- 
lyten Amazonam, jaxta Tliraciani bat. Ipsum antem Hercates ìnter- 
et Scythas habitantiam, reginam, fecit, et eqais illia epalandam appo- 
quam Theseo uxorem dedit, ex qaa Buit. 

suscepit Hlppolytnm. 10 Geryone'] Trkorpore ilio rege 

7 Augeie] Àogeae Elidis regia. Dalearidum insalaruniy vel, ut SoU- 
iSIdfriiIti] Ter mille bonm capacibnty niis ait, Erythraeie insalas, quam 

et trìginta annonim fimo repletis, Pani lìngua sua Gacftr, id est, sepem, 

qnn Hercules mercede pacta pur* appellarnnt, in capite Baetlcse sits ; 

gavit, immisso Alpbeo fluvio. cujus Oeryoois interfecti boves ab- 

8 Adorea] Ab ador, qood farri» duxit Hercules. 

genos. Festus : * Adoream laudem Iberia] Hispaoia, ab Ibero amne. 

si?e glorlam dicebant, quia glorio- 11 Mala Heeperidam] Aurea mala 

sum enm putabant esse, qui farris fillanim Hesperl fratris Atlantis, 

copia abundaret/ qnae mala pervlgil draco custodiebat 

Tauro'] Atticam regionem devas- Deetricta] Becerpta ab Hercule 

tante. De hoc Seneca: 'Taorum- sunt, interfeeto dracone pervigili 

que, cenlum non levem popnlis me- eomm custode, 

tuni.' 12 Cerbenu} Triceps Inferomm 

In Diomedeie . . . ^nadr^ris] Eqnis canis ab Hercule extractos in auras. 
qnatuor Diomedis Tliracin regif, 



XX. MUSARUM INVENTA, ET MUNERA. 367 

Clio gesta canens, transactis tempora reddit. 

Cito eeldmme ree gettai^ restUuU rebut preeUritii «mmi atatem* M^pomeae 

Aliter expressi sunt hi versus in scripto papyraceo, teste TolUo. Vid.Not 
Var. 



Digitized by 



Google 



fiDYLLlA. 



607 



Melpombnb tragico proclamat moesta boatu. 
Comica lascivo gaudet sermone Thalia* 

irìUia exekunai ìiMUu tragico, Thalia comica deUdatur oratione moUi, Euterpe 



SOT/E 



* Etsl de Musaram numero inter 
scrìptores non convenit ; osa taroen 
receptuiBy atqae Homeri aactorìtate 
confirmatain est, novem omnino ex« 
titisse. Uouetu 8* hn4a irwrau Odyss. 
O. Hesiodas qaoqne novem recenset, 
ac lisdem nominlbus appellai quss 
etiamnuro osorpamus: 'Einf4a 6vya- 
r4p€s fieféKov ùios iKyryaiwUf KXti» *f^ 
E/bréfnni re, 9dXud n,. ÌSékvofUvii rt^ 
Ttp^épH T*y 'Epar^ r«, noKùfund r% 
Oòptoftii r«, KttXioAini t% &e. Theog. 
vors. 70. et seqq. De earnm inveotis 
Bibil apad veteres ilio» Poetas, nisl 
qaod Hesiodas tradit iis carmina 
cara esse, f^v èotS^ M4/Afikeru, vs. 
60. eas pedibns tripudiare, èwtfpévta^ 
rm 8^ wotnrh. vs. 8. Mores Deornm 
celebrare, f^cs Kf8rà *iJkaféerm^ k\cì- 
ayffi», Ts. 67. PraeseoUa, futura, ac 
prse lenta concinere, rà t^ Uvra^ rà ^ 
l^v^/MFo, vp6 r* Urru ^mf^ òftiipwcai. 
vs. 88. Calliopen omniam prsstan- 
tissimam Reges comitari: npo^cpc<r« 
réni Arrbr kwaaéatw^ 'H fih yàp ^a0'lAcv- 
«riy àt'^ atMouruf dvnSci. Nec illis 
quidem temporibus sdsb cuique par- 
tes assignatae fuerant : nude Latinis 
nnllo ferme delectu habito invocataci 
Hinc et emersit ea opinionum Tari^ 
tas,ut unum illud extra controver- 
Siam positum videam, ingenuis arti- 
boa prsesse Musas ; quss cuique arti, 
Ila etiamnum sit sub judice. Si quid 
tamen ea de re, qnss videtur ex Poe- 
urarn arbitrio pependisse, statutum 
qnis vellet, deberet is, mea quidem 
sententia, quod Musarnm attinet 
Chorum, nummis Pomponiss gentis 
definire, quos ea propter hic exbi- 
bere placnit e Schedis Morellianis, 
et cum Ausonii Edyllio conferre. 
1 Clio gesta canens] Referuntur et 



hi versus in Catalectis Virgilii. Alios 
eJQsdem argumeoti refert Toliias ex 
scripto papyraceo, Juvenalis satlras 
continente, margini ascriptos a quo- 
daro Petro Joannis de Gonda anno 
1478. ineptos quidem illos, et centra 
prosodis leges peccante ex tremo. 
Musas porro finxerunt Jovis esse et 
Mnemosynes, id est, Memoriap, fiiias, 
quarnni nomina sic interpretantur. 
Clio &irb Tov K\(ovSf a gloria, qnam 
affert iis quorum gesta canit. Mel- 
pomene a fUfiwofiM modulor, Thalia a 
Béxxtw virere, germinare, fiorerò. 
Euterpe, et Terpsichore a W/nr« ob- 
lecto. Erato àirì^ tov "tp^oros ab A- 
more. Calliope, a KaXhs pulcher, et 
^, vox, quod pulchram hab«at voceni* 
Uranio Coelestis, ab obftavhs Coilum. 
Poiyhymnia a vokbs et Hfàyosy a mnl- 
titudine cantus, vel Polymnia, lloXi* 
fiv^ia, a magnitudine memoriie : /urcfa 
enim memoria est. 

* CHo getta canem tratuactis tem- 
pora reddif] Nonnnllis, qaos inter Ca- 
rolus Patin^ Clio est quae citliaram 
tenet. £am snspicor esse, cui volu- 
men in manibus convolutum, quxqne 
innititur columna, ut mansura in 
SBvnm significentur, quae Clio Uisto- 
TÌK parens literis mandaverit. 

* 2 Melpomene tragico proclamat mete' 
ta boatu] Scriptor modo allegatus vnlt 
eam esse cui prò symbolo Barbiton : 
quod cum pluribus, quam Cithara, 
fidibus instrnctum esset, Polymni» 
videtur magis competere. IgiturMel- 
pomenen esse arbitror qnae citbaram 
tenet, ae fingitnr Ausonio Tragoedi- 
am invenisse, forte quod in ejusdem 
Choris Cithara adhiberi solita ; etsi 
Melpomenen Lyricae poesi prseesse 
Inbentius censeo. 



Digitized by 



Google 



606 



AUSONll 



Dalciloqaos calamos Euterpe flatibns urget. 

Tbrpsichorb affectus citharis movete imperata auget. 

Plectra gerens Erato, saltai pede> Carmine» trUu. 

Carmina Calliope libris heroica mandat 

Urani E coeli motus scratatar, et astra. 

Signat cnncta manu, loqoitar Polyhymnia gesta. 



im^ ipirUu fittwla» gume iommOes. Terpnekùre eiihaH» mthu tmimi eietf modi* 
raiwr, et indiai. Eraio tenen» vUetruMy wmpmiiU ad mumeroB peéu^ vemu^ et m. 
Calliope eommiiiU ehartit poémata Henica^ Urania imoeetigat metue eedi^et 
iidera, Pol^Kymnia exprimii omnia manu, et laquitur gtetu. Vigor Pkmbeg 



NOTJS 



* a Comica ìateivo gaudei eemume 
ThaUa] DaaB in marmorìboft nammis- 
que ezhibentnr larvam in mano ha- 
bentea, nisi earam altera bìfrons est, 
et clava innUitar. Alterutram Tha- 
liam eése qa« couMediam invenerit, 
apnd omnea in confuso est. Utra 
sit Thalia, in nnmmis tertio et qnar- 
to snbjectis, centrovertitor. Aliis 
Thalta est, qnss classe cerni tnr in- 
nixa ; propterea qnod, ut ainnt, ex 
Aristophaois Barpdxois intelllgitur 
comcedia Herculi dicata. Alii Tha- 
liam censent esse qasB personam te- 
net duntaxat. Qnibus accedo ; me- 
lins enim clava Tragosdiam tnnnit, 
quae Heroum facta imitatur, quoram 
anteslgnanas Hercules. 

* 4 DukUoquoi calamoe Euterpe Jlaii- 
hui urget] Calami Terpiscbore melios 
Tidentur Epigrammate OrsBCo tribui, 
si noroiois vim spectes. Mihi Eu- 
terpe ea est qaie larvam tenens 
clavfe innititar. De ea vetus Epi- 
gramma : Eòrépvii rpayucoTo x^P^ *^* 

* 5 TerpnchoreaffeetntcUkariemMet^ 
imperatf auget] £a erìt quos parat in- 
flare calamos choreis idoncos. Sic a 
Poeta OrsBCO descrìbitur : Tcp^x^ 
XOfUtraa wópey r^x^hp^as aòAo^. 

* 6 Plectra gerens Erato ioUat pede, 
Carmine, vuUu] Eam opinor esse qos 



sesto denario exhibetor, plectram 
teneos, Deommque Hymnos reper- 
isse fertiir. Consenti t cam Ansooio 
Poeta Oraecus. : *1r/inwr iBaréxm 
'Epa/ri^ voKurepuéms ebpof. 

* 7 Carmima CaUt^yie Itòris keroice 
wumdat] Ea videtnr esse, qose tenet 
cithars geniis oolnmna innizum, vt 
pateat Heronm laades qoos celebrat 
ad seros nepotes transmittendas. He- 
siodus verso jam laudato roilii «offra- 
gatnr : Batriktwrof Sp,* oMouw ^viftct. 
Qnin et Poeta Grsecos: KoXXi^ 
ao^iipf 4pt0fSos ctpcF AoiSiìs. 

* 8 UroMÌe cedi MOhis tcrutatur et 
oitra] Cora Ausonio conveniunt mar- 
mora. Convenit nummns qnem ex- 
hibemos. Convenit quoque vetus E- 
pigramma : Ofipeo^if wóKotr eSptp mt 
oòpaifUt¥ Xfl^ iarpmt, 

* Signai cuncta manu, ìoquiiur Po- 
lyhymnia geetu] Vossius in Rbetorìcis 
bsec de Pantomimis exponil, qulbos, 
ut singnla verba gesta exprimere 
valeant, felici memoria opus ait: a 
qua Polymnie, quam ex Luciano 
ircpl ipx^o'éms eorum arti prsesse vnlt, 
nomeo inditom. Nobis vero, ut Jam 
diximus, Poljrmnia est, quse tenet 
barbiton mnltis fidibus instmctum, a 
canta mnltiplici nomen sortita, ideo- 
que, ut opinor, musice pareos. Nec 
videtur dissentire Grccos PoeU : 



Digitized by 



Google 



BDYLLIA. 



Mentis ApoUineae vis has movet andique Musas. 
la medio residens complectitar omnia Phcebus. 



609 
10 



meniis tigUt^ wndique ha$ Muuu. Apolh ««lem aedeiu tu medio corUmet in u 

€9MCÌtL fMOtUi AU'UJI. 

NOTiE 

T4p^ftas ifx¥h^» Tio\éfà¥ta vtbvo^t PoiymoiajaDxit.' 
€fy^, 'HarmoDiamniiineristaltnsqae 





ymi 




Delpk.HVwr.CloB. 



Aìoow, 



3 Q 



Digitized by 



Google 



AUSONII 



ECLOGARIUM. 



DB RATIONB LlBRiE. 368 

MtRARis quicumqae manere ÌDgentìa mundi 
Corpora, snblimi coeli circumdata gyro. 
Et tantae nnllam moli intercedere labem ; 
Accipe, quod mirere magis. Tennissima tantis 

Quiaquii es qui adwùrwris magna eorpora orbU penian ciMeta alto vortice eaUt 
et nihil labatcere im tanta maota ; avdi àiiqìM magì$ admroMiiMm. Tanta c$r- 



NOTA 



Edogarimn] Collectio quaedam opus- 
culoram ieqnentinniy ' de ratione Li- 
brae/ ' de ratione puerperi! maturi/ 
Sic. quflB in Vioeti editione, absque 
Eclogarìi titnlo, seorsim edita snb 
totidem IdyUiomm nnmeris sant. Ex 
titillo porro Eclogarìi apparet ^ic^o- 
T^r esse, id est, excerpta quaedam ex 
Josto opere Ansoniano. 

De fxAùme librai] Ad higns poèmatii 
intelligentiam, obser?andnm libra» 
nomen varie osnrpari : prò iostru* 
meato quo res pooderantnr, trntina 
pota aut staterà, une balanee: prò 
certo pendere, une Uore. Qood qnia 
assis pondns erat, libra quoque prò 
asse sumitnr. Cujos partes duode- 
cim, unciarnm nomine veniuot, de 
qnibus infra. Pro instrumento, quo, 



plumbi aut gratis alicujus alius oor^ 
poris epe» explortmns an areae, pa- 
rietesve, aut arrectarìn rectà siot, 
an propendeant in partem aliquiia, 
locorum quoque sitom, et fastigiom 
ad aqnsB ductns, tm ntoeoa. Deniqoe 
in rebus aliis omnibus metapborice 
prò certa lego, modo, mensnra, rega- 
la, temperamentoque recto et sequo 
librse nomen usurpatur. 

1 Ingentia mundi Corponiì Terram 
cnm circnmpositis elementis tantom 
intellìgit hic Vinetos, de qnibns Oti- 
dius Met I. * Densier bis tellot» 
elementaque grandia traxit/ Sed 
ipsos quoque astrorum orbes, qui per 
SBthera feruntnr, inteUigere ntl vetat 
li enim ex atomis etiam conflati jnx* 
u Epicureos. 



Digitized by 



Google 



AUSONII KCLOGARIUM. 



611 



Principia, et nostros noD admittentia visus» 5 

Parvaram serie coDstant connexa atomoram : 

Sed solidum in panris, nullique secabile segmen. 

Unde vigor viresque manent, aDtemaqae rerum 

Mobilitas : nalloqne unqnam snperabilis sevo. 

Divinis hamana licet componere : sic est 10 

As solidas, quoniam bis sex de partibas aeqais 

Constat : et in minimis paribns tamen una manet vis. 

Nam si quid numero mìnuatur, summa vacillat ; 

Convnlsseque ruunt labefacto corpore partes. 

Ut medium si quis veliat de fornice saxum, 15 



jMra kabent primùrdia mmiifiMÌma» eifugieniia nostro» obtuhUf qua eonflaia »unt 
ex comgerie tenuimm atomorum, Sed iolidUtu inett tenuibiu iUis, et parva iUa 
oegmteniu wuUerw seemi iterum a nenùne poosunt. Atque hine fit ut robur et 
Jbntttmo nuMioi in rebus, et perpetua agiUtas, qua nnd nullo temperie spatio 
possit* ^ Fas esi eoitferre humana divinis. Sic as est solidus, quia eot^laius est ex 
duod e e im partibus aquaUbus : et tamen eadem virtut inest in parvi» iUis t^qualibus 
partìbus. Si enim demaiur aHquid de numeroy totum labaseit, et partes divulsa 
eaduMt tato ìab^aetato, Quemadmodum si aliquis reteìiat de tesiudine lapidem 



8 * Unde vires vòrgoque manent"] Hoc sic qnidam- emendabat : Unde viri 
virg ù q ue : sed malim : Unde vigor viresque^ hoc sensa : ex eo, qnod haec mÌDuta 
corpnscola sant solida et individua, vigor illis inest et vis.' Vinetus,^n 



SOTM 



6 Parvarum serie • • . atomoruml 
Haec ex Epicuri post Leacippom et 
Demociitam doctrina^ qoam libris 
sex Latittis verslbus expoinit Lncre> 
tius. Atomos illas insecabiUa cor- 
pora recte vertas: est enim irronos 
qai secari neqait, a réfwtà scindo, 
seco. 

7 SoUduM m poma] Quia nnllom 
habent in se corpnscnla Illa vacnum: 
nnde fit nt dividi non possint, quan- 
qnam varìsB designari in iis possint 
partes. 

* Sedsotìdum, tfc, nuUique secabile, 
^f.] Tnllio simiiiler Fin. i. 6. * Atomi 
snnt corpora individua propter soli- 
ditatem.' De atomis, in quìbus re- 
rum principia statnebat Epicurus, 
Virgil. Eciog. VI. 'Naroque canebat 



nti magnnm per inane coacta Semina 
terrarumque animeque marisque fu- 
issent.' 

8 ^temaque rerum MobiHtas, ifc.] 
£temas qnippe atomos ingenerabiles 
ìpsas et incorruptìbiles per inaoe 
volitare, existimarant Epicurei; at 
ex iis generari omnia, pront ilise mo- 
tn suo in vartas molecolas coogro- 
garentor ; eorrumpl vero, prout eo- 
dem motn a se invicem divelleren- 
tur. 

11 Bis sex de partibus] Duodeeim 
unciis, ex quibns as seu libra confla- 
tnr. Altenim enim promiscue prò 
altero bic usnrpat. 

12 Una manet vis^ Constitucndi to- 
ttiis assis, qui desinit esse as, si desit 
vel mìnima uncia. 



Digitized by 



Google 



612 



AUSONI! 



Incumbant cui cancta, simal devexa seqnentur 

Cetera, communemqne trahent a vertice lapsnm. ^ 

Non aliter libra est : si defuit uncia, totus 

NoQ erit as : nomenqae deanx jam cassos babebit. 

Nec dextans retinet nomen, sextante remoto. 90 

Et dodrans, quadrante carens^ auctore carebit. 

Divalsusque triens prohibet persistere bessem» 

Jam quincunx tibi nallns erit, si prima revellas- 

Et semis, cui semis erit perenntibus assis 

Partibns : et cnjas libr» pars septima^ septanx? 25 

meditali, tu quem omneé aUi reeumhmUj reHqtd Upidea ineHnaii una tcftiaifor, H 
nmmidMcetU rumam a cidmme. HoMd secus libra «e haltet. Si uaeia drfeeiif aaa 
erit a$ Motìdut ; ci quod tupererit^ tunc inamUer appeUabUur éeumx. Neque deximu 
$irvat nomea «tw», cum dtug nncut o^kte nmté Ei dodrane priraf «t quadrante, 
prinabiturauetoreeuinùmmù. Et trietuabstractUBvetatbesteM permanere, Jam 
vero nuUum habelne quineuneem, ei arferae partee prioree. Et a quo «emù oecoU* 
tur «ernie, gubiatiM reUquiè partibue aeeie: et eeptunx eUue a^uenam Ubrte erit 



MaTttU OroDovins: «eptaia ret»etta«.— Ì4 Cin eemie^ tot pereumtìbu» coDJicit 
Gronovins.— S5 Coiùicit hic qaoqae OroooTias : ei et oii pare una et tertia 



NOT« 



19 iVomen^tie deimx jam eamu ha- 
bebit, ^.] Hi8 qaflB «eqnnntnr oihil 
aliad significare vult, ntsi snblatis 
aliquot aisis partibns, seti nnciis, re- 
liqnai nomen qaod eis Tulgo tri bui- 
tnr ad ostendendnm quota assis pars 
sint, pnta deunx, dodrans, bessis, &c. 
non nixi improprie posse retinere ; 
Cam as ipse, cnjas respectn tantnm 
ea babent nomina, non remaneat am- 
plins. Deanx significat assem defi- 
ciente ancia, Loc est, nndecim on- 
cias ; dextans eandem assem defi- 
ciente sextante sea dnabns unciis, 
boc est, oncias decem ; dodrans assem 
deficiente qaadrante, boc est, novem 
nncias, sea tres assis qnadrantes : 
bes binas assis tertias, hoc est, nn- 
cias octo : septnnx septem uncias : 
semts diroidiaro assis partem, sen 
nncias sex : qnincunx nncias qnin- 
que : triens nncias quatuor, quas assis 
est tertia pars : qnadrans tres nncias, 
qnse quarta pars assis : sextans deni- 



que sextam partem auis significat, 
hoc est, dnaa nnciai. 

21 Quadrante earene"] Sic emendat 
Gronovins. Vulgo legitar ^umlmfe 
«atee, qaod senanm habet aliqoem, 
sed qni nibil ad hunc locnm fadt. 

Auctore carebit] Qaadrante tciticet, 
qui dodranti additas constitaìt as- 
sem, cnjns tantnm respectn dodrans 
dicitnr, nt jam menni. 

2S Si prima renelloe] Hoc est, prì- 
ores nncias septem, qosB cam qoia- 
cnnce assem efiicinnt. 

* Si prima revèOae'] Legit recte 
Gronovins eeptena. Btenlm r^ et ele- 
ganter reticert solet. Nempe si on- 
cias septem, quaa cnm qnincance as- 
sem efiiìciant, rcTellas, jam nailos 
erit qnincnnx. Qno antem pacto 
noster ^ prima ' interpretari possit 
septena, neqnaqoam intelHgere me 
fateor. 

24 Pereim<i6iie asite Partibue^ Sex 
reliqnis unciis. 



Digitized by 



Google 



ECL06AR1UM. 



613 



Libra igitur^ toinm si nulla in parte vacillet. 

Ponderis, et numeri, morumque, operumqoe, et aquarum 

Ifibra: nec est modnlus, quem non hoc nomine signes. 

Telluris, medio quae pendet in aere, libra est> 

Et Solis Lunaeque vias sua libra coèrcet. 30 

làbra die somnique pares determinat horas. 

labra Caledonios sine littore continet sestus. 

Ta quoque certa mane morum mihi libra meorum. 

poreei Mqitem 7 Libra ergo erU, ù tatù» a$ no» ìabefoeUtur in parto ìitta, lAbrm 
Mpedat od ponduoy «iMMncm, mareo, operai et aquas : noque uUa est nuneura^ quam 
non poom oppeUare hoc nomine, Ttrra qum outinetuT in medio aère^ kabet $nam 
Ubram. Libra qno^propria regit via» SoU» et Luna. Libra faeit aquateshorae 
éieij et noctts. Libra eoercet intumeacentiam Oceani Caledonii abtque ope littorie. 
Tn etiam, o libru^ eie nùki Memper detemàntta regnia meontm nwnun. 

^^ ^^^^^^ ^^-^^ 
eeptnnx, — 81 Veteres membrao» habneriiDt : Libra dtt, prò dieL 



NOTA 



85 Ct(ju» Ubne pare eeptima^ eep' 
iwx] * Pan septima' durios paulo 
ìàc poaitor, prò 'septem parte».' 
Septanx qiiippe sepUm continet un- 
cias. Mutare tentai Oronovius, led 
frostra. Daram quìdem, ai in hoc 
poeta ferendiun ; cojns exemplnm in 
Martiali reperias, lìb. vili. Epig. 16. 
' Dat popolua, dat gratn» eques, dat 
thnra MBatiia, Et iitant Latiae tertia 
dona Tribos/ Ubi ' tertia dona/ 
tema sen tria inteiligenda «ont. Est 
enim qovdam recapitulatlo donorum 
popoli, Equituniy et Senatns. 

27 Et aqnamm Libra"} Instrumen- 
tnm ad fastigiom sen indinattonem 
locomm deprefaendendam, ad aqoae- 
dnctnaconttniendoa. VideVitruTiom 
lib. vili. cap. 6. vbi tria bvjnsniodi 
inttmmeiita eoimnemorat, Dioptram, 
Libram aqnariam, et Chorobaten. 

39 TéBnris, medio, tfc,'] Reapexit 
ad bos Ovidii vorsna lib. i. Met»- 
morph. 'Nec circumfnso pendebat 
in aere tellns, Ponderibna librata 
ftoiii.' 

M Sma Ubra'ì Sna determinata se- 
mita, Zodiacns scillcet circulus. 



51 Libra die, ^-c] Virsiliannm est 
in Oeorgicis : < Libra die somniqne 
pares abi fecerit boras.' ' Die * anti- 
qnnm prò Diei. Hic legitor in ple- 
risqne Dii contractam prò Diei. Li- 
brarti antem hic inteilìge signam Zo- 
diaci, in ciijns primo pnncto cnm Sol 
fuerit, Aqoinoctinm est Antnmnaie ; 
cum vernnm sit in primo puncto Àri- 
etis. 

52 Libra Culedomos] Libramentnm 
aqn». 

Lt^ra Caiedonioe eine littore, ^c] A 
Caledonia Sylva Britannifle insule, 
Caledonios «stus dixit Oceani Bri- 
tannici. Respexit procuidubio ad 
bunc Plinii locum Uh. ii. cap. 67. 
' Octogenis cnbitis snpra Britanniam 
intumescere sestus Pythias Massili- 
ensls aoctor est. Interiora aotera 
maria terris claudnntur nt porto.' £ 
littore quidem mare spectantibus tu- 
mere in altum ▼idetur, sed littoribus 
opus esse ad continendnm Oceanum 
satis docent tot variis temporibus 
submersae regiones, et somma cura 
subinde reficiendae in Hollandia lit« 
tornm moles. 



Digitized by 



Google 



614 AUSONII 



DB RATIONB PUERPBRII MATURI. 869 

Omnia, qase vario rerum mctimur in actu, 

Astrorum dominatus agit : terrenaquc tantum 

Membra homini : e superis fortuna et spiritus auris^ 

Septeno moderanda choro : sed prsssidet oUis 

Sortitus regimen nitidae Sol aureus aethrae. 5 

Nec sola in nobis modera tur tempora vitae, 

Dum breve soliciti spatium producimus aevi: 

Creditur occultosque satus, et tempora vitse 

Materno ducenda utero, formare videndo. 

Et nondum exortse leges componere vitie. 10 

Namque ubi conceptus genitali insederit arvo, 

Imperium riderum regit eunctOf qua obtervamiu in divenU rebu$ agendis. Et 
homo habet tolum aiitu eorporis a terra. Fortuna et anima vemmU ijjm ab aikere 
rammo, dirigenda a ecrtu eeptem planeUmtm. Verum Sol cui obHgit modermmeu 
clari atheri» fraeet iìtìs. Nequé regit tantum in nobia horai vita noetra^ donec 
degiama eurta tempora vit€B anxia, eed existimaiur etiam fingere aspeetu mo 
Mecretas generatùmee, et apoHum vita quod degendum est in ventre nutrie^ et ^[ieere 
fata Vita nondum edita in lucem, Etenim eum/eetue adhaserit arvo gemtaU^ ur^ 



^^^^'^•^'^■^•Sk^^^ 



6 Sic reposiiit Tolliiis. Vid. inf.— 8 Satos Vulg.— Il ^Genitali in/uderit 
alvo"] Posannt h«c ferri. Videtor tameD Ausonios scripsisse: genitaU 
in/uderit arvo,' Orevins. Vid. Not.Var. ' Legit Orevius ùr/uderif : qua anc- 
torìtate nescio, (nam Vioetas allique legnDt insederit^) certe nullo sensu, nisi 

NOTiE 

1 Omnia, qua, Sfc.'ì Censorinos lib. tata, 

de Die Natali, onde hsec de ratione 6 Nec sola in nobii, ^v.] Sic optime 

partiis deanmsisse Aasonios vide tur : Tollius reposuit, ex eo qood erat in 

' Ante omnia igitur/ inquit, * dicunt veteri libro, Nee Sol in nobis, ^c. 

actnm vitamque nostrani stellis tam Propter Synalcephani Sola in, Quod 

▼agi8 qaam atantibus esse subjectam, non videntes librarii exscripserunt 

earumque vario mnltiplicique cuna nee Sol in nobis, t^e, absardo senni, et 

genus bamannm gubernari.' inepta repetitione vocis ' So!.' Sen- 

8 Fortauia] Quicqoid in vita boni sus ex hac lectione planns est, qua- 

ant mali contiogit. lem in Interpretatiotie exposat. 

* Fortuna et spiritus auris Septeno 8 Creditur occultosque satuSfffe.'] Sic 

moderanda choro'] Neqne Christianum Achinapolns Cbaldaeus, teste Vitrn- 

neque J^bilosophum prsbiiit se Anso- vio lib. iz. cap. 7. * Non e nascenlia, 

nius, cum istascriberet, qnasnonest sed ex cooceptione genethliologiae 

oper» pretium refellere, siquidem rationes explicatas reliquit.' 

jam olim validis argumentis confa- il GenitaU insederit arvo] Sic om- 



Digitized by 



Google 



EGL06AR1UM. 



615 



Haud dubium, Solem cuicumque insìstere signo. 
Qui cum vicini stationem ceperit astri, 

tMm eai mkm ette tu àUquo iigno ZodiaeL Qui cum penenerit ad froximum $ig' 
muMy wMlkM htum tmmUtU tu hcum comceptUmU «tòt proximum. 



NOTiE 



nino legenduiDy. non alvo, Rcspexit 
ad illodVirgilli Georg. < Nimio ne 
Inxa obtnsior nsiu SU genitali arvo.* 
'Arvum genitale' Metapliorice prò 
ipaa vnWa, in qua seruntar animaliay 
■en in arro froges. Hoc non intelli- 
gentea librarìli prò una repoanerunt 

IS Band duHuMf tfc, aitcìaiiftie] In 
aliqao signo Zodiaci, qaodcamque 
tandem illud sit. Expressit illud 
Cenaorini: ' Quo tempore partas 
concipitur. Sol In aliqao signo lit, 



necesse est.' 

IS Qat fauni eictat tUdimum^ ife,'\ 
Censorinus : * Sol ergo cnm in proxi- 
miim signaro trantcendit, locum il- 
Inm conceptionis ani imbecille videt 
conspecta, aut etiam nec conspicit.' 
Ut hoc et qosB seqaantar de variis 
Solis procedente tempore in locnm 
obi conceptionis momento erat con- 
spectibos intelligantar, operae pre- 
tiam erit ocalos in sabjectam figaram 
conjfcere. 



Ftgwra oipeetuuM SolU in Zodiaco, 




Digitized by 



Google 



616 



AUSONII 



Contiguos nallura transfandit lumen in ortos. 

Ast ubi conversis post menstnia tempora habenis, 15 
Scandit purpureo jam tertia sidera curm ; 
Obliqua exilem demittit linea lucem, 
Aspirans tenues per inertia pondera motus. 
Quarta in sede viget primi indulgentia Solis : 
Suadet et infosus teneros coalescere fcetus* 20 

Fulgor tetragono aspectu vitale coruscat» 

iSpd cum vertia eqwrum auorum lorÌ8 poH spatium mciutiiiii éturumj jtm 
utcendit ewru $uù canUaUi tertium ngntun ; Uma obUfMa vipeehu ^}u$ vUfral 
in kcuM orfm iemu kmeii, MipirdfM parvot mohu in UwUm foHua mmimi M 
imnpU bemgnhu mipicere in diario I«m .* et i^fundeni «ete egieit ut tener fmtta 
canereeett t» eorpu ieHdiu»» Splender aeHe ts Mpeetu 9iuu(rate rnÈiUi Mttf* 

forte inendam sii in Tolliana ed.' iSaiMJUy.— 14 Sic le|it Scaliger, qui ellain 
vt. SO. tii^Miif prò tfi^ÌMMt, qiiod est Vulg. idem qiioqae V^inetat. — 21 ' Fulgur 
tetngimo mtpectMs] Lege : Fulgor , ex veteri libro : sic et «spedi» in a^fieetu 



NOT« 



14 Ceniiguos naiìbtm tnm^ftmdUfife.'] 
là demam veriim esse possit, si Sol 
" ab ea tantam sui parte, quam nobis 
obTortit, radios iuminis einittat. Sic 
enim Ince tantum obliqua, et admo- 
dum tenni ac pae^e ooUa, locnm il- 
luni, in qno erat ortiis sen conceptio- 
nis tempore, post unnni tantum elap- 
snm niensem illnstraret : at quis 
nescit e toto Solis globo, sen centro 
qnodam Incis, diffondi in omnes nn- 
diqne partes radios? Uiide patet 
quam Tan» sint istte Chaldsomm ob* 
servationes falso subnixae principio. 

16 Poit menatnia iemparal Bina, ut 
patet ex trantcursorum signormn nu- 
mero. Singulis enim mensibus sin« 
gula Zodiaci signa Sol decurrit. 

16 Scandit Jam tertia sidera] Hoc 
est, incipit jam scandere. Et tnnc 
llle est quem sexiilfm ojpeetiunTocant, 
Orcci KoB* i^éyww^ cum linea a So- 
le ad planetam ant punctum aliquod 
Zodiaci docta subtendit arcnm 60 
gradunm, qood duorum signornm 
spatium est, et est latus liexagoni 



regnlaris, (hoc est sqnilateri, et 
seqni anguli,) Zodiaco iuscripti. 

17 ObUqua exiUm^ dfeJ] Censorìnos : 
' At cum in tertio est sigoo, hoc 
est, uno medio interposito, tum prl- 
mnm illnm locnm, nnde profectns 
est, Tidere dicitnr, ted Yalde obli- 
quo, et iuTalido Inmine.' 

18 Aepima femiet, t^. wnias] Pli- 
nluslib. Yii. cap. 6. scrìbit moTeri 
incipere in matris utero marem qua- 
dragesimo a conceptn die, fceminan 
▼ero tantum nonagesimo. Hlppo- 
crates seu auctor quisquis est libri 
de Natura Foetus, liippocrati attri- 
buti, marem moveri alt tertio mense, 
fceminam quarto, et interdum citins. 

19 QuMia in sede] luitio quarti 
signi, ubi aspectus est tucrà r^rpi- 
ywwj vulgo fiMdralus dlctns; quo- 
niam linea hunc aspectnm denotans, 
triaque nubtendens signa, latus e»t 
quadrati in Zodiaco iuscripti, ut pa- 
tet ex figur* intuitn. 

21 Tetragema aepecta] Qui fit in 
quarta sede. Spectant li»c adkuc ad 



Digitized by 



Google 



BGbOOARirM. 



617 



Claroni et lene micans : quinti qni cardine signi 
Incatit attonitam vegetato infante parentem. 
Nam sexto vis nulla loco : qoia nulla tuendi 
iSquati lateris signatur regala Fboebo. 
Ast ubi signifer» media in regione cobortis 
Septimus accepit limes rutilantia flammis 
Recto castra situ, turgentis foedera partus 
Jam piena sub luce videt : nec fulgura parci 
Lnminis intendens, toto fovet igne corooae. 
Hinc illud, quod legitìmos Lucina labores 



25 



vilaK, fmlgeni nUidt^ et leniter : t/ui in primo fnmeto quinti ógni ^gicU Hi m» 
ftm f^Mdor jM^cirfiaf, sete movendo, mairem id mirtmtem, Nam «ulte virtut eH 
in texio tigno : qma Sol non atpicU tunc loenm ortut per tUtam lineam qtut efieiat 
M Zodiaco Jlguram aKquam aquUateram. Ventm cum t» medio aetr^eri dr€Mli 
tepiima tedet excepU castra Soiis igne corutcantia potitu directo, tane atpicit sub 
pieno bamme fmtum jam grandiorem. Et vibrant tpUndorem iucit non exigiue, 
etd^facit enm JUmunit ioiiut tot orbita Mine ett, quid tunc Lucina aliquando prm' 



Ubi 



ciun Vioeto mntet.' IVUtiif.— 23 ' QuMlifMe] In«xemplari fbit 9. progne: sed 
brevis baec particola, cum hoc loco longam syllabam venns postolet. Pra- 
positionem m potest librarius praetermiBiase : qaxntiq^e in cardine ngni: ant 
q prò q, id est, 91», scripsisse. Est aotem trigonas hic coDspectns.' Ftaef.— 
23 AI. o/fomlajii.— 26 Ita erant hi vss. ex ipsa Mathesi distingneDdi. In 

NOT/E 

Aorlii] Qoocuroqne senso intelligenda 
sit vox * cohortis/ sive prò caterva, 
(ot Zodiacns sit caterva qtiaedam 
aatrorum ordine disposi tonim, ut 
sunt in cohorte milites,) si ve prò 
consepto qiiodam, (nt Zodiaco in- 
elusa inteliigantnr variornm aniroa- 
UuDi nominibus appellata signa, tan- 
qnam in cohorte, sen certe varia do- 
mestica animalia Oallinae, Anseres, 
&c) certe ttihil aliad bis verbis de- 
signare volai t Attsonins, qnam me- 
dium Zodiaci locom. 

27 8eptvBmt.,,ìmit\ Initiom,8eu 
primns gradua septimi stgni. 

AulOafifia flammit, ^-c] Peripbra- 
sis Solis metapborica. 

28 Ueeto stia] Ita ut Sol loco con- 
ceptionis, unde profectus intellìgitur, 
oppo«itus sit e diametro. 

31 Ltgiiitim\ Novimestres, 



dttoa versus superiores. 

22 Qiwat qai carditie tigni] 
nspectns est aarrà rplywori 
dom triangulum, sen trinns, 

23 /ncalif] Vebementius scilicet 
Nam mover! infantem ante qnintum 
mensem, ex Plinio, et Hippocrate 
obaervatum supra. Sed cum antea 
lente, et segniter movere tur, quinto 
BMnse agiut sese validi us. 

AtioniUm] £0 quod nibil tale illa- 
tenus experta siL 

24 Nam texto vie mtUa loro, fata, 
tfcJ] Idem habet Censorinna : * Qo» 
dam viaiooes verpdrymroi ad rpfywiyot 
parqnam efficaoes ìu incrementum 
partiu multom adminiculant. Cete- 
rum a loco sexto conspectaa omni 
caret efficientia. Ejus enioi linea 
noJliua Polygoni« efficit latus.' 

26 Sigatfene media tu regiom <•• 



Digitized by 



Google 



618 



AUSONII 



Praevenit; et gravidos sentii subrepere nixas 

Ante expectatum festina puerpera votnrn. 

Quod nisi, septeno cam lamina fudit ab astro, 

Impolerit tardi claustra obluctantia partus^ 35 

Posterior neqneat, possit prior: an quia sexto 

^raulas octavi conspectus inutilis astri 

Nescit compariles latemm formare figarasT 

Sed nono incambens signo, canctantia matrum 

Vota levai, trigono vires sodante seqnenti. 40 



verta gtattM tempuà laiwnm pMerperii, et mulùr sentii oborùi nbi mnit porlsfif- 
dittis propmqmBtfaeU puerpera prvpere^ priueqwim epermerat et opteverat, Qmtd 
»i Sol non fuleaverit dtautra obsuientia partus morantUj pumdo mkrwU btcem « 
eeptmo eigno Zodiad^ non p<mU pottea^ quod prùu potuerat : a» quawiam inanù 
eompeetuM oetavi eigni imUene eouepeetuMMextifnonpoteet egkereinlsodiacojigur 
ram Uterwn tequaUum ? Verum ingrediens noiuan aignua^ eublevat matree pvtu 
quemjtmdiuoptebant^ trino eonepectu, qui tàlem SoUe poeitum eoneepùtur^ «m- 



^■^^^^^^<^ ^ ^<^^^ 



exemplari fuit: ngnifer: sed ngn^eri scribit YiDetns.— ft6 Poe6t conjicit 
Vinetus. Yid. inf.— 40 Trigono virie foit in vetnito libro.— 41 * PemiUinns 



NOT^ 



LarctM] Dea partns in Incero edens, 
f. unde et nomen habet, Jiino est, et 
Diana qnoqne, sic enim ssepe nnmina 
sua confnndebant. Sic Sol et Lana 
sub Liberi et Cererls nominibus in- 
▼ocantnr a Virgtl. Oeorgicon ini fio. 
Cicero lib. ii. de Natura Deornm : 
' Lnna a Incendo nominata stt,eBdein 
est enim Lucina;* et paulo post: 
< Diana dieta quia noctn quasi diem 
efficeret. Adhibetnr autem ad par- 
tns, quod ii matnrescnnt ant septem 
nonnunqtiam, ant, ut plernmque, no- 
▼em Lunse cnrsibns : qui quia mensa 
apatia conficiunt, menses noroinan- 
tur.' 

32 Pnevemt] In quibnsdaro qui 
septimo mense in liirem erumpunt. 

S6 Pottetior nequeaf] Sol in octavo 
signo consti tntns. Editos quippe oc- 
tavo mense partus non esse vivaces 
vulgo creditum : dissentit Plinias lib. 
VII. cap. 8. 

Poeeit frior] Constitntus in septi- 



mo, qno mense editi vitales. ' Snnt 
ita tamen/ inquit Plinins, * si pridie 
aut postridie pienilunii, aut interla- 
nio sint concepti.' 

* Poeterior nequeat^ poetit prisr] 
Desposius legendum pntat neqiàt ut 
poeeit, At vero nihil immntandum ; 
planns est sensus. Poeta nempe eo- 
rum secutns opinionem, qui partns 
oclavo mense editos vivaces non esse 
ceusuerunt, ait: si mense septimo 
claustra Sol non pulsaverit, poste- 
rior, id est Sol octavo mente qui 
seplimo posterior, non poterit quod 
eodeni septimo mense poterà t. 

Sexto iÈimilKs] Quinque solidomm 
signorum spatiò a poncto conceptìo- 
nis distans ab una parte, otsextns 
aspectos ab altera. Censorinaa : 
'At si intra hoc spatium, [septem 
mensinm] matnrescere uteras non 
potuerit, octavo metue non editur: 
ab octavo enim signo, ut a sexto in- 
efficax visus.' V. ùg. 



Digitized by 



Google 



ECL06ARIUM* 



619 



At si difficilis partas trabit Ilitbyja, 
Tetragono absolvet dubianim yincla moraram. 



jWMgemU vbrtMiem auom, Verum M iMeùuL digicUii diffirt odìmc parhm, $ohH 
wm WÈÒpUU in mtptetu quadnÉo, 



^ #«»^> ^ i^^»<r«»^ 



Tersas interpolai ut est eb audace Correctore Lugdnneimi : nam in Tetere 
libro longe aliter erat, ita: At n digUiiiM trakU kUiiki$ideni. Ego lego: 
At n dMalU * tnkU Ilytkjfia. Desideratitr antem vox nixtu ita zAtnd, mxu» 
trakit Ihikjfia.* Scaliger. * Facile suppleri potest hic Tertni , legende : por- 
ta» inkit lUtkfùi: nam tiden ramim, qnod in veterrìmo codice legitnr, 
manifeitnm librariomm glossema est : posset et eumm trMt defendi, nti 
bellnm trahere dicimns, id est. dncere» «ttam <roA«r« prò prodncere: nt sit: 
At d, tnàit Ilfth^ cnrtiMi/ Tollios. 



NOTJE 



40 TV^psns otres spoanl* sf ftiM<t] 
Trino aspectn qui fit in nono signo, 
qnemadmodum in quinto. Observa 
penoltimam vocis < trigono/ et infra 
Tocis 'Tetragono' correptam licen- 
ter contra rationem Orse» scrìptn- 
rm Tf/hnmw^ et r«rpd(ywpor, nbi pé- 
nnhima per m scribitur Tocalem na- 
tura sna semper longam. 

41 ili si df^Mw» 4rc.] Snpple lacu- 
nam, auctore Scaligero^ interserta 
voce nÙBas, vel periasy ot sit venns : 
At d diffi€iU$ jmrtui trahU lUth^, 



Ilitkffià] Lucina ab iKhr€^$m, evol- 
vere, nt quidam volnnt Malim ego 
8b eodem etymo deducere, a quo 
aliud est ejusdem nomen apud Più- 
darum, *E\€v$à scilicet, vapà rò cif ruc 
raóeat iktùdwf^ quod ad parturientes 
accedat. 

42 TetragwM oftsolvef, ^c] Ccnso- 
rinns : * Sol enim a nono Zodio par- 
ticulam conceptionis mrsnm conspi- 
cit Kmh Tpfytiror, et a decimo xmh 
TffTpdiyMwr. Qni conspectns, nt sn- 
pra jam dictnm est, perquam effica- 
ces snnt' 



SI6NA CCELESTIA. 370 

Ad Bore» partes Arcti junguntar, et Angois* 

ApM^mtm vemu Unm mbm ponttt tmd fmpt se vnieemy et Serpen», PMt 



^^^^«n^»»»«r>»»»«^ 



1 Vetos qnoddam esemplar babebat : «erivniiir. Vid. Not. Var.— 5 Ve- 



VOTJE 



1 Ad Bona parteSf ìfeJ] Hos ver- 
sus de signis coelestibns Prisciano 
trìbuunt Franciscus Daniel et Mari- 
angelus Accursius, moti anctoritate 
M ss. eodicum, in qoibus eos Prisci- 
ani nomine inscriptos invenerunt. 
Scaliger auctori alieni Prisciano an- 



tiquiori assignat, boc argomento, 
qnod eos repererit in veteri scheda 
Jacob! Cnjacii Senatoris Oratianopo- 
litani absqne anctorìs nomine, cnm 
alila verslbus de septem Planetis et 
dnodecim Signis conjonctos, pnefixa 
Prsfatione verslbus quoque scrìpta. 



Digitized by 



Google 



620 



AUSONII 



Post bas Arctophylax, pariterqae Corona, Gennque 
Prolapsas, Lyra, Avis, Cepheus, et Cassiopea, 
Auriga, et Perseus, Deltoton, et Andromeda^ astrum, 
Pegasus, et Delphinus, Telum, Aquila, Anguitenensque. 5 

illa» Booies, et rimml Corona, et Nbau Ganlm», Lyra, Cygnuiy Cephetu, et Camo- 
pea, Aurig^f et FerteuB, Triangvium^ et Sidus Andromeda^ Equue Pegasu», et 
Veipkin, SofittOf Aqwìa, et Anguemteiieiu» Podea ZodiacmM eirculua eequUur, 



tua esemplar : P. et Delphin^ teUumquef J« A, — 6 Legendam numet Floridss: 



NOT^ 



cnjas Prsfationis versnin iiltimum : 
' Ver, ^stas, Autamnasy Hyems, re- 
dit annua in annnm:' D. Hierony- 
mu8, auctor Prisciano antiqnior, ci- 
tai in commentartis in Ezechielem. 
Qatcquid de auctore sit, lios certe 
versos Ansonianos non esse pleriqiie 
consentiont. Neqaid tamen deesse 
halc editioni queri possit lector, eoa 
etiam damos, quo in vulgatis loco 
referontur. 

Arctijungvntwr] Ambae ursas Ma- 
jor et Minor, Helice, et Cynosnra. 
A similitudine currus. Major ursa 
ifM^a a Orspcis, id est, ptanstrnm, et 
Arctophylax, seunrstt custqs, i3<M(Ti|r, 
bubnlcns, est appellatns, quasi qui 
plaostrì bovea agat. De horuni, et 
ceteromm, quae aequttBtar, signo- 
runi figura, fabuliaqne de iia prodi- 
tis, vide Arati PbflNUHiieDa, et Hy- 
gini fabularnm libros secundnm et 
tertium. 

Anguis] Draco Hesperidum cos- 
tos, nrsam ntramqne spiris snis in« 
volvens. 

2 Arctophylax] Arcas Caiyatus fili- 
ns, uraae cnstos, ab alils Bootes dic- 
tus, ut jammonai. 

Corona] Ariadnes, a Baccbo in 
ncelum translata. 

Gemtque Pro/<9»tMs] 'EiT^wuriy, ' nix» 
US genibua ' Cicerom, * ingeniciila- 
tus' Vitruvio, ' nixa gena speciea' 
Ovidio, et Manilio. Honc Eratoa- 



thenes Herculem esse dicit, aupra 
Draeonem coUocatnm ; Hegesianaz, 
Tbesea saxum extotlere nitentem; 
nonnulli Ixioua bracliiia vinctis : 
alii Promethea in Caucaso vinc* 
tum: alìi deniqne Cetea Lycaonis 
filiunu 

5 Lyral Orphei, qnibusdam < vnltsr 
cadens/ 

Avi$ì Hygin. «Hnnc Oraeci Cyg- 
num appellant : qnem compinres, 
propter ignotam bistoriam illis, com- 
muni genere avium Omin nomina- 
verunt.' Cygnus ilie est, teste eodem, 
sub quo Jupiter delitescens vira Ne- 
mesi intulit, vel , ut alii volunt, Le- 
dse. 

CepheiUf et Coisiopea'] Cepheus JE» 
tbiopum rex, Androroeds pater. Cas- 
siopea ^us uxor, quorum et Persei 
notissima fabula* 

4 Auriga"] Heniochus. Graecis bic 
Ericbthonius creditur, quadrigarum 
apud homines inventor. 

Deìtotan] Triangulum, Deltae Ore- 
cor om literse figura. 

6 Delphinut] Arionis vector, ut qai- 
busdam videtur : uous ex Tyrrbenis 
nautis, quos LiUer pater in Delpbi- 
nas mutavit, ut videtur aliìs : Del- 
phin quidam, Neptuni cum Ampbi- 
trite ttuptiarum minister, ut narrat 
Eratostbenes. 

Telum] Una e sagittis Hercolis, 
qua aquilani Prometbei jecur ro- 



Digitized by 



Google 



BCLOGARIUM. 



621 



Sìgnifer inde subest^ bis sex et sidera complent 
Hic Aries^ Taunis, Gemini, Cancer, Leo, Virgo, 
Libra, Scorpius, Arcitenens, Capricornus, et Uraam 
Qui tenet, et Pisces : post bos in partibas Austri 
Orion, Procyon, Lepos, atdens Sirius, Argo, 



10 



fmem dmodecÌM signa repleiU, /fri aunt Aries^ Taiirau, Gemimi, Cancer, Leo, 
Virg^ Libra, Sct^piua, SagittariuB, CapriconuUy et AtiuariuB, et Piecee. Po^ 
UIm in regiome AuttnU $unt Orto», Canta nùnor, LepuMy Conia rMJor Jlagrana, 



Ftnr» 



^^^^^» ^t^^*^ 



Biaaex qwem a, compient, Vetns esemplar babebat : Cùmplena, Malit Totliiis : 
Bìsaex lume a. complent, — 8 Ita exemplarìa omnia : neqae debuit, dicit Vioe- 
tos, quidam addere conjanctionem post Librai lÀbraque. 



NOTiE 



dentem interfecit ; vel, nt tuU Era- 
totthenet, sagitta ApollÌDÌs, qua in- 
terfecit Cjclopas. 

A^mU] Qae Ganymedem rapnit. 

AmgmieneneiiMe'ì Ópbiucbus Orae- 
cis; qoibasdam Carnubntas Oeta- 
nim rex altero e Triptolemi draconi- 
biu interfecto; aliis Hercules ad 
flnmen Sangartm angtiem interfici- 
ens; alits Pborbas Draconeiii in 
Rho<iiornm insala Ìnter6ciens; aliis 
deniqoe iE«calapius cnm angne ad 
bacnlum adrep^nte. Atque haec sig- 
oa noTemdecim Borealia recenset 
tantom Hygìnus. Snnt alia qose- 
dam, nt Aselli, Coma Berenìces; 
sed illa ad alicnjns e praedictis rrgi- 
onem pertinent, ▼. g. Aselli ad Can* 
cmm, Coma Berenìces ad Leonem. 

7 Ariea'] Phryxi et Helles per 
Heltespontnm vector ; ut aliis vide- 
tnr, Ammonis simnlacnim. 

Tmunu] Yector Eoropae Agenoris 
filiae, snb cujos forma latebat Jopi- 
ter. Unde Taomm buoc *Ageno- 
renm' appellat Carm. seqneoti. 

GfnitMt] Castor et Pollnx. 

Caaeer] Qui, e Lemsea palude 
emergeos, Hercnlis contra Hydram 
jamjam pugnatori pedem tnordicus 
arripuìt. 



Leo] Nemeaeos, prima Hercnlfs 
Victoria. 

Virgo] Astrata; aliis Fortuna; 
aliis Ceres spicam tenens ; aliis Eri- 
gone Icari (qui et Arctophylaz esse 
a qnibnsdam existimatur) filia. 

8 Lt^ra] Pars prior Scorpii Chels 
dieta Hygino, Arato, et aliis qni- 
bnsdam, Astraeae Virginis, quae Jas- 
titia est, gestamen. 

Scorpiua] Orionis interfector. 

Areitenena] Sagittarìns, qnem Cen- 
taurum Chironem quidam esse ptita- 
verunt. Qnanqnam alins est in Aus- 
tralibns signis rentauros. 

Caprieornita] /Egipan. 

Et Umam Qui tenet] Aqnarius. 
Oanymedes a mnltis creditns ; Deu- 
calion Hegesianacti ; Cecrops Eu- 
bulo. 

9 Pticft] In qnos Venns et filiiis 
Cupido, Typbona gigantem metuen- 
tes, cum sese vertissent, in £upbra«> 
tem se conjecerant. 

10 Orio»] Tentator Dianse. 
Procffon] Canis minor ante ma- 

jorem exoriens. Unde ei nomen 
Procyon. 

Lepua] Canem fugiens. Vide de 
eo Hyginnm lib. ii. 

Ardena Siriua] Stella in capite ca- 



Digitized by 



Google 



622 



AUSONI! 



Hydrus, Cbiron, Thuribulum quoque, Piscis et ìngens. 

Hunc sequitur Pistrix, simul Eridanique fluenta. 

Sed vaga prseterea dicuntur lumina septem. 

Luna et Mercurius, Venus, ac Sol, Mars quoque fulgens. 

Hic Jovis et sidus super omnia sidera lucens. 15 

Celsior bis Saturnus, tardior omnibus astris. 



Nams ArgOf Bffdroj Ceniaunu CAtrmi, TkmrUmlum au Ara, et Mùgntu PiacU, 
CetM* Meqtùiur fimi, et UMaflumu» Eridanui» Verum septem aiia prateria itetta 
appetitmtur erraiU€$j teUuit Luna, et Mercuriutf Venui, et Sol, Man etiam m- 
ruicane. Ibi quoque tteUa Jovit fuigene tupra emma aetra, SatwrwiM eubUmkr 
e$t aUiy leniior eeierie pianeti». 



NOTiE 



nis majoris, a qoa per Synecdocben 
canis ipse appellatnr Sirius. Libro 
tamen ii. ÀrgoDaoticoD ApoUonii prò 
ipso Procyone gami tur. 

Argo] NaTÌs Jasonis, qoam io cce- 
lom translatam fabolati sunt. 

11 tiydrue] Seo Hydra, non Ler- 
nsa iila qaidem, aed alia, cnjns fabo- 
lam vide apad HygiDom lib. ii. 

CAinm] Centanrns, Satarni et Phi* 
lyrs filias, ^sculapii et Àchillis no- 
tricioa. 

TWairtfraibim] Sea ara a Cyclopibna 
fabricata, in qna primnin (ut ait Hy- 
ginas) Di! exittimantnr sacra et 
coniorationem fecisse adversns Tita- 
nas. 

Ptfcii] Qui Notios appellatnr, boc 
est, Anstralis, alins a Piscibos, Zo- 
diaci sidere. 

13 Pietrix] Cetns (nt Hyginns ait) 
a Neptono missos, ut Andromedam 
interèceret. 

Eridanique fluenta'] Flovius Erìda- 
nns, quem alii Nilnm vocant, teste 
Hygiuo ; quidam etiam Oceannm. 

Ift Vaga . . . lumina eeptem] Piane- 
tv. 

* Vaga lumina] Planetae septem 



dicti ' vaga lumina,' non qnod motnm 
babeant erroneum, cnm eorum motns 
aeqnabilis constansqne sit, sed qnod 
spatiis diversis intervallisque moTC- 
antur. 

* 16 iSalamiis, tardior omniÒm» ai' 
trit] Siqnidem periodnm snam absol- 
▼it, non nisi intra vigtnti novem an- 
nos, dies 174. et boras qoinqne aut 
circiter: cnm Jnpiter (qnem Poeta 
sen Orammaticn8,qoicnmqoe tandem 
Eclogarii sit anctor, snper omnia 
sidera lucere ait, fortasse ob dnas 
tresYe fascias quasdam Incidiores, 
qnibns ab Occaso in Ortnm cingi tur) 
periodnm snam absolvat intra dno- 
decim annos ant circiter. Mars in- 
tra dnos fere annos. Venns Intra 
menses septem. Mercurius Intra 
tres ferme menses. De Sole infra 
in Ratione diemm anni Tertentis : 
< Hic tibi circos erit, vertentìbns ao- 
nis, Tercentnm ac senis decies et 
qninque diebos.' Ubi noster obser- 
▼at recto post Tollinm hnic snmms' 
adjiciendani qnartam fere diei par- 
tero, quam quarto quoque anno meo* 
si Febrnario intercalamns. 



Digitized by 



Google 



BCL06ÀR1UM. 



G23 



RATIO DIBRUM ANNI YBRTBNTIS. 371 

NoNAGiNTA dies et qnatuor ac medium Sol 
Conficit, a tropico in tropicam dum permeat astrara, 
Octipedem in Cancram Phryxeo ab Ariete pergens. 
Hoc spatio aDstivi palsusque, et meta diei. 
Semidiemque, daosque dies, deciesque novenos, 
A Cancro in Cbelas^ aeqaataB tempora noctis 



iSW pengii wmnfintn et qmdmw dkt eum dimidio, dtm irtnuU ofr aqumùeiiaU 
fimcto mtqtte 0d ndu» Trojneumf Unden» ub Ariete Pkryxi ad Cmitenim octipedem, 
ItUervMum itlud eet tnauituSf et termimu tempeetatÌM aetita, Sot/ulmu comJUit 
eeemtdaeunudeeiet netem et duo§ dieeocdiem dimidiwmaeidere Cmuri meqwi od 



NOTiE 



1 ffemagimiadieeet ptatwer mewu» 
4ìkm] SimiUter Ptolemsiu lib. ui« 
oiagnaB SyoUxeot. 

9 A trej^ in frtpiaun] Ab £qiii- 
Boetio Verno ad Solstitiam /Bstivam. 
Tropici proprie circoli dicantur Un- 
tmn dvoy in quibos Sol coostitotus 
retro redire iDcipit « Boreali Zodiaci 
parte ad Anstralem, aot vice versa 
ab Australi ad Borealem ; Tropicns 
Bcilicet Cancri, et Tropicns Capricor- 
ni, nt ex doctrina Sphaerica notnni« 
In qnibns Solis rpowtà, hoc est, ut Ci- 
cero interpretator lib. ii. de Natara 
Deomm, ' revcrùones' finnt. At hlc 
Ansonias Tropica etiam appellat 
pnncta sqmnoctiornm : non aliam 
poto ob caosam, qnam qood in seqni- 
noctio qnidem verno Sol ab Australi 
Henisphsrio transeat ad Boreale, in 
Antnmnali vero a Boreali migret in 
Australe. 

S Oeiipedem tu Centrimi] Piin. lib. 
iz. e. 81. ' CancrisTitalonga, pedes 
octoni, omnes in obliqoum ùexL* 
Hinc octipedem appellat Ausonius 
Cancrum cceleste sidos. 

Pktffxéù ab Ariete} Vide Carm. 
sop. Notes ad vocem Arìes. 

4 Hee epalie eettivi] Tollins monet 
legendum : Hee epotìum JEetiva^ tfe. 



Qnani lectionem secutns sum in In- 
terpretatione. 

Adrasfw] Infra Noiter inTrocha- 
ico cui titoius, A solstitio in sequi- 
noctium ratio: ' Sol profectos a 
tepore Teris SBqninoctio, Post semi- 
dlem, postque totos nonaginta et 
quatuor, Fervidis flagrans habenis 
pulsum SBStiTum conficit :' obi Orat* 
Yins paisà» mutat in oaimn* Quod 
si genuinum est, et hic quoque oirsas 
prò jwIms erit legendum. At nihil mn- 
tandnm. 'Pnlsus' hic meu est, vel 
transitns. Ut etiam sopra in Preca- 
tione. Kalendis Januarìis, quod est 
Edyliium iz. * Contraria Phcebus 
Ut momenta ferat servata parte die- 
rum, Et novus hybemo reparet sua 
lumina pulso.' 

6 SemMdiemquetffe.] Nonaginta du- 
OS dies cum dimidio. Hmc spatia 
eadem ponit tempestatnm anni Pto- 
lemseus, ut jam menni. 

6 In ChelM] Libram. Hyginns lib. 
II. de Scorpio loquens: < Hic,' inquit, 
' propter niagnitodlnem merobromro 
in duo signa dividitnr, quorum nnius 
effigiem nostri libram dixeroot.' I- 
dem lib. iii. 'Scorpii prior pars, 
qos Chelae dicitnr, ita premitor ab 
sequinoctiali cìrculo, ut eum susti- 



Digitized by 



Google 



624 



AUSONII 



Atque dii, cursu pcragit Sol atireus altero, 
Autumni sestatisquc simul confinìa miscens. 
Unde autttmiiales transcurrens ordine menses. 
Ad tropicnm pergit signum gelidi Capricorni, 
Octo dies decies octonis insaper addens, 
Quadrantemque dii : quinto qui protinus anno 
Mense Numae extremo nomen capit embolimaei. 



10 



Ckelas, 
Aui\ 



riM, quod tempiu fff tf^vaf tonù noctis ae diei, mi^ndins ium inter te termmùi 
unmi et JEttaH», Deinde peragrane ex ordine mentee Amiummif tendii md eidii» 
Tropieum Capricemi frigidi^ dielmi decie» oeto mpermiSieìens ocU diee et fwviflm 
dtd ftBTtem^ 91» fMoriu pan deinde quinto fnoqne mmo diem egUit^ qui inoerUe 
pofUrion menti Numei appelkUwr intercalarit. Deimde Sol aurent propertmt od 



VOTJE 



nere videatnr/ Sic. Anitus ip Ph»- 
Bomenis : Ttape^s ol Ò' Mei X*!^» 
Koì oKopfwtos oMs, Sce. * Virgo, atqne 
prope eam Chelae, et Scorplns ipte/ 
Chele saDt Seorpit brachia bifurca. 
Cai coDstellationi alii fignrani, nt 
anpra dictnm, tribaere libne bilan- 
cia. 
7 DO] Contractione prò diei, 
12 Quadtanienuiue dii] Non om- 
nino. Destili t qnippe sex horis mi* 
nata aliqnot. Qtiae anois (jnater een- 
tum tres proaime dies conficinnt. 
Unde indactum in reformatiooe Ka- 
lendarii snb Gregorio xiii. Pooti- 
fice Maximo, nt cnm joxta legem 
Jnlii Cnsaris de intercalando uno 
dieqaarto quoque anno, nt mox vìde- 
bimns, ssecularis quisqne annoi, hoc 
est, centenos, bissextilis esse debeat ; 
trium iUorom diernm (qui qnadrin- 
gentorom annornm spatlo deficere 
comperìnntnr) pensandomm causa, 
ex quatuor sscnlarìbus annisquartus 
tantum sit bissextilis, diernm scilicet 
S06. tribns prioribos 866. tantum 
dierom remanentibns. Atque nt 
mensium ratio ad eandem Solis in 
Zodaico positionem rediret, qnse 
emendationis Jolianae tempore erat, 
expuncti sunt ex Gregoriane correo- 
tionis amo decem dies, ad quorum 



sommam a Joliana correctione ad 
Gregoricnam excreverant mimta 
lilft qnee deesso quadranti singnKs 
annis diximns. Qoam expnnctloBeiB 
cnm Protestaotes admittere nolnii- 
sent, orta est ilk computnodi tem- 
poris varielas inter eos et nos, qnara 
veterem et nornm stylnm appel- 
lant. 

QitìMto qui proèbmt uniio, ^c] Quar- 
to potiuA, inquit Vinetns, sed falli- 
tur. Quinto scripsit AuBonins, et sic 
intellìgendus est, nt coraprehendas 
in ilio numero et blssexrUem annnn 
proxime elapsum, et biasextilem 
proxime sequentem. Et sic didtur 
quinto anno recnrrere bissextiìia, nt 
quinto quoque anno fieri lodi Olim- 
pici dicebantur, cnm tamen ah Inltio 
proximomm ludonim ad inltiom m- 
qnentium quatuor tantnm essent soli- 
di anni, et Olympias una qnatoor 
tantnm annos complecteretnr. 

IS Jlf«nie Numm eMrento] Cum an- 
nnm tantum decem mensium Remo- 
lus, vir rei bellicse quam astronomi- 
csB stndiosior, constitnlsset, quo- 
rum primus Martins, postremns 
erat Decera ber; Noma Pompifius, 
aonum ad Solis enraum et siderom 
rationem exigens, dnos adjecit men- 
ses, Junnarinra, qui prìroos atm 



Digitized by 



Google 



BGLOGARIUll. G25 

Inde ad Agenore! festinans comna tauri. 

Scandii Lanigeri tropicnm Sol aureus astram^ 15 

Nonaginta dies decreto fine coercens. 

Hic tibi circus erit semper vertentibus aonis, 

Tercentom ac senb decies et quinque diebus. 

mnuui Tmtri Agaurei, ^temdU Mmì Tropkum Aneti» ìanati^ certo d^fMens no- 
magimta dÙÉ. Hie tiU erii eirctdue, anms peqtetw gyraiUibuB, coìutani treeentie 
wexagnUa et fttmfue diebm», 

SOTJE 

ettpit efse^et Febrnarinni. Hoc pos- tertinm qaemque annam, qui lanari- 

teriorì mense qui 28. tantnm diemm um menaium terdecim erat] cnm doo 

erat, Jaltas Cssar praecepit interca- priores dnodecim tantum essent. 

lari nniim diem singnlis quartts annis, 14 Agenarei] Vide Notas Carin« 

ante ▼igesimam-qaartnm mensis di- saperiori, ad hanc vocem, ' Taunis.' 

cm, qui textns erat ante Raleodas 16 Lanigeri trepicum . . . atirum'] 

M aitias, Qt qnadrantis illins, qni sin- Vide initio hajns Carminis Notas, 

gnlìs aoois abondabat, ratio consta- ad hspc Terba < a tropico in tropi- 

fet ; eamqne diem sextnm etiam Ka- cnm.' 



lendna appellali, at eo anno bis dice- 17 VmieiMu» «mas] Censorinns 

retnr sesto Kalendas Martias ; nnde de die natali : * Annns Tertens est 

ei nomen BissextUis. natnra, dom Sol, percnrrens dnode- 

Ewtbé H m m ] *EpifiéXtfios, et èfAfioXt- cim signa, eodem nnde profectns est 

fitSu infercalaris seu intersititius. redit.' 

Hoc nomine appellat diem illQoi anno 18 £^ pànqtu dUbm»] Et quarta 

bissestili insertnm. At è/àfiùkifuSnf ferme dici parte, nt jam obserratom. 
et j^PékM'puiAw appeilaveront Orseci 



DE NOMINIBUS SEPTEM DIERUM. 372 

Nomina, qcias septem vertentibus apta diebus 
Ànnas habet, totidem errantes fecere planetae. 



Nammot qmm onws habtt ^emoemmtia eeptem Mm» reeimeMtìbu» m erbemi 
imfmita nmt a tottd«m pUmeti» vagatUibui, Qhm wundM» ugitiim perpetua rota- 



In esemplari fait titolus : Incipit Eeiogarum de mmiMilnu eeptem dtsniM, 

NOTJfi 
S Totidem tmmteB feegre pianetéì emplnm Jossi snnt Jndsei toc diet 
Hebdoaadem diemm in serecorren- operari,septimo qnlescere. Oenes. 1. 
tioB certom est ex illa hebdomade et 9. et Exod. 81. Septimmn illom 
initiom annuisse qua I>eas orbem diem Sabbatnm appellaront, reliqnot 
•ottdldit, et qnievit. Ad cnjns ex- a Sabbato namenmdo, prìniim diem 
De^ et V0r. Ck». Au9en. 9 R 



Digitized by 



Google 



6S6 



AUSONII 



Quos indefessa yolvens yerligiDe maadiu^ 
Signorum obliqua jabet in statione vagarì. 
Primam^ sapremnmque diem radiatos babet Sol. 
Proxima fratemso succedit Luna coron». 
Tertius assequitur Titania lamina Mavors. 
Mercurìns quarti sibi vindicat astra diei. 
Illastrant qnintam Jovis aarea sidera Zooam. 
Sexta salutigerum sequitur Venus alma parentem. 



10 



iimUf cogii emn per Miqmum tmetum iignùrum Zndimei, 5M nrtilnf tmàd 
frwmm et «vmjmiiii diem. Luna ee^ìdtm' proxime orbem fraHrie md. Man ic- 
^ìdhtr tetiiìujubar Solare. Mercurime tUfi auerit tidua quarii diei. Jubar aa- 
reum Jovit iUtminai fuitUam traetam hebdamadtt. Alma Vemte eeacta eaecedii 



NOTiE 



Sabbati, tecliDdam Sabbati, tertìam 
Sabbati, qoartam, quintam, lestam 
sen Parasoevea. At quia prìmam, et 
quando planetamin nomina septi* 
mantt diebot imposueiit, dicere in 
promttt non est. 

* Nomina, ^c. toHdem erranteifeeere 
jplaaeftf] Vetusta sane a planetis die- 
rnm appellatio, quam ab /Egyptiis, 
etsi Orsecis antiquitns ignotam, ad 
ceteras gentes sevo suo jam fluzisse 
nuctor est Dion Histor. lib. zxzvii. 
Hojns autem appellationis doplicem 
affert rationem, non ita, nt ait, cog- 
nito difficitem, iicel oontemplatione 
qnadam innitatur. Nam, si quis bar- 
moniam eam, qua» Diatessaron Toca- 
tnr, quse qaidem in musica primas 
obtinere creditur, etiam ad hsecai- 
deia, planetas nempe, translerat, 
▼eluti ordo conversionis uninscujna- 
qne postulat ; diebnsqne singnlis hoc 
modo prssides Deos in orl>em re- 
diens deligat atque assignet; futa* 
rum ut cognoscat omnes dies musica 
qnadam ratione coalesti ordini con* 
gmere, nt Satnmnm Sol, Solem Ln« 
na, hanc Mars, et sic de ceteris, ex* 
cipiat Non snporstitiosa minns al- 
lora est ratio. Nam Tiginli qnatnor 



diei natnralis horas ita partitnr, ni 
singnlis horis sona pianeta, eo qaem 
in eoelo obtinent ordine, asaignetnr, 
primaB Satnmns, secnodas Jnpitcr, 
lertiaB Mara, qnartas Sol, qnints 
Venus, Mercnrina aeztap. Lana do- 
mum septimae. Hinc fieri nt vigesi- 
mam qnartam Biars ocenpet, Solqne 
Bovum aospicetnr diem, ac Vnnns 
terminet ; sicqne Lnna del seqnentis 
diei initia, et similiter si reliqnos dies 
percurras, cnilibet diei congmentem 
Peum foro. 

Cor dies planetamm cognomines 
sidernm ordinem ac sitnm non se- 
quantur, ut scilìcet post Satnmi diem 
non sequatur Jovis dies, at dica SoUs, 
cansam peto ex Jos. Scalig. lib. i. de 
emendai, lempomm p. 8. edìl. Bo« 
veriansB ann. 16M. 

S PrìmiMi, tapremMmqae, ^c] Diem 
ttobia dictum Dominicnm, qui incipit 
heinlomadem, et recnrrcna eam ter- 
minal, aliam incboando. Hnsc oaae 
loci hujns sensum videro est ex ulti- 
mo bnjas poematii verso. 

10 SalaUgerum • . . pormlam] Jo- 
vem patrem Veneris, orbis Ialini 
Boapilatorem. 



Digitized by 



Google 



BCLOOARIUM. 627 

Ctmcta sapefgredidDs Satani septima lux est 
Octaymn instaurat revolabilis orbita Solem. 

mkamnagtntidptiriM. Aitrmi^ SthinU mpirwu amma tìU mptimtm tit. Or- 
mg dienm m «e rediau ndueit •daoo loco So&i vieti» 

NOTJE 
11 Ctmeia mKpergrtèiifa^ 9fe.'\ Cojns soperat altitudine, et eoa ambit too 
cetetot omnet pianeta! ionge drcntto. 



HIC YBRSUS SINB AUGTORE EST. QUID QUOQUE DIE 
DEMI DE COEFORE OPORTEAT* 873 

UN6X7BS Mercurio^ barbata Jove, Cypride criaes. 

SeeawHpÈnèkM€ram0yUmiebnh0M^J9nMf€tc9f^ Veurù. 
HOC SIC REFELLENDUM. 874 

Mbrcurius fbrto prdbat ongaes semper acatos, 
Artìcalisqae aciem noa siuit immioai. 

Mtmtrìm mmt mtguts perpetw «mmìmUm «I nphm^ nepu permUtii al teu- 



^^^>^0^0«^^^^ 



1 ' Sic ed. Jantonli anno M89. qnod magia placet* qnam qnod in alita 
aaaltis legitoTy >krN. Niai /ariti reponere malnerimna.' Florifaf.— 4 ' Vi 

NOTJE 

* Non poaaom qnin hoc «fferam digitonqne oatendlt, an nt aigoiUceti 

ex Antiq. ezplanataa avppl. Tom. i* nolle ae albi anfoem reaecari? Japl^ 

p. 41. qoiB ex illia Aoaonii veraibaa ter haatam et ftilmen ntrìmqne flam- 

de elegante genuna Merenriom, Jo- mam emittena tenet, quaai io ntnim« 

TCDy et Venerem, dttodecimqiie Zo- qne paratna, ant barbam aenrare, ant 

diaci aigna exhibente conjecit in- tonaorem ad nmbraa fnbnine adigert. 

gmioana Scrìptor. Antnmat eondem Venna JoYem affatar, et comam ad 

■oreniy qui hoc veran exprimitor, anniinmn Yerticem rednctam convol- 

C%MM Meremio, barhmn Jave, Cy- vit, a tondendia capillia alienam ae 

pride crÌM£9, a Scolptore nti et Poeta indicana. Ut nt ait, certe e gemma 

per jocnm exbibitmn foiaae, dnm illa Inx maxima qnatoor bia Yeraibua, 

■terqnn i&xit Merearinm, Jovem, et et t idaaim : Marcariiii fiari9 ffhtit 

Venerem a tali conauetndine abbor« «agiietfCTyeraaiilt, Ariieidi»qit€ mir m 

fere, qnaai et illam aeqni cogerentar. imh dmt iaummii. Boria Joet, erhui 

Mercnrìna, in gemma qua de agitor, Vernai deeor; erge neeeae eti^ Ut «a- 

relert Yirom jam alio proficìacentem» ìhU demi qwe atW lUerfue pheei. 



Digitized by 



Google 



628 AUSONii 

Barba Jovi> crines Veneri decor: ergo Decesse est^ 

Ut nolint demi, quo sibi aterqae placet. 
Mavors imberbes, et calvos Luna adamasti. 5 

Non prohibent comi tam caput atque genas. 
Sol et Satomas nihil obstaiit ungaibas : ergo 

Non placitom Divis tolle monostichium. 

men dderatur digUU, Barba kmeri e$t Jwif eapUU Veneri : oparUt igitwr mi 
Molttil t/ted wferriy quod ambo in u amant, O Mare omavitH glalfroe^ et iua 
Luta omatiMti eaUSos» Hoc mnmna non vetani didfue mie a^puty et malaa pmr- 
garL Sol et Satumm neqiuupum repugnant unguilme eeeandie. Igitwr mtfar 
venuM iUnm DHe ingratnm. 



^#l#l#l^^<#V#»«»^«#^ 



noUentdemi] Praeferam» Ut nofini demi : moz, uterqne pUteent prò pUuetf in 
Tetostissimo libro.' ToU, 

NOTA 

6 Mavore imberbee] Amavit Alee- fuerit EndymioD, joxta scio eam iis 

tryona pnernm, qiiem postea ob ex* qoi nesciont. 

cabias somnicalose actas, in Galloni * Mavore imberbee, et eahxte Lama 

maUTÌt, nt ex Luciano retolimus ad adamaeU] Utriusqne rationem aliata- 

hflBC Tcrba Grìphi vers. 26. obi Tide rnm se poIUcetnr in fortaitis Tollios, 

Motas. ' Ter darà instantis Eoi Sig- at fidem obligatam non liberatiti 

na canit seras deprenso Marte satei- Dicit qnidem idcirco ' imberbea ' a 

les.' Marte adamarì, quod fervidi, ignei, 

Et calvoe Lana adamasti] Amavisse acres, quodqoe pngnantibns obstat 

fertur Endyinionem Luna, atqae barba^unde Alexandmm saosjaasis- 

eum in Latmo Cariae monte dormien- se sibi genas radere. De Lana, nUill 

tem oscolari solita. Sed an calvus quod ad rem pertineat. 

DB MBNSIBUS, ET QUATUOR ANNI TEMPORIBUS. 375 

^TBRNOS menses, et tempora quatuor anni, 

Qaatnor ìsta tibi subjecta monosticha dicent. 

Martius, Aprilis, Maius sunt tempora Verìs. 

Jnlius, Augustus, nec non et Junins, .^Istas. 

Septembrì, Octobri Autamnus, totoqae Novembri. 6 

Brumales, Janus, Februarius, atqne Decomber. 

Hi quaiwr eequentee vertue memorabmU tibi meneee perpetuo redeantee, et fiM- 
tuor tempeeiaiee anni, Meneee MartivMj AoriUe, et Maine conetitmtnt tenmeeiateM 
\am. JnUuif Anguetnef sintnlqne Jmaue enni «sftea tempeetae. Amtmmn 



eet per Septembrem, Oetobrem, ae Navembrem eolidum. Janaarnit, FfòriMrws^ si 
Deeember eunt meneee kjfemak». 



5 * In Ms. codice papjraceo Joannis Tillii erat, Àutumnat, non male. 
Dixerant «ntm hyemare, vernare, autumnare.* Flaridue. 



Digitized by 



Google 



£CLOGARIUir. 



629 



DE MBN8IBUS MONOSTICHÀ. 376 

Priìius Romaoas ordiris, Jane, Kalendas. 

Febnia Yicino mense Noma instìtoit. 
Martins antiqui prìmordia protalit annL 

Fcetifenim Aprilem vindicat alma Venas. 
Majoram dictos patnim de nomine Mains. 5 

Jnnius adtatis proximns est titnlo. 

OJmmmriytmpnmuiiMcifUKoUndtuRowuuiai, Nìmui ÌM$HtuU wisnu pr^xime 
mfuaiti FcòTM «ocra. MoHiu» oHm feeit mitÙM tomL VeauB maUr coptt «tòt 
AfrilemfoBeimdmm, MiguM appeUaiM» eti de nmime paraiiwm Mt^^ua^ JftniuB 
mqwitmr aum cum nomine mm^o «6 €eUUe junhnm, Julhu Catar addU Quintili 



4 Alii libri, fUr^erum, — 9 In alio Teter^ libro : pemiaque mimi. 



NOTJE 



S F«ènM ... NnmainMtUuU] Qai et 
Janoarìvin iostitnerat. RomuH eoim 
anoiM a Martio mense incipiens, de» 
ceni tantum erat mensiam, et De- 
cembrì finiebatnr. * Februa' porro, a 
qaiboa Febniarioi dictiiB est, teste 
Ovid* lib. II. Fa^tomm, * Romani 
dizere piamina patres : None qaoqoe 
dant Terbo plarìma signafidem. Pon- 
dfices a rege petant et flamine lanas, 
Qoeis veteram lingua F«braa nomen 
erat. Quasqoe capit lictor domibus 
porgamina certis, Torrida com mica 
fanra, vocantnr idem. Nomen idem 
ramo, qui caesns ab arbore pura. 
Casta sacerdotom tempora fronde 
tegit. Ipso ego Flaminiam poscen- 
tem Fcbraa vidi; Februa poscenti 
pinea Yirga data est. Deniqne qnod- 
cnaiqne est, quo corpora nostra pi- 
antor. Hoc apud intonsos nomen ha- 
bebat avos.' 

t MariiuB mtiqvi, tfc,'] Regnante 
scUicet Romulo, qui menseoi bnnc in 
Martis patris honorem» primnm anni 
fecerat : sed additis postea a Niima 
dnobos ad annnm mensibus, Janua- 
rins prìmos fait. 

4 Ftrt^enm ApriUm vindiaU alma 



Vemui] Ovid. Fast it. < Nec Veneri 
tempns quam Ver erat aptins nllum. 
Vere nitent terne, Vere remissus 
ager. Nnnc herbse rupia telinre ca- 
cnmina toUnnt, Nnnc tumido geromas 
cortice palmes agit. Et formosa Ve- 
nns formoso tempore digna est, Ut- 
que solet. Marti continuata sno est,' 
Scc* Idem a Orvco Venerit nomine 
'A^poSh^ dictum Aprilem innuit : 

* Sed Venerìs mensem Graie sermone 
notatom Auguror : a spumi» est Dea 
dieta maria:' qnanquam alii ab a po- 
nendo derivant. Idem eodem libro : 

* Nam quia Ver aperit tnnc onuùa, 
densaqne cedit Frigoris asperitas, 
foetaqne terra patet, Aprilem me- 
morant ab aperto tempore dictnm, 
Qoem Venns injecta vindicat alma 
mano.' 

5 Mtjonm dietwMf 4-«.] Trìplex ha- 
betetymon Ovidioslib. v. Fastorom, 
a < Majestate/ a * Majoribos/ et a 
' Maia ' matre Mercnrii. 

6 Junim attatie, ^.] Hoic quoque 
triplicem assignat originem Ovid« 
lib. VI. Fast, a * Junone,' a < Joven* 
tute,' et a <Junctione' Sabinorom 
cum Romanis. 



Digitized by 



Google 



aso 



AVSONII 



Nomine Caesareo Qaintilein Julius auget. 

Augustus nomea Caesareum seqoitur. 
Autumnumy Pomona, tuum September opimat 

Trìticeo October foenore ditat agros. 
Sidera preecipitas pelago, intempeste November. 

Tu genialem hyemem^ feste December, agis. 



10 



Poti illum mccedU wmuù AnguthUt et ipu dàduM de «oMtiie C«v* 
r AugutH. O PoMOfM, Seplember dUai tUum ÀMlummau Oelober ioenpktai 
ATM tatione frwmenti, O Nevember panun tOilie agendo^ wurgie euérm Ocen*. 
TUf o December ottcee^ dmcù Hyemem fiM geùe huMgetur, 



NOTiE 



7 QìÒMiUemì Qnod nomen ordiois 
•jas in anno erat« Est qnippe qtiin- 
tuf mensis a Martio, qoi anni tane 
erat ioitinm. 

8 Auguihui] Qui eadem ratione pri- 
as dicebatnr Sextilis. 

Nomen (knarevm} Oetavii Angosti 
Cesarìs. 

Pomma] Pomornm Dea, cui ut 
et Baccho sacer Aotumnns crat. 

September] Hic, et reliqui tres» 
pri«com ab ordine nomen retinent. 

10 TritUeo . . femore] Tritici se- 
mente ; quod triticom arvis turo ere- 
ditar, grandi cnm fouiore in meaae 
reddendiim. 

11 Sidera praeipUas pelago^ ^«.] In- 
fra in Diiticiiii de iifdem mensibns : 



* Qniqae Salo mergens solennia aign» 
' November Prscipiut, ccelo moz re- 
di tura suo.' et in DodecasUcho tif- 
norum : * Scorpion hjberona pntcepa 
jubet ire NoTeml>er :' unde apparsi 

* Sidera' bic non alia intelligl de- 
bere, qaam Seorpii stellas, et Solem 
ipsum, dum in eo signo est, in quo 
jam breves admodum fieri dies inci- 
piunt. 

12 Genialem k$emem'] Virgilioa lib. 
I. Georg. 'Invitat gentalìs Hyems/ 
boe est, eon?ivalis et volopinosa, in- 
qnit Ser?iu8. Decenibri menae Sa- 
turnalia Rom» celebrabantur, qni- 
btts convivia agitabantnr, et ÌBd«l> 
gebatur genio. 



DISTICHA DB IISDBM MENSIBUS. S77 

Janb DOTe, primo qui das tua nomina mensi, 
Jane bifrons, spectans tempora bina simul. 

O Jane recens, qui imponie nomen tuum primo menti, Jane duptiei faeie, videi 



S ^ V. C. tpectoMf qnem secntus som : ut et moz : Prima dabat, prò doM, 
id. liber.' DfiUut. 

NOTA 

1 Jane nove, pri$no] Posterior syl- tis erìgo, Solus de Saperla qui tua 
laba * nove ' prodocilur ob motam terga vides.' 

cnm liquida seqnentem in voce primo. Tempora bina] Annnm abenate», 

2 Jane bifront] Ovid. lib. i. Fasto- et annum novom. 
rum : * Jane bieeps, anni tacite laben- 



Digitized by 



Google 



KCLOGARIUM. 631 

Post Saperam cultas, vicino Febrna mense 

Dat Noma cognatifl Manibue inferiasu 
Martins et genei;is Romani praesul et anni, 5 

Prima dabas Latiis tempora Consnlibus. 
JBneadam genitrìx vicino nomen Aprili 

Dat Venus: est Marti namqae Aphfodita coMfiS. 
Maia Dea, an major. Mai, te fecerit aetas, 

Ambigo : sed mensi est aoctor nterqne bonus. 10 

Junins hnnc sequitur duplici celebrandus honore, 

Seu nomen Juno, sive Juventa dedit. 
Inde Dionaeo praefolgens Julius astro, 

.^Estatis medi» tempora certa tenet. 
Augustus sequitur, cognatum a Cassare nomen : 15 

Ordine sic anni proximus, ut generis. * 



tbmd ém timporu. Pttkemorem Dernim^NumainàHimimeiue pfùaiwmfethm 
FcAnunoBi, mi màUendoM v^erìmM mmbrii conumguinearHWi, Tu niAUtf BiwHmif 
€tpmt gmerii et miai Romamij txlàbeha» CwauiUnu Ramama Umpiu humnéi Cra» 
miatuM, Vemu wiater JEueadum impoiUt namen proxima metui Amili ; pàiipe Ve* 
mu ett Jtnuia Marti. Ineertiu tum utrum Dea Maia dederit Hn nomen, o Maiy 
M «ero granéioT aia». Atut ìU rt» est, uterqae auetor ett idoneus ad nomen 
memi dtmdum, ExeipU hme Juhìmm memorandue gemino titutOf noe Juno tm- 
ptmài et nomen, «soe Jvoewtm. Pont hoc Jmtìm, meam eidere Venereo^ óMnet 
cerio epatìum aetaiie media. Auguatìu menaio Mquitmr^ nomen Mene ab Am^ 
giuio cognato JniU Caoarii : proaómice Jklio mene» terie temparUy quem admodm n 

tìOTJE 

S Vidno Februa menee Dat Numn daobai seqMntibut tide flotete ad 

eflfMfte Jfaniène, tpc.] Vide Notns ad loperìns Carneo, 

vocem ' Feliraa' peematio soperiorì ; 1% Diontn fre^^iigtn» JMm offro] 

et ad veniM Ovidii illic laadatos adde Stella crinita, qam ia fìinere Csenrii 

boa ex eodem loco : * Meniia ab bis Romae, die medio, apparnisie dleltnr 

dictas: secta qood pelle Lnperct meiise Quintili, qai inde Cmsarl eoe* 

Onae idani lustrant : Idqoe piamen secratm, et Jolioi appellatas est. 

babent. Ant, quia placati* sant tem« Dioneam astmm dfcltor n Ai é t n i 

pera polebra lepiilcrìs, Tunc caro fé- Dione, qnod Venerìs nomen est, ad 

rales praeteriere dles.' Ferales dies qoam Julia gens per Inlnm et^neam 

UH erant, qoos Febroario mense mil- orlginem snam relerebat. Virg. Ecl. 

tcndis inferiis et placandis Manibns 9. ' Ecce Dionmi processit Caesaris 

Nnma dicaTcrat. Idem Ovìd. initie astnun.' 

lib. 1. Fast. * At Numa nec Janum, 15 Augnetui teijuUnr] De boc et sc- 

nec avitas prsterit mnbras.' qaentibnt vide Notas Cannlnis snpe- 

5 Martini, tfc] De boc disticbo et rìoris. 



Digitized by 



Google 



682 AU80NII 

Nectontar post hos, namenimque ex ordine signant : 

September^ Bacchi manere prela rigans ; 
Et qui sementis per tempora, foenore ladtus, 

October, cupidi spem fovet agricolae : 20 

Quique salo mergens solennia signa November 

Praecipitat, ccelo mox reditara suo. 
CoDcludens numerum, genialia festa December 

Finii, ut a bruma mox novus annus eat. 



ftiiTÙ. P9it iUoMJMnguniur, et indictaU nonuMe no pwii dni ordme ama Mauet ; 
September WMdrfaeien$ torcidarìa vitti liqitore: et OetobeTf qui gimdatM eauib^ 
mento, per tempuo oationig, nutrii opetn amdi coloni: et Nooember <pd tingenM 
mari ndera eomtuta, pracipitat ea, brevi revernura In tman eerbcm. December 
okaidens eeriem nuiuiiMi, flnem imponit feUio voiMptartu^ wt etatim poet oolitUUtm 
nomu anmtu procedati 

NOTiE 

28 Gemdiafeita] Opalia, Sigillarìa, ezcndenda ciiraTi. SuDt autem Mo- 

et Satarnalia. noiticba base : * Dira patet Jani Ro- 

84 A bruma] Brevissima anni die, mania Janna bellit. Vota Deo Diti 

qnam bic Ànsonins extremam De- Febrna mensia habet. Incipe Mara 

cembria faiase innnit, alii aliter io- anni felicia fata reduci. Tane Ariea 

cant. Veneri lutea aerta legit, Dolcia, 

Praeter Monosticba et Diatiebade Maia, tnis Incent exauiina Nonis. 

menaibua sapra relata, aunt et alia Arce poli Oeminoa Jnniua ecce locat. 

MonoaticbaetTetraaticba,quaequan- J alias ardenti divertit lamina Solia 

qnam in Logdnnenai codice inter ce- Aere. Flammigero cnncta Leone ca- 

tera Anaonii opera non reperirentar, lent. Poma iegit Virgo maturi mitia 

nec ejua esse viderentur, tamen re- Solis. FunditetOctubervinaFalema 

porta a se in alio vetusto codice, una lacis. Aret tota aoli speciea vi dora 

cnm aaperioribua illis, ob argumenti Nepai. Inde December amat te, gè* 

similitudinem iisdem inseruit in edi- nlaiis H jems.' Tetraaticha vero, qoaa 

tiene aoa Vinetua, quae quidem ut mensiomsimnlacrisadexplicatioiieB 

Ausonio tribnere non aosim, ita nec aubjecta fuisse videntur, sunt hnjus- 

iis penitus velim frandatum Lecto- modi. 

rem. Itaque bic extra Ausoniani con- [Hasc vide in Animadversionibos 

textni seriem, et alila cbaracteribus Soucbaii ad calcem teztua appositis.1 



QUOTBNI DIBS 8INT MENSIUM SIN6UL0RUM. 378 

Implbnt trìcenas per singula menstrua Inces 
Junius, Aprilisque, et cum Septembre November. 

JtiltMt, «UprOw, et November, cim Septembre, habeni trtgmH Ha eoUdot per 



Digitized by 



Google 



SCTLOGARICJM. 633 

Unam ter denis camalatius adde diebus 

Per septem menses» Jani Martìsqae Kalendis, 

Et qnas Maius agit, qaas Julius, Augustusquo, 5 

Et quas October, positusque in fine December. 

Unos erit tantum duodetriginta diemm, 

Quem Numa pradpofiito voluit succedere Jano. 

Sic tercentenis decies accedere senos, 

Quadrantemque, et quinque dies sibi computat annus. 10 

BptOìÈm firìfM Mi menrii. A4}ic€ tmpiùu «mun diem trigintu diebua per $eptem 
mtmuàf icUteei mennlm JmìtariOf Aforfio, Alato, JuUo, AugvMtoque^ et od^ri^ 
me Deeembrì^ qui coUoaUue eet t» Jìne anm, I7mif «o/urn iii«iutj erii dierum oeta 
ei viginUy iUe eeilieet quem Numa voUtU ire paei Jmuarium eibi praemUem» Ita 
MMtf ummend dUi i» u uxagiatUy et quinque cum quadrunie, ultra treeentoe. 

NOTiE 

7 17fiiif erìiy 4r«.] Febniariiis dieram anno dieram est viginti noTem. 
octo et Tiginti ; quarto tamen quoque 



D£ TRIfiUS MBNSTRUIS MBNSIUM. 379 

Bis senas anno reparat Lucina Kalendas : 
Et totidem medias dat currere Jupiter Idus. 
Nonarumque diem faciunt infra octo secundi. 

Jma renevat per annum KaUudoM duodeeim : et Jupiter efieit^ ut tetidem Idue 
JUumt m medio meneium. Et due numeri puree infra oetonarium dant diem Nemu" 

NOTiE 

1 Repurut Ludua Kàlemdae'] Juno mediai dixit in mensibns esse Idut, 

Kalendarum Dea pneies Ovid. Fast, quo die Nonas sint ezponit, dicendo 

1. ' Vindicat Àusonias Jnnonis cura nomeros duos Infra octo (qui Iduum 

Kalendas. Idibus alba Jovi grandior nnmems est) positosi eique similes 

agna cadit. Nonarum tutela Deo et pares, nempe senarinm et quater- 

caret.' narium, facere Nonas. £n quippe 

^ Meiku] Non accurate medias, mensibusMartio, MaiOyJnlio, etOc- 

qumtttor enim quidem mensibus Idus tobri contingnnt sesto post Kalendas 

suBt die decimo quinto, at reliquts die, ceteris mensibus quarto, Juxta 

decimo tertio, ut infra fusius ezpU« illud tritnm : * Sex Maius Nonas, Oc- 

cabitur. tober, Julius, et Mars; Quatnor at 

% NmitBruuiquediemfackmti^fraeeto reliqui : dabit Idus qiiilibet octo/ 

seamdi] Nihil hic videro se prorsus Et iUnd nostri infra: * At Nonas mo- 

latetnr Vtnetns, Non tamen adeo do quarta aperit, modo testa refert 

profondm sont tenebra» Fottqottn lux.' 



Digitized by 



Google 



634 AusoNti 

Haec sunt Romano tanimn tria nomina menai. 

Cetera per nomcros sant cognomenta dierum. 5 

rum. Romanmi mentu kabei jtfaan hot irU n^mUmu Nùmbm rdiqMiurum iùrum 
exprimuntur munmi . 

NOTiE 

6 Per mimfiiBf] A lequeotibus Ra- tos : pata quarto Nonas, septiaM 
lèudiSy NoDÌc, aut Idibus denomina- Idas, decimo Kalendat^ Sce. 



QUO MKN8B QUOTiB NONifi, VEL IDUS 8IMT. 960 

At Nonas modo qnarta aperìt, modo sexta refert lax. 
Sexta refert Maii, Octobris, Martìsqae recursu. 
Et qui solstitio saa tempora Julius infert. 
Cetera pars mensum qnartis est praedita Nonis. 
Omnes vero Idus octava luce recurrunt 



Verum ntmc qmariìu die» prqfert Ncmoàf nmu ttxhu àit» nimdt Uk». Sexha 
die» reducit NonaSf eum redeìint Matua, October, et Martiu», oc Juiiu», qui ««^ 
jungit raam tempu» 9oktUio, ReUqid Mam* habent Nmu qmari» die Oìnmì 
OMtem Idu» redeunt oettno die. 

NOTiE 

1 Quarta aperit^ modo testai Post mensum, Jane biformts, eraa.' 

Kalendaa scilicet, qnae est mensis 5 Octaoa luce'] Octavo die post }^o- 

quinta, aut septima. nas, qui dies in quatnor pnedictis 

4 Metuum [Mentium] Daabas tan- m^nsibos decimus qaintos est, in re- 

tnm syllabis. Ve! lege mensum^ ut in Kquis decimns tertioS| ut jam moooi- 
hoc Ovid. V. Fastorom : ' Noe tu dax 



QUOTifi KALBND^ SINT MBNSIUM SlNGULORtTM. 381 

Post Idus, quas quisqne suas habet ordine mensis, 
Oiversae numero redeunt variantA Kalendae : 

Poti Idutf quutmguU mente» kabent preprim ex ordine, warU die» a tùUeiit 

MOTiE 

Qfmtm Keknàm emt, ^vj Hoc est, seqaantibns in vao quoque mente, 
quot dies denominentur a Kalendis 



Digitized by 



Google 



ECL06AftIUM« 



6S5 



Dum mrsuiDqae itemmqae * * YOGantiir^ 

Ut tandem oblati procedant temporis ortus. 

Ter senìs anoque die g^aialia festa 

Pomgìt, ut Janiim arcessat nova bruma morantem. 

Hoc numero mensÌAqae Numse redit> autumnique 

Principium referens Bacchi September alamnus. 



rwemmmi diunQ mmen: dum UH appeiUmtur iierum atpu itermk m 
9omÌMe meiuU proximi^ tU demum diea cupihu proximarum Kalendarum adteniat. 
Notm bruma exteudit /cmìu Satumàtìorum pfr dUi novemdecim, ul adducat KàUn- 
^B Jnm i ui m$ moraatm, PoU eumdem uumerum dierum a KaUmiis oppeOafonoii, 
m nm Summ merHiur^ et September mdritvr Buceki redueeue ùUUum AutummU 



^*^^'^^0^^>* ^ ^^^ 



% ' ExpUto menee voeimtur] Manciim in suo exemplarì Tennin LngdnDenses 
hb daobai verbis, expUto meuse^ cooipleveriint. lidem oUaii legerunt, obi 
•btoH erar, prò optati nisi fallor.' Vinet, Optati legeDdnm monet Scaliger : 
quia veteres Ubrarii scribebaot obtatù Vid. etiam iof.— 4 Ortu Valg.*- 



NOTiE 



S Dum runumquef tfe."] Matilan 
hime vemun sic sopplet OroDOTÌas : 
. mmniifw, iterumque eeifuenti a 
Quod io Interpreta- 
tioae secvtas som. 

S Ter eeuU unoque die"] Hoc est, 
Docenber, m quo bruma est, nnme- 
rat noveindecìm dies, ante Kalendas 
jMHiarìi, per qnos dies celebrantnr 
gcttiftlia festa, Opaliam, Sigìllario- 
nm, et SatareaUorum, ut jau obser- 
▼alam sopra. Ut porro et haec et 
qac seqooncnr de Kalendis facilina 
intelligaator, notandum 1*. unins- 
enjnsqoe- niensis dtes, qni Idos se- 
qiiiiDtttr,denoniinarì a Kalendis meiH 
SM sequentis, pota xrx. aut xviii. 
nt xTii. Kalendas Jannavias, hoc 
est, ante Kalendas, &c. Notandnm 
y. ex supradictis menses Martiam, 
Maiom, Julioin, et Octobrem Idos 
soAS habere die decime quinto, sicqoe 
a decimo sexto dnntaxat die incipere 
a Kalendis meosis seqaentis dies de- 
nominare, rellqoos Ttro menees a de- 
cimo quarto incipere nnmerare Ka- 
lendas menala pnwimi, qoia Idns Ita- 



bent die decimo tertio. Notandnm 
%; mensium qnosdam esse dicram 
triginta, qnosdam triginta et nnins, 
Febniarìnro vero TÌginti octo tantum, 
ant ad summnm, in Blssextilibns an- 
nis, viginti noTcm. Et prò numero 
ilio diernm unioscnjusqoe mensis, va- 
riare naraerom diemm qui in eo a 
Kalendis prozimis nominantnr. His 
observatis, ad singola ventamus. De- 
cimo quarto Decembris die, qni post- 
rìdie Idns est, dicitar xix. Kal. 
Jannarii, qoia eom December babeat 
dies ti. supersnnt a 1S<*. qni Idnum 
dies est ad finem ejiis dies octodecim, 
qnibns si diem ipsnm Kalendarum 
proximarom adjicias (ot fit in ejnsd. 
Kalend. Nonamm et Moora nomera- 
tionibns,) fiet xix. Kal. Jan. Eadem 
est ratio Kalendarum Febrnarii et 
Septembris, qnoniam menses Janoa- 
rios et Angnstns, qni eas prsBcedont, 
diernm etiam sont 81. et habent Idos 
die etiam decimo tertio. 

7 JWrasiffM Numaf] Febmarius. 
Vide Notes sopra. 



Digitized by 



Google 



636 AUSONii 

Julius, et Maius, positusque in fine December, 

Octoberqne die revocatur tardias nno. 10 

Inde die redeunt minus uno quatuor ultra, 

Quos numero adjiciam, Sextilis; Junius, atque 

Aprilis, post quos paenultima meta November. 

Ter quinis unoque die, Junonie Mavors, 

Ut redeas, referasque exordia prima, cieris. 15 

Hoc numero, ad plenum vertens reparabitur annus. 

Jìdmif et Mmuif et December loeaiue in Jbu muà, «i^ve Oeteber redmemUmr ter^ 
dim uno die, Poitea quatuor mumero meiiMf, quo$ tu^ungum^ reewmmt mimm 
umo die, nempe Juliui, JuniuM, et Apritie, et poet eoe Nocember fMnwiHmait «mn 
*«rjiifiiM«. O Mare, Junom» fili, voearie per eexdeeim due, ìd revertarU, et 
redueoM tuum initium. Hoc numero Nonarum, Iduum^ et Kalendarum ojiiikì recar- 
rene piene renof>alntur, 

10 GronoTius scrìbit, revocoiilicr. — 11 inde diee Valg. 

9 JuUuM, et Marne, ifc. die reooeatur prtemoDoi. 

tardine uno] Hoc est, in mensibnt 14 Ter qmnie unoque die, tfe,'} là eet^ 

pnecedenfiboi boi menses, remotis- dies Februarii decimat quartoa, qui 

simns ab bonim Kalendis dies, Idos postridie Idus est, Dameratnr tantnoi 

illorom seqaens, Dnmeratar taDtnm svi. Rai. Martii. Ratio est qood 

xviii. Rai, Mail, Julii^ Octobris, et Febrnarìos ctt diernm tantum 28. 

Decembrii. Ratio est quod menses Nec refert qaod quarto quoque anno 

eos pnecedentes, Aprilis, Jnnins, sit dierum 29. Tnnc enim non ideo 

September, et November, dieram die 14. numeratur xvii. Rai. Mart. 

sint tantum 80. sed bis dicttur vi. Rai. Mart. diebiu 

Il Inde die redeunt mtmit imo] Ita sciiicct 24. et 25. Atque bine bitsez^ 

ut nnmeretur tantum XVII. Rai. Aprii, tilit nomen dednctom, quod bit eo 

Jun. Augnst. et Novembris. Ratio anno dicatar sexto Rai. Martiaa. 

est quia menses prascedentes, scilicet JumonU Magare] Marten scUlcet 

Martina, Maina, Jolins, et October existimarunt ex Veteribns non panel 

dies qoidem babent 81. sed decimo Jnnonis solius fiiium esse, quas cnm 

sesto tantum die incipiant dies snos per vireta vagaretnr, ex contactn et 

a Ralendis proximis denominare, olfactn flomm qnornndam enm con* 

cnm Idus babeant die 15. ut jam ceperìt. 



IN QUO MBNSB QUOD SIONUM 81T AD CUR8UM 
SOLIS. 382 

Principium Jani sancit tropicus Capricomus, 

Caprieamne, in qne revereio JU Mcs , e^nttOuit initinm JammrU. £Hgnmn 



Digitized by 



Google 



SOLOGARIUM, 637 

Mense Num» in medio solidi stat sidus Aquari. 

Procednnt daplices in Martia tempora Pisces* 

Bespicis Apriles, Aries Phryxee, Kalendas. 

Maios Agenorei miratnr corona Tauri. 5 

Junius asquatos coelo yidet ire Laconas. 

Solstitio ardentis Cancri fert Julius astrum. 

Angustum mensem Leo fervidus igne perurit. 

Sidere^ Virgo, tuo Bacchum September opimat. 

JSqnat et October sementis tempore Lìbram. 10 

Scorpion hybernus praeceps jubet ire November. 

Terminat Arcitenens medio sua signa Decembri. 



AfmrU pUwum ett t» medio meiue Numa. Gemini Pieeee progredhaUur in tem- 
erne menns Martii, O Ariee veetor Phryxi^ epeeiai ad Kalendae Aprile», Mmm 
mufieit conma Tomi Agenorei, Jtifitiu vtdet gradiente» timul per ctfbtm gemello» 
Spiaiano», JìtUn» adducit ftdtw Cancri fiagrantia per «oMiHian. Leo arden» 
torret meneén Anguetum »uo ardore. O Virgo^ September hmtfaeii Baeeknm 
nb imo aetro. Et Oetober addueii tempore eationi» Libram iequaniem die» noctibu», 
Nonember hffemoH» prmeipiiem agU Seorjnum, Sagittariu» deftnit »uum «tdvf 
"fDecembrL 



9 Midi dai, et Sol diitat etiam legitor.--ll Scorpiau^ et Setrpio», et Seor* 
fitet Uè lefitnr, et November, et Novetnbrem, Seorpion hjfbemum Valg. 



NOTJE 



In fuo men»e, ^c] Hoc dodecasti- 
ehon ait Vinetus invenUse se sine ti- 
tolo Inter Carmina et alla scripta For- 
tanati Episcopi Pictaviensìs, et in 
libro BedflB de temporam ratione. 

1 Prìne ipi am Jant^ ^c] Si broma 
ait postrcmns dica Decembris, recto 
prìmnin Capricorni gradam assigna- 
Terit Januariis Kalendis. Sed hsBC 
non Ita strlcte accipienda snot, quasi 
primia Ipsta mensiom diebns In signa 
alla Soì Intret, sedSolem tonc in illia 



esse signis, qass nominantur, in qnss 
re vera alìqiiot ante diebns mensis 
priorls sit ingressos. 

6 Agenorei] Qui rapnit Eoropam 
fillam Àgenoris, et in Cretam avexit. 

6 Laeomu] Geminos, Castorem et 
Pollacem Lacedasmoniss Ledss fiiios. 

11 Scorpion hfbemu» prmeep» jtdtat 
ire November"] Snpra In Monostidiia 
de mensibus s * Sidera prttcipitas pe^ 
lago, intempeste Movember;* ubi 
vide notata. 



Digitized by 



Google 



638 AUSoNii 



Q. CICER0NI8 VERSUS BO PBRTINBNT UT QUOD SIG- 
MUM QUO TBMPORR ILLUSTRE SIT NOVBRIHU8. 
QUOD SUPERIUS QUOQUB MOSTRIS VBRSIBUS BXPB- 
DITUR. 883 

Flumina yerna cient obscoro lamine Pisces. 

Carriculumque Arìes aequat noctisque diique. 

Coraua quem condant floram praenuntia Tauri, 

Arìdaqne asstatis Gemini primordia pandunt. 

Longaque jam minnit praeclarns lumina Cancer. 5 

Languificusque Leo proflat feras ore calores. 

Post> modicum quatiens Vii^^o fugat orta vaporem. 

Autnmni reserat portas, sequatque diurna 

Tempora noctumis dispenso sidere Libra. 

Et fcetos ramos dinudat fiamma Nepai. 10 



Pi9e€$ tteìlit mài ohtewrii exeiiant fìmriaM veni. Et Arìe$ aqtmi i 

itdm» Quem abteomdunt cornua TomH pr<miHentia àare». Et Gemmi ^^emmt 
meea inUia aitaiii. Et Cancer prd^fliigidui incipit abbretittre longn diee. Et jLm 
mmrboBferen» exktUat ferociter matui ore $uo, Pottea Virgo exorta jxuihtm ^bigH 
^Èlerem, eum vaUiUau. Libra aperit ÀMimm mImi, et exaouat epeilam éiei 
tpatio Moctif , tuiro muo «fiMlìCfr poeUo. Sidue ScerpU ipoUet fotUt «ròorc» fwr 



S IM€t erat io esemplari.— S Camumi ed. ToU.— 12 Lego : jubmre ^nwu 

NOTJE 

Q. Cieeromi «emù, 4t*1 Ex Lagdo- 7 Modieum fMfifiii, SftJ} VlneU» 

'Densi libro excosi sont hi Torsos snspicebatar reponendon «Md^ui vel 

QoiDti Ciceronis titolnm pra se fé- siriram, qnod ntromqae Virginio qoam 

reotes, cojns qoidem nulla osqnam Cererem esse firognm Deam nonnallì 

extant alia Carmina. Et mirom credidernnt, optime conveaial. Spi' 

onde bttc in Aasonii schedas perre- cmm enim prò spica dictam probat 

nerint, si tamen pervenemnt, ac non verso Ciceronis ex Arato ììb» u» de 

alias qab exoerptor iniemit, qnod in Natura Peomm, et stella est in eo 

mediom relinquo. sidere qnse didtar < spica ViiKÌDÌt«' 

1 O&iCHro Iwnine Piiceé] Quorum ilfodtam antem quia nescit mensnraa 
stella panrse et tertisB tantum mag- esse tritici^ salis, &c. Ego nihtl nn- 
njtudinisy qnae in iis maximss. tato opus esse existimo, et sensum 

2 inique] Vel dieqtu, ut apnd eruo non absnrdum, quem in Inter- 
Vtrg. Georg. ' Libra die somnique pretatione expressi. 

i»ares obi fecerit horas.' Id est dieL 10 EtfoHoe ramoè] Mavult Tollins 

S CondutU] Sic Scaliger. ' Nam EffatOBy hoc est, fmctn suo jam spo- 

conditnr Arìes/ inquit, ' veniente Uatos. Quod amplexns som in la- 
Tauro.' 



Digitized by 



Google 



BCLOOARIUM. 



689 



Pigra Sagittìpotens jaculator frigora terris. 
Btnma gela glacians jubare spirai Capricomi. 
Quam sequitur nebalas rorans liquor altus Aquari : 
Tenta supra circaque vigent ubi flumina mundi. 
At destra lasvaque ciet rota fulgida Solis 
Mobile curriculum^ et Lunse simulacra feruntur. 
Squama sub esterno conspectu torta Draconis 
Eminet : hnnc inter fulgentem sidera septem 



16 



éejfnnenmi frmttwm •««m. SagìHwrÌM» vignai in terrm frigus inen. Bruma 
€tmMtriagtiu gImeU fitÈ w$b «V"* CvprUonà. Oimoi tsoeelmu hmmor ApuaU «x- 
d^ MtiUaiu nubet : ubi acaturiuni ùrbù fiuenta extenaa tupra et circa. Verum 
dexinnum et siniebrareum atmu micoM Solii fferagit curaum wum mobilem, et 
duer$^ faeieM Utum iUac erraut. Squama iueurvaia perpOuum ajtparet sub 
mtpectu Dracouii, Huuc micautem iuter eeptem offra vaide coucuiit mqjor urea 



Caprieend, 8mnt aatem ii versus alieno loco positi, nam debent poni post 
Carmen, cajns Lemma : In qu» uunee qMod eignum eii, Eorandero Tersnum 
Lemma ostendit, ab Ansonio ipso eos Tersos hnc insertos.' Sealiger, * B. g. 
g,jubar eet epirauM Capricorni] Non satis video, quid sibi velit bic Tersosi 
qoem nec mendo vacare pnto.' Vinetue. — 14 * Sic edìdernnt Lagdanenses. 
Ceternm qnod dlvinarunt vigeni kumij hoc erat uigent fumi in suo exemplari : 
et sequens verbum /amtiM, non JlumùuL* Vinetns.— 18 Hinic inter Juigentee 
eetheraeeptemVnìg. Vid. NotéVar. 



NOT^ 



terpretatione. 

HeamM Nepai] Sidns Scerpi!. Pao- 
Itts Festo conjunctas : * Nepa Afro- 
mm lingua sidas, qnod Cancerap- 
pellatar, vel,nt quidam volont,Scor- 
pina.' Plautus : * Dabo me ad parìe- 
tea, imitabor Nepam:' et melius 
N«DÌas Marcelius : * Nepam quidam 
Cancrum putant ob illnd Plauti: 
Retroversnm cedam, imitabor Ne- 
pam. Et illnd aliad : aut cum Nepa 
esaet Dnbium in ntroque. Nanvere 
Hepa Scorplus dicitur/ M. Tuli, de 
fiaibu bonoram et malomm 1. ▼. 
* Serpere angnicnies, natare anatico- 
las, volare mcmlas, comibns oti vi- 
deamns boves, Nepas aculeis, siiam 
4eaN|iie enique natura» esse ad vi- 



14 Tenta «apro, ^.] Si sanus bic 
locns,quod vis puto, innuere vult fin- 



vios et hnmorem omnem mundi ori- 
ginem ducere ab Aquario coriesti. 

15 At dextra Unaquef 4*^.] Borea- 
lem versus et Australem mundi par- 
tem. Zodiacus enim circulus ab «e- 
qoatore in dnas asquales partes sec- 
tus signa sex habet ad Septemtrìo- 
nalem plagam vergentia, et sex ad 
Australem. Porro dextra poetis Oc^ 
casum spectantibus est ad Boream ; 
sinistra vero ad Austrum. Quo sen- 
so dixit Lucanus: 'Ignotum vobts 
Arabes venistis in orbem, Umbras 
mirati nemorum aon ire slnistras.' 

17 Squama eub «Icme, 4t*] Hsse 
intricata et obscura admodum sane, 
fortasse etiam non oninino sana. Ex 
bis sensom elicui qualem potai in 
laterpretatione. 

17 DraconiM] Qui ursaui utramque 
discriminai eerpore suo, et spiris 



Digitized by 



Google 



640 



AUSOMIL 



Magna quatit steUans : quam servaus seras in alta 
Conditar Oceani ripa cnm luce Bootes. 



90 



MtelìùdìsHneta: quam eudodum BoUu wurgitur iarde t» twmma ripa Occnt, 



NOT« 



qaodftmmodo involfit. Vide Hygi» 



18 suderà iepiem\ Septemtrionei. 

19 Magna] Sapplendnm una prò- 
coldobio. Haec iju^a^ id est, plaa«- 
tnim, etiam dieta est, et arctophylaz, 
sea castos un»; eUam Bootes seo 



bnbalcas, plaustri boves ageiu. 

In alia] Verti samma, hoc est, ex- 
tima, non antém profunda. Pamm 
cnim mergitur Bootes, ac brevi post 
emergi t. 

30 CtiM luce] Intelllgo, iu ot etiam 
conditi lux adbttc aliqna appareat» 



A 80LSTITIO IN ^QUINOGTIUM RATIO. 884 

Sol profectus a teporo veris asqainoctio» 

Post semidiem postqae totos nonaginta et quatuor, 

Fervidis flagrans habenis pnlsum «stivam conficit. 

Inde Autumnus noctls horas librans aequo lamine, 

Octo et octoginta goeris, et super trihorìo. 5 

« • * # « 
Inde florìdnm reflexis ver reyisit oreis, 
Additis ad hos priores goeros geminis orbibns. 

Sol proeedene a tepido aqahiociio «erit , ^vult^fis hra ardenOa, P^f^gi* eurmm 
attaiie posi eolidoa diee nonaginta ^aaimor ei dùm dùmdùm, Poaiea AuiuamoB 
mentarana aqualiier epaiium noeiig ei dieiperagU cuream eaum octoginta ei m<« 
HrcnUibus ei iribne horìe insnper. * * * Poeiea ver Jiorene redit ad noe freade 
rtfexiSf a4jecii$ duolme dreuUibue ad etrenUue enperiaree, 

1 A iepoeo Volg. — % * Gronovins reponebat eursMoi: sed jam sopra hoc 
eodem sensu nsarpavit pultam, ut obserTavimns/ Flsridus. < Quid est paU 
sam conJUereì Lege canafin osi.* GrsBTins.— 7 Réfexit Vnlg. 



NOTJE 



5 Gorrts] Gyris. Sic in Gripho cce- 
bns prò cobus. Sic moerus prò murus. 
Sic apad Locretiom 'fera mcenera 
nilitlae,' prò mnnera. Fnit hsec ve- 
terum quomndam librariomm seri- 
bendi ratio* 

7 inde Jimdwm^ ife,] PrsBcedere 
debnit versus de hyeme, sed hic in- 
tercidit. 

Orets] Festus : < Ore«, frsenitqnod 



ori inseruntur, &c. Coelins prò se ad 
popolum, Eqousque mihi sub femini- 
bas occisQS erat : Oreas detraho in- 
spectante Locio Stertinio.' 

Ò Ad kùi prioree gotroel Ad gyros 
quos, in Ycrsu qui desideratur, l^* 
emi trtbnerat numero (ut ratkme 
inita patet) nonagintn cum aliqnoC 
horis* 



Digitized by 



Google 



BGLOGARICJM. 



<)41 



DE FERIIS ROMAl^IS. 385 

NuNC et ApolHneos Tiberina per ostia Indos^ 
Et Megalesiacse matrìs operta loquar. 

Valcaniqae dies Autumni exordia primi, 
Qoìnqaatrasqae De» Pallados expediam : 

Et medias Idas, Mail Augastique recursu, 
Qaas sibi Mercarìus, quasque Diana dicat. 



Jam Som et hdu ApMMtre», ftn fimi tu ottìù ll6«rw, H teereU magiuB 
Matrù De^nm» Et esèpUeabo èie» festoi Vulcano, qui naU imtium Autumni 
màpieuti»^ et Qumquatnu JHm Minerva: et Idut wMditu redeuntes Maio et 
Auiuite redeuuHImi, quoM MerewrùUf et quat Diana »U contecrant, Qnanam 



NOTiE 



De FerOi] Hoc est, FeitU. 

1 ApoUmeoe'] Lados ÀpoUioares, 
ex Cftnaiiie Marci Vatis, perplezo 
icfiptnne genere concepto, Tictori» 
de boitibiis reportandae ergo institu- 
tot. De hìs vide Liviom Ub. xxy. 
et Hosiii. Antiq. Rom. lib. v. cap. 
17. ad ui. Non. Qnintiles statola est 
ledofom Ulonun dies, qusB prìus in- 
certa erat. 

9 MUgaUsiaae taatrii aperta'] Lndos 
Hegalensesy Orecis fuyaXiiotovSf io 
pjbeles augna Deomm matris ho- 
norem tnstittttos» enm ea ab urbe 
Peasinnnte Romam est adrecta. HI 
per dies sex magna pompa celebra- 
bantnr in Palatio, a prìdie scilicet 
Nonas Apriles ad t. Idos ejnsdem 



Ojpsiifl]£aqaetarplssima. Deqni- 
boa ¥ide D. Aognstinom lib. u. de 
CÌTtkateDeicap.6. 

t VmUoHiqae die»j ife."] Vulcanalia 
in Voleanì honorem eelebrari solita 
mense Angusto, teste Colameila lib. 
if, do Re Rostica, x. scilicet Kal. 
Septemb. Eo die popnins animalia 
prò se in ignem mittelùtt, teste Varr. 
lib. T.. de lingua Latina. 

4 Q wM Hna fr MSfus] Et Qainqoatria 
Pnlladis featnm a qninqne dierom. 



per quos celebrabatur, numero sic 
dictom. Celebrar! incipiebant Qoin- 
qnatros xit. Kal. Aprìlis, qni 19. 
Marti! dies est, et e» dicebantar 
Miyores; nam alle erant Qoioqoatnis 
Minoscalss Idibns Jonii, tibicinam 
festnm. Varrò lib. v. de lingua La- 
tina : ' Quinqoatnis Minnscolse dictae 
Joni» Idos, ab similitudine M^o- 
rom, quod tibicioes tum fenati per 
urbem vagantur, et coD?eniunt ad 
aedem MinerTse.' Similia habet Fes- 
tos. 

6 IduMf Maii , • . Qua» eUn Mercuriuo, 
tfc,] Idus Maii festos erst dies merca- 
torum, quod eo die Mercuri! spdes 
dedicata esset £o die e Mercorii 
fonte ad portam Capenam mercato- 
res aspergebant se laureo termite 
immerso, ut sibi peluria Mercurius 
remitteret, et uberiorem quaestum 
fortunaret. Vid. Ovid. lib. t. Fas- 
torum. Eodem etiam die Argeorum 
scirpea simnlacra et oscilla de ponte 
Sublicio per Virgines Vestales in 
Tiberìm prsecipitabantor qootannis. 

6 Quaoque Diana dicat] Augusti 
Idus Dianse sacre. Mart lib.xii. 
Epig. Lxvui. 'Maise Mercnrium 
creastis Idus. Aogustis redit Idibus 
Diana.' Eo die mulieres voti dam- 



ile/^ H Var. Chi. 



Auoon, 



2 S 



Digitized by 



Google 



643 



AUSONII 



Matronas quae sacra colant prò laude virorum, 

Mavortis primi cam rediere dies. 
Festa Caprotinis memorabo celebria Nonis, 

Cam stola matronis derata teget famalas. lo 

Quatuor illa etiam discretis partibus anni 

Solstitia, et laces nocte dieque pares. 
Nec Regifugiam, pulsis ex urbe tyrannìs» 

LsBtum Bomanis fas reticere diem. 
Visne Opis ante sacruu), vel Satumalia dicam^ 15 

Festaque servorum» cum famulantur beri? 

fetta matroiM ceUbreni tu honorem eot^ìigum «itorum, cvm prìmi din mengià 
Marta recurreruni, Dicam festa aoUnnia Noma CaftrotòùM, quando aiolà abluia 
matronis operìet aneiUoB, Dicam quoque iUa ficoinor notabiiia tempora quee 
dUcriminant anni parte», toUtitia nempe, et aquinoctia, Neque pouum tacere Ac- 
frifugium, diemjucundum Romania, quo sciUeet tyranni e}ecti amU ab urbe Ronui. 
Viane priua memoremfeatum Opia, an Satumaìia, qua iuntfeata aerwrum, quUma 



15 Vetns liber babebat : Via Ope aanete aacrum. Snspicatnr Scaliger : Vtt 
Opia ante aaerum» ' Via et Opale aacami] Erat ìd esemplari : Viane ope aanU 
aaerum, RestitneDdum arbitror : Viane Opta ante aacrum,* Vioetos. 



NOTiE 



natte ab urbe in nomi» Aricinnm, 
ubi Diana religiosissime colebatnr, 
ardentes faces ferebant. Ut et ve- 
natores, qui canes quoque luos mor- 
bo aut Bcabie affectos, infulis velatos, 
DeaR iistebant, omneque instrumen- 
tum venatorum anteeam collocabant, 
nt ex Propertio, Ovidio, et Qratio 
poetis probat Rosinus. 

7 Matrona qua taera colant, tfe,"] 
Matronalia Kal. Martiis celebrar! 
solita. De quibus vide Ovid. llb. 
III. Fast. 

Feata Caprotinia, ^c] Macrob. 
lib. I. Saturnal. cap. 11. * Nonis Ja- 
liis diem festnm esse ancillarom tam 
▼nlgo notnm est, ut nec origo nec 
causa eelebritatis ignota sit Junont 
enim Caprotinse die ilio Ilberae pari- 
ter ancilìapqne sacrificant sub arbore 
caprifico, in memoriam beuignaB Tir- 
totis, qnsB in ancillarum animis prò 
conseryatione public» dignità! is ap- 



parnit,' Sic. Narrat deinde qno pacto 
post sedatom Oallicum tnmnitnm, 
Fidenatibns superbe poscentibiis a 
Senatn Romano, nt si Romss reliqoias 
salvas Tellent, matres familias omnes 
et virgines sibi dederent, ancillse, 
duce quadam Tutela, sen Philoti no- 
mine, ad hostes promatribns familias 
transierint, iisqne, festi cujosdan 
obtentn, vino sepulti», signnm Roma- 
nis ex caprificn castris proxima de- 
derint, ad qnod UH repentina incur- 
sione interfectts Fidenatibns, ancil- 
las niannmisernut, et dotem assigna- 
runt ipsis de publico, Nonaaqne Ca- 
protinas in facti memoriam consa* 
crarunt. 

13 Regifugium'] Festus : * Regifii- 
ginm sacrnm dicebant, qno die Rex 
Tarquinins fugerit e Roma.' Cele- 
brabatur die Febmarii 94. qni erat 
▼I. Kal. Mart. De hoc Ovtd. lib. ir. 
Fast. ' Nnne mihi diceoda est Regia 



Digitized by 



Google 



E0LO6ARIUM. 



643 



Et nQnquam certis redeantia festa diebus. 

Compita per yìcos cum sua qnisque colit ? 
Ani daplicem coltum, quem Neptunalia dicont^ 

Et quem de Conso consiliisque vocant? 
Festa bsec, navigiis aut quae celebrata quadrigis, 

Jnngunt Romauos iinitimosqne duces ? 
Adjiciam .cultus^ peregrinaque sacra Deoram^ 

Natalem Herculeum^ vel ratis Isiacae : 



20 



tnUeet keri ns miiiiif remi ? Et Festa reewrremtia dieìnu mmqum» eertùf qumtdo 
■miffiiwfve /requetiM eomfnta in vicU nds ? Vel FeMtum gemino insignitum 
nmmùuy qnod afpelUmi Nefimiàlia, et quod nomhund Conemilia a Conso^ et con- 
niiiM ? HeBc aeiHcet fetta, qna celebrala eertamimiinu nacalibke^ ani druMutf 
jnMxentnt /cedere dneee Romanos, et vicinos eorum? Addam festa et sacra Deorum 
Romem perire inveeta, Diem Natalem HereuUSf tei Festum Cymha Jsidis : et 



NOT« 



fogau Traxit ab illa Sextos ab eztre- 
Do Domioa ineDse dies/ Slc. 

15 Opis ajfie sacrum'] O palla in 
Opis J>es Saturai axoris honorem 
ziv. Kal. Jan. ona cum Satornalibaa 
prìmam celebrabaotar, Beinde ad- 
jectis a Julio Cesare Decembri men- 
ci doobos dlebns. Sa tornai ia xvi. 
Kalend. Jan. fieri coepta, tridnnmqne 
daimre, cnjos tridui ultimai die» Opa- 
libos dicatus. Scd additns poslea 
Sigìllarìvm dies, et ad septem oro- 
nino diernm ni^nernm Satnraalia 
protraeta snnt, teste Macrobio. 

16 Festofoe serwrmn] Ipsascilicet 
Satornalla, per qnae epulantibus ser- 
Tìs beri ministrabant, ut ancilUs do- 
minai, Nonis Caprotinis. 

17 Et numpuun certis, ifc, Compitay 
i^cJ] Hujoamodi Conceptivas ferias 
appellanint. Macrob. 1. 1. Satnrn. e. 
16. ' Conecptivae snnt, qua» qnotan- 
nla a Magistratibos rei Sacerdotibns 
concipiantur in dies certos, vel etiam 
incertoa : at snnt Latinapy Paganalia, 
Sementinae, Compitalia.' Formnlam, 
qua Compi talia a Prvtore concipi 
solèbant, Wde apnd A. Oelliom 
Koct. Attic. lib. z. cap. 24. In hono- 
rem fiebantLarinm, et Mauiae eorum 



matris, in eompitis,hoc est, nt ait 
Varrò, ' obi vìsb competnnt/ id est» 
concorront. De bis vide Macrob. 
lib. I. Satncn. cap. 7. et Dionysiam 
Ualicara. lib. iv. 

19 Duplicem cuttam, qaem Neptmuk" 
Uà, ifc,'] Neptonas idem et Conaus. 
Neptunalia tamen mense Jnlio, x. 
scilicet Kal. Seztiles in honorem 
Neptnni. Consualla antem in hono- 
rem Consi, quem Denm putabant 
Consilii, et quem Neptonum Eqnea- 
trem fuisse ait Livins lib. i. a Romtt* 
lo insti tota, et in iis Sabina» raptn s 
fiebant in Circo mense Angusto zìi. 
Kal. Septemb. 

21 Festa hoc, iui«v>tt, ^c] Como- 
alia, nempe, qnae, ut dixi, in Circo 
celebrabantur, idque nanmaohib et 
aurigationibns. 

22 Jungmnt Ronumos flmttmccqMc'] 
Respicit ad Consnalia a Roronlo ce- 
lebrata, in qnibus rapta» Virgines 
qnae Romam ex finitimis civitatibna 
venerant, cansa fnere belli prinnim» 
deinde pacis et fcederis arctissiroi. 

24 Natalem Herenleum'] Hercnll 
Orseco Heroi magnns Rom» bonoa 
habitus, erecta ara maxima, sdet 
multae, sacerdotea institoti. Ad ajns 



Digitized by 



Google 



614 



AU80N1I 



Nec non lascivi Floialia laota tiieatri. 
Qua) spoetare Tolitot, qnì yolaiase negant 

Nane ettam veteres cd^cantar Equina ladL 
Prima hsDC Bomanas nomina Circos liabet. 



Si 



Floratìa Uria fua cMtroKtwr Itucwe t» theairOf qua Wi ipri cmereKt mdis9efq9i 
lUfanl 'b€ ettpere, Fiimt fnùque mmc Mi mUipà ikH £fittri«. Jf«e urna » 
est ìudonm, pd primi editi iinU in àreo BauuokQ» B^ma ^aogiic edtbr^ nb 



NOTiE 



per onmea iption coafimat» 
pMta et premiMa. DeebnflB ei bo- 
Bonun a maltU votas, et persolutae. 
Qaonam aatem die Natali* ejas cele- 
braretor non inverno. 

Vel T0U» Inacm] Kaleodarinra Ve- 
tna ^i« id. Jamiar. habct: ^laldls 
tf^if, id est, aceoMiM. Plot.' Respl- 
cit procol doble ad Isidis porapan, 
^nan fuse deicrìbit Apnleins lib. 
Metamorph. xi. et enjos tempus et 
eanHam sibi sic narraoteoi Ipsam Isi- 
dam indacit : * Diesi, q«i dles ex iste 
nocte iiascetvr,8Bterna mihinaBcnpa- 
▼it religio : ^uo sedatis hyberniB tem- 
peatatibns^et lenUìs mari« preeellotis 
flnctiboa, na¥igabiti jam pelago, m- 
dem dedleantet carinani, primitiaa 
ooouneatiu Ubaot anei Saeerdotcs.' 
De Iside Hygimis: < Velificia prlmom 
Ittvenitlùs. NamdaanqoaeritHarpo- 
cratem filinoi suoni, rate velificavit.' 

35 Xm hm (omM FtoraKa, ^«.] Hi 
Indi in fine Aprìlis et Mail initio ^t» 
bant in Flora De« florum bonoren, 
ut cuncta bene deflorescerent, non 
sino ebsecenis Meretrleom nudanim 
taltationibos. Vide Ovid. lib. v. 
Fast. Eonim tnrpitndtnem Indomm 
exagitaront D. Angustinus, Arno- 
bittS| et Lactantins Firniianus. In- 
signis in Catottis bonorem extat de 
bis Indis locns apvd VaU Maximum 
iìb. II. cap. ultimo: *£odem/ M. 
•oilicet Portio Catone, ' Lndos Flo- 
rales, qnos Meuios ^dilis faeiebat, 



spettaste, popnlne, ut Mlmaa onda- 
rentur, postalare embnf t : qnod com 
ex Favonio amicissimo sibl una se- 
dente cognovisset, discesait e tbea- 
tro, ne praesentia sua spectacnli eoo- 
snetttdinemimpediret: qnem abenn- 
tem ingenti plauso popnhis proeeco- 
tus, priseom raorem jocorom io sce- 
nam revocavit; coniessos plus se 
niigestatis noi tribnere, quam uni- 
verso sibi vindicare.' Institutl sont 
hi lodi anno U. C. dxtt. teste Plin. 
i»xxc. a L. Posthomio Albino et M . 
Papilte Lsenate Coss. teste Ovid. A 
Flora meretrice Institutos aoctor est 
Scholiastes Juvenalis ad yers. M9. 
Sat TI. 

26 QiMS «pseferv eotent, 4-4;.] Ma- 
ligne hoc In fictos Catooes dictom. 

27 E^Mina] Festus: < Eqnlria In* 
di, qnos Remnins Marti Instltoit per 
eqoomm cnrsnm, qoi in campo Mar- 
tio exercebantur.' Bina fuere Equi- 
na in Campo Martie, ant, si Tlberls 
Innndasset, in monte Delio, loco cm 
propterea nemen erat * Campo Mar- 
tiali,' teste Pesto : altera mense Fé- 
broario in. Kal. Mart. altera prìdie 
Idns Martii; et prseterea die 18. 
Aprìlis, qoi est xiv. Kal. Mali, Equi- 
ria in Circo Maximo, com Volpinm 
eombostlooe. 

SS Prime hac Bùtmmm nomiae Clr- 
tmhahttl Hoc est, h«c prima spec- 
tacttla foernnt, qu« in Circo exblbe^ 
reotor. 



Digitized by 



Google 



BCXiOOAlllUM. 645 

Et Dionysiacos Lotio cognoiiiiiie lados 

Roma colite Liber quao aibi Tota dicat. 30 

Mdiìes plebei! etiam, asdilesque curules 

Sacra, SigiUomm nomine dieta, colant. 
Et gladiatores fonebria praelia notmn 

Decertasse foro : nane sibi arena suos 
Yindicat : estremo qtri jam sub fine Decembris 85 

Falcìgenim placant sanguine CcBligenam. 



r Ifllwo lÀberaUMm Iste DÌMyikeM, fMt Baetku$ «H vaUé cMuurai. 
JRSUm fti9^ pkbàiy et JEéUa C«nikf ceUbrwd lacrci appiUtia nomime SigiUo' 
fiMk iVoliim qwoqìu eit omnUnu glaUtU^res edidute in foro certamiiia im Amori' 
huM ; jwn vero numcipati n»i areiuB Amphiiheatri : atigue U circa fimm extremum 
MMAf DecembrU cruore mo ÌHmdJUio Coi&fake armato. 

NOT^ 

29 D i om foU t eo Of ^v.] liberalfa in sopra egimiu. 

Liberi patrii bcmorem, di« Martit 17. 16 FoMgifwm piaeant^ ifc,'} Respi- 

qni est xyi. Kal. Aprii. Horam ri- cere videtur ad antiqairai morem Sa* 

toB et caosat vide apad Ovid. Hb. turo» hanaMw bottiaa mactaodi. 



Fast III. Sed cave De liberalia coni Pro ^no eereos aeceMoa paitea Mb- 

Baccbaoalibns confoodas. stitaerunt, ut monni cam de SigiUa- 

3S Saeroy SigiUonm nommel Sigi!- riomni feato agerem. Nam exhibi- 

Uria qvflB postridie Opaliom celebra tot Satamalibas gladiatorios lodos 

bastar mense Decembri. De bis jam non memini me legere. 



DB LUSTRALIBUS AGONIBUS. 386 

QuATUOR antiquos celebravit Acbaia ludos. 
Ccelicolum duo sunt, et duo festa bominnm. 

Qaaiaor ludi ceUbrabaMtMt otim m Achaia. DuoJUbant m honorem Deormn, et 



9 Elegantins videtor, jodiee ToUio, «ani tfao/. ft. qui dicit rh nmt repeti- 
tnm, semel, nt fit, a librariis neglectnm faerat. 

NOT^ 

DeìmairaHkm agomibìu] Hoeest,de ex Pindaro et ejns veteribas com- 

ladii Qnioquemialibas qui qninto mentatoribns apparet. 

qooqoe anno redirant ; nernmipi- 1 Qmahtor onltfttM] Desumi a h«c 

aaZr «fidis apnd Orvcos. Istbmia ex Aotboiog. lib. i. Epigrammate 1. 

taaeo, et Neasea trienaalia foisse qood vide. 



Digitized by 



Google 



646 



AUSONI! 



Sacra Jovis» Pboebique, Palaemonis, Arcbemorìque : 
Serta quibus pinus^ malus^ oliva, apium. 



duo tn honorem hominum. Saera nempe erant JoviSf et ApolUma, Palamuim», et 
Archemùrì ; atque in kù corenm eranl ex ptnuy lauro, oleastro, et apio. 



NOTiE 



8 iSSacfYi Jootf] Olympia PitsB ia 
Elide prope Alphenm fluvinin. 

Phmbique'] Py tbia in Pythone orbe 
Delpborum ad Parnassom. 

Paktmonis] Isthmia in Istbmo prò* 
pe Corinthnm. Vide infra Notas in 
Carmen proximum. 

Archemoriquè] Nemea in Nemea 
Peloponnesi regione inter Argos et 
Corintbnm. 

4 Serto] Coronae qn« victori prae- 
mia sunt. 

Pini»] In Istbmiis certaminibns. 

JUakui] In Pythiis laura coronaba- 
tnr Victor, sed et mala qusdam ex 
tempio Apoilinia Sacerdotea victoriae 



praemiom proposnisse ex Luciani di- 
alogo de Gymnasiis cognosctmiu. 
Ad quae respexit auctor Graeci Epi- 
grammatis supra citati, et respexÌMe 
hojns auctorem, illini interpretem, 
minime dubito. Qnanqaam panlo 
min ni proprie malue posoerit prò 
malum, vel mala. Nam ut mali no- 
mine signiBcatione latiori intelligen- 
dam katruM existimem, non poMom 
in animnm roihi indncere. 

Oliva'] In Olympiis corona oleagt- 
nea victor coronabatur. 

Apium] Corona ex Apio,* in Ne- 
mei8. 



DE LOCIS AGONUM. 887 

Prima Jovi magno celebrantur Olympia Pisas. 
Pamassus Clario sacravit Pythia Pboebo. 
Isthmia Portuno bimaris dicat acta Corìnthi. 



Prima eertamina Olimpica fiunt Pioa^ tn Iwnorem Magni Jortt. PamoMsu 
eonoecratit P$thia ApoUini Clario. IJttua Corìnthi Uno maria opeclantia cm- 



^^#^^>#>««^^^ 



8 * Qnod hnic metro vitinm accidit, id litro modo correctum ▼elin, yiderìs, 
dicata Corìnthoe (nt in vet. cod.) an, ditata alta Corìnthoo; an, dioai Acr«- 
corinthoM.' Vinet. Vid. inf. 



NOTiE 



2 Pama$tu8] Vide sapra Not, ad 
vocem Pbttbi. 

C/arto] A monte Afliae coi nomea 
ClaroA, ubi Phcebi oracnlom fuit, 
dictns est Clarins Apollo. 

3 Portuno] Melicertap, qnem cura 
mater Ino, Athamantis conjugis fu- 
rorcm fngiens, una secum In mare 



prscipitem dedisset, ambo in marina 
numina mutati sunt, atque ìpsa qui- 
dem Leucothea Oraecis, mater Ma- 
tuta Latinis dieta; Melicerta vero 
GraBcis Paliemon, Latinis Portnnos, 
Istbmiaque eertamina Portunalia. 

Bimaris dicat oda Corintki] Sic 
ToUiana editlo ; optime qnoad sen- 



Digitized by 



Google 



BGL06AR1UM. 



647 



Ardiemori Nemeaea colnnt fanebria Tfaebas. 

ateratlitkma Pàlaptoni, Tkeba eelebrani ludoi funebret Architnori sub nomine 
Nemettoruwu 

NOTiE 



flvm. Fiebant enlm Isthmia ad marìs 
Uttos qnod Oraecis àierìi, nude * acta,' 
qn» Tox legitnr etiam apnd Virg. 
lib. ▼. JEneid. At cnjns codìcis aoc- 
torìtate BÌe reposaerit dod liqnet. 
Erat eniin in meinbranu Lngdoti. 
mendote, dteota CarìntkoSf onde prò- 
babiliter satU restitaebat Vinetas 
dSeof otttf CcrinthMy Tel dkai Acro- 
curòUhùBy (sic Coiinthi arcem appel- 
labant.) Bimaris hic CorinthoR di- 
citar, nt apnd Horat. Od. vii. lib. i. 
qaia Inter dnos sinns, Cirrhsnm et 
Saronlcnin, lo medio Isthino posita, 
e dapbns portnbai, Cencbreis et Le- 
cheoy In loninm et JEgaenin maria 
nave* mittit. 
4 ilreJbMMrìy4v.]HicetiamOpbel- 



tC8 dictns infanty Lycurgi Neme» re- 
gia filiun, ab HypBÌpjle nntrioe, dnm 
Achivis, qui ad Tbebamm obsidio- 
nem proficiscebantbr, sitientibas 
Langiam fontcm ostenderet, in herba 
depositns, serpentis roorsu interiit. 
At Acbni principeB^ Maninm ejna 
placandomm cansa, Indos ei fune> 
bres institnernnt,' Nemeaqne appel- 
lanint. Et fona ille, ac fluvins ab 
eo manans dieta» est Archemorns, nt 
ex Apollodoroy Hygino, et Statio 
discere est. Sant tamen qui Nemea 
in honorem Herculis institatadicant» 
ob interfectam ab eo Nemeae sylTSB 
Leonero. Qoin et infra Noster eo* 
rnm aitctorem facit ipsum Hercu* 
lem. 



DB AUCTORIBU8 A60NUM. 888 

Primub Olympiacas sacravit festa coronae 
Jnpiter Ai^vi stadia ad tongissima Circi. 
Proximns Alcides Nemeae sacravit honorem. 

JnpUtr ffiwKMM ùutòati ad ìongimmitm tladmm Circi Argitn ceriamma Olym- 
fimue fclMtf. Post eiaii HereuU§ eonucnait lmio$ Newutus. JSm qwque artamma 



9 ArgmMVuìg. 



•^^^■^ 0^0-0 m»:^^ 



KOT-E 



S Jw^€f\ De Olympiomm anctore 
mira varietas. AlJi Jovem facinnt 
fomm anctorem, alii Hercolem, alii 
aliof. lostanraTit certe eos Iphitns, 
a cnjas tempore nam'crari Olympia- 
dea cceperant. 

SUdiA od toiguiiiiM] Alils Oraci» 
stadiis loDgiora. Circus enim ille 
tea stadinm EUram, ab Hercnle me- 
tatam, aoxceatoa eins habnit pedes. 



At cnm li ceterornm bominnm pedi- 
bas essent longiores, stadinm etiam 
illod ceteris stadiis, quibos sexcentl 
qnoqne hominum pedes erant, lon- 
gtns fuit. Unde, comparatone illius 
cnm aliis, Hercolis magnitodinem 
conjecisse Pytbagoram ex Pintarcho 
refert A. GellinsNoct. Attici. i. e. 1. 
8 Atcide$ Nemea^ 4re.] Jnxta quo- 
mndam opinionemi qni, at jam mo« 



Digitized by 



Google 



648 



▲U80NII 



Haec quoque temporibus qainqaeiiiiia sacra notandis. 
Isthmia Meptuno data sunt, et Pythia Phoebo, 5 

Ancipiti cultu Divorum hominumque sepnltis. 

MffifiMiiiMrM tfÌMfa AurmU 4e$fgmidM§ i€WKf&riki$, LmM ItélumUiirìMdi fiumi 
Stplw «Mloriy Ffthiei v«rù ApMmiy atpie U •mwMlMéi m9iitiUi maU w empiii 
eem honorem, Dearmm aeUieet, et htmimm wtortutìmm. 



SOTJE 



noi, institota ab Hercnle in Jovis 
honorem, post interfectum Nemes 
Leoocm, Nemea volunt; com alii 
dicant in honorem Archemori infan* 
tisea fìiiise prìmom institata. Vi- 
«lendns Statins lib. Theb. v. et ti. et 
veterea Pindari Scholiasta. 

4 Qata^iMaata locra] Olympiaca 
certamina qwnqaennalia foltae, hoc 
eit, 6. qnoqoe anno redire Bolita, et 
ab iìb namerataa faiise Olympiadas, 
notiim omnibus. Pythia novennalia 
primom, deinde qninqnennalia fnere. 
Plinias quoque lib. iv. quinqnennalia 
facit Isthmia. At Nemea facit tan- 



tum trìennalia Statias in fine lib. nr. 
Thebaid. *Cnm tristem Hypsipyien 
dncibus tndatns Achivis liudus, et 
atrasacmm recolit trieterit Ophel- 
ten.' 

5 litkmùkNepimùpifcJlUthaùonm 
auctorem alii Sisyphnmy alii The- 
seom Neptwu filiom, aÙi alios fa- 
cinnt. 

Pftkim PhmU} Qui, nt babet Ovid. 
lib. I. MeUun. ' Institoit sacros cele- 
bri certamine ladoS| Pythia perdo- 
mitse serpentis nomine dictos.' 

6 Anciinti ewUu, ifc,^ Vide versus 
moz sequentes. 



QUOD IIDBM, QUI SACRI A60NBS SUNT^ ET PUNSBRB8 
LUDI HABfiANTUR. 380 

TamtalidìE Pelopi moestum dicat Elis honorem. 
Archemori Nemeaea colunt quinquemiia Tbebao. 
Isthmia defuncto celebrata Palsemone, notum. 

EUm emueerat funehres htdM Pelopi JIHù TmtUdL Thebm ciUbnaU hOM Newu- 
tfM quinquefimies in komwem Arckemni, Nohtm ett itthmieot Mo« eenfmdiu 



1 Sic legit Scaliger. 



^ »»^^^ ^ .#«y# «^ 



NOTA 



1 roataJMftf Peìofì\ Is Hercnlis 
maternus aravns rrat| atqne in ejus 
honorem institatnm ab Hercnle 
Olympicnm certamen tradunt Hy- 



f Inus, Solittos, et alii, 

2 /vcm#0a cetwHà fiwifiicnMa j Trte- 
teridem tamen taatom NenMsela as* 
■if nat Statina loco Mpra laudalo. 



Digitized by 



Google 



KCLOGARIUM. 649 

Pythia placando Ddphi stataere Draconi. 

9h awrf«R P«l«aiMttt. Déìpki iMsiUuinmt etrUmina PylAteo, ad pUtetmdum 

SOtJE 

4 Drmomd] Ianni t iroUtnta Pythia, candoram ejus Maniom oansa. Qood 
qiati Indoa in Draeonit funere, pia. alibi non memìni me legere. 



Digitized by 



Google 



AUSONII 



BURDIGALENSIS 



EPISTOLARUM 



LIBER. 



I. AU80NIUS AD PATREM^ DB SUSCBPTO FILIO. 

Crbdideram nil posse meis affectibus addi^ 
Quo, venerande pater, diligerere magis. 

Accessit, (grates Superis medioque nepoti» 
Bina dedit nostris qui juga nominibus. 

Ipse nepos te fecit avuin : mibi filius idem. 
Et tibi ego : boc nato nos sumus ambo patres. 



Exiaiimaveram nìhU ponte adjici mio in te amon^ o Paren» colende, quo te 
magi» amarem, Adijeetuo e«t, (DHa grafia f et nepoU medio, qm ditpUeia fedt 
noetra nomina. Ipee eum nepos inno ni, reddidit te avum. idem eoi nùhi fi&m^ 
mtque ego eum tìbi quoque filine, Eo genito uierque nottmm pater ett. Neque 



NOT^ 



S Aecenit (gratee SuperiOf ^«.)] Sic 
legit, interpoBita paren theii ad alte- 
rnm^iisque ' Accessit/ OronoTÌos,8en- 
sn pianissimo, qnem ezposui in Inter- 
preratione. 

Medioque nepoti] Non quod roedius . 
Inter patreni et a^nm sit nepos ; es- 
trema enim snnt nepos et avus, sed 
* medinm' hic intellige eam qui causa 
•it, enr accesserit novns ilie tltulns 
de qno loqnitor, quo sua in patrem 



reverentia crescat. 

4 Bina dedit nostris qui juga nomi' 
nibus] Qui bijuga, hoc est, dnplicìa, 
seu gemina fecit nostra nomina. Eo 
quippe nato, tu pater et avus, ego 
filius et pater, ipse filius et nepos 
facti sumus. 

* 6 Ipse nepos te feeit aviun] Ne- 
potem illura Ausoniuro esse constai 
ex Parentai. x. ' Primus, nate meo 
nomine diete, pner/ Qnem planiit 



Digitized by 



Google 



AUSONII EPISTOLA. 



651 



Nec jam sola mihi pietas mea snadet amoretn : 

Nomine te gemini jam genitoris amo.) 
Accessit titnlas, tua quo reverentia crescat : 

Quo doceam natum^ quid sit amare patrem. 
Quippe tibi aequatus vid/eor^ qnod panrulus isto 

Nomine honoratum me quoque nobilitai ; 
Atque aetas quia nostra eadem : nam supparis sevi 

Sum tibi ego, et possum fratris babere vicem, 
Nec tantum nostris spatium interponitur annis. 

Quanta solent alios tempora dividere. 
Vidi ego^natales fratrnm distare tot annis, 

Quol nostros : aeyum nomina non onerant« 



10 



15 



1UHK «mai pietoB impvrat mtU amorem in ie : diligo te.nune iUuk dupUeis pairi$,J 
«{ftfciiif estf inqtum, iituhUf qm augeaJt wuam in te venerationem: ut osiindam 
JUio quid tit jmrentem diligere. Etenim videor tUn aquiparatui, ipumiam hi€ m* 
fanimiM» me eHam decorai et intignit hoc nomine patri». Et quonuun eodempene 
natn enanu, Sum enim trtatie tnam proximt eequentit, et poetum kaberi frater tuu$, 
Neque tantum intertaUnm intercedit inter nostroe anno», quanta epatia tempori» 
9oleut intercedere inter alio» patre» et naia». Ego vidi die» nataU» quorundam fra" 
trum totidem asmi» dietante», quat no^ri di»tant. Nomina patri» et JUii non 



8 Pro gemini coojicit Oronoviui ^cmmo.— 11 Quia parvukt» i»te Vnlg. I»to 
reposuit Tollitis, ex conjectura Vineti. — 12 Idem ToU. malit, konorato. — 
14 Abare vicem Scaliger, prò vice, quod e«t Tulg. Sed TÌd, Not. Var. et 



VOTM 



moriDiini cnin priniit meditaretar 
yerbìs absolvere. Com aotem ille 
mairi mpentes non foerit^ qaas non- 
dnm qaater septeoot Decembres im- 
pleverat,(ez Parental. iz. ubi jii?eni8 
javeni viro est erepta») hioo facile 
coUìgea non milita aote banc Epitto- 
lam abAosonio icrìpta fiiiste Car* 
mina, tane teraporis annoi viginti 
qmnqne vis snpergresso. Quod si 
rea aliter te haberet, nil magia inial- 
•am foret, qnam ea qn» totiet in- 
cnleat Poeta, se parentis sBfo snp- 
parem esse, enmqne fratria vicem 
habere poste, nec tantum tpatii Inter 
ntrìnaqne annot interponi, quanta 
alioa tempora solent dividere. 

18 Snppem etui] Prozime seqaea- 
tis, et pane parìa ; quale potest esse 



patrii, et filli juveneadmodum patre 
sntcepti. 

14 Et poetnm fratri» habere meem] 
Planos locus, in quo nodum velut in 
scirpo quserit Scaliger, qui o^e prò 
habere nobis conatnr obtrudere, et in- 
terpretatnr AdtA/^ffiy, boc est, fra- 
tres se mutuo appellare. Huic com- 
mento non possum accedere^ 

* £1 pMSMin fratri» habere vtesm] 
Pro more eruditomm, qui talea vi* 
deri affcctant, locnm hnnc valde ez- 
peditom intrlcat Scaliger, dum prò 
habere reponlt abare, quod est &8tX- 
^{«tir. Antea dizit Autonius, ' sup- 
paris tBvi sum tibi ego:' seqnitnri 
* et possum fratris habere vicem :' 
nempe rh tibi, refertnr ad utnimqne 
hojnsce orationia membrum* 



Digitized by 



Google 



AUSOHIl 



Palchra javenta tibi seniiutt tic jiHigit, ut wvom, 

Quod prins est, maMat : quod modo, ut lodpiat. 20 
Et placuisse reor geminis aetatibus, ut se 

Non festinato tempore vtraqne daiet 
Leniter bsDC flueroty haec ncn properata veuiet, 

Mataram fragem flore manoite feiena. 
Annos me nescire tnog, pater optime, teator : SS 

Totqae potare meos^ qoot leor eaae tuoa. 
Nesciat hos mitns, mimeret properaotior tueces, 

Testamenta magìs, qoam pia rota fovena: 
Exemploqoe doceos pravo jovenesoere natos. 

Ut nolint patrea se quoque habere aenes. 30 



Decarm Jmwatef de coijiìmgiimr tu U eum ieuetuUf mi yrkr 

tfloity wt tuuba Mete esdùSereat tu le, ene m» piwpKTito. Àdf ut ìUa. ìeaÈe 
lebefetuTf hme aeeederet non nce^eraiOf fref erene /rmetmn nuUnnan fiate adkne 
remamenie* ProJUeor me ignorare nMMunmtuenm nm ue nm : et wnmenare lolidaw 

fiUU eie eddeeeerty ni tndUgnentwr u eOom etnee feciee hubtre adkme pnirte. Ai 



inf.— 19 8ihi legit Heinsins prò <tM, qol et mox^ viremqnt darti, — 96 Habalt 
exenipUr, hoe priore loco tnee^ io £■• Tennt nicot.— 27 Neeeiai hoc Vnlg.— 



NOTJE 



18 JEonm wemmmneH onenmQ Pst^i 
aMDco putrii ooo ofldt ot ^«is mag- 
no llt MlV* 

* ^dWM WOMÌM uni OlWMM»} If ^ 

Ulinimam cjt rrt iiwiiiplMi Lado» 
vicos XV. cui aowM noodam nato 
vigiliti eontigit «t qnator p«reM effi- 
ceretar, Aagntta coi^nge ttr «kùib. 
98 rirugM] pOTraltliiM,qiiflB brevit 
•tt, eootra qwmtitatit leges pr»> 
d«ett* Sie Epigr. xcn. «Sna^Mi, 
Vcmis acce, dvaa Dyiefw at amaroB. 
Odit atraqoe : aliad da nodo comi- 
Adqaett lacnn vide Notai 



Héé] SeaeetiM» 

94 Fmgeml PmdovtlaNi^ 
qse virtvtea Midleek 

Pkn ameni»} Javeatstb vigore 
et inptta. 

97 H«f] Admo patria. 

Nalvr] Vere piua. ^ 



91 Hme} Jeveataa. 



eeat. 

H<cnret] Non mas» led loaglofaior, 
teatameoto iasUtam, a«t deficteett- 
bas sola, a lego vaeatnt. 

9a Jnnenettere aalea] GffOMviw 
saspicator jaeiiwi ii*i Mlaa. NH 
opM aatatleoe. Sentile eet tatit 
apertM. Vide Interpretatio^eM. 



Digitized by 



Google 



BPI8T0CJE. 658 

Veram ego prinunro gràitmi genitore, fatebor 

Supparis haec asvi tempora grata niibi. 
Debeo qaod natns, madet i^ coranepotia, 

Addendum patri» qao Teneremnr avmo. 
Tu quoque, ni gcnitor, gennnata Tocabula gande, 35 

Nati primesvi nominfi factns aTins. 
Exiguum qnod ania : fareaat pia nnmina Divum, 

Deque nepote ano fiat aTos xHroavus. 
Largius et poterunt producere fiata senectam : 

Sed rata vota reor> qu» moderata magis. 40 

§g9 fui mihiM mm pafr* •» pfkm j t mnim taii lifttto y pnfkttbtr mUd ttm jmmwénmt 
qmód mivU «tmnf jmm pan. Pnm JtadiiiM Ud nipùiU mmut me id revereniùe 
ùt^icere mUd «no fMtfri, ^aiod tWi debeo (ONfiMim tuusfttìuB^ vt sic eolamnu te avum. 
IVi etim», pfder im, More timmna tua AoU/eata eeuy eum faetus ne «rat «Pf^ 
JUuJmoemi, Petnem ett ftiod pater meu$ faetue sU aoue. Superi nobie propiHi 
eimt, et urne JUtt proauue ex eu» nepeie. Fata eliam patermd hugUu extendere 
^fueeemeetutmi: mr m m eadàkme ea uota peiku ezoodiri^ fuat m $ derat iera eunt. 



90 Vid* iiif.— SS Tollepdain rc\eW droo^iy/d^ post natue monet OroooTioj, 
qui etiam in vena seq. conjicit, Augendum pàtri, 

ìfOTm 

* 88 Supparie kae end temp^rm taootter alt: * Ut aoliat patrei m 

gnda mìAì] Digoof anraa «tate af> quoque habere senet/ 

fectof, ac propanodum ferrea hac 88 Deèee quied Mliif, euadet, 4^.] 

«Ute admirabiles, qaa, ut canit file interpwagit, et Interpretatur Or». 

Ovidiue, Metam. i. * FUina ante diem aorias, ut ego interpretatus Min. 

patriot ioquirit in annoe/ huresqne 40 Rata vota] Probari a Dli«, et 

properautior docet esemplo suo na- effectum sonn eoasequi, ea vota qa« 

tot li8 aninifl adolescere» Telati Poe* moderatiora rant. 



II. PATBR AD FILIUM; OVM TBMPORIBUS TYBANNICIS 
1P8B TRBVBRIS RBMANSISSBT^ BT FILIUS A PATRB 
FROFBOTUS BSSBT. HOC INCHOATUM NBQUB IMPLE- 
TUM SIC PB LITURARIIS SCRIPTUM. 391 

Dbbbo et hanc nostris^ fili dulcissime, curis 

JmmdMmnaUypaicwUammeaeelieitudmee, ut eeribam tibi hoMC eanm 
Titolos blc Aùt ia antiquo libro: imdpU pater ad /Uimu AÌMtOdptirem 



Digitized by 



Google 



€54 



AUSONII 



Historiam : qnanquam tìtolo non digna sereno 

Anxia moestaniiD faerit querimonia reram* 

Jam super egelid« stagnantìa terga Mosellas 

Protulerat te, nate, rates : moestique parentis 5 

Oscula et amplexus discreverat invidns amnis, 

Solus ego ; et quamyis coetu celebratas amico, 

Solus eram: profugaeque dabam pia vota carinse, 

Solus adhuc te, nate, videns : celerisque remulci 

kiHoriam : qmamns toUeita piereìa tristiìtm renan non mereaiur placidttm nomen 
kiHoria. Jam navia ie pnwexeraif o JUiy tuper Ime ftnentum Jrig^ Mo§eU»: 
H Jlumui invidui Beparaverai otcula, et complexui trùlis genitorU tnL Ego moImo 
eram ; et quanquam comitatuM eesem turba amicorum, oolui tamen eram ; et prose- 
qa/Aar tmam fàgUioam raiem più voti*, toUu adkae aepieiene te, o fili: <f «acarM- 



NOT^ 



* Qnam pio erga parentem affecta 
Poeta extìterìt, prior Epistola do- 
cuit: testatur hec quam tenero in 
filiom affecta fuerit Utraqoe nun- 
qaam satis legenda, et qa« prodat 
Aasoniijudicium, dnm alTectos quos 
debnit ftic ezpresait, utnatora ipsa 
loqni videatnr. In hac plns virinm, 
inilla pina ingenui candoris. Haec 
plns habet teneritodinis anxie (abest 
enim soa cnra Hesperios ;) illa plns 
▼enerationis. 

E carminis titnlo, nbi agitur de 
temporUnu tyrannkit collignnt Vine- 
tns ei noster, Trcveris carmen ab An* 
•onio ftcriptam, qnibns temporibus 
occupata tyrannide Maximns Oratia* 
nnm interfici jnssit. Qua occasione, 
qno anno scriptum, silent. Saspicor 
ad annom 384. referendum, qno 
Hesperins Treveris Romaro a Valen- 
tiniano 2. missus foit: qui crimina 
Symmacbo toro Rom» agenti objecta 
cognosceret. Certe Symmacbiis lib. 
X. Epist. 43. sibi gratnlatur, < contn- 
meliarnm quas pertulit/ testem ha- 
bere comitem Hesperinro, qui sem- 
per amicns esset veritati, et famam 
bonornm coleret. 

Pater ad fiHum, ^c] Hìc titolns a 
mann est illius, qui Ausoniana poe- 
mata in ordinem digessit, quem ipel 



Ansonio supparem foisse rei hic ti* 
tnlus indicat. 

Ad JUium"] Hesperìum, nt pnto. 
Pnerenim mortnns erat filios alter 
Ausonins. 

TemporihuM tpwnkitj Non alia pos* 
snm hic intelligere tempora tyranni- 
ca, quam ea qnibns Maximns, occu- 
pata apod Britaunos tyrannide, Ora- 
tiannm vicit in Oallia, captnmqne in- 
terfecit. 

Ipue] Pater Ausonins. 

Neqne impletum] Nondnm perfee- 
tnm. 

De Hiurariis] Sic lege, non liierarm. 
Litnrarii, ut jam observavimns ad 
Prfffationem Centonis ad hfpc Ter« 
ba, ' Hoc die uno, et addita Ines- 
bratione properatnm, modo inter li- 
turarios cnm reperissero,' snnt char- 
tse in quibus prima scriptionis nostre 
concepta perscribimus. Qn», quo- 
nìam crebris lituris eomm, qua dis- 
plicnernnt, plenas snnt, liturarii non 
male a Nostro appellantnr. 

2 Quanqmm'] Correctio. 

4 Stagnantia] Tarn placide laben- 
tia, ut stagnare videantnr. 

7 Ccetu amico] Ccetn pnta amico* 
mm qui filinm abenntem nna com 
patre proseco ti erant. 

9 Renudci] Remulcus proprie est 



Digitized by 



Google 



BPlSTOLiB. 6S5 

Culpabam properos adverso flomine cursus. 10 

Qais fait ille dies? non annus longior ille est» 

Attica quem docti coUegit cura Metonis, 

Besertns^ yacuìs solisque exerceor aris. 

Nunc ^o pubentes salicum deverbero frondes : 

Gramineos nunc frango toros : viridesque per ulvas 15 

lubrica substrads vestigia libro lapillìs. 

Sic lux prima abiit: sic altera meta dici. 

Sic geminas alterna rotat vertigo tenebras. 

Sic alias : totusque mihi sic annus abibit» 

Restituant donec tua me tìbi fata parentera. 20 

h€m aamm velocU navigii mmi$ featnumtem adverso amm. QualU mihi fiat iìle 
èie» ? lUe omnr*, quem studium midUi Metind» Atheniengi» tupimiamt, non ett 
Ingìor. Ego dtrdietuiy exerceo nu in crepidiniÒMM Moseila vacui» et deeerti». 
Moda ego pereutio /olia lanugino»a taltcum : modo rttmpo toro» herbantm : et per 
ìUm» virente» jigo gressu» lap»ante$ lapidi^ eutjeeti». Hoc modo prima par» dei : 
hoc modo altera ^u» par» eUsp»a est. Hoc modo altemn» eircuitu» agtronm ctr- 
aunagit dna» noete»^ hoc modo ciremnagit aUa» : et eolidu» annut Itoc modo mUd 
tkbetttTj donec tua fortuna me patrem tuum tibi rmldat. Padtear quanquam ea 



. . fi/erumt.— 18 Arti» prò Ari» legit OronoTins. Vid. inf. 



NOTiE 



actnarìa navU, qas aliam tempes- 
tate ant bellicis tormentis quassatam, 
ac spoliatam annamentis, alligato 
funCy reroigum opera trahit. At hic 
Bihil aliad intellige per remiilcnin, 
quani ipsam, qoa vehebatur AiisodU 
filins, oavem remis actam. 

10 Propero» adtereo flamine cur»u»'\ 
Qood fiebat finenti Moselìani placi- 
difate. 

11 Non mntia Ungiot itte e»t, ^.] 
Annna Metoaicas, annoi volgare» 
oontinens novemdeciin. Meton enim 
Atlienieosii Astrologna, prknns de- 
prehendii Lnnam ad idem Zodiaci 
poDctnm, ex qno eum Sole profecta 
erat, cnm eodem Sole reverti post 
aimof praecìse novemdecim, qnem 

' nomecam aarenm appellavit. Ma* 
netqae etiam nane in Kalendariis nos- 



tri!. 

13 Ario] Sic legit Scallger, et In- 
telligìt crepidines prominentes *ea- 
rum molinm quibns flamina coércen- 
tur. Qnod addoctis Virgilii et Ter» 
talliani locis probat. Hunc secutns 
•som in Interpretatione, eo libentiofl 
qood qnaB sequontor, 'salicnm de- 
verbero frondes/ Scc, in margina fin- 
tìì omnia gerì videntur. 

20 Tua me tibi fata parentem'] H«ee 
sic motat Oronovius : mea te miH vota 
parenii, qao fondamento, ipse rìderit. 
Ego scrìptam lectionem espressi in 
Interpretatione. 

• Reotituant donec tua me tibi fatai 
Qn» te gerendis ReipnblicsB negotiis 
idonenm a parente ejnsqne amplexa 
nane divellont 



Digitized by 



Google 



6Sf -^AUSOlflt 

Hac ego conditiooe licet» rei morte paciscar: 
Dum decores auprema patris, tu nate^ guperstes. 

ì^e, mU etìam morte mea, ut tu^ JUi, wùhi miperviveMi hoMtUi Jìmem in 
parmtii. 

VOTJE 

SI Hce Ego condìHmu, ifc] Accedo aliot ex aUis et mibos misere 4iioeii- 
TolUo legenti hac ego condUione^ Scc. di procal a fiUo. Vide loterpreU- 
et eam conditionein, accipio, diet tionem. 



HI. AUSONIU8 HB8PBR10. 302 

QuALis Picenao popolator tnrdus olivas, 

Clanes opimat cereas : 
Vel qui lucentes rapuit de vitibus uvas, 

Pendetque nexus retibas, 
Qu8D yespertinis flaitant nebulosa sub horìs» 5 

Vel mane tenia roscido : 
Tales hybenìis ad te de sepibus, ipsos 

Capi Yolentes, misimus^ 
Bis denos : tot enim creperò sub lucis Eo» 

Prceceps volatus intulit. IO 



Qmlii ed tartf mi, pd fmgurfoeU wita» chmee adipe candeuteot vaelamé» oUwoè 
Piùmu : aat qui abri^nU e vinti» racemoe eplemdenies ob matwritatemt et pemdH 
impiixiu pkigU, qua expanoa jaetanhar vuiar nefmke eub vespemm, vel eab maiu 
rondentam: tdea koB dwodecim ex tejjnime hyemaUfma mieimmt t&n, sp&mie ava 
«optei. Nam totidem ts reHa woetra impegenaU vokdueeUrim 



NOTJE 

Heepem] Hic ▼idetiur idem Heape- S Cenai} Cene cdofeoa referente» 

rias, Aosonii filins, ad qnem mlaamn ob adipem. 

e«M sepefim Carmen esiitimare me 7 Hffbende . . , de eefikeuì] £s aefù- 

din. bbs, in qnibos per liyemen, atpo\c 

1 Pieetue . • • elitw] Prìmae not» froodibna nadatis, fiiciliiu Undnoiar 

olÌT» erant in Piceno (Aneonitanam retia, ant Tiscnm. 

Marcham hodie dicant) creacentea. 9 Creperò mtb ìueio JBoai] Creperam 

Martial. Kb.xui. 'Hse,qaflBpicenis Varroni, Petto, Noi^, Sec. duiiiwa 

▼enit tabdccta trapetia, Incboat, at* est, sen iacertwn. Uade dictsm 

qne eadem finit oliva dapes/ Hamm, est crepnscnlum tempos iUnd, qaad» 

et Sidecinamm honorifice neminit diea sit mi noxy merito 4nbitea. 
Plia.Ub.XT. Nat.HÌ8t. 



Digitized by 



Google 



BPisTOLiri. 657 

Tarn qaas vicinai suggessit praeda laciinae, 

Aoates maritas jonximaa, 
Bemipedes^ lato popolantes ooenila rostro. 

Et cmre rabras punico. 
Iricolor vario pinxit qaas ploma colore, 15 

Ck>llam colambis asmolas* 
Defradata mdae non sunt hoc forcala mensae. 

Vescente te, firoimur magis» 
Vale bene, ut valeam. 

Awrvrm. immper aéSeemutg muUe$ oquaHau^ pedibu» eeu remi$ utiiUe$f depra- 
àamtet mare n$trù sw Uio^ et rtMeuiuIat erure pyniceo^ qna» venatio jnruHmi 
iiagmi notn» stppedUmrit, Quom piuma r^erens arcum pluvium disiinxii dherna 
eùhribaBy eoìh imiiaiUei eolumbas. Nan tubiraetum ett hoc munux dapilnu me^ 
menaa. Magi» eo poHuuar te eemtdeiUe^ qaam n ipn comederemus. Ben» vaU^ 
-sf berne vtdeam. 



18 MarmoB lei^endom paUt Vinetus. — 17 * Debrudaia in Teteri codice. 
prò Defrudeiaf ut poto, qiiod idem est ac defraudata^ qaemadmodafn apod 
TereDlinm io principio Ptiomioniii, 'sonni defmdans geninm." Ftii^ii«. 
Hmtf, fuit in vetostiss. libro. 

NOT« 

12 JiM/et manta»\ Bene Vinetnft Tario colore vocem* Iricolor ' dedoxit 
MOTjiaf snspicatur. Mox enim : * La- Poeta. Notat Scaliger ad Catalect. 
to popolantes CGerola rostro/ Ex- * Iride magia varios ' adagìi speciem 
potoiy in Interpretatione, aqnaticas. apod Philostralom habere. Icon.lib. 
Si tnmen mmitoM retinere velis^ ex- t. in Ampbi. fìh yàp àip* Ms pipti XP^ 
pone, Tordis marìtaTimns Anates, paroSf ikxà rp4wrrai icaì uarà t^p 
lioc est, adjonximos. Sic olmos et lpiy/uwrcv$c7. 

popnlos altas vitibns maritare dicont, 17 D^rudaia] Defraodata. Sic 

prò adjongere. Terent. Phorm. ' Qood ille sonm de- 

13 Renùpedee] Pedibos^Tice remo- fmdans geniom comparsi t miser/ 
jum, ad agenda hoc illuc corpora Hoc] Sic Scaliger prò hoc; 'hoc' 
ntentes. intellige ' manere.' 

• 15 Irieohr vam, l^c] Ab Iridis 

ÌV. AUSONIUS THEONI SUO S. 393 

AusoNius, cujas ferolam nimc sceptra verentar, 

Eg» Ammnmày ctyuM fenda jam eet fon mdaUH t Moeptria, eahiiem dke Tkiomi 

1 Aummku, ^.] De hoc Epistola tem legator : Tbeonem enim ad Dom* 
éic Scaliger : * Epistola heec digna notinom, qoi erat pagos in Mednlie, 
est, qnas non solom propter erodi- in colonica Tilla morantem, mimm 
D, se4 etiam propter urbanità^ qna Ubertate exagitet, et «toporem 
DèlpL et Var. CUu. AuMon. 2 T 



Digitized by 



Google 



6&8 



AUBONII 



Paganum Medulis jubeo salverò Theonem. 

Quid gens» extremis positus teHarìs in oris^ 
Gultor arenaram vates? cui littus arandam. 
Oceani finem jaxta, Solemqne cadentem : 
Vilis amndineis cohibet qaem pergola tectis. 
Et tingit piceo lacrymosa colonica fomo. 
Qnid rerum» Musasqne gerunt, et cantor Apollo? 
Mus89 non Uelicone satao nec fonte caballi : 
Sed quae foecundo de pectore Glementini, 



10 



élefeiUi t» pago MedMUirmn. 

Quid agU podhu in uUimit finUnu terrete o poèta incoia areitarumf Cui i 
dum e$t Uthu, vrope terminM Oceani, et oecidentem Solem : quem viUe pergtUa 
complectUur eub tede ex anmdinUnUf et vUbUa ìaerymoea iÀfieit nigrofiamo.^ Qirtd 
rerum Cameetue et Apollo vatee agunt ì Camenue non genita in monte Heìtoeiie, 
nepu ad Hippoerenen: eed qaa prodeuntee ex fertili genio Clementimy tniptrairf 



2 Sic in vet. libro. In Talgatis erat, P. e Medàlii.— IO Legitnr et, ft 



NOT^ 



Medolam Vibisco sale perfricet/ 

Cì0uM ferutam, 4*^.] Hinc patet 
scriptam hanc ab Ausonio Epistolam, 
cum in Valentiniani Angusti aula et 
comitatn degens, filium ejus Ora- 
tiannm doceret literas. Facete an« 
tem ferulam confert cnm sceptris. 
Qnidni ? cnm * fernlsB trìstes seeptra 
sint Pedagogorum/ teste Martiali P 
3 Pagami» MedìdiB] Ut apnd Plau- 
tnm : ' Hospes Zacyntho/ et ' ▼inum 
Lesbo/ hoc est, ex Zacyntho, ex Les- 
bo. Paganns opponitur militanti, 
qualis tane erat Ausonins in castris 
cum Imperatore degens. Unde infra 
ait: ^Enncleabit protinns, qnod mi- 
litantes scribimns/ et apnd Juris- 
consultos Paganicam testamentum 
opponitur Castrensi. Meduli porro 
popnli erant incolentes id, quod infra 
Burdigalain, Inter Oceanum et Oa- 
rumnam inteijacet infelicissimi agri 
et arenis ac pinetìs pieni. Hodie 
Medae. 

* 4 CuUor are n armUf S^e,] Non in- 
•cite, inqatt Alteserra. Scite equi- 



dem, at nnllns mirandi locns; cum 
Poeta non procul ab eo tractu prae« 
dium habnerit. Medolinum solum 
▼alde arenosura, et arboribus consi- 
tnm picem ac resinam ferentibus ; hoc 
dnntaxat felix nomine, quod ili! 
Oceanns Ostrea Baiis certantia ef- 
fundit. De quibns Mednlinis vnlgo 
creditur accipiendum illnd Sidonii 
lib. vili. Epigr. XII. * MednUcsB so» 
pellectilis epnlones.' 

Cut littoM arandum} Hiarbat apnd 
Virgil. 1. IT. JEneìó, de Didone lo* 
quens : * Cui littus arandum» Cnique 
loci ieges dedimus.' Notnm prover- 
bium 'Arare littns/ prò, frostra 
etincassnm sudare, de quo vide E- 
rasmum* 

6 PergìUa] Hic est, casula, sen tu- 
gnrlolum panperìs, arundioibos tec- 
tum, a similitudine pergule sen vitis 
jogatse, treiUe. 

7 Tingit] Inficit nigro calore. 
Lacrymssa] Lacrymas acri fumo 

ciens. 
OfoRtM] Villnla, coloni habitatio. 



Digitized by 



Google 



BPISTOLiB. €50 

Inspìrant vacnos aliena mente poetas. 

Jare quidem: nam quia malit sua cannina dici^ 

Qni te securo possit proscindere risn ? 

Hsec qaoqae ne nostrum possint nrgere pudorem^ 

Ta recita : et vere potemnt taa dieta videri. 15 

Quam tamen exerces M edoloram in littore vitam ? 

Mercatasne agitas» leviorè nomìsmate captans^ 

Insanis qnod mox pretiis gravis aoctio vendat? 

Albentis sevi globalos, et pingaia cer» 

Pondera, Naryciamque picem, scissamqne papyrom, 20 

«limo iangam vsUb ìmimìì proprio. Merito gìddem : gnu emm maUi vernUf fiMS 
recUoBy oppelUari sum, qwm tuaa, qui po$$U U ucure dgridere^tam moie Mt f«ct- 
UatUm^uitMipUmeffideantur? TueliamrecUahwe.^uaad ttmUtimutfiumUd 
poàrint e$tepudan: et poteruni vere exieiimari eate tua verbo. Die tamen quam 
vitam degie ia tiitare Meduhrum? Exereeerte mercaturamt eaiume emere minori 
pecunia, quad poetea auetùme gravi diatrahae magno preti» 1 ScUieet eandentes 
erhee ubi^ et mau9» cera pinguee, et picem JVorydoM, et papyrum uctam in tenuta 



ito.— 14 Hoc quoque Valg.— 19 AWentea fnit in vet. cod. et sic habeot edà. 



NOT£ 



10 CUmeniiwi] Pntat Scaligerboc 
nomea fuiste Theonis. Vinetos Cle- 
nentinaai intelligit bona» aliquem 
poetam,caja8 Tenas Tbeon nsarpa. 
verit, et male recitando snos fecerit, 
ve Fidentinoi lUe apad Martialem. 
Vioeto accedo libens. 

19 Jwre fuideml Supplendnm, * Cle- 
mentini Musa tnae habentnr cnm 
ejas venuB male recitando fcedaiti.' 

IS Seeuro Heu] Non timens ne ex- 
isttmar! possit sna ipsins derìdere 
carmina, cnm ea a te pronontiata 
deriserit. Adeo Tnltam mntaront, 
ety nt ita dicam, ejaramnt ortnm, ut 
ea nemo alii quam tibi sit ascriptarus. 
Jocns hic liberior certe et praeter Jns 
amlcitifey nt et malta eorum qnae se» 
qnnntar. 

14 Htee q»>que'] Carmina • castrìs 
minna accanite scripta.' 

Ne noetrum poeeint urgere pudorem'] 
Mibi celebri poètsB et magistro Cassa* 



mm Ansonio pudori esse tanqnam ma 
indigna. 

* 17 Leoiore nomiimate'] Desposins 
exponit, non legitimi ponderis, qnod 
ferri potest ; ncque enim Theon bic 
describitur a furto alienns. Vine« 
tnm secutns espone, minore pecu- 
nia emta, quss majore postea diven* 
dat. 

19 Pingma cerm Pondern] Cera ot 
apibus abundat tota illa regio Meda» 
lorum. 

90 Naryeiamque pieem"] Deaumtum 
ex boc Virgilii Oeorgieon lib. ir. 
^Narycissque pids lucos.' Narìx, 
sen Naryce, sea Narydom, apod 
Stepbannm dellrbibus, urbs est Lo> 
crorum. Hino * picis ' Epitbeton 
* Naryda/ eo quod magna ibi repe« 
rìatur piois copia. 

Sdeiamque popyrnm"] Scissam acu 
in pertenoes, sed quam latissimaa 
pbilurasy ut babet Plin. lib. xiii. cap, 



Digitized by 



Google 



660 



AUSONII 



Fiunantesque olidum paganica Inmioa taedas 1 

Ad majora g^erens, tota regione vagantes 

Persequeris furesl qui te^ postrema timentes. 

In partem, praedamque vocent. tu mitis^ et osor 

Sanguinis humani condonas crimina nummis^ 25 

Erroremque vocas» pretiumque iìnponis abactis 

Bobus^ et in partem scelerum de judice transis? 

Ad cum fratre vagos dumeta per avia cervos 

Circumdas maculis» et multa indagine pinnaB ? 

Aut spumantis apri cursum clamorìbus urges^ 30 

/ofta, et UedoM, aniitentea fumum grave oietUem, ^a muti face» nuiiea ? An otr» 
exereetu munu$ honeetiuM, teetaris yradomeè grmntmUe per i&iam p rwin cki m f Qn 
wutuentee uUimum euppUeiiim, partie^pem te fackmt tua jtrttda. 7\i «mtem eUwieiu, 
et abhnrene a cruore humoM, remittU eeeUra^ peetmUe eaiua, et erimen appeUm 
errorem^ et etahdi certmn vretium tibi eolvendmm in ringuUu bovee awmtoM^ affM 
exjudieeji» partieepe crtMtiwiii ? An eum fratre tuo dugù retibue^ et touga ìmea e 
pemntf eervoe errantte per ttuHeeta devia t Vel vociferaiimnlme ittae eumd apri 



NOT^ 



11. et aqaa Nili) vel glutino in cbar- 
tas extensam, et conglatinatam. De 
papyro plura vide apad PlÌDÌum 
dicto loco. Certe peregrina lise 
merx erai in Medulis. Neqoe enim 
nasci illic papymm luqnain iegltnr. 

21 Tigdaà] Genoa est arboris tasda 
resinam ferens, ideoqne facile ardens, 
et aptom facibas. Hic * tvdas' fa- 
ces Tidetor intelligere ex pino aliisTe 
arboribos resìniferìs quibas Medolo- 
mm regio abundat, qnas ' paganica 
lamina' appellai, quod iis maxime 
in pagis uterentur. 

29 An aurora gerente ^-c] Latrnn- 
culatorem in MedoUs fuisse Tbeonem 
bone YÌdetnr innuere. 

24 Tu mitìM^ 4r«0 Ironico hvc. 

26 Pretiumque impome aJbaeti» Bo- 
om] Hoc est, sammam pecuniaB pra- 
stituis abigeis, pecorom foribus, tibi 
persolvendam ut abigeatus sui veni- 
am ferant, ncque pcenas dent statutas 
legibus. De qnibos poenis sic Ulpia- 
nus lego I. ff. de Abigeis : < De Abi- 
geis puniendis ita Divus Adrian us 
Consilio Beticc rescripsit: Abigei 
cum durissime pnniuntur, ad gladium 



damnari soicnt ; pmiuntn* aatea 
durissime non nbique, led ubi fre- 
qnentius est id genns malefici! : alio- 
q«in et in opus, et nonnnnqnam tem* 
porarium dantur.' 

29 MuUa iMdagiinie pkmm\ Formid'f 
oem intelllgit qnam sic deaeribic 
NemesiaBjBs: ^ Linea quin etiam 
magoos circo mdare sai tuff Qoae pos- 
si t, Tolncresqne metu concludere 
prsedas, Digerat innexas non noa ex 
alito plnmas. Namque ursos, mag. 
Dosqne snes, cervosque fngaces Ter- 
rificante linique TOtant transceadere 
septum.' Virg. lib. xii. iEneid. ^la^ 
clusum Tcluti si quando in flanelle 
nactns Cervum, aut punico» septom 
formidine pinnsp Venator corsa ca- 
nis et latratibus instat.' Seneca 
Hippolyti initio : ' Pietà rabeotl 
linea pinna Vano claudat terrore 
feras.' Apuleius noster in Apologia : 
'Ego ista propterea commemoravi, 
non quod pinnamm formidioes, et 
fnliginis macniam, te praesertim jn- 
dice timerem.' Ad quemlocon ▼ide» 
si vacatj Notas nostras. 



Digitized by 



Google 



EPISTOLA. 



661 



Sabsidisque fero ? moneo tamen, usqae recnses 
Stringere fulmineo venabula cominus hosti. 
Exemplum de fratre tìme, qui veste redocta 
Ostentai foedas piope turpia membra lacunas^ 
Perfossasque nates Ticino podice nndat. 35 

Inde ostentator volitai : mirentnr ut ipsnm 
Gedippa^ Ursinusque suus, prolesqne Jovini, 
Tauiinusqae^ ipsum priscis heroibns asquans* 
Qnalis in Olenio Victor Calydonius apro, 
Aut Erymantheo pnbes fuit Attica monstro* 40 

Sed tu parce ferìs venatibus, et fuge nota 
Crimina sylvarum : ne sis Cinyreia proles, 

«jnnMRtò, et expeduB beitiam iUam in huidiià? Moneo te nikUomimu, ut eemper 
rtfiiffUu intentare e proxUno pUa in ko$tem armatwn fulminei» deniibu», Metue 
edoetui exemph fratrie t qui reeccato eureum amietu menetrat turpee faeea» juxta 
membra pudenda, et rettelat chtnee petf orata» prope anum, Hine diecmrit ottentan» 
mta» iOa» plaga»: ut Gedippa, et amica» »uu» Ur»inu», etJUiu» Jovtitil, et Toiinfiiw 
eequiparan» ipnun keroibu» antiqui», admireniur eum» QuaUefuit Meleager Cahf* 
àmmaa^eumemperamt aprum Olenimm^ aut juoeni» Atticu», cum ticit portentuM 
Er^mantheum* At tu abetine a venatianibu» anhnaUum ferodum, et evita beatine 
fmaeuotmmetteetde» edere iutffln»: ne evada» JiUu» Cinyra^ et fio» now» Adoni» 

Dèlpii. et ToU.~-88 Vinetos paUt in antiquo libro faisse, reoin^a.— 88 Sic 
aBtìqai libri : alii 3\vriaw.--4a Alil, wee «tt.— 47 Sic ontiqni libri, et ex im- 



NOTA 



81 SUbédiw^Jero\ Servios ad bone 
▼•raiUB lib. zi« iEneid. * DoYÌcta 
Aaia sobsedit adnlter.' ' Legitar/ 
inqnit, ' et Devictam Asiam : qood 
ai eaty ita intelligimos, at labsedit, 
ait dolo poBiedìt. Lncanus : sabsi- 
dero regnnin Chalcidot Eaboictt. 
Dode et Bobsessores dicantar, qoi in 
inaidiis taaroa iatarìmoiit : et hosti- 
nm dolo Babaetaos vocamofl/ Hoc 
aejiao hie ' sobsidere' est insidiari. 

* Sehmiìimpuferò] Desposina inter- 
pretatar equo : qnod niihi rectioB 
▼Idetor qoam, qaae alii et noster qao- 
qne hoc attolernot. Qao enim pacto 
fieri poteaty ot spamantis apri cnr- 
sam argeret nisi equo insideret ? 

88 Fukaàam . • • kMt\\ Apro, cajos 
dentCB majores appellantar dentes 



fulminei, et fulmina. 

87 GedippUf Sfc,] Haec sunt Meda- 
licorum hominam nomina. 

89 Oleniù] Qui regionem circa O- 
lenam vastabat Calydoniui aper a 
Meleagro interfectns narratorapud 
Ovid. vili. lib. Metam. quem vide» 

40 Aut Erymantheo] Alind mon- 
stram Erymanthenm non legimns, 
quam Apniro in Erymantbi syWa ab 
Hercule interfectiim. At Hercnles 
Alcmens fiiiot, Thebanos erat, Bceo- 
tius, non AtticuB. Quomodo ergo 
pnbes Attica htc dici tur ? Nisi forte 
AtticsB accensitam aliqnando Boeoti* 
am conterminam regionem dicamns. 

43 Cinyreia prole»'] Adonis Cinyns 
ex incesto Myrrhe filie concnbittt 
filius. 



Digitized by 



Google 



062 



AUSONI I 



Accedasque itemm Veneri plorandas Adonis. 
Sic certe crinem flavus^ niveasqne lacertos, 
Cffisariem ratìlam per candida colla refondis : 
Pectore sic tenero, plana sic junceus alvo. 
Per teretes feminum gyros, snrasque nitentes 
Descendis, talos a vertice pnlcher ad imos. 
Quali3 floricoma quondam populator in Minsi, 
Virgineas inter choreas Deoida raptam 
Snstalit emersus stygiis fomacibns Orcus. 
An quia venatns ob tanta pericula vitas, 
Piscandi traheris stadio? nam tota snpeUex 
Domnotoni talea solita est estendere gazas. 



45 



50 



rm$tm éeJUmdua Vtmrù Prtfttio tu ticfimoam kabeMComam^ ti braMa etmOém, 
me digpergU a«rcM copiSM per tùceam eervicem : «te habts peetuM ttnerum, tieplam 
vetOre tetmU <• tji«l4ir jimd, ei iu/enu duimU in drctittM femomm rohnuÈM^ et 
man» pnUhnUffmwotu» a empite 4id inftmum eakem, Qnulia Piatto otìm enampens 
« «oiniiitf tf^emù, vuimu MtfrnmJUritnu comanteM^ abetulit JUiam Cereri» rap- 
tam inter ehoro» pueìlarum. An ducerti amore pieeandi^ gnomo» fugia vetuÉianee 
prapter tmnta dieermmal In rami enkm ùutrmmento damm» tuw mpnd DommUmmm 



prastU noanalli: alii, /raMrmn.— 49 Alii, finita.— 65 Censet GroooTiiit A«- 



NOTiE 



4M Venera] Alieni tnae amasiae. 

PloroMftifl] Si forte ab apro aliqao 
Ineris interfectos, ot interfectos oliiii 
fnit Adonia. Vide lib. z. Metamorph. 
infine. 

44 Sic certe, 9fe,'] Hnc omnia iro- 
nico dieta intellige. 

46 Plana eie Jnneene aho} Terent. 
In Eunaclio : * Si qua liabitior patilo 
. . . deducunt cibnm .... reddnnt 
curatura janceas.' At Tbeon lite, 
tantum abest at esset joneeos, nt 
centra pingnis admodom et obeana 
eaaet, ut patet ex hoc veran Epistola^ 
proximte ad eundem : * Corporia at 
tanti non moTeatnr onna.' 

48 Tahe a veHiee, 4r«.] Ex Epiat. 
II. lib. II. Horatii. 

49 PopiOaforMiE^tia] Mavult Toi- 
lina, tu fiiraay qnod, nt ait, ad Per- 
fom, aeuy nt habet Ovidius, Pergu- 



sam, Ennae Siciliae nrbi Tidnani 
lacnra, rapta ait Proaerpina. Mari- 
angelaa Accani ns in medium relin- 
qnit Mtna legaa, an fimia. Si Clan- 
diano credimaa, raptam illum nar- 
ranti, legemna JEtna, 

50 Deetda] Proaerplnam. Patro- 
nymicnm eat Deoia, Alitila a Dee 
Affit, qaae Cerea eat, Proaerpina» ma- 
ter : Kopwhs Ai}ovt apnd Arlatoph. in 
Piato, frages, Cpreria froctna. 

* Deoida raptam] Similtter Ovidina 
Metam. vi. Proaerpinani vocavit 
'Deoida/ hoc veraa qnem allegat 
Parrhaaiaa : ' Mnemoaynen pastor, 
variaa Deoida aerpena/ elusit. De- 
oida, ab Eloatna Cerere quie Aipjk 
Grasce dicitur. Uode recta forma 
Deoia, nt a Aiyrè, Asp-Mlk patronjrmi^ 
cum deriTatnr. 

54 Domnotoni] Villa haec erat The- 



Digitized by 



Google 



EPISTOLA. 



Nodosas vestes ammantam Nermoram» 
Et jacnla^ et fondas, et nomina villica lini, 
Colaqoe, et ìndutos terrenis vermibus hamos. 
His opibas confise tumes? domos omnia abandat 



063 
55 



etfimdMf et ìòui naticanU momnibtu tnM^jii<a, et coUt^ et kamoe kmbrieU terrei' 
M^i — X — i^A-- St^ertfii Jlden» m éimtii§ ? Tota tua demue Uteupies referta eet 



^■»<»*>^»»»>^^^»«» 



sonii maniim foisse, wNloMf pe$te$.^56 * Et vUUca] In Teteri libro disertim 
•crìptiim est: et nomùia vUUea limi.* Scaliger. * Et nomina beUkam] Sic 
omnia exemplaria, pneter Tetus LngdaneDse : qood com vitica lini habere 
aadUtet Hadrianns Tarneba», prò ilio beUkam^ monàna vUHea lini emendan- 
dnan censiiit: sed nec sic hoc ego, qaid sibi velit, satis Tideo: qnamvis 
oil/tM, paganica, nuticanaqae esse possint : et bic sigoificari putem, qasB 
* homida lina ' dixit Virgilins, retis genas : qaod appellali everrictilum 
acrìbit Tetns poetae interpres/ Vmetu$,^ò7 * Intutoe <. v. ik.] Videtur ha»c 
proba lectio: elegantiorem tamen censeam: indMtoe t, v. A.' ToUins.— 60 



NOTiE 



onia in Medulis. Saspicatnr Vinetns 
esse parvum vicnm Donissam nomine, 
panlom supra Blaviam^in ipsafere 
Garumnae ripa. 

66 Nodota» ve$te$] Retia iotellige. 
Saspicator Oronovins peeteOy non oet- 
Ue legendum ; acnte sane, et valde 
probabiliter : snnt enim retia pisci- 
uni pemicies. Secntns tamen sam 
▼eterem lectionem in Interpretati- 
one. 

Animantnm Nerinamm] Piscioni, 
Nerei animalium. A Nereo est Ne- 
rinns. Sic, ' Nerìne Galathea' apnd 
Yirg. EclogaTii. 

66 Et Jaenla, et Jnndat] • Rete 
jacnlum,' Pianto Asinariae Act. i. Se. 
1. Idem ac fonda. Servios ad illod 
Virg. O. lib. I. * Atqoe alios latum 
fonda jam verberat amnem :' * Fon- 
da genns est retis dictom a fondendo : 
id est retinacolom (lege, rete jaco- 
lnm)qaod dicitor /3dAo9.' Ego illod 
cxistimaTerim esse rete piscatoriom, 
qood nostri Epervier appellant. 

Et nomina vUliea lini] Vinetos 
anxie qoerit cnjosmodi rete his Ter- 
bis designetiir, et potat Terricolum 



intelligendam. Ego alia omnia retta 
intelligo, qnomm nomina rnsticana 
versos ingredi non possnnt, et qnas 
Aosonins generali hac appellatione 
expressa esse volt 

67 Colaqué] Cola hlc Passeratios 
non vimineos qoalos, sed retis genns, 
qood a forma quadrata a nostratibos 
dici un quarréf alt, rete nimirom ex- 
tremis doobos in decnssem sese se- 
cantibos semicircolis alligatom, atque 
ex pertica pendolom, qood, com esca 
in medio, in flomen demittitor, ac 
sorsom deinde snblatnm elapsa per 
macolas aqna pisccs, si qoi ad escam 
▼enerint, edocit ; inde Manilios, * Et 
colare vagos indoctis retìbosamnes.' 
Sed prsster ejnsmodi rete, per cola, 
▼iniineas nassas, qo» Angnillis, et 
Cancris aliisqne capiendis, ad imom 
fltimen depressae relinqnontnr, intel- 
ligi quid vetet non video. 

ìndutos] Sic Tollios. In voigatis 
tnnieM, qood ferri etiam potest. In 
Mosella tamen : ' Indntos escis jaci- 
ens mortali bos hamos.' 

68 Confise] Pro confisos. 



Digitized by 



Google 



6M 



AU80NII 



littoreis dives spoliìs : refenuitur ab unda 
CJorroco, letalis Tiygoo^ molksqne Platessae^, 
Urentes Thynni, et male tecti spina Elegati^ 
Nec daratari post bina triborìa Corri. 
An te carminibus juvat incestare canoras 



0» 



proda lUioraU. Ab aqm reportmdmr Corrvco, TVyfM m^rt^m- et Pl^temtB méUn, 
Tkynni numum lmdenie$^ et Eiegaii mal» defenn épina ìim, et Cerri e^mampetiéì 
iaUra eex hortu. An delecterU poUuere tuie vermbue eamemeJUMe Memarùe, fnr 



Cerroce letaUeque trfu;*^ Vnlg. Vid. inf. PUOeeaj unico «, io Tetusto codice. 
— 61 Ttiuit in vet. libro. Pro EUgati legitar et eleg^rL et in vetnsto libro 
UgerL—eA Sic habnit vetas liber : alii emnemu,-'W Agnoeeere Yolg.--^ 



SOTJE 



60 Cottimo] Vocem esse Vibiscam 
potat Scaliger. Legitnr et Carroco, 
et Carrkoee, Sospicatar Vìnetas enm 
esse piacem, qneni Bordigalensea 
Creac de Buch, hoc est, Cireacam, sen 
Carrooonem Boiensem Tocitant, et 
alio nomine Martram, icriptoras 
Greci A^» Latini Sqnatinam, Ron- 
deletio descriptam lib. xii. cap. 21. 

Letalie Tnfgon] Tfwyàrest avis tur- 
tur, et piscis vetnstiorìbas Latinis 
Pastinaca dictus, planas, Rajae non 
mnltum dissimilis, Paetenaga Bnrdi- 
gaiensibns et Medalensibus ac Bo- 
jensibus, teste Vineto. Uabet caa- 
dam longam in qua media est acule- 
is, quem Plin. lib. ix. appellat * Ra- 
dium ;' qni, eodem teste, non solum 
homines, sed etiam arborea infixns 
radici necat ; arma, nt telom, perfo- 
tat, ▼! ferri cedente Teneni malo. 
Hìdc Aosonius ' letalem' hic appel- 
lai 

MoUeeque Pìaieeea] Plani pisces 
molli carne e passernm genere, èarh 
foO vAirout, a latitudine, sic dicti. 
Nomen apnd Bnrdigalenses retinent 
parum immntatnm. Plaiueeu enim 
appellant. Nos dee PUee, 

61 Ureniee Thymn] Non grandes 



ilios Thunnos intelligit hic Vinetna 
▼ulgo notes, dee TVkons, sed piaces 
qnosdam apnd Mednlos et Bnrdiga* 
lenses appellatos IW, oblongos et 
teretes, colorìs minori ex parte cine* 
radi, ente aspera, nnde potat ab Ao- 
sonio dici ^ nrentes,' qnod traetan* 
tinm mannm perstriagant ac le» 
dant. 

ikfaltf teeH epma BlegtiiQ Relhtat 
hic Scaiiger Tumebnm censeataÉI le- 
gendnm esse E{0caH, et intelligeBleai 
pisces illos qni Oraecis ^^AMcerr^Mvr 
dicnntur, ex tiinnnonim et cetaceo- 
rnm genere. Vinetna i»telligitpiaee» 
Bnrdigalenaibus dictos Gefot, et Ge> 
tos, magna copia snb veria fiaeni 
capi soUtoSy vilesy spinosiasinww, 
sqoamis tectos, ntannt Aloaasy emé, 
tennioribua rarioribaaqiie,unde ^nale 
tecti' dicuntnr hic Aaaonio. 

62 Nee dearahai^ t^e. Corm} Idem 
dixit de Capitone piace in Bfoeelift 
▼era. 67. Coruna piada marioM a 
nigricante dorao aie dietoa, Gneeia 
ìUpa^. Rondeletio deacribitar Kb. x« 
e. 7. Vilia piada eat, qnemadmodoa 
et alii hic ab Anaonio, in ' 
jocante, deacripti. 



Digitized by 



Google 



KPISTOLjC. 



665 



Mnemosynes natas, aot IriB^ ant octo sorores? 

Et quoniam bue ventum, si vis cognoscere^ quid sit 

Inter doctrinam, deridendasqae Camoenas ; 

Accipe congestas mysteria frivola nagas^ 

Qnas tamen explicitis neqaeas deprendere chartis, 

SciUite decies non si pargerìs aceto. 



65 



mmi va in§ gtnumm^ vel ceto! Et quia ìuie iMìfftmiit, H ciipw «ciré pud 
imUnU vAer verwm enàdaUnem^ ti HdieuUun pctttmdi gtnm» : aeeipe nigo» 
t ttreimm JutiHaf pui nikUomhmM non potrà agnoiceri lieet^ evotuti» 
ie$ te jmtgei aceto e eeiUa, et hw aeuMUMe euperee acume» 



cAorftt, nm si deeie» te pwrge» i 



AKi, dependere. Vid. inf.-09 Vid. inf. et Not. Vv.— 74 Vinetu» legit : 



NOTiE 



64 Atd iriSf ani cete ecreres] In 
Oripho tres prìmuin Mnsas fiiisse di« 
^it, ac postca Dovem : * Et Lyrìci 
▼at«t/hiqait, ' namero snnt Mnemo- 
pklminni, Tris «olas quondam tenait 
qaaa desterà Phabi : Sed Cttiieron 
totles ternas ex ere sacravit, Religi- 
one patroni, qni sex sprevisse time- 
bmt.' Unde antem hle octo? Quia 
aororei dicit, intellìgit, pnto, sorores 
alienjaé, sdlicet alias MnssB, qns 
oooa sity et eom illis octo prsedic« 
Cna nnmemni conjititnat. 

08 Depnndere'] Sic malo enm Tol- 
llo, qnam nt Scallger et Heinsius 
ex tetnito codice reponont dependere, 
Inttlllgit migas illas iBnigmatlcas 
non passe a Theone deprehendi, hoc 
est, dignesciy qnamvis evolotae, et 
espHeltse sint chartsB, In qnibns con- 
tineofor* 

eo SdOUe,^.} Scallger ex veteri 
OMMbrana legit : SeOUte deeUe ii cer 
pafgtfia aceta AtMdpet^e tututf tfc, 
et expoalt : * Non poterìs homm JB^ 
nigmatmn nodos solvere, etiamsl cor 
pnrges selllite aceto, qnod antidoti 
Tice s«pe aadeipare soles: ncque 
etiam si te eo prsFmonieris, qnod est 
tibi acnmen ad versas faciendos, qnl 
et Lncmnoi et insanìs/ Nam (ìoqnlt 



idem), ut ex Feste noTimns, * Loca- 
mones' sunt insani. Et temporibus 
Aosonii trìtaro erat In ore Tnlgi illnd 
▼ocabnlum in homines insanos et 
Intractabiles. Sidonius : ' Temperat 
Lacumonem nostrum Tanaqnil sua,' 
Samins autem est aentus. Unde Sa- 
miare est acnere, et Samiator qnl 
acnit cote. Nonius, *Samium, aca- 
tum; et Samiare, acnere/ Glossarli: 
Samiator, &jconr4s. Qnare hic 'Sa- 
mitts Lncumo' est foriosus acutus. 
Notandum Tcro genus loqnendl, 

* tnnm acnmen Samii Lncumonls/ 
Nam et ita a moltis Veteribus usur- 
pa tum memini, nt a Jurisconsnlto : 

* Cum mens mea fuerit facientis tes- 
tamentnm,' Sce. Est ergo et argn- 
tlsslme et venustissime dictum ab 
Ausonio : ' tnum Samii Lncumonii 
acnmen.' Cojus rei ignorantia qnot, 
quantas nngas viri boni et docti su- 
per * Lncumone Samio' effutivenint I 
dnm qnsprunt, quis sit Iste Samina 
Lucumo, et putant referendum ad 
hlstoriam quandam, non autem esse 
epitheta In Theonem ipsnm. Hsbc 
éeaUger. Cujns pace dixerim exis* 
timare me potins respexisse Auso- 
nium ad aliqnem Samium alium a 
Tbeone. Refert Vinetus ex opere io^ 



Digitized by 



Google 



tfoo 



AUBOMIl 



Anticipesque tao Samii Lacnmonis acumen : 70 

Aut adsit interpres taus, 
.^loigmatnm qui cogaitor 
Fuit meoram : cnm tibi 
Cadmi nigellas filias, 

Sétmii LuemnoHU: «d itUerprei tunu tibi pronto m^, fui cogwovU mm aiàg' 
mola, fiMUuto aperuU tibi quid etseni mgrm naim C^dmi^ caméida mata Nifi, 

Cadmi nìgnu JlUaiy Mdonii albam paginam, Aibam filUm legeodum putat 



NOT£ 



certi anctorìB de parala faciUbas, 
qttod extat Inter G aleni scripta» 
fuÌMe Pytbagoram qnondam Samiam 
(qoem Bospieatnr medicam illum 
faisae, cojas meminit Laertioi in es- 
trema vita Pythagone Pliilosopbi, 
alium a Pliiiosopho ilio) qni aceti 
acillitìci usa titani ad annuni 117. 
produzerit. Ad liane respexisge Aa- 
soniam facile inducor ut credan, et 
legendum AntieipetqMe tuo, non tmtm, 
et per Lncomonem intelligendam 
magnam aliqaem in secretioribas 
disciplints Tirnm, quale* Hetrosci 
Lucumones, ob dlWnationis scienti* 
am non minas qaam ob regiam po- 
testatemysic dictOA. Est porro ace- 
toni scillites, sen seiUinniy (ntroqoe 
enimmodoapud Pliiiiain legitar») ace» 
tam Scilla, herbe qaadam, quasi caspa 
agresti, medicatum eiaXXtruB^ S^s 
Dioscoridi. Ex eadem herba ▼inum 
potabatur aiaXXtrucbs o&ot die tam. 
Plin. lib. XXIV. ioquens de Platani 
pilulis: *Tn»aeautein curo aceto acri, 
magisqne scillite.' Lib. xxxii. < Ur- 
tica Marina trita ex aceto scillite.' 
Lib. xxjii. ' Acetnm scillinum in* 
▼eteratnm roagis probatnr.' 

70 AtUicipeMquitwi] Erat in Lngda- 
nensi Ms. Anticipesque vtvam, prope 
quod acutissimo calamo scriptum 
laiMi prò vimm, nnde Dooxa, et 
Orooovius tuo. Loco autem borum 
in papy racco codice erat AnticjfroHh 



que &t6as, quod maltts edltiones reti- 
naemnr. 

71 Ani adeit imterpreM tuuM] Clemen- 
tions ille fortasse, de qno sapra. 

* 72 J?ii^gaialiMi qui cogmitar] Cle- 
archus 8olensis Peripateticus apnd 
Atbenasum lib. x. aenigma definit, 
wpófikiiiM hmnuffTuAwf TpoareueruAif^ 
Tov ZA {"ifH^fMf tbptùf rp Òtmntqr^ 
wpofikii^pf Tift^s^hrìni'dmf X^ «^Ff 
/ftéror. 'QusBStionem Indicram, jo- 
bentem, nt per inquisitionem ade 
mentis inveniator quod propoaitom, 
ac honorarìi aut mulctss gratia ad- 
ductum est' Vossins insti t. Orat 
lib. lY. recto definit, £nlgma, oratio- 
nem obscnritate allegoria^ rem no* 
tam significantem. Est enim seaig- 
ma ab «MnrtaihUf rem involucris te^ 
gere. In exempluroqne affert hoc 
Ansoniiad Theonem spoigma, quod 
amcenom jaxt& ac eraditum Tocat 
Nec immerito. 

7S Cum tibi C4tdmi nigeWufiias^^.] 
Scripserat scilicet ad Theonem Au- 
sonius Epistolam in qaa iiteras, pa* 
pymm,atramentum, et calamoa «nig* 
malica descripserat verbis ilUs: 'Cad- 
mi nigellas fiiias,' &c. Atqne hspc, 
ut pnto, Epistola erat quse mox se- 
qnetur septima numero, post quam 
hanc, mutato loco, ponendam exis- 
timo. Batio patebit ex prosa a qaa 
Illa Epistola incipit. 

74 Cadmi nigellMM JUitui] Literas a 



Digitized by 



Google 



K?ISTOLi£. 667 

Melonis albam filiam, 75 

Notasqae fair» sepise^ 

Cnidiosque nodos prodidit 

Nnnc adsit: et certe modo 

PraesnI creàtas literis, 

Enucleabit protinas 80 

Qaod militantes scribimus. 
Notos fingo tibi poeta versus : 
Quos scìs Hendecasyllabos vocari : 
Sed nescìs modulis tribus moveri. 

cC mia tefim «fr«, ac nodi anmdhmm Cniàiarmm. Jam kU prtttto Obi ni; 
ti wr^teU ip9e nmper eonttihitut amtiaie» ìiterarwn^ expUeabU siaHn^ fimf 
aerUfo iiH m Milrù. Faeiù temu Obi cogmtotf o poeta: qwM notti oppàìari 
Hmdn n t i fìh ko B : €t ignon» «m pneedin iripHà modo* Uo$ pM foóio 

NOTiE 



Ctdmo inveDtUy aot potios invectas 
inOneciam. 

7S MeiMMa7Ò8MjlfHMi] PapyraiDy 
qii« nascitor, teste PIìd. lib. xin. 
cap. 11. in palostribiii JEgjpti, ant 
qùetcentlbiuNiU aqais, ubi evagattt 
ftagsant. Nilas enim piiteis Melo 
dlctna est, teste Pesto ac Seirio, a 
Blpvdiiie at patat Vossias, hoc est, 
a tnrbidia aqais : ande etiam SMkw 
fgyptiis dicebatur, qaod Domen ex- 
tat JeremisB cap. ii. Ters. 18. a Aea- 
cAar Hebraico nigrescere, bine Gnect 
JEgyptinm nomen Nili vertentes, Me- 
knein enm dizerant a ^àhta niger. 

• ir«ÌMiM ébtsm fB&am\ Ita in Ms. 
codice reperit Marìangelus Accur- 
nm in Tolgatis iegeretnr pofi- 
, SctaoUo saper indite, a librariis 
eHieiidationem raUs mox arrepto. 
Certe» nt alt Vossius, pc^gmom Tocaffe 
pUginmn, non est «nigmatice loqnen» 
tia. Et elegantior omnino futura est 
«lltiMsis inter < nigeUas Cadmi Alias/ 
et * aibam Melonis filiam.' Alioqni e 
▼ece obsoleta dnntazat, nempe ' Me- 
loids,' eriretnrdìfliealtas. ArUtides 
in sermonibas sacris, cum oracnlnm 
Delphienm acoepisset : *E^ /tf\V« 
ravro, wà Afumut a^poit, acceptis ho* 



norìficls literisy ita illnd interpretatus 
est, ut per puellas candidas, Episto* 
las significari crederet. 

76 ìfétoMifu fìnroót «pur] Ductut 
literamm atramento ex sepia pisce 
formatos. Pera. Sat. ni. * Nigra qood 
inftisa vanescat sepia lympha.' 

77 Casdiosgatf n9dM\ Anmdines 
Cnidias. Pera, eadtm Satira : ' In- 
qne manus éhartse, nodosaqne venit 
arando.' Hts arundinibus sen calamis 
ad scribendam ntebantar, Probatis- 
simsque erant Onidise prope Onidnm 
Cari» nrbem nascentes. Plin. lib. 
SVI. cap. sa. ^ Chartisqne serviunt 
calami, Agyptii maxime, cognatione 
qnadam papyri. Probatiores tamen 
Gnidii, et qni in Asia circa Anaiti- 
cum lacam nascantur.' 

79 Pr«fMl enatoM ViUrìi^ Hsbc tl^' 



81 Jlftitteaies] In comitatn Impera- 
torìs in castris, nbi tane erat Anso- 
nins. 

82 J^Ttffof fm^ itM] HsB sunt eoo- 
gestse, mystcria frivola, nagse, qnas 
propositonun seTheoni, et ab ipso 
non intellectom iri siae interprete, 
sapra diiit. 



Digitized by 



Google 



668 



AUSONII 



Istos composuit PhalfiBcus olìm. 
Qui Pentbemìmerìn habent priorem : 
Et post semipedem daos iambos. 
Sunt qaos Hexametri creaot revulsi : 
Ut Fenthemimeris prior locetur: 
Tum qaod bacolice tome relioqait. 
Sunt et qaos generai paella Sappho : 



85 



90 



PkàUteuM quondam «fnunl, pd kabtni primum penihemimirm: 
dem poti i&of t'omÒM. Stui atU 



^ ^ et 

^^ 1^^ »««• «wM^iP.. »ww «mJ qui fami ex dimne HexametrU: adeo «e jiri- 
MMfii |>0Miftir jKnihemimerìi: deiude id fuod poti ctemram bueoHeam ntpereti. 
Sunt eliaMiUiqvoi Sk^^pko pueUa eomponìt: quoe pes Utppvu eeemiduM^ ptimuM 



Vomì US, proot se in Ms. codice invenisse refert Accarslas. — 86 Pemtkmd' 
meren legendam monet Vioetos.— 87 Sic yetus liber.—M Sedjom mm poUrU 



NOTJS 



85 Phalaeui] Vel PkaUuem, a quo 
Phalecii, Tel Phaleacii dicU sunt 
versus illi. 

66 PeiUkemmerim] Vinetos» ad £- 
pistolam Centoni niiptiali pneposi- 
tam, monet Penthemimeren bic a irn^ 
A||MM*^f legendum esse, idqne aneto- 
rifate veteris Ms. Lngdunensis, non 
PeMemimerm. Qnod tamen non re- 
spnit Scaligefy qni Penthemimerìda 
appellat portionem illam carminis ex 
qoinqne semipedibns, seu ex dnobns 
pedibus et csesnra longa constantem, 
a qua incipit PhalsBcius versus : ' No- 
tes, fingo ti, bi' * Sed nes, cis modo^ 
lis/ 

87 £1 posi eemìpedtm duo» uunòes] 
Immo, post doos iambos semipedem: 
' Poe, ta ver, sns '< Tri bus, move, ri.' 
Hoc ab Ausonio, obscurìtatem affec- 
tante, de industria inversum cum 
Tollio facile credo. 

88 SwHÈ 9«os Hexametrif tfc] Se- 
eunda species hendecasyllaborum ex 
trnncatìs bexametris, nt : * At regina 
gravi saucia cnnu' Ex hoc hexame- 
tro t ' At regina gravi jamdndam 
saucia cura.' Et iUud : * Insipiens 
dives temnit egenos.' Ex ilio : ' In- 



sipiens dives niseros contenalt ege- 
nos.' Ex hojnsniodi versibaa constai 
metrom secnndnro Ub. i. Boetbti de 
Consolatiooe Philosopbiife. Hahoit 
in primo pedo spondaBum» in secondo^ 
dactylnm; ant in primo dactylnm, 
tpondsBom in secnndo, tum semipe- 
dem seu syilabam longam ; ac deind»- 
tertio loco dactylnm, quarto apon^ 
dsBum. 

90 Tum quod buoMci iome retmqmUÌ 
Hanc tomen seu sectlenem tetrapo* 
diam quoque dici observat ad Geo» 
tonis Prasfationem Marìangeli» Ac-. 
cnrsius, qnod qnatnor priores HesH 
metri pedes contineat, nt ; * tepe 
tener nostris ab ovilibns :' post qnoa 
seqnontur tantum pedes dnoextremi: 
< Imbuet agnns :' qni versus hajaa 
hendecasyilabi Boetfaiani finem ona- 
stituunt. 

9lSmii€tquo$gemrùtpmdla8appk$l 
Tertia hendecasyllabomm 
Sapphica a poetria Sappho 
sortita, quam constitnunt 
spondflBOS, dactylus, et dno tioebsM, 
nt in 1. versa Sapphico HoratU : ' Jam 
sa, tis ter, rie nivis,. atqne, dlrts,' 
Sed pedes ejos obscnritatis fortasM. 



Digitized by 



Google 



WÌBTOLM. 



Quos primiis regìt Hippius secundas: 

Ut claudat Chorìambon Antibacchas. 

Sed jam non potìs es^ Theon» doceri : 

Nec fas est mihi regio magistro 95 

Plebeiam numeros docere palpam. 

Veram protinas ede, qaod requiro. 

Nil qusero^ nisi qaod libris tenetar : 

Et quod non opicse tegoDt papyri. 

wtoderatuTf tic «I antibocckuu «ffctjnof Choriamhum, Ai mmc, 6 7%«ott, non poUà 
€nbdiri : luqui Uett rnUù praeeptori dgioreo doeere igmolriUM ti earnuknÈMm hmm- 
mem nmmera§ versuum, At die $iaiim quod quoto a te. Nihil interrogo te^ nid 
9»M< eenHnetur Ubris: et quod non opica eharia cdant» Qua$ nugoM n expUea- 



NOT^ 



raptandaB cansa aliter bic Qnmerat 
et nominat Aasooiofl. Nempe Hip- 
piom secnodain (qui tamen Teren- 
tiano Maoro Epitritns secundai est) 
ex trochaeo al spondeo constantem^ 
Bt in eodem : * Jam satis ter,-' Cho- 
fiaoilmm ex choreo sen trocheo et 
ìambO| vt : * -ria nivis al,-' et aDtil>ac- 
cUam ex trìboR Byllabis, ana brevi, 
et doalms longis, at ' -que dirsB : 
perinde enim est, teste Terentiano 
Manro, Baccbiom facies ex aoa brevi 
et dnabus longis, Antibacchium vero 
ex dnabus longis et nna brevi, ant 
▼ìee versa Baccbinm ex dnabns longis 
qnas brevis seqoatnr, et Antibac- 
«liiaai ex brevi qnam seqaantar dasB 

lOBgflB. 

M Non poiié es, TA^a, doeeri] Ve- 
teiet editiones habent: non potei, • 
jtoi», doceri. Et Tnmebas ex hoc nno 
Ansonli loco inferebat Stolonem non 
lolnm esse fraticem e crassioris ar- 
boris radicibns svrgeotem, qua» ge« 
est ejns significatio apnd rei 
ì anctores, sed etiam prò sto- 
lido et stolto accipi posse. Soxpica- 
tnr tamen Tolliu*, nec sine fonda* 
mento» mea qnidem sententia, id ex 
hae scriptura fuisse cormptum : oed 
ima non pofù etltkeo docm, qnod sic 
edendam cnravi non foii9 €t Theo do» 



cerij propter tptatem nempe provec- 
tiorem. In hanc sententiam Apoleiiis 
noster io Apologia : < Disco igitnr 
versus Platonts Pbilosoplii in poernm 
Asterà ; si tamen tantns nato potes 
literas dìscere.' 

96 PUbeutm fidpam] Te, o Theon, 
ignobilem, et pvlpis, hoc est, carni- 
bus torosnm, et obesnm. 

09 Opicm tegìoa pttpyri] Vinetas 
vertit sordida», immnndap, obsccenas ; 
et revera hruchs est sordidos. Sed 
qoid hsFC ad solatioois difficoltatem ? 
Festos in verbo ^Oscum' alt: *Os- 
ciim dnss diversas et contrarias slg- 
nificationes habet. Nam Cloatins piv 
tat eo vocabolo significari sacrnm, 
quo etiam leges sacratas Oscae dicnn- 
tnr. Et in omnibus fere antiqnis 
commentariis scribitnr opicum prò 
oicoy ut in Titinii fabula quinta : Qui 
opice, et Volsce fabolantnr, nam La- 
tine nesdnnt. A qno etiam verba 
impndentia et e&ata appellantnr ' ob- 
sccena,' quia fìrequentissimns fuit osns 
Oscis libidinum spurcarum,' ite, A 
priori significatione malim ego hic 
opicas papyros Intelligere, chartas 
obscoras, qnales erant veteres ill« 
qnibus sacratae leges continebantor 
eonscriptae epico seu osco sermone, 
Evandro et m^tri cgos familiari, at 



Digitized by 



Google 



670 



AUSONI! 



Qaas si solverìs, o poéta^ nugas. 
Totani trado tibi simul Vacunam, 
Nec jam post metues ubique dictum : 



100 



verii, 9 poetOf permUU HH pUium a mei» òuedaiiombui mcoIìmmh, mque Mi- 
ed. ToU. Vid. inf. et Not. Var 101 Al. Tutam ....et agmm. AL TarUm, 



NOT^ 



aare» Latin» lioga» «tati pwne 
incognito. 

101 Toiam irado tibi timul Vacunam'] 
Hanc lectionem retinet et sic ezpli- 
cat Tnrnebns : * Vacnna antiqaonim 
obsoletnna et ridicolum numen, non 
▼idetnr tantum fuisse vacantiam, et 
otiosoram Dea, «ed etiam eornm^ qni 
vel Carmine, vel cainmnia, conttunelia 
deniqae, et maledicto vacui redde- 
bantnr. Eam facio conjectiiram ex eo 
quod Ansonius scrìbit : Totam trado 
tibi aimnl vacunam Nec jam post me- 
tues ubique dictum.' Id est: Va- 
enum te Julieo esse, liberum, et im- 
munem ab omni dicto,et contumelia.' 
Hsc Tumebus : quibus ut assentiar 
facinnt versus qui seqnnntur. Non 
dissimulabo tamen aliter in Codice 
Lugdunensi legi, referente Scaligero, 
cnjas verba non pigebit referre. * In 
eodem' inquit, Lugdunensi acllicet 
codice, ' piane legebatur : Tostam 
irado Ubi dmulf et agnam, Adden- 
dum erat, que, ut constet versni anus 
modnlns, rimidque et agnatHy sed 
quid ait nescio. Nam vulgaris lectio 
valde mihi auspecta est. Sed dubinm 
est, utmm ilio libro* Tostam, an Tor^ 
tam scriptum esset, quia chartcterea 
Longobardici nuUam differentiam In- 
ter R, et S, facinnt. Malim Tortam, 
boc est, Tortam pania. Videtnr esae 
paatoralis provocatio, aen aponaio. 
Nam paatorea victori tortam pania 
et agnam proponunt. Si solveris baa 
nugaa, inquit, per me quidem pra- 



mium habeas licei. Sed, quod iatac- 
tum reliquimus: 'Toatam trado tibi, 
aimulqne et agnam :* eat figura Oram- 
maticea hf ita luohf, ut : ^ Patena liba- 
mua, et auro,' hoc eat, aureia pateria : 
aie hic < Tosta et agna,' eat Tosta agni- 
na. Nam qni Griphum ant fenigma aol- 
verat in convivio, prò praemio carnea 
aaferebat. Auctor PoUuz. Anaoninm 
vero proponere Oriphnm Theonl quia 
ignorat ? Ipaemet hoc teatatnr. J>ge 
et videbia. Sed melina erit, ai Tostam 
aimpliciter interpretemur camem,aat 
camium toatarnm portionem, qu« 
dabatur Oriphi enodatori. Agnam 
autem, quia poetarum erat preminia 
Agna. Unde àprySol dicebantnr, qui 
agnaa praemio canebant.' Haec Sca- 
liger ; qu«, ut vcnim fatear, longioa 
panlo qnaeaita mihi videntur. Lecto- 
ria eato judicium. 

* Totam trado tibi emut Vacmum] 
Non cupio qnae bue afferont inter- 
pretea de Vacuna otioaomm Dea. 
Qni enim lata cohaerent cnm faia qas 
aequuntur: 'Nec jam poat metuea 
nbique dictum: Hic eat ille Tbeon 
Poeta falaua,' &c. Solua Tarnebns 
rem tetigiase mihi videtnr Advera« 
lib. III. cap. 23. quanquam aliter pla- 
cet Vineto. Vult igitur * Vacunam* 
Deam quoque eomm fuiase qui con- 
tumelia et maledicto vacui reddeban- 
tur. Quod si conceaaerìa, toUitur 
difficnltaa. Nempe Theon aodtebat 
carminnm fumnculua, nec an<liet am* 
pliua, ai propoaitaa aolverit nngaa. 



Digitized by 



Google 



B1>ISTOLiE. (>71 

Hic est ille Theon poeta falsns, 
Bonomm mala canninam tabema. 

tepitmdtUìdfuodM^éieUwr: Hic e$tTheimUUJictuMvai€$f nuda affUkMbo» 

— 104 In aliU prò Uhema est Lovemo. 

NOT^ 

104 Bommm mola eanànim lnòenia] interpretare bonoraro verspum malas 

Sic Cedex Logdanensia, senau satis fhr, et adeo far et trifur, ut sqaet 

plano, sciiicet: Apvd qnem seo in furacitate ipsam Lavemam famm 

taberna libraria, male Tenditantur Deam. Malim tainen retinere ta- 

bona aliomm carmina. In aliis prò hema. 
ttìberm est Idteemoj qnod ai retineai. 



y. BIOEM THBONK 894 

Ausoni US Salve caro mihi dico Theon r, 
Veisibus experiens quod volo, quodve queror. 

Tertia fissipedes renovavit Luna jnvencas. 
Ut fugitas nostram, dulcis amice, domimi. 

Nonaginta dies sine te, carissime, traxi : 5 

Hac adde aestivos : hoc mihi paone dnplum est. 

^goAìUùidMM9aU»er€jubiù 2%MiMm miM dUeetmn, expiUcam earmbiibuM quod 
empi; ani quod dokù» 

Jam Luna ter adliunxU de novo ocrrat $uo bave» nuUy qtàbui ungula Jista sunt^ 
ex quofugiì meam ffomam. o amUe jueunde, Duxi nonagònia die» abequ» ie^ o di- 
ieetktme: Q^^hmomtvoo». Id mihi/ere ine tantum ut. VimuutdieamnovUi 



% Sic codex Lngdnnensis. Priores editiones, expectan». Vet. cod. etlam 
quaro prò ^ver^r.— 4 ' Dumfugita» ttMfram] Liber optiroos : Ut Jugitas a. id 
eatt ex qno tempore, et sic malim : neqne aliter Nobiliss. Heinsins in Noti* 

NOT« 

S Terfta jMpf dei, ^.] Periphrant. bicomii Bnllatam bijngis conscende- 

Jam tres sant roenses, eum ad me rat sthera tanris.' Prudentins lib. t. 

non Ycnisti. 'Fissipedes'antemdixit centra Symmachom dat ei bo^cs : 

jnvencas, qnibos nngnlaB sont in dno * Et regnare simnl Cceloqne Ereboqne 

fissa ac dÌTÌ8se: qnod genns anima- potentem NuncbigasfraenareboTCs/ 

linm * bissalca ' appellai Plinins. Ovid. lib. v. Fast, dat ei eqnos : < Et 

Juwenca»] Tanros noeti dat Falgen» vos Lnnares exsilnistis equi.' 

tint lib. I. Mytholog. bis Torsibas: 6 ìEsHom] Proindeqne longioree. 
* Astrìgeroqne nitens diademate Luna 



Digitized by 



Google 



672 



AUdOMlI 



Vis novies denos dicam, deciesqae novenos 

Isse dies? anni portio quarta abiit 
Sexaginta boras super et dao millia centnm 

Te sine consumsi : quo sine et bora gravis. 
Millia bis Dongenta jubet demensio legum 

Annumerata reos per tot obire dies» 
Jam potui Romam pedes ire, pedesque reverti. 

Ex quo te dirimunt millia pauca mibi. 
Scirpea Domnotoni tanti est habitatio vati? 

Pauliacus tanti non mihi villa foret. 
Àn quia per tabulam medico pugnante notatam. 

Debita summa mihi est, ne repetamns, abes ì 



10 



16 



decem^ et deeies motem die$ prteteriisie ? Quarta pars anni ^fftuxii, IVom^ hh 
milUcenium et nuuper sexaginta hisras abs^ue te: abspu quo vel kora ma wnki 
molesta est. Modus legibus eonstUmtus postulai , ut voeaii injus cenfieùmi «nife ti 
oetingenia passuum nùUia bene numerata per tei dies^ guot a ms abes* Jam pstui 
pedi^ ire Romam^ et pedibus redire^ a tempore <[uo pauca miUia oassusam te sepo' 
rant a me, An anmdinea easa Domnotoni tam cara est tibi poeta 7 Ftffa Paullsà 
non mihi tam cura esset. An queniam debetur mihi a te pecunia mmmm, ex st/n- 
grapha seripta digito repugnantCt abes a me, ne iUam a te reposcam? Ne 



•d Ovid.' lWltM.-~7 Bm Vulg. Vid. Not. Var.— 17 Medica pugnm 



NOTiE 



7 Vis] Sic If gè, Don bis : ratio pa- 
tet attendenti. 

Dedesque] Mulìm dseiesce. Diajun- 
genda enim h»c, non conjangenda 
cnm siiperìoribns. 

9 Sexaginta^ ifc] Hic numerns ho* 
irararo diebus 90. continetur, ut pa- 
tebit 90. docenti in 24. 

Il MiUia bis nongenla, t^J] Nome- 
randó scilicet millia Yiginti in «ingn* 
Jot dies, qood itineris npaUom legea 
definiimt dioraam reo ad «e jadicio 
«iatendum. Caioa leg. i. ff. si qnis • 
caationibos in jodicio sistendi caosa 
factisnon obtemperaverit : 'Vicena 
aillia passnom in singnlos dies dino- 
merari Pra^tor jubet pneter eom 
diem, quo cautom promittitor, et in 
qu«m sistere in indocium oportet : 



nam sane talis itineris dioameratio 
neutri litigatorom onerosa est.' 

12 Reos] Procul habitantea a loco, 
in quem eoa oportet se judicio sia- 
tere. 

15 Scirpea Dommotont] Initio Epis- 
tola snperìoris de eodem vate, et 
eadem habitattone : * Vilis arondioels 
cohibet quem pergula tectis/ 

16 PauUaeus] Villa tunc magnifica, 
nt ex hoc loco apparet, nane vims 
Dobilis, teste Vioeto, apud Medok» 
in ipsa GarnmnsB ripa, noTem a Bar- 
digala ieucis, nomea etiamniim n> 
tinens: PauUae. 

17 Medico pugnante] Sic Lngdnneos» 
3ic Tornebus qui medicnm lAtelligit 
e digitis unom. TolUns reponit digit9 
pugnuUef in enndem seoaom. Oro- 



Digitized by 



Google 



BP13TOLJS. egi 

Bis septem rutilos regale nomisma Philippos, 

Nec tanti faerint, perdere malo, Tbeon ; 20 

Implicitam qaam te nostris inteme medullis 

Defore tam longi temporis in spatio. 
Ergo aut pra^ictos jam none rescribe Darios : 

Et redime, ut mora sit libera desidia^ : 
Aut alios a me totidem dabo : dummodo cari 25 

Conspicer ora viri, pauperis usque licet 
Pappe citas propera, sinuosaqne lintea veli 

Pande. Medqllini te feret aura noti 

MÌAt c^/uient, ego malo amittire quatuùrdicim PkUippe9§ mrcM, regiam maikUam, 
o Tketm; qwtm teawu abetu per natimm ttun Ungi tempariSf te, Uquam, pd aUe 
n^ixuM ei meo peeterù IgUur veljam nune remtmera «ÓTa memoratee Derieoit et 
exeoive te, «1 poetU libere piger eate: rei donabo tibi iotÙem alio» a me sumendoe : 
mted» «hImm mUtmm hmmème miki dUectif fuamvie eemper egeni, Feetina eeleriter 
mi me mm, ei esepHem «mw earbad, Flatn» venii a MeéàHe eptrantie deoekei te ex» 



Vnlg. Scribit Vinetns : Medi qtta pugna no/ofo. Vìd. inf. — 20 In veteri libro 
Ne I. recte, censente Pithceo. — 28 * Ergo aut pradictoe'] Nummoe legendnm 
indnbttanter eiiatimo : qaod et affirmare non verebor, si, qni me» sententi» 
«Ibam calcnlom addat, doctam aliqaem invenero.' TnmébHe» 'Adrìanns 
Tamebos antiqanm librnm non viderat : «ed enm fefellit, qui Charinee prò 
HartM hic se legìsse scrìpsit.' Ftnefus.— 85 Sic reatituit Pitbocna.— 29 Swter 

NOT« 

novius : rodio pungente, id est, stylo, tum. làejn sìmiliter usurpavit Au- 

▼el graphio ceram fodiente, qaod non soniiis in Carmine Bnrdigala : ' Dis- 

displicet. EUge lector. tmctas inteme yias mirere,^ &c. Ubi 

10 Regale nmniema Phil^^poe'] Ho- vide Notas. 
rat lib. II. Epist. 1. qnae est ad Au- SS Reaeribé] Redde, rennmera. 
giistnm: ^Inculiis qui versibus et Terent. Phorm. Act.T.Sci 7.' Demi- 
male natia Retolit acceptos regale pho. Sed transi sodes ad forum, 
nambma Pbilippoa.' Philippe! sont atque illod mihi Argentam jnbe mr- 
nnmmi, in qaibos imago Pliilippi snm rescribi, Phormio. Pborm. 
Macedonum regis expressa est, Sed Qaodne ego perscripsi porro illis 
et prò aliis nummis ponuntnr ssepe. qaibos debui V In nnmerationibas 
Sic Valerianas apnd Trebelliam Poi- <gnsmodi peconiarum, vocabolis scri- 
lionem in Claudio appellat nummos bendi, et retcribendi ideo ntebanturp 
snos Pbilippeos : * Philippeos,' in- qaod ese nnmerationes apnd Argen- 
qoit, < nostri vnltns annnos centum :' tarios fieri solerent, et in eomm ta- 
qui mox < aurei Valeriaoi' appelìan- buìis seu Kalendariis scribi, 
tnr. Et qaoa hic < Pbiiippos* Noster, Darùa] liaptlws prò Aaptucobsj Da- 
mox < Darios,' hoc est, Daricos ap- ricos stateres, Darii Persamm regis 
pellat. monetam. Sic sopra 'Philippos' prò 

21 Interne meduUÌB] Adverbinm se- Philippeos. 

cuDdté contra natnram soam correp- 28 Noti] Notos hic non stricte prò 

Deiph, et Var, Cloe, Auten. 2 U 



Digitized by 



Google 



074 



AURONII 



Exposìtam sabter paràdas, lectoque jacentem : 

Corporis ut tanti Tttìa moveatur oniis. 90 

Unns Domnotoni te litore perferet aeslns 

Condatem ad portam : sì modo deproperes. 
Inque TÌcem venti, qttotiens tua "flamina cessant, 

Remipedem jubeas protinos ire tatem. 
Invenies praesto subjuncta petorita mulis. 85 

Villa Lucani- mox potieris -«aco. 

temum sub paradUy et siratmn in foro: Uà tU mote$ itmii eorporU no» ^gUeinr, 
Unta atttu te decehet a Hitore Domnotoni usque ad portum Condatem: $i awtf* 
fetiinei. Et loco venti, qaotiee tmjtaiue non epirant, atatim praeipiao mavem remii 
tiupedibuÈ procedere. Stnttm ibi ojfìfndee cumu ^igaiìM «itti». :Ex mox perte- 



ptardoi TornebiM.— M Idem Ugit : D.U€ UUore. Alii D.Um ìUtmfm. 



NOT^ 



anstro, sed latins et ajrnecdochijcdt 
prò qnovìs vento. 

89 Subter paradae'] Scaliger < para- 
das' alt genaa esse navigii Vibisci 
volnptafli undique tecti, qno «sta 
nitro cìtroqtie reciprocante per Oa- 
ruronam molliter ferebantnr, et aen- 
tentiani snain SidoDÌi Apollinarìs loco 
astmere nititnr. YinetiiB non navi- 
gtiim ipsom hic paradarnm nomine 
intelligit, sed tegmen tantum ejus, 
peripetasma scilicet, circulis, ant 
flexU in semirotandiim virgìs imposi- 
tnm in camene formaììi. Coi ut às- 
gentlar potius qnam Scaligero, facit 
locos ipse Sidonii eb eo adductus. 
Hic aotem est Epistola ad Trigret- 
tium, qna hortatar eum, nt a porta 
Alingonts solvat, et Bnfdigalam per- 
vehatur. ' Hic te/ inqnit, ' SBdifica- 
tns culcitris torus, hic tabula calcii- 
lis strata bicolorlbns, hic tessera 
frequens eboratis resnltatura pyrgo- 
rum gradlbns éxpectat : hic, ne ttbi 
pendnliim tingat voinbills sentina 
vestigium, pandi cariuartim ventres 
abiegoaram trabinm textti pulpit*- 
baotar, Hic 8nper6exa crete para« 
darum sereni bntmalis infida vita bis/ 



His nltimis verbit graphice describi- 
tor ejttsmodi fomicatum Davicularam 
tegmen. 

* 8Mer paradas] Parada herbe no- 
tissima. An vero, Inqirit Desposìm, 
ex ea fieri potnit teges ? Sirmondas 
adSidoninm recte annotavit <para- 
das' esse integnmenta navigiorom, 
ad coercendam Solem, frigi», et re- 
liqnas coeli injtirias. 

S2 Condatem ad portwm] Hic ad 
I>ordotti)im sen Duraniom erat, panie 
snpra Lilae a Lemoviciboa, et Petro- 
coriis flnentis, et ipsios Dordonis 
conflnentes, ac Libnrniam ibi con- 
dìtam postea orbem. Kiinc palndes 
tantum snnt et pascna Coodatis so- 
men retinentia, teste Vineto. 

* Condatem ad portum] Condate, 
in Tabula Peuttingeriana. Panlinus 
ad Ansoninm * Condatem ' vicom ap- 
pellat Coodatinum. 

38 Tuaflamina'] Ve! tibi faventia, 
et secunda, vel potius a te crepitante 
emiasa. Hic enim jocari vtdetur cam 
crasso Theonis abdomine, flatoum 
non segni officina. 

S5 Iwceniee prasto'] Apud Conda- 
tum vel Condatem. 



Digitized by 



Google 



finSTOLJB. 675 

Resòisso disces cottìponere Bomuae yersum. 
Lucili vatis sic imttatoT eris. 

itierin vtflsm menm iMeoMi-^eum. Diwe eonftare venum dividendo vocem imam t» 
diMf. Hoe poeto mitaberispoiUmLiuUium. 

NOTJE 

FrtBriliO <a««w ^blcffli Gainci, • Fitta Lucani, ma» po<wrw.«o]Klc 
rotaalMbeiitts. Tnesit «it qvam OnùnUumv^divlMo. 



46<FiJI«inHiii<«flMV|M|fffriff*«e»]Pro nem Tac«t. Figora «st apiid f^oetas 

Villa Locaniaco^nbisoilicet lune de. tnm Gradcas, tinn Latmos, non hi- 

gebat Antonina. Hic Tmesia eit ad freqnena. Virgilio qiioqne nota, 

Teraos constmctionero, Yocem Luca- Geòrgie, in. 'Talis Hyperboreo «ep- 

niaco in dnas «ecans, quod esemplo tem snbjecta trioni.' JEntìd. v. «Hac 

J^ncilii poetae facere te alt, et Scali- celebrata tenns sancto certamina pa- 

ger affert timilem Tmesin tocìs De- tri.' «nra VomIiis inslrt. Orat llb. 

ptftigoqnseldchenem^fcciri morbnm ▼. Ctftetam notat AUteaaraa male 

aignificat, in hoc ejosdem Lucilii collocatnm a Scaligero Lncaniacnm 

verta : ' lUavies, scabies ocdIos baie» in finibns Bffednlornm, cnm Ansoniua 

deqne-petigo Conscendere/ Fre- ipte non .procnl a Coodate portn 

quentes snnt apnd Lncreiium ejus- consCltnat, qui certe fuit in ripa Dn- 

BMdi TÉieaes. Lucaniaci 4rilke ma Tanli. Condate medium «ignat Duni- 

iDemimt-etinE;pigf«amatedeMyo- notomiro inter ac Iittcamacom. Et 

barbo liberi patria : « Lncaniacus pottquam Condate perventnm, breve 

Pantheum.' Ubi penoltimam prò- iter Lacaniacom ntqae. 
doxit, qa« hic eorrlpitar. 



VI. £IDEM THBONI. S95 

AusoNius Consul vatem resaluto Thbonem. 
Aurea mala» Theon» sed plumbea carmina mittis. 

Unras massai quis putet has species? 
Unum nomen utrisque : sed est discrimen utrisque : 

Poma ut mala voces, carmina vero mala. 5 

Ego AMMonhu Cotuul tandem reddo poèta Theom, 

O TheoHf nùttU ad me mala aurea, sed tertui plumbeo». Qui» eredat hoo rea 
egge ex eadem massa ? Hac eanbo hakeni idem Wfmen : vfmm èst htec ambolms dif- 
ferentia: quod appeUes poma mala, carmina autem mala. Vale o Tkeony qui kabe» 

4 In Tet. cod. fnit, diser. utrhuque,^7 Methodus sed ista Vnlg. 

NOTiE 

5 Poma ut moia toc fs] 'Mala' pri- Carmina vero makt] *Mala' prima 
ma looga. brevi. 



Digitized by 



Google 



676 AUSONI! 

Vale beatis nomen a Dìtìs Theon. 
Metoche sed ista saepe cnrrentem indicat. 

Nomm a DiU ftUeibut. Ai irtud participhiMf Biw^ $ap4 tigt^iemt eum qui 
ewrrU. 

NOT« 

6 Nowun a DtotJ Thuni] Est eniin quAB ad sententiam tvaiii probandaB 
etòf Deus. affert. Metoche ficrox^ particìpiain 

7 Meioeh€9editta,ÌFe.'] Sic JoukW loiiat. Et reTera Theon Bétm car- 
Aaratas reati Colt. Et sic omnino le- rens participium est pneacntis tem- 
gendam, non AfdAotfiit, ut volt porìs verbi Bétt corro. 

Scali|^r. Nimia longe petita sant 



VII. AUSONIUS THBONl, GUM BI TRI61NTA 08TREA, 
ORANDIA QUIDBM, SBD TAM PAUCA MISI8SBT. 986 

ExPEOTAVBRAM^ ut rescriberes ad ea, qn» dadnm 
jocularìter iQseram* de cessatione tua valde impia, et raea 
efflagitatione^ cujus rei munns reciprocum ^ qaoniam in me 
colendo fastidisti, inventa inter tineas epistola veteri, qnam 
de ostreis et mascnlis affectata obscuritate condideram; 
qusB adolescens temere fuderam/ jam senior retractavi.' 
Sed in eundem modum instaurata est satirica et ridicola 
concinnatio: saltem ut nunc respondeas notissimae' canti- 
lenae/ qui illam novitiam' silentio condemnasti. 

Expectateram, ut retponderei per Epi$lelam ad t72<i, qua perjocwm et hunm Berìp- 
uram de mora tua odmodnm inoffieioéa, et de slwNo 9110 te petebam, qua ta re fw« 
Mpretrieti me obeervare ojffieio mutuo^ cum reperiaeem inter tineat veterem Epitt*lum, 
qìiam compotueram de oetreh et muiadU captata de industria obacwniatet reifgi 
jam senex qua emieeram parum accurate^ dum eseemjuvenie. Verum repeiitm ett a 
me eadem forma mordax iUa, et jocularis comporitio, ut nune saitem retcribu 
ad cantionem tUn jam aotùsimam, tu qui damnaeti nlentio ittam tibi tune 



^^»^^»*^^^^^ 



1 ConjicitToUias : qua a. ^ ejfkderam^jam senior eerio retraetam, — 8 Vetud^ 

NOT^ 

•■ Qua dudum jocuìariter Uueramf « Temere /uderaml Portasse ejfiidt-' 

ijrc] Siipra Epist v. obi tres nienses ram. 

qiiibas a se Theon abest aliis atqtie ' Notissima eantHaus] Utpote qns 

aliis niodis ougando circamloquitur. jam secondum ei occinebatnr. Oro- 

^ ilTicfiMsr^ctprMrMmjRescrìptioDem novias coojicìebatM(iisf«r. Sednibil 

ad EpistoUm. mutare Decesse est. 



Digitized by 



Google 



BPISTOLiE. 



677 



OsTRBA Baianis certantia, quae Medaloram 

Dalcibus in stagnis reflai maris sestus opimat, 

Accepi^ dilecte Theon, namerabile munas. 

Venim quot faerint, subjecta monosticba sìgnant: 

Qaot ter luctatas cnm pollice computai index. 5 

Geryones qaot erant, decies si maltiplicentar. 

Ter qaot erant Phrygii numerata decennia belli, 

Aut ter ut bolidi mensis tenet ignicomus Sol. 

Acee]^ u U9 o eart Tkeom^ 9§trea qum t» duìdbm sUgnU MedmUrum pm- 
gmtfumi uqma Occam refiuentia, non Weriora BaianU, donum facUe numeratu. 
Ai nmguli vemu i^fra ponii wteiidMnt qnat ea fuerint, Quùt digitus indix 
rnmmeni ter ia^ringen» foUiei, Quoi erant Geryones^ n mulHpUcentur deciea, 
Qati ertaU detem ami belU Triffom ter muU^Hcati, aut ter tot, qnot Sol 



OronoTÌns. — 8 ' Magno flagitio correctoris Logdanensis antea legeb. Accipe 
mi diieete Tkeon . . . cnm in libro veteri recte legatur : Accepi diUcte Theon.' 



NOTiE 



• JìloM montiam'] De cessatione 
ejns, et Ansonii efflagìtatione, qnam 
tonc soliim andire cceperat. 

5 IHIóbuM in stagni»] Qus natura 
sua dulcia annt, aed influente «ettn 
amaresennt. 

6 Qmot ter butaiuM eum pottice, tfcJ] 
Itttelltgit gestum, qno denarìnm nn- 
Dirrom digitia aignabant, nngnem in- 
dicis ainiatr» manna in medinm ar- 
tom poUicia figentea» teate Beda in 
lib. De tempornm ratlone. De ra- 
tione numerandi per digito» plura 
vide «pud Lilinm Oytaldnm Dial. i. 
et pnecipoe apnd Erasmum in Notsa 
ad HieroDymum, nbi multa ex Do- 
nato In Terentii Adelpb. Plinio lib. 
xzxiv.' cap. 7. Macroblo lib. i. Sa- 
tnmal. JuTonal. Sat. x. Apuleio in 
Apologia, et Beda, colligit. 

6 Gcryonea qmet erant] Tres scilicet, 
aeu unna trìplex Oeryon. Tres au- 
tem deciea auoiti, trlginta efllcinnt, 
oatreomm illqrnm numemm. 

8 Aut ter ut JEoHdì menns tenete ifc,] 
Non omnino sanus Tidetor bic locns. 



Scaliger piitat id velie Ausonium tot 
oitrea «ibi missa, qnot menses tene- 
bit Sol, 8i ter tot mensiboi constet 
annns, quot olim in bolide feonsta- 
bat: decem quippe mensinm, nec 
amplius annum apud ^oìas fuiue 
tempore Homeri, nt teatantor vote- 
rea OrecL At parom mibi accurate 
▼ideretnr Anaonina poanisae Molidi 
prò apmd JEoHdem, et longius petitnm 
hoc. Placet magli quod in mentem 
venit VinetOy ab Ausonio in Latlnia 
poetia veraatissimoy et dedita opera 
poetastro Theoni ek iisdem poetia 
difficiles nngas oggerente, hic allu- 
snm esse ad versus boa Epistolsn Ca« 
naces ^oli fliiae ad Macareum fra- 
trem, apnd Ovid. ubi illa de sua 
prspgnatione decomestri: 'Jam no- 
▼ies erat orta soror pnlcberrima 
Pboebi, Denaque Lnciferos Luna 
premebat equos : Nescia qnae faceret 
subltos nova causa dolores, Et rodis 
ad partns, et nova miles eram/ &c. 
Vineti sententiam seciitns snm in In- 
terpretatiooe. 



Digitized by 



Google 



678 



AUSONII 



Cornibus a primis quot habet vaga Cynthia noctes. 

Slogala percunrit Titan quot stgna diebiis. 10 

Quotqae annis sublimis agit sua saM^ula Phasaon. 

Quot numero anooram Vestalis yirgo ministrat 

Dardaniusque nepos regno qnot protuUt aanes. 

Priamidae quot erant» si bis deni retrahanhnr» 

Bisqae viros numeres» qui fata Amphiysia sev^aat. 15 

Quot genuit foDtas Albana sub ilìcibua sas. 

Et quot sunt asses, ubi nonaginta trientes. 

Vel quot babet junetos Vasatica rbeda cabafios. 

Todiasu^ aUUigjU minaa fiia JEoU. Qwt Urna vogam kàUt mtim a jiiiwii 
«■» MnitÒM ad NovtlKiitiiM praximum, QnU dies SM itmmit ptnmrHmik «»• 
guiiM «tipiù. Et quot amdi excelnu SatMfnuM eonfteit amoi eircmiuM, Per qmti 
anno§ Virgo VettatU nÙMutrat, Quot annii weppi Dardaui yirùiuxU «man rcfnmi. 
QfMt mnU Mti Priamiy n dema§ viginti. Et fwot viri ciutodimmt /ota SUnfìUm^ 
si eoi bi$ numerei, Quot natot procreavit iua iwoetUa 9ub ilicUrtu^ubi AUm putte* 
cendUa at, Ei quot iunt atta, quando sunt nmaginta trientes, Vel quei efsi 



NOT^ 



9 Cornibus a primis'] Hoc est, a no- 
vilnnio. 

Qu§t kaket] Sopple ad extrena 
coriHM, sive ad alia nova, proximui» 
sciUcet naviinoiinn. 

Il PAmm] Sic Saturni stalla a 
Onrcis appellati! r, hac autem anois 
circiter Iriginln dicitnr canoni •tran 
c^nficere. 

19 Quot numero aaNonun VestuUs 
virgo mimistret] Ex Dionya. Haiiearn» 
1. u. Vestales decem primis aaois 
discebant, totidem ministrabant, de- 
cem reliquia dooebant, ac post illos 
trìginta annoa, nubendi, si vellent, 
fiebat eis potettas. 

18 Dordmriusque nepos] Ascanioa. 

Quoi protuHt annoi] Trifpnta, qnet 
enixa erat porcellos inventa acb ilici* 
boa sns, lib. viii. .£neid. 

14 Prùvmda ^uoi erant^ è^.] De 
Priamo Virg. £neid. ii. * Quinqna* 
ginta il li tlialamt, spes tanta n«po- 
tom.' Ad qnem versum respicit hic 
Ansonitts. Si eniro ex qainqnaginta 
demas bis denos, seu viginti, tri* 
ginta sapererunt. Priamo fiUos iì- 



liasve Hyginns tribuit qnatnor sopra 
qninqnaginta. Cam nntem Virgil. 
eodem Ueo aU: *Vid& HecnbMa 
centnmqoe nnrna,' nnaurom certom 
et mvovem pte incerta et nùnari 
ponit. 

16 Bisque «tres, i^, qui fmin Àm^ 
jAriftia «eraanf ] Qmindecifli vittM li- 
btis Sibyllinii inapicieodia. Ab Am* 
pbryso TiwssaHaB flovie, prope quem 
Admeti l>«veft, spoliatot divittitate 
ab irato Xave^ Apollo pavit^ dictas 
ipse est AmphryMiia» et Sibilla ejns 
Sacerifos vi. ^Sneid. dicitor ' Am- 
pbrysta vatea/ epiibat^ ot obaervat 
ServiuA tonge petito. Hinc Ubrì 8y- 
billini hic ^ Ampbrysia &An.' 

17 €/U Mantftttin trienne] Triens, 
quatuoc conapleeiens nncias, tertia 
pars est assis. Unde fidila colligitvr 
trientes nonagiata coostitoApe trU 
ginta aasea. 

18 Vasatica rhedsk] Rbtda aat OaU 
lionm vebicnlnni ; at qnara Vaaatida 
rliedis trìginta calialU jongebaatar 
potins qnam aliis ? An propter ili- 
nernm difficnltatem, an qnod rbeda 



Digitized by 



Google 



EPISTOLa^. ' 679 

Quod si figuras fOibali^ a4umbratos, 

Numerumqae doctis involuitom ajoabagibus^ 20 

Ignorai alto meus oi^i^aa, \(ispere ; 

Namerare saUm moiie. vdgi ut B/overis^ 

In se retOTta& explicabo suromolas. 
Ter denas, puto^ quincimesque senas. 
Vel bis quinquo» debinc decem,. decemqua^ 25 

Vel senas qaater, et bis addo teinas. 
Septenìs quatcr addito uoum et unum. 
Due binas decies, semelque denas. 
Aut ter quatuor adde bis novenis. 
Octonis qnater, bine du» rec^dant dO 

Binas ter decies, semel quatemas. 
Et sex adde novem vel octo septem. 
A«t septe^i gemÌDÌs bis octo junge. 
Aut ne sim tibi pluribus molestus^ 
Triginta numero fuere cuoci»* 35 

rk€da Voioiiag a^imgìtntur. Si terù oNmiiif tmu phtguia, ÌMtoltdu$. dnua e^rne, 
V9m aguMcit furmaa rerìtm reprataUiOÈaM folmUa et numerum implicttttim dpctis 
€tmigmatÌ8: certe vt $eia8 nìunerare more plebia^ expenam summuUu revoUUatin 
sete. Fido ea ottrea/ui$§e ter deeem^ imt qwnqmes «ex, aut bis quinque ae deUide 
étetem et éeeemy mU quoter $ex et a4jiee bù Irta, Quater 9eptem^ wijiee «mim et alte' 
mai. MmUiplÌMdeae»duOfet adde temei deeenu Vel aéjjiee ter qmataor Ine nevem. 
MÈmUìpUea qaaier oota^ deme inde duo, Terdeeiee duo, ei temei quatuor. Et adda 
sex nooeaitjatqwe oeta tepienit, Vel adde hk octo bit teptenit, Velj ne tibi tm- 
portanut tim pluribut verbit^ omnia illa attrea/aerunt numero triginta, Muteali, 



^^^^^^^^^^^^ 



Scftliger. — 27 Adde WKnm 9k mnim] Cum fceninino genere ìd hac compuU- 
tione ntatur, corrigeDdam existimaYÌ, tmom ei uaaiw: et inox, Odonos fiialer, 
ac. pone, vel doc, ciim distÌDCtione : imo et Septenat quater malaeriiD, prò 
Septenit quater. Ottreum ^ero et ottream dici vel pueris ootam : et paulo 

MOTJE 

ili» grandiorea eraot ? An quod equi mineo ntitar ; dicantar qnippe et 

puiilli, et parnm valentes? Nihil Mlrea, et ottrea, Nisi nialis 'Ter 

aoper ea re certi habeo. denas/ et qu« sequantar, ad ' aum- 

21 AUo mena obeta vitcere^ Sapra mtilaA' quod prtecedit referre, qiiod 

Epiat. Y. de eodem Theone : ' Cor- tajnr n parnm mihi probatur. Nam 

poria nt tanti non inoveatur onas.' infra omoein hanc sapputationem aie 

Et Epist. IT. ftpwumt : ' Plana sic concludit : * Triginta namero foere 

junceua alvo/ cunet» ;' quod ad ostreaa omnino 

24 Ter den^t ^.] Hactenns de os- referendum est. 
treis neutro genere iocutua, jam fce- 



Digitized by 



Google 



680 AUSONII 

Junciua limicolis muscnlus ostreis 

Primo composuit fercola prandio, 

Gratus deliciis nobilium cibus. 

Et siiinti modicas pauperìbus focis. 

Non hic navifrago qaaeritur eeqaore, 40 

Ut crescat pretium grande pericalis ; 

Sed primore vado, post refugum mare. 

Algoso legitur littore concolor. 

Nam testas duplici» conditur in specu. 

Qua; ferventi» aqaae fota vaporibus, 45 

Camem lacteoli visceris indicat. 

Sed damnosa nimis panditur area. 
Fac campum replices, Masa, papyrium : 

additi ostreis Umum ùuoìeniilmMf adornarìmi prtmof é^pe» pnmdiif qui pùeùvtf 
SMnt esca jucunda in epulis opHmatumt et parva impensts ai cuUmas poMperisrwm* 
Hie piseis non inquirilur in mari naufragiu infami^ ut pretium <jfiM tn^eau augea- 
tur eh pericuhx qua occurrant in tjue piseatu : uerum eotUgitur «i priwtit aquis, 
cum mare receuit, in littore alga pieno, et eimilis colare, Etenim abditur tu cavo 
gemina eoncha, qua calefaeta calore aqua /erventis^ ostendit eandidam earnem jiu- 
ciculi intus latentis. 
At aperitur Tkeoni campus mihi nimium imquus, O Mum, cura ui rettriugas 



ante : quinquiewe senasi* Tollius. — 48 Al. Algoso littori ea neol tra Minfo.— 
48 Suspicatar Scaltger non campum, sed seeqtum legendam etae.— 64 Vinetoi 

SOTJE 

36 Musculus] Plinio mnscohis tam ejectc 

fliiviatills piseis est, qaam inarinasy 47 Sed damuaoOyif e,"] Vttìphnsttiem 

ex eoram genere, qui testa conti- exprìmitEpìMolamsoaiDyjaiiiloiigio- 

nentur : nos appellamns MouUa ver- rem, esse finiendam. 

nacnlanostra lingua, quasi Afraac/M. 48 Campacm] Scaliger corrìgebat 

* 41 Ut crescat pretium grande peri' seapum, hoc est, compoaitaas in toÌii- 

eulis] Hanc senteotiam mire illostrat nien chartam. Ei neqnaqnaiD aasen- 

Petronius dnm canit : * Ingeniosa Uor. Campum papyrium acripsit Ad- 

gula est. Siculo scanis aequore mer- sonios, intelligens papyri aream in 

8U8 Ad mensam vivus perducitnr, in- qua scribitur. 

que Lucrinis Enita littoribus vendont * Fac campum repliees, Muau, papg- 

concbylia ccena», Ut renovent per rtam] Pro campam reponebat Scaliger 

darana famem. Jam Phasidos noda ocapum, qnem ex Isidorì gloasis ait 

Orbata est avibus.' Plinius quoque, centum tomonim chartsB scriptae nn- 

dnm exclamaf, Prapfat. lib. xxiii. nieruro esse. Negai se noster asaen- 

' Hea prodigiosa ingcnia ! Qaot modis, tiri Scaligero. Qua ratione addnctiis 

auximns pretia rerum 1' negaTorìt, sllet. Nec mlhi placet 

48 Concolori Algc scilicet ad Uttas Scaligeri emendatio. *8capiu enim, 



Digitized by 



Google 



KPlSTOLiE. 

Nec jam fissipedis per calami vias 
Grassetur Cnidìee snlcus arundinis, 
Pingens arìdute subdita paginse. 
Cadmi filiolis atricoloribus. 
Aut cmoictis pariter versibas oblinat 
Falvam lacticolor spongia sepiam. 

Parcamas vitio Domnotinae domus : 
Ne sit charta mibi carior ostreis. 



6SL 

50 



55 



tkaritcemn : nequejam duetm caUmi Cttidu feraiur per vettigia anmdviis 
'M «Mfdct diMff, infieigiu sutffeeUim paginam necam, filiahui Cadmi eoloris 
l épimgìa laciti colorii indueat aimmeniìim tepite tùgrw omnibui nmml 



DeùmoMou exagitare peceatum domua DomnoinuB : ne siplwra acribamf papyrttm 
humaum in mtjut pretiùmy ^namfuerii oetreorum» 



et OrflBviiis reposoerant Fwrvam, qaod prob«t ToUiua. 



NOT£ 



ex PUniOy vicenis constabat plagolis. 
Oso mutem pacto Scapaa io brevi 
Epiatola ì Acoedit qnod hic ' cam- 
pva' idem omnioo ùgnificat, qaod 
' area ' in priore versa. 

49 Neejmn JUtipedb, èfcJ] Hoc vi. 
dotar etae iEnigma, qnod Tbeooi ab 
alio explicatnm faine dicit Epist. iv. 
' Ani adait Interpres tnua ^Igua- 
tm qvi cognitor Fuit meornm, coni 
tiU Cadmi nigella* fiUas/ &c. Unde 
Epiatolam illam, qu9 quarta nnme- 
fator, post liane libens reponerem 
ordints causa. Sed quid est illad? 
* Nec jam fissipedis per calami vias 
Oraflactnr Cnidiae snlcos amndinis/ 
&c. Ab alind est snlcos Cnidias 
anmdinisy aliud calami fissipedb via^f 
Verti, nt potoi in Interpretatione. 
At si meo calcolo rea geratnr, repo- 
naai libens mtceue prò nUem, id est, 
isocos qnl est in amndioe, atramen- 
toB fCUieet , grassetnr, boc est, flnat 
per rimam, et doctoa calami fissi, 
plagensy Sce, 

* M SMkui anmdmit] Volt noster 



legi Mceu» ; non capiens quid interait 
ìnter aalcum Cnidiae arundinia, et 
calami fissipedia vlaa. Calami fiaai- 
pedia visB aunt doctns calami fissi, 
sen rima per quam atrameotam flnit. 
Snlcos amndinis est ipsa pagina ar an- 
dine Cnidia seu calamo solcata. Igi- 
tur nibii immntandnm. 

63 Citimi fiU»lu\ Literis a Cadmo 
in Orsciam invectis, nt jam exposni 
in Notis ad Epist. iv. 

6S Aut emtHU, 4^.] Id est, vel 
spongia alba, intincta atramente se- 
piae, oblinat eo cfaartam hanc, et 
versus in ea scriptos deleat, ut in- 
dignos qui in lucem exeant. 

64 Lacticolor apongia] Arte deal- 
bata, qnod factitatum fuisse auctores 
sunt Plin. et DIoscorides. 

66 Vitto DomnotincB donms] Sordi- 
bua Theonis, qui oatrea tam panca 
miait ; nam ai pergam eaa esagitare, 
tantum inaumam chart», ut ejiis 
pretio oatreorum pretium facile %n^ 
peretor. 



Digitized by 



Google 



6B2 



AUSONII 



Vili. AUSONiUS AXIO PAULO RHETORI S. 397 

Tandbm eludati retinacnla blanda moraram, 

Burdigalffi molles liqnimas ìllecebras : 
Santonicamqne urbem^ vicino accessimas agro. 

Qaod tibi si gratum est, optime Panie, proba. 
Comipedes raptant imposta petorita mute : 

Vel cisio trijngi, si placet, insilias : 
Vel celerem mannum, vel ruptum terga verednm 

Consceodas^ propece dammodo jam venia^. 



£xcicfiif demum wiuMÌia dvieibui nwrarum, deterujtmitM UMameiUaHgma Bar- 
digakB, Et ttcauimuM ad eivUatem Sanionumj cum degamu» m ritta ei propmqìuu 
Quod n hot f^aceif experire o Puule optime. Mula ungulis eomeis trohmit veUci- 
ter cwrrua tt4junelot: «lU, «t vis, eonscende eimim irUnu equÌM jundnm^ ami wende 
efimlMiiM vdoetm^ mt veredum cui dor$um e^/radmn lab&n^ modùjan^mm aeeedmg 



^^^■^^^^<^^^^^^<^ 



7 VH eéUrem numtatm Valg. — 10 Corrig«Ddum monet ToUlui : lAben nee 



NOTJE 



Aj^ Paulo] 1$ vidctor idem Paulns 
etse ad qiiem mittit script oa a se de 
Bissitla versus, et Ceotonem nnptia- 
lem, quio et sex proxime sequentes 
Epistolas, ex quibus coUigere est 
eoni faisse patria Bigerritannia, Ora- 
torem, Poe taro, RUetoricea professo- 
rem, Indimagistruiik 

5 Santonicamque nròemì Intelligere 
videtar Medìoiaauni, Santonam Me- 
tropoUo. 6'atHies. 

6 Petorita] Vox Gaelica (teate A. 
Gelilo iib. XV. Noct. Attic. cap. 3^ 
exVarrone Iib. xiv. rervm divini^- 
rum) vehicnli geuus sigouific^n^p qjia- 
taor rotarttm« si Festo credimas. Sic 
enitii ille in voce ' Petoritiiin :' * Fe- 
tori tam et GalUcum vehicukim essf , 
et nomen ejos dictum existimant a 
numero quatoor rotafum. Alii Os^ei 
qnod 'ì\ quoque petwra qnetiior vo* 
cent. Alii Graece sed Aiofams, dic- 
tnm.' 

6 CUio] Nonius Marcellus : * Ci- 
sium vehicnli biroti genus M. Tuli. 



PbfUpp. u. Pelitult io q/9ad«» cau- 
pona, ajtque ibi se ooewUana p«q>ota- 
vit ad vespe rem» Inde dsio oeleritcr 
ad Urbem adveeiva» donuin» veaii.' 
Use Nouius. Idcn;^ Tulli fM pro.sexlo 
Roselo Amer. * Decem ÌMcU tioetar- 
nis sex et qainqii^iota mUiia ptA- 
suum ciaiis pMvol»vit.' Hmc videce 
est id genus vebicnli ad celerìtatem 
comparatum faisse. 

7 m.aanum] Equi gannì. liaraC Iib. 
iìi« Od. 27. *• Ruinpat et serpeos iter 
lasiitutunif Si per obliqqnm alnìlis 
sagi^tsp Terruit mannos.' Hoa a «uà- 
Buetudine dktos,qaod maniWw trac- 
tariy et familianas seqmaasneveóal, 
quidam pntAat. 'Mano ha 'Isadora est 
eqnas bnviof. 

Rujptmm ttrga ernedmiO Vecadns «at 
cnjpsm pnblieo deatkulaa eqiwa lega 
16. Cod» 1>e Corso pnbUco^ «t Asga* 
riis» et p«f «ngaAìis. Imperaiwea Aik 
cadius et Houorìns A. A. Diextro P. 
P. * Si quia vel pc^ OPa iMtfaliww 
verednm superdncendom esse credi* 



Digitized by 



Google 



BPISTOI^iB. ^3 

Instantis revocant qaia no& seleom Pascbae : 
Libera nec nobis èst mora desidie». K) 

Perfer in excursu vel teguga miUia e^oifm, 
Vel falsas lites^ quas schola vestm serit* 

Nobiscnm inveaies naUas» quia liqaimiui istìc 
Nagaram veteies cobi sale veliqiuas* 

€deriter mi «e. Qmm festa m mm nU ù Po^ekgB mm mmmnI: iiffiM ìntUnsUaH 
dtndert He éhdòa, Àffet ad km team tu hoc excurwùme aitt tria milHa «tfarKm, 
wMÈjUU» ceMMOMy fooM vettta adbola jHntdMciCk Naiàu ^aamodi reperiee apmd «m» 
foemum reHqmimaa apud te mitili» r«%ii4v ntuganm no4rarnm aMU aewmns 
metro* 

w6lt^-^lt NtìlaSy 9«M Uqumnu. E^a Vale, VaUrem voke «w, ed weku lU foit 
ioTiliano. 



KOTJS 



derit' poMeer wu poete Mq qvadra- 
plan^ superdoctoniin aaimaUiim pr«- 
ìinm 6»ci juribiui infec*^.' laidor. 
Orìgg. Kb. XII. ezp, S. ' Y^redos aa- 
Uqai dtxenmt, i|iiod Teherent rhedu, 
id est, dacerenl, vel qood viat pnb- 
licas carraoty per qnai et rheda« ir« 
sditam erat/ Roptum terf^a, intel- 
lige labare et pMidere aessMrwn. 

9 Reaoeaai] Rare ìu arbem. 

12 FàUoM Ute§] Declamatiooei 6c- 
taroni causarum, et dicendi simiila- 
cra, qoibiM Paulas discipnlos saoa 



exercebat. 

* Vel fatta». Utee^ quae ediaU «Mbv 
eentl Retpexil procal dnbio ad ini- 
tian Salyriei Pelromani : * Et egi» 
Ideo adoleseentulos ezistino io scho- 
lia ttaltÌMimos fieri, quia nihll ex iit 
qaflB in oso babemns, aot aadiaDt, 
aat Tìdent, sed piratas cam cateni» 
io Nuore stante», et tyiraooos odiata 
scrìbentes, qvibos inperent fittis, ut 
patnun siioram capita pcsqidaot/ 



IX. AU80K1US PA.DI4Q. 3aS 

OsTRRA nobilinm ccenia, sumtuqae Repotum 

O Paaie mi miHqm eeda^ gai oseMorieti hieptU» qaa» acribo verta Jocoee, 



NOT« 



1 Nipfittmì Lnxomaai viventiBm 
bonùMiai, et r^ fiuniliaris iacnrioso- 
mm, qaomiB pr«clpaa de ciborom 
delecto et apparata cara: inter qooa 
non nltlomm lecooi ostrea obiinf^bant^ 
precipue grantfora, qot» ab biùn^- 
modi oepotis nomenclatore rpUhara 



appellata fojsse anelar eMi PUn. Uhm 
xxxii. qoa voce ioteUi|^ volebat 
ostrea tantis ampli tudiniSt ojfc ter 
mordenda es^eitf. Palmam mensa- 
ram tribui ostreit eodemi capite ait 
i.dem Plinius. 



Digitized by 



Google 



684 AUSONii 

Cognita, diversoque maris defensa profundo, 

Aot refugìs nudata vadis, aut scrapea subter 

Antra, et mariceìs scopuloram mersa lacunìs^ 

Qnse virìdis muscus, qaae dedecor alga recondit, 5 

Qaae testìs concreta suis, ceu saxa cohaerent, 

Qu8B mutata loco, pingui mox condita limo, 

Nntrit secretus couclusae uliginis humor, ^ 

Enumerare jubes, yetus o mihi Panie sodalis, 

Assuefacte meis joculari cannine nugis* 10 

Aggrediar; quamvis curam non ista senilem 

Solicitent, frugique viro dignanda putentur. 

Nam mihi non Saliare epulum, non coena dapalis, 

praeipis ui rrferam ostrea note epàUi opHnutiMm^ ti impeim» humriomrmMf 
€i puB pn^eeta iwU vanii peiagi gur^Hlnu, vel aperta mdU refiaentìbut, 
vel abiomdUa mb cavemU co/cmìom, et in eerobibui oBperit canUum, qats te' 
guniur mueeo viridi^ qua aìga turpi, qua aàhcertnt inter m e^aleacendo concftii 
Jvù tanquam rupee, qam trwuìiaÈa in almm ìocmn, itatimque candita etn» 
pùtgMf aluntur oecuUo euceo hMmorie incUui in e^nm tatù, Inàpimm ; etri 
ejuemodi argumentum mo» poecat operam eenia^ neque exUtimetwr digmm Aomim 
temperante, Neque enim habeo apud m€ epuìas PantiftcaUtf neque cmuntÙL 



2 Drfema reposait Tollios, prò volg. dtfotea,—! * E prisca scriptort, 
quae babebat eontta, Scaliger emendaTÌt coneita : quam lectiooem secntas est 
Tollias, et probo magis quam amdita: etti atrninque ferri potest.' Souchay.— 
18 Sic LogduDeDses emendaDdam putarnot, qttoa in suo erat exemplarì rara 

SOTJE 

4 Mwrieeià] Mnrex, testibns Nonio Aìgù$9 Uttari cemeofora 0itrea dixerat. 

et Servio, ad bone locnm lib. v. N. Heinsios, Aìgoeo ìegitar UtUre 

^neid. * Et acuto in murice remi coacolor, id est, coemlns, et eJnMiem 

obnizi crepaere/ Est etiam taznm com mari coloris. Qood imitala r Si- 

et saxi acnmen et asperìtas, quo donios Epist. 9. 1. viii. cnmdicit: 

Bensa *mnriceis' liic intellige asperis, ^ Algoso prope concolor profondo/ 

non antem parporeis, a murice, pur- * 7 Q«tf mdaU lacù, tfc"] Docet 

pura. Plinias lib. xxzii. peregrinatiooe 

6 Dedecor'] Parnm frequens nomeo. gaudere, transferrlqne in ignotas 

Sic Yirg. dixit Mndecores' a recto aqnas. 

aingnlari indecor: lib. yii. Aneid. 18 Nem Stdutre epubm] Lanium, 

* Non erimos regno indecores.' qualia agttantSalii MartisSacerdotes. 

* Qiue dedecw aign recomUi] In de- Horat. lib. i. Ode psennltima. < Nane 

decori alga frustra se exercnit opti- Saliaribus Ornare pnlTinar Deornm 

mas Vinetus. Vossiaous codex a Tempus erat dapibus, Sodalet.' 

prima manu decoraiga; nude nos df- Dopoliff] Dapsilis, laata. 
eohr. Paulo ante [vs. 48. Ep. vii.] 



Digitized by 



Google 



BPISTOLiE. 685 

Qaalem Peoelop» nebalonum mensa procorum^ 

Alcinoique habait nitidae cntis nncta juventas. 15 

Eonmerabo tamen, famam (estesqne secutus, 

Pro stadiis bominum semper diversa probantuin. 

Sed mihi pr» cimctis mitissima, qa» Medulorum 

Edncat oceanns^ qu» Burdigalensia nomen 

Usque ad Caesareas tuUt admiratìo mensas^ 20 

Non laudata minns, nostri quam gloria vini. 

H»c inter cunctas palmam memere priorem, 

Omnibus ex longo cedentibus : ista et opimi 

UmiOf quatta wuiua f^aiuamm amatomm Penehpe»^ et jmenee Aknm jwnguet 
bene curata cute kaìmenmt, Re/eram tamen Ula, eeeutus ea qua de u$ vulgo 
diamtar^ et qua docuenmt me qui iUa guetaruntf et teelee eutU eorum boni' 
iaiùf Juxta propeneionee heminum qui eemper ìaudant contraria, At jucun- 
dierima omnium mihi videniur ea oetrea, qua Oeeanue Medulieue aUtf qua 
^pettata Burdigaleneiaf delaia eunt ueque ad meneae Caearum propier mirum 
«ormi taporem^ et qua non minuM prtedieantur^ qumn frattantia noetri vini. Hoc 
ottreaprtmuM loeum merito tement inter eetera^ reiiquu Unge cedentibui eie, Hac 



defili». CoiyicU OronovioSy recta dapoHe, — 14 Al. PeneUpee, — 18 ' Cunetie 
ditieeima'} Puto : mitieeima: hoc enim potta^ matteU ittU convenit.' Grondo, 



NOTiE 



14 Penehpa nebuhmm^ ifc,] Ex bis 
Hont. lib. I. Epist. ii« * Noe DOineriis 
svmQs, et friiges coosumere nati, 
Sponai Penelopes, nebulones, Àlci- 
Doiqae Id cute coranda plas equo 
operata juTentut/ 

18 Mitieeima^ qua Medulorum Edm- 
eoi Oceamu] Recte yidit Oronofins 
«tl i tiì ma bic legeodom, non at ba- 
bent exemplaria omnia ditieeima & 
pUt VII. sapra : ' Ostrea Baianis 
certantia, qase Medulorom Duldbos 
in stagni!,' &e. Et Tollins optime 
coiyccit MeduUe prò Edutìe legendom 
in hoc Plinii loco lib. xxxii. cap. 6. 
ubi de o&treis loquentem indncit Ma- 
tianun, et Cyiicenis pafanam dantem, 
comparatione ceteroram. 'Santergo/ 
inqnit Plin. ^ Mntiani verba qaae snb- 
jiciam: Cysicena majora Lacrinis, 
dnlcioraBritannicis, snaviora Edolìt:' 
lege MeduUe, qnod bene convenit 



cum hoc Ansoniì, * roitissima qua 
Mcdttlomni,' &c. ' acriora Lepticis, 
pleniora Lncensibns, sicciora Cory- 
phantenis, teneriora Istricis, candi- 
diora Circeiensibus. Sed his neqae 
dalciora, neqae teneriora esse alla 
compertum est.' Medulica illa ostrea 
etiam hodie commendari pra ceteris 
testes snnt Scaliger et Vinetns, at« 
que bic apnd Burdigalenses ea prc- 
«ertim ait in pretio esse, qnas Sola- 
censia dicuntnr, a Solaco ultimomm 
Mednleram vico ad Oarumnn ostia. 

19 Èurdigateneia nonun] Quoadno- 
meo. Orsca locntio. 

21 Noetri quam gloria vùu] Carmine 
de Bnrdigala, inter prsclaras orbes, 
eam 'Insignem Bacche' dicit. Vi- 
nnm illod Bordigalense crassius, et 
maris patiens in Aremoricam, et Bri- 
tanniam, Bataviamque vehitur nafi'> 
bus. 



Digitized by 



Google 



686 



AUSONII 



Visceris, et ìAvei, dolciqQe lenerrima fiacco, 

Miscent seqnoream tettm saie tìncta saporem. 25 

Proxima sint qnsevis^ acA Icmge proxima nralto 

Ex intervallo, qn» Massflienma : portmn 

Quffi Naibo ad Veneris natrit; cnltaqae carentis 

Hellespontiaci qa» protegit asqnor Abydi : 

Vel qu» Baianis pendetti floitaatia pifis : 80 

c€a%ì» ^nguÌM et emuiidm^ ef mimm awei^ me UmerpiwM^ mtptrm mkMgbm tema 
hibemt admixtmm marìmon taporew^ Ea seqtumhw ^««ctcm^ve aUa, §ed aeqmanUr 
tawirnm « hngmfuo t d i moé um tpaiié: mi em ipm^tq^pdUnAwr Afa«tlr«KMc : m f«« 
ffarbo ulU j^rope ptrtum Veneris ; et pue mare Abjfdi iweuUi ai HeUeapmUmm mti 
^eaUtat: mU pus JUntant pendentia ex wwtìims BaioMU: fu^ oeeMliamtmr wmri 



w\à* inf.— S6 Snadet ToHins legendnm : eed ht^ ^rotrima mu ìtm m Ex àtfér- 
mJIo, ttt ad Ulod Virgiliannm maffU acceda! JRatié, v. ' Proxinua buie» loago 
•ed proximns interTallo.'— 28 Carentia Yolg. vìd, iiif.^Sa la exeuplMi 



NOTJE 



* 26 Sei Umge proxima mvUoExin' 
UrvaUei] Expressnm e Virgilio, qot et 
i|Me mntnatus faerit aToflio m claris 
Oratoribns, ubi «d verbom est, nt 
jaoi anoolyvit Morboffias, la Polj- 
bistore. 

2t Pcfium qua Narbo ad Vmerie^ 
ifc']Sìe omnlno legendnm. 'A^pMnetf 
In Narbonenai Pynmel tractn memo- 
imnt Strabo et PtolemviM. Pliirius 
PyreottfB Veneris in latere proinon- 
toTitmeminit lib. iii. eap. 8. Portoni 
Venerili ibidem locat Mela lib. ii. de 
sltn orbili cap.-S. qnod est de Oallla 
Narbooensi: *Tiiin/ faiqnit, 'inter 
Pyreasi promontoria Portns Veneris 
hitignis fano, et Cervaria locns, finis 
Oalltse/ Portnm ilhun Veneris Oli- 
▼arins interprefatar, Cap de Creme. 
Et Cenrarìam ColiMwre, Massllien- 
«inm porro et Narbonensimn ostreo- 
nm non alibi nentio. 

28 Ctdtnque tareniie'] Sic malo, 
qaam tateniia, Qnid enim qnseso 
eint ostrea culto carentia ? Abfdena 
quidam ostrea aspera vocantnr In 
versibus Ennii ab Apoleio nostro 
laodatis ia Apologia: 'Mores suat 



lEnì, ast aspra ostrea plorìma Abydi.' 
Sed asperitas illa testanua ostreis 
illisnon est peeoliaris, aeqoe colta 
Iftvigtftnr aliqoo qoibnsTis ia orìs. 
Refer ergo 'cultuqoe careatis' ad 
'Abydi/ et intellige incolti, civibas 
parom aboadaatb, aot barbari, el 
morom agrestinm. 

29 Hetteep&ntiaei . . . Ahfdi] InPri- 
apeis ad Priapom : * Nam te prasct- 
poe io sins orbibos hsec colit ora Rei- 
lespontia, cetcris ostreosior oris.' Ex 
Illa ora Cyziceoa erant ostrea, 'Ma« 
tiaao prsB ceteris biadata. Pila, loco 
sopra land, de Abydo, Vlrgil. Hb. i. 
Georg. «Poatos, et ostriferi laoces 
tentontor Abydi.' Vide Notes oos- 
tras ad ApolehmsB Apologise locma 
sopra landatom. 

802MaKtt]SopraEptstTn.'Osrre& 
Baianis certaatia.' Horat. lib. ii. Sat 
IT. < Murice Baiano melior Loerina 
Peloris. Ostrea Clrcseis, MIseDo 
oriontor eehioi/ Scc. Bais orbs ma- 
ritima Campani», notior qoam otpla* 
ra de ea adiAendasInt. 

PiHà] Scallger mamit pOts qoan 
palU^ hoc doctos Vfrgtlii verni : 



Digitized by 



Google 



BPISTOLiE. 

Santonico quae tecta salo : qu» nota Genonis : 
Aut Eborum mixtas pelago quas protegit amnis^ 
Ut multo jaceant algaram obdaota recessa : 
Aspera qaae testis^ et dnlcia farrìs opìmte. 
Sunt et Aremorìci qui laudent ostrea ponti : 
Et qu8B Pictonici legit accola littoris : et quse 
Mira Caledonius nonnnnquam detegit «estas. 
Accednnt, quse fama recens Byzantia subter 
Littora, et insana generata PropontiAis acta. 



687 



35 



eeUtt, tta vi jaeemU aperta tm txHnio reeeu» dlgamm : qiue kabent eonekoM onerata 
€t «nana JHJU pmgui earne. Qvldam etiam pradiemt oUrta marU Aremntei : et 
9M «^ M€fi8 PietamH eolligit: et qua refhmu Britannici maria etUùwmdo 
revOui admujbUm. Hnc adde itta ^ren, ipuB fama ^tnper tpar» p^wdieat 
Vcrt^ mA Itttimkm ByvnUim», et in Hit^ aètwmte Propimti£$, jn «{«fa »ub 



erat : Amt Ebore : onde Ani Ehora potina scrìberem, ìnanit Vinetns, ònaiii, 
Aut £Aon«i,— S3 Abducta ed. Delph.— S4 «ToH. »ed duleuL /urrie opimo rtno- 
neDdom centet, et antithesin ette inter < Aspe ra testis/ et * dulcia opimo far- 
rit,' tea earnàMy quod et Vioetos pro/arrw reponendum patabat. Certe/orm 
•i hie retineatnr, perinde intelligendam est, ac si scriptam esset Mm», prò 
interiore scilicet ostrei stibstantla in testis latente. At /«rrtt a recto * fkr ' 
neiitrum est, et male congmit cum * opime,' onde oamù libenter reponerem* 
Monet tamen Vinetas reperir! in vet. Glossario < farris * in recto, 4)nod pò- 



NOTiE 



* Qaalis in Enboieo Baiarom littore 
quondam Saxea pila cadit.' 

SI Saniameo qua'iecta tabi] Maxima 
ease illa ostrea, et retibon eonvenri 
testatnr Vinetos. 

Qu«B nota Gewtnh] Illyriei popnKs 
Straboni, Horatio, et allis. Illyrici 
ostreomm Plinias memlnlt lib.TXXri. 
cap. 6. jam laudato : ' Variaot,' in- 
qnit, < coloribos. Rofa in Hispanfa, 
fosca in Illyrico, nigra et carne, et 
testa, Circelis.' 

sa Ani Eb&mmmixtus, ^rc] Vinetns 
in Teteri exemplari foisse Eborey ndn 
£6onlm, testatnr. Unde Ebora se 
malie legere alt qaam Eborumf et in- 
telligit Eboram Hlspanlse nrbem ad 
Bstis ostlnm. Scaliger * Eboram 
amnem mistura pelago,' Intel Itgtt 
ostia SequAntt ; et Ebores, sen Eba- 



res, hic esse Eburonices, qui inter- 
jacent inter Sequanam et Abrican- 
tnm, Avrmuke$, continentque Lexo- 
vios ipsos, et abiis totum illum An- 
lercomm tractum dictum lìiisse E- 
burovicannm, rei Ebraicanum. Os* 
treis, qn» inde Lntetiamadveirantnr, 
secandam a Bdrdigaiensibus palmam 
idem trìbitit. 

37 CidedmUìu] Brltannicus a Cale- 
dbnia sylva : vide 'fupra Notas In 
versimi 68. Moselte. In loco 'Muti- 
ani a Plinio laudato, et snpra relato, 
ostreomm Britannicoruhi fit mentio, 
ut doldmn. 

39 /RAtaa . . . cela] 'A«r4^, litttts. 
Insana acta est quam * Insani f^riunt 
fluctus,' ut verbis Vlrgllit otar, Edo- 
ganona. 

Pr^ponHd^] Maria HeUeapontimi 



Digitized by 



Google 



C88 



AtSONlI 



Promoti celebrata ducis de notniuc, laudat. 40 

Haec tibi non vates, non historicus^ neque toto 

Orbe vagas conviva loquor, sed tradita multis : 

Ut solitnm, quotiens dextrae invitatio mensae 

Solicitat lenem comi sermone Lyaeam. 

Haec non per valgnm mihì cognita, perque popinas, 45 

Aut parasitorum collegia Plautinoram : 

Sed festos quia saepe dies partim ipse meorum 

Excolni, inqae vicem conviva vocatas adivi, 

Natalis si forte fnit solennis amico, 

ConJQgioque dapes, aut sacra repotia patrum, 50 



iiMitiM Promati dueù. Ego kae Ubi narro, ara «I vaU»^ ne^Ué me ftùtoricat, 
nepte ut epitlo dùeurreiu per totum crbem terrarum, ttd qva ùccqn a pturimii: 
auemadmodum toUt fierì^ quoHeè mvitatio mtnta hnuitm nutìgui mUem Bécckum 
blando eoUoquio. Non Iute didià à pUbe, et in caupomt^ vel t» cwiibm paranionm, 
qutde$ PtàuiuB indueU : verutn^ quoniam ottpe dUbitB ftMth exeepi eontnviù uUqnoo 
ex mei» propinqui$y et viciaam invitatut ob iia ad epuìa» ivi ad eo«, fi forte inddit 
natali» dies ceiebratìu ab amit'o, et epuUe nuptùdee, vel eaerm epmdm jMrenlwR, 



tncrit ene fcemineam.' Florida», Vid. Not. Var.— 40 Landant Valg.— 46 
Ms. eoUeeia. Conjicit Oronovin», coUiphia. CoUeeia forte' foit, iiiqQit Tol- 
ìiany in libro prò Collegia, Hinc factum eottectia et coUecia, — 60 In vetosto 
Lu^donensi libro erat : reportia, Repotia defendit Vinetos. — 61 Ben» 
Vnlg. 

sorà 



inter et Bosphonim Thraciam. 

40 Promoti celebrata duci» de no- 
tnine] Et ab eo Promotiana dieta. 
Sed de bis nibil alibi. 

*- Promoti de iiraitii«] Non illios, 
qnem in vita Flav. Mallii Tbeodorl, 
p. 76. Robenias alt anno D, 406. 
Prastorio Praefectom fuiste Arcadie 
et Anicio Probo Cosa, quod indicant 
variae cod. Theodosiani legea, (neque 
enim tempora convenlont ;) at Pro- 
moti illios qnem eqnitatni Theodo- 
sint prafecerat, Consnlemque anno 
S89. rennntiavit ob fuanm Odotheum 
Oothunnoram regem, strcnoamque 
advenus Maximum anno superiore 
navatam operam. Zosimus anctor 
est enm in Thracia a Getis Rufini 
scelere, cui colaphum impegerat, oc- 



cisum fuisse. Ibi cmn degeret, po- 
tnit ostreis insana Propontidis acta 
generalis famam conciliare, unde 
Promotiana dieta sint. 

46 Dextrm] Viaetns : ' Destra 
mensa an hic sit alia, quam amico- 
corum, nescio.' Ego vertì honcats, 
qnem puto hojos esse sensum, ut et 
cmns rectse. 

46 Paratitomm coUegia^ Ut * Am- 
bo bajarum collegia/ apud Horatinm. 

PlauHnonun] Qnales Plantua io- 
ducit, escarnm omnia generis et ca- 
pedianim intelligentissimos helluo- 
nes. 

60 Sacra repotia] Festns a reficien- 
da potatione, repotia vult dieta esse 
secundom a noptiis diem, enm pos- 
tridie nuptiai apud novnm marilaia 



Digitized by 



Google 



BP|9T0Li£. 669 

Àudiyi : meminiqtie bonos laadare frequenies« 

mHéim iitie qua modo dixi : et reeordor nmltoa viros probos Uta laudare solUos. 

KOTJE 

cdnaretor. Horat. lib. ir. Sat. ii. ad |wrente8 saos. Tiirnebns ex eoi 

' Licebit Ille repotia, natales, aliosve dem Acrone patat * repotia ' qnoqiie 

dìenim Festos albatiu celebret.* Ad dieta esse convivia quae celebraban- 

qaein locnm Acron ' repotia ' expontt tar liberis natis, qnos parentes tol- 

aecnndimi a nuptits diem, vel gepti- lere decre^issent. 
fflom quo soleret nova onpta redire 

X. AUSONIUS PAULO. 390 

Si qaa fides falsia unquam est adbibenda poetis, 

Nec plasma semper allinunt, 
Paale, Camoenaram celeberrime Gastaliaram 

Alamne quondam, mine pater, 
Aat avus, aut proavis antiquior, ut fuit olim 5 

Tartessìorum regnlas : 
Intemerata Ubi maneant promissa memento. 

Pboebus jubet verum loqui. 
Et si Pierias patitor tirare sorores, . 

Nnnquam ipse torquet av>Mxa. 10 

ss vnquam credendun^ est poietis mendacibuo, negue aemper illi adhihent figmeniaj 
Panie, clariuime muaarum Castaliditm oìim afumne, nunc pater, vel atus, rct 
retusliorproariHf sieut rex Tarteuiorum quondam fuit: da operam, ut tua promostt 
wurnemii inviolaìla. Apollo imperai ut verum dieatur* Ae ti permiilit ut aororea 
Pieriee delirentf ip$e nunquam cwrvat aiikum. Ne te etiam peenUeat poeti meeum 

NOTJ£ 

3 noma'] Figmentiini, a vXdrrrw. octoginta tenaisse, sicqne i^ixisse 

4 Alumne quondam'] Com erudieba- annos vìginti sopra centtim. Ana<* 
ria. creon, (estibiu Plinio et Luciano in 

Niiac pa<«r] CiimaUosdoces. Macrobiis, centum ei et qninqna* 

5 Ut fuit aUm] Non Monarom, sed gìnta vitae annos triboit. Silins Ita<* 
nepotam et pronepotuni saorum prò- licns trecentos, bis versìbus lib. iti. 
avQS, ant proavo antiquior, Tartessi» ^ Arganthoniacos armat Carteia ne* 
itrnni ille regnlns. potes. Rex proavis fuit htimani di* 

6 Tatrteenorum regubui] Argantbo- tissimns 9vi, Ter denos deciea emen» 
ains Tartessioram poputi HispanisB sas belliger annos.' 

in Gaditano littore rex, quem Hero- 9 Et ei Pierias patitur lirare'] * Li« 

dota« in Clio alt qaadragenarinm rare ' bic est delirare, lioc est, a lira, 

«egoi babenas cepisse, et per annos sen recto suko, aut potiiis porca, scit 

Delph.tt Fiir. Clas. Auson. 2 X 



Digitized by 



Google 



AU80N1I 



Te qnoqne ne pigeat consponsi foederis : et jam 

Cìtus yeni remo^ aat rota^ 
JEquorìs ondosi qua multiplicata recursa, 

Garamna pontum proyocat : 
Aut iteratamm qaa glarea trita yiaram^ 15 

Fert milìtarem ad Blaviam. 
Nos etenim primis sanctum post Pascba diebus 

Avemns agrum visere. 
Nam populi coetus^ et compita sordida rìxis 

Fastidientes, cernimus 20 

Angostas fervere vias, et congrege vulgo 

Nomen plateas perdere. 

ùdH : etjam propere eiccurre «am, ani acmi. Qua parte Ganama OKctu» r^xm 
maris imtfMt, coniendU de UtHtudiiu cìmpelago, Vel qua cakulu» trUw vUt atÈpùm 
eidcata^ ducU od BUnktm mUUum pnsndio ftrmatoM, Nam ego copio ire nu prosa- 
ttth dieba» poet eanciwm feeium Patchati». Exoeaà enim ttarbae popidi^ et eimpiU 
feBdajwrguOf ìrideo arctos vieoe fervere iumuUuj et platea» amittere women emm ob 

NOTiE 
terra inter daos snlcos elata, in alte- aliter acdpi potent, 



rana partem deflectere, et non recta 
Tìaire. Metapborlce dicitur de iis 
qni a ▼eritate aberraot. 

10 Nìmqaam ipse torquet crffXwta] 
Manet in eadem metaphora: aiSke^ 
sulcos esfy * nunqoam torqnet oiSXaica;' 
aulcam nunquam dacit obliqanm, 
nnnqnam mentitar, nunquam iàllit, 
qumnqnam aliquando sinat Mutai 
nentirt et fallere. 

12 CUuB veni remo, aut rota] Scali- 
f er in Ausonianis lectionibua ad hano 
£pi«tol. Cum esaet, inquity in San- 
tonisi In No?ero-pago, obi villani ba- 
bebat, invitat Axiom Panlom Blger* 
ritanum ad agrum snum. Itaque oe« 
cesse ei Blavia iter facere. Bece« 
dente enim «atu Oceani, trinm bora* 
rum secnndo Oarnmna evectio est 
Blaviam navigio expedito. 

15 Gtarea] Terra calcnlosa est. 
* Glaream ' eo tempore prò ' aggere ' 
seu * militari via' acceptam aitScali- 
ger, et probare nititur ex loco Aii- 
gastini de Civit. Dei, qui tamen 



, Kec firmiori ni- 
titur fondamento qnod snbjungìt: 
glaream dici ejusmodi aggerem, per 
antipbrasim. 

16 MUUarem ad EUmam] BUvia, 
bodie Biayef militaris dicitur, qaod 
in ea tunc, ut et bodie, praesidium 
esset milltum sub praefecto, ut ex 
notitia imperii patet. 

* MiHtarem ad Biamam] Castmm 
monitisslmum in Garunmae ripa San- 
tones spoetante situm, septem aBnr- 
digala lencis. ' Blavium ' dicitur Tur- 
pino de gestis Caroli Magni cap. 11. 
▼ulgo B%e. Militarem appellai Ao- 
sonias, qnod ibi prssidium esset mi* 
litum Carronensium sub Tractiu Ar- 
moricani ducis imperio, Aquitaais 
secundsB in obsequio continendae gra- 
tia. Patet illud ex notitia imperii: 
' Sab dispoflitione viri spectabilis da» 
cis Armoricani . . . Pnefectns mìli- 
tum Carronensium Blavia.' AUeeemu 

18 Agrum vitere'] In Novero-pago 
Santonum, si Scaligero crediaius. 

ai Coagrege vtdgo^ Congregala 



Digitized by 



Google 



EPISTOLiE. 601 

Torbida congestis referìtnr yocibns Echo, 

Tene, feri, dac, da, cave: 
Su8 lotulenta fugit, rabidns canis impeto saevo, 25 

Et impares plaastro boves. 
Nec prodest penetiak domus et operta subire : 

Per tecta clamores meant. 
HflBC, et quBd possuot pladdos offendere xnores, 

Cognnt relinqui moenia : 30 

Dalcia secreti repetantar ut otia nirìs 

Nngis amoena seriis. 
Tempora disponas obi ta Ina : jusqae tuum sìt. 

Ut nil agas, vel qiiod voles. 
Ad quae si properas, tota cnm merce tuamm 35 

Veni Camoenamm citus. 

jileft«fN in tu eottieUtm, Eeho tumuUua§a repereutitnr hù verbU cotffutis, reiitUf 
jniIm, age^ cedo, tme Ubi : porcus cttmonu fugii, et cani» rabioau» diro impetu, ei 
btoet nule apioH pimuiro. NequeprodeMlqmieiiuamingredinUeriora et recondita 
dommi: eUunoreM enim pervttdìmt domoo, Ista^ et ea qua posmnt Utdere vitam 
fuietoM, ejgkiuni wt nrnn urbium deserantuTy ad repetendam Jnewidam qnietem agri 
jfMoft, gratoM nugit nottris, quateria sani. Ubi tu ordines quid quoque tempore 
ma acturu»: et ubitUtibi Ubemm, ani nikU/acere^ aut faeere quod tibitwm fmerU 
HM. Ad quam qwietem ti fetUnaM^ veni propere eum emrnbu» mercibu» tuarmm 



98 EmeBdandum pnUt Accorsìoi Per aepUu — 41 Vid. inf. 

NOT£ 

Apal. DMter lib. vii. Metam. * Con- qnodammodo «mittnnt 

grefem' posuit prò eo qaisUejas- 25 Sue lutulenta fugit^tfe."] Ex hoc 

dem gregis : * Equiois armentis nani- Horatii lib. ii. Epist ii. * Hac ra- 

qne me coogregem pastor egregius biosafugit cania, hac lutulenta ruit 

mandati Dominici serns anscnltator, sua/ 

alìqnando permisit.' 80 Jmparee plauMtro bevee"] Vel male 

* Cemgrege vaìgo'] GloMfls Teterei aptati, vel trabendo plaustro vis sa- 

èpé^nO^ae^ trtbnlia, congrex, gentilis. tis validi, proindeqne saepins resti- 

Hinc tollitar dobiom Vineti. D^ipo- tantes ac impedientes viam. 

tMi. 28 Per teeta] Mariangelns Accur- 

22 Nemen plateae perdere] Platea, aina reponebat Per eepta^ ex hoc Ln- 

«XoTfia, via lata, a wKarbt latiis. Sed cretii : ' Inter lepta meant voces, et 

plaleaB, qoanquam Ut» abnndante clausa domormn Transvoli tant.' 

bominum nitro citroqne commean- g2 Nugieanutna eeriie] Nugas se. 

tiam nnltitudine, angusts festinan- rias appellat poettn, eeterasque IHe- 

tibu videntar, sicqne aomen sunm ratoram in otio occupationes. 



Digitized by 



Google 



093 



AUSONII 



Dactylicos, elegoa, choriambum carmen, épodos, 

Socci et cothurni musicam, 
Carpentis impone tois : nam tota supellex 

Vatam piorum chartea est. 
Nobiscum invenies catenoplia, si libet uti. 

Non Poena, sed Greeca fide. 



40 



jtfuMTvm. Pone in tms rhedit verguB Dùetyìieo9, EUgia», wrnu Aulepiadieu, 
Epodos, Muncam ConuedÙB et Tragirdiae. Tota emm supeUex piorum poétanm 
eJipapyraeea. Repenee apud noe Ula omnia, ei wie ite uii eoram, «oh /de Fumea, 
eed Graca, 



NOTJE 



88 Socd et cothurni nmeiemn] Poe- 
fio et nnmeros, Como&di» et Tragoe- 
di« convenientes. 

41 Nobiaeum invemee catenoplia, 4r«0 
Tenebricosuft lociis, et, at poto, cor- 
ni ptas. * CatCDoplion ' qaidein apiid 
Soidani est species qnedam rbythmi, 
et carminis, ad quod salUbaot Vetc- 
res arma qoatientes, onde nomen: 
trKa eoìm arma aant. Sed qnid boc 
ad Paulam et Aasonium, bominet to- 
gtt magia quam armorum atudiosoa ? 
Et quo pacto convenit cnm KeqoeDti- 
bns? Scaliger legit icarcM^ia. 'Ja* 
bet/ iDqtiit, * iptam Pauhim afferre 
seenni totam poetarom et Rhetorum 
snpellectilem, non qaod ipse habeat, 
sed quia, nt coUigimns, Paulus mala 
fide utebatiir librts Ausonii, neqae 
reddebat. Propterea lego: Nobie^ 
cum invenieSf Kartp^ia si libet uti 
Non Pana sed Graca fide. Apud 
nos qnidem invenies, inquìt: sed 
ea lege, nt Karcn^iov ntare. Quid 
est KOTcyc^iov? Hoc est, ut non Poe- 



na, sed Oraeca fide atarìa: Gneea 
fide dicitnr solvi, qaod praesenti pe- 
cunia solvitur, &c. Sane possem il- 
lud KoreyévKM de poemate qnodam 
interpretari. Sed nolo cootra animi 
mei sententiam nagari. Qnod aatem 
Ora^ca fides in proverbium cesserìt, 
ubi de praesenti pecnnia agitar, patet 
simili proverbio 8b$ koX \afi4* Harc 
acute satis excogitata, secutus sum in 
Interpretatione. Qnanquain, ut ve* 
rum fatear, non satisfacinnt, ac n» 
ipsi quidem Scaligero. Subjungit 
enim : ' Mirnm tamen Ausoniom hac 
in Epistola prsecipere Paulo, nt se- 
cnm afferat libros, qvanqnain ipse 
habeat : in ea vero Epistola qnae in- 
cipit ^quoream, jubet nnllos afferre, 
quia apud se inveniet/ Marìaogelos 
Accursius in suo esemplari multo 
altter legit ; Nobiscum invemeé nuUoM, 
quia liquimuàf ejo; et prò <fo reponit 
literis Grsecis dw, boc est, eo^ vado. 
Sed ista nihil ad rem. 



XI. AUSONIUS PAULO S. 400 

Versus meos utili, et conscio sibi pudore celatos^ Car- 
mine tuo et sermone pra^missis^ dam putas elicì^ repres- 

Dam exigtimas, pramittendio poema et orationem tnam, attrahi aie «m emine 
abscondUaexverecuttdia utUi ipeis, et ^nara eorum infoneinmtatiSp ritrugietìeu* 



Digitized by 



Google 



EPISTOLA. e03 

isistì. Nam qni ìpse facundus> et musicasi editionis^ 
alieD89 prolectat aodaciam» Consilio^ qao snadet^ exterretj 
T^at, oportet, auditor doctrìnam suam^ qui volet ad di-* 
cendum solicitare trepidantem ; nec emerita*" adversnm ti- 
mncalos arma concutiat veterana calliditas. 2. Sensit hoc 
Yeniis, de pulchritadinis palma dia ambiguo ampliata ju-* 
dicio."" Pudenter enim, ut apud patrem, velata certaverat; 
Aeque deterrebat eemulas"^ omatus aequalis. At postquam 
in pastoris ' examen deducta est lis Dearum ; qnalis emer- 
serat mari/aut cum Marte convenerat, et constemavit arhi- 
trum, et contendentium certamen oppressit.^ 3. Ergo nisi 
Dblirus tuus** in re tenui ^ non tenuiter laboratus^ opus- 

lUe €KÌmy qìdj am $U ipse dueriutj et poetica perUue, koriaiur aUo» ut nudéoni 
ina edere, diuuadet iiedem moaids, quibue adiortatur» Oportet wt auditor^ qui 
eupiet impellere timentem ad orandum, celet tuam doetrìnam: neque veteranus 
rniln tututue debet movere arma iua mUitia peifuncta, centra rudee tirones. Hoc 
ammadivertit Keinu, cum pramium forma diu ri eeset dUatum ancipiti sentcntia. 
Nam eemtenderat amicta verecunde, utpote coram patre : neque cultue fjue q^i idem 
trai ae Dearum eum ea eontendentiumy eaJ abeterrebai a contendendo, Verum 
postquam cotUentio Dearum delata ett ad arbitrium pastoris^ ip$a eum prodOtset 
fiMitf exierat pelago^ tei qualis eongresea erat eum Marte, et obatup^ecit jM* 
eem, H opprestit eomtentionem amularum* Igitur d DeliruM tuue^ non levUet 



■^^^^i»^>^^^^^^ 



I Eàitioni malit Qronovìas, quod in textoin saam reeepit Tollins.— S 

NOTiE 

< Et nmeicu»] Non cantor, sed Ma- conjectis» qaibus inscript» erant 

«aram alumniu, et poeta. Eloqnen- Uter» N. L. quarum vis erar, Non 

tJaiD, scilicet et poesin ait in Paulo liqaet. 

loiase conjoncta». ^ MmuUu'] Jnnonem et Minervani, 

^ Sic emerita, ^.] Allegoria a re * Pastoris] Parldii. 

Militari. ^ Qualis emereerat marti Nada sci* 

« Din ambiguo ampUaia judicio'] licet* 

Ampliarì dicitor lis, aut reus, quando ' Oppressit] Repente terminavit vi 

caoan non liqnet salis, et differtor nati^SB pulchritadinis, quae in ea nu* 

jndicinm in tempns aliud, pronun* daemicabat 

tiantibas jndicibus * atnplias delibo- ^ Deltras tuns] Nomen est comoe- 

nndnm.' Valer. Maxim* 1. viii. * Sci» di», aut alicujus allns poematis Pauii, 

pio ^milianos Cottam apod popnlum in quo ille deliranteni aliqaem senem 

accdsavit : cnjns cansa gravissimia induxerit loqnentem aut f4cieutem 

testimonila erat confossa, septiet quldpiam ; onde nomen. 

•mpUata, et ad uUimom octavo jadi- ' In re temdf ^c] Virg. Georg. U 

do absoluta est.' Ampliare se po<* iv* Mn tenni labor : at t.enais non 

pnlns signi6cabat tabellis in urnam gloria/ &c« 



Digitized by 



Google 



tm 



AVSONII 



cala mea, qu» promi studneras, retardasset: jamdadiim 
ego, ut palmes audacior, in bybemas adhnc awas ìmpio» 
barn germen egissem, pericolam judicii gravis inconsulta 
festinatione subituras. 4. Denique dissonani,^ quem. Co- 
lonomon existimo proprie a pbilologis appellatami ad te 
mittere,^ ut jobebas, recenti versuam tuorum lectione non 
ausas, ea, qu» tibi' jam cursim fuerant recitata, trans- 
mitto. Etenim hoc poposcisti,)"' atque id ego maini:'' tu 



dabcrahit Ucet tu levi argumentOf ntm remoratm e$set mea oputcMUif ^ua empweni 
edi : jam fnidem ego, tanqvam surculun confidentiùTy ftroduxuaem germen Èemera- 
rium tu lùra adkue AycnuMffm, smbituruB diàcrimen centura adnenm p r vp e r a i itmt 
mea impntdenti. Patiremo deterrUuM recenti lectùme tuorum carmimmmf ne ad te 
miiteremy ut mandabaSf dismmum mmm, fwcm aKlwiio yreprie nomxnatmm a Uterm- 
mm ttudioaU Cohnomum^ mitto ad te ea carmtiia, qua jam fuerant tibi Ueta ffo- 
pere» Namque petiisti t/W, et ego h4tc mabd : tu sciUcet petiUti ut In» imfingerei 



Demque dtiioimm, ptem .... appeUatumy acerem.* Vnlg. Vid. iiif. el Net. Var. 



NOTiE 



^ Denique ditsonum^ tfeJ] OmUsis 
qnaB Scaliger bic de Dìmodo, leu 
ftg^rfry et «c^ wó/n^ in Mosics, ac 
voce * acereti ' active sninta oggerit 
fosias, amplector libens Gronovii 
aententiam, esUtimantU ' DiBSonnm ' 
acu ' Colonomon ' (ut Philologi One- 
carum inscrìptionum studiosi appel- 
lant) fìiìsse titnlam Aosoniaoi alien- 
Jus poematis, qnod vereatar Ansonius 
ad Panlnm mittere, quasi hoc ctrni 
Paoli Deliro comparatum nimis sor- 
deat; cnm tamen alios versus jam el a 
se recitatos mittat. Et locum honc lo- 
tuDiy cum eodem Gronovio sic Icge : 
Denique Diaeonum, quem CoUmonum 
exutimo proprie a Philologià appeUatum, 
ad te mittere, ut Jubeba»f recenti vertn» 
nm tuorum leetiene nop aasas, ea qum 
tibijorn cureùn fuerant reeiteduy trane- 
nétto. Vide InterpretatioDem. 1% 
acereti tamen, cujos loco Gronovins 
aodacule qnidem, sed ad sensnm, at 
videtnr, necessario sabstitnit: od te 
MtlCcre, nolni e testa rejicere, neqne 
aliis occasiouero Inviderò aliqnid 
fortasse melins ex hac voce conjici* 



endi. 

* Denique dùtonum^ i^.] Non placet 
emendatio Gronovii qnam noster se» 
cutns est; neqne etiam Scaligeri in- 
terpnhctio: locum igitur sic inter- 
pungo, rine olla mutatione: Demqnt 
Diaeonum quem Colonomon propria a 
PkUologie appelkdmm (aecrevi) ut jukt' 
bat recenti vereumm <Konmi UeOame mm 
aanif, supple mittere, m qua tiiijam 
curehn fuerant recitata^ trananùtta. Tè 
acereti metaphora continuata a Pai* 
mite coi se soperius Poeta compara* 
vit : ' nt palmes audacior, in hyber- 
nas adhnc auras germen eglsaem.' 
Per Delimm inteltige Carmen cai 
bone titulam fècerat Panlus, nti per 
dissonnm Colonomon, Ansonll poema 
ita inscriptum. 

>£«, 9110 «tòt, 4v.] Alla allqna car* 
mina, quorum non exprimit mrgv- 
mentum. 

■ Hoc p«pofeisti] Ut ad te Dltaeniim 
nenm mitterem. 

" Id ego mialmì Mittere tantom 
ea carmina qu» jam tlbi recitave* 



Digitized by 



Google 



BPJ8TOLJS. 605 

ut taa culpa ad eundem lapidem ® bis ofibnderes : ^ ego autem 
quandunque fortuna esset»"* semel ernbescerem/ 6. Vide, 
mi Paule/ qnam ineptum laoessieris : in yerbis, rndem : in 
doquendo, hiulcum : a propositis discrepantem : in versi* 
bus, concinnationis expertem: in cavillando, natura in- 
venustum, nec arte conditura : dilati salis, et fellis ignavi : 
nec de mimo planipedem/ nec de comoedis histrionem*^ 
Ac nisi hsec a nobis missa ipse lecturus esses, etiam de 
pronnntiatione rideres.* Nunc commodiore fato sunt: 
quod licei apud nos genuina, apud te erunt adoptiva. 

Vinum cum bijngo parabo plaustro 

Primo tempore Santonos vehendum; 

ftdem mi nmi€m UqfideMf idqn§ tua emlpQ : ego vero nuM semel tamhiM mtfftmdi 
fmdere^ ^wBarM^tK imtdem wrs wumeret tnea ecrìpta, Conridera^ mi Poiilf , fiuni 
cfo, quem MicHaÉtij àm inepUis: pum imperUuM in dictionilm$: pmm JUou t» 
dioatiwu: qium ttUeuM»aproposito: quam tnconeimmuin metrìe: fwmi m cmriUU 
Bbm imfieehu a naiwra, et rudU ab arte : quam ituahu»^ qwm^ inHpidMe : tue tu 
miui» digmu fai flaai» pedUnu agam^ neqae qai hittno «tm m comadtit. Atque 
eUam irriderei me ab premmtiatiaaem^meam^ nisi im ipse leetmrus esses hetc, qaaad 
U tsUta, JoM/artmnam maaeiscuatmr metiarem : qaad quanquam a mt gemJta naif, 
a le, dam leges, videbwstw adspieda. Cmn emam vinum deUbendam q^um pirimmm 



^«»^##<##^##« 



-— S Paoasei ▼nlg.— 4 Vinetus testatnr in nonnnllii codd. hoc esse alterìnt 
Bpìstoi» initiam.— 6 * ìiee de eometdHs kistrioMml Sic lece, non eametdis^ 
actores conicediaram Histriones, miiuonim Planipedes/ Florìdas. Sed In 
textn ed. Delpb. orauedM legltar : quod etiam rectius esse censet Accnrsiiu. — 

NOTaS 

• ^anidmfa|Ndrai]Adnienialuni Mimi agebant, <planlpeden' toro 
poetare. actorem mimum. Planìpodem eniai 

p Bis offenderes'] Semel cum reci- et Mimum idem esse scrlbit Diome- 

tari tibl a me Illa carmina Toloisti, dea lib. iii. quartamque numerat to^ 

itemm nnnc cum ezpetis mitti ad te gatarum fabnlamm speciem. Plani- 

Dissonum meum. pedisque appellationem tx eo esso 

4 Qumeamque fartana essef] Sive alt, <quod actores planis pedibns, 

placerent tibi mei versus, sive displi- id est, nudis, proscenlum intro- 

cerent. irent, non, ut tragici actoras, cnm 

' S^wd erubeseerem'\ In uno tan- cotbnmis: neqoe, ut comici, cum soc- 

tnm opere, yersibus scillcet illis, cls.' 

qoot, jam tibi aliai recitatos, none < De premmdkdUm ridcrcs] Si ego 

ad te mltto. ipse tibi redtarem; adeo malo prò- 

* Nu de mima pìantpedm\ * Mi- nontio. 
nnm ' bic inteUige poema ipsum quod 



Digitized by 



Google 



eoo 



AUSONII 



Ovom tu quoque^ passeri^ marini : "* 
Quod Dune promas ait pcociil relictum 
In fando patriae Bigerritanas/ 

SanionoB vehicuìa bijugo^ tu etiam cìora advehi oman pasaerii morùit, ^uod airieuk 
tmu diciif Hunc tasi reìklum procul hinc in viOa tua Bigerritanaf unde €$ mitmdu». 

è Alt coque* 

NOTA 
Ovum tu qwque paaanU marini] bic enm Aasontui, amici paopertati 



Passerea inarioi pisces suol plani, 
cnjusmodi qnadratuli, solfse, et alii 
id geniis. Sed ii nihil ad hnoc lo- 
cam. Passer marinns hic ex Pesto 
intellìgendut est, ' qaem vocat vul- 
giis Strathio-Camelum/ ingens Illa 
avis p«ne bestiarum generis, altitn» 
dinem eqoitis insldentis equo exce* 
deDs, celerttatein vincens, ad hoc 
demum datis pennis ut correntem 
adjuvent, qus de cetero non est vo- 
lucrisy nec a terra tolUtor, ut ait 
Plinios 1« X. c« 1. quem Strotbio-Ca* 
melum quod avis esser, ^ passerem ' 
vocarnnt, imitatione OrsKcorom qui 
arpoìfOCop Yocuni: qaod peregrinns et 
nltramarinus : * marinnro,' hoc est, 
ttaw^wtf ut recto Scaliger observ. 
Plaat. Persa act. ii. se. 9. * Vola cnr- 
riculo. Pseg. Isthnc passer niarinus 
in Circo solet/ Hujosmodi avis o- 
vum ex lacunari ornamenti causa, nt 
solet, suspensom, et solum misero 
Paulo de omni snpellectiie a credÌto«> 
rìbtts relictum, inquit Scaliger, jubet 



salse nimis insoltans, ad cibum co- 
quere, (nam * quoque ' idem hic ia- 
telligit ac ' coque ;') sed quid hoc ad 
vinum, quod ait se deTectorom Saa- 
tonos? Ego (pace viri tanti dixeriro) 
aliud hic intelligo. Et' quoque ' non 
interpretoT coque, sed etiam vulgato 
intellectu. Et ovum passeris marini 
intelligo poGulnm capax, ex ejus- 
modi ovo, quo poculo uti solitas sit 
Paulus ; et quod eum inviiat ut ad- 
vehi cnret in Santonoa tono, cum 
ipse vinum illuc devcheadunr ciira^ 
bit, nt scilicet ibi possint cupa pò* 
tare magistra. Ex ejiismodi ovis 
vasa fieri solita testis luculentns Pli* 
nius dicto loco. * Praemia ex iis/ in- 
quit, ' ova propteramplitodinero qui* 
busdam habita prò vasis, conosque 
bellicos et galeas ornantes peonae.' 

^ In fundo patria ÌUgerriianig] In- 
telUge Crebennum fundum Panli 
a pud Bigerros, Bigorre^ in Aqnitaaia 
ad saltnm Pyrensum inter Beneaiw 
nenses et Convenas. 



XII. Aò<rom$ IlaiKep. 401 
£go Àmmut partieepi Muta Gracaf et Mune Latina, teribe Axio Paais» 



NOTJE 



1 'E\\a8i«iif, 4rc.] In hac Epistola 
Ausonius cum eodem Axio Paulo 
Rhetore Bigerritano, ad quem est E* 
pistola superior, eleganter nugatnri 



Latina Grsecis admlscens, et voces 
ex utraqne lingua scpe componens, 
nt hanc gelido-rpo^fMl, Latina etiam 
voci Onecam addens termiDatiooefl» 



Digitized by 



Google 



BPlSTOLiE. 097 

*A(m Aòcénos sermone altudo bilingoi. 

Masse, quid facimus? ri xwauny W hxwlciv uStmì 

liUdimus a^poS/iio-iy h ijfjMtri yjipiirxo^m^ ; 

SùanovMoi$ campoio'iy %n) upvog Sa^tróv ia^rnf, Ò 

Etramas gelìdo-rpo/xf j^o), rìgidique poetai 

n^eg^w TtfW99\oxcifAtO¥ ttpeamtfts ioertes. 

Bcarrx S* fp^n wetfyrré^ rt pedam, xeà xjvfii; SUnwf^ 

Bakmopìi quia nulla tIAi i ;(ioy»8fft x^Fllf 

Et duplicant frigus ^^u%^ carmina fiyfriówms* 10 

*A^éfAiVù$ 8' olpoe /tijyiy Icoitf. « » • » 

Primitias IIùtóKa nostro W/x^^eo /tfXii|8e7;* 

Mn||xO0vyi)( xprfisiu¥ùKÓfiot$ «oXu inclyta rcxyce^ 

'Eyyttc verbosae, xpiyoorif avo/ ri puella^, 

*£ifd' ayt iMt ToAwrtwrr' inj, xoujc^tft ftoX«iyy, 15 

iMfeRf orattoiu Attii^rin. Qmd faelmui o Coiiunitf? Quid vanti in spe frutim 
iadiMU^ Jtette $ene$eeniei in die$? No9 poèta gelu ir€ment€$, et rigente$, urti 
imertf Pienimm teiuroi eapiUo$ kabmUium^ vagamur t» campi* SantoniÒM, ubi 
fripiM €it ingtnt. GeUi mittm pedum, etfrigut dentei tremtfacien$ oecupat onmta, 
gtàa muUm» tepor ineat ntcMcr regima^ et medittmtee frìgidùe venuB, angentfrigns. 
lUe mniemqH incipit : Iram matutina: *. Mittam Panlo noetro primitia» duicee* 
Prole» volde iUuetrii Mmrnmfnee^ vittnim eapiUoe, novem ìoquace$ lUiioqMe corona 
ta virgine», kuc agite^ miki eoUecto» verme f eautum putUonunf voUicrem Ubeihm 



5 ^'Owoe Kpóos] Forte : 9woi npòot ÌKytAif iorof, Palmtnous : mihi videba- 
tnr : tmoi npòot Mìif Mmmf* Gr«miif.— 13 ' Pnlmaoiius ■uspicatnr voXMc^Sca, 
Nihil mntandom. IToXv-incIyta vox est Gneco-Latina nC gelido-rpoiupolJ* 
PloridM»* — 15 ' Illud roKmrttira ex aDtiqais editionibus, pnpsertim Aldina, 
divinavimafl. In illis enim legitar wo\v • hrueoup^iòea non weSii, ut in aliis 

ut in bis vbuHOt bonoio, et campourip gas duplicare. 
a«t Grsctt Latinam, ut in hac ^p^- 11 ^Apx^f^^^' ^ ^ it^ufktia} Innn- 
tibu». Post diligentem tamen Scali- it ex illis malis poetisSantonicis ali- 
geri, Vinetiy et aliomm curam super- qnem Paulo notnm, qui Carmen ali- 
fuere lacnnas in ea nonnulln, qnas qaod scripserit hoc initlo pSivuf liéSs, 
explere absqne Mss. codicnm ope ad Imitationem ut videtnr iaitii Ilia- 
non opis est nostrs. Grsca Latlnls dia : Mi^ny tUiSc Of^. 
•xposoimos in InterpreUtionCi quam IS KprfitfAWK^fiov] Kp^/uror Noster 
console ad singnla* In Periocba llb. v. Odyss. infra * Ca- 

^ 7 ^pétMwrtSy imrteel Ex Heslo- lanticam' Tertit, velom scilicet, sen 

do In Theogonia : *AoiS^s Mow^ 9c- tegnmen qooddam capitis. Signifi- 

pdMtnf. cai etiam vittam, coronam, infnlam, 

10 Yvxpà carnàna ftirri^iyrfff] Mali et vasis operculom. Kpffitfu^oiìófjufu 

poeta, qooi facete fingit frigidis et terti vittat» comas : posse» et ver- 

inanliis rais carminibna regionls fVi- tare opert», vel Tclat» crines. 



Digitized by 



Google 



6U8 AU80N1I 

^^oVtibiis viurifcug mifm» pmferte libellnm 
'fftMjaq • . • otÌ^ov •••••• 

Ilaukop h^agiLél^ruTt iJi,t(UiyiuìfO¥ • • • • (ptfpf. 

OJ yip jxoi 0ff/bi; loTÌy in hac regione fiivom, 

"A^m ab nostris mimiia esse xofti^yai;. 20 

lìCeTyo^ i/to) myriov jxérop^o;, qui seria nostra. 

Qui joca xavTiiiearji novit tractare %aXaurTpy» 

Km rh sepositas /xovax? ^^ rare Kpifiiwep, 

^ATrafùXm M X^PVf h^bet tujxoXyia Xé^p^y, 

oSri ^fxoi^ ktapois, nec mensn accommodas nlli : 25 

"Otti altXJ^iy&t; aSi) fl^uytfftfy f «ro iìmucm^. 

Jam satìSy » ^iXf UavKt, «oy»y aarmipiiAqjM9y 

^'Ey r< fop» causai; rt, xcà ingrataion xoA&foui, 

^PìiToqiMii laSoKTi, ìuà farXiTO ouSìv Avio^. 

tnUftrU wntèiMàmimM vntrU * wmnii* * Patio «ceMMmdciù MÙrfim * «■»■<«. 
Nm emm mikifat est mmraft in iboc ragione mwrr, ni Asòm» Pteàbu expen ni 
noHrwrum Camatmrum. lUe mUd owmmm pwrtieepty fU acti imeUrt owiwtdi 
exenUaiime teria nostrty etJQe99. Et mune Mem&hu ia Crehewmù Melario ^rt, 

neque w/lt otf AtM<«« cMietvto ; quia dixU te temper vtrmri veUe cu» Mmm awCw— 
nm detmdcentibm». Jm M<tf ia^orm» ««perii jmrm, o mtc PcBle, hifor f u d 
eoMits, ci colAerfrif iafnrtif, RktttrUiiiitdU: et miUa ni iif fiài nM§ mtUiim. 



recentiorìbiis/ Sailiger. — 16 Fronrftriy vnlg. Vetiu codex FronUbme: alii 
FortibuBy et triumphuM prò /i6£/li(m.— 24 Alii X^x^f prò X^oxnv.— 26 M^44aro 
/to^fluf Valg. Vid. Dot. inf. In ed. ToU. legitiir : 'Otti àiòj^viois .... /«ir 
^éro fwéaaa, — 88 * Ingrarato'i] Non male, ut eqiiidem centeo, emendamw 
ex prisca editione, quie piane babet : md iagittfa et IttcaStàpuis' SetUiger. In 

NOT^ 

16 ^pMibus] Pro ^piimff», termi- 2S Moraxv ^^ **>»« Kp^04rpy] ViU 
natione Latina. la Paoli in patria ejiii Bìgerrìta- 

T/4er/jfNus] Sic lege, non iif/urripcus na. Vide finem «aperioris Epistole, 

qnod in multis eat Ratio patebit Et infra Epist. xiv. * Sic qni venalu 

ex Interpretatione. Invocat hic Ma- tam longa «tate Crebennoa Non ha- 

aasy et orat ut postpositts suis seriis bet emtorem/ &c. 

roeditationibus sibi adsint, ludicram 26 'Orrt àB^ivóoif M aìfi4§mp [** 

hanc Epistolam conscribenti, qnam fiir] ^o /lo^oii] Scaliger laconam 

* vripunof libeilum/ alatum seu volati- liane tic aapplet feracissime : 'Otti 

lem, eo qnod ei ad Paulnm volandom àlhK^iMÒtM èXA w^é/ior ^dro /M^rat. 

jamjam sit, appellat. Vide Interpretationem. MoS^w A9«\- 

17 *Y/uiTap crtxnf] Nttllnm inde Ìùwh, Mosse tetrics et moros», snnt 
sensum elicere potai ob laconam du- RbetoricB studiai qcdbus Paulos in- 
pilcem. cambebat. 



Digitized by 



Google 



EPISTOLiE. 609 

Max' {Si} xeiyo^ fùv awas jttVeDaXio; lipw^ 80 

*ExxixyTou [uXim* rpofuspri Xa/Sf ^Xé/it/xa senectus; 

ICa) minus in sumtam làirxfàs levis arca ministrat. 

Cu yà^ ix'i àxaXaiJLVos àyrjg • # . • 

KXMmxi$ Gu9' ó yipoBV, ....•• 

^qaaDimas si qua fueris, 1^ mwa fuéx' cSSiiv 35 

MalaeriSy xfiiil Sé t^vou eo-n-'i '^Sè irtviV- 

ICsTvo Si TtfyxaAXi^oiri ot omnibus nndiqne mensis 

Sùf fiikd ^ avìf Siirai cwowaon /ftoucéo^ 

euftou &xyQ(ipLÌfou solatia blanda requiras. 

Hic erit et fimctus Ji}/x^epo( ayhaQnapicw. 40 

"Evta (Toi fTSa^ loiy sroXup^avSea pocula Aévri, 

Kipvà¥, euxt 6i\Qts, vixraf yinoio bonoio. 

Ambo igitur nostrse %apakiSofi.tv otia YÌtad, 

Dum res^ et astas, et sororum 

N^fi^arot nrop^iqta irX«xoyr««. 45 

Sedjam iUe quidem ornnis jtnenUu md&r effusus nt ex mémbrii. Tremula teneetm 
oceupmnt aciem oeulorumf et loeuH imauee mòuujam SMjtpedUant impeneoM in «vm- 
tum. Neque enim habet opes vir industria carene * * neque eenex deeumbene lecto 
*^ Si aliquo jmeto kabueris tequam mentem, omnino meiee de^ndre^ ebìwiù trittibi 
iaberie^ et pamperiatie, lUud vero Umge effkivmm^ ut in emnibue undique eowohom 
orm lagena^ aut eum poeulo Muearum evmUe, qateras dulcia eolamina aniad trietitia 
mffeeti» Ibi etiam entfruetue Cererie frugàm» ineUfta. ibi dapee tibi nnt, eum 
paeuerie eaUcee capaceSf si miseere velie nectar vini boni. Ergo noe ambo sic trane- 
ibimue otia vita noetra quamdiu ree familiaris, et etto» nostra^ et JUa purpurea 
trÌMm Sororum texuniur. 



^^<i^^»»»»^»^»#>^^ 



ed. Btdii, teste Vìoeto, fait : ingrata e$ hcaBni^pais.—lS ImpressnSy inquit 
Vinetiii, ante tnDos centam Venetiis AuffODÌos babct, quod <t, prò ri qua: et 
Jjjfiti iripov lirirerw ^ wewifp, prò ilio A^ tk v^v lire/ ifik vcy.— 37 * In bisce 
pnrgeiidìs aliqiiantnro proAiit nobis Aldina editio : nam apud illam ex eo, 
S^Tfmu, fecini«is 94waXf et ex ftovadw, ftowr^,* SeaUger,—-Al Ita emendaTÌt 
Bcaliger ex ilio tnonstro lectionìs, nt air, hea ab fbXape o2. Alia exemplaria : 
"Etrea ffh lAXopf oL Alia : '^wOa ab M\cpo(.— 49 'Béhiit et 9«\o» nostra exem« 
pUria : 'et obiyow ciincta : sed viifoto scribendnm crediderim propter ine- 
trnm.' Vinetue. BìKm in marg. PabnanDUS.— 4S napoK^t^iuif legit Scaliger 
proy qnod valg. wapaXXd^oftmf, 

NOTJE 

15 ESScv] Dormire, prò qnies- et Soromm Fila triom pattuuiur 

cere. atra.' 

44 Dm» ree, et tetas] Ex bis Horat. Sororum^ Parcarom. 
Od. ui. lib. II. * Dum res, et tetas, 



Digitized by 



Google 



700 AUBONII 

XIII. Aùa-éviog Ilavka. 402 

Ava-mos IleiókBf, <nreuS( flkov^ iSaiy. 
Auaoniu» RomoMorum Cojitu/, Paiào ardaìogOy imt Poétte. F«sftM vàerg 



^^^^^»i^^»^^^ 



1 Omnes veteres edd. habent àptrtiKiyoif ^ «onirp, 

NOTiB 

1 'Ap«TaX^] Hae Grseca voce La- cnjnsdam loqnacissini nomeiiy qn! 

tìiìi appellarunt booiìDein jactabuo* dictas est Aretalogns/ Hioc prò 

dnm, et merita ac virtotes suas siiaeve Rhetore seu Declamatore hic Areta- 

artis predicantem. Acro Horatii logum appellat Aasoniat Paulam. 

interpres ad Satiram ejiis primam Saintat enim enm ambiguo titolo 

sub finem : ' Crìspinas, Pbilosopbi Rbetoris aat Poétv. 

XIV. AD BUNDBM PAULUM. 408 

.^QUOREAM liqai te propter, amice, Garumnam : 

Te propter campos incolo Santonicos. 
CoDgressus igitur nostros pete: si tibi'cara» 

Qaae mihi, conspectu jam potiere meo. 
Sed tamen appropera^ quantum potè corpore^ et a&vo; 5 

Ut salvum videam, sat cito te video. 
Si post infaustas vigor integratus habenas> 

Et rediit membris jam sua mobilitas : 

O amieef Gartcmnam infliuntim in nutre dearui tìta cmuai habiU MigrM Sànt^- 
nlcoB tua cauta. Veni ergo ad colloquia noatra : n eadem aoUeUudù te ietut fiur 
me, jamjamfruere meo agpeetu. A t fettina eoìmn quantum Ueei t ibi per otre» ear* 
paria, et per oftatem : àatia cito Meo te, H modo video te ineolumem. Si reparoÈm 
eunt vires tua post ìi\fortunatam tuom aurigationemf ae H artut tui raceperwd 
prittinamfacultatem ae merendi ; si iterumfrequentae Pimpleidemfemtemjlieniem 



^ ^ ^^■é^^^t^^* * ^ 



Alii titalum dant : Ad amieum, ut quam primum ad se teniai. Vìd. Not. Var. 

VOTJE 

1 i£f«oream]iEqnoreo8amnesillos sermo, Garomna. 

dici, qui Don in alios amnes, sed in 2 Campoe incoio Santonkoel Degens 

ipsom mare nomine servato ioBuant, in villa Noveri pagi, 

roonoisse me memini in Notis ad Mo- 7 Si post ittfaustas, ipcl Hic nibil 

sellam. Hujnsmodi est de quo hic vidit Vinetns. Exciderat nempe 



Digitized by 



Google 



EPISTOLA. yOÌ 

Si ngaam tetifl recolis Pimpleida Mosis^ 

Jam vates, et non flagrifer Automedon : 10 

Pdle soporiferi seniam nnbemqne veterni, 

Atqne alacri mediam carpe vigore viam. 
Sed cisinm aut pigmm cautus conscende veredam. 

Non tìbi sit rhedee, non amor acris equi. 
Cantheris monco male nota petorita vites : 15 

Nec celeres mnlas ipse Metbyscns agas. 
Sic tibi sint Musae facilesi meditatio promta. 

Et memor: et liquidi mei flaat eloqaii. 
Sic^ qui venalis tam longa estate Crebennus 

Non habet emtorem, sit tibi prò pretio, 20 



CajRffiitt hUarUiMS, nunc poeta, ne ntm auriga Jlagrum ienetu: excute seiÙMm^ et 
caliginem tomuolenti torpore, et ingredere medium iter promto vigore, At ocandt 
prudenter cìriumy rei equum tardum. Ne tweat te cupido rhedw, ncque equi 
telocis, Suadeo utfugias petorita non bene cognita Cantheriis, Ncque tu factuM 
alter Metkyscua auriga affUee muta» pemicee. Ita Cmmtena tibi cint benigna^ 
exeogitatio relax et alte infixa menti remanens: et cuaxita» faeundia lUddee manet. 
Ita Crebennus villa tua^ ^ua tam dudum inscripta venalia non reperti qin $e ematy 



—15 Canteri maneo Vulg.— 27 Alii, XoiSor^Xov.— 33-4 Ita legendi siint hi 



NOT« 



Panlas rheda, aot petorito, qnod 
Anrigae loco regere Tolnerat, et ever- 
so UlOy excDSsas sede atque hnmi 
frayiter afflictus, »ger decnbuerat. 
Hiac infanstas habenas appellat An- 
ton, qnas malo sdo fato aoiicns trac- 
taverat. Hinc illa ad cum monita, 
nt rtt * Jam vates, et non fiagrifer 
Automedon/ et * Nec celeres mnlas 
ipse Metbyscus agat/ 

8 Mobilitaà] Qnae corpori casa ilio 
laboranti deerat, 

9 Pimpteida"] Sopple regionem, 
Iflam scilicet, in qna mona Fìmpla, et 
foDs et civitas cognominisi in Mace- 
donia« Ab hoc monte, et fonte, co- 
jna aqua excitari poeticnm spiritum 
potabant| dictae sunt Mosse Pimple- 
ides. . 

10 Flagrifer Automedon] ^Aptovo' 
paffTuf&t Automedon prò qoovis au- 



riga. Hìc porro Achillis auriga, et 
Pyrrhi arraiger fnit; de quo Virg. 
^eid. II. * Una ingens Periphas, et 
èqnornm agitator Achillis Armiger 
Automedon.' 

13 Cirium aut, Sfc, veredum] Supra 
ad eundem Paulom, Epist. viii. 
* Vel cisio trijugi, &c. Vel ruptam 
terga veredum.' Ubi vide notata. 

IQ Ip$e MethjfBcus] Qui sede excus- 
stts es, ut Metliyscus a Jotuma apud 
•Virg. £neid. lib. zìi. ' Jutuma vira* 
go Aurigam Turni media Inter lora 
Methyscum Kxcntit, et longe lapsnm 
temone relinqnit,' &c. A /liOvo'Oi 
ebriosusMetbysci nomen deducit Ful- 
gentius. Proinde scribendum periAy, 
ut edi curavimns. 

19 Venalis] Ad dissolvendam Pali- 
li aes alienum. 

Crebennus] Villa Paufi iu patria 



Digitized by 



Google 



702 



AVSONII 



Aitamen ut citias venìas, levinsqae veimre ; 

Hìstoriam, mimos, carmina, linquedomi. 
Grande onus in Musìs : tot sieciila condita chartis^ 

Qu8B sua yix tolerant tempora, nostra gravant. 
Nobiscnm invenies hritoif iroXvfMf^ia wk^^iiv, 

rpajx/Mcrixcpy rt vkùKàSf xoà XoyoSa(SaX/ì)v, 

Sin eaX/ijj Ti x^PV olJjftar* Tt^ix^pni* 
^(oraSixov re x/yaiSov, loovtxòv àfJLforipaiiV, 

*Pu0jxa)y I7iy8a;ixa}y tyyo/xoy t JnrAjy. 
^ìXiiro$ijy a-xifyvTx, xoà ov facafyrra TplfitTpov. 

'Oxrci eouxvitSùv, hviùL *HfoÌÌTOV. 



25 



30 



\ tìH loco prHìL NikOominìiM ut vernai cderim, et éeveharU km IcrtM, 
reUMquedomiiuahiiUniamyminio$,venu$. MuMmMUumjtomlenuit. Toteaeuìa 
relata in popyroe, qum via: iolcroMUa eunt mù tetatibue, pwgranamt noetnm. 
Rtperies apud no$ muUVormem copiam wnuwn^ Grammatkonmiiìie impUetUwnee, 
et verìfornm varietatemy Dactylum heroiatm^ et Choriambum toricum, H am tàon 
Tkàlia SjfrnuUa Tenmdioree. Et Cimedum Sotadioany i<micìun ab vinqne 
parte^ juttam faauidlam numerorum Pindarìeomm, Lonpedem Seastmiemy H 
tnmetrum no» eUatdieantem. Octo Ubroe Thuqfdidie, nooeM HerodotL Adm- 



NOT^ 



ejos Bigerritana. 

20 Non habet emterem] Propterea 
quod sitns est in regione frigida, vi- 
nearam sterili, &c. Vide saprà Epis- 
tolam XII. biliogoem. 

SU tibi prò pretto] Remaneat sem- 
per tnas, et te pascat iovitis credi- 
tori bus tnis, qui in pretinm ejus, si 
vendi posset, statini involarent. 

90 Aoyo^atòoJdipf] In Orammatico- 
Mastige supra : * E Logodsedalia 
strides modo qui niminm tmx.' 

27 'AoiSo9ÌKov] Sic Vinetus ex Xm- 
Sor^Aor quod in quibusdam libris re- 
perit. Hesychius &oi8oirdXof : mpirhs 
49èa arpe^eposf ' circa cantilenas et 
odas versans.' Lyricum porro esse 
et odia aptum pedem Choriambunii 
Demo nescit; qui Horatium legerit. 

28 ^^pfiaera] Vestes sunt Tragicae 
longse, liumnm verrentes« 



Tepi^ixipnsì Haec tamen ehoreis, et 
citbar» prsesse vulgo putatnr, cam 
Tragoedia tribuatnr Melpomense. 

29 2«Ta8iin$y re icCroiSor] Versnm 
Sotadicum, a Sotade Cretenai poe- 
ta, qui ejusmodi metro Cinaedica, 
hoc est, obscoena scripserat* Honc 
appellai Wucby àfupor4pat$ew lonicnm 
ab utraque parte, hoc est, a majore, 
et a minore, quia Ionico pede Seta- 
des freqnenter usns, teste Terentiaiio 
Mauro de pedibus. Est autem lonì- 
cas peti juxta eundcm, constans ex 
quatuor syllabis, quamm diue long*, 
et duse breves: cnm longae praece- 
dunt, ut in hac voce * Lavinia,' ap- 
pellatur lonicns a majore, &ir^ /m?»- 
yos: cnm vero praecednnt dn«» bre- 
ves, ut in hac voce * Diomedea/ ap- 
peliatar lonicus a minore, à-e^ ÌKino' 



Digitized by 



Google 



fiPISTOLJE. 703 

narra fj^a\*'S(r(r^ IWAoi^, xaì irkUf, alxi WAoi^ 
Hoc tibi de nostris à<nra(mxiy offero libris. 35 

Vale, valere si voles me, jam veni. 

rmdA aniormm^ et pritcian àopienium fattura, omnia ^uttcumque manme veìis, et 
fbunnelis. Offero tM hoc saliUatorkM Carmen de lUnig uuìm. Vale. SivUut 
mimm^veni qvam primum. 



venns, mooente Scaligero. Veneta editio vetostissima habet : Tldpra uéx* 

u^ieiKots. Toìììw n. /i. iOKt eikois. 



XV. AUSONIUS TETRADIO SÀLUTBM. 404 

O QUI venastos uberi facandia 

Sales opimas, Tetradi : 
Cavesqne, ne sit tristis et dolci carens 

Amara concinnatio : 
Qai felle carmen atque melle temperans, 5 

Torpere Mosas non sinis ; 
Pariterqae facas, qnseqne gusta ignava sunt. 

Et quas sapore trìstia: 
Rudes Camoenas qui Suéssae prsevenis : 

jEvoque cedis, non stylo : 10 

O Tetrodi, qni nvirii aìmndanH doquio tua urbana aenmma: et prospicùf ne 
tna eampoeUio sit aevera et acerba, exper$ iUMOitaiie : qid condiene vereue amaro et 
itUeij non permiitie languere Camanae ; ei dmititer exernae et qtue eiml saporie 
imertiB, et qna amtteri gu$tu$ : qui enpera» i$npoliiam carmen SkuMoni vatie : et ei 



^i»i»<»#i».»i»»#<^i»i» 



Sic legendam monet ScaUger.^21 Aetrietus Idem.— 22 Vid. inf. et Not. 

NOTiE 

2 Tetradi] De hoc Tetradio nihil venie] Qai toperas stylnra impolUoia 

alibi. Patet ex hac Epistola diaci- Lucilii Satirographi Tatis e Soessa 

pniom eniii fnisse Aasonii, Satìras- Aamoconim colonia orìnndi, qaem 

que scripsisae mordatfet simnl, et Jnvenalis Satira i. * Anrnnc» Aloni- 

▼enostaa ; qoa in parte, qnein imi- nnm ' ideo appellat* Saessae colonite 

tabatur, Locilinm, mordacem qnidem, Aunincomm meminemnt Patercnloa 

•ed panim venostam, soperaverit. et Frontinas lib. de Ltmitlbus agro- 

9 Rndee Camcgnoà qmi Sueasa pra- rom. 



Digitized by 



Google 



704 



AUSONI! 



Cur me propinqniim Santonoram tnoenibua 

Declinas, ut Lucas boyes 
Olim resamto praeferooes prcelio 

Fugit Juventus Romula? 
Non ut tigna te^ non leonìs impetu^ 15 

Amore sed caro expeto. 
Videro alnmni gestio vultus mei. 

Et indole optata frui. 
Inyitus olim devoravi absentiae 

Necessitatem pristina, 20 

Quondam docendi munere astrictam gravi 

Iculisma cum te absconderet. 
Et invidebam devio, ac solo loco, 

Opes Camoenarum tegi. 

inftrwr e» eHate, non term^ne^ Qmare vita» me rtcMiim mwromm Santoniconfm^ 
ut ^ndam Romana juveniui titatnt EUphanioo rediniegrata fmgna furaUet ? 
Non te quaro ut tigri», neqne €um impetu Uoni» ; »ed affeetu amico. Cupio cer* 
nerefaciem mei aUinmi, et frui òn» ingnrio a me expetito, Antekae agre pertwH 
ab»entiam tuam priorem nece»»ariam, oUm cum Enguli$ma abditum te tenatt 
addietum moletto officio docendi. Ac indignabar quod JHntamm dvriiim reconderen* 

Var.— 24 Opu» C. Valg.— SS < Fastidio magis placet quod habet Tiiiì Uber.' 



NOT^ 



li Vt Luca» bove»"] In Vergiuii io 
Enninm Corameotario apnd Varro- 
neiD lib. VI. De lingua Latina ad hnnc 
Ennli locum : 'Atque prins pariet Lo* 
custaLucam bovem/ siclegitur; Ab 
Lucaneis Lucas : ab eo quod nostri 
cum maximam qnadrupedem, quam 
ìpsi haberent, vocarent bovem ; et in 
Luranis, Pyrrhi bello, primnm vidis- 
sent apud hostes Elepbantos, id est, 
qaadrnpedes cornutas, (nam, qnos 
dentea multi dicunt, sunt cornua,} 
Lucam bovem appellasse. Haec Var- 
rò, qui et aliam rationem hujns vocis 
ex ÈMi Commentario affert, et re- 
fellit, et aliam quoque suam profert, 
aed suo more malam, refutata levi 
»ut nullo fundamento Vergimi aliata 
etimologia. Solinus, Verginium ilhim 



secntns, a Lucania quoque, et bello 
Pyrrlii 'Lucas boves' deducit. lis 
asttpnlatur hic Ausonius. 

15 Non wt tigri» te,tfc,'] Ezpresanm 
ex hoc Horatii lib. i. Od. SS. ad 
Cbloen : * Atqui non ego te, tigrìs ut 
aspera, Oaetulusve leo, frangere per- 
sequor.' 

21 Docendi munere attridum grm] 
Si sic legas, refer ad Tetradinm, qui 
tum Engolismae Orammaticam doce- 
bat. Si vero Scaligero anscoltes re- 
ponenti attrictu», refer ad ipsnm Aa- 
sonium, qui tum Oratiani Csesaria 
institutioui incambebat. 

22 IcMU»nuL] Sive Jca/tMa, ot qum* 
dam habent exemplaria,sive EcoUgmOf 
sive etiam praeter metri legea /amltflM 
legas, certe ea innnitur orba quam 



Digitized by 



Google 



BPlSTOLiB. 705 

At mmc fireqaentes, atqae claros, nec procul, 35 

Cam floieas inter viros : 
TibiquQ nostras yentas auras deferat, 

Anresqne senno yerberet : 
Cur me supino pectorìs fasta tomens 

Spemis poétam Consolem ? 30 

Tuique amantem, teque mìrantem, ac taa 

Desiderantem carmina, 
Oblitas alto negligis fSeistìgio T 

Plectendas exemplo tao : 
Ni stabilis aeyo pectorìs nostrì fides 35 

Qaanqaam recasantes amet. 
Vale : yalere si yoles me, penrola 

Cam scrìnio, et Masìs tais* ' 

ttrimUlù Ice0 àemù ei $9ÌUario. Jam vero cmm JUretu m loco edeèri^ «e mUr ti- 
httim Hroif ac wm Umge : ef vaihu decekat ad te noitntm odorem, aa vox noBira 
foktAtaoMaMru: qmrt targaoMiaefU ouferHaaàum^ieminMmtvatem Ctmsulem ? 
EtimmemarmigUgìMfnifand» tmdiomaamoMUmtìdyadmuwKUm te, eitmoB veraui 
tofkmtemì IHgmu fdfmhrerì» a me jusaa exmfUm quad mUd da»; aàti fiàea 
MA cordù cfmdoMM per oame toi^wf ditìgeret omieM mam, etìamei meiaiiee» 
Vale: n vekuria ut recU valeaM^ accwrre hu ewm tua arcuUf ei tuu carmù 



^s»»#>»^«#»<^».#»»^^ 



VheiaM: et sic eshibet ed. Toll. 

NOT^ 

DM EmgaMamam dicimasy Teroacóle S5 Nec jtroeut} Rine conjicit Sca- 

EtigaaUame. Sita est orbs in colle ligerTetradiamtancfmsseMediolaiii 

amnloi CarantOBO iAnninente, agro SantoDam, onde Noverns pagas Aa- 

inter Santones, Pictones, LemoTices, sonii Tilla non ionge distabat 

et Petroeorios jacente. * 80 Spermi poeiam eomeulem'] Hinc 

SS Dm», ac aala loco] Miram qno licet inferre senem faisse Aasoniam 

paeto base in Incnlismam cadant, cnm cnm banc £pbtolaniy nti et prìores, 

eacivitas celebretar ab Antonino, et scriberet, qaippe qui jam Consnl fo- 

▼etoatisaimos Episcopatus sit ; et in ret ; atqoe omnino post Gratiani 

fertilisttmo solo sita. raortem, cum se in patriam recepisset, 

24 Ope$ CaoMnanan] Tantam ero- scrìptas fnisse. 

ditionem^ qn» In te erat, in qoem S4 Pleeiendue exempla tao] Dignns 

divitias omnes snas Mossb certatim qui a me negligarìs, qaemadmodom 

contnleranty latere tecnm in Illa or- me negligis. 
becola. 



DeìpK ei Var. Cloe. Auton, 2 Y 



Digitized 



iby Google 



706 



AUSONII 



XVI. AU80NIUS PROBO PRAPBGTO PRiETORlO* S. 405 

Oblata per antiquarios ** mora, scio promissi mei gra- 
tiam expectatìone consumiamo Probe, vir optime. In se- 
condis ' tamen habeo non fefellisse. Apologos Titìani/ et 
Nepotis chronica/ quasi alios apologos (nam et ipsa in- 
star sunt fabularum *) ad nobilitatem tuam ' misi, gaadens 

Cum Ubimi tardavernd in fcrifrcMlo, tto» énèUo fimi pféUiaiU mei premisi kì- 
ntu ttecepta tilfi futura sU, quia mmi$ diu expeeiala a Ut$i, Frébey optiate vtr. 
iS^Mdo tamen Ueo patto non fnutmue te. Miri ad te^ nobiUeime vir^fabtiaM 
TUiamf et hietoriae Nepotia, vdat aUoM/abntoM^ (iUm emim «tMtiei «mi ef im/ote- 



1 ' Alii legont : In BacnUi, prò J» secundis, Mihi prima lectto mairiletta 



NOT^ 



* Probo Prttfeeto Prtgtorio'] Hic 
SextoB Petronius Probut in lapidibus 
▼etattU appellatar. Atuonio io ver- 
sibof mox Mqoentibos laadatur, et 
Claodiano io Panegyrì de Probioi et 
Olybrii oatomm ejas Coosiilatn. De 
eo malignius paulo Ammianns Mar- 
ceUinas 1. xxvii. ' Per haec tempora 
Vulcatio Rufino absoluto vita, ad re- 
gendam Prafectoram pratoriauam 
ab nrbe Probns accitas, clari tedine 
generis, et potentia, et opum ampli- 
tudine cognitnt orbi Romano, per 
qnem universum piene patrimonia 
sparsa possedit, Joste, an secus, non 
jndicioli est nostri. Hunc quasi ge- 
mina quaedam, nt poeta? fingnnt, for- 
tuna prepetibus pennis vehens, nunc 
beneficom ostendebat, et amicos al- 
tins erigentem : aliqooties insidiato- 
rem dirum, et per craentas noxiom 
simultates/ Scc, Et lib. xxx. eum, 
dnm Valentiniano adnlatur, multa 
genere suo indigna fecisse argnit 

^ Per ditH^narMs] Antiquari!, bic 
sunt serri a mann, rerum domini ex- 
scriptores, ut apnd Sidoninm Apol- 
linarem lib. ix. Epist ultima: <Rap- 
tim,' inquit, * coactimque translator 



festini» exscripst, tempore hjbemo: 
nibii retardatus qnin actotom jitssa 
complerem; lieet antiquarìam rao- 
raretnr insiccabills gelo pagina, et 
calamo durior gutta*' Hoc inter 
librarios et antiquarios dlscrimea po- 
nit Isidoms, qaod librarii sint, qai et 
nova et reterà scribont ; antiqvafiì 
autem qui tanCummodo yetera. 8ic- 
que altenim genns sit, altemm spe» 
cies. 

« Apologo» TiOma] De boc Titiano 
et ^us apologis infra ad bone lan- 
bicom versnm:* ' Pandi Titianoa ar- 
tifex.' 

* Nepotis ékroniea'] Comelii Nepo- 
tis scriptoris illins notissimi, cigos 
inter ciderunt chronica b»c, noe nos- 
tro solnm et Qellio memorata, sed 
et laudata Catullo bis versibiis Carm. 
I. ' Jam tum cum ausos es nnns Ita- 
lorum Omne STom trìbos ezplteare 
cbartis Doctis, Jupiterl et laboriosis.* 
Et alia multa iojuria teropemnu 

* Nam et ipoa inttar eant fabniarum'i 
Scilicet iis cbronids Nepos non bis- 
torias modo sed veterem qnoqne My- 
thologiam erat complexos. 

^AdnolnUtatemtnam'] Observano- 



Digitized by 



Google 



BPlSTOLiE. 



707 



atqae etiam glorians fore aliqnid, qaod ad institatìonem 
taomm,' sedulitatìs meeo stadio, conferatnr. 2. Libello 
tamen apologomm antetali pancos epodos,^ stadio in te 
obseryantise me» impadentissimos, paacos quidem, ut ego 
loqaax jadico : verom ta, com legeris, etiam nimiam mal- 
tos pntabis. Adjaro beneyolentiam taam, rerecandi» meae 
testem, eos mihi sabita persuasione ' fluxisse. Nam qais 
hoc* dia cogitaret? Qaod sane ipsi per se probabunt. 
3« Fors fuat, ut si mihi vita sappetet, aliqaid rerum tua- 
rnm,^ quamvis incultus, expoliam: quod tu etsi lectum 



U»f) ùttuB oe mperMem quoque fiOurum e$te aHquidf auod mea in te eeduUia» et 
Hudium couiueat ad educatumem tuormu Uòenrum, Pnepoeui mAKommicf Ubelh 
Fubuiarumfaueae verekutoef ùnpudenHeaimoe ex affeetu mei iu le obeequH: paucoe 
quédem^ ui ego, qui giurubu mai, arbitrer: ai tu eum legerie €M, exitttmahie muUo 
ftmt» ette qiutm deeeret, Ohteetor htnignitaltem tuoMj te^em mei puderie, eoe 
mUd manamet e repentiua animi impetu, Quie enim din medUaretw ìui}uemodi 
vena» ? Qnod eerte ipH per te eaOe teetabuntur, Fertaeu eveniet aliqnandey ut al 
wita mHu et^/leiet, ege, quanqmun rudiSp examem aUquae ex relms a te getti* : quod 



lidetar/ A ccwrn u t* 2 Hoe rectios TilianoB codezi Jndice Vìneto : et tic 



NOTiE 



tem jun toni ntlUtnm de viris dìg- 
nitmte pnecellentibas tertia penooa 
loqnendi etiam mitceDdo eum iU scr- 
niiHieiii; et hic < nobilitatem taam' 
poeitam prò * te qui nobilis es/ ut 
apod DOS < toam majestatem/ ' taam 
celsitadinem/ 'taam terenitatem ' et 
aimilia, qnorom esempla aareo ilio 
lAtinltatit seecnlo non temere repe- 
rìas, qoippe cnm secntis temporibos 
taotommodo, et gliscente adnlatione, 
invecta slnt. 

9 Ad intlUutionem twrum'] Vìi erant 
Probinus et Olybrìos; de qaorum 
CoDsnlatiiy TÌde Claodianl Pane- 
gyrin. 

^ Paucoe epodùè"] Hos èw^fieht Hqnet 
Intelligendos esie lambicot dimetros 
qui mox seqoDotnr. Itaque accedo. 
Diomedl, Mano Victorino, aliisque 
▼eteribos Orammaticis, qni qniotiim 
Carminom Horatii iibmm ' Epodon/ 
ideo iiMcriptam dicant, qaod ftingullf 



loDgioribos ▼ersibiu siogali bref iores 
accinantur, qui hr^fìhÀ appellantur^ 
ut io bit : ' Ibis Liburais ioter alta 
navium, Amico, propngoacnla/ Prior 
▼ertos est wpo^fòuche, id est, pneci* 
nens: posterior ìwifòuAsy saccineos. 
Cnjasmodi versus com siot similes 
illi qui moz sequantor, * Porge, o 
libello, Sirmiom/ Stc, Aasonios eoa 
Epodos ideo appellavit; quanqaam 
hic pares omnes sint, neqne soccinant 
loogiorlbui| at apod Horatinm. 

* Subita pereuatiehe'] Cum repente 
coDsiliam cepissem eos scribendi: 
Ver ti in Interpretatione, ' repentino 
animi impetu/ ad rem magia atten« 
dens qnam ad verba* 

* ^ Fere fuat ut, ei mihi vita euppe» 
tei, aUquid rerum tuarum, ^v.] Simiiiter 
Eclog. Yiii. vers. 7. et seqq. Virgi- 
Hos : * En erit nnqnam Ille dies, mihi 
cnm liceat tua dìcert facta ? En erit| 
«tUoeat totani mihi ferro por orbtm 



Digitized by 



Google 



708 AUSONII 

Bon probes, scriptum boni consnlas.' Camqae ego imita- 
tus sim yesaniam Choerili,' in ignoscas magnanimitate Alex- 
andri. Hi igitar, ut Piautus ait> interim enmt antel<^;inm^"' 
fabularam,'' garruli, et deceptores. Qui compositi ad ho- 
norificenti» obsequinm, ad aurinm conyicium concurre- 
runt. Vale, et me dilige. 

metim opus tu Ueet fi<m approbei eum kgeria, tamen mtn gmUer feri» esm m me 
eompoiitum. Et cum ego tmiiatui tim HuUUiam ChenHi^ tu mUd dea vemem ex 
magnammUate digna AUmmdro, Hi ergo tenue enmt imtèrea féMarrnm ofol»- 
gium, ut Plautue hquxtmry loguaeee et foUaeee. Qui eum ebU a mefacti ad henerem 
tmum offUio uoetro promooendum, cemveUuverumt ad tuae auree otf tu udendaM. Vak, 



<»»^^»^«^»>»#>^^» 



ezhibet ed« T0U.--S S. boni connik» Vnlg*— 4 AntilegUm vviìg, 

NOTA 

Sola Sophocleo ttu cannina digna ■> Vt Pìmttue di, hOerim enmi «- 

cothorno ?' teìegium] Plaat. in prologo Menscb- 

t Veeasttom CìumUÌ Qai ansut erat moram : ' Haic argamento antelogimn 

malos versas in Alezandri honorem qnidem hoc foat.' Vox est, Piantina 

scrìbere. De hoc Horat. lib. 11. Epist. licentia, partim Latina partim Greca 

1. ' Oratnt Alexandre regi magno ' Anteloginm/ et idem sonat qnod, 

fnit ille Choerìlus» Incnltis qoÌ versibnt, prologot. 

et male natia Retnlit acceptof, regale * Fahulanm] Titiani, qnaa ad Pro* 

nmnisma, Philippot/ bnm mittit. 



AD LIBRI7M, UT BAT AD PROBUM. 406 

Pbrgb, o libelle, Sirmium, 

Et die hero meo, ac tuo, 

Ave atque salve plurìmum. 

Quis iste sit nobis herus, 

Nesois, libelle ? an, cum scias, 5 

Libenter audis, quod juyat? 

Contende 8irmium, Uhdle nà^ et die meo dmìmo^ et taa, Ave et mIm imittiiai. 
An igneiraM^ UbeUe^ quie iUe eU demauu noeter ? An vero pum^em novcrù, 

NOTiE 

1 Sirmium] Pannoniae urbs est maU naeo, Diodetiani et Bf aximioiani re- 
tornm Imperatornm tedet, ex qna scrìptadata, 
extanl in Codice Jnstinia- 



Digitized by 



Google 



BPlSTOLiE. 



709 



Possnm absolate dicere : 
Sed dnlcias circumloqaar, 
Dinqne fando perfimar. 
Hanc dico^ qui lingua potens, 
Minorem Atridam prasterit. 
Orando panca, et musica. 
Qui grandines Ulixei, 
Mellifluentem Nestora, 
Concinnatorem et Tnllìnm. 
Qui solus, exceptis tribus 
Heris^ heromm primus est, 
Prsetorioque maximus. 



10 



15 



eu^ dici tiH id qmùi te dàUctat ? Potàem ^wri mmpUdier : «emm nuteù eritf 
n efftfwn eircuwUoaiiùme, ei dt» ìoquendù^ fruar ijm magis, lUrnn dico, aui 
p-mdUiÈM dofiò»i jancroi Atrìàm jmdorem^ loquendo brmlir^ et eaitere. wu* 
Èttpent/meumiimm C%im rueiUem groMdime ùtetary ersHomem meìlitam Nesiwrié, 
et exfeiUem Ciunme* Qmì tmiif, demtie tribù DémmUyfrimuM eet Demùterwm^ 



7 Al. PotMM.— 15 Noo pejQi legerea, inqait Vinet. CondoMforcm prò Coh- 
ehamterem^ qiuun, eendemaiunm apod Sidoninm in cannine eitremo decimo- 



NOT« 



11 Mmorem Atridam] MeneUnm, 
de qno Antenor apnd Homernm 
Ilimd. 1. III. "llToi lÀf Mcr^XoM èri" 
Tpexdàipf ityépe9tf UtBopa fikff àKkk ftd^m 

rocv^f. ' Certe qaidem Menelans sue- 
cincte concionabatnr, Panca quidem, 
ted valde acute, qnoniam non erat 
maltiloqana Neqne in sermone ver- 
bis peccans,' &ۥ De bis tribus sic 
Noster in Qratiarum Actione ad 
Oratiannm : * Certent buie sententi» 
▼eCeres illi et Homerici Oratores, 
snbtUis dedncta oratione Menelans, 
et instar proivnd» grandinis dnctor 
Ilhacesius, et melleo delibutns elo» 
qnio Jam tertis Nestor setatis,' &e* 

13 Grmdinee UUxei] Idem paulo 
post de Ulysse : 'AXA' Src ^ f hta re 
fteyéktpf iic «rrffiwf le», Kal Arta n^* 
^tffffof icMÓra x^*f^Ph^*f' * Sed quan- 



do et Tocem magnare ex pectore 
emlttebat, Et yerba imbribus nivali* 
bus hybemis sìmilia,' Sic, 

14 MdUftuentem Neaton] Homer. 
Iliad. lib. I. Tourt tk N^m^p 'HSimrì^f 
Mpevet ìityhs IIvXW àyofvfrìis, Tou 
jccd ìath yKA<roiii$ /ì^jtos yKìutUw pdw 
Mii, 'Illisyero Nestor Soaviloquns 
exsurrexit, argutus Pyliorum ccn- 
cionator : Cojus etiam a lingua melie 
dnlcior fluebat vox/ 

15 CQneinnaiarem et TW/tam] Ex« 
politorem orationis. Sic Seneca lib. 
VII. de beneficiis : * Eloqueoti» vero 
ejus, qusB res fortlssimas doceat, non 
concinnatsp, nec in verba solicitse.' 

16 Exceptii tnbui Ueris] Valen- 
tiniano, Valente, et Oratiaoo Angus- 
tis. 

18 Pratorìoque nuiximuà] Prsefectus 
pnetorio Valentiniaoi. 



Digitized by 



Google 



710 



AU80NII 



Dico hanc Senati praranleiii, 

Prsefectnm eundem^ et Consnlem, 20 

(Nam Consnl asterniun claet) 

CoUegam Augusti Consulis, 

Colnmen Carolis Romnl», 

Frimum in secundis fascibus. 

Nam prìmns e canctis erit 25 

Consul^ secundas principi. 

Grenerì hic superstes anreo^ 

Satorqne prolis aure», 

et tupremui Prafeehu Pretorio. Hime ìoqmr fnMcipem Senaiut^ etmdem Pro* 
fictum Pr€ttorìOf et CemtuUm {appelUitur enim perpetuò Comic/) CoUegmn ImpC' 
ratorie m ConuUatUf fulenm Romana ettnUie BeOa^ prinmm, Cemmìew^ ìiut 
habeai tantum eeeandoe faeeee^ qui enim tecuudus eU a prinàpef erit priamt Cem- 
elU ex maubme, Hic eupervement preutautitemm pnmpm^ et genitor pr ege nH 



lezto ad Faostnm Rejentem, Coneionatarem improbat ToUiat. — 19 Al. SemiuM, 
Cod. TiliaD», iSfMH.-~27 Al. Gfiuro.— 29 * Alter VoMiamis : 



NOT/B 



19 Senait] Pro Senatus. Qnod io 
uni tu aliiBDOininibas qnarts declina- 
tionis obtioet. 

20 Prtrfeehm eindeml Urbis scili- 
cet. 

* Prafectum eundem^ et Ctmiutem"] 
Probus anno S71. Consnl renimtiatns 
est, nnde patet vel eo ipso anno 
scriptos faisse lambos. Qnod iti- 
dem confinnatur venn posteriore: 
' Nam Consnl aetemnm cluet.' 

21 Nam Contul tetenntm cluef] Prse* 
fectus PraetortOy Senatas et totins 
rei forensis capnt, a cojns sententiis 
provocare non iicebat, nt patet ex 
le^e unica ff. De officio Prsefecti 
Pretorio. 

22 Augusti ConeuUè] Oratiani, co- 
jns collega in secondo ipsios Con- 
snlatn legitnr, ' Seztns Petrontns 
Probos ' in Fastis consalaribns. 

24 Primum in eecundis/aeeibue'] Qui 
qaanqnam secnndus tantum Consnl 
essety poterat tamen primos Consnl 



dici, cnm priorem agnosceret solnm 
prindpem collegam suom, coi ceteri 
etiam primi Consoles fasces svos 
sttbmittebant Hic sensos est hajna 
loci, non quem oggerit Vinetos. 

* 27 Generi hk euperetee aureelj Vir 
CL qui Imperatomm bistoriam scrip- 
sit, emendai Genero^ hoc addoctns 
qnod Poeta adjiciat ^Sator prolis 
aore»/ patetqne per * Generi soper- 
stes aureo/ nihil aliud intelligi posse, 
qnam natos maturo funere Probo 
ereptos. Vide Not. 85. in Valentin. 
I. Repugnat certe per 'genns ao* 
reum ' natos intelligi, ad qnamm in* 
stitotionem gaudet Poeta siqnid se- 
dnlitatis suas studio conferre possit. 
At non repugnat boc idem expooi de 
Probi majortbus quibns ille solus 
superfoerit; immo nil aliod Poeta 
innuit; si qnidem mox Probiimdlcet 
stirpis novatorem Annise, e qua Con» 
snles plurimi, et Imperator M. Ab- 
relins. 



Digitized by 



Google 



KPISTÒLJS. 

CoDvicit Ascraeiun senem, 
Qaoi sascnlmn orane ferream : 
Qui vincit aevi injnriam^ 
Stirpis Dovator Annise : 
Parìbusqne comit infulis 
Anicionim stemmata. 
Probomloquor: scisoptime, 
Qaem Demo fando dixerit, 



711 
80 



35 



jMWfInltffiaMry coarguU veUitm fMetem Aicraumf qui mU omum mUAtm «sm 
/fTTMM ; fui wp^rat ù^fwnam ien^orìs^ kutmtndor Arnma pn§afiim : ti qm mrmi 
iiwdiibm 0fieibut wiemmaia Amiewrum, Probwm dico, Ofiimt natH «wn, aifu» 



^^■^9^^**^^^^ 



AMrmm $€nem Nm em tmdmn ferretm. Cmnbèea legendam etie nidloB 
dobitem/ TUImì.— «0 * Qm Mcnteai mrm] Pendet oratio. S€rìpsit Aubooìiib, 



NOTA 



19 AMcrmtm imm] Heaiodnm. 

SO QwU$ttciihMomne/erreim'] Sub 
initiam libri Openim et Dieram [vs. 
172.] nbi ait: U^cér' tnir* è^Oiw 

wp6ff$§ 9tanii9, % hntra ywiadau Nur 
yèip «^ yém» imi <ra84pi0y, &c. < O uti- 
BaiB ego qatnto non interetsem Ho- 
mioam generi : sed ant mortnns es- 
sem priai, aat postea natot. Nane 
eoim gena» est ferreom/ &c. 

SS StìrfU MMfer iimiùt] Qoi An- 
niam fiuniliam in antiqnam lucem 
reititait. 

* SS PwrUmtqiu comIt vrfuUB Ani- 
cianm stemmata] Nempe Probi nxor 
Proba genoA sonm referebat ad Ani- 
dot qnornn nobilitas, tette Hierony- 
mo aliitqne» per totnm orbem fbit 
eognita» qniqae Imperatoribnt prope 
modom «qnalet fnere. 

S4 Amkhnml Ex Livio et Fattit 
Capitolittit noTimot Locinm Anidom 
OtJlom Lodi filiom, Marci nepotem, 
qui de Illyrìit et eoram rege Oentio 
trkinpbavit Proprstor anno Urbit 
ft8i. et Lneinm Anidum Oallom, 



Lncii filinm, Lncii nepotem, qui Con- 
sci fuit collega Cornelio Cetbego 
anno Urbit 69S. Duas inicriptionet 
Vlneto memoratas, non pigebit hae 
traoscribere ex quibos Probi hojua 
bonores cogootcere erìt* Priorett 
base : tnxTO. prbonio. probo, ami* 

CIANJS. DOMYt. CYLMIMI. FROCONSYLC 
AFRICJS. PIUBFBCTO. PRAXORIO. QTA- 
TER. ITAUJS. ILLTRICI. AFRICA OAL- 
UARVM* CONtVU. ORDINARIO. COR- 

tTLTM. (hi erant Probinot et Oly- 
brìtit de quibot Jam tnpra) patri 

ANICIVt. BERMOGBKIANYS. OLTBRITt 
V. C. CONtTL.0ROlNARiy8. RT.ARICIA 
J17UANA. C. F. «Yt. DBVOTiniMI, FI- 

LU, DBDiCAVitRYiiT. Postorior htec. 

ARICLS. FALTORLS. PRORB. PiDBf 
NOBILrrATlt. AlinQV.S. ORMAMRRTO 
ARICI ANA. FAMILIA tBRTAROA AC 
DOCBRDJB. CASTITATIS. BXRMPLO 
CONSYLTM. PROLI. COR8YLTM . KATRI 
ARICIVS. HBRMOOmUARYS. OLTBRIVt 
T. C. COMtYL. ORDINARIVS. BT. AMI- 
CIA. JCLIAHA. C, F. BlVt. DBVOTISIIKI 
FIUI. DBDICAVBRVBT. 



Digitized by 



Google 



712 AU80NI1 

Qai non prius laudaverit. 

Pei^e, o libeUe, et utere 

Felicitate intennina. 

Quin et require, si sinet» 40 

Tenore fari obnoxìo : 

Age vera proles Romnli, 

Effare causam nominis. 

ITtrumne mores hoc toi 

Nomen dedere : an nomen hoc 45 

Secuta morum regala ? 

An ille Tenturi sciens 

Mundi snpremus arbiter, 

Qualem creayit morìbns, 

jQSsityocarì nomine? 50 

Nomen datom praeconiis» 

Vitasque testimonio. 

Libello felix, quem sinn 

Vir tantas involvet sao, 

nomen mrno pnmimiiavmt loquendo^ <gmn imte ìtmdaverii ewn, I ad «km, o liMie^ 
€t «f pmetu» betUui. Qmn etimn quisre ab eo, H perwtitiat ìoqui modo ipn smb* 
imuo : Age vera jmgeniee RomuU^ ehquere cut sic voeerii. An moreo tui tm* 
fotnere iibi iolud nomen: a» vero ratto montili tnorum eubaeeuta eet nomen ielmi? 
An iUe mmimuM orbi» dommue gnome futuri^ volmty nt taHs appeliorerie nomine, 
qnaUm ie ^eeii moribue? Nomen hoc tribiUum e$l ìaudibnt^ et teaUmonio sMniar. 
Beate UbeUe: p^em tonine vir reeondet in einum emm, ne^e conqueretur tempno 



ti recte pnto : Cut eaeuhun onL /. est.' Gnev.— 54 Evolcet wlg.— 60 Corte, 

VOTJE 

97 Qui non priue ìandaverit} Nomen declarabatar, non modo qnis esset, 

qoippe ejns dam pronuntiator, Pro- • ted etiam qoalis/ ^c. 

bus appellator. Similiter Cicero de S9 Intermina] Termino carente. 

Pisene Frngi in orat. prò Fonteio: Seqiiioris Latinitatis vox Potermi- 

< Qaem ' Pisonem ' cum in concionem nos,' Sidonio et alila Atiaonio «qua- 

Gracchnt vocari Juberet : et Viator libns usitata, prò interminata». Cic« 

qu«r*ret, qnem Pisonem ? qnod erant Kb. i. de Nat. Deoram : * Immensam, 

plures ; Cogis me, inqnit, dicere ini* et interminatam regionnm magnitn- 

micnm meum' Frugi. l» igitur vir, dinem/ 

qaem ne inimicus qnidem satis in 54 InvoUef] Sic recte ToUins prò 

appellando significare poterat, nisi evotvet, Qaid enim est 'aina evoK 

ante laadasset: qni ano cognomine vere^ 



Digitized by 



Google 



BPlSTOLiE. 713 

Nec occuparì tempora 55 

Grato qaeretnr otio. 

Quem mille cum vocis modis. 

Leni ant susnrro impertiet: 

Coiqne Yigiles lumìnum 

Vacare dignabunt corse. 60 

Quem mente^ et aure consciis, 

Quibusdam omissis^ perleget 

Quaecumque fortuna est tibi^ 

Perge^ o libelle, et utere 

Felicitate intermina. 65 

Die me valere, et vivere. 

Die vivere ex voto pio, 

Sanctis precantem vocibus. 

Ut quem cumlis proxima 

Collegio nati dedit, 70 

Hunc rursus Angastas prior 

Snis perennet fascibus. 

Subnecte et illud leniter : 

Apologos, en, misit tibi 

Ab usque Rheni limite 75 

mM kmmdjnemidm qfdeH^ te ìegendo^ cui mpendei rniOe voci» moduii»^ 

Qìiem fr^gUrìtis namiMUit ewlvet Mum, animo ei «irt eomciU. Quodcumque Ubi 
fahm etiy ly UbelUy et etto perpetuo beatut. Rtfer ei me valere et vivere, Refer 
ma teweref et pia vota prò eo/acere^ Demn cattie freeibue onmdo, ut quem nperior 
CmuuhiMM /idi eoUegoMjÙio AugutH^ illum Àugwtue prior ipee Contul ajfidat 
Uerum komra immortaH «ut CoimUatut. SuVuuge etiam hoc pìaeide: ecce Au» 
«mtHf I nomiue huignàhu RomoMOf Magitter tui impenUorii, mirit ad te a termino 



et non chorea hic esse legenduni jampridem docnit Jacobi» Constantins. — 
60 Pèlteget prò perleget exhibeot edd. Delph. et Toll.—77 Altus liber, Augusti 

NOTiE 

60 Cora] K^ pnpillaB» rb h fih^ 71 Auguetue pnor^ Valentinianas. 
ftiJie^, quod in medio ocolo nigrnm 7ft Ah ueque Rheni limite] E Oaliia 

est, ut definit Jnlins Pollnx. Belgica, nbi tiim erat Ausonins in 

60 Quem] Probiim. comitatn Valentiniani una cum Ora- 

70 CoUegio uati] Qrttiaai fecit col* tiano, qoem docebat. 
legam In Consnlatn. 



Digitized by 



Google 



714 



AtJSONII 



Aosonins^ nomen Italnm, 
Prseceptor Augasti tai^ 
.£sopiam trimetriam : 
Qnam vertit exili stylo 

Pedestre concinnans opus, 80 

Pandi Titianus artifex. 
Ut hic avi ac patris decus 
Mixto lefolgens sangnine, 
Probianoque, ac Anicio ; 

^Ut quondam in Alb» moenibns 85 

Sapremus ^nea satas, 
Silvios lolis miscoit:) 
Sic iste, qui natns taiis, 

KifM Rkmd fiMMf Imaboi Èrimeirw JEi^pieoi: fiMf TIHdìmM mmUr wertit 
UmU orafìmif genere^ eompwem apm meiricmn. Ut hicJUmstuMà^ k & m tr mri H 
ftM$j tpUiÈdeiu wùxU gtmert PrMan»^ H AtAtu^ (^mmaImmìém éUm òàrm 
wmrot Albm ixtrmmJUh» JEfUtt miaaiU SiMat ImUi,) ita OU, ^ jUnit eti haa, 



Mt; ttqae beoe, eensente Florido^— €1 Al. Mioimfk— 68 * Io altero Ubro 
penpicae legebatnr, «afiif Itti. Sospicabar foiste, m/mi tim^ prò OhL De- 
lude non, Sic iste : ted, Hie ide legendom : ita sane conatmctio aperta crìt 



NOTJE 



78 iEHpMM trimariam'] Apologo! 
Aepicot lambicU trimetris ab ali- 
«reo Grttco poeta scrlptosy et aTi- 
tiano pedestri Latino aermooe ver- 

•Of. 

81 Fondi TUkmMt mriVex] Hic idem 
videtar esse de quo in Qratiamm 
Actione prò Consalatu: 'Qaomodo 
et ntianns Magitter : ted gloriotos 
ille mnoicipalem scbolam apnd Vi- 
•ontionem, Lngdannmqoe, variando, 
BOD «tate quidem, led vilitate con- 
sennit/ Mazimioi Cvsaris in arte 
•ratorhi magister, qoem Capitolinns 
'simlam tni tempori!,' Sidonins A* 
poUinaria EpiiL'ii, obi eam * Jnlinm 
Titiannm' nominata 'Oratomm ai- 
miam ' lìiisie alt. ^ns opera memo- 
rant qoKdam Capitolinas et Apolli- 
naris, quibnt addi powont et apologi 
de Oraeeo translati, qaomm hic An- 



•oniot meminit. Eom a Maziminis 
ad Conaolatnm evectom fnisaCy led 
non ordinariam • ex loco Oratlaram 
Actionit sapra laudato colligi potest 

82 Hie] Oiybrios hic yidetor de- 
aignarìi Probi hnjos et Anicim filìns 
in sopra relatis inscriptionibiis. 

84 IVsòiciM] Ex pwte patris Pro- 
bi. 

AnUiti] Ex parte Anid» natiis. 
Utmmqoe bone sangainem aie cele- 
brat D. Hieronymns ad Demetria- 
dem de servanda yirginitate : ' Sdli- 
cet nane mihi Proborom et Olybrio- 
raap clara repe tenda snnt nomina :,et 
illastris Anieii sangniois genna, in 
quo aot nallasy aot rarns est, qnl non 
meraerit Consolatam.' 

86 AqwMms JEne^ aalw] Silvios 
Postbomos, iEoe« ex Lavinia filios, 
Ioli fratria in AUmb regno hmres. 



Digitized by 



Google 



EPISTOLiE. 

FI08 floscalonun Romnli 
Nntricis inter lemmata, 
Lalliqne somniferos modos, 
Suescat peritis fabnlis 
Simnl jocari et discere. 
Et adde votum, qnod pio 
Concepimns rei Deo : 
Ut genitor Augastas dedit 
Collegio nati Probrnn ; 
Sic Gratianns himc noyam 
Stirpi futnrse copolet 
Rata snnt futura, quae loqaor. 
Sic merita, sic fatom jabot 



715 

90 



95 



100 



JtmJUrvm m Rtmuh jndhtUmthmf Mlcr fiMUu mtCrteit» tt mo^mIm 9op9riftrù$ 
ftwlt—aito , amie9etd ìmdere opofofit dùetisy et tùmU diMcen, Atgiee eHam votmm 
fM9d mtmetipam Dm tmeU me ^teirhigenti QuewuidwiedmmAngtutu» pater feeU 
Frobwm céUegamjUu «vi: ita Gratinme caiifMtigat venturo fiio himejuvenem Pro- 
kam, QamdkeperfUieittwr. Eia menta Prahi^ ita fda ^a$ vokaU, Ai Jam mt 



et]rtuia, qnwDi yix alias^ potsis ezpedire/ IVOnif.— 91 Legitnr et, LUH ti 



Hi.— 9S Alii, dieere, volg. est, fodere. 



NOT£ 



9è Sie iete pd natae tew] TolUns 
reponebat, Hie itte^ pi mata» ItAt, ut 
teosos esset magU cobsrens. 

99 FUeJtoBcahram RaamU] FIob Jor 
▼eniini RomaDorom. 

9P Lemmata"] A Xofifiinf ramo, sant 
kiftfiaru matberaaticoruniy et dialee- 
tieorom propotitiones not», ac jam 
demonstratKy ad aliai demonstraodas 
aiaamts. Cicero lib. 11. de DiTina- 
tiooe Tertit 'samtionet/ Hic olhU 
aliod rant, qaam notricnlaram fa- 
bui» qaibiit infantet sdos oblectant. 

91 LaUtfoe eeaut^eroà wiedee'] *Lal- 
]«■' pQtat Deom fìiiwe Tarnebut 
nsniaram illarnm pnrsidem, qnai 
natrices paerit occimint. Sealiger 
' LaUnm ' interpretatnr ipsnm «ara- 
Bavaa^aa/»^ notricimi, hoc est, oaeni- 



am, qoa pneris iodneniit somnoe, hoc 
rabiode repetendo 'Lalla,' 'I<aUa/ 
Hioc * Lallare ' apod Pertinm, caa* 
tilenam iitam occìnere : *£t irati», 
mammaB Lallare reeotas.' Sic enin 
ioterpuDgendam, et ioterpretandun, 

* reonU t^ biliare,' hoc est, * oseniam 
a?i« ta«,' oeqne piaceri vis ejos cao- 
tn. Qood ex hoc D. Hieronymi loco 
colligere est: * Forsitan et iaxis obe* 
mm pelllbns raater, arata ragìs froo- 
te, antiqnam referens mamm« lalla- 
re coDgerainet/ Male ergo Scallger 

* Lallare pueros' dici ait, cnm hac 
caDtlnocnla somno declinant ociilot. 
Notricam est * LaUare ' doo paero- 
ram» 

96 Geaitar Aagattae] Valentinla* 



Digitized by 



Google 



71G AUSONII 

Sed jam nt loquatur Julius, 

Pandi modum invita accipe, 

Volacrìpes dimetria: 

Aveqae dicto, die. Vale. 105 

Jttltau Uqfu^twr^fiMm fotUe lofvaidìy UcH inviii^ Itmbi dirnUù cder^edit. Et 
Salve dùto, dinte^ Vale. 

VOTIE 

102 JM<tiif] Pnenomen, seo oomen logos ad Probam mittit. 
▼idetnr esse Titiani illiosy cigos apo- 

XVII. AUSONIUS SYMMACHO.* 407 

Modo intelligo, quam mellea res sit oratio : ' qtiam de- 
lenifica,^ et quam suada facondia. Persnasisti mihi, 
quod epistol» mese apud Capuani libi redditae concinnatio 
inhumana* non esset.^ Sed hoc non diutius, quam dom 
epistolam tuam legi: qu» me blanditiis inhiantem tnis, 
velut sacco nectaris delibuta, ducit.' 2. Ubi enim chartu- 

Jam cognoteot quam urmo ni rt$ duleU: quam eloqueutia ni àemukeuM^ ei m«- 
dnu. Penuasiati mUù componlùmem epùMa metty quam aeeepUH Cafuttj un 
esse iwflceiam, Verum id no» durai Umgiuif quam quamdiu ìegi tuam epUMam : 
qua, quan perliia tiquort ambnnia, ìaeiai me iutenium ime bkmdimeuOe, Nam 



^»»^^^^»»^^» 



1 ' V. C. ediiiù : sine senso qnidein recto. Inde tamen mihi raspicio, 
leffendam, eruéiOo,^ Lectitis.^9 Vinetas ex vetusto libro malit, humema: sed 
▼id. iof. et Not. Var. — S Vetos liber, deìibaia perdueH: ita quoque in suis se 

NOT^ 

* Sfptmaehei] Idem ille est Symma- JCtos, ineantatioaea et veoena qai- 

clins ad qoem Griphuni mittit, vir bas mens de suo statu d^icitur. 

ConsnlariSy auctor Epistolaruoi vari- Hìc io boDam potiua partem teccipi* 

amm, qoss eztant sub ejns nomine, endnm. 

in qoibus ad nostrum Ausonium ali- * Coactimafte IwAnineaa mm Mtct] 

quot. Sic lege; non, nt Vinetns, teoMMa. 

^ Delemfieu] Plant. Milite glorioso Similiter prorsns Ennodiua Tieineii- 

act. 2. Se. 9. de mnliere : *Domi ba- aia Epist. ad Conatantinm : *Ipse 

bet animnm ftlsiloquom, falsificom, oris mei labentem confirmet infan- 

falsijurium ; Domi dolos, domi deie« tiam, nt ratiocinationis nostrse coa- 

nifica faeta, domi fallacias.' * Deleni- cinnatio non inhumana videator.' 
menta,' et < delenifica dicU' apod 



Digitized by 



Google 



EPISTOLJE. 717 

lam pono, et mo ipsom interrogo, tmn absinthiom meum 
fesipit;^ et circnmlita melle tuo pocula deprehendo. Si 
vero» id qaod saepe facto, ad epistolam taam redii, rarsus 
ìllidor: etrarsum' ille suavissimus, ille florìdissimns tai 
sermonis aflELatas,^ deposita lectione yanescit/ et testimoDii 
pondus prohibet inesse dnlcedini. Hoc' me velat aerins 
bracteae fucus/ aut pietà nebula, non longins qnam dnm 
videtar oblectat: Chamaeleontis bestiola* vice, qase de 
sabjectis sumit colorem/ 3. Aliud sentio ex epistola tua, 
aliud ex conscientia tnea: et tu me andes facnndissimomm 
hominum lande dignari ? Tn, inquam, mihi ista, qui te 
ultra commendationem' hominum ^ protulisti. Quisquamne 
itanitet,'"^ ut comparatas tibi non sordeat? Quis ita ad 



fiMMdo dtponù clutriulam tpùMa tuéB, ci memet percomier, Hou Bentìù maon 
ibànUttnanf et agnoico cralerem m 9110 Ubid bibo, eM$e deìibtUvm àrea tu» meUe. 
At d renami imam epittolam, fiÈod/aciù aape, mmu aìUeior, et Uerum tUà Jiiam- 
duttmo, iUa mtidiuùna aepiratiù hue wraiionù diMtfMtficr, ttaUm atquedeeU U^ere^ 
et impedU ne iuamta» iUa habeat apud me fidem teetimonii. Id tanquam ùumie 
brmetem fidger^ vel wubee tìdumbnUa, no» tme ddectut dhdwM quam domee a me 
cenàtur: ùutwr CkamaleonH» bettktf qua tmttuatwr eohrem a rebm eiH «uppo- 
mUìb. Alkm de me epùiknem induù ex lectione epietoUe tueg, aUam ex intimo 
Mntv mem tenmtatiM: et tu non vererie me eomdeeeewe fntKonie debite vhie c<o- 

Sentieetmieì Tu, inquam, qui te extuiieti eupra leudem kumanamf dici» mihi 
a7 An «%m ita epkndet, ut'nm mleeeat tUri ceUetue? Quie tum prepe aite' 

iovenìue codicibns Symmachìanl interpretes referant«^4 In qaìbosdain 
esemplar, reepieio. Legendom piitat Lectius, reeipio. — 5 Grnteins, at rureum, 
probante Lectio : sed male, jadice Tollio*— 6 Alii libri, qffiUue,—! * Liber 
t>itboei, etaneeeit: qnod altero ilio longe pr»stantio8.' ToUiue,—^ In marcine 
Pnlmannos, Htc.— 9 ' Sic volgo. Sed V. C. al eliam AnaoniaDi allquot codicea 
habent, emendtHemem: qnod ego verina arbìtror : eetenun volgata lectio non 
caret elegantia.' Jtirefitf.~10 Alii: Aut quiaquam iU nitet: quidam : An quie* 
qman t. n. Liber PitbtBÌ : Qaù Uà nitet. Editio Scbotti : Haud q. t. 11.--II 

NOT£ 

* Aeriu» braeteeB fueue] B ractea, seo aiderationem vide apnd Plin. lib. vii 1. 
brattea^ tenui» est anri argentlve cap* 88. et lib. zxviii. cap. 8. 
lamina. ' Aerina bractese focus ' bic * De m^ecHs «iiiiiii coUreml Prs- 
tenoem et inanem aori colorem sonat ter robrom, candidumqne, teste Pli- 
At In meliorem partem, in Qratiamm nio. 

Actione ad Oratianom, accipiendom f UUra eommendtdienem Aomtniwi] 

iUod : * O mentis anrete dictom brac- Sic malo, quam, qood obtrodlt Jure- 

teatom.' tus, emendatienem. 

• CAoKMrkanitf freiltal0]Hujuscon« 



Diqitized by 



Google 



718 



AUSONI! 



Maopi venttstatem,'' quis ad sophisticas IsocratiB" concla- 
sioneSy' qnis ad entbymemata Demosthenis, aut opnleotiam 
Tallianam, ant proprietatem nostri*^ Maronis accedati 
Qais ita affectat sin^a» ut tu imples omnia? Quid euim 
aliud es, quam ex omni bonarum artium iugenio collecta 
peifectio? 4. Haec» domine mi, fili Symmache, non ve- 
reoT/' ne in te blandius dieta videantur esse, quam verius. 
Et expertus es fidem meam, mentis/^ atque dictorum; 
dum in comitatu degimus ambo,^ aevo dispari. Ubi tu 
veteris militias praemia tiro meruisti : ego tirocinium jam 
yeteranus exercui. In comitatu tibi verus fui, nedom me 



pdtwr lipm-em Mmpi^ ^ onUnu ehoMdM lioeraHB, quU roHocimitìmim Di» 
moitkem»^ m< CMfroiisf mbeiiaieM^ vel ]^rapri€taiem Virgitu 9Mtn ? Qma aie mg- 
greàUwt dngMim, mì tu txequerìa umveraa? Nmm quid mlmd et, fiumi abmhdm 
puBdmn mggregMt omnium fnnuaruM artium ? Non timeo ne A«c, pue de te éiee, 
bùmine mi,JUi Symmaeke, videantur habere phu aduUOioniSf quam verUaHa. Et 
tpectaia ed tUn eineerUat animi mei^ et verborum meorum: eum estewnu uterque 
in aula Imperatoriaj ataie VMquaU. UH tu, quanquam tiro, nromeritua et pr t emia 
veterit mimia : ego t)ero, quanquam veteranue, tirocinium/ecL Fui erga te veras 



Lectini mavnlty Socratia, Idem placet Gnitero. Vid. Not Var.—lS Vet. 
cod. veatrL— Il Lib. Pitb. Hoc dkere fiU Mt Sifmmaehe man fjereor.—lA Vet. 

i 



NOTJE 



^ Ad Meo/pi umutatem'\ Fabalato- 
rcmne JEsopnin intellìgaty an aliom^ 
incertmn. 

* Ad MpMf Hdw laùeraiia eondiuiiOinMà\ 
Clansnlas seo periodot declamato- 
rìas^quarnm Iiocratet aoctor, testa 
Cicerone lib. iii. De oratore: 'Ve- 
teres/ inqalt, MUi Terboram etsen- 
tentiamm modo interpmtctas clau- 
salaa in orationibas esse ▼olaemnt ; 
idqne princeps Isocratet inititniue 
fertor/ £t paolo post : ' Hsc igì- 
tnr duo, vocU dico moderationem» et 
verbomm conclusionem, qaoad ora- 
tionis severitai patì possit, a poetica 
ad eloqaentiaro tradocenda doxeniDt/ 
Notnm Rhetorei olim appellatot fa- 
Imo aophistas. Hinc ' sophisticaa 
coDcliuìonea' intellige, Perìodo» Rbe- 



toricas. Recte porro opponit bic 
Noster sophisticas Isocratis condn- 
siones, Demosthenis enthymematis. 
Soavis enim Isocrates, et delectare 
magis qnaerens qoam percellere ani« 
mos : Demosthenes vero ardens est, 
Tehemens, et torrentis instar cnncu 
prornens ; qaod enthymematnm, hoc 
est, ratiocinationnm contractamm f t 
vehementam tì mellos, qnam de- 
menso perìodorom ambita perfici- 
tor. 

k Dum ta comt^aln degimua «mò«] 
Comitatam bic, nt et passim apud 
tcrìptores, Ansonii spqoales et sop- 
pares, intellige wm^ 4^xV^ Comita^ 
tom Principisi sea at nostri dicnnt 
Aolam, 



Digitized by 



Google 



EPlSTOLiB. 



719 



peregrem'^^ existimes composita fisibalari. In comitatu, 
inquam, qui frontes hominum aperit»'^ mentes tegit;'^» ibi 
me et parentem, et amicami* et si quid ntroque carius est, 
cariorem faisse sensistì. 5. Sed abeamus ab bis : ne ist- 
ha&c commemoratio ad iUam Sosi» formidinem "" vìdeatur 
accedere. Illud qaoqne, qaod pasne prasterìi, qna afiec- 
ti<me'9 addidisti^ ut ad te didascalicnm aliqnod opusculnm, 
ant séhnonem protrepticum mitterem? Ego te docebo, 
docendos adbnc, si essem id setatis ut discerem? Aut 



•» «Mia, tmiMM^beti ni fidare dibuu wu fertgre degeniem tihi nmrgre eommmita. 
In mikij MOMOM, qua revelat vuUus AomtiiMm, abicondU oiitMOf ; tòt experiu» ti 
Me/ìrtfM HH pairemy ci amicum, ei hi$ carwrón^ ri oHquid eat carinu Aw «nMw: 
MnoB wM$$a hmcffeiamuB: ne ^unMài wunHo mri m U tffeehu^ frìdeatur agtm$ 
taàt Wi nutui Sona. Id etiam^ qwod ferme Mnn, quo utnmo atl^eeUiiy mt mite* 
rem ad te aliqmd opueenhim didadUmn^ mU eraHe/nem adkoriatwtm? Egeme te 
efqmeeeemipeemdìuiedoceiiduifrieaakdeeuemyntdUcerem? Auiegond- 



i*>0<>^»#>»^i#»^>^»#»^ 



eod.JUem mem maiiiff.— 15 "SedMommeferegre vulg. — 16 O^mìJt Talg. — 17 heg^ 
prò tef^t f etns cod. < In editione Palmanoi hic eit asteriscas ante r^ tegilk ; 
^ai argomento est, mendam hic cubare. Potest aatem ea coramode eximi, 
M legatar, menict retepk* Orevias.--18 < Schoppini : M me <t6i cf mtaUc et 
mmiee : neque tanen lectionem hanc osqae adeo antepono Tnlgats. Lectime, 
—19 Vet. cod. affeetatiene.— 20 AUi: eommweU.^il Yet. cod. agiUttmr 



NOT£ 



■ Me j^eregrem] Peregrinnm, a recto 
peregery qai extat in titoliB ex cor- 
pore Ulpiani excerptU titolo 17. de 
Cadods in fine ^. 1. * Ant si ex parte 
•criptns, Tel legatarini ante apertas 
tabula» decesterit, vel pereger fac- 
tas sit.' Ubi Oothofredos: <Id est 
peregrìnns.' 

■ QtnfremteehomimiMaperii^meiUee 
iegU] Expressom band dnble, (ut ob- 
•ervavit Mariang. Accuniut) ex hoc 
Giceronis loco prò Plancio : * Etenim 
ti popnlo grata est tabella^qnsi frontes 
boniinnm aperit, mentes tegit, datqne 
lil>ertateroy ut qvod velint faciant, 
promittant antem qnod rogentnr, cor 
ta in jndiclo exprlmis, qaod non fit 
in campo ?* Miror hic acnmen Gnevii 
reponentis meiUee reiegU^ et sic An- 
Boaii mentemexponentit : * In Codìì 



tato, inquit, me cognovisti; qui solet 
et frontem, et aniroom bominnm ape- 
rire ; liberios enim hic vivimns.' Qaa« 
si vero in noia liberios et apertiore 
animo vlvatnr, ac non potins id om- 
nes dent operam, ut volto aperto, 
mente qnam maxime tecta et im- 
pervia sint. Argnmentatur a m^o- 
ribos Aosonios, et ex eo qood in co- 
mitatOy obi dissimolatio regnata venis 
semper erga Symmachnm foerit^ in- 
fert molto magis ei sinceram videri 
debere fidem soam mentis atque die* 
torom, none com peregre degli pro- 
col ab aola. 

• Ad iUam Soeia formSdinem] Ne 
scilicet ' exprobratio alt immemoris 
benefidi/ ot alt Sosia act. i. Se. 1. 
Andriae Terentil. 



Digitized by 



Google 



720 AUSONI! 

ego te vegetum, atqne alacrem commonebo?^^ Eadem 
opera et Musas hortabor, ut canant: et maria, ut efflaant : 
et auras, ot vigeant : et ignes, ut caleant, admonebo: aat, 
si quid invitis quoque nobis natura fit, superfluus instìga- 
tor agitabo.^' 6. Sat est unius errorìs, quod aliquid meo- 
rum, me poenitente/^ vulgatum est; quod bona fortuna in 
manus amicorom incidit. Nam si contra id evenisset, nec 
tu mihi persuaderes, piacere me posse. 7. Hasc ad literas 
tnas responsa sint: cetera, quae noscere habes/s'' compen- 
difaciam.^ Sic quoque jam longa est epistola. Juliannm 
familiarem domus nostr», si quid tamen de nobis percon- 
tandum arbitraris, allego : simul admoneo, ut cum causam 
adTOUtus ejus aguoveris, juves stndium, quod ex patte 
fovisti. Vale. 

hmUber te vaUnUm^ ei pmmiumì Etàem tfpera Hiam MMMowfo AImm «f cmi- 
teni: et mare ttt egbiat: et ventoe mt/Uni v^ete : et igiu» «1 eaUmU mtìurtaher: 
«fi jì i$Uqmd f/ieUwr a §oU naiwrm etiwn motfii inicUi»f e fé empertmurnewe adkurUter 
Uhui urgebo. Skfkit peceahm eeindfmeUf quod mUqwd ex mele operUmi wiiìiimw 
eetf me nolente id factum ; pud bono meo fato venit in mamu meomm «Rkorm. 
Si enim hoc eontigUeet aUter^ ne tu quidem mihi indueeree m ommiim, meu poste 
frobari, Hae reeponta ehi a me od tnam epittolam» In panca contraham rAqma 
qua eupis oeire. H^c enim epUtota etiam hoc modo Jam preUxa eet. MiUo a te 
JuUanuM unumedomeotidinoitriOyaitamen exieHmoMaUqidd hot ette edacUoMéum 
ab 00 de me: tùmU hortor le. Ut quando «cioerie qua de oauea veneriti a4h>Mt atm- 
diam, quod partimfovioti, VaU. 



«^«^«^«^«#«^ 



indigabo.^9i Ms.Pithcei, mepramtente. Coojicit ToUiat, me reaUemie: et 
ita qooqtie corrìgendam eeosait Lectini.— SI Al. abe», vid. inf.— S4 Camfcudi 
fMan iegeve mallt Scaliger. 

NOTJE 
« Qum noeoere habeo'] Obsermt VI- enpii, qaod in Interpretatione pò* 
iietiia in Teteri libro fuisse scrìptimi tal. 
abesy qnod potest esse omì , Id est, 



XTIII. AD URSULUM GRAMMATIGUM TREVIRORUM^ CUI 
STRBNAS KALBNDIS JANUARIIS AB IMPERATORE 
NON DATAS, RBDDI FEÒIT. 408 

Primus jucundi fuit hic tibi fiructns honoris, 
August» faustum munus habere manus. 

^ Hic tibi eit primMifmetue euavie et honorìfid muneriOf quod Uhidfélix 



Digitized by 



Google 



BPISTOLjfi. 

Proximas ex longo gradus est, Qaaestoris amici 
Curam prò strenis excabuissc tuis. 

Ergo^ interceptos regale nomisma Philippos 
Acdpe tot numero^ quot duo Geryones : 

Qaot temi bìjages : demtoqne triente Camoenae : 
Quotque snper terram sidera Zodiaci : 



721 



Camna. GraduijuewndUatiB magtM intirvaìlo proartmu Uli «fi» 

QtuniorU tUn tornei $oUàÌMdo vigUaverit prò Hda Urenù. Atàpe igUwr 

moB regioi PhUippeos, qui imtereepti futntnt, totidem numero, quot Am Gery- 

vtrof efieereut : quot tra 6<(r« equos habeut: etquotount Muub tuMatit tri- 

et quot rifna Zodiaci extmti mtpru terram: quot viria coucredita fuit fortmia 



^»»#'^*S»>»»#^^ 



1 < Recte monet TolUos hic lagendum» fuat prò yìiii, ab antiquo /uà.' Fio- 
rìdiu. Fwtf inqait Accarsiai, hic scrìptura imprudenter prò /are<.~15 



NOTiE 



Ad Ureulam, t^c] Hnnc edidit tito- 
lum ex Tetosto codice Vioetai. 

dà itretuu KaL Jan. ^v.] Haoc 
moreni fuisse Imperatoribus, ut stre- 
ilas amicìs darent, colligere est, vel 
ex loco Symmachi, in Epist. ad Tlie- 
odotinm et Arcadiom Augg. * Kalen- 
dna,' inqnit Syrnmachoa, ' anni anspi- 
eea, quibos menfioni recttrras aperi- 
tur, impertiendis strenis dieavit an- 
tiquitas, DD. Theodosi, et Arcadi, 
ioclyti victores, semper Augusti. 
Hujns institoti nsum mnni6centi« 
festinatione pnevertitis: seram pa« 
tantes liberalitatem, qnse statis tem- 
porìbns ammonetor.' 

% Qumtori» amiet] Aosonii scilicet 
ipainsy qui Valentiniani, et Oratianl 
Qasstor fnit, ut ex hoc loco patet, 
et ilio Protreptici versu : ' Qnaestor 
st Angustia patri natoque crearer.' 
Quaestoris porro cnm esaet, preces 
privatomni ad Principem deferre, 
non miram quod preteriti in largien- 
dia strenis Ursuli amici sui Impera- 
torem commounerit. 

* Qiuatforù amia] Hinc collige 
Epistolam ad Ursalum Orammati- 
Delph, et Far. Clui, Auaon 



cnm ante alias scriptam fuisse, sci- 
licet ante Valeotiniaoi fata: siqnt- 
dem ei simul et Gratiano Qnsstorem 
fuisse patet tum ex Protreptico, tum 
ex Oratiarura Ac tiene. 

5 Intereeptoo] Oblivione, vel etiam 
ab aliqoo alio occupato*, cum Uranio 
destinarentnr. 

Regale Noaitsma PhiUppos] Horat, 
lib. II. Epist. I. * Cbflerilus, incultis 
qui versibns et male natia Retolit 
acceptos regale numisma Philippos.' 
Philipp! hic synecdochice prò qui- 
buflvis nummis. Proprie nummi erant 
Philippi Macedonnm regis imagine 
signati. 

6 Tot numero, quot duo Geryoneo'} 
Sex numero nummos, quod variis am« 
bagibos et aenigmatis exprimit, ut 
Epist. VII. numerum ostreorum qum 
Theon mittebat. De Oeryone tri- 
corpore jam ad Griphum numeri 
ternarii. 

8 Quotane euper terram eidera Zodi' 
aei] Quae cum dnodecim omnino sìnt, 
sex semper necesse est esse supra 
fioitorem circulum et sex infra. 



2 Z 



Digitized by 



Google 



722 



A.US0NI1 



Quot commissa viris Romana, Albanaqne fata : 

Qaotqne doces horìs, qnotque domi reaides. 10 

Ostia quot prò parte aperit strideotia Circus : 

Excepto, medium quod patet ad stadium* 
Qaot pedibus gradiuntur apes^ et versus Homerì : 

Quotque horis pelagus proflnit, aut refluìt 
Protulit in scenam quot dramata fabellaram, 15 

Arcadia^ medio qui jacet in gremio. 
Vel quot juncturas geometrica forma favornm 

Conserit extremis omnibus, et mediis. 
Quot telios primus numerus, solusqae probatur ; 

Qaot par, atque impar partibus aequìparat, 20 

Roma et ilttw: H ffer guai honu tu doee$^ et per qwtt qmeteit domi Iwr. Qwt 
$tridente$ porta p emémt t wr in Umiditi parie Ctrn, prater eam quee ptmdiiur od 
dimidiuM etadium, Quot pedUmM apee eiftarmen Homeri ineeduMt^ et imtrm qwùt 
horaa OceanuafimU et refluit, Quot Comotdiu» poeta ilUf qui eepuUut eoi ip medw 
gremio Arcadia^ exhihuit tu theatro, Aut quot commioeuroi figura geometrica 
favorum co^jungU in omnibut extrenùo^ et medito, Quot UMiiatUmo oobu primuo e 
numerio perfectuo conttare debet : quot uniiateoprimui par, et primuo impar numeri 



Dragmaia Vulg.— 19 Scribeodam teìooo videtur Aucconio. Legendvni aooet 



NOT^ 



9 Quot commisoa virio Romamaf ^.] 
Trib«8 Horatiis» et rrìbns Curiattis. 

10 Quoique doceo Aorts, 4^.] Ciim 
diem qaovts aoDÌ tempore in doode- 
cim semper horas divìderent, et noe- 
tem io totideM. Ex hoc loco patet 
Ursalnm per dimidiom diem horas 
sctiicet sex docuÌMe in Indo sno, et 
per reliqnnm dimidiam diem ces- 
lasM a dòcendo. 

11 Ootia fuot prò parUy tfe, Excop* 
to, medium^ ^pc*] Ostia in Circo duo* 
decim faernnt, qnse omnia eodem 
tempore aperiebantursigillomm qno* 
randam sen Hermarum aatoraata 
machinatlone : ' Bissena qolppe os- 
tia,' inqnit CassiodoitiSy ' ad xii. sig- 
na posnemnt. Hspc ab Hermniìs fu- 
nibns dcmissis subita seqnalitate pan- 
duntor/ &c. Qoomodo ergo sex ab 
una parte dento medio esse potoe- 



ront? setlicet si ab ostio nao, ad 
oppositnm ei ostiam Ktmh docas, 
quae Circom in doas secet puttm 
seqnales, et, qms ab hac, vel ab illa 
parte ostia sant» sic nnmeret, nt os- 
tia ambo, ad' qnse linea illa pertiagit, 
numero eorum inelndaa, septem in- 
venies, ex qnìkwa si deasas nsedÌMi, 
▼el aliud quodvis, soperemnk sex. 

16 Areadim medio qui jmoH m goe» 
mào\ Terentias, cvjus extant Coasae* 
dia sex, quiqae io Stymphalo Arca» 
disi oppido, dolore ae tftdio amissa- 
rum fabniarum, vita fanetna ac se* 
pnltns traditnr. 

17 Vel quH jorneiuroM gwo mHtie a 
formajuvorum'] Synalsepba eat io da* 

abns primis syllabis Tocb * geome- 
trica.' Sexangnlam porr» esse figo- 
ram cdlamm in apnm lavia natissi- 
mum. 



Digitized by 



Google 



EPISTOL-ffi. 



723 



Bis teraos, et ter binos qui conserit unus : 
Qui solus totidem congeminatus habet, 

Quot facìuDt jancti subterqae supraqne locati. 
Qui Dumerant Hyadas, Pleiadasque simul. 

« « 4|r * 

Ursule collega nobilis Harmonio» 
HarmoDÌo, quem Claranus, quem Scanrns, et Asper, 
Quem sibi conferret Varrò, priorque Crates, 



25 



producuntf qui numeruM ioliu eonneetit bU Ires^ et ter duo»: qui uhm numeruM tfic- 
fUttltu» amtintt totidem unitate$y quot numeri potiti i^fra et eupra eum iidditi 
timuUeffieiuHtfquiquidem numeri numenattByadasutMy et Pleiadas. • • • • 
UreuU incUfte Harmouio cottega tuo^ Harmonio (inquam) quem Cloramu, quem 
Seaurus, et Atper^ quem Vorrò, et Cruiee ipto mUiquior eeeum eomporaretf et HU 



Tollias: numerie, prùnumeru»; et sic habet ed. Delpb.— 21 Ita emendavi t 
Tollius, prò, quia eou», qui mox tollit rcAc^w hroorvyfiiiVy et reponit leviorem 



NOTJE 



19 Quot tOioi prtmuMy tfc] T^etot 
épdfpos perfectas nnmeniB, ot definit 
Eoclidef, est ille, qoi omnibus snis 
partibns aliqnotis eqnalls est. Qni 
perfecti numeri sint quomodo inveni- 
atar, dlsce ex ultima proposi tione 
llb. iz. Element ejusdem. Horum 
porro primus (de quo hìc Ansonins) 
est senarios aliqnotis snis partibns 1. 
9.S. simnl snmtis oeqnalis. 'Telios' a 
TÌKttof media brevi hic ponitnr licen- 
tìa Ausonio satis familiari. Sic pri- 
mam vocis ^Pbidiae^ corripit Epig. 
zìi. cnm Graece scribatnr per «, 

20 Par] Primns scilicet binarius. 
Impari Etlam primus, nempe ter- 

narins. 

/Equiparati Mnltlplìcatione mutua, 
nt patet ex versn seqnentl. 

22 Qui echu] Senarins. 

Congeminaiut'l Sicque doodecira ef- 
ficiens. 

2S Juncti suhterque ntpraque locati] 
Qninarins, et septenarìns, qni jnncti 
etiam eflScinnt duodecim. 

24 Biadai] Plovias stellas, qus 



qninque ab Hesiodo ennmerantnr, 
teste Theone in Arati Pbaenomena : 
^«0id\i|, Ifiì Kopuiàs, ^krrì^ai/ós re 
KX4eui, *aiA (f Ifupóeaaay Ktà Eòtéfni 
rayùwefXos, ' Phssule, et Coronis, et 
bene coronata Cleia, Et Phaeo ama- 
biiis, et Eudora longam habens ves- 
tem.' Has Hyadas Latine verterunt 
veteres scrìptores, Suculas, nomen 
earum a voce h sus deducentes, cnm 
ab S» pino esset deducendum,* et 
plartos interpretandom. 

Pìeiadaaqve'ì Hae stellae septem ab 
Arato in Pbapnomenis ennroerantur : 
'AXxvórfif Mepimi re, KeXairv r\ *HA^k- 
rffii re, Koi 2rcp^, Ktà tacimi, iccU 
«^rvia Maia. ' Alcjone, et Merope, et 
Celsno, et Electra, Et Sterope, et 
Taygete, et veneranda Maia.' 

25 Collega] In munere docendi. 

20 CloTttwus] Grammaticns de quo 
Martialis lib. x. EpIg. xzi. < Scrìbere 
te, quae vix intelllgat ipse Modestufl, 
Et vix Claranns, qnid, rogo, Sexte, 
juvat?' 

Scavrus] Daos Scanros Grammati- 
cos patrem et filinm cognoscimus ex 



Digitized by 



Google 



724 



AUSONII 



Qaìqae sacri lacerum collegit corpus Homeri^ 
Quique notas spuriis versibus apposuit : 

Cecropite commnne decus» Latiseque Camoenae 
Solus qai Cbium miscet, et Ammineum. 

fMt MDeftt corpus diaeerptum Hvmen àkmm ntUtta^ H iXUqìd a4}teU mUu 
$UUn$ vernbuM: uipote honorem eomnaam mu»m Attica et Lathuty fvt 
mùcti vtniMi Cniiniiy et oìmm ^mhhmmii* 



30 



dUtinctionem sub finem seqnentis Tersas.— 29 Scrìbit OroDOfias : epponii. 



NOTiE 



Jalio Capitolino in Vero, qaonini 
pater Hadrìani Cssaris prsceptor 
fiiity filiufl vero preceptor Antonini 
Veri. Citaotor eoram Grammatica, 
et Commentarla io Horatlam, Virgi- 
iiam, et Terentiiim ab A. Gelilo, Di- 
omede, et aliift Grammaticis veteri- 
biu. 

^fp€r] Hic etiam Comnientarta in 
Virgilium scripserat. Hojus memi- 
nerunt Macrobiu, PrUcianos, Cari-- 
aius. 

27 Varrei} Notissimns ille scriptor, 
Romanomm Ciceronis jadicio doc- 
tisalmus. 

Prioriiue Cratei] Cojus ipie Varrò 
meminlt in opere * de Analogia.' 
Hic, nt discimua ex Snetonio in' de 
Grammaticis,' Malotes foit, Aristar- 
chi, «quatis, stndiomqae Grammati* 
ces in nrbem Romam primns in tuli f. 

28 Quique aaeri lacerum^ tfc,'] Intel- 
ligi t Zenodotum, qui, nt disctmns 
ex Snida, Ephestas fnit, poeta, et 
Grammaticas, Philetae discipnlos, 
floroitqne Ptolemsi primi tempore. 
Homeri scripta primns recognovit, 
prftfuit Bibliothecis quae in nrbe 
Alexandria erant, et Ptolemaei filios 
erudivit. 

29 Quique nota» tpuruBverriìmSydfc.} 
Aristarchiis hic designatnr, censor 
Uie veteribus adeo decantatoli, Sa- 
motlirax genere, qui, qaos non prò- 
baret in Homero versus, obelo nota- 



bat Cojns jodtcinm tanti fecerent 
Veteres, nt notatos ab eo Tersila 
Homericos esse non crederent. I>o- 
cuit hic Alexandriae, Inter alìos, 
Ptolemaei sexti sen PhUometorìa ^'^ 
linm. 

50 Cecropia eenamme deetui] In 
qnarto caso non in recto ' commime 
decus/ et referendum ad Harmoniom 
quem commone decns Cecropia^ !««• 
tiaeque Gamcenae sibi conferrent Clm» 
ranos, Scaorus, Asper, et ceterì. 

51 SùluM qui Chium fKÙeei^ ^nc] 
Haec, nt et superìor Tersas, non de 
Ursnlo, nt perperam pntant Acenr- 
si US, Tumebus, et TolUns, sed de 
Harmonio ejns collega intelligenda 
sunt. Nam si de Ursulo, ad quem 
est Epistola, hsec dicerentur, acri|i. 
tum oportuisset seconda persoom 
mùce», non tertia mttcee, ut patel^it 
modice attendenti. Eleganter por- 
ro, imitatus illnd Horatu lib. i. 8«t. 
z. ' At sermo lingua concinnila otrm. 
que Snavior: ut Cbio nota ai eooi- 
mista Falerni est.' Haimoninm Gne- 
csB Latinaeque linguas profesaorem 
Chlom, Graecum ^vinum, et Ammi- 
neum Italum miscere dicit Anaonius, 
et simul carpit enm tanqnam bibacia» 
lum. 

* ReliquiB Ansonii Epistola^ Pan. 
lioi nomen iuscriptnm ferunt. It 
fnit Anicius Pontios Panlinua qnem 
generis splendore nulli secundum in 



Digitized by 



Google 



EPISTOLA. 
NOTiE 



725 



AqniUnia dixit Ambroùas Epist. 
zxxTi. ac Bnrdigals natom vult 
UraDius Presbyter apod Snrìum, an- 
no qnidem S55. exChiffletii ratloni- 
bos et argomentis, etsi ejasdem na- 
tales ad annuniS54. referat. In Rhe- 
torìcU pneceptore usai est Ansonio, 



qui veteris PaoUni amore compiilsas, 
ita pueram edacaDdum snscepit, nt 
pneceptoris industria ac sednlitate, 
parentis soUcitudine ac pietate docn- 
erit, nec aliter postea, quam filli no- 
mine, conipellaverìt. 



XIX. AUSONIUS PONTIO PAULINO FILIO. 409 

C0NDIDBRA.T jam Solis eqnos Tartessia Calpe: 
Stridebatqne freto Titan insìgnis Ibero: 

Jam Colpe Htspaaa abdiderai eqwt SMis; et Pktelnu cUtrt stridebat in Ocean» 



^^^^^^^^^^^» 



1 Hnios Epist. titnlus erat in Tiliano codice, Badiana editione, et aliis 
qnibnscfam : Ammvkìm» P&ntio PtmìsMy ctm UU muiuet paemaHon vermbu» pla- 



NOTiE 



PotUi» Paulino] Pontius lue Pau- 
linusy ad quem haec et sex seqnentet 
saot Epistobe, is ipse est Panlinus 
Aquitanns, cojos Epistolae, et Car- 
mina aliqnot extant, cnjnsqne memi- 
nerunt honorìficentissime BD. Au- 
goat Ambrosius, Hieronymos, Seve* 
ma Sulpitins. Is ipse est Paalinus 
qni venditi», et in panperes erogatis 
facnltatibns suis, Nolam Campani» 
secessit, com sanctissima conjoge 
Therasia, atqiie ejas urbis factus est 
Episcopus. 

I Cotuhderat jam Solit equoe, 4^.] 
TlapmfioX^ ad illins Senecae in apoco- 
locynthosi imitalionem : ' Jam Fhce* 
bns breviore rota contraxerat orbem/ 
&c. Coi post longam descriptionem 
sobjnngit: 'Pnto magis intelligi si 
dtxero: mensis erat October/ Sic 
enim infra Ansonius : ' Nescis poto 
quid velim tot versibos dicere. Me- 
dios fidius neqne ipse bene intelligo: 
tamen snspicor. Jam prima nox 
erat,' &c. 

Tarfeaiia Calpe] Mons Hispaniae ad 
fretum Oaditanum, cui in Afric» lit- 



tore opponitor Abile mons alter^ 
atqne bae dose Hercnlis columnae ex- 
istimantnr. De bis Festus Avienns : 
^Scopnli stant ardui ntrìnqne ; Unos 
in Eoropani, Libyam procol aspicit 
alter, &c. Sic cceUim vertice fui- 
cit Maura Abile, et dorso consurgit 
Iberica Calpe.' Tartessia bic dici- 
tur a Tartesso regionis iUins urbe. 

2 Siridebatquey ifc.'] Ex opinione 
veterum precipue poétarom, qui 
tingi Oceano Solem cadentem, et 
stridere ignitas ejus rotas pnUbant. 
Jnvenal. Sat. xiv. * Veniet ciassis 
quocnmqoe vocarit Spes lucri, nee 
Carpatbium, Gstulaqne tantum /E- 
quora transiliet ; sed longe Calpe re- 
lieta Audiet Hercnleo stridentem 
gnrgite Solem.' Ad quem locum 
vetus Scholiastes : * Gaditano Ocea- 
no Sol mergens stridet, ut si ferrimi 
candens in aqua tingnas.' Statins in 
Oenetbliaco Lucani : * Felix ben ni- 
mis, et beata telliis, Qiiae pronos 
Hyperionis meatns Snmmis Oceani 
vldes in undis, Stridoremqne rota 
cadentis audis.' 



Digitized by 



Google 



726 AUSONii 

Jam succedentes quatiebat Luna jnvencas : 

Vinceret at tenebras radiis^ velut aemula fratris. 

Jam Yolucres, homìnuinque genus saperabile cnris, 5 

Mulcebant placidi tranquilla obli via somni. 

Transierant Idas^ medius suprema December 

Tempora veiitaro properabat juDgere Jano. 

Et Donas decimas ab se nox longa Kalendas 

Jugiter acciri celebranda ad festa jubebat 10 

Nescisy putOy quid velim tot versibus dicere. 11. Medina 
fidìus neque bene ipse intelligo: tamen òuspicor. Jam 
prima nox erat ante dìem nonnm dccimum Kalendarum 
Januariarum, cam redditas 8unt mibi literse tuas* oppido 
quam literatas. 12. His longe jncundissimum poema sab- 
diderasy qnod de tribus Suetonìi libris, quos ille de regibos** 
dedit, in epitomen coégisti^ tanta elegantia, solus ut mibi 

Ibero : jam Luna agitabat suas bove» suceedeniea Soli : vt ntperaret obteuritatem 
noctia radiis ntU, quasi rivatìBfroÈris tui, Jam ares, et genus k0mÌKum quod pre- 
mitur Sòlieitudinibus, detiniebaniur placidià obUvionibus quieti saporis. Idu» eraai 
elapsa^ meéius December fettinabat cot^ngere Jano advenienti sua extrema trai- 
para. Et nox Umga aeeersebat continuo diem deeimum nonum anie KaUndas Ja- 
nuarias ad celebrando festa Satumatiorum, 

Ignorai, ut arbitror, quid velim esprimere tot versibus. Certe neque ego ipse 
sat scio : suspicor nihilominus. Jam incipiebat nox qua pnecedit diem deeimum 
nonum ante Kalendas Januarias, cum aliata est ad me Epistola tua perquam crv- 
dit€U Sutjunxeras iUi Carmen Umge Muavissimum, quod de tribus libris SuetonHy 
quos ilU edidit de regiUus, coarctasti in compendium, tanta venusiate, ut tu unus 

NOT^ 

3 Quatiebat Luna juvencas] Snpra janxerat de regibns. PanlÌDi aotem 

Epist. V. ad Theonem : * Tertia fissi- Lttenr, et Epistola qua iis reipondet 

pedes renovavit Luna jnvencas/ Ad Ausonins, ante annam S80. scrìptte 

qnem ▼ersum vide notata. fnernnt, quo exeunte PaiiUnos in 

Nonas decimas . . . Kalendas'] Non Hispaniam secessi t, ut se paolatim a 

tamen die 10. Kal. Jan. sed 16. cele- rernm terrenarnm contemtu ad cce- 

brat'i incipiebant ex Cssarnm edic* lestium amorem erigeret. Constat 

tisSatnrnalia; qas festa hic innuit enim ex ejusdem Carmine x. vs. 19. 

Ausonius. Nonas decimas igitur jam tnm Mnsis» Poeticisqne Fabalis 

Kalendas liic non ut diem ipsnm Sa- omnino valedtxisse. 

turnalìornm, sed Satiirnalibns proxi- b Quod de tribus Suetonn UbriSy quo$ 

mum acciri ab longa ili a nocte intel- iUe de regibus] Neque Suetonìi libri 

ligendnm est. de regibas hodie extant, neque Epi- 

* * Cum reddita sunt mihi litera tuoi] tome illornm a Fantino versibus 

Intercidernnt illae, una et Poema scripta, 
quod iis Panliuus ex Suetonio sub- 



Digitized by 



Google 



EIUSTOLJE. 



727 



videare assecutus, qaod contra rerum natiiram est, brevi- 
tas ut obscura non esset."" 13. In bis versibus ego ista 
cognovi : 

Europamqae Asiamque duo vel maxima terrai 
Membra: quìbus Libyam dabìe Sallastìos addit, 14 

Europee adjnnctam: possit cum tertia dici: Ì5 

Kegnatas roultis, quos fama obliterata et quos 
Barbara Roman» non tradunt nomina linguae, 
lUibanum, Nnmidamque Avelim, Parthumqne Vononem, 
Et Caranum, Pellaea dedit qui nomina regum. 
Quiqne Magos docnit mysteria vana Necepsus : 20 

Et qui regnavit sine nomine mox Sesoostrìs. 

otOì VMJMfif perfecÌMi€ id, quod puiguai naiwrm rerum^ ìd brenioi nim esaet ohtcwra. 
Ego htBc didid in ittis canninibus: Europam et Atiam duaa tetra parieB ampli$' 
nmast quibui Salluttius dubitanter aijungit A/rieam, additam Europa: cum potni 
mppeUariteriimpwrèorbia: qua partea orbÌ8 nuUtoe kabuerwU regee, quorum fama 
evtmmUf et mioe nomiuu eorum burburu nou sinunt memerari Umf^ Latinuj ut im- 
òamim, et Aveìim Numidia regem^ et Vononem Purtiwrum, et Curauum^ qui prò- 
geumU regeo Mueedmàeoe. Ei Necepsum, qui doeuU Mugoa iuania myel&ia: et 
SeMottrim^ ciijuè regnmm etutùn poti ipmun nne gloria /wt. 



rimii de regibui ex TrauquiUo colledie, — 20 Alia exemplaria, Nechepsi: Vinetus 



NOTJE 



« BrerUue ui obscura non esoet] Con- 
tra haoc Horatii sententiam in Arte 
Poètica: * BrevÌB esse laboro, Ob* 
scuros fio.' 

14 Quibue Libtfam dubie SaUuetiuM 
addit] In de bello Jugnrthinu : * In 
divi.sione orbis terrae pleriqiie in parte 
tertia Africam [hec est Libya] po- 
snere. Panci tantnmniodo Asiam et 
£uropam tèBe^ sed Africam in Eu- 
ropa.' 

18 lUibanum'] Regem aliqnem bar- 
barum ex Africa, de qno nihil alibi 
reperto» qaemadmodam neqiie d« 
Aveli Numida. 

Purthumque Vomonem] De hoc vide 
initinm libri. ii. Annalium Taciti. 

19 Et Caranumi Ex Heraclidis 
unam, quem primnm Macedoniae re- 
gem fuisse tradunt Justinns lib. vii. 



et Livios lib. xlv. Macedoni Den- 
calionifl filio successisse in regno So- 
linus auctor est in Polybistore. Ex 
hnjns posteris fnere Philippos et 
Alexander, Pella Macedoni» urbe 
oriundi. Hoc significare ? ult Auso- 
nins cum ait : * Pellsa dedit qui no- 
mina regum.' 

20 Neceptus] ^gypti rex, Astrolo- 
gi» peritissimun, et Magiae; de quo 
Jiil. Firmicus lib. viii. Necepsus Im- 
perator justissimus JEgypti, et Astro- 
logus valde bonus, per ipsos Decaiu» 
omoia ritta Tateiuainesque collegit. 

21 Sine nomine mox Seaooetrùiì Sta- 
tim post mortem successorem haboit 
nnllius fams ac nomiuts, cum ipse 
orbem terrarum peragrasset victoriis. 
De boc Sesostri fide Herodot. lib. ii. 



Digitized by 



Google 



728 AusoNii 

22. Haec ta quam perite, et concinne, quam inodalate, 
et dnlciter, ita juxta naturam Romanonun accentuam 
enuntiasti, ut tamen veris, ac prìmigeniis vocibns sua 
fastigia non perìrent. 23. Jam quid de eloquentia dicam? 
Liquido adjnrare possum, noUum tibi ad poéticam facun- 
diam Romanse javentutis sequari.'^ Certe ita rnihi YÌderis. 
Sì erro, pater sum/ fer me : et noli oxigere judicium, ob- 
stante pietate. Verum cum pie diligam, sincere ac severe 
judico. Affice me, oro, tali munere irequenter: quo et 
oblector, et honoror. Accessit tibi in artem poéticam 
melica adulatio.t' Quid enim aliud agunt, 

Audax Icario qui fecit nomina ponto, 24 

Et qui Chalcidicas moderate enavit ad arces, 25 

26. nisi ut et vegetam, et sublimem alacritatem tnam, te- 

Tu eJCfireÈtiiti ùia qwm docte et «Keurate, qutm nuuuroae, et SMawiter, «te «e» 
autdim roiMiteiii aceentuum RamdHorum, ut nikihmimu tumam ttf« prtjiit<tM ms 
amitterent mot aptces. Jam vero quid dieam de tua faeundia? Posntm jmvre 
huud dubitunter, nendnem ex jucenibue Romania tibi parem enee in Hoquentiu 
poetica, Saltem rnihi viderie talie. Si kaUucinorf $um pater, teiera me: et noli 
expoecere a me judicium, cui amor patemus obeietat, At iicet amem te affectu 
patemOf nikiiominui judie4> de te rineerey ae setere, Mitte^ fti^w, tape ad wu 
àmite wnmut: quod me et delectatf et decorat, Procter artem poéticam habet 
martfMHMis bUmditiae, Nam quid tUiud faciunt hi rersua : 
Temerariua qui dedit nomen mari Icario, 
Et qui pervenit volatu modesto ad arces Chalcidicas, 
niii utappeUes audaciam, tuos midos, et excelsos impetus; dicas autem me et 



<^^^^^>*^^^^ 



legit, NechepsuM,—^ Modviaiio Valg.~25 Ad arctos Vulg.--27 ad fin. Qosrit 

NOT/E 

* ^ NuUum tibi ad poéticam facun' libris. AduUtio ea crat, qvod sese 

diam Romante juveututis tequart] Pau- temerario Icaro, Aiisoniam vero pm- 

linos in Poeticis adeo profecerat, ut denti Dedalo cooferret versibas aioz 

palma lenmiscata donatus fnerit : par allatis. 

autem pari refert, landesqoe prò lan- 24 Audax^ Icarus. 

dibus rependit, dum Epist ii. Auso- 25 Et qui Chalcidieasi Da^dalna : 

nio inscnpia, aii ; - ai «Uuium tauro, vide Ovid. Metam. lib. vili. Fab. S. 

vel equam committis onagro ; Me Chalcidicas ... od «rcef] Camas nr- 

tìODipone tibi : vix TnlUas et Maro bem Italiae a Chalcidenaibas Eobo» 

tecnm Sustineant aeqoale jngom.' insuls colonia conditam. Desontan 

« Pater sum'] Non natara, sed ae- ex hoc Virg. lib. vi. iEneid. * Cbal- 

tate, institotione, et amore. cidicaqne levis tandem snperaititit 

' Melica adulatio] Sic lege ex vett. arce.' 



Digitized by 



Google 



BPlSTOLiE. 729 

meritatem voces; me vero^ et consnltnin^ et quem filias 
debeat imitari, salutari pradentia praeditum dicas? Qaod 
eqnidem contra est Nam tu summa sic appetis, ut non 
decidas : senoctus mea satis habet» si consistat. 27. Haec 
ad te breviter, et illico^ vesperìs illias secato mane dittavi. 
Ita enim tabellarìus tuas, nt epistolam referret, instabat. 
Nam si mihi otium fuerit, oblectabile negotinm erit ad te 
prolixius delirare^ te ut eliciam, mihi ut satisfaciam. 
Vale. 

ene pnidentem, et ùmtawhcm JUwy ùuitMCiitm emriUù taUiiferp ? Quod certe m 
hahet e^tUrarh m9iù. Tu enim eie tendie ad ittpremOf ut non delabarie : atinkae 
prevecta tHaie eontentue «lun, ei maneam tu eodem loco. Heee breeUer^ et ÉtaHm 
mahUiìÒM hùrìM, qum excepentmt iUam vetpenun, dietavi ad te mittenda, Nam 
tabetUtriiu tuue eie mrgebat me, ut reportaret ad te lUerae meae. Si enim miìd 
vaeaverii, erit miki eeeupatiejueunda ineptire fiume ad te ecribendOf wt proveeem 
te ad reepomdenditmf et wt wuìU eatirfaeiam. Vale, 



ToUios an codices oliai scripti : tu ut eicctom. . 



XX. AUSONIUS PAULINO S. P. D. 410 

Paulino Àusonius. Metnim sic snasit, ut esses 
Tu prior, et nomen praegrederere meum. 

PauUne Auemnue eahitem dkU, Lex carmtMÙ ita perpuUt me, ut te penerem 
prìerem, et ut tu pracederee meum nmnen. Quamme revera tu prier ee titulo 

1 PauHne Aueemiue. Metrum eie eua- ut vis metri neceuitmi eum excasarel 

eU, 4[v.] Metri ratione coactaro se ait, qui nomen soom prsponeret. Dno 

nt Paglini, ad qaem scribit, nomen profert exempla Desposins, Hadrianl 

suo prnponeret, contra Latinorum iv. qui accepta Frìderìci Epistola in 

Ormcornmqne scribendi morem^apnd qua nomen Pontificium postpositum 

quos sicsnnt initiaEpistolarum: An- fnisset, sic ira commotns est, ut in- 

•ODint Paulino. Caius Plinius Traja* flammatam rescriberet Epistolam; et 

no Imperatori. 'Ap^ror^Xi^r fiaeiXu Heloissae ita «fé P. Abaeiardo queren- 

'AAi^M^. Inde tamen occasionem tis : < Miror unico qnod prcter con- 

nriipit satis levem meo qnidem judi- suetndinem Epistolamm, iramo con* 

ciò Panlinnm extoUendi. In quo tota tra ipsnm ordinem naturalem, in ipsn 

▼ertitnr Epistola. fronte salntationis Epistolaris me tibl 

* Meirum tic euoMit ui eeeee Tu priora prseponere pr«tnmsi8ti.' 
£a consuetudo sic tandem iuTalnit, 



Digitized by 



Google 



730 



AUSOKII 



Qaanqaam et fastoram titolo prior, et taa Romse 

Praecessit nostrani sella caralis ebur. 
Et qnae jamdadam tibi palma poetica pellet, 

Leinnisco ornata est, quo mea palma caret. 
LongasYSB tantnm superamas honore senectao. 

Quid refert? Gomix non ideo ante cycnam. 
Nec qaia mille annos vivit Gangeticns ales, 

Vincit centum ocnlos, regie pavo, taos. 



10 



faslorum, et tua iella cwruli» Rowue anteeessU meam eeìlarn elnameam^ et paìw^a 
poièaeo$y ifua jamdvdum omattu ef, decorata eet tauiat ftum mea palmm m» 
kabet. Anteeo te solum honore eenectutiM Ungm. Qidd hoc iatereet? 
propterea comix pracedit olorem, Neque alee IndkuM^ fuomiam vimt mille t 
proptevia superat puichritudime tuoe centum oculoif 6 pavo, regalie vetuiCrU» 



Som 



10 ' MoUius alter Vossianos : regie pane^ tuoe,* Tolliuf. Et sic ezhibetor 



NOTiE 



3 foMtoruM titulo priór'] Non tamen 
in Consuiom Fasti» comparet Panllni 
nomen. Unde recte Vinetos infert, 
non ordinarinm illnm faisae Consn- 
lem, neqne Consiilatom a Kalendis 
Januar. aaspicatnni) aed ordinario 
alieni Consnli ob mortem aliarnve 
caasam fuisse suffectum. In fastis 
enim ordinariornm Consuiom nomina 
liabentor, non etiam snffectoram. 
Fuerat ergo Panlinus Consol ante 
Ansonium, sed snffectns : cum Au- 
sonins Consul ordì nari us foerit. 

* Et tua Roma Prteceeeit noetrum 
edla cKTMitf ebw] Annis f|vatttor, si 
Baronio fides, qui enm anno S75» 
Consulem ordinarinm foisse asserir, 
repngnanta Hieronymo, qui hoc eo- 
dem anno creatos CoDsnles negat. 
Igitnrnnara illud constai Fastomro 
titnio priorem extitisse Paulinum; 
quot annis, latet. Novissimns Pan- 
lini opemm editor, eum hnjos Con- 
sulatns in Fastis non habeatnr in- 
serì ptus,eom pntat Valenti anno 878. 
vita fiincto, aut cnipiani alteK Con- 
sulem suffectum, non antem ordina- 



rinm ; nec mo? eri qnenqnam debere, 
qnod Ausonins nomen Paulini Fasto- 
rum titulo honoratum dixerit, soffec- 
tos slqnidem ordinarìis Consules Fas- 
tis aliqnando inscriptos. Cnjus con- 
suetndinis esempla siiperesse, memioì 
me jam idem adversus Vinetom an- 
nota visse. Ebnr autem dixir, quia 
curules erant ex ebore. Geli. lib. fii. 
cap. 18. et lib. vi. cap. 9. * Erìpìetqne 
curule Cni volet imporlnnns ebnr.' 
Horat. 1. Epist. 

6 Lemidàeo ornata eefi Cicero prò 
Roscio Lemniscatam ejnaBBodt pal- 
mam dixit. Pafanse quippe, ut et 
Corone vlctoribns darì solitse, in do- 
bilioribns victorìis Lemnisco oraa- 
bantur. Est antem Asf^w^ifWf Syracn- 
sana vox angustam teniam algaifi- 
cans, un rubany ex lana plemaM|ve, 
qnin et ex tenni arborum libro. 

8 Comù;] Lioet vivacior. 

9 Gangeiieue aiee] Phoenix. Vide 
snpra Edyll. de «tatibiia AnimaliaBy 
et ad Ulud notas. 

10 CniliMi oculoe} Qoos in canda 
habet pavo ex Argo reibrmatnt. Vide 



Digitized by 



Google 



EPlSTOLiE. 



731 



Cèdimus iDgenio^ quantum praecedimus aevo. 

Assurgit Musae nostra Camoena tuae. 
Vive, vale : et totidem venturos congere Janos, 

Quot tnws, aut noster conseruere patres. 

Tantum cedo Ubi ingmio, ([uantum prato aiate. Mea Musa anurgU iua Camanue 
konorìe causa. Vice, vak: et comtecte mter te totidem annoa viiee futuros, quot 
pairee, meuoveltuuSf connexuerunt. 



in ed. Delph. — 13 Alii emendarunt, consere, 

NOTiE 

Metmm.Iib. I. Fab. 19. 

Regie paco] VpI oh formae prestan- 
tiam, Tel quìa JanonìA Deonim re- 
gin» avis est. 

* 12 AsturgU MuuBf ìfc»'} VirgilisB 
de Gallo Eclog. vi. vs. 66. < Utqae 
viro Phcebi cborus assarreierit om- 
nu.' 



18 Congere Jamos] Reponant com- 
sere Graevias et Tollinsi ob vocem 
* conseruere ' seqaentis versus. Ho* 
rum lectionem sum secntus. * Janos ' 
verti annos. Jani qnippe, raetonyoiia 
adjnncti, suot Kalendae Januari» an- 
ni tnitìiim. Kalendae aatem ili» per 
synecdochen prò annis ponuntur. 



XXI. AUSONIUS PAULINO 8U0 8. O. 411 

Quanto me affecit beneficio, non delata quidern, sed 
suHcepta'^ querimonia mea, Pauline fili! Veritns displi- 
cuisse olenm quod miseras, mnnas iterasti : addito etiam 
fiarcìnonensis murìas condimento/ cumulatius praestitisti. 

Qmmium ad me commodum pervenil, o fili PautinCf nonquidem quod tibi die* 
ium sitf sed qkod tu opinatus fueris me queri de te I Cum timeres ne oleum, quod 
miseras ad me minus probatum miki esset, instaurasti donum, Effecisti quoque 
auctius, adjuncto condimenio Mwrics Bareinonenei». Noeti vero me ncque sotere, 



1 Legeodum monet Scaliger: euepecta. Vid. Not. inf.— 2 Sic Scaiiger 



NOT^ 



» Sed 8UMceptà\ Scaliger mutat in 
rnupectUf frustra. Retineri optime 
vulgata lectio potest. * Querimonia 
tnscepta,' hic est, quam quis pntat 
aliura de se facete, etsi causa nulla 
subsit. Sic scandalum Theologi di- 
vidant in datum, et acceptum. 

^ Bareinoneneis nutria condimento] 
Mariae factie Barcinone, quas Hispa- 
DÌ8B Tarraconensis urbs est ad mare 



ìnternum sita. Fiebat antem e pis- 
cibus mnrisB genus duplex; unum vi- 
iins e tbunnorum intestinis sale ma- 
ceratis, quod muriae nomen retinnit; 
alterum pretiosios e scombris, quod 
Gracco vocabulo <Oarum' appeUa- 
runt. Latinam ei vocem non respon- 
dere queritur hlc Ausonias, sed ' U- 
quamen/ et ' liquor sociorum ' dice- 
batnr. Discrimen duplicis illius ma* 



Digitized by 



Google 



732 



AUSONII 



2. Scis autem, me id nomen muriìì, qaod ia asa Tolgi 
est^ nec solere, nec posse dicere : com scientissimi vele- 
rum, et Grseca vocabula fastidìentes, Latinum in cari 
appellatìone non habeant. Sed ego qnocomqae nomine 
loquar, liquor iste sogiorum vocatur.^ Vale. 

412 

Jam patinas implebo meas, ut parcior ille 
Majorum mensis appiana * succas inundet. 

neqne fotae uti hoc nomine murìéf qno wìgut utitur: cum tamen docttMthni ex 
antiquUf et iuitemant$M voeee Gntcatf non kabeant nomen Lathaan^ quo expri- 
flnan< GÓnrm. At qvaeumqne voce ego utar, liquiunen hoc oppeUaiur Soehnm, 
Vale, 

Jam implebo ilio meoi laweee. Uà ut liquor iìk^ qui minori copia adhibebatur in 
convititi nu^orum nostrorum, impleat eocHlearia meonun eoncioarum. Porri, 



SOTJE 



riae dispicere est vel ex hoc Martialis 
Epigr. lib. XIII. in quo tic de se Ma- 
ria loqnitur : * AntipoUtani, fateor, 
som filia thnnni : Essem si scombri, 
non tibi missa forem/ 

* Addito eiiam Barcinonenàt murim 
condimento] Yioetas bine snspicari 
videtar Barcinone, quo religionis cau- 
sa secessit Paulinus, muriam Aoso- 
nio missam fuiase. Yerom alinnde 
constai hanc Ausonii Epistolam ante 
BCrìptam, qoam Panlinus in Hispa* 
niam secederet ; id est, ante annum 
390. 

Muriam aatem illam taotopere An- 
tiquis celebratam docet quoque Ja« 
nius Animad?. lib. vi. cap. 17. saniem 
fuisse cmentaro ex intestinis piscinm, 
pnecipue scombrorum, qnos Macqua- 
reUoà recentior sUs appellavit, eli- 
quatam. Pro scombrìs M. Apicium, 
hominem ad omne luaus genus mi- 
rum, mullos in ' sociorom garo ' ad- 
hibnisse auctor Pllnius. De murìa 
et garo plura Magius Yar. Lect. lib. 
11. cap. 9. Qood ait noster garom 
ideo sociomm dictum fuisse, qnonlam 
a sociis Populi Romani initio mittere- 
tur, fase probat Schottus Obser?at 
lib. III. cap. 7. con Aitata iliorumsen- 
tentia, qui cognomcn dedncont a 



gente Sosia Sosiomm ; et eorum qoi 
a voce Sotorum quasi bilMuom, vel 
ab Asotiorum quasi Hellnonnm, voce 
appellatnm fingunt 

* Liquor iste Sodorum voeutur] Plin. 
lib. XXXI. in fine cap. 7. et initio 8. 
<Alind etiamnnm liqnoris exqnisiti 
genus, quod garon vocavere, Inteiti- 
nis piscium, ceterìsqne qam abjid- 
enda essent, sale maceratis, nt sit 
illa pntrescentiam sanies. Hoc dim 
conficiebatnr ex pisce, qnem Greci 
garon Tocabant, &c. Nane e scom- 
bro pisce laudatissimum in Cartha- 
ginis Spartarias cetarìis : socioriim id 
appellatnr, singnlis milUboa nummora 
permntantibus congios piene binos. 
Nec liquor ullns piene prvter un- 
goenta migore in pretio esse ctrpit* 
nobilitatis etiam gentibas. Scombros 
quidem et Maoritania, Baeticaqae, 
et Carteia ex Oceano intrantes ca- 
pinnt, ad nihii atiud ntiies. Landan- 
tur et Clasomenae garo,' Ste, Et 
aliis mnltis in locis gari sociomm me- 
minit Piinins. Sic appellatum patat 
Oeorgius Menila, quod ex Hispania, 
ubi Carthago Illa Spartana, et a so- 
ciis pepali Romani gamm initio Ro- 
mam mttteretur. 



Digitized by 



Google 



EPISTOLA. 738 

3. Quid atitem tam amabile tamqae bospitale^ qaam qood 
ta, ut me participes, deUcias taas' ia ipsa primitiarmn 
nòvitate defrandas? O melle dnlcior, o gratìse venustate 
festivìor» o ab omnibus patrio stringendo complexo ! 4. Sed 
hadc atqne alia hajnsmodi docamenta' liberalis animi alieni 
fortasse/ et aliqnando, qnamvis rarìus : ' illad de epistola- 
rom tnamm ernditione^ de poematis jaconditate, de inven- 
tione, et continnatione,^ juro omnia, nulli unquam imita- 
bile futurum, etsi fateatur imitandum. De quo opusculo, 
ut jubes, faciam. 5. Exquisitius universa limabo: et 
quamvis per te manus summa contigerit, ccelum superflua* 
expolitionis adhibebo: magis ut tibi paream, qnam ut 
perfectis aliquid adjiciam. 6. Interea tamen, ne sino co- 
rollario poetico tabellarìus tnus rediret» pancia iambicis 
praeludendum putavi : dum iOad^ quod a me heroico metro 
desiderasi inchoatur. Isti tamen^ ita te et Hesperium sal- 
Tosbabeam/ quod 7 spatio lucubratiunculas unius effusi» 



9«U Mi te» flMoMk, Umqué hMiriiaU, ^uam ^uod tufinuérmistuaideUcuMìMipta 
mm rit a i é frimUkmimf «I mtM imperiiuia 7 O amiee mtamor sneUe, oUpidUr ^m 
Qndw HegoaHa, o ptAemo ampUxu premendt ab omMui ! Vtmm hme^ et oIm 
nmiUa exempla tadoKi hemgna ìmttaMlM fvriauu enaU alieiiif et àtiquo tempore^ 
^jmnqmm rmiu$, At juro per omnia, eradiiionem tmaram fipMotorinii, nuirite- 
tem im carmàmM^ ùnenHoaem et eompomtionem ttttw, nemiiit unqaamfmre imUaH» 
iemj puuHriM eoajUeaimr tUn eae eoiUendendum, ut eam imUetur, Cirea fuod poa* 
mafhm exequar fuod praeipis, PerpoUam aeeuratnu onutia: et Ueet tu ipea 
txÈrtwutm n operi moMum admocerùf ego ei adoMvebo eeelum iupervacaaea tevt- 
gaiiem$ : potìuB, ut tibi obeequar, quam ut atìquid addam rebuijam a te abaohUii, 
Interim tamen, ne nuntùta tua» reterteretar nme aueiario aUquo poelico, exiatimavi 
mìU etw pntUuUndoM aHquot lambia: dum iUud, quod petie a nu Carmine Beroico^ 
meipUwr. Hi tamen iambi^ iUtuet Heeperiue mihi ineolumee aitie, ut properan* 



repooit prò, opclina. In Oloss» Itidori oppiare, cochletre.— S Ita legit et 
^tingDit ToUioSy prò, qaod Tiilg. Ut me partieipea ddieiaa <iMf.— 4 ÀUquiM 
fertaaae viiig. — 6 In ed. Badiana est roma. — 6 Legendnm nonet ToUiui cnm 
papiraceo, eoneinnatione,—! * Ocyus dete r^ fiiady coi noUoa hic alint ni ui^ 

NOTiE 

< Beae atqua alta haiuamoA doeu» bns. 

menta^ ^c.] Mnnera tciUcet mittere. f Itaéeeè BeaperiuM aaivaa kabeamì 

• Manna aumma cenHgerU, eetluM Formula jurantis per cariMÌnonuiy 

amperftmm, 4-c*] Allegorìa a Sculptorì- amici et filli, capitnm salntem. 



Digitized by 



Google 



784 



AUSONI! 



quanqnam hoc' ìpsi de se probabunt,^'' tamen nihil diligen- 
ti» ulterioris habuerant; Vale. 

413 

Tambe Parthis^ et Cydonum spicalis, 
lambe pinnis alitum velocior. 
Pad! rueotis impetn torrentior. 
Magna sonorse grandinis vi densior, 
Flammis corusci fulminis yibratior, 5 

Jam nnnc per anras Perse! talaribus, 
Petasoque ditis Arcados vectus» vola. 

ter luenhraH nmi ipath utùui foigUia, quamaii koeipù per te Mf tt osiendeid^ mm 
diutius certe fuertaU elaborali. Vale, 

O lambe ceUrior BogUtU Parthicù, et Cffóonus, lambe eelerUr oiù veHmenm, 
magU pneeepi qmam vwUnku cttnm Rriéna pradpUemtìB m More, areèrUr ag' 
mine ingenti grondimi crepitanti», pd wùtteri$ i m ptiu o nu M ignefuigmit ctn 
tiSjjam nune vola per aerem delatui talaribus Persei, et Galero MercmrU. Si 



^^ ^^^>»^^^^^«^ 



qnam ut toloecam reddat orationein/ Grcnamn». — 8 Ita vetnstns oodez habet. 
vici. Not. Var.— VS.4 Non contemnendam, inqnit ToUiai, quod in papyraceo, 
MagnwMonom, 



ìiOTJE 



t Qnanquam hoc] Se esse celeriter 
scriptos. 

^ ProbabmU] Qaoniam rndes et im- 
politi videbantiir, et pras se ferent 
festinatìooen sui anctorìs. 

1 PartlttM, et Ctfdùnum tpieuUs, ifc, 
vehcior'] Celebrati Sagittari! Creten- 
ses, inter qnos prsecipue Cydones. 
Notns et Parthornm mas sagitus In- 
ter fagiendnm retro mittendi. Unde 
Horat. lib. ii. Od. xiii. < Miles sagit- 
tas, et celerem fagam Partbi : cate- 
nas Parthnsy et Italam Robor' timet. 
Sagittas Cydonias com arcu Parihico 
cosjanxit Vlrg. Eclog. x. < libet Par- 
tbp torqnere Cydonia coma Spicala, 
tanqoam baec sint nostri medicina fa- 
roris.' 

5 Podi fKciitw tMpe/ti] De Padi 
nivibus liqaatis et irrumpeutibus in 
enm allls énvlis aacti torrentibos a- 
qnis, vide Plin. lib. iti. cap. 16. 

6 Penei tfOarìImì] De eo Ovid. lib. 



Metam. iv. Fab. 12. 'Pennis ligat 
ille resorotis Parte ab atraqne pe- 
des, teloqae accingi tur nnooy Et li- 
qnidam motis talaribus aera findit.' 

7 Dili» Areadoe\ Dltis nomen, qnan- 
quam speciatim Pioto divitianim nu- 
mini, et Plutoni Inferoram Deo tri* 
bntnro, tamen com a Ze^, Doriee 
SSc^fi et Aci9 derìvetor, onde Ai^ et 
Diespiter, Jovis nomen, Deom in 
genere significare nil vetat ; et * Dis 
Arcas ' bic non alias est, quam Mer- 
cnrios Densy in Cytteno Areadlia 
monte natos ex Jove et Main« NIsl ^ 
quia dicere velit eum Ditem hie «p- 
pellarì qaod virga som * Animas IHe 
evocet Orco, Pallentesqoe alias sub 
tristia Tartara mittat, Det somnos, 
adimatqne,et lamina morte reaignet.' 
ut ait Virg. 1. IT. iEneid. Petatos 
Mercurio alla diubns instroctos cam 
talaribus, et caduceo etiam alato tri* 
butns a poetls et scuiptorìbus. 



Digitized by 



Google 



EPISTOLA. 



735 



Si vera fama est Hippocrene, quam pedis 

Pulsu citatam comipes fudit fremens : 

Tu fonte in ipso procreatila Pegasi, JO 

Primas novornm metra jnnxisti pedum : 

Illicque Musis concinentibns novem, 

Caedem in draconis concitasti Delinm. 

Fer hanc salutem praspes et volacripes 

Paulini ad usqne mcenia. Hebromagum loqoor. 15 



«al quod dieitur de Hippocrene, quam eqìo» fremem eJfùdU excitam idm peéU : tu 
produetuM in ipso fonte Pegcueo, primue connexuieii menturaa pedum noudum 
obaervaiorum : atque itti dmn novem Cameena canerent, instigasti ApoUinetn ad 
inierfieiendum Draconem, D^er hanc eohUationem, vOax ei cderipeè^ umpu ad 
wrbem m qua degit PauUnua, Hebromagum voh dicere. Et stattm^ si te jam 



NOT^ 



9 Cofidpeel Pegasns. 

11 Prhm» nworum, ^.] Tanglt fa- 
bnlam a Terentiano Mauro relatam 
bis Tenibua: 'Hezametros tradii 
genitos duo prima vetastas. Heroua 
ille est. Hnnc vocant lambicum, 
&c. Additar baec gemÌDo Don ab- 
urna, fabula metro, Sen Tera rea est 
Spectet anctorem fides. Cnm pner 
infesti* premeret Pythona sagittis 
Apollo^ Delpbici feruntur incolas 
Hortantes acaisae animnm bellantis, 
ut illoR Metns babebat, aut propìn- 
qua adorea Tendebat geminas pavi- 
da exclaroatio yoces, *Ii| nouir Tif 
ncuir* Xn Uoidar Spondeis illnm primo 
natum cemis sex. Ex parte voces 
coDCitaa Iseti dabant 'hi Ua^éy T9 
naiéir ìli natdir Et bine pedom tot 
ortof est lambicus.' Ex qua colli- 
gere est primnm versum Hexame- 
tram» sed spondaicnm, fìiisse Onecnm 
illom sopra relatam, led etindem e- 
tlam lambicum, eo qood parsDelphi- 
coram celerius p renna tiantes primam 
iyflabam vocis HoiÀr corripereot, ut 
revera s»pe apad Oracos cu ante 
▼ocalem corripitur. Snnt tamen qai 
primam bunc lambam foisse dicunt 
a muliere paonos lavaote in Archilo- 



chnm dictam: "AvO/nmt* &ireX0«* t^v 
cicd^v Arorrp^cii* * Abi bomo : sca- 
pba» subvertis.' 

16 Hebromagum ìoquer] Hanc Pan- 
lini villam Hebromagum Vinetnssus- 
picatur vicam esse infra Biaviam in 
eadem ripa Embrau dictum, si ve nt 
alii primam syllabam trnncantes ap- 
pellant Brau : at Scaliger existims^t 
oppidom esse ad conflaentes Dora- 
nii et Oaromn» ab ano e Panlinl 
posteris Pontio Leontio amplìficatnm 
borreis publicis et tnrribas in modnm 
castrornm, et appellatum Burgum, 
quo nomine tunc castra opportuna 
beilo et munita vocabant a w^fyof tar- 
ris. 

* Povitat ad utque mamta. Hebro" 
magum ìoqwMr] Inde coUigo banc E- 
pistolam ante annum 890. scriptam 
Aiisse. Nec enim Paulinus illud e 
dominio sno oppidum incoIuit> nisi 
cnm vitam commonem ageret. De 
sita aatem Hebromagidissentiuntln- 
terpretes; noster accedit Scaligero 
qni vult Hebromagum eandem esse 
cnm Borgo civitatem, qaod et Samso 
tueri quoque nititur, quicquid centra 
in medium afferant Vinetus et Fron- 
to-DuctenSy qni veterem Hebroma- 



Digitized by 



Google 



736 AUSONir 

Et protious, jam si resamtis viribiA 

Alacri refecti corporis mota viget, 

Salvere jassum niox reposce mutuom. 

Nihil morerìs : jamque dum loquor, redi, 

Imitatos illmn stirpis auctorem tu» : 20 

Trìplici faientem qui ChimaBram incendio 

Supervolavit, tutns igne proximo. 

Die et Valere : die. Avere te jubet 

Amicus, et vicinus, et fautor tuus. 

Honoris auctor, altor ingenii tui. 25 

Die et magister, die parenSi die omnia 

Blanda atque sancta caritatis nomina. 

Aveque dicto, die Vale, et actutum redi. 

Quod si rogabit, quid super scriptis novis 

Maturus sevi, nec rudis dijudicem : 90 

Nescire dices, sed paratum jam fore 

HeroicoTum versnum plenum essedum. 

Cui subjugabo de molarum ambagibus. 

Qui machinali saxa volvunt pondero, 

recepii vtret smu , et vaUt agili wtobitiiiUe eorpwtM reertati^ cum eum mbdtwem^ 
UUeoJlagita ab eo reeijtroeam eahUem, Ne tamtiUiim quidem ceeeee: H dmmhmc 
dieojamjam revertere f tmt<iiiis velocitate iOum auctorem tua erigimMy fvt n^eni- 
vit volaiu Chmaram fiamnuu vomeniem ore tergemino, tutui ifumquam im ignù 
rùtma. Die ei : Valere atque eaUoere te jubet amia», et rimata, etftaUtr Ivai, 
promoter tuoi digmiatiOf educator tui ingenU. Adde eiiam Magieter^ etdde ^mrat, 
adde onmef hUttiiM et caetae appeliationee patemi amorie. Et cum dixerU tabe, 
die vaUf et revertere iUieo, Porro ei quiretf quid ego prooeetm crloftt, et um 
tmperìliw «flittaiii de ni» iiorù ecriptìM ; reepondebie te iguorare^ eed jmu^ 
prmeto ffUuTum plenum plauMtrum carminum htroicorum, Cuijuugam claudicemtn 
equoi laceratoe terghi terberibue, eumtoe ex orbitii molarum^ qui rotoHt le^iàm 

NOTA 

gom coDteDdant vicom esse nomine de quo sopra. 

Embrau in Garumnie ripa sitiun, et 22 Supervakanf] BeUerophoat» in- 

qaatuor Leocis infra Blaviam a Bor- sidente. 

go distantem. Mihi qoidem eornm * 24 FtaUor tuus^ Hemofie mudor, 



sententia potior videtur, tam quia ex t^c,'] Similiter PauUnoii iute 

eadem illa regione ortandi, tnm qaia Ansonio refert accepia, Cam. z. 

Burgt nomen, qno post annos qain- * Tibi disciplinas, digniutes» Uten% 

quaginta locus ille donatos fnit, ad Lingnae, togse, famas deciis, Provec- 

nomen < Hebromagi ' nullatenas ac- tiis, altus, institutna debeo. Patrone, 

cedit. praeceptor, pater/ 
20 StirpU auctorem tuaij Pegasom, 



Digitized by 



Google 



EPISTOLA^ 737 

Tripedes cidialloB terga raptos verbere ; 35 

His ut vebaiitur tres sodales Buntiì. 

Fòca et rogabit^ qnos sodales dixerìs 

Simili venire : die, trinodem Dactylom 

Vidi paiatam cmciaDti canterio : 

Spondasas iUi lentipes ibat comes, 40 

Paiabas moratnr qui locis cursnm meum : 

M^iqne similis» semper adversus tameo, 

Nec par, siec impar, qui Troch»u3 dicitnr. 

Hsc fare careim, nec nioratas perrola, 

Aliquid reportans interim munnscnli 45 

De laiigìtate musici prontarii. 

f9mi§ m tmtBknmru : ìUm tu$ tumtU métilu dwAnMu r mi ^eum. ^tmHimm 
^tmni, fUM mMm dixffrù tnic od jw» pergtre : rupmde et, vidi Dtu^fium <rùo« 
dem jMTtiiMi 4Èd vmiendMm w cabàlUmecutientt : cmntabtdwr eum ipMtdaiu tardi- 
^radmg^qMif^tardataa'aim meum po$Uu$ i» uìtidem sedibuB, qwt ego: eiiUe mm 
«hì/m MeuÈper tamm amirmiut^ wsgue f0r, neqme Mi|Mr, qm éfpelltUur TmektBU. 
JHeiU ei ititi pm^wre, ^ nktque mora rflciinv4id mc, ufertM ìiniUnm «it'fHM WM* 
mt§adid€ hbinUiUUe foim^^ pé'étUtt» 

88 Die, irimdim Daetylum'ì Dacty- Tideittr Uendecasyllabos Phalncioi, 

lam pedem sy Ilabis trìbos constao* ex Spondeo, Dactylo, et Tribus Tro- 

teoB, quelli» qaia qaadrvpedantis equi chnii coDstantes. 

coniiai optìme iaùtatiir, advefai dkit 4S Nee par, nte Mipar] Quia Tro- 

craciasU Canterio, «enam Imdc cbsat pari quidem miinoK) sillaba- 

Pianti intoens in Captivif de pisca- rum constat, sed qnst inaeqnalis sint 

torìbns : * Qoi advehuntiur qnadmpe- qnantitatis, ex longa nempe et brevi. 

danti crudanti Canterio/ Sed hoc de se «tian dicere eodem 

49 i^oadcaif tOì, 4*^.] De«igiMre jore poteat lambn». 



XXH. AU80NIU8 PAULINO 8UO. 414 

MULTA8 et frequentes m&ii grati» to» caasaA et occasio 
sobinde nata concinnata et natnrae tnae facSUtas benigna 

OfiH PtutUne, re$ ut tese ideutidem dant, et cernie vtdulgentia ttut tadoltt iqrfci 

NOT« 
* Hancqooqae£pÌ8tolani, qname- ante annum 890. «criptam fniaae, 
ruditissioiain, elegantissimamqae me- Paulino etiamniim in prsdiis sui» 
rito appellat Scaliger, et lepore At« coBmorante. 
tìco refertam vere dixerim, constat 

Detph. et V«r, CUtt, Ausen. 3 A 



Digitized by 



Google 



738 AUSONii 

conciliata Pauline fili. Nam quia nihili poscente me,- Jtb- 
nuis, magis acnis procaciaiu, qaam retundis: ut nano 
quoque in causa Philonis procuratorìs quòndam mei ex- 
perìere: qui apud Hebromagum* conditis mercibùs, qdas 
per agros diversos coémit, concesso ab hominibns tuis*" 
usus bospitio, immature periclitatur espelli. 2. Quod 
Disi indulseris, rogante me^ ut et mora habitandi ad com- 
modam suum utatur, et nauso/ aliave quavis navi" usque 
ad oppidum"* probità, frugis aliquantulum nostrce* adyehi 
possit, Lucaniacus ut inopia liberetur^ inatare; tota illa 
familia hominis literati ^ non ad TuUii frumentariam^^ sed 
ad Curculionem Plauti ^ pertinebit. 3. Hoc quo facilins 

mihif et paratu phtriman, et crebra» oeetukmei iiur bemgnUaUt» Btenim quia nikU 
denega» f cam pei», in»tiga» po<tiM quam reprimi» meam tu oefeado tmdaeiamz 
ut nune etiam agno»ee» in negoiio PhÙoni», wui oUm proeuratert»: qui cum repatm» 
erit apud Hebromagum merce», qua» eomparavit per torio» agro», utena eo A«tjntio 
quod tui dome»iiei ei eomrnodarfuU, nunc in pericnUf eet» ne ante tentpu» inde 
^fieiatur, Quod ni conee»»eri» ei meo rogatu, ut et po»»it iUie remanere quamdin 
ip»i opu» erit, et eommodaio ei nauao, aut quaUòet aUa navi ad urbem u»que, aU- 
quantum frugym noetrarum apportari po»»it, ut Lucaniaeu» tempore liberetur a 
penuria ; familia hac omni» homini» lUerati redigetwr non ad fmmentariam oraf Jo- 
nem Ciceroni», $ed ad Curculionem PlauH, Ut hoc a te faeHiu» obtinerem, vel ut 



^<»>»i»<r»<»i»^^»^^ 



1 Yetns esemplar Joannis Tilii, aliave qua nam, non male, jndice Vinefo. 
— S * Sic omnes nostri codlces. Lectio tamen hapc nescio quo pacto m'ihì non 
placet. Legerem polins : frugi» a. no»tro ad, p, LucaniacOf ut inopia {.' Vine- 

NOTiE 

* Apud Hebromagum] Villam Paoli- menti, quod Philo prò me emit 
ni de qua superiori Epìstola. Frustra locom banc solìcitat Vine- 

^ Ab kominibu» tui»] Domenticis tois. tus. 

* Ab kominibu» tuis] Ad domum f HonUni» Uierati] Ansonii, qnì ai 
tuam pertinentibus. Uode Scaliger yir literatns abnndantiaro et famem 
dedncit Galticnm, Hommoi^e. allegorice exprimit per Ciceronis 

« Nfluw] Genns navigli OalUcnm frnmentariam et Plauti Corculio- 

esse existimat Oyraidns L|I. de Na- nem. 

vigiis. r Non ad Tuaiifrumentariam] Ora- 

^ Ueque ad oppidum] Portum Con- tio hec est tertia, seo liber tertias 

datem inteliìgit Scaliger, propequem accusationis in Verreni, qnae incipit: 

erat Lncaniacns villa Ansonii, ad * Omnes qni altemro, judices, nullis 

Dnranii ripam. Lncanns fnndns a impulsi inimicitiis,' &c. dieta framrn- 

Paolino dicitnr in tertia Epistoiarnm taria, quod in ea de frumento Sicilì- 

ad Ansonium. eDsi agatnr. 

* Frugie aliquantulum jiof/r<e] Fra- ^ Sed ad Curculionem Plmdt] Fa- 



Digitized by 



Google 



EFlSTOLiE. 789 

impetrarem» aut quo majoreip verererìs molostiam^ si pe- 
gares; coucinoatam lambis sìgnatamqne lad te epistolam 
misi^ ne subornatum diceres tabellarium^ si ad te sine 
signi fide veniret. Signavi autem, non ut Plautus ait/ 

4. Per ceram^ et linum^^ ^ literasque interpretes ; 

5. sed per poeticnm characterem magis notavimus^' tan- 
quam signum impressum jadicares.^ 

415 
Philon^ meis qui vìUicatus praediis. 

Ut ipse vnlt, epitropos, 
(Nani gloriosnm Graeculas nomen putat» 

Quod sermo facat Doricus^) 

amerei majorem imporimitaiem, H renueres; miei ad te hanc EfieioUm eompaei' 
iam ex lambis, et obsignatam, ne dicereB nuntium este eubditUium, ei veniret ad 
te abeque testimonio sigiiii, Obsignavi porro non, ut dicit Pìautus, cera et Uno, 
ei charaeteribus explicantibus, sed meliìu signavi per notam poetieam, quam dig- 
noseeres veluti impressum characterem, 

Pkilon, qm vitUcus/mit in meis fundis, aut, ut ipse vuH, Epiiropus, (ipse enim 
eum Graau Hif existimai honmificum esse nomen, quod lingua Graea adomut,) 



^^^*^^**^>9^ 



ms. Beoe se habere vulgatam censet ToUius. — S Legendam monet ToUias 
com altero YossiaDO^ lignum^ — 4 * Hspc corritpta esse» qnivif depreliendel : 
prò RolamniMS in papyraceo erat nota mtaiu: fortasseau Àusonios scripserit : 
siedp,p,c,magiu n^um, trf hxmc t. s, i j. T^ nùnus dabitantis librarli est^ 

NOT« 

buia Plaati est« et in ea nomen para- fer cito. Pist Quid ? Cbr. Stylum, 

•iti famèlici a Cu reni ione animalcalo ceram, et tabella!», et Unum/ Et 

fmmentam exedente sumtum. deinde : < Cape stylam propere et 

* Ut Plautus aii'ì In Pseud. act. i. tabellas tu has tibi. Mn. Quid postea P 

ac. 1. Chr. Qaod jabebo scribito istic/ 

^ Per eeroM et Umim] Sic omnino Tom scrlpta Epistola : ' Cedo tu ce- 

legendam, non^ ut Tollius reponlt, ram, ac Unum actatum. Ageobliga, 

Ugnum. Non ignoramns ligneas fuisse obsigoa cito.' 

tabellas cera oblitas in quibus seri- * * Magis notatimus'] Lege cnm 

berent; sed bic, ut et in addacto ToWio magis notum, ut. Sic plana om- 

Pianti loco, non de scriptiooe agitur, nia : 'Signavi autem, non ut Plautns 

sed de obsignatione, qnae per linam alt per ceram/ &c. sed per Poeti- 

et ceram, ac iropressnm sigillum fie- cnm Cliaraclerem, magis notum/ id 

bat. Apud euridem Plautum Bac- est, nsitatum inter nos, 'nttanqo^m 

cliid. actu IV. scena 4. Chrysalns ad signum impressum jodicares.' 

Pistorlerum : * Nunc tu abi iotro, 2 Epitropos] Grsecnm est iwlrpowat, 

Pistoclere, ad Bacchidem, atque et- procurator. 



Digitized by 



Google 



740 



AUSONII 



Sais querelis asserii nostras preces: 

Qoas ipse lentas pmsequor. 
Videbis ipsum, qnalis astet commìiias^ 

Imago fortunee suee, 
Canus, comosusy hìspidas, tnix^ attabus^ 

Terentianus Phonnio^ 
Horrens capillis ut marinus asperìs 

Echìniis, aut versus mei. 
Hic s»pe falsus messibus vegrandibus, 

Nomen perosus villici. 
Semente sera^ sive multum praecoqua. 

Et siderali inscitia. 



10 



15 



ateiàcU mea$ preces nòe quirimonUi: qua» ego haud ita premiue praeequtìr ku 
Epùtola. Videhis «rnn, qualie eiet pnrpe te^ vera qffigiee sua wriif, cauuSf crnù- 
twSf Mfiirflit, ferox. baOms, talis frorsus quàlis esi Pharsm npitd TertMm, 
HorrUus ertnitms hwpidis tanqwm eMuus marimu, ami tamqwam nua carMÒM. 
Hic avm sape decepims fiùssei segeiUms male aduUiSf exosus nonuN colvni, non 
aut vofcfc citiuSf ei igmorwrei cbeenatianem astronunf iitussem 



utram r^ magie notum euet prfeferendam.' ToUius, — vs. 7 Videbis ishm 
Vulg.— 9 Artubms Vulg. ?id. inf. — ^23 ' Pliicet, qood parens meiu excogitmverat : 



NOTJS 



8 imsgùfsriuna sua] Ita ut exejns 
aspetta ^^iidices «tatim «fwi fortiiaa 
dignus 8it, et qnam revera expertns 
sit. Eam autem qoae fuerit infra 
«x>pìicat« 

9 Athdm] Sic re»titait Scaliger, 
prò iiMBdoso arhibui, et landat Glos- 
«•rtaai 9«€iis, iu qno : Attuku»: fteyi- 
Xjdxgs, ttéyyaty irvitót. Ab hoc pos- 
tremo JU^pns cM apnd Geli. lib. iv. 
cap. S. <Baltw autem et Atypiis 
vitioti magis, quam morbosi sunt.' 
et apnd Ulpiatran L. idem Ofiliiis 
10. ^. qaflPMinm ff. de j£dilitio edie- 
to: *Qin0aitam est an balbns, et 
Mvsas, ci atypns, isqoe q«ii tardim 
loqnitar, et Varus, et Yativs sébvs 
alt 9 «t apiiior «os sanes ««se/ 

10 Terentianus Phemm] Cicero prò 
Cftotem de Sexto Clodfe Phomiione 
teste : ' Nec diìdus niger, nec miaits 



eoofidcm, qnam iile Terentùoras est 
Phermio.' 

11 Honens eapiUiSf 4rc.] Horatii est 
EpodoD Ode ▼. in CaDidiam : ' Hor- 
ret capiUis, vt marimiSy Mperis, G- 
chiiiQs, ant carrens «per.* 

IS Messitms tegn md Utms'] Non gran- 
dibHs, male |;nmdA«8k Ovid. Fast, 
lib.iiì. Ubi de Vejove: ' Nane vocot 
ad nomen. T^grandHa finrra coloni, 
QavB mate crevenant, vesoMjve par- 
va vocant. Vis «a «i veitrt est, car 
non ego Vejovis aedem, iEdem non 
magni snspicer esse Jovis ? ' Festos: 
' Vegrande signffieari alii aSnnt male 
grande, ut vecors, veaamis, mali cdr- 
dis, matequn sanns. AMì pairvnn, 
8T^ mìnnlirm, ut cam droimiis ve- 
grande frmnentam/ Scc. Nonins «ti* 
am * valde grande' significare ait. 
16 Siderali hacitia} Necessaria 



Digitized by 



Google 



EFISTOtiE. 741 

Coelam lacessens, seque culpaa subtr^heos, 

Reos peregit coelites. 
Non caltor instaos^ noa arator gnaruris» 

Promosque^ qoam coodus magis» 20 

Terram infidelem» nec feracem crimiuans, 

Negotiarì malait 
Mercatar * qaoquo foro venaliam. 

Mutnatiur ad Graecam fidem. 
Sapiensque sapra Graeciae septem viros^ 25 

OctavQS accessit sophos. 
Et nnno paravit triticam casco sale, 

Novusque poUet emporus. 

quÉTtlU ctàuM, té MM exernaUf ageumvU mi inforiuiùi Dem. Cum man aaet 
colama wrgena arva, neque perìhu agricola^ et sunUvosua nutgU qvam pareus, 
aecutan» iolum quan in/Sdum, H òtfertiUj mflluU fieri mereaior, Negotiatur in 
quilnuvii nundinia rerum oenaKicm, mutuum mnit Gracafide^ et eapientior sepiem 
«irw Gkveitf M]N«N«Mi eiflfii, adUttu 0$t ei» ùetaom mj^mii». Et nune mmt fim^ 
wtaUuM veieri takf H rwvua nurcaiw eluet Freqiutitta viUieo^ i|gTM, f^9ij 



Mereaiurit quoquo foro v,* Scalfger. Mercatur rem q, Todocus Badius. Ma- 
mìt ViDctui, Mereahtr in q. OrsTìna coBJicit, Mereaimr ergo qmotfori» fsmuiia. 
Emeadationem Viueti probant ToUliis et Florìdas.^24 AL Afa^Ater. Vid. inf. 
*-a7 Sic Vosalanns sacondos et ed. Ugoletti. liego, ioqait ScaUger, Et 
nume p, ea$4ù intrOum^ e* 9ak : alioqni prster inepum sententiam erat io 

NOTiE 

qaippe est agrieobe lideram et teni* reddere. la voce < Mntiiatar ' du« 

pestatimi In arando serendoque ob« medie sylUb» per synalaepham eo* 

aenratto. Pieni sunt harum oluer- alaiste in anam intelUgend» annt, nt 

▼ationmn tma Heslodi Virgtliiqiie, constet metri ratio. In codice Ve- 

tnu aiiomm de re matica libri. neto pervetnsto est MmMwt prò ilfa- 

19 Gacrarif] Idem qnod, gnamt. <¥a/iir, «nde Tollins MuUtor sospica- 

Plaat. Mostell. Act. i. se. %. * Sìmnl batur, ot esset MuMet od Gr^eam 

gnarares yos toIo esse banc rem me- fidem, qni in merciom permntatiòni- 

com.' £t in Prologo Poennli : < ìE- bus fkUeret. Quod in medium relin- 

qoe nt mecnm aitis ignarnres/ quo* 

M Promiuipuy 91MM1 eonéiumagia] 26 Octavu» occemt §opho$] Octavns 

Qoi plas insumeret^ et prodigeret, sapiens. Ironia est. Pe Orseciae 

qaam qnssreret et conderet senra* sapientibns Tide sapra Carmen de 

retqne. Ludo Sapientnm, et ad illud Notes. 

94 Mutuaiwr ad Gracam ftdem] 27 Et nmc parami, 4r«*] Lectionem 

Orseca et Punica fides in proverbiis servavimas codicis alterios Vossiani, 

prò mala fide. Motoari ergo ad Gras« qiiSB bue optime facit. Comparasse 

cam fidem, est mutaum sumere, neo enim triticam Philonem illam mani- 



Digitized by 



Google 



742 



AUSONI! 



Adit inquilinos^ rura^ vicos, oppida» 

Soli et sali commercio ; 30 

AcatiSy phaseliSy lintribus» stlatis, rate, 

Tarnim et Garamnam permeai: 
Ac lucra damnis, damna mutans frandibus. 

Se ditata et me pauperat« 
Is nane ad usque vectas Hebromagum taam^ 35 

Sedem locavit mercibus. 



vrbeM mercatura terretiri, et maritima ; navigai per toéum Tamim, et Gantmnam 
acaiU, phttBelia, liniribut, tthttia, rate. Et permatanB qtuntus damm$t et damm 
daUty locupUtat se, et me depauperai, lUe nuuc detectui utque ad rittom tuam 
Hebromagum, delegit ibi loeum ad condendae euae mereee ****«! tade 



^■^^0^^^^**^^ 



versa vitiiim.— S5 Heb/romahwm Valg. Al. Eòr^m^grvm.— 86 Sic lacnnam htnc 



NOTJE 



festum est ex Prosa*sa(>eriore. < Cas- 
co sale ' dixft, veteri voce utens 
' case 08,* qne veterem sigoificat. 
Unde proverb. * Cascns Cascam dii« 
cit/ hoc est, vetnlus vetalam. Apage 
Scaligeri mlrìlam, non sapit hoc loco. 
Como seti veieri §aU, liic positum 
piitat Tollius ad elerandam per jo- 
cum salis bonitatem. Attamen, in 
regnm nostroram edictis ad rem sa- 
linaro spectantibus vetantnr horreo- 
rom salinomm pnefectl salem vena- 
lem exponere prìnsqoam per trien- 
ninm In borreis depositnm rcHederit. 
Qood etiamnnm observatar, nisi pe- 
cnliari concessione fnerit remissiiro, 
nec taroen fieret si salis bonitas ve- 
tastate minneretnr. 

28 Emporue] "^mpos mercato r, 
prscipae mari et nave aliena nego- 
tians, testibos Eastathio et Hesy- 
chio. 

SI Aeatie, phoMetie, Untribue^ etloHe, 
rate] Genera snnt navigiornm acatns, 
&rarof , et acatiiim, ijtAruuf, prspdatorii 
navi(;ii species Straboni lib. xi. A- 
pud 'rhucydidem et Lnclannm àic^rov 
mentio est. Sed acatti forma ex hoc 
Plinii loco cognosci poicst lib. ix. 



cap. SO. * Navigeram similitodinem 
et aliaro in Propontide visam sibi 
prodidit Mntianos : Concham ei9e 
acatii modo carioatam, inflexa pop- 
pe, prora rostrata,' &c. Phaselnm, 
ex Catnlli Carmine de Phaselo, con- 
stat navigiom fnisse velis et remis 
aptum. Sic eoìm ille: *Pliaselnt 
ille, qaem videtis hospites, Ait faisse 
naviam celerrimus, Neqne allins na- 
tantis impetom trabis Nequisse pne- 
terire, sive palmoits Opas foret vo- 
lare, si ve linteo.' Myoparones et 
Phasflos eosdem foiise extstimat 
Bayfias. Lintres flnviatiles naves 
erant remis agi solitae. Csesar lib. 
VIE. Comment. ^Conquirit etiam lin- 
tres : has magno sonita remomm 
incitatas in eandem partem mittit.' 
De Stlata Festus : 'Stlata genns 
navigii latnm magis, qnam altnm,a 
latitudine 8icappellatam,sed eacon- 
snetndine, qua stiocam prò locnn et 
stlitem prò lite dtcebant.' Rates 
qnas fuerint vulgo notnm. 

S2 Tamim, et Garummam'] Narbo- 
nensis Oalliae flnvìns est Tamis in 
Oarumnam infra Montalbanum infiu- 
ens. Le Tarn, 



Digitized by 



Google 



BPlSTOLiE. 743 

* * • « 

Ut inde nauso devehat 

* « • * 
Nostros in usus, ut refert, 

Haoc ei^o paucis ne graveris hospitem, 

* • • • 

Adjatus ut mox navis aoxilio tase, 40 

Ad usque portas oppidi, 
Jam jam Perasina, et Saguntina fame, 

Lucaniacam liberet. 
Hoc si impetratum munus abs te accepero» 

Prìor colere, qaam Cerea. 45 

Triptolemon olim, sive Epimenidem vocant, 

Ant Bnllianom fiuzygen, 

• 

iefermi naiuo * * * in meo* «im, ui oU. Ne ergo nuAtUmà fiòi 9it eum 
hahert apad te heepiti» in olt^ii^ due, ^ * * Ut itoHm mijMhu premiM tua 
macie f nique adforimn «rfrù, eximat tjtcanimeuM fame qua jamjam emUiefiiJtitTa 
euet Penmmte^ et Saguntina fami. Si obtimuro kecate exoratum beneficium, 
fotiori te eultu vemerabor, quam Cererem» Et dueam TViptelemum iUam veterem^ 
et ilium quem appdlant vei Epiaunidem, vel Buxtfgem BìUia oriundum, paetponen» 



paacis sopplet Scaliger ex Prosa snperìore : Sedem heatit mereibuej Ut inde 
naueOf mne wam devehat Nettne in «nu, ut nfert»— 41 Vlnetot conjicif, portae. 
Idem.— 42 Credit Ausonium potia» scripsisM : Jam Jam pereeam vel & /. nt 
qnidam codices habent. Potnisset, inqaìt Tolliiis, minori labore, et com- 
pendio breviore Vinetus emendasse : Penmna Vil S. f, sed indulgetsibi in 
bisce Doster.— 46 Ita emendavit Vinetus ex Vulg. nve Medem» A&i Meden: 
alii Af«tfM.— 47 Al. riaiMilKm. 

ìiOTJE 

, S7 Ut inde maueo] De nauso siipra. conibas juncto fmges, Cererìs in?en- 

41 Ad uMque porta» opptdt] Por- tnm, per orbem lerramm sparsi sse 
tnm Condatem intelligit Scaliger, fabolantnr. 

band procol Lacaniaco Aosonii villa Site Epimenidem veeamty Aut BuUia' 

distantem. mnii Busygen'] Ita Isaacus Vossins 

42 Penuinaf et SagmUinafame'] Qua- b«c legit. Hesycbios de Bnsyge ilio : 
lem pertnlit Perusium Tusciss urbs, Boìf^rpis Ijfme 'ArruAs, ò rptnos $ovs 
obsidrnte eara, et in ea clausam La* òvh àporpov t^ù^as' ivucàKiìro 8i 'Eirt* 
cium Antoninm Marci fratrem^An- iityt^s, *Bnzygesberos Atticns, qui 
gusto; et Sagnntus, obsidente Anni- primos boves junxit aratro: cogno- 
bale. Hinc Perosina et Saguntina minabatur autem Epimenides.' Plio. 
fames in proverbtum cessere. lib. vii. cap. 56. ' Bovero, et aratrnm 

40 TriptoiemmC\ Quem cnrmDra- [invenit] Buayges Atbeniensis, ut alii, 



Digitized by 



Google 



744 



AUSONII 



Tuo locabo postferendos nomini. 
Nam munus hoc fiet tuum. 



da etse tuo nomini, 
tuum evadet. 



Etenim iUnd frumenimium benefiÒMm, fuo iUi ceìébrmUwry 



NOT^ 



Trìptolemut/ Balianns dicitar » Ba- 
lia, ut vnlt Yossìos, Civitate Atticae ; 
at Phocidi eam Ptolemvas, Pausa- 
nias, et StepbaDiis attribnmit, non 
Attics. Est AtticflB Pagns Bovrc£a 
Saidse Bovr(a, unde fortaue melius 
legai hic ButitìMum^ quflm BuHanum, 
* Aut Bi»Uanum\Bnzygen'] Ita Isaa* 



ciH VoMint, cam mtea. leg«retor 
TuOimMau De Buayge est aliqiiid in 
Appendice Vaticana Proverbionim 
<|iraB Scbottm edidit : nbi et de sna 
einendatione per LHww Vìacio com- 
municata mentionem facit» sed ^oa 
ad correctionem vocis TnUianum nil 
jnvat* DnpMtMf. 



XXIII. AUSOMUS FAULINO. 416 

PROXIMA qa» Dostrse fuerat querimonia charte, 
Credideram, quod te^ Paaline, inflectere posset, 
Eliceretqne tuam blanda objurgatìo Tocem. 
Sed ixkf juratis velut afta silentia sacris 
Devotus teneasy perstas in lege tacendi. 
Non licet» anne pudet^ si quis tìbi jare paterno 
Vivat amicus adhuc, maneasqoe obooxias ha^res ? 



MxMmaoMTmn^ o Paiàine^ fore^ mi reeino pi£rélm num Bfidoktptimi te JUe^ 
tére^ et Imo mea ineropatio eUceret t$mm reopomnm, Vemm tu permtmet in oikmii 
TffopooitOy qnaoi addictno $m($ profimdumoUentimmorgnotiermquibnoittndjnmi' 
veria te eervaturum. An non tibi perndttitur ? An vero te pndet quod onpareit ndhue 
ntìquit amicui tUn a patre tuo, et tu remement ei obUgutuojure hteredUirio ? SlHìa 



3 In margine libri Putman. scriptum fuisse testatiir Tolftos, tuae 



NOTA 



* Reliquie ad Panlinum Epistolte 
scriptae fuerunt ab anno S90. quo jam 
saepe diximus Paulinnm in Hìspani- 
am religionis ergo secessisse, ad an- 
nnm S9S. quo tres Panlino simul 
reddit», ot constai ex ipsias Car- 
mine X, 



^ 1 Proxinut qute noatra] Hinc pa- 
tet jam «ntea Ausoninm scripsiase 
Panlino Epistolam qaas interelderit. 

4 Vehd alta eUentia^ 4>c.] Quaiii in- 
itiatos sis sacris ailqoibns niystiris» 
qusp borrendo atiqno sacramento Jn* 
raveris te nanqoam reTelatnrnm. 



Digitized by 



Google 



nviSTOLM. 743 

Ignavos agitet talis timor : at libi nallus 

Sii metus : et morem missae acceptocque salutìs 

Audacter retine : vd si tibi proditor instata IO 

Aut quaesitoris gravior censora timetur^ 

Occurre ingenio, qtio saepe occulta tegunhur. 

Threicii qoondam qoam saeva licentia regia 

Fecerat elingaem^ par lieta texta querdas 

Edidit, et tacitia mandaTit elimina tèUs: 15 

Et pudibonda soos malo commisit amorea 

Virgo, nec enibuit tacituro conscia pomo. 

Depresfiia scrobibos vitiom regale minister 

Credidit, idqne dia texìt fidissima tellos: 



^ mm§ é i n itii M 9egneg. JHiuwSkUHmeM:HeMM€mUrtervme9tuuehtdin€8miiien' 
tftit«cc4»rarfiM2ii^Mt. AtUnpnMmr tiUimmhe$,<minmeinU$e9erhnmnoiam 
Vf^*^l •***«■• •oieHia mentis, qua sape operit arcuma. Illa muHer, quam crn- 
d€lMsltbtdùThraeiiTyraHmolimprivwraélmgm,expr€U^ 

eoMiexiorum, et commisti telis tueitttmis aceueiUionem eeeterum regis. Et alia puella 
verwemuki ereéidHmm ammre» maU, ac^M jmdmi eam habewe emeemm pomum 
fMd eroi cekdunm arcana (paimà. Fanmlue regia mmadarit d^aem tenbUm» 
tUmaéifarmUaiaai^eiiirraJUdimma ideeìavUém? daindecatma afflata vado 



•*«•"•— 8 ^c Ubi Yiilg.— 21 Intcribe inter Panlini Epistolas, prò isto incide.^ 



SOTJE 



10 Proditer] Qui referat ad uxo- 
rem Paanni, quam timere priesertim 
▼idetur Anaon. sic enim de ea infra : 
* Tanaqail tua nesciat istud/ Ean- 
dem in animo habere hic videtnr cam 
dicit : * Aut qaaesitoris gravior cen- 
aara timetur/ Ejus scilicet Consilio 
maxime indncius Paolinai Nolam 
aecesserat, sevcriori Christianae legis 
oiiaerrationi vacatnrus» et nuntium 
qoodammodo amicis et negotiis sae- 
cnlaribos remiserat, ut videre est ex 
Epist. xxxYi. D. Ambrosi!. 

* SìHH prodUor inetatj Incertam 
an Poèta spectet uxorem Paalini 
Tberasian, an Eogenii tarmas, qni 
nondum, at vulgo creditur, Hispani- 
am snb jngnm miserat. Rem tamen 
extra dubinm ponere mihi videntnr 
hi duo versns: *Sl prodi, Pantine, 
timeA, nostraeque vereris Crimen 



amicitias, Tanaqoil tua nesciat is- 
tud/ 

15 ThreicH quondam, 4>c.] Varias 
occulte scribendi artes amico suo per 
jocam subjìcir, et firmat exeropUs. 

Threicii • . . regie] Terei. 

14 Quam, i^, Fecerat é&nguem\ Pbi- 
lomela. Vide Ovid. Metam. fib. vi. 
Fab. 7. 8. 

16 Et pudibonda nm molo, ^c] Cy- 
dippe apud Delnm insutam dccepta 
ab Acontio, incisnm malo fidei mari- 
talia pactum, et additum per Dla- 
nam, templi praesidem Beam, Jus- 
jurandum legens, ut colligere est ex 
mutuis eorum Epistolis apnJ Ovid. 

18 VUium regale] Aurea Midae a^i- 
ninas. Vide Ovid. lib. xi. Metam. 
Fab. 4. 

Minister'] Tonsorejns. 



Digitized by 



Google 



746 



AUSONII 



Inspirata dehinc vento caiitavit arando. 
Lacte incide notas : arescens cbarta tenebit 
Semper inaspicuas : prodentar scripta favillis. 
Vel Lacedaemoniam scytalen imitare^ libelli 
Segmina Pergamei tereti circamdata ligno 
Perpetuo inscribens versa : qai deinde solatus 
Non respondentes sparso dabit ordine formas, 
Donec consimilis Ugni replicetur in orbem. 
Innumeras possum celandi ostcndere fonnas. 



20 



25 



iUud eecinii, Ifueribe Utera$ lode: ckarta, cumfuerit ticea, retinebU em, nee mm* 
quampoterunt aapiei: at qua inicripta fuerint, apparebtaU cinerilmi luperms, Awt 
imitare Scytalen Laconicam^ circumvoltene biieiUo rotimdù segmenta memlmnaeei 
libri f et t» tu ecribene lineas per totarn baeuU UmgitudingM ; quee poetea «ofal« ex- 
hibebunt ordine turbato liUraa tibi invicem non congmeniee, qnùuefue retotvataur 
in circuUuM boatti mmUis, Facile mihi eet monatrare tibi infinitot nutdoe tegendi 



22 'T^ ùuupicua» Oronovii est emeoclatnm felicissime, prò vulgato tu ntpidtf, 
prò quo Scaliger in aepieuis.* Floridns. Vid. Not Var.-^2S Al. Laeedamo" 
niiw.— 26 * DcSit ordine formaa] Ito prò dedita postolante senso, ex Lugdo- 



NOT^ 



22 Prodentur ecripta faciUie] In- 
spersi scilicet cliartap! cineres, iis 
tontain locis adbaprentes in qaibns 
viscosa lactis pingnedo qnxdain su- 
pererit, inconspicuas prios literas 
ocnlis prodent. 

2S Lacedamoniam ecytaikn'] Cicero 
ad Atticiim : ' Habes aKvrd^ijp Aair»- 
vuciiv.* Sicur^i} est snrcuins teres, 
sea cylindras, cni taeniain membra- 
naceam angnstam ita circamdabanf, 
nt, ea per varias redennte spiras, to- 
tiissurcnlns involveretur. Tiim qiiod 
significare volebant membransp, sic 
circnmvoUitap, variis secundnni cy- 
Hodri longitndinem lineis inscribe- 
bant; evoluta deinde taenia, sparsae 
tantam bue illuc literas, absque sen- 
sus ant verboniDi coostructione ap- 
parebant. Nec easdem voces quoe in- 
script» fuerant constrni iteram pò* 
terant, nisi is ad qiiem mittebantnr, 
consimili piane ac ejusdem crassitiei 



cylindro, qaem penes se habebat, 
tsniam circamvolvis»ef. Quo fiicto 
verba eodem qno scripto erant or- 
dine, redenntibns in locnm snura iite- 
ris, apparcbant. Vide Platarcb. in 
Lysandro, A. Geli. lib. xvii. Noct. 
Attic. et Meursinm in Laconicis. 

• Vel LacedamoniatH ecfftalen, ifc] 
Eani adbibebant Lacones in prvcep* 
tis ad dnces et imperatores miUtisB 
inscribendis. Meniinit scytales Laco- 
nicae Basilius, Epist. ad Candidiannm. 
Prteter eos quos hic allegant Vinetos 
ac ToUins, consnle Jnniam Animadv. 
lib. IV. cap. 14. 

* 24 Segmina Pergamei] Penpicne 
dicit Pergamenm libeilum, cbartan 
Pergamenam designanti, qnod can- 
didnm loriim, T/xoyra Xcu*òr, vocaot 
Athenaeos et Siiidas ; A. Oeliiussim- 
pliciter lornm obscuriore sensn. Jwr 
nius» 



Digitized by 



Google 



EPISTOLiE. 

Et claodestinas veterani reseraré loqnelas^ 
Si prodi, Paaline^ tìmes^ nostrasque vereris 
Crimen amiciti» : Tanaquil tua nesciat istud. 
Ta contemno alios, nec dedignare parentem 
Affari verbis : ego sum tuas altor^ et ille 
PrcBceptor primus, primus largitor honorum^ 
Primus in Aonidum qui te collègia duxi. 



747 
80 



85 



wcripiafit expUeare oecvUtu rationea Uxfuendi antiquorumj si metuUprodi^ o Pan- 
lime, et Hbum ne améUia nagira Obi crimmi vertatur : tua uxor hoc igtutret* Tu 
gpenu ceieroB : nei/Me indignum te fnite$ aUoigui me parentem limm. Ego nm tuu$ 
eémeaieT^ et ilU twu primue MagUter, primua impertitor honorum^ qui primui de- 
duxi te in eeetue Muaarum, 



^^>^^0>'^^>^<^i0>^^^ 



nensi libro et vetere Pnlmanni codice emcndavimus.' 
cod. veterum largitor honorwn, Vid. Not. Var. 



roUtM.— S4 Vetai 



NOT« 



SI ttttuuiuU tua] Sic nierasiam 
sanctistimam Panlini conjngein appel- 
lat, innnens ejas monitii parere et 
Consilio regi virnm, qnemadmodnm 
Lncamo ten Tarqninitit Priicns a 
•aa Tanaqnile regelMitnr. Revera at 
Tanaqnil Lucninoneiii impnlit ad Rd- 
nwin relictìsTarquioiis peteBdam, ita 
noD pamm contolisse ad secessntn 
Panlini Tberaaiam teatis est D. Am* 
brosios loco sapra landato. Ab ea Ta- 
naqnile temporibus ilUs Tanaquiles 



solebant appellare nxores qnas ma* 
ritis imperarent. Sidonins Apollin* 
lib. T. Epist* 7. de sno Tetrarcba : 
< Temperat Liicnmonem nostrum 
Tanaqnil sua.' Therasiam snam mo- 
leste tnlit Panlinns ab Ausonio Tana- 
quilem esse dictam, nt videre est ex 
ejas Epistolis ad Ansonium 1. et 2. 
qnas ad libri ejns calcem excndi cu* 
ravì, cnm qnibnsdam Symmachi ad 
enndem Ansonium Epistolis. 



XXIV. AUSONIUS PAULINO S. 417 

DiscuTiMUS^ Pauline, jngnni^ quod certa fovebat 

O Piw/tM, exeuHmMejugum, quod tetoabai temperiee qutedam: quod pìadda con* 



^^^^^^^^^»^^ 



1 < In veteri libro hic erat titnlos : Jiidpit eSM, ad euudem^ cum iUe ad alta 
nota magie reeponderet^ neque $e venturum poUieeretur, Licet ineptus sit, dissi- 



NOTiE 



1 DieeutiMut^ tfeJ] Hanc e tribns 
Epistolis quas uno die ad Panlinnm 
scripserit Ausonius primam facit 
Scaliger, ad centesimnm tertium us- 
qne versum ejns : ' Agnoscisne tuam, 



Ponti dnlcissime, cnlpam?' qnem. 
versum alterius Epistolis principi- 
um facit vetus codex Lugdnneiislsi 
cum boc titnlo : * Ansooins Paulino.' 
Et Scaliger tertiam illarum putat 



Digitized by 



Google 



748 



AUSONII 



Temperies : leve qaod posila» et tolerabile jonctifi, 

Tractabat paribus eoncordia mitis babenis : 

Quod per tam longam serie» volventibiis annLs 

Fabula non unquam, nunquam querimonia movit, 5 

Nulla querela loco pepvlit» nob ira, nec error> 

Nec qu86 compositis malesuadie ciedula causis, 

Concinnat yerisimilis suspicio Gulpas. 

Tarn placidum, tam mite jugum : quod ntrique parentes 

Ad senium nostrum traxere ab origine vitae : IO 

Impositumque piis bseredibnsy usque manere 

Optarunt, dum longa dies dìssolveret aevunu 



cardia moderabalwr krì$ €BquaUbu8 : cum €t$it Une quMdo impomebatwTf ei faàk 
iotenUu^ eum eijuneli eramuM: quodJMgum miiifiMm rumor, nunq^m quercia Mfi- 
citaoii per annos ewrentea tam Umgo tpatio, qwod nuUus que$tn movU heo ino, 
«MI ira, neque error^ tieque 9utpiei9y qua credeniJictU ratiinibut moia Mostontt, 
maehUuUur accuBatiama verùimiles. TVim iene, tam nume Jugum, quod uòttri 
ùMtbo patre» pmiuierumt a uUa oum jtrineifio od aeuesiuiem uoque: et n^fumdtum 
nobie religiotU eerum harediàut^ voluerunt eemper wubnMere, quemqu£. lougatu 



mnlare tasM Miai/ TeUme. Qmd noim Viil|f.-*^2 Al. ueuiniik*^! lU «i 
Yetere libro Ugendum mooeft Scaiiger. Vid. S%L ini* et Mot. Var^--^ Alii» 
9u»pectio.—9 Sic tcribit Oreviua prò, uterquepareHÌe$.'^l9 ' DUcutimuà} Sic 



NOT£ 



posita foit: 'Prozima qns ooatne 
fuerat/ &c. Sed nibil necesse est 
hanc in dnas dispescere in ilio Tersu : 
* Agnoscisoe/^c. cnm eodem videa- 
tar impetu pars illa posterior effosa, 
ac prior. Potcat ex tnlraa illis ler- 
tia intercidisse, nec extare nunc inter 
ceteras Auaonii. Qaeritar in bis de 
Paulini secessn, et qaod Epistolis et 
amicitisB sase prò more pristino non 
respondeat. 

2 TolerabiU juuetUl Pergtt in Al- 
legoria jngi, carmsy et babenaram. 

7 Neequa compoeUU,ife.'] OrasTias 
solicitabat bone Teraam et legebat : 
Nee qum co mp oa iti» m a lfma da, et eredm 
te eaiita. Ex PnlmaBni leetlone : 
ToIUm 
et,qa 



tns som, et ' malesaadam' aobstan- 
tive samtam vcrti 'malam saasio- 
ncm.' Ut enim snada tpsa raatìo est, 
quid Tetat * male snadam' inlelligi 
' malam soasionem T 

8 SuMpteki] Secanda prodneta. Sic 
in Epist. Panlini ad Auaooiem: * Da* 
ceret in sanctam suspicio fiilsa paren- 
te».' Sic apud Martial. lib. xi. 
Epigr. XLvi. * Oblinitor minimae si 
qaa est suspicio rime.' Qok apnd 
nonnnllos brevis est, et in verbo 
* saspicio' apad omiiea. Nihil ergo 
necesse est bic reponere guepeetm, 
nt est in quibosdam editionibns. 

9 Utrique pareuUel Scribe jaxta 
Gnsvion : utrique pureuiee, tni neai- 
pe, et mei. 

Il ImpentMmpm} Suprema ToUni* 
tatOy qwuii testamento* 



Digitized by 



Google 



EPlSTOLiE. 749 

Et mansit^ dum laeta fides, ncc cura laborat 

Officii servare TÌces: sed spente ferantur 

Incustodìtam sibi continuantia corsum. lo 

Hoc tam mite jugam docili cervice sabireat 

Martis equì^ stabuloque feri Diomedis abacti : 

Et qui mutatis ignoti Solìs habenìs 

Fnlmineom PhaethcNita Pado mersere jagales. 

Discatitur, Pauliae» tamen: nec culpa duonim 20 

Ista^ sed nnias tantam taa : nxmqne ego semper 

Contenta cervice feram : consorte laboram 

Destitaor: nec tam promtsm gestata dn^iis 

Unum deficiente pari perferre sodalem. 

Non animos, viresque labant: sed iniqua ferendo , 25 

Conditio est oneri, cum pondns ntrnmqne relicto 

€rtmijtmret nottram tUoHL Et cndjwpm mthttUU^ fuwmdiuJUUi màer wm erut 
vigeiiMt neque optu nobU erat BoUcUudiMét ut pmUorenuu officia wmttu: ied ilta 
mUro proeedebmi $ae ultro ezeìpieiOm abique oburwttùme» aoe jvgum tam lene 
eolio ob&equ^i excipereni equi Martùf et tUt, qui abduciijkerìmi ex equUi Diomo' 
iKez tt eqm UH qm tum eentirent mutata tua torà regia Sole wibi meognito, t» 
Eridmmm PhaiHkontem pereuteum fulmine egenuit pracipflem, ExcutimMs tamen 
iOmd jngum, o Ptmline : neque hoc culpa est dvoTKm, eed tta uniuM aohunmodo. 
Ego cmìm portAo iUud perpetuo intento cdlo, Deeeror a Boci» laborum meorum. 
Ntque Hafaàìe eet umun soomn deficiente niffro eoeio get/tare ea aum duo ptiuM 
fe tthom U Non toMat mimue meue, neque nrew mea: ned tiifiota Ux ett ptnideri 
•getlandOf quando lOmni^tie mu$ inemnbit uni dereUcto ; et quando pondue aliena 

«X PiilaiaMii co4. aon DitouHtmr/ Florfch]9.->94 Prefertt vnlg. 

NOT£ 

17 Martis equi] QoamTis valde fé- tos, quoram nomina : AftfwF, ^Kóyios, 

net*. SeiTw a4iiwic vertam lib. §Léfilto§f*6fiof, 
4U. Georg. «MmrtiB eq«i tijugetet Stiàuloque fni JHmediM «ftodi] 

ni corriu AoWllit/ hu/iot atque Eniai Diomedis IWacIft regis hoaia- 



*^f, Metal et Terror, contra men- -aia carnilMM a tyniiiDo ilio parti, 

leni Eattathii ad hunc Tertnai Uiad. -qattes dennm ipse ab Hepctfle «b- 

O. *<fif ^àrOf noi f^ Iwmmn leiKtro Au- jectnt est voraadvs. 

pé^re ^ifiop re Zwvywùpnmii obi Aeì- 18 Et ^i naifirfù, t^»'] ' Pyiois, 

pow «t ^ifiow fiUonuB aut satellitiiii Eovs, et £lbon, Solis equi, qvartm- 

MOTTisnomna esse nit, qnibiis impe- q«e Phlegon.' Ovid. ii. Metani. 

ret eqios carrai jangere, non Mitem 21 Sed «ntas tantmn Ina] Ita Pro- 

ipsornm eqnoraoi. Quintns Calaber p«rt. ttb. ni. Bkfg. 34. * Tn bene 

lib. vui. iraptì^ar. q«atoor Marti oonveniens m» sinit enejngom/ 
eqnoa tribnit Borea et Erinny i^eni- 



Digitized by 



Google 



750 AUSONI f 

Ingniit; accedantque aliense pondera librae. 

Sic pars a^gra hominis trahit ad contagia sannm 

Corpus ; et esigui quamvis discrimine membri^ 

Tota per innumeros artus compago vacillat. 30 

Obruar usque lamen, vcteris ne desit amici 

Me durante fides : memorique ut fixa sub aevo 

Restituant profugum solatia casta sodalem. 

Impìe, Pirithoo disj ungere Thesea posses, 

Euryalumque suo socium secernere Niso. 35 

Te suadente fugam^ Pylades liquisset Orestem; 

Nec custodisset Siculus vadimonia Damon. 

Quantum oblectamen populi^ quse vota bonorum 

Sperato fraudata bono? gratantia cuncti 

Verba loquebantur : jam nomina nostra parabant 40 

Inserere antiquis asvi melioris amicis. 

Cedebat Pylades : Phrygii quoque gloria Nisi 

Jam minor, et promissa obiens vadimonia Damon. 

ìancii wperaddUnr et. Ita membrum hominU morbo aUquo tetUatum conipU era- 
iagio corpui aUoaui aanum: et in periciUo unius partiSf quiunquam ftarcee^ Macom- 
pages cornoris laooieit per membra inuumerabiUa. Opprimar tamen ueque, UeH^ Mi 
non defievA fides antiqui mei SodaUe, me vivo: et ut solamina eancta conaignaia em- 
naìihu» reddant nUhi eodwn qui aitfugU, O impie, posses aeparare Theseum a Ptri- 
ihoOf et di^ungere comiiem Euryalum a tuo òliao. Pyladea deeeruiteei Oreste», 
d hortatu» essee eum ad fugiendum ; et Damon Siculua deeeruieeet tadimùmum. 
Quanta obtectatio popuìi^ qua vota proborum hominum defraudata sunt frono ape- 
rato? Jam omnee dieebant nobie verba gratulantia, Jam meditabantmr rt- 
/erre nomina watra inter antiquo» melUnie atati» anùcoe, Pylmdta «neeèa- 
tuT a nobis: ìau» etiam Nisi Trojani jam minor erat nostra, et cedebat nobis 

— S4 Possis valg. 

81 Obruar usque, 4*^.] Septem hos Pylade, et Oreste, HyginuiDy et Ovi- 

versos seqaente« tpurìos esse putat diam. De Danione et Pjthia PjUu- 

Vioetus, quippe qnos soins Paiilini goricis, Ciceronem lib. iti. de Offi- 

llber habnit. Vineto facile assentior, ciis, Val. Max. libro iv. obi de ami. 

neqae tamen eos e contextu ejicio ; citia, Acc, 

lectorum esto arbitrium. * 36 Te suadente fugam, Pglada 

S4 Pirithoo di^ungere Thesea, 4rc.] liquisset Orestèn^ Poeta vidètnr spec« 

Qaatoor celebrai issima amlcorum tavisse illud Martialis £p. xxiT. 

paria, Paulini exemplo et saasione lib. vii. ' Te fingente nefas Pyladea 

divelli a se invicem potuisse ait. De cdisset Orestes, Thesea Pirithoi 

Pirithoo et Theseo, vide Virgiliam, destitulsset amor/ &c. 

Hyglnnro, Pliitarch. de Niso et Ea- 43 Vadimonio] Quibus vadem pro 

ryalo, Virg. lib. JEneìà, y. et ix. De se reliquerat, apud Dionysiom Ty- 



Digitized by 



Google 



KPISTOLiG. 751 

Nos documenta magis felicia : qualia magnus 

Scipio, lofigflBTiqae dedit sapientìa Laelì. 45 

Nos stadiis animisque iisdem, miracula cunctis : 

Hoc majora, pares fuimus qnod dispare in asvo. 

Ocyns iUa jugi fatalis solvere lora 

PellaBum potuisse dacem reor^ abdita opertis 

Principiis, et utroque caput celantia nodo. 50 

Grande aliquod yerbam niminim diximus^ ut se 

Inferret nimiis vindex Rhamnusia votis ; 

Arsacidas ut quondam regis non laeta triumphis 

Grandia verba premens ultrix Dea Medica belli 



Dampm iiden» u oodiMomo proMtuo. Ifo» enmnu exgmpìa feUeiora: 
magnm» Sàpio et senex ilU aapiefu Laìitu prabuerunt, Noa cum eùemas 
iùdem HudiUf et Utdem animiéf fuitmu admintioni omnibus; et eo nufforiy 
quidem, OMod Ueet aiate ifutifìudi eramuà tamen €MuaU$, Existimo Impe- 
ratorem Peìlaum potuisse ciiius dissolvere lora illa jugi fatalis , qua occulta 
essent, quia tecta erant eorum tniito, et abecondebant pmcipium ab utraque 
parte nodi, Sdlicet protulimus aliquod magnum verbum, ut Dea ultrix, 
Rhawmunti cuUa, ingereret se optatis nostris nimiis: quemadmodmm oUm iUa 
Deoj viudex belli a Medie ittati^ agre ferens triumphos regis Persarum^ repri- 



NOT^ 



rannam, amtcam Pythiam mortem 
prò se oppetiturnm, nisi ipte dieta 
die rediiuet. Qiiod cam summa fide 
pnetlitisset, miratni eoram fidem et 
amieitiamTyraDnDs, ignovit damnato, 
eosqoe rogavit nt se tertinm ad ami- 
citiam aseriberent, nt teitatar Cicero 
nb. iii.deOfficiis. 

44 Qualia magnus Scipio^ ifc,'] Pob. 
Cornei. Scipio, et Cains Laltns. Sed 
de hta Ciceronem vide de Amicitia. 

47 Pares fuimus quod dispare in a to'] 
Quod magie mimm,cun(i ad amicitiam 
parum non faciat nqaalitat aevi. Se- 
nior porro erat Anaonins, et Paalini, 
ut ipse ait Epiat. anpcriore, alter, et 
praeceptor primua, primas largltor 
honomm, primna qai in Aonidum col- 
legia enm duxerat. 

48 Ocyva] Qaam lora nostri jogi; 
hoc est, nostrani amicitiam. 

Illa Jugi fatalis, . lora] Nodiim Oor- 
dium ; qaem qui solvisset/ Orbis ei 



imperiom oraculia promittebatiur. 
Vide Arriannm, et Curtiiim. 

40 PellauM ... ducem] Alexandriim 
Magnoro,PeUa Macedoaias urbe oH- 
unditm. 

61 Grande aUquod verbmn, 9^,] Re- 
spexisae videtur ad illnd £neid. lib. 
X. 'Dixerat. Ule aliquid magnnm, 
vimqne afibre verbo Crediderat.' Ubi 
Servila : ' Proverbialiter dictum est, 
ac si diceret, non mimm sic occisum 
esse, qni sibi plurimum arrogabat.' 
Notare scilicet verba nimis superba 
Nemesis credebator, et punire illa 
malo alìquo eventu. Hinc amicitin 
suae et Pautini dissolotionem ei Deae 
tribitit, qnae sic ulta fuerit jactantiora 
verba, qnibna eam amicitiam, dum 
vigeret, extulerant. 

52 Rhanmusia] Nemesis, a Rham- 
nnnte Attican Pago, ubi colebatur. 

53 Arsaeida regia] Darli. 

54 Ultrix Dea Medica, 9^,] Vel 



Digitized by 



Google 



752 AqsoNii 

Sistere Cecropidam in terris monumenta paranti 55 

Obstitit : et Graìo jam jam fiogenda tropaec, 

Ultro et)am victis N<^nesìs stetit Attica Persìs. 

Quae tibi Romulidas proceres rexare libido est? 

In Medos, Àrabasqne tuos per noWla, et atram 

Perge chaos. Romana procal tibi nomina sunto. 60 

IHic qusere alios oppugnatura sodales : 

livor ubi iste taiis, ferrugineumque Tenenum 

Opportuna tuis inianicat pectora fucis. 

Paulinum, Aasoniumque^ viros, quos sacra Qairini 

Purpura, etanratus trabeee velavit amictns, fS5 

Non decet insidiis peregrinai cedere Divse. 

Qmà quevor, EoiqaeiBseotor crimina monstri ? 

tnmi mp^rhas ^ voce§f t/ppondt neie ti, cummedUitretìtre<m$tiiueremamtmaa€ 
mn m regvme AtheniewnMm: etcumjan^am coOocanda esaet tu tropaum de Gub- 
cu, anUtitit ttitan «Uro ffemem Attica Dea Persia dtvietii. Qtue tibi Bifido 
«jt, Nftnensj txagitare 9ptimaÈe» RoHuaua'7 Tende per nubee, et migrum Ckam 
ruttem» tum Medoe, et Arsbes, Lmge remota mnt a te Rimami nomituu Qìuere 
Al iritM weioif 9«of oppmgnee ; uhi tm ieta tnrùfia, et Hn» rubiginotum òifenm 
reddit interee corda accommoda ime fraudibus. Dedecet PauUnumf et AuoeniMm, 
vtrM quoB oacra purpwa iiomttit, et OMTewm. tndumemtum trabea texit^ vinci frau» 
dibuB Dea extern* Qwwe cowpteror, et accueo terribUem iìlam Deam Orientèdem 7 



—45 ParenH <vttlf.-~66 Legcoésii monet ToUmis, Jtgméa,^f% De JUjpi 

NOTJE 

< ultrix Medica/ hoc est, IVfedornm cata ex marmore, qnod ilU advexe- 

et belU ab us inali, at ioterpretatai rant. • 

•um: vel < Dea Medica,' hoc est, W tilmumaprocultibinomim]P9lA' 
fACUi ex marmore quod Medi, sen Udì et AoBonii. 
Peraae, io Atticam advexeraot, ad Proeul tibi] Qnippe qum ne I<ali- 
tropaenin de Athenieosibut, qnos nam quidem ipsa nomen halies. Not- 
sperabant a 8e tabactom iri, erigen- ter Mosélla vera. 879. ' Et Latiae Ne> 
dam. Vide, ad plenom hiyua loci in- mesis non cognita lingnae/ Piin. lih. 
tellectom, Notas nostras ad £pigram. xxtiii. ' Alii Gnecam Nemeain in- 
xxr. Tocantes. Cujos oh id Ronae simn- 

57 Vietii . . . Pereie] A Miltiade kcriim in Capilolio est, quaniTis La- 
prelio ad M arathonem. tinum nomen non ait.' Hinc infra 

58 RomuUdae proceree] Se intelligit '-peregrina ' dicitar. ' Non decet in- 
et Paulinum, Consulares ambot. tidiis peregrìnae cedere Dire' 

60 In Medo$9 Arabaeque tuoi] Quia 6S Inknieat peatora] Horatlib.iT. 

bello PersaruDi tantum nota Oraecis, Ode alt. * Non ira qaae procndit enac^ 

et post illornm cladem ab bis fabri- Et miseras inimicat urbei.' 



Digitized by 



Google 



KHJSTOLiE. 753 

Occidui me ripa Tagi» me Punica lacdit 

BarciDo, me bimana juga ningiuda Pyratuei, 

Queque sao longe dirimit provincia tracta 70 

Trans montes, Solemqne aliom, trans flomiiia et orbes. 

Et qnod terramm, coeliqae extmditor inter 

Emeritensis Anse, latasqne flaenta Ganunn». 

Qnod si intenrallis spatiom tolerabile limes 

Poneret exigaas ; (quamvìs l<mga omnia credant, 75 

Qni simal esse volont ;) &ceret tamen ipsa propinqnos 

Cura locos, mediis jmigens distantia verbis^ 

MoBnibos e patriis formam qooqoe yestis et oris. 

Ripm Ttgi UaperUy Bmtm9 CtìrthugmUnaiéf ei emimmitu nhóta Pyrmuti mmik 

flB ■■• nATM JPiTlHmilffy MMM JWI» Mft ■MOrlt* £^ |ÌTÌVÌWPM 9" ^^^ 9tfttNn 

pr9€td mm jpalit mttn mmIm, et dtmm Sohm^ mfirmJUimf H tff&àm^ <* fMwgtM 
Urrm ma €mlk f m natm imUr «fMf Anm EmerUemikj ti htm OwrmmuB. QMdtf 
«t bnvU termun» evmtUMeret mtervaUum toUnbUe nostra dutamtia ; (Ueet U gui 
€MfhaU tOM MM, txiÉtmailt 9paHa cwicte wmù U/nga ;) ipta tamtn cwru mottra 
redderH vieima tócm m qmbm» cnemtif, eamueteni ope verborum ea qua remota mter 
te «mn#9 et firn etiem eUendeMM imneem e merù ntetrit petrUe fermem vettU^ et 



traatpoflitione et lectìooibnt twtmiai seqneotifmi ad septoagetinratti boiiiiiiì 

NOTJB 

er Eei,.. mteiutri] Ejasdeni Ne- 70 Qfuepu Provmeia] Hispania. 

■Mfeot nltrìds, et monstroin ac ter* 7S Bmeriteneit Ana] Sic Heintìns, 

rìbilis De», in Grecia et Oriente Anas Uispante finTius, GuadUma, ad 

primnn cult». qnem nrb* est antìqaitns dariMima 

68 Occidui me ripa Tagi, 4pe.] De Aof nsta Emerita, nunc Meride, de 

Hiipania sibi qnerendum esse ait, qua Carmen ix. de Claris Urbibas. 

qott sibi tom Panlinam dettnebat* 77 Mediit Jetigene dietentia foerbis] 

Oceidnos dicitnr Tagns Hispaniae Post bapc Yerl>a, interposita tantnm 

floTiosy in Occidentalem Oceannm virgala, subjungo versam: 'Moenibns 

infloens. e patriis forsan qaoque vestis et oris/ 

Pttmca leBdH Bereiìio] Urbs Hispa- et, neglectis aliorum emendationibus, 

ni» Tarraconensls ad Mediterranenm pro/orm» repono fermam^ nt sit sen- 

mare, a P<enia Hìspaniam obtinenti- tus, quem in Interpretatione expo- 

bna condita, nt hic locns Aosonii» et tni. 

Ipsvm Barcinonis nomen indicat. 7S ManUnu^tfc'J^^nnlahnvtefìoco 

'fiarcino' qnippe, san 'Barchino/ motnm, sedi suas resti tni, nempe inter 

a Barcina, sen Barchina, Annibalis Tersas : ' Cura locos,' dee. et * San- 

famllia, a citftw aliqno condiU fuerit ; tonns nt sibi,' Sic sicqne consUt sen- 

fortasae ab Ipso Annibalis patre Amii- sns, in Interpretatione expositos, qnl 

care, qni, testibns Plntarcho et Ap- alias nnllns esset. Prins erat inter 

piano, cognominatns est 'Barcas/ versus: < Bercino me bimaris,' ecc. 

nelpk.tt Ver. Cioè. Aueeiu SB 



Digitized by 



Google 



754 



AUSONI! 



Santonns ut sibi Bnrdigalam, mox jungit AgiiHmm 

Illa sibi^ et popnlos Aqaitanica rara colentes : 80 

Utqae duplex Arelas^ Alpin» tecta Viennae, 

Narbonemque pari spatio sibi conserit : et mox 

Quincupiicem socias tibi^ Martie Narbo^ Tolosam. 

Hoc mihi si spatium tìcìqìs moenibus esset^ 

Tane ego te ut nostris aptam complecterer nlnis : 85 

Afflaretqae taas aures nostr» aura loquelae. 

Nunc tibi trans Alpes, et marmoreom Pyrenen 



vuUmm nastri, QtieiMdmodwH Mtdieiatmm SétUemwm c&nmeetii sibi BMt%fllai, 
et hoc deinde $Un Agùnmmf et pepulee anmtee arva Aqmtamca, et ut Areku mrbe 
gemina Jmngit eiU ^e^uali ùUeriaUo domìu Viennm Alpina^ et Nméonem ; me 
deinde «h, o Narbo Mertie^jungis tibi ToUteam quineupUeeM. 8i iUnd miki eeset 
iniervtdUm murie neetranm wrbìum haud mudtum dieteaUilnu, tmm ego te empieete^ 
rer qunei junetnm meie braekiie : et fletue mea vede pervemret od f «of^aret. 
Nnne keilntaB mlÉra Alpee^ et Pyrracnun marmere abundantem^ eipud 



not;e 



et * Qasque tao loDg^e/ &c. 

79 Santemue ut, è^c] ExemplU de- 
elarat qaod tapra dizit : ' Qaod ti in- 
tervaUb spatiam tolerabile limes Po- 
neret exigons,' Sic, Saotonns hic est 
Mediolanum, Santoniini metropolU, 
Saintee» Hanc a Bardigala abefse 
lene» 92. ait VÌDetuSy Burdigalam 
vero AgÌDDo leucis 18. 

81 Utque duplex Areìae'ì Vide Car- 
men tui. de Clarii Urbtbus quod in- 
cipit: < Pande, daplex Arelate, tuoi 
blanda hospita portas/ 

Atptna tecta ViemuBy Narbonemque 
parif ifc.'] In eodem Carm. viii. Clar. 
Urb. ' Gallala Roma Arelas : qoam 
Narbo Martina, et qoam Accolit Al- 
pinit opulenta Vienna colonit.' De 
hit urbi bus vide Carmina in Claris 
Vrbibns. 

88 Pariepatùi] Nonomnino. Tes- 
tatnr Vinetns abesse Arelatem a Nar- 
bone tridui fere itinere, sed a Vienna 
aUquanto plus : Narbonem vero a 
Tolosa fere qoatridui. 

8S Quincupiicem ... Toloeam] Carm. 
XU. Clar. Urb. de Tolosa: * Qu» 



modo quadruplices ex se cum eifa- 
derit urbes, Non nlla exlianst« sentit 
dispendia plebis.' Ubi vide Notai 
nostras. 

86 Aj/Utretque tuae aurei] Confer 
cum hoc venu versnm lupra loco mo- 
tum : * Mcenibui e patrils formam 
quoque veitii et orii.' 

87 Trane Alpee, et marm/oream Pff- 
renen"] Alpei generatim dici angoi- 
toi inter montei traniitui, et In Py- 
reuso Alpei fulsse, discimns ex hoc 
Procopii loco : "Axpi els "AXms ria àf 
Ìp€i ry Tlvptiwd^ oftrar ^A\vf tf tk mXfir 
'rìfv hf crepox»^ 8(o8ov ol rairp taf- 
Bpmrot ycyo/JNoiri. Hinc Gellios de 
Catone loquens : * Cum de Hiipanli 
Alpinb scriberet, qui circa Ibemm 
colunty verba h»c poiuit/ Stc 

* Nunc tibi trane Alpet H marmo* 
team Pyrenen'] Alpes prò Pyremii 
sspius acceperunt Velerei. Sic 6el- 
lius Hispanoi Pyrennum accolentes 
ex Catone vocat Alpinoi. Ideo Si- 
lini Punic. lib. ii. ven. SSS. * Gemi- 
nai Alpei ' dixit. 



Digitized by 



Google 



BPI8TOLJZ. 



755 



CsBsareas Aagostae domus est TyTrhenica propter 

Tarraco^ et ostrifero superaddita Barcino ponto. 

TerJQga Bnrdigalse trino me flnmina coeta 90 

Secemunt tarbis popnlarìbus : otiaqne inter 

Vitiferi exercent colles> tetnmque coionis 

Uber agri, tnm prata virentia, tum nemns ombris 

Mobilibns, celebriqne freqnens ecclesia vico : 

Totqne mea in Novero sibi proxima prsBdìa pago, 95 

Dispositis totam vicibos variata per annom, 

E^Iidse nt tepeant hyemes, rabidosqae per sBstus 



Aufuatam, Prope te aunt Tarrtuo TSfrrkemeOj H Barano ai(;imcta mari oitrtooo. 
MoKiei etjhmi temo mtmero me eepanmi a atrepUu popvU ÈurdÀgala: et otian- 
lem exercent divi contiti vitUnu^ et aotum fertile agri mei graium agricolu^ pr^- 
iereamritUa jfratOj prcrterea a^lva sai» umhrie nutawtiinu, et ccsttu mmeronta in 
pagofrequenH incoHe: ti tot metg tilUe «tòt vicina m Novero pago^ qnae muto 
otaiis vicibme per totnm anman ; ut tepidm mihi hyemee eini^ et exigni A^iknee 



^^^<^'0*0*^0>^i0>^^ 



vide tnf. et Net. Var. — ^90 * Sic foitatse melìasy qnam quomodo alii habent 



NOT£ 



SS C«Mre0 Anguttee] Qnie Arra- 
gouim regni capnt est, liodie &iTa- 
goxa. Appellabatur ' Saldoba/ prias- 
qnaoi a Ostare Aagasto, Casurea 
Augnata, ant etiaì», Cssar-Aiigoi- 
ta, nonrinaretur. 

Tyrrhenica propter Tarraco'] IVvra- 
gMw, darà nrba, qam TairaconeDsl 
Hìspanin nomen fecit Tjrrhenicaia 
hic appellatam putat Vinetos, non 
qaod a TyrrheniB condita foerit, qoae 
Scipionvm opus fait, teste Plinio et 
Solino, sed qood ad mare internam 
stt Tyrrhennm appellatnm. 
' 00 TètJMga Burdigake, 4rc.] Sic 
recto vidit Vinetns legendnm, non, 
Me jngny ffo. Ncque enim in jagis 
Bordigals erat, qui apod NoTemin 
pagom in Santonis versabatnr, nt 
infra videro est. * Terjoga,' lioc est, 
triplicia iUa flomina, qnibns a Bur> 
digale tnrbis popnlarìbus secemeba. 
tur, erant Garnmna, Dnranlns, et 
Carantonns, trans qnem intelligen* 
dnm est situm frisse Novernai pa« 



gnm In Santonis. De boc enim pago 
locntum minime dubito Ansonium 
fnisse Epist. xi. cnm dixit : ' Vinnm 
cnm bijngo parabo plaustro Primo 
tempore Santonos vebendnm,' &c. 

* 91 Secemnni tnrbie populartlmt] 
Expressnm illod ex Horatii Ode i. 
* Me gelidnm nemus Nympharnmqne 
leves cnm Satyrìs chori Secemunt 
popolo/ Otium et delicias villae snae 
apud Santones in Novero pago, bodie 
les Nonliere, describit, ciyus inter 
commoda recenset (qnod notanduni) 
Ecclesie viciniam : * Celebrique fre- 
qnens Ecclesia vico.' At Ville de- 
Ucias et commoda, amico alMente, 
negat sibi aliqno esse in pretto. 

06 In Novero] In quibusdam codd. 
Novaro, in Lngdun. Membranis Na* 
baro. Vide Notam superiorem. Sus« 
picatur Vinetns pagom fanne esse 
qoifaodie lesNovUeref Novalarii, et 
Ecclesia sancti Petrì de Novalariis 
in Latinis diplomatibns, propins An« 
geriacnm,qnam Santonos. 



Digitized by 



Google 



756 AUSONii 

Aspirent temies firigns sabtile Aqnilones. 

Te siae sed naUus grata vice provenit annas. 

Ver plaviam sine flore fugit. Canis aestifer ardet. 100 

NaUa aatamnales yariat Pomona sapoies: 

Eflfasaqae byemem contristai Aquariiis nnda. 

Agnoscisne taam^ Ponti dolcissime^ colpam? 

Nam mihi certa fides» nec commatabilis anqaain 

Paalini illius Teteris reverentia darat : 105 

Qaseque meo atque tao faerat concordia patri. 

Si tendi facilis caiqoam foit arcns Ulixei^ 

Aat praeter domìnnm yibrabilis omus Achillei, 

Nos quoque tam longo Rhamnusia fcedere solvet. 

Sed cur tam moesto sero tristia carmina verso? 110 

Et non in meliora animus se Tota propinquat ? 

Sit procul iste metus : certa est fiducia nobis. 



4fl«Nf mUd tttmt frigni per cahm rttMdM éUkUh» At «tue te màOtit wtUd ammt 
exor U urjuenmda viciasUiidbu, Ver phmmn ^abiimr abmue Jloribm. Camnls 
JUmi aitaoM. Pomona 11091109110111 mUd rnsppeUMt frwchu dioern aaporU ftr 
Aukurnuuan: et Aquarviu trùtem fmà kemem ^futk mbriim$, FuUrttme tmm 
kanceue cidEpoM, /nomitf ttniiio PeMÌ Ntm mUd coneUrns fidn maaot, d 
«ORontfio naoi^iiom meUbiUM fri$ei UUiu PauHni : §i ìmammitat pue ìmtereewurdt 
ituteroatrem numm, et tmm. Si facile fiat mlH Aomtni intendere oroim Vlfetu^ 
ad fi hneta Aduilù petnit mitti eb nHmte preeter ipeem ^ demimmn^ Nemuek 
etiam dieaeeimtit «oo o iam dbUnma emmeUitu Ai puire eenu eno meBttmm peeem 
iem lugubri comune? Et pure mono moa noli necedit ed fanetierm «ote? flio 



libri, Me juga,' Vinetiis. Mejngn htbet ed. TolL— 100 Legebat Barthins, 
ore* prò ofriol.^109 * Umn hic prò nnda reponit GroooTÌm, acute.' FìerideM. 
— lOt AgneeeeeneYnìg. Vid. Not. Yar.— Ili Conjicit Accnraiiis: Elcuriioa 

SOTJE 

102 Confrùlat Apunne toida] Ex- Odyst. nomo Ulytsis arcmii, pneter 

preiinm ex Virgil. iptnni UlysMm, potest teodere. 

lOt Agneecieneì Hoc alteria» E- 106 VibrMIie omao AeldOeS} Me- 

plttrtn initiiiin in Logdoaeiwi Ms. tODjm. materis onias prò ÌMsta ex 

ut obsenravit Scaliger : ted de hoc omo, yel etlam ^uPMSoxiofi», ex qoa* 

sopra. vii arbore. Hanc aotein Tìbiare 10- 

Penti dnl e ie iim e] Recto blaodieiM Ins Achilles poterat^ntpatetexlibb. 

pneoomine eam compellat. Horat Iliad. xti. et xix. Hinc dittoM non 

* Qainte, pota, ant PiibU : Gaodent poste snam et Pavlini amlcitiaiii ia* 

pranomiiie moUes AnrienlsB.' fert Aasoaius. 

107 ai tendi /ooilify^o.] Lib. xxi. 



Digitized by 



Google 



EPISTOLA. 757 

Si genitoT natasqne Dei pia TerlMt yolentiim 

Accipiat, nostro reddi te posse precata : 

Ne sparsam raptamque domam^ lacerataque coitam 115 

Per dominoSy yeteris Panlini r^^^a fleamos : 

Teqae yaguin toto qnam longa Hispania tractn^ 

Immemorem yetemm, peregrinis fiderò amicis. 

Accarre^ o nostrum decus, o mea maxima cura^ 

Votisj ominibasque bonis, precibosque yocatas, 120 

Appropera: dam ta jnyeiiis^ dum nostra senectas 

Seryat inexhanstam tibi gratificata yigorenu 

Et qnando iste meas impellet nantios aores ? 

Ecce taus Panlinos adest: jam ningoida linqoit 

Oppida Iberomm, Tarbellica jam Cenet arya. 125 

Hebiomagi jam tecta subit ; jam prsedìa fratris 

tìtmr kmge pdlatwr. Miki ed eertm etMemm, n Dau Pdttr, etJUUu DH tmdit 
fin Mcet exopUmHtam, U p9tH rutUm metri» preàèmi: mt mm hgmmuM dùfef' 
MMy ci direpitm demmm veUrU PemUidf ti qu» po$$e$mm€t dùnpaUu per ceniuM 
d t mim ùi : ette vegeMtm per Mwm epttiuM Hìepemim qeaKÈMmcmm^meUmga£9Ì^ 
MitMm veUnum wmUontm^ JUiere exirmuU, Acenrre e noeter Aomm, o eùtìeiiudo 
weea mexmtyOeeUiu voHe^ et emiMue fametie, eie preàbue /eeivm kme: donee tu et 
Jmoemu, 4mm eeneeta mea m iwi greà/em retìmet viree iHtegrae, OMméemm kie 
enmUwepKieMtmMMmtreeì Em eideet twe PwMmm». Jmm deeerit mheeee wrbee 
BiapmianiMy Jam eet ts agrie TarbéUieì». Jam ùigreditwr teeta Hebromagi ;jam 



^i#«»«»»»»»<»#^<»» 



mdiaraammé ee vota prepmqtumt : sed nlhil mutat.— 13S « Scitoi rnehercnle^ 
et elegans renns est, quem prò hoc Pnlmanni vetus liber lobstituit : En aii 
mt moeira» kie mmHae exdiet aetree? Dee qaem pneferam Wdeo: idem liber 
mox, [va. ISO] prò Totum eeeureoMtie^ ^c. baboit : Prenertit cuaetee, ni te cm- 
pUctatur^ andeoe.' Tollias.— 125 TVeòcOtoi vulg. 

NOT£ 

116 Spaream raptamque domum, t^.] Amhigo iitrnm apod Veteres quid 

A eognatìSy aat etiam libertis senris- occnrrat qiiod tam verbis, tam sen- 

qnePanliniabsentiiyiitferefit. tenfiis affectibnsque, magls prsitet 

180 Votie omihtibMequi^ Horat. libri qoana estrema liaec Epistola. 

IT. Ode ▼. ' Votby ominibosqnc, et 125 TarbeiUea . . . arva] Quae prl- 

predbns vocat/ ma occurmnt ex Hispania yasconia 

13S Et ptaudó iete, dfe."] Pro hoc Aqoitaniam ingredientibos. 

▼ersn vetns Polmanni liber illum 186 Jam pradia fratrU] De fratre 

babet non mioiis elegaotem : En erii ilio Paolini ejosque praediis nihil 

ni neetrae kic wMitÌMe exeitet auree ? notum. 
* 184 Ecce tmu PaulinM» adief] 



Digitized by 



Google 



758 



AU80NII 



Vicina ingredituT ; jam labitar amne secando ; 

Jamque in conspecta est; jam prora obvertìtar amni ; 

Ingressnsque sai celebrata per ostia portas 

Totum occursantis popoli prasvertitur agmen : 130 

Et sua prseteriens» jam jam taa limina polsat. 

Credimus^ an qai amant, ipsi sibi somnia fimgont? 

Hrtrvf finidM fniris md prtstMM Hehrùmag9 ; jam dacemiU teaméùJbnU ; H 
jttm cerni paUtt ; jvm fmra ejtu mavii verlUwr od Jbumtm^ et ingreeetu perjmetmim 
fama etHa rat fortiu^ fneterii totam twròam popuU obvU: et fraUrieme emam 
JoHuam, joH^ammUeat tuam, Crtdemdumne hoc mUd ? an vere qtà amamt efii^^ 
eUriipeU Moamial 



NOTiE 



128 Jam prora ebeertiiur amn(] Jam 
appelUt, et rìpam tenet Virg. lib. 
▼I. JEneìd* * ObvertoDt pelago pro- 
rai. Tom dente tenaci Aochora fbn- 
dabat navet : stant littore pnppes/ 

189 Sai eelekrata per eetia pertni] 



dequo jam sapra. 

151 Saa prmterienè] Prie atndio at 
te yideat. 

152 Credmoty 4pe.] YirgtUt est Ecl. 
TUi. in fine. Similiter Uorat. lib. 
III. Od. IT. < Anditis? an me kidU 



Portam Condatem videtar innnere, amabilis Insania/ dee. 



XXV. AUS0NIU8 PAULINO SUO S. 418 

Quarta tibi hsec notos detexit epìstola qaestas, 
Pauline ; et blando residem sermone lacessit. 
OfBcium sed nulla pium mihi pagina redditi 

Hae qaarta Epittola explieat Obi ^uereìat noetras Jam tìH cofaitas, a PoaiÌRe ; 
et provocai ie pigntm comi oratione, At natta pagina tua miki exidbet màemm 



^«»>»«#>»i»«»K 



Titnlns buie Epistolas erat in Vossiano optimo libro : Cam Poatma Paaìbm 
Junior fMoHù jam Uterie non reepondiuetf eie ad eam eeriptam eet, — 1 Alii, 



NOT£ 



* Ea quarta est ex iis qnas Anso- 
nins Panllno in Htspania agenti scrip- 
sit; vtdeturque circa annum S9t. 
scrìpta. In ea Panlino iastom obji- 
cit, quo silentiom affectat, quanqaam 
homint saxa respondent, Naturaqae 
nil matom dedit. Tura a^jicit nin- 
gnidis Pjrensei locis et Vasconum 
saltibns immutato» Paulìoi mores 
dulcissimos. Vernm base, et qnss 



qoatnor annomm fere spatio scripsit 
Ausonins, nt Panlinom a strlctioris 
vitsB institoto revocarety tnm deronm 
reddita sunt, favente Dee» cnm Pan- 
linns, jam Tegetior, amico, coi taotom 
deberety obsistere potoit. 

1 D€f««tf] Sic vetas liber. Alii di- 
rmi minns bene. ' Detexit ' hic prse* 
sens est a detexere. Metapbora a 
textoribus dacta. 



Digitized by 



Google 



BPISTOLiB. 7fi0 

Fausta salatigeris ascribens orsa libellis. 

Unde isiàm merait non felix charta repalsam^ 5 

Spernit tam longo cessatìo qnam taa fastu T 

Hostis ab hoste tamen per barbara verba salatem 

Accipit : et salve mediis intervenit armis. 

Respondent et saxa homini : percussns ab antris 

Sermo redit : redit et nemomm yocalis imago : 10 

Littorei clamant scopuli^ dant mannara rivi, 

Hyblasis apibas saspes depasta sasurrat 

Est et arandineis modulatio musica ripis : 

Comque sais loqaitor tremalam coma pinea ventis* 

Incabuit foliis qaotiens levis Earas acutis, 15 

Dindyma Gargarico respondent cantica luco. 

pimm hoc cfieiMm, §erihen§ tu eajnti UbeUiffum ttMem jtrtrferentìum imiiia/eUcià, 
Qua raiiùtu vi^ortvnata Epistola^ quam mora iua coniemmi tam diulmna iuperbm^ 
promerita est ittam repul9am ? Attamen hoitit aeeipii ialtUem ab hoité lirbari» 
voeUnu: et vox salve intercedU in medio armomm. Caldee etiam reepoadent 
Aminitt. Oraiio imping^en» ìm antra revertitar ab tif. £1 eùmdaerum vocio rmiit* 
Htur e tyUria: npe§, qua omt in littore mariOf reboant ; rimiU edmnt eueurroo; 
oeepe», quam Hyblea apea depaeeuntwr, He manmuvt. AudUur etiam matieue 
mmu» M rifio Jtuviorum eannie abuadantUm» : et fromdeo pimaan edmat tremalum 
tmtrmur eum ventio iptao ajfiantibuM. Quotieo tenuis ventus aJ/lavU acutoi/roudeOf 
caMtmo Dtndynn mouH» respondent stridori sylves Gargariea, NUùl natura feeii 



^^*-^^^*^^^^» 



iircsir.— 10 Bàbooi uemorum volg. *• Redit et n.] Veritsima leetio : nun rà 
reboat et resuUat ex Interpretatione sani.' IW/ìm.~12 Sic restUuU ex mem- 
branis Lugdnncnstbns Scaliger, prò eo quod correctores reposnernnt : Som- 
niferumque canit sepes depasta susmrum. — 14 Sic vetns codex, prò : Atque ar* 
gota suis loqffniwr coma^ 4*^.-16 JHnéfmaqas Idao volg.^21 Alla exemplar. 

NOT.« 

4 Fausta . . • orsa} PaU S. P. hoc his Virg. Ecloga i. * Hinc, tibi qa» 

est aalatem plnrimam, vel, nt apad aemper vicino ab limite lepet Hyblc- 

Orscot, Xa/pciy aaX ebzpérrrWf hoc la apibas florem depasta salicti, Sk. 

est, at Tertit Horat. * SaWerc, et pe levi somnam laadebit inire sosar- 

bene rem gerere.' ro.' 

7 Hostis ab hoste tamenl Apud O- 16 JHndgma Gargarico'] Dindymns 
▼id. Phsedra Hippolyto : ' Inspicit Oargaras, et Ida, montes sont Pbry- 
acceptas hostis ab hoste notas.' gi», tnbis et tyropanis Matrls Deum 
Reepondent et saxa komint] Cic. personari soliti. Huc facit locus bic 
prò Archia poeta : ' Saxa et solitu- Clandiani lib. i. de rapta Proserpi- 
dines tocì respondent.' ne : ' Hic sedes augusta De», ten- 
ia Vocalis imago] Echo. plique colendi Religiosa silex, den- 
Hfbkris apibus] Expressom est ex sis qaam pinus obnmbrat Frondlbus, 



Digitized by 



Google 



760 



AUSOMll 



Nil mutaro natura dedit : non aerìs ales, 

Qaadrapedesve silente habet et saa sibila serpens. 

Et pecos aeqaoraam tenui vice vocis anhdat. 

Cymbala dant flictu sonitnm, dant pulpita salta 20 

Icta pedum : tentis reboant cava tympana tergis. 

Isiacos agitant Mareotica sistra tumnltus. 

Nec Dodonsei cessat tinnitus aheni^ 

In numerum quotiens radiis ferientìbus ict» 

Respondent dodles moderato verbere pelves. 25 

mutimi. ìVm oolMoif ofrfo, tMjM 6e0<ttf fM^n^MiiM tac«i^ 

«M mbiloy et gregei marùd mhdUuM edmt ftuui qmmdam eatguam vMfin. Cy»- 



btUpenuaeaeommifeipmlfiUintimUieaUuftedtim, TSftHfmmt 
tu teeta remutg^Kiit. StMm JEgtfpHaca exdUmt mmUue m mierìe leiiH». 
iònuiu» etri» Doéemm eeemÈ qi!oiie$ Ubeiee percuaei virgk pmbmiiibme m 
reatmmU éoeUee ad ìcìmb imeueeoe t» ntMwnun. 3W «ero, Pohìsm, peiimie oc d 



Ntqu$ 



Taeta pedum.-^Vi Enendat et scrìbit ToUias ex vet. iibro. 



Sic 



NOTA 



Et noUa lucos agitMite precella Strì- 
dala eonlferia medelatur carmliia 
ramis : Terrlbiles Intuì thyaal, vesa- 
naque misto Coocenta deinbra fe- 
munt. Ulalatlbnt Ide Baechatari ti- 
midas inclinant Gargara syWas/ 

19 Anhèki] Moatando branchiaa. 

SO Cymòola émUjtteiu eimUwM] Ex- 
preMom ex hoc Vlrg. iEneid ix. 
* Tarn acota cavapque Dant soDitam 
flictu gale».' 

sa MareoiUa ttt<ni] £gyptiaca« 
A Mareotlde urbe, et lacn, ac regi- 
aDcala Agypti, per Syneedochen. 
Sistri descriptionem vide in nostris 
ad Apnleianmn ABÌnam Notls lib. ii. 
p.04. 

SS Dodmuri^ife.'] Tradit Zenodotns 
in Dodona (qn» nrbs foit Epiri, 
prope qnam nemns Jovi sacrnm, nbl 
oracnlum vetustissimuni) doat fnitse 
Bublimet colomnas, in altera positam 
pelvim «ream, in altera pensile pneri 
simolacrnm, flagellum asrean mena 
toUentis: qqpties antem yentns ve* 
bementtns flaret, fieri nt scotica ini- 



pnisa crebrins lebotem ferlret, iaqae 
percnssot tlnnitnm redderet ad mnl- 
tnm etiam tenporis reaonanteoi. Sai- 
das rem allter narrat ex Dmmone» 
Alt oraculnm Joris, qnod olim era! 
in Dodona, lebetlbns nreis nndlqae 
cinctnm fnlase, Ita nt InTleem aese 
contingerent. Itaqne necesse erat 
fieri, nt nno quopiara pnlaato, Ticb- 
•im et omnes resonarent, sonttn per 
contactnm ab aliis ad aliot incceden- 
f. Durabatqne in longnm tempna 
tinnitna ille, ridelicet in orbem rede- 
nnte sono. Hinc tractnm adaginn, 
Deéenmwn «et, In hominem importane 
atqne improbae loqnacltatls. 

* NecDodimmeeeeaiHmiUuedUKi} 
Quorom opera tinnlCns ille non ees- 
sabat, Callimacho in Delnm dicnatar 
depAinm^t à/rtylrntù XéfiifnSf fiunnli 
non silentls lebetis. Dicnnt antem 
in Dodone ahennm in colomBa posi- 
tam eaqne edita ; in altera Tero co- 
Inmna prope stare pnemm flagello 
eneo arroatom, ac ingenti moto api- 
ritn flagellnm siepe in lebetem Ind* 



Digitized by 



Google 



BPISTOLiE. 



761 



Tu velai (Ebaliìs habites tacituraQS Amyclis, 
Aat tua Sigalion JEgypduB oscula rìgneì, 
Obnixam, Panline, taces : agnosco pudorem : 
Quod vitìnm fovet ipsa sonni cessatio jugis. 
Dumque pudet tacuisse dio, placet officiornm 
Non servare vices : et amant longa olia culpam. 
Quis prohibet Salve atqoe Vale brevitate parata 
Scribere T felicesque notas mandare libellis T 
Non ego longinqoos ut texat pagina versus 
Postalo: multiplicique oneres sermone tabellas. 
Una fuit tantum, qua respondere Lacones, 
litera: et irato regi placuere negantcs. 



ao 



35 



ìmmIs ttt Idct/iimw Amfelwnm a Laamibiu eondUwrumf vel tanquam Mgfpthu 
Hwrpoer^e$ jtremat digUo tutun m, $enaM obttmatwn Mientùnm, Agnoaeo iuam 
verectmiUtm : ^od vUmm nmm ipia perpeima deaUHa olii. Et quia pttdet dai 
$Uma9€fjmoai m» prtutareimUua ogUUi: et dmtuma e§matw 4e<Mtater mo tMtw 
pecetU. Qms imp^ qwmmui 9erib€U ntUd faeiU brenUUty Sahe^ et Valeì Et 
cmm m ift ui ckartm lUertu /muti prtcwUul Egù «m petQ ut pagina a te mieoa 
expaudai MrwtM ìouga» weauM wt Maudtt tabeìHe eroHatuM uuiUawL Unita $oiaMH 
UUra/uU pM SpartMi re9pemd$nmà^ et éemegamte» plaemnmt tamin regi {MM* 



NOTA 



àat% onde strepitot reioltaret non 
levifl. Coimle Pareemiaram aneto* 



S6 (EbaUie habitee taeitwnm Am^ 
eiià] Ab Amyelis (Ebaliii, sea Laco- 
nlcis, dicts sQOt ali» Aroycl», a 
JLaconibos coloni», duce Phalanto 
In magnam Orcfciam appolsis, con- 
dite : nibt oat Inter Caietan et Ter- 
racinam sita, de qua intellifendns 
hie locns. Cnt tacite diete sint 
AmyclK, rationem hanc Serrins et 
Pomponins Sabinoi reddant ad hanc 
Vtrg. locam Aneid. z. ' Tacitia reg- 
Davit Amycliiy' qaod cam in ea 
«rbe freqnenter falso nnotiaretur 
hostiom adventus, et inani terrore 
civitas qnafltaretnr, lata lego cantnm 
eat ne qnis onquam hottis nuntiaret 
adventnin. Postea, cnm vere hostls 
Teniret, nullo nnntiante, ex impro- 
▼iso capta est: onde 'TacItSB Amy- 
che' dictie sunti quod periere siien* 
tio. 



97 SigaUtm JEgjfptkut] Harpocrm- 
tem intelllgit^ Deum lllnm Isidis et 
Osiridis comitem perpetnom, qui, nt 
ait Ovidios : ^ Premit Tocemy digl- 
toqne silentia snadet*' Non SigaUon 
hicy sed SigaUom legit Liltns Oyraldus 
Syntagm. i. et exponit rapa rh atyém 
uà Xitàst a sllendo et popolo, quod 
scilicet popnlis sllentlam indicat. In- 
ter Lares coltus est, quod silentio 
arcana domns legenda maxime sint 

W Unajkit taatum^ 4pe.] Litera O, 
qua, teste Eustathio in lib. v. Iliad. 
sonum illum exprimebant qoem post- 
ea adjccto v expresserunt od, quod 
negantis est, et significat, non. 

* Una yinf tantum, qua reependere 
Laeonet, ÙtetaYAnetor Plotarcbus in 
Laconicis Apophthegm. Lacedemo- 
nios Philippo regi quid quod prestare 
nollent petenti rescripsisse : Sirtpf' 
rn^aSf «t, quapetOeti^non, Ubi emen- 
dandum rh od, et legendum h, quod 



Digitized by 



Google 



762 AU80NII 

Est etenim comis brevitas. Sic fama lenatom 

Pythagoram docaisse refert : cnm malta loquaces 

Ambigais sererent verbis, contra omnia solorn 40 

Est, respondebaty Tel Non. O certa loqnendi 

B^nla! nam brevins nihil est, nec plenias istis : 

QaaD firmata probant, aat infirmata relidant. 

Nemo silens placait : malti brevitate loqaendi. 

Venun ego qao atalte dadam spatiosa locatos 45 

Provehor? at diversa sibi vicinaqae calpa est. 

Molta loqoens, et cuncta silens ! non ambo placemus : 

Nec possam reticere, jagam qaod libera nanqaam . 

Fert pietas, nec amat blandis postponere veram. 

Vertisti Paaline taos dolcissime mores ? 50 

Vasconis hoc saltas, et ningaida FyrenaDi 

Hospitia, et nostri facit hoc oblivio coeli? 

Imprecer ex merito qaid non tibi, Iberica tellus? 

^MMi info. Nam hrevUai e$t «ròvma. Sic fama memorai Pythagorrnm^ r evetmm 
ad vitam, doeuiue. Cum gamiH plurima dieenmi vertia tsirertw, advermu tifa 
offiBia reponebat tamium Ett vel Non, O etrtam normam loquntdi / NikU emim ai 
6rm««, ntque copionus iUit voeihyt: quts approbaiU ta futt eimfirmata snil, ec< 
r^elhmt pue r^uiata. Nemo plaeuit tacendo : fiorimi plaeuere hquendo brevUer, 
Ai quo ego abripiorjam din tlolide dicene vatta ? quam dieerepantiaf et fuam pr»- 
pinqua tamen inxieem vitia euni nimie multa dicere, et tacere omnia I DiepUeemm 
wderque : neque nkre poesum ìiheram caritotem nunquam premi servili jugo^ Mfw 
toUre poeihabere veritatem blandUiis. Jucundieeime Pauline ergo mutasti tuo» 
morva ? Saltutne Vaoconùe^ et itteoM habitacula Pyrencti montì», et obUvio noairi 
oèriohoc efficiunt ? Quid mali Ubi non optem Jure, o terra Hiepamca? Carthagi- 



mafnlt Vinetas legere qnain, Obnixue.^iZ RecUnant\n\g» — 49 Ita legrodun 
Diooet Accnrsius prò deponere,^6Ì Optimna liber, InquitTollias, Iberia teUu». 

NOTiE 

negandi vini habebat : repugnanti- Cnm ille in agram Laconicom ▼enia- 

bos licet Jan. Meller. Palmerio, et set, per literaa quatrenti amiciiiDDe 

Bapt. Egnatio Racemat. cap. 8. ipsiiin vellent, au inimicnm Tentrey 

CoDstat enim o addito • Antiqaos respondernnt Spartani, Nentnim, o^ 

pronnntiasse, non item tcripsisse, Ur^pov» 

ni jam ad monosyllaba monuinias. 87 Irato regi] Philippo Macedoni. 

Apod Plntarclinm ibidem extat 51 Vaseouia hoc M/hta, ^.] Regio 

aliud brevitatis Laronicae exemplam, VaAconiini eia et tran» PyreDienm et 

qua eidem Philippo non unica qui- in ipao PyrenaBO» Botfiifa, Btscaiiu, et 

dem litera, sed una voce retpondent* Navarroit, 



Digitized by 



Google 



EPISTOLiE. 



763 



Te populent Pceni : te perfidas Hannibal arai: 
Te belli sedem repetat Sertorius exul. 
Ei^o meam, patrìaeqae decas, columenqae Senati, 
Bilbilis, aat haerens scopulis Calagorris habebit ? 
Aat qaae dejectis juga per scruposa roinis 
Arida torrentem Sicorim despectat Hilerda? 
Hic trabeam, Paaline, tnam, Latiamqae curulem 
Constituis, patriosqae istic sepelibis honores? 
Quis tamen ista tibi tam longa silentia saasit? 
Impias at nallos hic vocem vertat in asns : 



55 



wunsea U vaUeni: perfldus Annibal te ameremit: Sertoritu Roma ixul ite* 
rum pomat in te $edem beili. BilbiHa igiiìir teneìni te honorem mnoMy ei 
paÈria^ ae ornamewtum Senatue ? Vel Calagwrris affixa mpt&i» 7 Vei Ilerda 91U» 
•/wrns ruderibuM ftr eoUee /aptdoiM, ficca ipaa deoreitm videt Sicorim rapide fi^ 
enUm 7 PauUne, istiene coUocat tuam togam coneuìarem^ et tellam curulem Romm- 
mtm, et eentmmilabU iatic htmoree a paire tuo acceptoe f At quie auctor tibi fmt 
i$tÌM$ tilentU tam dtutiimt 7 Opto ut iUe impìMa ad mattoe usai adhibeat vocem : 



^^^i»»»^^^^^i»» 



Cokaaen et eatmeut Senatueque et Senesi hic legit Aceoraint. Caimenaue 
eit Valg. — 67 Calagurie in vet cod.— 68 ' Ecko reeeeuta querelai] Sic 



NOTJE 



64 Pam] Qui quondam popnlati 
sont. 

* Te populent Pceaif ^c] Vere Poe- 
tam hic te exhibet Ausoniiu, dum 
▼ariot qnibiu cstnat motns describit : 
modo imprecatur Iberias devastatio- 
neqiy incendia : modo indignatnr vi- 
lìbat oppidis Paulinum,Senatu8 colu- 
men, decnsqne patri», detineri, atque 
illic patrios honores sepelire : modo 
Diris enm devovet qni Paalino tam 
longa snasit silentia, precaturque, ut 
trìstis, egens, deserta colat ; et men- 
tis inops, instar Bellerophontis, ho- 
mlnam ccetns fitet. 

65 Beai mdem repetat Sertoriuà] 
Qoam olim tenni r. Vide Plutarch. 
Appian. et alios Rerum Rom. Scrip- 
tores. 

66 Ergomeum . . . de^iis] Paulinnm. 
Indignantis hvcsnnt. 

Colaiiiwi^ae Senati] Pro Senatus. 
Sic ad Probum snpra : * Dico bone 



Senati prssnlem.* 

67 BUbitìa'] Patria poetSB Martialis, 
in Cesarangustano confentn, bodie 
CaUdtfjudf ad Salonem fluvinm. 

Caiagorrii] Et Calagnrris, montana 
nrbs Vasconnm Hispanornm, patria 
Quintiliani, ad [bernm amnem, liodie 
Calahorra^ in finibns Navarra et 
Legionis. 

58 Aui qate d^eetiif tfc. torrentem 
Sicorim deepectat HOerda] Hodie Le- 
ridOf in eodem Cnsaraugustano eon- 
▼entu ad Orientem, Atbanagia pri- 
mum dieta. De ejns sitn sic Lncanns 
initio iib. IV. Pharsaliae : * Colle 
tnmet modico, lenique excreirit in 
altum Pingue solum tumulo. Super 
hunc fnndata vetusta Surgit Hilerda 
manu. Placidis prselabitnr undis 
Hesperios inter Sicoris non nltimna 
amnes.' 

68 Ut nuUoi] ^Ut,' hic prò, uti- 
nam, qnemadmodum apnd Terent. in 



Digitized by 



Google 



764 



AU60NII 



Gaadia non illam Tegetent : non dnlcia Yatum 
Carmina, non bland» modalatio flexa qnerelse. 
Non fera, ncm illnm pecudes, non mnlceat ales. 
Non qnae pastonini nemoralibus abdita lacìs 
Solatur nostras Echo resecnta loqnelas. 
Tristis, egens, deserta colat : tacitnsqne pererret 
Alpini convexa jagi : ceu dicitnr olim 
Mentis inops, coetns hominnm et vestigia vitans, 
Avia perlustrasse yagns loca Bellerophontes. 



70 



NON fatuità recreeni UImm: nom jucttiidt poJétarum venm, «o» mmenu n^Uxu 
f nmmoMur comù, wmfera^ mom pecora^ non ucet Uium delecUMt^ man Eek§, «iw, 
ùhacondUa in tffhtù poitwwnj conioUttiir HOiinH qneHuSf retpandenB ut, HmUt 
toiUwdmet ma»tu$, et inopi: et vagetwr iUens per cuna Aìpwm ctunmma^ atua^ 
admodum BeUerophontet fiiiur quondam aUenaiui matte, fiigiem oongregaiwutf 
et ptmui komimaHf pereurriite fxigamdo ioUtudineM dmu. Imprecorluee iUL 



iD Epignmmate oonagetino dodo: et melÌD* verbo Metar ooovenit fnerént^ 
qoain, qood babebat yetus cod. ìoqnelM.* Vioetut*— -70 Al. Atpim* ttmtem 



NOTJE 



Adelpbis : ' Defestut som ambulando. 
Ut, Syre, te cum tua Monstratiooe 
magnofl perdat Joplter/ 

65 Non blanda modnlatiù Jltxa ftw- 
reiai] Elegia bic intelligi vldetnr. 

68 Lopielaà] Melina querelatf quod 
in pluribiit editionibns. Magi» enini 
congniit cnm verbo * Solatur/ qnod 
prncediC 

70 Alpini convexa Jngi] Scaliger 
reponit, AlpimU eonvexa jugie^ ex ve- 
teri libro. Sed nlbil necetse est mn- 
tare ; planns eat sensas. Porro Al- 
pinum jugam vel de Alpibot Italicis, 
vel etiam de Pyrenso intelligere 
potet. Noster Epistola superiore : 
* Nudo tibi trans Alpes, et marmore- 
am Pyrenen Caesares Angnstte do- 
mns est.* Ubi vide notata. 

Ceu dicUur olim Mentio titopr, t^. 
BeUerophontee] De quo Cicero lib. 
III. Tnsc. Qnaest. ex Homero iv. 



Iliad. * Qoi miser in campU BBoerew 
errabat Aleis, Ipso snnm cor edens» 
hominam vestigia vitans.' 

Bellerophmitet] Hipponons dictas, 
priusqnam BeUeron Corinthiorom 
prlmatem vimm interfecisset, et ex 
eo Belleropbontes, sen Bellerophon, 
boc est, Bellori inteWèctor appella- 
retar. Sed de boc et de debellata 
ab eo Cbimera plnra vide apnd Mj« 
tbologos. 

* Avia pertmotroMii vagno hen Biìk' 
rophonte»] Perperani ea quasi Paoli* 
no perspicue objeeta acdpinnt molti, 
quos Inter novisRimns Editor openun 
PanUni in ejosdem Vita. A tallbos 
dicterìis; longe abest nrbanns Poeta, 
atqne in aula din versatns. Lobeas 
tamen crediderìm, dnro ea silentii 
(qnicnmqne tandem llle sit,) avctorì 
precatur, voluisse nt Panllnos se de* 
scriptum ipso agnosceret. 



Digitized by 



Google 



BPISTOLiE. 



765 



Haec precor: hanc vocem Boeotìa namina. Mosse, 
Accipite : et Latiis yatem revocate Camoenis. 



O MM$m DetB BttùUca awdUe Ubenie» ktmc m€tm 
fo&am vettnm ad IMina» Musa». 



imprteatìiomemj H revocai* 



#»*i##»*^^»»^» 



ii^w— 73 Legitar etiam nmmna. 



NOTiE 



7S H«c precor] Desmotnm ex iE« 
neidoa quarto, ubi Dido lEatem cjas- 
qne posterìi din precatar omnia. 

BmUuL iraaitaa JlftiM] Qo« coli- 
tìi Heticonem montem, et alia Bceo* 
ti» locala qoibos Heliconide8,T1iet- 
piades, Pierides, Aonides dict«B. 

* HoM/^ voeem, BaoHoL mawtea, Mu» 
$m AcàpiU] Mariangelns Accnrsias, 
nescio qua emendandi pmrigioe, ma* 
tat inmma io aomtiw. Vemm ipsa 
qnam affert ratio obstat baie emen- 
dationi, nempe Paolinom, ciim Ao- 
lonii Epiatolit responderet, diziMe : 



* Non bis oamiDibiis tibi me patrite- 
qoe redacet.' Qois aotem scnsos 
eliceretnr, »i legeres «omtmi, fateor 
me noo habere exploratom. Au mos 
est precari nomina ì Nom vocem poi- 
snnt nomina acci pere ì Pr«terea, nt 
•nperìnf moDoi,hapc desamta ex JE- 
neidoi quarto ts8.611. et 618. nbi Di- 
do morti proxìma, Toeatis Recate, 
Dimquc nltricibns, sic ait : * Acòi- 
pite h»c, meritomqne malia adver- 
tite nnmcn. Et nostras andite pre- 
ces.' 



Digitized by 



Google 



AUSONII 

BURDIGALENSIS 

AD 

GRATIANUM IMPERATOREM 

DISCIPULUM 

GRATIARUM ACTIO 

PRO CONSULATU. 



419. 

Ago tibi gratias, Imperator Anguste ; si possem, etiam 
referrem/ Sed nec taa fortuna^ desiderat remunerandi vi- 

PrvfUvr gndia» qwu Hot AAeoy Impmytor AugmiU ; nddtrem 91109M, n perni 
meeuei* Verum ne^ue tu e» ^ comdiHimù ut repotem a w^e 



NOTiE 



* Modo! jam raspe saepim falli no- 
stmm Interpretem, uti et Vioetnin, 
ceteroique, dom Ausoniom volunt 
Cam Probioo HenBogeniano Olybrìo 
Coosnlcm fuiue anno Cbristi ft82. aot 
alio quocamqae, prster annnin 879. 
Momenta quibna eoram opinio refel- 
litor, iD DiaierUtiooe nostra attali- 
muf. 

Oalliarnm aotem Prttfectaram una 
cmn Hesperio filio gerebat Poeta 
noster» nbiTreTeiii Consnlatom aas- 
picatns, et Oratiano prò Gontolatii 
gratUa egtt, non quidem, ut alt Flo- 



ridns noster^ io ipiis 'digBÌtatit 
prìmordiia ;' qnoDiam, cam Slmii 
tunc temporis ageret Imperator, 
' per locornm interralla intereiae imm 
poterat:' fermn * in condendi boDorìa 
solennitate,' nempe exeonte amo 
879. qno» natia mora Interpoaìta, 
Treyerim devenit. 

Pro CoMulutu] Qnera geealt com 
Collega Probiuo Hermogeniano Olj- 
brio ano. Cbristi 881. ab Urbe eondi- 
ta 118S. Qt cognosdtiir ex Faatis 
Consttlarlbns. 

* Re/errem} Hoc est, rependeran 



Digitized by 



Google 



AUSONII 6RATIARUM ACTIO. 767 

cem : nec nostra suggerit restìtneadi facnltatem. Privato- 
mm ìsta copia est, inter se esse rounificos. Taa beneficia 
ut majestate praecellant, ita mutaam non reposcont. 2« 
Qnod solum igitnr nostrse opis est, gratias ago: veram 
ita, ut apud Deum fieri amat/ sentiendo copiosins, quam 
loquendo. Atqne non in sacrario modo imperialis oraculi/ 
qui locus honrore tranquiUo et pavere venerabili raro eun- 
dem animum preestat et vultum : sed usquequaque gratias 
ago, tum tacens, tum loqnens, tom in coetn hominum, tum 
ipse mecnm, et cum voce patui, et cum meditatione secessi, 
omni loco, acta, habitn, et tempore. Nec mimm, si ego 
terminnm non statuo tam grate' profitoidi, cum tu finem 
facere nescias honorandi. 3. Quis enim locus est, aut 
dies, qui non me hnjus, aut similis gratulationis admoneat? 

Hmgm; n^u* ego,Mipo$nm eam tUn reddere. HéK faemUtu perikut ad prlvofM, 
wt tkU imtieem UberaUi. Tua tmmtra mt digniiati mfermii numera eeteromm^ ne 
«OH derideramt reàproeam vieem. Ergo, quod matm jmmimi, ago grate» Hbi : aed 
fatmadmmluM mletJUri erga Deam, eogUtaido angtliMi qmam dieemdo» Netgaeaokun 
eeram tribeauUj exquuiu ImperaiorjnM dieUy tu 91M loco raro habeni kommee «im- 
dem menUm etfrenieM propter teremim hmrrorem, et mehun veneraiiome plenum^ 
ftaem tttù ìMcatìt : verwnsewiper etiibique ago tibi froftof, tam eUeiUf tam loquene, 
tam t» frequeoHa hammum, tum eohu ajmd mm, et qamdo aperto nietUem meam 
eerwÈomef et quando eegregam me ad eogUandumy omm loco^ omni aetiomef etaiUf et 
tempore, Neque ndrandam eti et ego mm faeio finem agendi tiH taniaa gratee^ 
qmndù^mdem tu non deebtt» me ornare. Nam quia eetìoate^ aut quii die$ qui nem 
me mdmameai teiuiy mai hi fue m adi groHarumtibiageHdanm? Sed quid dice^ 



1 Graie prò graia^ hic repooit TollioB, bene, jadice Florido.— 2 * Inter- 

NOTA 

■Uqaid, quo benefician a te mceep- ciii lempitemis.' 

« Ut fieri amai] Ut aoLet. Grscom 



* Sednee tuafortuna, tfcJ] In bunc est &s ^iXf7. 

leneom» ante Ansonium, Mamertinns ' In aaerariù modo imperiaUe ara- 

inOratiamm Actione ad Joliannm: eeJS\ In Consittorìo principis, nbi 

< Absit, Augnate, et istnd «aneto di- jns dicebat, et de rep. deliberabat. 

Tinitas omen avertot, ut tu a quo- Allegoria est. Sacrarinm enim pro- 

qnam mortalinm ezpectes ficem be- prie locus erat in tempio, in quo sa- 

nefieil : verum tamen, quod solum era reponebantur : sicnt donariom, 

▼el aeeipere potest iste fortuna, Tel nbi ponebantur oblata, ut ait Ser- 

a nobii opibus tnis tribni, immortali* tìub. 
tatem munenim tuorum colam offi- 



Digitized by 



Google 



768 



▲USONII 



Adoioneat autem?* O inertiam significatioiiM ignav^» ! 
Quia, inqoam^ locos est^ qui non beneficiis tuia agìtet, 
inflammet?^ NuUas, inqaam, Imperator Augnate, qnin 
admtrandam apeciem ta» venerationia incntìat : non pala- 
tiam> qaod ta, cnm terribile acceperia,^ amabile pneati- 
tisti: non fornm, et baaìlica* <dim nqiotiia piena, none 
▼otia, votisqae > *" prò tna aalnte anaceptia: (nam de aua^^coi 
non te imperante securìtaa 1) non curia honorìfida modo 



adwÈóneaiì O quam enervU ui^ €t mbeeiUa tigniJUoiiù hijni v^ QiiifyM» 
qwm^ ett tocau qui non mt exagitit^ it inefndnt reeordatimu ben^Uiomm im^nm ì 
NMus, inquam^ iti, Imperator Anintte^ qìd mn officiai mut menH imaginem tnm 
M^ettatù: non ptiatìum, qmd cnm aeeepenofomddntUe^ rtddiénH nmnbih : «m 
forumf et BanUea qnondam r^erta UiUmM^ nume pUnn votiSf et votù gnidem mn 
patii prò tua ineolnmitate : (quii enùn non iocmnu e&t de ina iub tno imperio 7) 



serit«i Mariaag. Aec«rs. agitot et infkmmèt, Aeidaiiiit ìùc Un^teUotmo »■• 
tat in pane /aeSbnif otimMÌii, male/ jFWuhci.— 4 Votii prò tmn ioL TiliiaiM 



NOTJE 



* Aémmuai atfcni] CorrecUo. 

' Quod tn cnm terrihiU aceeperii'] 
Carpare videtur Valentiniani severi- 
tatem, ut fiUi ejos OratìaDÌ lenitatem 
exIoUat. Valentioianiim •everiorem 
faiue tradmit Aorelhu Vietory D. 
Hleronymiu, etalii. 

* BatiUca'] Basilicarom ad nego- 
tia, mercatus, et jodicia eztracta- 
nim coMtnictionein et uraa vide 
apud Vitrayrnm lib. ▼. cap. 1. 

^ Nwu votiif votitqné] Pro bis Oro- 
noviat nunenoiiif eottigiK, et intelligit 
literas, tabolas, inicrìptionea quiboi 
yota signabant. Probabiliter admo- 
dnai. EUge lector. 

* IVimc votii, wtiiqne prò tna ioktte 
imeeptii} Noiter ridetor accedere 
GroooTio prò ooUt reponenti notio^ 
qnas accipit tabniat, imeriptioDeii 
qniboB yota tignari «olita. Meo 
qaidem Jadido perperam emendat 
Oronoyios» locomqoe elegantitiimim 
eorromplt Quid enim? An oti prò sa- 
lute vota sttscipiantiiry sasdpiantar et 



notte? prtttere«T^o#fi»noA TeBottatis 
modo, yemm etiam expositf onis caiiM 
iterator. ' Forum et basilica olim 
negotlis pleoa, mine votts/ (yota qoo* 
dammodo oegotlis oppoii«ntsr,) * yo- 
titqae'((aterpffet«lioais eaMa^tdfaa, 
yoz Iterator) ' prò toa salote snacep- 
tis.' 8ed quid his immoror qom Inee 
ipsa ciarlerà sont? Ceterom Auso* 
■ius respicit morem yota pio Impe- 
ratore fadendi : qai mos adeo soleii- 
DÌ8 fnity ut, Dione anctore, ob ean- 
dem omissom Tiberius acrìter incre- 
payerit Rbeifionim MagiatratuB, De 
bis fuse Bolengems top. Ron. lib. r. 
cap. alt. 

> Nmn de ina, 4^0 In bmc sfMsnm 
Plin. In Panegirico ad Tn^aanoi sab 
fine in precationem ad Joveai : * Non 
te dlstringinras yotls. Non enan pn> 
cem, non concordiam, non secmila- 
tem» non opea oramns, non Imnores : 
simplex cmictaqae lata «nnpIexBm 
nnum omniom yotnm est^ sahis prin- 
dpis.' 



Digitized by 



Google 



6RATIARUM AGTIO. 709 

l»ta decretis, oBm fiolicttìs moesta qaerioioiiiis : non pnb- 
licnm, in quo occursus gandentiam plurimoram neminem 
patitur solom gratalari : non domas commune secretimi^ 
4. Lectus ipse ad quietem datus, beneficioram taoram re- 
putatione tranquillior. Somnus abolitor omninm imagines 
toas offerta Ipsa^ autem sodes honoris, sella conilis, glo- 
riosa pompis imperìalis officiì, in cnjas me fastigio (ex 
qoa mediocritate ?) posaisti, qaotiens a me cogitatar, rincor 
magnitudine, rediger ad silentiam, non iogratos benefi- 
ciis, sed oppiessos. Ades enim locis omnibus. 6. Nec 
jam miramur licentiam poetarum, qui omnia Deo piena 
dixeruntJ Spem snperas, cupienda prasvenis, vota preecur- 
ris : quoque animi noi^tri celeritas Divinum instar ^ "^ affee- 

auia nmte exhilarata ienahucùnsuUù honoriJUU^ qìumdam trittuanxu$ querelU. 
NoupubUca via m quUm» nentim Ueet 9oU gmdere, cum ohm Hni in ii» permuUi 
gmidinie9. Non eomìnunia •eeessìa aditan, CMU ipmm ameesnan ad ^ieseen- 
Ann, ^liethu e$t 06 recegitaiionem tuonan benrftuiorum. Shmmua gw delH ex 
ommù omiic, eaMbH tuas tffigit», ip$a vero seOa euruliiy tedei dignUatis, mi. 
perla inngnibmt namerì$ imperiaUs^ in a^ eminenH gnidm me coUoeaMi, (ex quam 
mediocH loco?) qMotiee obvermtìtr meo mimo, euperor magnUndine k»òu8 ktmoris^ 
ei eogor tacere, non qnod ingratm rim erga tua ben^fiuU, eed quod fu opprimar, 
Nam miki prtnene ea ulnque. Neqne amplius admirarnm- Ueentimn poetaram, ani 
dixeruni cnneta piena esse Deo. Pratergrederie tpem, anieoccnpas optanda, pret- 
venie vota: et ea veloeUae nnetra menHt, qnce vìndieat «t6t mmOUndinem cum Deo, 



codex.MaUtOronoviua: nune nUis votisqne.—A Ala, affert.—S SicIegeDdum 
monet Accursius, non itta, Acidalins inqnit, * alii tata, recte/— 6 Divum 

NOTiE 

^ Non donai» cowunimeeeeretum,tFC'''ì dixeruni^ Ut Virgilios Ecloga ni. 

Snunenitl» h«c ad initatioiMin vi* 'Ab Jore prÌBcipiant, Mmk: Jovis 

detvrcMnpositaTtaUiaattUliiMOrat. omnia piena,' &c. Et fnsioii ena- 

IT. in CatUìnam : ' Ego sum ille Con- meratione Aratnt imtio Phttnome- 

snf, P. C. osi aM fbritn, in qao oa- nMi : ìU^rd 8^ A^s nvou fth éymd' 

nis sqnitas oontinetnr, non Campns n«nu r èif$fAwmif ityopeà, puta^ Si 0d(- 

Martini, Coninlaribas aaspieiia con- hmevn, Ktà Xj^tt. ' Piena vero Jovis 

•eeratas, non cnria, «omnani ailxi- ooMiia qnid«Mi compila ; Omoes vero 



liam omnium gentiiun, non demni, hominiini ccetns : plenum vero mare, 

Cfsmmune perlngiirai, non lectas, ad Et portns.' 

quietem datns, non deniqne fave se- « Mfinmm tatiar] Hanc liiMromn 

dee honoris, aella cnmiis, nnqnam quorundam lectienem prsBtali vniga- 

▼acna mortis pericnio atqae insidiis tv, Divum inetar, qiisB, lieet in enn- 

Mi.' dem sensam recidat, ninna tamen 

1 Poetearum, qui ommm Deo piena decet Christiannm ofat»rem, apnd 

Delph.etVar,Cla8. Ausun. 3C 



Digitized by 



Google 



770 AUSONII 

tat^ beneficiis prseenntibus anteceditnr. Praestare tibi est, 
quam nobis optare, velocias. 6. Ago igUnr gratias, optime 
Imperator. Ac si quis niinc sermonem meam iisdem verbis 
tam saepe repetitum, inopise loquentis assignat, experiatnr 
hoc idem persequi:7 sed nihilpoterit* proferre facundios. 
7. Aguntor enim grati» non propter majestatis ambitum, 
nec sine argamentis. Imperatori fortissimo: testis est" uno 
pacatas anno"* et Dannbii limes> et Rheni.^ Libendissimo: 
ostentat hoc dives exercitns. lodulgentissimo: docet seco- 
ritas erroris hamani."! Consaltissimo: probat hoc tali prin- 
cipe Oriens ordinatns. Piissimo : hujas vero laadis loca- 
pletissimam testimonium est pater divinis honoribas ' con- 
secratus : instar filii ad imperinm frater ascitus : * a conto- 
melia belli patruns TÌndicatas:* ad Praefectarss coll^nm 

praoccupaiur tuU beiiqfaeiU aMi€nmiUnu, PnmHustUnaieffiferef ifwtmwMi 
euptre. Ergo gratti tiiìi ago^ Imperator optimi. Et ii aiiqui» trùmii pemri£ 
dicentiif quod tam uefte repeiam u§dem vocUnu kane tneam orationem, teatti ptr* 
fieere hoc idem : at mhil poterit promere dieertiae» Nam gratee agimtmr «m td 
aucupandam gratiam Prtndpie^ ntque Hme fandamentUf fortietimo Imperaierì: 
Uetantur hoc fina Imperii ad Jetrum et Rhemun pacati a te epatio «nùu «ni. 
Imperatori largieeimo: exercitu» lucupìetatue a te id pradicat. Mititaime: id 
patet ex eo quod nulli homini fraudi est erraviese, PrudentiMstmo : id oitendit orda 
redditue Orienti a te tati Imperatore. Maxime pio: h^juet9ero tuaìauditem' 
pUeeima probatio eitf quod patrem eaeravisti honoribui caleetibue: qu&dfrairm 
Éoemm ImperH oMtuimBiMti tanquam fiimm: quod uUue es patrumm ab ignamm 



^«^^^#«^<^*i<»<»»»* 



iMfar TiUg.— 7 Proeequi ynlg,— 8 TiUanoB cod. et nikil poterit,^9 Pro èlteteh 

NOT« 

priocipem Chriitiaiiani dicentem. nia antem fiicilis emet et obttt iU 

■ Teetis est, ^rc] Snbjectio. qui errore bnmano peccavissent 

« Uno paeatui oimm, 4^.] DeTÌctb ' Pater divime konoribuM^ èfc.] Vt- 

Oermanis, Alemannis, et Sarmatia. lentinianas a Gratiano in Divos rdt- 

* Uno paeatue anno ci IkmubU Hmeo^ tua more recepto, oecdam a Cciari- 

et Eheni'ì Devictis, ut dizi ad Epigr. boa eznto, qaaDqnam Christiaiiis. 

I. AlemaDDÌB anno snperiore, nem- • Ad imperimm frater aeàtui] Valco- 

pe378. tinianutjottior, qnem adbue qoadri* 

p DanuMi HmeSf H Khem] His duo- ennem ad Impennai a Gratiano atei- 

bo8 flufiìs finiebatnr Germaniam ver- tnm AarelioB Victor refert 

SQS Romannm imperium. > Patrmu vindicatuo] Valens, qnen 

<i Seeuritas erroris humani] Qnod a Gothi« occisnro atqne in casa con- 

icilicet Gratiano imperante Consilio bastom, non ipse qnidem Gratiams, 

malo patraU scelera pnnirentar, ye- aed Tbeodotins Magnns in laperìi 



Digitized by 



Google 



GRATIABUM AGTIO. 



771 



filias cam patre" conjunctas: ad Consalatam prseceptor 
6vectus.9' 8. Possem'° ire per omnes appellationes tuas, 
qaas olim yìrtus dedit, quas proxime fortuna concessiti 
qiias adhuc indulgentia divina meditator. Vocarem" ^ Ger- 
manicam, deditione gentilium : Alenianniciun/ tradactione 

MU imfmuii: qwtd noa AìuaniaBjUium «i piUrem coUegas imncemfecM in Pree- 
feetun: quod promovigH me tuum magittrum ad Contulahm. Pomm penequi 
iiua owmea tUuloSf quoa tua tirhu jumdtidmm tUn pruBhuU. Quo$ nuper fortuna 
tìbt largita est : et quo$ divima benignitae parat adhuc tibi concedere, Appellarem 
te Germanùam ob dedUvmem geniium iOanum : AUmaunieìm, eo quod captoe bella 

qnod hic legebatnr, Acidalius reponit etteetus, optime, ceosente Florido.— 
10 Idem Poteem prò Potnim.— 11 Vóca vulg.— 12 Desiderat vulg.—lS Qwd 



NOTiE 



socieUfem a Oratiano assnmtns, et 
Orienti pnepositas, oltos est, Gotiiis 
e Thracia pulsis. 

« FiUue eum patrel Ipse Aosonius 
cam patre Jalìo Ansonio. De ea 
Pnefectara paolo ^infìra: ' Et toi tan- 
tam Praefectura benefici! : qu» et 
ipsa non Tult vice simplici gratular!, 
liberalins divisa qnam juncta: cam 
tencamns duo integrum, neater de- 
atderet separatum,' 

* Ad Pretfecturm coUegium JUìmb 
asm patre coiymictw[\ Hic toto ccelo 
aberrat cnm ceterìs Interpres noster, 
dum hoc ' PrtefectnrflB coUegiam ' de 
AoAonio Poeta, Jalioqne ejus parente 
intelligit. Infra enim de eadem 
Pnefectnra dicct Aasoniat : ' Libe- 
ralins divisa qnam joncta, cnm tene- 
amos ambo integmm, neater deside- 
jet teparatnm/ Qood si, nt patet, 
cnm gratias ageret prò Consolata, 
Pr»fectaram A asoni os tenebat janc- 
•tam potins qnam divisam» qaonam 
paeto ista 'Julio' compètent, qnem 
ex* Epicedio' constatante mortoum, 
^nam Poeta Gonsnl crearetor ? Igi- 
tor ea inteUigenda de Ansonio Poeta, 
^nsqne nato Hesperio, qui socins 
patri fnerit adjonctns,qood, nti recte 
Jinspicatur in Mallii Theodor! vita 



Robenins, viro Masis amico (adde 
et annis gravi) non liberet totum se 
negotlis permittere. An vero dupli- 
cem Prsefectaram ita gesserit, ut 
iternm fnerit Pnefectus Praetorio, 
Inter ernditos non constat. Iternm 
fiiLsse probamuB in Dissertatione 
operi prsfixa. 

' Praceplar evectus] Ipse Ansonins 
Oratiani praeceptor. 

* Ad ConsulatuM pnBceptor evectut] 
Ut vere impletum fnerit qnod antea 
Jnvenalis dixerat : * Si Fortuna volet, 
fies de Rhetore Consnl/ 

^ Vocarem] Sic recte Acidalius prò 
coca; snpra enim, 'possem ire/ &c, 
et infra ' connecterem/ &c. 

* Germanicum^ 4rc. Alemamùcum'] A 
Oermaniset Alemannis ejusdem Ger- 
mani» popalis. Vtrumque nomen 
Teutonica lingua idem psene sonat : 
est enim gsr sea oar mann valde 
vir, hoc est, admodum strennns et 
fortis, ALLE MANN vero totns vir, sen 
prorsus foriis. De Oratiano Sextus 
Aurei. Victor in Epitome : ^ Hic apnd 
Argon tarium oppidum Oalliae tri- 
ginta Alamannonim millla in bello 
extinxit/ Cui consonat Ammianu4 
Marcellinns lib. ultimo, et alii. 



Digitized by 



Google 



972 



AUBOf^II 



captoram : ^ yÌDcendo et ignoscendo, Sarmaticum.' 9. Con- 
necterem omnia merita virtutis^ et cognomina felicitatis : 
6eà alia est ista materia, et suo parata secreto : cum pia- 
cuerit signanter et breviter omnia, qnse novimus, indicare, 
nec persegui : at qai terrarum orbem unius tabnlse ambita 
circumscribunt, aliquando detrimento magnitadinls, nullo 
dispendio yeritatis. 10. Nunc autem, quod diei hujus prò- 
prium, de Consulatu gratias agam.^ Sed procurnint et 
alias dignitates, atque in vocem gratulationis erumpunt, ac 
se prius debere profitentur. 11. Tot gradus nomine Comi- 
tis ^ propter tua incrementa congesti ex tuo merito : te ac 



Alemannoi in alias terra$ trmutuUsH ; Sarmaticumj eo iptod SttrmatoM debeìlatiif 
et eia pepereÌMli. Cof^ungerem omnei laiule$ virtutii tua, et titìdM qmot tua /cK- 
eitas tUfi qtUBiitU: rerum UUtd argwnejUum divernun etf, et reeervatum tepmvie 
loco in OMO traetetm': quando HbUwn mUU fiurit non enuwieran quÈdem^ itd do- 
signore breviter cuncta qua in te novi: veìut UH qui compUctuntttr orbem t errw r um 
spatio unius tabnUtf uUquo damno tnagnitudinis ^us, sed nulla Jactura veriiaiis, 
iVunc vero grates tibi agam 06 Conn^atum mnim, quod firopirium est Jkw/nt d&ei, 
At aiti ^ioin howores in me eoUoeati prodeunt, et proruuspunt in graiiarum uctio- 
nem, et jtrtsdiettìU se grates debere tibi ante meum Consuìaium. Tot ko nonm 
groius sub titulo Comitis coacervati m me a patte tuo ob tuos progressus m Jiterii: 



NOT/E 



y Traductione captorum] Juvennm 
scilicet, qnos abduzit tironibus Ro- 
manis admiscendos. Sic enim Am- 
mian. lib. nlt. ' Qnem Lentienses 
[Alemanni nt ex saperioribus patet] 
intentum jngalis fenù omni peneve- 
randi studio contemplantes, post de- 
ditionem, quam inipetravere sap- 
plici prece, oblata (ut praeceptum 
est) juventnte valida noslris tiroci- 
niis permiscenda, ad ^nitales terras 
innoxii ire permissi sunt/ 

■ Vincendo et ignoacendOf Sarmaticum'] 
Samiatas, qnos Hminos ffen Chunos 
fnisse ait Frebenis ad nonum versum 
Mosellse, * Arvaque Sanromaturn 
nuper metata colonis/ devictos cis 
Rhennm Qratianus transtulerat, et 
regionem itlam dederat habitanrlem, 
qnse hodìe HunsTuch, sita tnter Hbe- 
nitm, Mosellam, et Navam, ut idem 
Freherus ibidem fiise probat. 

* Quod diei hnyus proprUun, de Con- 



sukttu gratias agam} Morem hnnc eti- 
am discas ex PUn. in PanegjHeo: 
' In coosaetndinemyertìt,' Inqatt, *at 
Cottsnies pnblica gratiafitm nctione 
periata, suo qnoqne nomine, qnaa- 
tnm debeant Principi pròfiteantur.' 
Et ex Mamertinò in Jitliatai Pnnegjr. 
*Hne accedit,' ait ille, 'quod ipsa 
haBc nrbs, atque hoc aogoatissimiim 
Consilii pnbllci templttm officimn hn- 
jns orationis efflagitant, elee. Hi clves 
et hi popnlarea tni silere me non ai- 
nont, Dee patìniitiir ut qaitqoun 
alins anspicatiishno die apnd te ac 
de te loqnetìdi mairas aftnrpet, qaam 
is, qni amplissimo Bit predltus bm- 
gistratn.' 

^ Nomine Comttfs] Pata, ComiCiB 
scrinii, Comitit Mcmnim largiti»^ 
nam, Comitis remm priTataran, Co- 
mitis palatiiy &c. Qirì varìi erant 
honomm et munehmi gradns fa domò 
Caesarum, nt ex notitia Imperìi, G9« 



Digitized by 



Google 



GRATIARUM AGTIO. 773 

patre pnncipibns, Qusestara communis: et toi tantum 
Praefectara^ beneficii, qu» et ipsa non vnlt vice simplici 
gratulari, libeialius divisa qaam jancta: cum teneamns 
duo int^nim/ neuter desideret '^ separatam. 12. Sed ìUa, 
ut paolo ante promisi^ habebunt sni munerìs peculiare se- 
cretum, Consulatus bic meus orat^ atque obsecrat^ ut ob- 
Doxiam tibi uni sinas fieri ejus dignitatem, quem omnibus 
praetulisti. Qnot quidem ■' " et ipse aibi invenit '^ gradus 1 
13. Cum clarissimo viro collega meo '^ ^ honore conjunctus» 
nnncupatione praelatus,' Consul ego, Imperator Auguste» 
munere tuo non passus septa/ neque campum, non suffra- 

ex tua dignaiùme Quastura in me cottocata in commtme a te et parente tuo, dum 
an^Q imperatis : et Prafectnra ex tua tantum liberalitate pro/eeia : quie ipsa 
^moque non contenta est eemel tantum agere gratiag, cum benepcentiue eam diviserie 
t» me et patrem meum, guam si in me solum eam totam contulisses : eum ambo posti- 
deamui tolum tuum benejkium, oc neuter cupiat Ulud esse divisum. Verum ùla, H' 
amt premiti paxdù tupra, habebunt loeum sibi peeuliarittr destinatum, quo exhibeant 
iibi mot gratet, Hie meut Contulatut rogat te^ et obtettatur, ut pefmiltat tibi toU 
dakeri honorem HUut hominit quem antepotuitti cmnetit, Ae fKÌdem 9110I ipta 
CtmtuUtut meut gradut etiam tUn reperiti Ego eot^unetut /ut dignitate cum tU 
hutrittimo viro meo coU^a, antepotitut nominatumey ego factut Ccfntuh Imperater 
Augutte, non expertut canceUot, neque Campum Jnartium, non tuffragia, non 



^^^^0>^^>*^^i0'^>^ ^ 



qwtdem fiilg.— 14 Pro inoenit legit Acidaliiu, ìmnii^, qoi dicit, ' ac forte 
janctim, fnfrtiimwl/— 16 Alii, in eo.— 16 AduM^tocaiis vqlg.— 17 Alia pleri. 

NOTiE 

dice JiMtiiiianeo, AmniaiiOy Camìo* cum populof Contnles creabat. 

doro, et aliia cognoscitnr. 8eptà\ Qne et Ovile, locus erat in 

« Pnr/rciure] Prstorii Oallàarum. Campo Martio cancellU codcIusds, in 

< Cum teneamut duo iniegmm] Cam qaem Centuria aaffraglum latara io- 
ego et pater Prapfectaram banc indi* grediebatur per pontes seu angusta» 
viiam tAnnerimus, et administrave- vias : in pentii adite stabant Diribi* 
rimus. tores, qui tabellai, quibus candida- 

• Quei fuidcaiy ifeJ] Sie optinie re* tomm nomina inscripta erant, singu- 

atitnit T0IIÌU8 prò, QmmI 9Kr4Ì«m. Ora- lis ingredientibua minittrabant. In- 

dna illos dignationia suaì in Consula- gredientibns ovile Rogatorea cistam 

tu roox enumerat. proponebant, in quam conjicerent 

' Cum ekrittimo eìre eolkgn meo} eam quam vellent tabnlaui* Post 

Anicio Probino Uermogeniano Oly* quam antem totiut Centurim tabells 

brio. ooilectm erant, tum educendii suf- 

I NuR<:«pa<M«0 prwiati»] Quia priar fregila adhibebantnr custodeB. £0- 

rennntiatua erat, ut infra videbìtur. rum rounut erat describere suffragia, 

^ Non poifui M/»ta, ifc] Reoiovet a id est, tot puncU in tabella notare, 

ae ea qua» in electiouibua fieban^, quot tabelle airailea reperirentur : ut 



Digitized by 



Google 



97à 



AÙSONfl 



già/ non pnncta/ non loculos:' qui non preasaverim ma^ 
nns,"" nec consalntantium confusus occursn, ant sua amicis 
nomina non reddiderim, ani aliena^ imposnerìm : qaiTribns 
non circumivi, Centurias ° non adulavi, jare vocatìs '^ clas- 
sibasP non intremni, nihii cnm sequestro deposui,^ cam 
diribitore '7 nil pepigi/ Romanus populus, Martius cam- 
pasi equester ordo^ rostra, ovilia, senatas» curia, unns miU 
omnia Gratianus. 14. Jnre meo. Auguste Maxime, affir- 
mare possum incolumi omnium gratia, qui ad hunc hono- 
rem diversa unquam virtute'^ venerant, venturique sant, 



p¥n€ta, non ktrgUùmem peettma : qni non prehenderim mantUf neqne perturbatut 
oecurm aUorum una nueum aaìutaniium popirfmn, cut non compellaverùa amktt 
nomhnbut propriU, mti vocaverìm aUenU : qui non ambiti TribuSy non blmdiiv 
man Ceniurìiif non expavi, eum cUuseo rite voearentur, niMl depositi tpud m^w*- 
tremy ntUlmn paetum feci cum distrUnUore tabeUarum, SMus Gratianui mUùfvH 
popului RomanuOf Campno Martiu$j equeoter ordoy roHra^ aepta, senaha, ctrì«, 
omnia. Potsum a$$everare prò meo jitre, Anguste Maxime, pace omnium qm »- 
quam penenenmi, et perveniwri sunt ad kanc digniiatem dioerao merUOf (mgfdi 



###^^^.#^ 



qne : cum dishibuiore.^lS OronoYius via vel itinere prò virtttie repooeUt, 



NOT^ 



inito tandem numero, ea CentnriaB 
sententia renontiaretor, qusB pinrea 
habere similes tabellas ex numero 
punctornm perspiceretnr. Sed de bis 
omnibus plura vide apnd Orucbium 
de Comitiis, et Rosinnm antiqoit. 
Rom. lib. VI. cap. 14. 

' Non tufi'ttgia] Voce olim, deinde, 
post leges tabellarìas, tabellis con« 
cepta. 

k Nonpuncta'] Qnibusin tabula sub 
nominibus Candidatomm numerus 
auffragiorum ipsos designantium no- 
tabatnr. 

1 Non hculos'] P^cnnlsB largitionem, 
qualem faciebant qui popuìum cor- 
rompebant, et emebant suffragia. 

^ Qmnonprensaverimmamu] Ut,qut 
ambiebanc, solebant obviornm qno- 
rumque manns prehendere, ceo no- 
torum et amiconi ni, et eos rogare. 

" Aut aUena"] Qnod ut vitarent Can- 
didati, Nomenclatorem habebant ad 



latus, qui singulomm nomina sngge- 
reret. 

^ Tribus non evrcumiriy Centurìtty 
4rc.] De TribubuR, Centnrìis,et Clas- 
sibus in qnas Centurim disttibntx 
erant, prerogativa toM Tribù, tum 
Centuria, et jure Tocatis classibo», 
Centoriiafe, TÌde piura apnd eosdein 
Grnchinm de Comitiis, et Rosiniisi 
loco supra citato. 

P Jure tocatis elassibus'] Jnre Toca* 
tsB Centuria ant ciasses dicebantar, 
qns post praerogatiram Centuriara 
(eara nimirum cui sorte ducta eTCoe- 
rat ut prima suffragium rogaretar) 
▼ocabantur ad suffragium, dooec 
Centnriamm nnmems mi^r in elee- 
tionem consensisset. 

^ NikU cum sequestre deposm} Nal- 
lam pecnniam corrumpendi alicujas 
causa deposui apnd sequestrem, boc 
est, medium aliquem, qui tun de* 
roum daret ei cui erat promissa, cwa 



Digitized by 



Google 



6RATIARUM AGTIO. 775 

(stins enim cuique animus, snum merìtam, sibique mens 
conscia est») jure, inqaam» meo affirmare possnm, me mihi 
Tideri a ceteris esse secretum. 15. Sunt, quos yotorum 
cniciat inanitas: non optavi :* quos exercet ambitns: non 
petivi : qai assidnitate expiimunt : non coegi : qui '9 offeran- 
tur occasione : ^ non affui:** qnos juvat opulentia: obstat 
tempornm disciplina/ Non emi : nec possum continen- 
tiam jactare ; non habui. Unam prestare tentavi,"^ et hoc 
ìpsum quasi meum vindicare non possum : in tua enim po- 
sitnm est opinione, si memi. 16. Fecisti autem et facies 
alios quoque Consules, piissime Gratiane, sed non et causa 
pari. Viros glorìae militaris : habentenim tecum, ut semper 
laboris, ita dignitatis plerumque consortium/ yirtutis quam 

eiemm kaUni nmm oxtmamiy raojit virtuiem^ ti peetua riti eonseòtmy) posfuni, tn- 
qummf auevtrare merito me videri mihi e$se dietinctum a rdiquis, Stmt quidam 
qui anguniw vcH» imMÌlni$f at ego non coneupivi ContuUUum, Sunt quo» ambiiio 
0gUml: Mosrofom. Simiqtàext4n'qHent honoree aseidue petendo: ego non ex- 
toni, Stmi quo$ oeeam offert honoribus: ego non affui cum daret. Sunt quo» 
epe» nue odjwunt in konoribus cvneequendie : at dioeiplina horum tempontm id 
frokibet. Ego non emi kune honorem, ncque pooeum pradicare meam eainn coU' 
tinentìam ; etenim non habui unde emerem. Conatua eum efieere unum, neque 
potéum mihi id ateerere vetut meum : nam pendet ex tua exietimatUme, an menu» 
firn, Porroy me admodum Gratiane^ fecisti jam^ etfaeiet aihuc alioe etiam Con^ 
mdeMyOi non euniUrn quoque ob roHonem, Faeiee Consulet viroo nùHtia cìaroe: 
qmppe iUi parttcipoMtf ut eemper laboree tuoif ita empe et honoret, cum prìue col- 



male, jiidice Florido.— 19 Acidalins, Qvtfrtts.— 20 /{ama hic ponit Gronovins. 

NOT£ 

ejns opera eBsem Consul creatos. tem habebat occasio, prslatum cre- 

r Cum diribitore nU pepigi] PaU ut didissent.' 

potentiorìs alicujas competitorìs ta- « Non uffmì Erat qaippe tane in 

bellai supprimeret Inter dlribendam. Oallia, Gratianus vero Sinnii in Pan- 

• Sunt quooy ifc, non optam] Enume- nonla, ut TÌdebitur infra, 

ratio elegans cum snbjectione. ' Obatat temporum difctpltiia] Haec 

^ Qui offeruntur oeeasione] Qui forte ad Oratianì landem, sub cnjus Im- 

tnm temporìs occurrunt prìncipi, aut peno non opibus, sed viriate boaorea 

in conltatu sunt, cum comitia ordì- parentur. 

naty quemadmodnm fuerat collega " Unum praetare tentavi] Ut mera- 

ejoa Olybrìaa. Sic enim de eo infra: rer. 

- Sed tamen ad boc dictnm erexerant * JtadignitatUplerum([ueamMortium] 

animos, qui llbenter clarissimnm ▼!- Dum eos facis tuos in Couialato col- 

mm collegam meum, quem priesen- legas. 



Digitized by 



Google 



77R 



AUSONII 



honoris antiqaiore colico : vìros Dobilit|itÌ9 antiqase: dan- 
tur enim malta nominibas; et est Roijiia^ prò mèrito:^ 
viros fide inclytos, et officiis probato^ : quorum me etsi 
non secerno numero, tamen, quod ad honoris viam pertìnet, 
ratione dispertio. 17. Quartum hnnc gradnm * noyi bene- 
ficii^tui. Auguste, constituisauferre' tibi ipsi, quo alter 
ometur: bona animi tui ad alienam referre prsestantiam,^ 
eruditionemque naturae,"^ quam Deo et patri et tibi debes. 



lega tha iihi in «trhtt«, ^iiam in Mogiiirtitu. Faeie$ Cottwlc* «trot prìtcip Mét- 
ÌUatU : plurima enim coneedmUur magnU iUit nomùUbu»^ et vieem meriti in » 
«6ttiwf , ^tiod tint ex veteritnufamiUi» Romanis, Faciee viroi daroefidélHaU jm, 
et apecttUae tuie ofieiie : ex ^vorm» mimerò ^voiigiiam wu non exime^ ntkUowtùmMt 
guod ipectat ad modum perveniendi ad Consulatumy eegrego me ab eornm ratime. 
Hnnefacie quartum gradnm benefidi nuper a te in me eottatiy Angntte^ demere lìM 
tpn, quo exomee aUerum: referre ad exceUentiam aUeròu dotee tui tngeuH, et 
refleetere magie grato animoy quam vero eermaney ad operam aUerùt» peritiam 



^^<»^»»i»^^^^^» 



—1 < Lego : Quartus ku gradui n.b.tni Auguete, Conetituie amfene^ ifc. Nisi 

J|nit mallt: Qnantu» hie gradue n. ò. t. Auguete? nam prò ^Martelli, quantum 
«it in papyrftceo Vouiano. Pneferam tamen, qnam indicaTi, lectioaem. 
Potest antem et sic legi : Quartue hie g, n. benefleii. Tn^ Auguete, cmutiinis, 4rc/ 
ToUius, * Vett. editiones, efferre^ unde Oravias, e^ferre^ prò fnlgato deferte^ 



NOTiE 



y Et e$t Rmna prò merito'] Non aa- 
tiifacit OroDovio^ Yocabnlum Ronue 
hie posUnin ; quasi, inqait, natia es- 
•et Dobilitas dvis Romani, nisi prte- 
else RomflB nati ; nt veliet hìc prosa- 
pia, genue, fortuna, aat aliquid simile, 
Sed fastidiosior paolo est. i2oma hie 
prò nobilitate ponitnr antiqua Illa, et 
a veterìbus Romn familiis, opponi- 
tnrqne noTitati familiamm provincia- 
lium Romana Givitate non ita pcidem 
donatarum. 

* QHorliHR kune fradmi] Sopra de 
Conaahitn suo: ' Qvot qoidem et Ipse 
aibi inyenit gradns ?' Graduam iUo- 
rum prìmus fuit quod nuncnpatione 
fucrit prslatDs; «Iter quod Oratiani 
munere, non passus septa, Sic. ter- 
tius quod non pari com ceteris causa 
Cottsul iactus fuerit; qnartna hie est, 
quod in conferendo sìbi ilio Consala* 



tn dctrahat de animi ac naturai su» 
bonis Oratianus, ut ornet sunm pne- 
eeptorem, ejus scilicet pneceptis et 
educationi tribuendo preclaras dotcS| 
qoas Deo et patri debebat, non prse- 
ceptorì. 

* Novi benefim] Consolatns, qui 
ad Qusesturam et Prsefecturam, qai* 
bus omatns aatea faerat Aaaonias, 
nuper accesserat. 

*> Bona animi tui ad aUenam r^erre 
prtfsfaaHoM] Nihil hie moto. Non 
est qnod reelaiiiet Oronovius : < Qua 
fronte soam dicat Aosonius praestan- 
tiaro?' Non enim ex sua, aed ex 
Gratiani persona loquitur, qaeai d»> 
cebat de praeoeptore suo 4ioiiorìfiee 
sentire, et prsedicare se doctrlnam, 
pietatem, ceteraqne bona mentis, si 
qua habebat, ab ipso hansisae. 

« Erwdkiemem^u aafnr«] Id est, 



Digitized by 



Google 



GRATIARUM ÀGTIO. 777 

ad alterias gratìam gratins* retorquere, qoam verios. Tua 
hsec verba sant a te mihi scripta: solvbrb tb^ qUod 

DBBEBAS: BT ADHUO OBBBRB, QUOD SOLVBRIS. O men- 
tis aareae dictum bracteatam ! "^ 18. O de pectore candi- 
dìssimo lactei sermonis alimoniam! Qmsqnamne tam par- 
CQS est io ostentatione beneficii? quisqaam pondus grati» 
saae yim meriti profitetar alieni? qoisqaam deniqae quod 
indolget, quasi ab obnoxio deferatar, pretium mavult vo- 
care, quam donnm? 19. Cerient baie sententiae veteres 
iUi et Homerici oratores, snbtilis dedacta oratione Mene* 
ìaus/ et instar profund» grandinis dnctor Ithacesins^' et 
melico delibatns eloquio jam torti» N'estor aetatis: sed 
neque iUe concinnins eloquetar, qui se Laconica brevitate 
coUegit:* neqne iUe contortius,^ qui cam sensibos verba 
glomeravit: nec iste' dalcins/ cnjiis lenis oratìo mulcendo 
potias, qaam extorqnendo, persnasit 20. Solvere te di- 

nahiralem qtmm dite» Déo^ ei jmtrif ei tibù Edi tua ««rio, qua 0i me terip§uii: 
Te loWere mUd qaod debebas; et debere adhac quod solveris. Ovocem 
totreaM wffenu prtstéaniUtim, O cUmm onUUmU lactea numantem e cofuliditftmo 
pectore ! An aUquià est tam modkuM inJactoMdo beneficio ? An aligìii» palam pre- 
dicai idf quod a benevolentia tantum $ua prrfectum eat^ deberi merito aUeno 7 Pos- 
tremo an aUquù mavuU appellare mercedem^ quam donum^ id quod dai benigne, 
pervade ac ei teneatur iUud dare ? Contendani cum eUgantia hi^UM iententia prim 
UH Oratoree quoe Homerue celebrata MeneUme aeutus tenui oratione, et dux Ithà" 
eeneis ehquio vehementi inetar grandinis atta, et Neetor Jam tertia ettoHe uMciue 
meOita facundia : ai nec iUe qui coercuit ee Soartano brevUoqìtio dieet magie 
appoeite, neque iUe qui contorsU vocee cum eenteniiie loquetur numeri ambituf ncque 
ìàe CT(fiM $ermo dulcie peràuasU wwgie blandiendo^ quam rapiendOyeloquetur euaviue» 



bene.' FtoHdM.— 2 Ad uìteriue graiiam rectiui valg. In TU. cod. fait : ad al- 
terime efficaciam graiÌMe,—Z tb ieU deest in ▼ulgatit.— 4 AIU tabornant, tri- 

NOTJE 

quum natarali ingenii toi lamine pò- pneterit. Orando panca et mniica. 

tios qmun opera, et pneceptis mela Qni grandinesUlyaieiyMelUflaentem 

paraviati. Nestora/ &e. Ubi vide Notas. 

* Dictum braeteatum"] Metaphora a ^ Ithaceeiue] Grecum est *I9aic40'u»s» 
aigttls, qne bractels, hoc est, lamel- Ithacensis. 

liSy aen foliii anreis deanrabantnr. e Qui ee Laconiea bremtaie eoUegit] 

• Hmneriei orateree, eubtiUe deducta Menelans Spartanns. 

aroHim Mendaue^ tfc.] In lamblco ^ Neque Ole eontortiue] Ulysses. 
Carmine Epiatolte xvi. * Hune dico, * Nec ide duMus] Keitor. 
qni lingna potens, Mlnorem Atrìdam 



Digitized by 



Google 



778 AUsoNii 

cis, qaod debebas : et debitunim esse, cQin solveris. Aa« 
gfoste javenis^ coeli libi et hnmani generis rector hoc 
tribnat,^ ntpraslatas antiqnis, qnos etiam^ elegantia sen- 
tentiee ìstìas antecessisti, viacas propria siDgalomm: in 
Menelao regiam dignatìonem, in UUxe pradentiam, in 
Nestore senectatem. 21. Subjiciet^ aliqnis, Ista quidem 
adeptases: sed effare, quo merito? Quid me oneras 
sciscitator? rationem felicitatis nbmo rbddit. Deus, 
et qui Deo proximus, tacito munera dispertit arbitrio : 
et beneficiorum suomm indignatus per homines stare ju- 
dicium, mavult de subditis dedisse miraculum. 22. Quo, 
inquis, merito ? Ego nuUam scio, nisi quod tu, piissime 
Imperator, debere te dicis : et hoc debere, latissime perti- 
net : sive hoc eruditionis tuae foenus ^ existimas : sive sino 
foenore gloriam liberalitatis affectas : sive te pondere con- 
ceptffi sponsionis exoneras : seu fideicommissmn patris 
exsolvis:' seu magnanimitate coelesti, ostentatione sup- 
pressa,"" Dei munus imitaris. 23. Debere te dicis. Cui? 

Ais te tolvere quod debehaèf et debUurum adkue eeae quando oolveri». O a do igee e n 
Auguste, moderator ceeU et generis humani hoc tibi det, ut anteposUus jnisds UUs 



quos suf^erasti elegantia istius sententì€Bf superes etiam qua propria fuermd \ 
eiòusque eorum : nuòestatem regiam in Menelao; prudentiamin Ulysse; senee- 
tutem in Nestore, At dicit quispiam, Asseentus quidem es ista : verum die mìM 
quonam tuo merito ? Quare mihi molestus et percontator ? Nemo reddii rationem 
mue felieitalis. Deus, et iUe qui proximus est Deo, distribint dona mm soereto 
Judieio, et non ferens benefaeta sua iBstimari arbitrio hominum, mavult aere ipsis 
admiraiionem, Os qua subjicit eorum oculis* Quonam, inquis, tuo merito? Ego 
mtUum novi, nisi quod tu ais te debere, o Imperator pOssiuM, Aique istnd deòcrt 
spectat od plurima : seu patos hoc esse emohunentum tua instituiUmis, sem aueupa- 
ris laiudem largitatis absque emolumento, seu exeotvis te obUgalione pronuMsisstts 
mihi facta: sive prastas Jldeicommissum patris tui: «tee magnanimUaie tfwòM 
imitarit Deum in beutfaciendo absque jactatione» Ais te debere. Cninam debes ì 



buebai»~-ii * Bene monnit Acidalioii rh etiam bic sno in loco non esse, sed re- 
ponendum post vincae, nt legator: Quos elegantia .... vincas etiam p, s.' 
Florìdos.— 6 Conjicit Gronovins, Oìéieiet.^7 Al. Corvi^rS AUos scrìbebat 

*> Eruditionis tua /opims] Hoc est, honorem eveheres ; et tn sopreumi 

mercedem mihi debitam, qaod te patris voluntatem nane ezeqnaris. 

eriidiverim. » Ostentatione suppressal Sapprì- 

^ Seuftdeieommissum patris exsolvis] mit ostentationem, qni, cam bcnefii- 

Hoc est, sive taae fidei commiserit cit, debitum se exsolvere pnedicat, 

pater toas moriens^ ut me ad hunc non beneficinm conferre. 



Digitized by 



Google 



ORATfAftUM ACTIO. 779 

quando ? qno nomine? Legc syngrapham, nomina credito- 
rem. Accepti et expensi tabulee'' conferantur: videbis 
alio snmmae istius transire rationem.^ Tibi coepit Deus 
debere prò nobis.^ 24. Quid autem mihi debes, gratissime 
Imperator? Pati tur enim humamtas tua, ut prseter regias 
virtutes» privata appeUatione "i lauderìs. Quid tu mihi de- 
bes? Et contra, quid non ego tibi debeo? Anne quod 
docui ? hoc ego possum verius retorquere, dignum me ha- 
bitum, qui docerem : tot facundia, doctrinaque praDStantes, 
inclinata in me dignatione, prseteritos : ut esset quem tu ma- 
tura jam «tate succinctum' per omnes honorum gradus 
festìnata bonitate proveheres : timore ut videreris, ne in me 
vita deficeret, dum tibi adhuc aliquid, quod deberes praD- 
stare, superesset. 35. Negat Cicero Consularis, ultra se 
habere, quod cupiat Ego autem jam Consul» et senex, 
adhuc aviditatem meam jam fatebor. Te videro saspius in 

Quoiemporif Quo tiMo ? Recita inttnuneHtum detnii^ nomina erediforem : tabula 
meeej/ti €t expenn comfvenhtr inter m: agnooeei raiionem ittiui tumnut trantfeni 
in oHam ftaiem. Dea» tndfnt tibi debere prò nobie. Quid vero debesmihiy oprtn- 
€ope gratimme ? Nam benignitae tua pretter Imperatoriae tuaa dotes tuttinet adhue 
pfaSeari kmdalione privata. Quid tu debes mihi? Contra vero quid ego tUn Mti 
éebeo ? An debee miki aUquid quia erudivi tei Ego pouum hoc veriua reJUetere in 
uee ipeuM^ tpeed eanetimahu fuerim idoneue qui te inetituerem : quod tot viri excel- 
temtee ehquentia et teiewtia prmtermMfuerinty kxmore hoc in me coUato, uè taeet 
ediqui», quem, avo jam proveeto paratum ad mortem, tu extoUeree per unioerÈoe 
gridu» magietralnum benignUate accelerata : adeo ut vidererie metuerct ne vite 
me desereret^ quamdiu tibi reetaret adhue atìquid mihi tribuendum. Cicero, funetu» 
Consulatu, ait $e nihU habere amptiue quod exoptet. Ego vero cum Coneul ium, 
et prooecta ettaie, eonfitebor adhMc meam cupiditatem, Aveo cernere te nepiua in 

VOTJE 

* Accepti et expeneitabuìdi] Ratio- h«e enim privatis meliua eoavenìt, 

niim libri in qnibua scriptum est, quid qaorainy ut supra dixit, ista copia est 

acceptum, et quid expenanin. esse inter se moDÌficos, qaam princi- 

« Videbie edio eummm ietime trantire pibus, qui beneficia conferre ceteris 

raHonem] Id est, non te mihi debito* tolent, non ab illis accipere, qnse 

rem, sed me tibi ex iiiis rationibus gratnm animnm a se reposcant. 

i«roanere. ' Matura Jam telate eucdnetum] Jam 

P Tibi ceepU Deu» debere prò nobie"] senem, et in procinctu ad morìen- 

Hoc est, tot tantaqne tibi debeo, ut dnm. liane esse hujns loci senten- 

ea persolvere tibi prò me jam solut ttam colligo ex bis qua» aeqanntar ; 

Pena poasit. * timere ut ?idereris/ Óee. 

4 Privata appellatione'] Oratissimi ; 



Digitized by 



Google 



780 



AUSONII 



hoc magistrata, Gratiane, desidero : ut et sex Valerii Cor- 
Tini,7 • et septem Cali Marii/ et cognominis tal *" Aagosti 
tredecim Coosulatus, uqqs aequipares* 36. Tibi plures pò- 
test eetas et fortuna tua prestare : Terum ego in numero 
parcior, quia tu in munere liberalior : ipsum enim te sae* 
pius hoc honore defraudas, ut et aliis largiarìs. 27. Sds 
enim, Imperator doctissime, (rursum enim utar laude pri- 
vata,) scis, inquam, septem ac decem Domitiani Consala- 
tus/ quos ille, invidia alteros' provehendi, continuando 
conseruit/ ita in ejus aviditate derisos, ut haec enm pagi- 
na 9 Fastorum suorum, immo fastidiorum,'' fecerit insolen» 



hoc MagUindu, o Gratiane ; iiauitu umu <Bifue$ ux Cvuiùahii VnUrH Conmì| 
»eplem Coti Morii, et treéeeim Augusti Ubi suiùUm cognomine» JEtoM et fortmau 
tua fiotett prabere tibi plmree dmtulatu» ; ut ego purcior $um m s«Mii«ro Cnnk 
tuum quo» tibi opto, quonitan tu larginr es in hoie numere concedendo ; nam cffpixt 
prittt» te hoc dignitate, ut eam impertiari» etiam aiiis. Noeti enim, Frimeept 
eruditieeimefXnam Uerum adhibebo in te laudem jniMtam,) iiM<f , ùf mom» eeptemio' 
eim ConeultUus Domitùmif quos iUe cotyunxit conHnuoe pne invidia, ne pronunuret 
alios ad hune honorem, eicfuisse deridiculo habitos iniUiucupiditate, ut iUm pagina 
Fastorum^ immo/attidiorum ^freddiderit eum arrogantem^oÈ non potuerìi redden 



^^^^^»^*^^^^ 



Tilianam exempUr.— 9 Alia exempUr, W hioc ewm pag, Sospicatar Groott- 



NOTiE 



Ut et sex Folerit Corvini] Seo, at 
babent yetusla marmora, Corw, Con* 
aulit prinium facti anno «tatis 2S. ab 
U. C. 406. postqaaoi eom cnm Gallo 
pugnantem Corvof ungaibus et rostro 
in hostem insiliens jnvisset. De hoc 
PUn. lib. TU. cap. 48. < M. Valeriua 
CorviouB centum annos implevit : 
cnjas Inter primum et levtnm Conan^ 
latnm 46. anni fnere,' Mcminit et 
Cic. lib. de Senectnte. 

( Et septem Caii Morii] Hune tea. 
tatar idem Cicero lib. iii. de Natura 
Deomm, teptuagenarinm obiiste, cnm 
septimnm Contai primas omnium fn- 
iuet. 

* Cagrnetaàitff tui] Qui Anguatoa 
cognominatns est, quemadmodnm et 
tu. Vide Suetoo. in Vita ejus. 

* Septem ac decem Domitiani Coneu- 



latu»} D^ hoc Sueton. * Conaulatas 
•eptem et decem cepit: qnot ante 
enm nerao. Ex qnibns septem medica 
continuavit. Omnes aatem psne ti- 
tulo tenus gessit. Nec qnenqnam 
ultra Kaiendas Mali, plures ad Idus 
nsque Januarias.' Ex quo loco YÌdere 
est lllnm Cousulatus affectaase, ut 
nomea suum aanis prefigaret (qnod 
•rdinariis tantum ConsulilHia coneea» 
suro, qui Kal. Januarti magiatzatam 
Inibant) non nt gereret eo8,slqaldcm, 
▼Is susceptos, in alios lejiciebat» 

V CMHmumdo «rassmil, Sf€,'] PHa. 
in Panegyr. 'Non te ad esemplar 
ejus Voco, qui eontinais Coosalatibos 
fecerat longam quondam at alae dis> 
crimine anaam/ dee. 

' Fostonua sttaraai, ùaaie /«itìd» 
ruial Paronomasia. 



Digitized by 



Google 



CRATIARUM ACTIO. 781 

lem, nec potaerit prsestaie feiicem.^ 28. QQod si principi 
honoris istias temperata, et qum vocator aarea, debet esse 
mediocrìtas;'^' quid privati status hominibus?" quid 
sequanimis? quid jam senibus ei^a se oportet esse mode* 
raminis ? 29. Ego quidem, quod ad honores meos pertioet, 
et vota saturavi : tu tamen» Imperator optime, tu, piissime, 
tu quem non fatigat liberalitas, nisi quando cessavit : tu, 
inquani, indulgentissime Gràtiane, ut ad benefaciendum 
subito es nec opinus ingenio,'* adhuc aliquìd, quod hoc no- 
mine mihi prsBstetur, invenis.*' Sic intellexere omnes: 
sic nobis ordinem ipse fecisti : sic amicus Deo es, ut a te 
jam impetratum sit, quod optatur: aquo,'^ et quod non- 
dum optamus, adipiscimur.'^ 80. At rursum aliquis adji- 
ciat,'^ aut sermone libere, aut cogitatione liberius : Nonne 
olim, et apud veteres multi ejasmodi doctores fuerunt ? An 
tu solas prseceptor Augusti ? immo ego cum multis con- 
junctus officio, sed cum paucissimis secretus exemplo. 

hemtttm. <èt»d ri Imperator Mcf o&iéroor» mmAm iempertÉtm et mumm, 
wi WMiil, medhenMem m numere ilio eapeeeendo; quam me de rtàùmtm de- 
bemt obaermtre kominee condUioms pritaUe 7 Quam qui smU Ofuo animo ì Q^am 
faci aiùlte Jam grandi ? Ego quidem^ quod epectat ad mwura qua geeri, expU" 
9i eOam voia mea : tu tameny optime Prineeps^ tu, pitMime, tu cui moietta nunquam 
eot UberaMta», miri cum ett otioea : tu, imquam, Gratiaue beuignurime, Mt kabet m- 
gemium promtum ad betufaciiudum de improtieo, reperi» «fhiic aUqwid quod mUd <n- 
hmatmr eo tilulo. Ita omme» aguoverunt Eo tu ipoe ordine noe remuntiatti Coneuk», 
Ita caruM eo Deoy ut quod expetUurJam impetratum ritale:aquo etiam eoneequianir 
id quod nondum eacpHimus, At tu^jungel iterum quispiam voi voce Ubere, vel etiam 
UberiuB mente : An non quondam etioMi apud antiquoe extiterunt plurimi talee pra- 
ceptoreeì An tu wnue fuieti Magister Imperatorie? Immo fui eequatue multi» 
unm ere doeendi Principe» ; verwm eegregatw» cum perpaud» eiemph preemii. Noie 



^^^^»^^^^»^^ 



▼ius : %I te^ eum pag nec potuerint p, /.—IO Distingnit Acidalìoa : 

Temperata, et qua vocatur, aurea debet etee mediocritae.^ll Privati» etatm» homi' 
tribù» vol^.— 1& OrsTfiis OMllet : »ubito e» nec opim «v^mo.— IS Sic TolUiUy 
prò inoeme», recte, censeiite Florido. — 14 Quod optaUtr ab oMqu» ; et valg. — 
15 Pro adtptfctMiir legit Aeidaiias, a d ipi»caMur, qai etiam — 16 At yel Sed 

NOTJIEl 

Paehdiùrmn'ì Vel coDCemtiig clero- r Nec potueriipreuiare/elieem'ì Cum 

rum TÌronitiiy qnos merito lionore de- prò honore, qoeai inde eperabat, de- 

fraudabet sese perpetuo Consalefli riaionem tantum talerìt. 

re6ciendo : vel etiam taedii qnod af- « Qua toeatar aurea, 4pc. medi^crita»^ 

ferebat legentibtts Faitoe, idem Con- Horatio Kb. ii. Od. x. 
•al a&Bomm omnfnm titulis praefixat. 



Digitized by 



Google 



782 



AUSONII 



31. Nolo CoDstantini tcmporum taxare collegas : * Caesares 
docebantar.^ Superiora contingam.<7 Dives Seneca/ nec 
tamen Conslil/ arguetur rectius, qnam prasdicabitar, non 
emdiisse indolem Neronis» sed armasse sseviticun.* Quin- 
tilianus, Consularia per Clementem ornamenta sortitus, ' ho- 
nestamenta nominis potìus videtnr, quam insignia potesta- 
tis habnisse. Quomodo et Titianus *' magister.^ Sed glo- 

carpere coUegoM tempcrum ConstmUini: erudiebantur ttmc Camrtt timtwm^ Lo- 
qwr de iKperiorUnts, Seneca loctipU^y meque tamen Conttd ueeMéalnhtr rnHàue^ 
qvamjactatntw non itutUuisu ingenium Neranis, ud armavÌMMe fpu crudeUUdem. 
QuintUiawu», comecutui insignia ConenUdua ape Clementis, videUtr habmisee potìm 
ornamenta fankB giurai notae poteniiai. Quemadmodum et Titianm» fracepter 

r. a. ciiieiet. Objiciet qnoqae probat ToUiiu.— 17 Valg. extingmtm. — 18 AL 



NOTJE 



» Comtantini temporum taxare coUe» 
gas] Innaere videtur Lactantiam Fir- 
mianum Crispi Caesaris, Coostantini 
ex Mioerviiiaconcnbinafilii, praecep- 
torem, qai, ut ait Uieroaymus ad 
CbronìcoD EnBebii, ?ir omoiam suo 
tempore eloquentissimus, sed adeo ìd 
hac TÌta pauper fnit, ut plernmque 
etiam necessariis indiguerit, nedom 
deliciis; et Exnperium Rbetorem 
Dalmatii liberornm praeceptorem, de 
quo eit Carmen xvii. Professonim. 

^ Casate» doctbantwr] Fiiii Impera- 
toram, et Imperio destinati quidem, 
aed non Imperatores ipsi, neque Au- 
gusti, qnalis erat Gratianns, qniqoe 
proiode praeceptores suos tam bene 
remunerare non poterant. 

« Dhoes Seneca] Ut qui, ^-eferente 
SuiIHo apnd Taci turo, intra qnadrien- 
nium amici ti» Neronis discipuU sdì 
ter millies sestertinm paravisset, 
qnod Budaens lib. y. de asse ait va- 
lere septuagies quinquies centena 
millia anreornm. 

^ Nec tamen Cansnl] Ordinarios, et 
cnjus nomen in Fastis pnefigeretur 
anno sui Consniatus. Nam Consnlem 
fuisse Senecam, saltem suffectum or- 
dinario, probat Senatus consnltum 



Trebellianum factum sub Nerone, 
Annaeo Seneca, et Trebellio Maximo 
Cosa, octavo Kal. Seplemb. ut patet 
ex Ulpiano leg. I. ff. ad SC. Trebel- 
lianum ^. 1. et Instit De Fideioom- 
missariis haereditatibua, et ad SC. 
Trebellianum ^. 4. 

« Sed armasu unitiaml Lìteris et 
.eloqueotia : ' Cujus quo major est 
vis/ inqult Cicero lib.iii. de Oratore, 
'hoc est magis probitate jnnffeiida, 
summaqne prodentia : qnamm virta- 
tum expertibus si dicendi copiam tra- 
diderimusy non eos qnidem oratores 
effecerimus, sed furentilHis qaadan 
arma tradiderimos/ 

' CoHsiiIaria . . . ornamenta asrlifas] 
Suffectus Consnl in tempos aliqnod 
breve tantum. 

PerCkmentem'] SubDomitlanOpSab 
quo floruit Qnintilianns, duo Aiere 
Clementes anctoritate apnd princi- 
pem valentes, Marcus Arrìcinos Cle» 
mens, et T. Flavins Clemena ejas 
patruelis, quos tandem Conanlares 
interemit. Per ntrnm illonuD Con- 
sularia ornamenta sortitns ait Qua- 
tilianns, nonliqnet. 

s Quomodo et TUImms hfagiater] 
Illod et Boggessit Tollios. Honc Ti* 



Digitized by 



Google 



GEATIARUM AGTIO. 



783 



riosiis'9 iHe^ mnnìcipalem scholam^ apnd Visontionem 
Lagdunnmque variando, non astate quidem, sed vilitato con- 
Rennit. 32. Unica mihi amplectenda est Frontonis ^ imita- 
tìo: qnem tamen Augusti^'' magistmm '^ sic Consalatus 
oraaTÌt» ut Prsefectura non ciageret. Sed Consulatus ille 
cnjasmodi?' Ordinario suffectus, bimestri spatio inter- 

MaximinL At iUs mpetbwr pmJo muttmdo ìudum suum numidpaltmy apud Vettm- 
tionem ei iMgdunwn, exoUvity non »enio quidem, »ed abjectume. Solum Fnmtonem 
ttgnoweere pounm aniKfam, qui mhUominua jtraceptor Imperatori» ita decoratus tst 
CansulatUf ut non omaretur Prafectura. At qualU/uit iUe Consutaitu ? Subditta 
fmt in locnm ContuHs ordùutrìi, insertus numero CoMulum per duoa tantum mense». 



Commodo THianu$,^l9 Sed gloriotiu» vaìg. Al. Seitieet gloriona. Snapicator 
OroDOvins ab Aasonio fuUse: Sed ghrioouku. Idem sentii ToUius.— 20 * Por- 
taste apad Ansooiain scribendum fnerit Auguttorum, non Avgutti ; nam scri- 
bebant semper compendiose Augg' Scaliger. Hanc conjectaram band esse 
aapernandaro, dicit Tollius : sed numero forte singiilari Poeta usns est, ut 
rem eJeyet, minualqae. — 1 Aosonium scripsisse, dicit Acidalius se credere. 



NOTiE 



tìanom recto observat Vinetas non 
eum esse Fabinm Titianam, qui post 
Ausoniam cam Anrelio Symmacho 
ConsnI fnit, de quo proinde nt Con- 
tuie jam loqni non posset, neque di- 
cere eum vilitate consennisse, ut mox 
BQbjongit. Sed enm esse Juiium Ti- 
tianum Maiimini jnnioris praecepto- 
rem. Capitolino Titiannm dìctum, de 
quo jam dixi ad bnnc versum Jamb. 
Epist. XYi. ' Pandi Titianos artifex/ 
abi Tide Notas. Pro q^mtodo TììM" 
wu magiater snspicabatur Acidalius 
Commodo Titiamut magitterf quod li- 
bens amplecterer, nisi Maximino ju* 
niori praeceptorem Titianum, Com- 
modo vero alios dicendi magistros, 
atqne inter hos Prontonem, Capitoli- 
nos asaignaret. Nisi dicamns Auso- 
niom in discipnii nomine errasse, et 
Commodnm posaisse prò Maximino. 

^ Mmneipalem aeholttm'] Qnam in 
municlpalibus urbibus Vesootione et 
Lngdnno habebat. Notnm quid sit 
* municipium.' 

* Mtmidpokm eckokan} Tennapdi 



cansa municipalem dixit, quia, ut ak 
Sirroondus Not. ad Sidoninm, in mn- 
nicipils hnmiliora et obscuriora sunt 
omnia. 

' Frontoni»] Is est Coroelius Pronto 
Marci Antonini, atqae etiam Veri 
artis Oratoriae magister, quem eo 
usque amavit Marcus, ut statoam ei 
in Senatu petierit, ut in Marci Vita 
refert Jul. Capitolinus. 

^ Quem tamen Augnati magietrum^ 
Conjtciebat Scaliger scriptum fnisse 
Augg, hoc est, * Angustorum magii- 
truro,' quia Marci et Veri fiiit ma- 
gister, librarios vero, omisso uno gy 
Aug, tantum scripsisse, unde factum 
fuerit Augusti, De hoc Prontone 
vetus inscriptio a Scaligero relata: 

M.AVFIDIO. FRONTONI. PROMBPOTI.M. 
CORNELL FRONTONIS. ORATORIS. CON* 
8VUS. MAGISTRI. IMPERATOBTM. LTCI 
■T. ANTONINI. NEP0TI8. AVFIDI. TIC- 
TORINI. PRJSFECTI. YRBIS. BIS. CONSY- 
L18. PRONTO. C0N8VL. FILIO. UVICIS.- 
81BIO. 



Digitized by 



Google 



784 



AUSONII 



positas»' in sesta anni porte consnmtàs: qnasirendam ìit 
rdiquerìt tantos orator, qnibns ConsaIibas'° gesserit Ckm- 
snlatum* 83. Ecce aliad, qnod aliqnis opponat : in tanti 
ergo te oratoris fastigiam gloriosus attoUis? Cai talia re- 
quirenti respondebo breviteP: non ego me contendo Fron- 
toni, sed Antonino prcefero Gratianom. 34. Celebrantqni- 
dem solennea istos dies omnes nbiqne nrbes, qnae sub le- 
gibus agnnt, et Roma de more/ et Constantinopolia de imi- 
tatione/ ^ Antiochia prò laxu,P et Carthago discincta,'> et 
domus fluminis' Alexandria: ' sed Treviri principis bene- 

impievit ffoniMB ntum sexia parte €tmn : adeo ut iaKhu vrator reli^uent ing mr tm lM m 
tub quorum Coiuuìatit Consul/Merit, En nMud pud otfficiai ^ta^ptam : Tm igitur 
erefcif te aiperkiu «d «aliiieii tmiii emtvruì Cm wta rogwiUi retpMieb^ picii. 
JS^o non eowtpan wu Fnmimd^ vermm mitepem Gratùmam ^nfoiinio. CumeteB fvl- 
àem ìdrifue Hrfrct, qum vtMmt mtb legUme^ celiami die» ìUm mtetmea^ e€ Amm 
mere nw, et Centlmitmopotie ad imiéaHonem Amk«, et AnltieekUt pmpfUr tana, 
et Carthago veetHu a/tmóu, et Akxamària damme famM»: ai AagaìtM Tr evir ee ^m 



Sed et Cotualatue ipee eigusmodi. — 9 ' Non video, qoare hic omissa sit copnla, 
cum omnibus reliqnìs sit addita : crediderim excidisse negligentia vel feiiti- 
natione librariorum/ Tbttiitf,— S Vid. inf.— 4 AL aetentare,-^ DUatae vnlg. 



NOT£ 



> Bimeetri tpatio interpoeUue] Qnod 
•patium sappi 08 fuit CoDsnlatuom il- 
lornm, ab Imperatorìbos per illas or- 
dinationes delatonim, qnn nundina 
dicts sunty nt plenimqne senas in 
anno ejusmodi ordinationes facerent, 
aliquando tamen pauciores, prò soo 
libito. De bis nnndinis Consularibas 
▼idendi Casanbonos et Salmatìns ad 
Historiae Angustae scrìptores. 

■» Quibue Coneidibus, ^-c] Acnte 
dictum. Observatum est sopra soloi 
ordinarios Consules qoi Kal. Jannar, 
inirent magistratom, nomina soa anno 
dedisse in Fastis. 

" Roma de more"] tJtpote in qna 
Qibe, stante Rep. Consnlatns temper 
Iniretnr, qni postea sub Imperatori- 
bns a ConsnKbus, qnos ii designave- 
rant, in Us nrbibus iniri coeptos est, 
in qni|>as cos Consnies Tersari Kal. 
Jan. contigisset. Diem antem ilhim 
celebratom non in ea solan ofbe in 



qna Consnlatns iniretnr, aed et In 
aliit ciarìoribns Imperìi Rom. ex hoc 
loco intelligere est. 

^ CoMtaniinopolie de imUatieae] 
Qnippe qoae Roms aemnla «sset, et 
noTa Roma dieeretor. 

P Aniioekia prò laxu\ Prepone co- 
pnlam el, librariomm negllgestìa 
omissam. Notn Antiochi» Metro- 
polis deHcin et Inxus. 

4 Carthago dieemeta'ì Vlrg. JEmUà, 
▼III. ' Hic Nomadom genna, et dis- 
cinctos Mnlciber Afros,' nbi 8cr- 
Tias : * Vei habitnm eomm ostendlt, 
qni nsqoo in talos floebat, qnod Pian- 
tos in Pcentilo ridet dicens : Qmeest 
Illa a vis ? cnm Afirmn vidiasel Tetteai 
demissam trahentem. Ant ditctnctes 
dixit inhabiles militiae. Omnes enim 
qui militant ctncti snnt. A«t certe 
Inefficaces, ut contra strennoa dici* 
mus.' 

' Ei domeufamim» Atexaniria] Va- 



Digitized by 



Google 



GRATIARUM ACTIO. 



765 



ftcio:* et mox cmn ipso auctore benefidL Loca ìnter se 
istante vota consentioiit 35. Unas in ore omniam 6ra- 
tìaDQS, potestate Imperator, viriate Victor^ Augusti» sane* 
titate/ Pontifex religione/ indulgentia pater/ «tate.filius/ 
pietate utruraque/ 86. Non possum fidei causa ostendere^ 
iraagines majorum meorum^ ut ait apud Sallustìum' Mari- 
Qs : nec deductum ab Heroibus genus» ad Deorum stem- 



tdebni diem fu» uitvi CoHmlahan mnere ttkperatwn^ ae tiatim ewm ipBo muneris 
Urgìivn. Lùcm remota maU a m imÀctm; ai deèléeHa ommìmm eoHuakmt hUer 
#f . Umu GratioMUi varmdwr tu are aauiontm, latperaiar patentiOy vietar fartUu' 
dime, Amgmthu Mmeftlofc, PatUtfex reUgiaite, pùrena bemignitattf JUiaajmeentiUef 
mtramque eariÈaie* Nam pasaum aakeniare efigtea mmram ìàajantm oAfidtm, «Ir»- 
<ad«M mrif dJM»^ vi Mi Muova» apad Saihuiiiumf mepia referrt ad proa^fMom 



KQTJS 



rUalhicttbrl; aUi eoim iI0mii«; alti 
ifciwiiwi arnie pdstet fieri ifomnii, aUi 
Jhiwiw'i. itiij^f minti VÌDetot utitun- 
qae tolrmi posse patat: fiamÙM 
qmdem, quU Alexandria ad unnni e 
Biyi ostus sita e»t» qaod per Anto- 
BMDasiamJliMvii dici potesl, cum e 
mazimis sit orì>is terramm flomlni bns: 
fiàmiaia vero, quod noi e Ptolemsis 
Alezandrise et JEsYP^i regibns cog- 
nomen fìiit Kcpon^, id est, fnlmen. 
Sed iMe posterias, vt loogins peti- 
tom^ merito aspematar Tollias. 

• Sed Tremri frhuAfu heoiefUial lo- 
Mdt apad Trevirorom nrbem non, 
aste te Consttlem, cele)»ratnm fuisse 
diem iUmn Coosnlatui tneondo soien- 
aem Kalendamm Januar. Treviris 
Tero Consnlatom inivisse Aasoninm, 
enin ex hoc loco pater, tum infra in 
fine hojos Oratiarom Actiònis, ubi 
acceleratimi Gratiani, ad se Consn- 
lem vlseodam, iter descrìbit. 

< ^iffastaf mmetìHtié] Grsecis v^fiatr* 
Y^f, AagnstuS) sancte venerandns. 
Ovid. Fast. I. ' Sancta vocaot Aa- 
gnsta patres: Angusta vocantor 
Tempia Sacerdotara rite dicata ma- 
Hnjos et Augarìnm dependet 



oriftae verbi, &t qnodcumqne sua 
JapitBr anget ope/ 

* Ponitftx religiaaé] Nomen hoc 
honoris, Imperatorìbits a Paganis 
trìbotam, secuti Imperatores, qnan- 
qnam Christian!, a snis titnlis non 
removetMuit. De Oratiaao tnscrip- 
tio Tetns a Vinato relata: fiavivs 

GRATIAlfVf^ PIYS. FRI.IX. MAXIMYS 

VICTOR. AC. TRIVMPHATOR. SBXPER 

▲vGvsrvs. pomnrBx. maximvs. ger*- 

MANICVS. MAXIMVS. ALEMANMICVS 
MAXIMVS. FRANCICVS. MAXIMVS. OC- 
THICVS. MAXIMVS. TRIBUTflTIAE. PO- 
TB9TATIS. TBRTIVM. 

^ Paier'] Popnlonim. 
^ JEMeJUiut] Necdum vkesimnm 
annom Gratianns attigerat. 

* Pieiaie ntrumque] Et pater et 
filins. Jol. Capitolinns de Marco 
Antonino Philosopho: ' Com igitnr 
io amore oraniam Imperasset, atqne 
ab altis, modo frater, modo pater, 
modo filinS) nt cujnsqne ttlas sine- 
bat, et diceretor, et amaretar/ dee. 

y Apad SaUmettam'ì In de bello Ju- 
garthino, nbi non oeiendere sed os- 
fealcre legiinr, in oratione Mani ad 
plebem I 



Delph.etVar.CUu. 



Autan. 



S D 



Digitized by 



Google 



786 AUSONii 

m^^ replicar^.: nec igpptas opes» pi patrimonia sparsa sob 
regnis :* se4 ea, quae zipta sunt^ decere potius» quam prse- 
dicare, patrian) Dpn ob^curam» familìam non poenitendam» 
d9niuni innopepteip, innocentiam qpn coactanijL angustas 
opes» vpnimtami^n Ubqs ^t liberis ^ dilatatas : ^ frugalitàtem 
sine sordibuSy ingenìum liberale^ animam noa illiberalem, 
victum, vestitum, supellectilem, mundai non splendida : ve- 
terlbns ut illis Consulibas (excepta, qaas tum erat, ^ belli- 
carum coUatione virtù tum) si quis me conferre dignetur, 
seponat opulentìam» non derogaturus industriam. 37. Ve- 
rum qaoniam grratiis agendis jamdudum succumbó mate- 
riae ; tu orationi meas. Grattane, succede. 88. Tu, Grati- 
ane,7 qui hoc nomen ^ sic per fortunam adeptus e^, ut nemo 
verius ambitione qua&sierit : (ncque enim justius Metellus 
cognomento Plus, patre revocato, qui esset impius exn- 



Deorum genuB meum deritaiwm ab HtroibmK m$^}uibt9T$ dùritim ttmta» mi. €9$ 
mH>novet!Ìm^ et fumi»» duperwò» jkt roriof prwUmwM: ted.do^ potitu^ fnoai 
JMctar» ea qu(B cagnUa smit omnibusy seiUcet$ne habere patriam man ignobiUm^ yn- 
Bapiam cìììum me non jngeai, domum innocentem^ probiiatem Uberamj remfamilio' 
remarctam, aÈ tamen ampUficatam 2ifrrtf, et natis: pareimoniam abique Mordibus^ 
indolem honegtaniy animum ingenuum, trictmnf vetMum, npeUeetUtMy pura ttta 
ouiiitA, non tamen magnifica : adeo «I fi altqni» 9eUt companere m$ cumpri$ci»-iitì$ 
OtmsulibuB, (demU eomparationg tirtuimm mUUttnmm qua tane enaU m tif ,) mi»- 
«fai a me dieUiaM eonqn, non detruttunu mUd parem ipsÌ9-di¥gmHqm ùi obataidQ 
Cansulaiu, Sed quia in agendia gratiitjam diu vincor magnitudine rerum ; tu wò* 
veni meo éermoni, o Graiiane, 7V< Grattane, qui ita forte iortituM e$ Ì9iud nomea, 
ut nemo <equiuB iUud ambiverit : {nam Meteìlua nonjustiuB eognominatuM ett Piut, 
o6 reductum ab exitio parentem $uum, qui impiu» eaet^ ti eum paterettar txuikare : 



A1ÌM sospicator AcidaUnsy dUaia», — AHi libri,- cnml,' rectiut, f ei 
Acidal,— 7 Legendum monet Accartins, GtoIioiim, prò, qnod wlg. Gradwaie. 

NOT£ 

* Ad Diorum atemmm] Ut geni Julia, patrimoDU sparta poaae4U.*. ., .... 
t^m ad Venerem origìDem snam re- ^ Uhm et Ub€rì»\uVnxqtk»mmàà» 
ferebat. Si^nificat tam patsia, .tiua.jna, et 

• Et patrimama wparm mb regnie] filkinivi saorom aniditio9«, TUlpte, 
Simiiiler AmmianM de Probo lib. et bonorìboa iUnitratam fuiaae snani 
xxTii. ^ Ab arbe Probtia Accitns, faniliam. . - , . £ 
clarìtadine generis, et .potentia, et « Hoc nowm] Gcatia9Ì»iqii^ Not- 
opnm amplitndiDo oognitus orbi Ro- ter a Oratia et grate agendo ded«- 
maoo, per quem aDÌ?eniiiii p«ne cit. 



Digitized by 



Google 



GRATI ^RUM AGTIO. 



787 



lante ) aat verins Sylla Felix, qoi felicioT ante/ quam vo- 
caretnr; quam io, Gratìanns: cai et hoc nomen est/ et 
illa MeteHi SyUaeqne^ cognomina:) 89. ta/inquam, 6ra- 
tiane, qvi hoc non singulis fiictis, sed perpetua grate agendi 
benigiiitate, meniisti ; cai, nisi ab ayo < dedoctom esset, ab 
omnibus adderetur; tu ipsè tibi, inquam, prò me gratiam 
referr tu ttiaoque Virtates : bonitas, qua in omnes proHxus 
e8> perpetuus in me: pietas, qua orbem tuum temperas, 
qnamque in ulciscendo patmo'* probas, tuendo in fratre 
cumulas, ornando in praeceptore multìpUcas. 40. Agat gra- 
tias clementia, quam humano generi impertis : libeiaiitaB, 
qua ditas omnes : fortitnda, qua vincis : et mèns ista aurea, 
quam de communi Deo ' plus quam ullus ^ hausisti. Agant 



neque SyMa «érti» vocatWMjuU Felix^ qui eratfeìkktfrhà» quam oppeUmrHur ; qvam 
tu v0carÌM Graiianus : qui habe» et n^men isindy et iUa cognomenta Metelli^ et 
SffUte:) tUy inquam^ Gratianef qui ifromeruUti non/aetia aUquibui nnguiaribus, 
99éjugi Menditate ingrate tq^eudo, ut hoc eognomen tUri ati^ereiwr ab untvemSf 
A «Oli traxiaaee iUud abavo tuù: hi tpse, inquam, tedde tibi grates prò me : tu et 
tmee fraett Mt is eU iue dotea : bònttae ilit qua ejpuue es in ommes^ et quam exjtromii 
mtsidueergu me. Pietà» qua moderarti imperium tuum tifto orbe patene, et quam 
oatenài» in utetMeendo patruo tuo, aggera» in fovenda fruire, eongeminas in deeoran' 
do Magittro. Agat tibi prò me gratet manauetudo ieta quam exkibe» in genu» 
hùnanmm: munifieentia, qua loeupMa» atnetoe: Virtue qua viueie: et aiUmua 
iate prteatoKtiaaimMa quem dmxiaii uberima quam quivia aUna ex divina aura diffuaa 



NOT^ 



A Qui fiUeior ante, ^.] De eo PiU 
alos Ub. Yii. eap: 44. * Uoos homi- 
naiB ad hoc «vi Fclicis sibl cogno- 
neo asserait L* Sylla, civili nempe 
sangnine, ac patri» oppngnatione 
adoptatus. Et qnibos felicitatis in- 
dactns argnmentis? Qaod proscri- 
bere tot millia civiam, ac trucidare 
potuitiet. O prava interpretatio, et 
fu toro tempore infeliz 1 Non roelio- 
rìs aortis tonr foere perenntea, quo- 
rum miaeremur hodie, cnm Syllam 
seme nonoderit?' 

* Ei hoc nomen eat] Gratianus. 

f EiiUa MeieìU SyUeeque} Pìm, et 
Felix : vide iuscriptionem supra alla- 



t Ab avo] Gratiano Funario. 

^ Quamque in ulHseendo patruo^ dfc,"] 



Sapra: 'Piissimo: bijns vero laudi» 
loeuptettasimum tetiimoninm est pa- * 
ter divints honoribns coosecratus : in- 
star filii ad imperium frater ascitus, a 
contumelia belli patmns vindicatus : 
ad Prtefecturao collegium filins cnm 
patre conjunctns: ad Consnlatum 
prseceptor electus/ Ubi vide Notes. 

I De commwd Deo] De Deo a quo 
omnes mentem haurinnt, quae est 
* divinse particula anrse.' 

* Mena'iata aurea, quam de comnnmi 
Deo pina quam uUua haiuaiati] Miror 
Tollium hac velie magis oratorie 
quam pie dieta; Ethnicos enim opina* 
tos nostras animas divinaa aurae par- 
ticulas esse. Pie quidera et Chris- 
tiane coram Imperatore Pio et Chris- 
tiano prolata haec foisse probat vel 



Digitized by 



Google 



788 AUSONii 

et prò me gratias voces omnìnm Graliiarum : qnaram Pras- 
fecto^ hanc honorificentìam detnlisti. Ultra pn^edior; 
et hoc quìa debere te dicis^ agat, quae optime agere potest, 
vox ista, qoam docni. 41. Jamdadom autem qaam grati 
animi, tam sermonis exigni, ut snpra dictum est, succumbo 
materias^ heque adhuc illa perstrinxi, qu» ne infantissimus 
quidem, nisi idem impiissimus, eminentia per famam, et 
omaium gaudiis testata supprìmeret ; quae sapra vires di- 
oendi meas posita, cunctor attingere, aut ingrati crimine 
argaendus, aut temerarii professione culpaodus : tama:i al- 
terum cum subeundum sit, andaciam quam malevolentiam 
malo reprehendi. 42. Tu, Auguste venerabilis, distnctus 
maximo bello, assultantibus tot milUbus barbarorum, qui- 
bus Danubii ora pra^texitur,' comitia Consulatus mei ar- 
matus exerces. Tributa ista, quod in urbe ^ Sinnio gerun- 

M omnei. Agoni etiam grate» prò me voeea ìmhereanm GaUiamm : qmarum Pra» 
feetù trilmUti kune honorem, Pergo vUerin» ; et ^weniam aie te id miàt éebere, 
agat tihi gratee prò me tumm ietud eìo^wmm quod exeolni, Qwod oplime ùgere 
poteei. Ego autem^ qui quam grato eum animo^ tam tenui eum oraHone^ Jamdm 
opprimer magnitudine argumenttf ut euperiu» dixi: needum aitigi ttta, quee ne •»- 
«iiim quidem minime faeundué (niei eimul eeeet imptieetmuè) premerei eilentio, cum 
exttnt perfamam et comprobaia eint ketUia omnium; qua dubito traetare nipote 
elata eupra meam oramdi facuHatem^ vel aceuaandue crimine ingrati ainnt, fi ea 
eikOf vel damnandut iemaitatie, el ea attingere audeo: nihilominu» cum tncnfren- 
dum mihi sit in alterutrum Aonrni, mah argui in me temeritatemy quam wudignibt- 
tem. Tu Venerande Imperator, occupatus Ideilo graoieeimo^ cum tot barbarorum 
miUiay quibue ripa latri cingUitr, irruerent in te, agie eomOia mei Contuìatus or- 
mutue, An Comitia kae appdlabuntur tributa, qmniam habentur in urbe Sirmio! 



— 8 Al. iMitf.— 9 NonnalUa placet, protexitnr,-^lO Vulg. An (ut) quod n. 

NOTA 

ea precatio qua mox ad Deum Ora- ^ Trionfa iota, quod in urbe, èpeJ] 

tor se convertet: * eterne omnium Non, quod in urbe haberentur lem- 

genitor, ipte non genite, opifex et per tributa Comitia; tamenim extra 

causa mundi, principio antiqnior, quam intra pomcerium babita liiisse 

fine dintnrnior, qui terapia tibi et censtat : sed quia in tribotis Cobù- 

aras penetralibns initiatorum menti- tiis ex regionibua et loci» urbis snf- 

bus condidisli/ &c. Mitto qu» ha- fragia ferebantnr. Simiium porro 

bentur Epist. xxiv. vers. 112. * Certa Fannoniae oppldum, ubi tunc Gratia- 

est fiducia nobiw, Si genitor, natiis- nns degebat, cam Ausooiom fectt 

que Dei pia verba voleutum Acci- Consulem, prò Roma baberi poterat, 

plAt.' ex quo Roma cmpit case ubi esset 

^ Qumimì Prafecto] Ipsi Ausonio. Imperator. 



Digitized by 



Google 



GRATIARUM AGTIO. 780 

tur, an, quod in" procinctu," Centuriata dicentur? An 
{at quondam)'' Pontificalia yocabnntur, sine arbitrio mul- 
titudinis sacerdotum tractata collegio ? Sic potius, sic yó- 
centor/' qn» tu Pontifex Maximus Deo particlpatns ha- 
bnisti. 43. Non est ingenii mei» piissime Imperatore talia 
comminisci. Verba sont literamm taarum: quibus apud 
me auctoritatem sommi numinis, et vim tuee volantatis '^ am- 
plificas. Sic enim loqaeris: Cum db Consulibus in 

ANNUM GRBANDIS 80LVS MBOUM VOLUTAREM» UT MB 
NOSTI, UT FACERB DBBUI/' UT VBLLB TK SCIVI, CON- 
8ILIUM MBUM AD DbUM RKTULI. EjUS AUGTORITATI 
OBSECUTUS, TKCoNSULP.M DESIGNAVI, ET DBGLARAVI, 

BT priorbm nuncupavi. 44. Cujns orationis orde In- 
cidior ? Qna) doctrina tam diligens propriis comitiorom 
verbis loqai^ nec vocabnlis moris antiqui nomina peregrina 

mn Centmiaia qmndamJUaU t» proeinetm 7 An dieenint PmttìJkaRay ut qiue olim 
JUbami a coUegh Poniweum ofrsgiic mJJProgm pUbw 7 Uà po/ittf, ita appeUentwr 
luBc fMtf tu Pmiiifex MaximM» exeraoMii eommumcoM» eum Deo. No» €9t ucum- 
Mf mri es€9gUar€ tétia^ pUadme Priucepa: kasèmt ipwm voef EpuMtg hue; quù 
hms mild exaggermt UMctorUaiem supremi nummie^ et egUmeiam tui cmuUiL Nam 
iU ioquerie: Cam solns meditarer apad me de eUgendis Consolibas in an- 
imm» petit a Deo consiUam, nt scis me seiere^ ut debebam facere, ut DO?e« 
ram te capere. Obediens ejns Toluntati designaTÌ te CoDsnleniy et renon- 
tiavi, et appellavi priorem. Otiutuam ontiamt clarior eeriee est 7 Quamam 
eruéiti0 uéf mtcmeàa t» ad àt' ft f w dii proprìi» verbi» eomUioruMf ne^ue admieeeiiài» 



^^^^^^•^^^^^^^ 



Delendom nwnet Acidalini rk irt vel ovod. — 11 Vnlgo omaes: ooceinf.-^ 
IS ' Cir «I tua «oteR<«<w] 1% ut recte omittere Steptianam docet Rittershn- 
aiot.* Hedeuu». Vid.Not.Var. — IS At^ueut/aeere(lebuÌTu\g, T^«<^delen« 
dam conjicit Toliios, qooniam mox in secondo Voislano : et velie te «etri prò 

NOTiE 

» J», (pi»d tu prodnetu] Hoc est, in sidii causa solebat, qnoniam popalas 

nrmis, cnm parati et procincti tane, in saffragiis ferendis erat occnpatos. 
comÓratiano, essent milites adver- » Ut quandum] Ante legem qnam 

tnsSarmatas et alios barbaros bel- Cn. Domitias iEnol>arbn8 Trìbnaas 

latttrì. Centariata porro Comitìa, plebis, infensos Pontificibn», qaod 

teste Oellio lib. zv. intra pomceriam aliam qoam se in patrii sai demortnl 

fieri néfas erat, quia ezercltam extra locare cooptassent, tulit, anno ab U. 

«rbem tmperarl oporteret, intra nr- C. 661. nt Sacerdotes, qoos antea 

bem imperarijns non esse! tpropter- collega snfficiebant, popahis crea- 

ea Centnrtata in Campo Martio ba- ret, at refernnt Patercolas et Sue- 

bebaotar, exercitusqne imperari pne- tonius. 



Digitized by 



Google 



790 AUSONJl 

miscere ? Valete modo classes popnli, et urbanaram Tri- 
buum praero^tivae,'' et Centurise Jane vocata^ Quae coini- 
tia plejiiora unquam fuenut, qaam quibas praestitìt Deus 
consilium, Imperator obsequiuon ? 45. EtimnCiego, piis- 
sime Imperatore ne fastigìam auditorii sacri i" dictorqm ta^ 
onun timidus interpres oflfendam, divioìtatis tuee. prope 
cum'^ piaculo^ verba transcurro. 46. Cvm pBì/Qgnsu- 
LiBUS, inquis, IN ANNUM €RBANDis«. Emdìta yox, et 
cura solennis!'^' Sglus meoum volutarsm, O.pro- 
foDdì altitado secreti ! '^ Habes ergo consiliatorem^ et non 

barbari» vocibuB eum v€rbi$ priiei ustuf Jam wdHe ckuu» papuii, ti prarpgaiùuB 
TrUtuum urbanarum, et Centuria jure vacata, Quanam toigKirm eomiiia per/ec" 
tiara fueruntf quam ea ir tjpàbìu Deus prabuit canéUumf et Imperatar oheéMt ei7 
Acjam ega, Prineeps piis$ime,,ne peccem adversu» eelaUatem latju» sacri auditarn, 
explicando meticulose tua tferba, percurro voees tua Me\jedatis pana eum saeriUgia, 
Cnm de creandis CoDBalibn» in anniiro, mquis. ■ Oratia doetOp et soimimia ss» 
lennis Imperatori? Solita meditarer apud me. O prafunditas arcani intima ab- 
diti/ Habes igitur coMi/tartum, et non tiwus pradUarem. Ut scis me solere^ fuii 



^^^^^^^■^*^ * #1 



ut : nnde exiatimat has eopulaa ab librario Insertas. — 14 Credit Tolliaa fniaae : 
dwinitatistuaprapemadum: in libria: d» tu^e prabem aum p4--*lt^ * Omittuatalii 
libri lata, et cura solennis: legantqne, et eum salus meewn. Ego Tìdeo ex bia^ et 
eum mAu, fucile potoiaae fieri, et cura soknnis: Boperfloa lameo wix patem. 
Certe ai aliena Illa, non video^ qnid iata hie faciant, et eum. Non profeclo ad 
nexiMDaeqnentinm poaiiit Aiiaonina, qni nìhil tale addit in reliquia. Ut om- 
nino credam, legitima raae, et cura saUnnis: cnm et aenaui optine conve- 
niant, et tam facile solennis occaaione rov soìus in aliia omitti, et fura in eum 
mutari potnerìt,qnam in aliia eademobeandem literarum aimilitndinem gè* 
minari/ AcidaUus, Vid. inf. et Not« Var. — 16 Vo^aianna alter : aUUudocan" 
sUii: qnod non adntttendom, inquit Toiliaa, nti patet ex eo qaod acquiti» : 

NOTJS 

^ Urbanarum Tribuum prarogativa, rogativae direbantnr : qnod prìmaa 

et Centuria jure vacata"] Hnnc locnm rogarentnr, quoa vellent Coosnlea 

explicant, cnm ea qiiae anpra notavi fieri. Secundae jnre vocatae: qnod 

ad baa vocea : * Centoriaa non adn- in hia^ aequente populo, ut aaepe 

laviy jnre vocatia claaaiboa non intre- contiogity Prirrogativarom volunta* 

miii;' tnm h«c Aaconii Pediaoi : ten^ jure omnia complereotnr/ 
* PrsBrogativaB aont Triboa,' inquit, p ÀudUoru smrt] Aodientifla Impe- 

^ qnap prima» aaffragtum ferunt ante rialia. . 

jnre Tocataa. Mo« enim fnerat, qno 4 Prope eum ptaoula] Qnaai non li- 

faoiliua in comitiia concordia populi .ceat mortali sacra Illa Divini orla 

firroaretor, bina omnino de . iiadem verba aine aacrUegio repetere, et ila 

Candidatia comitia fieri. ' Quorum dintiua inhaprcre. 
Tribna primm [aorte acilieet lectae, ' Erudita roar, et eum aa/amit] Sic 

nt ex anpra obaervatis patet] Prie* ToUiua ex libro Voaaitiio. Cnicoih 



Digitized by 



Google 



GRATIARUM ACTIO. 701 

mctnis proditorem. Utmbnosti. Quid familiarìas? Ut 
PAGBRE DBBUi. Quid'^s constantiù^ ? Ut vellr tè 
SCIVI. 47. Quid dici blandius potòst? Consiliùm* me- 
UM AD Dbum RETULt. Et qaeinadi&odum solus, cui 
praesto est tam grande consilium?'* An plenias cam Se- 
natUy cum Equestri ordine, cum plebe Romana/cum' exer- 
citu tuo, et provinciis omnibus deliberasses ? Ck>N8iLiUM 
MEUM AD Dbum retuli. 48. Non ut^ credo, novnm su- 
meresy sed ut sanctius fieret, quod volebas. Ejus aucto- 
RiTATi 0BSBCUTUS:'9 scillcet ut in consecrando patre, 
in nlciscendo patmo, in cooptando fratré fecisti. 49. Te 

CONSULEM DESIGNAVI^ ET DEGLARAVf, ET PRIORBM 

NUNOUPAVI. Qais heec verba te docnit? Ego tam pro- 
pria et tam Latina nescivi. Designavi, et deglaravi, 
ET NUNcuPAVf . Non fit hoc temere: Habet moras snas 
dispertitis gradibus tam matura cunctatio. 50. Has ego 
literas tuas si in omnibus pilis atque porticibus, unde d^ 
plano legi possint/ instar edicti pendere mandavero ; nonne 

/amitiarins dici poteHÌ Ut debebam facere, quidy per$everantÌMs7 Ut Doveinm 
te cupere, quid bhndhu? Pctìì a Deo consitinm, et qu&modo sola* e$ emn <tM 
aàait inni ampban CtmsiHum? An plemu» éetiber^mate» emn SnmtUfCum «rdim 
Equestri, eum plebe R&manu'<, orai tuo exereUu, et unwenU ProvùrniMÌ Petìi 
coDtlliam a ]>eo, non, wrbUror^ut caperei numm, fferum ut fm»d ieemtrae fltrH 
Mtmctiu». Obediens ejus ▼olontati, nempe ut feeitti in refereitdo pearmttè tuo in 
JHwrum numerum, tu ukùeendo pairuo^ in aseumeudo fratre m eoiUgmm JmperU» 
Designavi te Coosuleiiiy et renuntiavi, et appellavi priorem. Quis te doeuii 
htBC verba ? Ego certe neicirì tam propria^ et tam Latina, Designavi, et renun- 
tiavi, et appellavi. Non hoc fit abeque Consilio, Cunctatio tam prudens habet 
moroM nuu gradatim disporitas. Si egojueeero haé tuns literas appendi tauquam 
edictum àli^iod ad omnei columnaSy et in omnibus- PorticibuSy unde postint legi €X 



^V»>^^^«»»^«»l»>#i^^ 



* et non metnis proditorem/ — 17 Acidalio hic omnes, [Vid. inf.] pnpter Sca- 
lìgtfrum, sobscribunt. — 18 Conàlhan legitur in vet. libro. — 19 Vid. Not. Var. 

not/e 

sonat Acidalii observatio. < Cnra' est elegantisRÌma. 

Imperatori < solenni»' est Consnioin ' Unde de planò legi poffiai] Id est, 

ereandornm, qna qnotannis redit. non aitius Ruspensse, qnam qao vi* 

• Ut me noeti. Quid fàmiliariusì sus commode pervenire possit. Ve» 

Ut fncère debui. Quid, ^.] Sic sin- tus est formula : * Unde de plano 

gnla singnlls interjicienda potius, recte legi possit :' Ids literis V. D. 

q»iara disjnncta post simni ponenda P. R. L. P. in vetustis mannoribns 

ceosoit Acidalias recte. Snbjectio quibusdam expressa. 



Digitized by 



Google 



70e AUSONII 

tot statais hoporàbor, qnot fuerint pagin» libelloramf 51. 
Sed ad blandìora ^° " festino. Ab bac enim literaram ad 
me dataram parte digressus, eo quoque desceDdistì^ ut quae^ 
reres» qaalis ad me trabea mitteretar/ Omne largitionum 
tuaram ministerium solìcitudine fatigasti. Non ergo sa- 
prà Consniatum mihi est adbibita per te cura tam dilif^ens» 
prò me cura tam felix? In lUyrioo arma quationtur. 52. 
Tu mea causa per Gallias civilium decorum indumentadis- 
pcnsMS. Loricatus de toga mea tractas. In procincta, et 
cum maxime dimicaturuSy' palmatae vestis me»'' orna- 
menta disponìs: feliciterà et bono ornine. Namque iste 
habitus, ut in puce Consulis est, sic in yictoria^triamphan- 
.tis. Parum est, si qualis ad me trabea raittatur^ interro- 
ges: te coram promi jub^'s. 53. Nec satis habes^ut largi- 
tionum ^ ministri ' ex more fungantur: ^ eligis ipse de mul- 

fiUmo ; im non decumAor toHdem sttOuis, qUoi appensafuerìmÈ folta tjnMmodi EpU- 
totarum ? Verum propero ad hiandiora. Nam relicta Ula parie Epitiokt ad mn 
oeriptm^ ad H etiam deacendùti^ ut inquirerei quali» trabea ad nu mUterelur. 
VexaidtH cura omnee Miniidrog tuarum largitUmam. An non igUwr, pruder Cm- 
suÌMtum quem mihi conlv/isfi, home indidati prò me aolicUudinem tam dìHgenltm 
ex tua parte, iamfametam mihi 1 Bella moventvr m Itlfrièo, ^ propier me db' 
trilìMÙ per GaUioM anàetue honorum eiviUum. 1^ ìoriea indutue agi» de toga meé. 
In procmctu et jan^wn pugnaturu» ordimaa decora nua toga palmatm fomite et 
jprafeagio felici. Amietue enim ilky quemadmodmn Comeuli» ed in paee^ ite etiam 
ed triun^haniie i» vidoria, Tim^iMiii parum eity n qmeraa qualie toga ani teter 
ad me: impera» depromi eam ante oculot tuo». Neque contenta» e» qiod muaidn 
largitionum tuarum exequaMimr jaata tua more oolito : tu ip»e edigi» umam ex «vf- 



— 20 Iieft'it Addai. piemora^^X Et maxime d. Tolg. Seribendaiii, ut nos, no- 
neot Acidal. et Ornviua.— 2 largiiiemem scrìbit Acidal. — % Itt legendoM 

NOT/B 

"» Sed ad bìandiora\ SoliritndiDem ^ PabBaÌ4B vetti» meé] th vedi» a 

nempe et ciiraiii Gratiani in eligenda mana OloMatorU esse putat Acida- 

trabea ad Aasonium mittenda. Qood lina, et pahmaUe simpliciter scrìbea- 

qoam blaDdnm ei acciderit, cnni ne- duni. Palmata a palmU in ea pictit 

mononvidet, tam ipse phirìiMi» infra dieta est, sed et effigiei htininniii 

ostendit. Miror ergo qnare Acidalins aliquando in ea pietas fnisse, ex iis 

hic pleniora prò bUmdiora malit. quse sequantur coliigere est. 

^ Quo/ts ad me trabea mitterdur"} ^ * LargUùmum mtaisfri] Qm sub 

Trabeam bic et palmatam togam dispositione Comitis sacranun lai- 

unam eandemqiie facit Aasonius. Ea gitionum erant Non asaentior Aci- 

fait Regiim, ac deinde Ceusttlum, et dallo reponenti largiHonem, 

Trìumpliantium. y Ptmgantmf} Supple, ilio oiBcio 



Digitized by 



Google 



GRATIARUM ACTIO. 



798 



tis : et cmn elegeris^ munera loa veirborum honore prose- 
qaeris. Palmatam, inqiiis> tibi misi/ in qua Divu8 

CONSTANTIUS' PARBNS NOSTKR' JNTBXTUS EST. Me 

beatom, cRJas insignibvs talis cara prsestetur ! Haec piane» 
haDc est pietà, ut dicitar^ vestis, non niagis auro sno, 
qoam tais verbis. 54. Sed malto plura sant in ejuB 
otnata> qace per te instractas intelligo. Geminam quipr 
pe in ano habitu radiat nomen Aagnsti. Constantius 



#10 : d p9&tpmm téUgitti M«t a4pmgi$ tmmeriku tui» verha kmoryUa. Miti, «t» 
ad te to|(ain palmatam, in qua pietà est acti effigie* Divi Conttantii patria 
iioatri. O ME felieem ! ta evjuB omamentis eUgendU ejMtmoàì dUigentia adhi- 
Acof «r* Hme piwwn . Iute vtttù fida Mi» ut dieimiy non magU aaro ipm tatcaeCa, 
ftuum htM$ verbià. Ai Umge pUra mud t» UUmm txomatume, qua agnoico, amicitiM 
m ferii. EUidm naanNa iMaram iii^iiifaraM mkaiU ta ana vette. CmutatUim 



NOTJE 



qnsrend» trabe«é 

* > P^bmt0M tiU mieiì Togam 
hanc sapra dizit at in pace Consolis, 
aie in Tictorìa trinmpliantis fuisse. 
' Palmata' anteniyjnata Isidoram lib. 
zix. Orìf . dicebatnr, ' qnam mere- 
iMMitnr ii qni reportabant de boeti- 
bos palmas. Vocabatur et toga pie* 
ta, eo qnod Victorias cam pahnis 
Inteatas haberet' Eanden vero * to- 
gam' faisse et ' palmatam/ et ' pie* 
tam ; ' et * Trìnmphalem ' reete ob- 
aervat In Adversariis Tnmebns ex 
« Metello,' qai.Valerìo In vette * Pai* 
mata,' Sallustio In * Pietà/ Plnur- 
cbo Ir BptofifiiitS convivia celebrasse 
dicitnr. 

■ In f«a Dtrat CsailaaltM parfSf 
•ailfr] ConsUntlnsConsUntinl Mag- 
ni fillnt, qnl morlens prvgnantem 
rellqnit Fanstinam conjngem, ex qoa 
•dita postbnma qjns nomine appella* 
ta Coùitantla com adoleviaaet, ma^ 
tfiflMNÙi jnre copulata est Oratiano, 
•t ait Anuaianna Harcellinna lib. 
XXI. Hinc eom hic Oratlanus appel- 
latparentem. 

* /afaa 1>. CsasteaKas . • . hUexhtt 
ase] Sentnn hignice loci non cepit 



ci. Antiqait. explan. anctor, enif 
Snpplem. Tom« it. p. 8. Oalllce Ha 
reddidit : Jevmu «aooy« <a Tige ernie 
de pedmee fue nòire pere Cemtitmee per» 
ieU, Ceternm bine patet Consnla- 
rem togam, ntl et Trìnmphalem varila 
emblematibns sen fignrìs intextam 
fuisse: qnalem scilicet Jovis Olympli 
ornatnm descrìbit Pansanias lib.V. 
T$ l/utrifl^èidTe nà rfir Mfiv ràKpi- 
m4trr)p4piw9rotntUpni *Tani^se et aa»- 
malcula et ex Borìbus lilia snnt in- 
texta.' Sic qnoqne in Stiliconis Dyp- 
tlco exterìorem tnnicani Boribns dl^ 
tinctam videro est, orarimnqne dno- 
bns Conftulibns intextuni. Sic et in 
Basilli Dyptico cernitnr Ima ora viri 
In bigit enrrentis effigies. Utrnmqne 
habes Antiq. explan. Snpplem. Tom. 
111. 

Mos cntem lUe antiqnltos ab E- 
tmscls ad Romaaoa flaxit, nt docet 
Macrobins Satnmal. lib. xi. cap. «I. 
*Tnll. Hottilins, rcx Romanoram 
tartina, debelhitls Etrnscis, sellam Cn» 
mlem, lictoresque, et Togam pictam 
atqne pr»textam, qnm Insignia Map 
gistratnnm Etmsconun eraat, pri- 
mna, nt Rea» haberentnr, institait.' 



Digitized by 



Google 



794 AusoNii 

ÌD aigamento Testis intexitnr: Gratianus inmiineris bo- 
Dore sentiCur. 55. Accessit tana impenso beneficio tao 
pondus qaorandam sciscitatìone cumulatnm. Interro- 
gatus, qoem priorem decemeres Consulem, nbg dubi- 
TAKDUM esse divisti tn: et, qui tecam boni sunt, dubi- 
tare non poterant. Sed tamen ad boc dictom erexerant 
animos, qui libenter clarissimum vinun CoUegam meom, 
qaem prsdsentem babebat occasio, praelatam credidisseni 
Fatigantes tamen^ qaod intellexerant, reqnirebant. 56. Hic 
tu, sicut mihi renuntiatum est, noto ilio pudore tao panlisper 
baristi: non rationis ambiguns, sed eoram dabitationem 
Tultn et rabore condemnans, qai stadium soam^^ interpre- 
tationis errore palpabant Deinde illieo subdidisti : Quid 

DB DU0BU8 CONSULIBUS DBSI6NATIS QUÌERITI8, QUJ8 
ORDO SIT NUNCUPATIONlSl AnNB ALIUS^ QUAM QUBM 

PRì£fbctura constituit? 67. O felicem yerecundiam 
taam, cai ista popularis ratio tam prudenter occurrit! 
Scisti aliud, Gratiane, quod^ diceres:^ sed propter qnonin- 

itttexitur in pUtwra tega: GraiianM» $eniiiwr in hcnore imnimt. AddHa etk ivn 
ingenti tuo mnneri dignitaa oncfa pereonlalime quorundam. Tu rogatns Mtrmm er 
ContulilmM detignarea priorem^ reaponditti non esse anibi|;endnm: et prM mri 
qui suni tecnm non poterant ambigere. At nUdlominuM iUi qui propendeiant ui 
exùUimandum pr^clarum virum coUegnm meum, quem occasio coram offerthat^ 
mihi avtepontìim esse, austulerant animoa ai hanc vocem. Moleati interim roga- 
bant adhuc id quod aatia inteUexerant. Tune tu, ut ad me relatum eat, tantiaper 
keeaitaati iata tua aolita vereeundia ; non ineertua eoiistHt, aed damnttnafacie ern- 
beaeente dabitationem illvrum^ qui blandiebantur affeclui ano faiaa expUcatime 
tui duti, Poat auly eciati atatùn: Qaare interrogatit me qnod apectat ad dsot 
> consulesante nominatos, qnis ordo sit nominationis eorum? Nnm aliiisesse 
debct quam ia quem prsfectura ponit ? O fortunatum pudurem /uhm, qui tam 
conaulte reperii iUam nOionem popuiarem! Habuiati in mente aìiud qu/àd reapeu' 



^■^^^^^^^^^^^ 



monet Yinetus, non Conatantinua. — 4 Tuum vnlg. — 6 AiimUt non recte, cen* 
sente AcidaU ab aliis iegitur.— 6 Atiud ... quam vulg,->7 * Recte. Au tamen, 

NOTJE 

I» Qui aittdium auum] Sic vetus li. pe me tnnm fniste prKceptoren, t^ 

ber. Alii taum, promam, qaod Aci- qne eo nomine tibi cariorem qnaia 

dal. aroplectitnr, nesclo cnr ; planns esset collega mens. Bene monet A- 

enim iiensns est quem espressi in In- cid. quod, neu fiMiii, hic eMe legei- 

terpretatione. dam^ 

« Sciati idìud . . . quod dicerea} Sem- 



Digitized by 



Google 



6RATIARUM AGTJO. 796 

dam Terecnndiam dicere noloisti. Scrapulosus bic mihi 
locus est: et propter eam, qaam mmqoam appetivi, glo- 
riami recasandmi* Cum prior renantìatiM sìm, salis est 
taam tenere jadicitun : iDterpretes valete meiitomin. 58. 
Neqne aatem ego, sacratissiine Imperator, in tenni benefi- 
cio gradnm nnncupationis amplector. Nnm est base gloria 
ignota Ciceroni ? Pratorem ,me, ìnqnit/ popuius Romauus 
prìmum fedi, Cqmukm priormi. Ex ipsa ejns sententia 
inteUigitnr commendabiUna ei videri, nni quam plaribns 
esse pra^positnm.. Nnlla enim est qoidem contomelia .se- 
cundi : . sed ex dnobns gloria magna praelati. 59. Alexan- 
dri Macedonis. hoc fertnr : cum l^sset Ulos Homericos 
versus/ qnibns Heotore. provocante, e novem dacibus, qui 
omnes. pugnare cnpiebant, unum deligi piacerei sortis 
evetutu» trepida ubi conceptioue votcMrum. Jovem Optimum 
Maximum totus.precaturexercitus, ut Ajacem, velTydei 
filium, aut ipsum regem ditinm Mycenarum sortiri patiatur 

éereM^ o Gratìane^ at nokUH id n^ndere ut ptnterti pudori nonnuttonmu 
Loeua hie v^ieit mUU reUgioneMf et detrectandui miki ut ob Ubim honcrem 
quem numquam eoneupivi, Quandoquidem mmcupatui fui prior^ iufficU nàhi 
alare tu» judim: :face$$Ue dm, qui expeuditi». merita*. Ego veror Impemtcr 
Augutiiaemef noa aeeipio touquam lete mumut^ quod prìer rnminatua fin». 
An hie konar iMcaguUue eet Cieenui? Pepmlue Rommnie^ inquU^ creuwit me 
primmn Pr^torem^ priorem Ce/uuUm, Aguoeeitur ex iUa ^}u§ eenteutiu orM- 
Iriirt eiiw htmeriflemtìffe eue prmki/tum fuiete imi pum multie. Nam uuUum qui^ 
demdedecue reduMdatin eeeundum ; verum iugeuM eet deeu» illùu ex duoèus qui 
amtepoeituB eet alteri, Boe uanatur 4e Alexmdro Macedone : cum legieaet iUa 
earmiua Homeri m qmbue^ eum Hector voearet ad eertamem e Qreseie aliqueu^ et 
visum eaeet eUgi exUu eerti» uumm ex nouem duetorihue, qui cuueti meUmt decere 
tare, uH uuieerieue eeeeràtue mmeupatie trepide votia orai Jovem Optimum Maxi' 
muMf ut eÙÈOt eertem cadere iu Ajaeemf auifiUum Tydei^ vel ipeum Jgamemucnem 

SOTJE 

^ Pnftorem me, tuqmty 4rc.] In prò- me universa civitasyiion prìi» tabella, 

atmìo orationis prò lege Manilia : qoam voce priorem Consnlem decla- 

* Propter dilationera Comitiornm ter ravit/ Ad qna loca respexit Auso- 

Prtetor primas Centarlit ciioctit re- nias. 

nnntlatot som.' Orat. in L. Fiso* • iUoe Homerieoe vereue^ Iliad. tu, 

nem : • Me cnm Onsestorem in pri- Ztv wér^p^ ^ Afovra Xaxiirt ^ TwW»» 

mi«| BdS^m priorem» Pmtorem prt- vt^p^^H aòrh¥ 0amk^ wOKirxfi^oio Mv- 

miim cuoctls toffragiis pop^ Roma- le^nif. * Jnpiter pater da ye) Ajaci 

Dna &€iebat' Et paolo poat : ' Me sortem obyenire, vel Tydei filio, Vel 

cuncta Italia, me omnes ordine*, ipsi Rtgi ditìMimanim Myoemrum.' 



Digitized by 



Google 



796 AusoNii 

Agamemnonem : Occiderem, inquit, illiini, qui me tertiam 
nominasset 60. O magnanimitatem foitissìiiii viri ! No- 
minali Inter novem tertias recasabat; obi certe pluribns 
antecelleret, qnam sobesset. Quanta hic yerecnndia gra- 
yaretur posteriur de duobus? Est eohn in hoc numero ar- 
do» piena dignationis electìo.7 Com oniversis mortalibos 
doOj qui fiant Consules, pra»femntar, qui alteri prseponi- 
tur, non oni^ sed omnibus antefertnr. 61. Expectare aonc 
aores praesentium scio, et eminere in omnium yoltu intdli- 
go, quid* desiderio concipiator animorum. Existimant 
enim com ea, quas ad grates agendas pertinebant, stimma- 
tim tenuiore filo, ut dicitor, dedocta libaverim, aliqoa me 
etiam de majestatis tu» laudibus debere perstrìngme. 
62. Quanquam me istam dixerim seposoisse materiam, et 
in tempus alind reservare, nihilominus tammi, ut nunc 
aliqua contingam, nnta et prope mormore cohortantor. 
Itaque faciam; quando cogunt volentem; sed majoribos 
separatis, tmuìora memorabo, nulla spe ad plenum exe- 
quendi: sed universi ut intelligant, eprum, qo» intns' 



regem Mgeemtmm Ucupktium: Iwierj l cerem Ukun^ otl, ftd nwf i mii ii ff «m f«r- 
ti*M. O nmgnammUaiem vki foriiànm! Retpiubai nùmbmri tertùu nUr 
«•ocm; f«o t» loco frrfteiù fréUtu» euti pkuihmij amm pùtÉp è rih a, Qvoiifo tflf 
pmi9rt murwrttwr^ m «Mwutftw tatet 9eaàiéM» ex éukml Nmm t» ktc moMr» 
deetìo habei kom&rtm «hw wu i gn a aUpUetmli dfglcuUate €m \}itmtM m, Qtmitéù ém 
ex kemimUmi cmctit mUefcmmlMr uterU ut creentur OmmUaf UU f«< frmftrtmr 
aUerif iMii ftmftrtmr mi tmkttm^ «ed Mimfof . Vmi ainw mKtt» «jlafùm «e- 
pectmre^ et ugnoee» apparere t» ore ewieterum, fMeemfrekm^tur empiane «ic»- 
tium» Remtwr namljme cmn tMigerim m ìJiub^ ipeeteimd «d ^endm gratm^ 
emaUiMia eempendioee eratiene^ ui aùmt, éxiU^ ine debere' ^itofwe deHbm^ ^fmeétm 
de loMiibue fuor M^eeiatia, Etei wumMerimitm Mf eeerevieee koe orgmmmtMmj ci 
reeertttre m eUitd tempeu^ aitamen aikertmitìtr me mtfii, mepteae ùhmmwmrmtkmtf 
ut mme peratrùtgam aìiqìui de t/Ue, Faàam igitwr; pumde fmdem md id wm 
Mgunt joM epomte pnfemdentem. Verum eepoeUie iR^feriòiie, rrfenm imUm 
MtNoftt, imi qwod eperem me paeee vel ea piene prttdktare: $ed ni emme nmet 



^#«»*>i»^^^o»^^ 



nrdna pkme dégnatiemi eleetie? ▼olgatum rectnm/ Acidei^rS Qnted ▼olg.n- 

NOTJE 

^ JSorvM, fiuv intn§i tfeJ] DmnestK fn: * Poisnin videri famiUarU noti- 

eorain» qn» nemo poteet melius nouc tin lecretù ioterpret dooMstict Ut- 

qnam ego pneceptor tnoii, qui tecnm Ime non tmm pnodicare quuB prò- 

'pteneabincmialNiliftTlxL Undc in- dere.' 



Digitized by 



Google 



GRATIARUM ACTIO. 7S7 

prasdk^uida swit» a me pòscendam ecsse notìtiam^ ab alìis 
dignitatem. Nec excellentia, sed quotidiana tractabo. 
68. Nallum to' nnquam diem ab adolescentia toa^ nisi 
adorato Dei oamioe^ et rèàs voti, et illico absolotns egisti; 
laotis manibasy mente pura, immaculabili '° < conscientià, 
et, qood in pancia est, cogitatione sincera. 64. Cojns an- 
tem nnqnam egiessns anspicatior fnit, ant incessus modes- 
tior, ant habitudo cohibitior, ant familiaris habitus conde- 
centior, ant militaris acdactior? In exercendo corpore 
quia cnrsnm tam perniciter incitavit? Qnis palsestram tam 
Inbricus expedivit? . Quis saltom in tam sublime coUegit? 
Nemo adductins "'^ jacnla contorsit, nemo spicula ciebrius 
jecit, ant certins destinata peicnssitJ 96. Mirabamur poe- 

petendam ene a wm cogmdomtm eoriMi, fius tamf a n da V€WMt in ina tUa inttnore^ 
mb flitii «ero fitendam tue eanm exwmMtiotunu Nt^iu commemmtbù ea qmm 
tmiment mter cetet% mi fiMv sUiguìii dii^/aeu. Tu md^atm «h^imiii trmuegitli 
Au ab odoleicdtfta tua qui» venerahu ù$ DH Mt^eataiem, et ntmcMpaceri» vodm 
d Kpudy fmod «talim fenoheboM : Èumilms ablmiU^ annuo muitdOy cmueienHa pura, 
ti, pud in poMcit rtptriturf candido pectore, Cigt» vero unquam exUui in fmb» 
UemmfnU wieliariM ominù, vel greetue modeeHùTy vel Mnins corpoffie comctmiior, 
od wffiteff domtatiau magit dtetntf vel beUieus expedUior9 in còrporìt exerciia- 
iimdbmt mot nceeleravii enmon tam velociter 1 QuÌm explkavU te tam agiHier m 
iMetando? Qtdt exhdit takum tam alle? Nemo meUne vibrami iuada addtcto 
iacerttj nemo mitU tagUtat tpimint, mtqne certinà aliigit tcopum. SHrabamar 



«tf««V#«#«tf#^^ 



9 Nnlban U Tiilg.— 10 Al. imniooOote.— 11 Abdactint vulg. Vid. Noi. Var — 

NOTiE 

t lamaeaiabiU] Vox inferioris La- * Ant ctrtùm detUnata perenttit] £a- 

tiaitatii. dem Ccdrenns de Oratiaoo, eadem 

* ImmatnIMH ttnteiemia] Docet Ammiaaos, sed tUìo ei vertens. Sic 

Ambrositis Psal. 61. adeo castnm enim lib. xxxi. de eo: 'Pneclarn 

fnìm GratiaDam, nt noUius foeminn indolii adoleseess, facundas, et nio- 

Gonsnetadine usns sit, nUi Conìtan- deratus, et bellicosoi, et clemens ; 

titt Constantii filia qaain dnxerat. ad flemolationem lectoram progredì- 

linde D. Constantiam parentem su- ena prìncipnm» dam etiam tum laiui- 

nm appellat in literis ad Ansonium. go genis tnserperet speciosa, ni ver- 

k Tirano addnetint'] Sic Acidalins gens in ladibrlosos actus natura, Isix- 

conjicit prò abduetint, bene. Virg. JE^ antibns proximis, seuet ad vana 

neld. V. * Post ncer Mnestbens ad- stadia Cvsaris Commodi c'onvertis* 

docto constitit arco Alta petens.' set. Ut enim ille, quia perimere 

Ubi Senrios Hjpallagen esse ait ; jacnlis plnrimas feras spedante con- 

* Dam/ inqnit, < addodtnr teismi ar- sneverat popnlo, et centom leones in 

cns intenditnr.' AmphitbeatFili drciilo simil ernia- 



Digitized by 



Google 



798 AU80N1I 

tain, qui infiràebosdixerat Namida8:^'et altcfftun, qui ita 
collegerat/ ut diceret in equitando yerbera et praece{>ta 
esse fuga» et prascépta sistendi. Obscaram hoc nobis le- 
gentibus erat. Intelleximus te Tidentes, com idem àrtum 
inttoderes, et habenas remitteres : aut eqmim segnitÉs ean- 
tem verbere coDcitares, vel eodem verbere int^nperantìani 
coerceres.™ Qui te visi sont hoc docnisse^ ifònfaciìint: 
inimo qui visi snnt docuisse, ntmc discant. 6S. In cibis 
aotem^ cnjiis sacerdotis abstinentior caerimonia t Ini tino, 
cnjus senis mensa frugallort Operto conclavis tni non 
sanctior ara Vestalisi non Pontificis cubile castins, nec 
pniyinar Flaminis tam padicum. 67. In òfflciis amicornm 
non dico paria reddis : " antevenis, et qtiotiens in obse- 
qnendo prsecedimus/' ernbescis pudore tam obnoxio, 

pùHiam qtd appeUavirai Numidai vnfrano$: et aUerum poìitam pd ne rutionmJbu 
eratf itf diceret eoa inter equUandum ictibtu incitare equoe auoM ad cumm^ et 
eoereere currentes. Hoc erat notris o6«ncrtcm, dum UgetemuM. At ùUtUexiMm 
hoCf cum te vidimus, quando tu idem adducebas arcum, et laxùboM hra, aUi ìjutt- 
gabas flagro equùm lentiu» gradientem^ aut eodem flagro reprìmehas eurnem ^ma 
ùmnoderatum» UH qui credebantur te id docuiwe, non faciunt ip» ; quin UH qui 
eredebantur docuitee, nune a te diàcurU. In cibia vero aumendia, agua aaeerdtiìa 
mqjor eat in carimoniia abatinentia? Quod ad vinum apecteil, ci^jua aemià menaa 
eat pareior? Ara Vesta non eat aanetior; lectua Pontificia non eat pudidor^ neque 
toma Flaminia eat tam cuatua, quam aecretum Ihalami tui. In offióia erga lumcM, 
nm dù^ rtfera paria : nam etiam pravenia noa: et quotieaeumque pravenàmna te va 
ùbaeqiuioy erubeacia verecundia tam demiaauy quam deberet eaaa àpud woa^ cum tu 

là Reddi valg.— 13 PrtneniwM» melina esse quam preacedimma cenaet Acida- 

NOT/B 

SOS telornm vario genere, nullo raid» infneni cingant, et inbospita 

geminato vulnere contruncàvit, ultra Syrtis.' 

hominem exnltavit ; ita hic quoque * Et alterumfqui ita coUeg9ruÈf tpe.] 

intra septa, qnae appellant vivaria, Silinm Itallcum lib. i. Punicomm : 

sagittarnm pulsi bus crebris dentatas * Hic passim exnltant Nnmid» gens 

confi jiens bestias, incidentia multa inscia frani: Qneis inter geminss 

parvi dncebat et seria ; eo tempore, per Indum mobilia aures Qa»drope- 

qnoy etiamsi imperinm Marcus rege- dem flectit non cedeas TÌrgs lupa- 

ret AntoninuSy irgre sine coUegis tis.' 

similibns et magna sobrletate comi- * ■ IntnaperanHam coercarea] Ma- 

liorum knire luctuosos Reipnbl. po« lim intemperaniemf ut hoc membmm 

terat casus.' priori, * segnins euntem * respon- 

^ Poetam, qui itifranoa dixerat Numi» ' deat. 
daa] Virgilium iv. ^neid. < Et Nu* 



Digitized by 



Google 



GRATIAaUM ACTIO. 790 

quam in nobiB esse deberet ab Imperatore pi^ventis. la 
ilia vero sede^ ut ex more loqaimar, Consistorii/ ut ^o 
sentio^ sacrarii toi/ nallas uoquam saperioram aut dicen- 
daP pensius cogita vit, aut consultius cogitata disposait, 
aot disposita maturius expedivìt 68. Et aliqna de ofa- 
toiìis virtatibus tuis dicerem, nisi verger mihi gratificari.'^ 
NoQ enim Sulpicius' acrìor hi conciombus, nec majoris 
Gracchi' commendabilior modestia fuìt, nec patris tui^ gra- 
Tior anctoritas. Qui tener vocis^ cum incitata prònuntias I 
qiUB inflexio, cnm remissa ! quas temperalo, cam ntraqne 
dispensa» ! Qnis oratomm laeta jucundius, faconda' ctd- 
tius, pngnantia densius, densata glomeratius^ aut dixit» 
ant, quod est libemm/^ cogitayit? 69. Vellem^ si rerdm 
natura pataretur, Xenopbon Attice, in »Tam nostrom ve- 



imftrtA^ir mM pwiHù. In iO» tmtem trihiuudi fin eontiitùrH, quemàdmodum 
mdgù diemuUf taerarU vero vi ego arkUror^ nemo priorum prhuijmm vel magi$ 
mtieUe me^iatu» est qìut Uquerehar^ tei prutfaUtu» digeeait mediiaia, vel e.re- 
emiwB est ^ekròu digeeta. Memonrem qmque nommUa de tuia dotìbui t» dtcendoy 
atti WÈetuerem ne viderer mihi gratmlari, Nam 8ulpicÌMi non fuii vehementior 
m ormUùmlnu itd popubanf ne^ modestia Graedii eenioris /uU ìaudabiUor^ 
me^tu oMOtoriim potrio tui piw hahnit in dicendo ponderisn Qua firmitoB vocia 
ima est qmmdo pronuntioa qua vthemieniiam habent ! Qui fiexu» quando pro^ 
namtiaa tenia I Quam mirabilia temperiea^ quando efera utraquef Quia ex 
oniorìbua rioeutua est, vel, quod ftua kabet faciiitatiay concepii animo grata anaci' 
ucy diaerta etegantiua^ repugnantia crebriMa, conglobata pnieipitantiua? Cuperem 
ni, ai per rerum naturam Heerei, redirea in Kane noatram atatem o Xenophon 



Uos. — 14 Acidalius saspicatur ìiberiuaj probante Florido.— 15 Omnia quaai 

NOTJE 

■ ConaiatorU] Sanctioris Consilii Pab. SolpicinSy de quo Cicero iib. 

Imperatorisy ii)>i cnm comitibiu Con- iii* de Oratore, 

tiatoriaoisdelroperiiadministratione * Mqforia GracchiQ Tiberìt. 

agebat. ' Patrit tui] Yaleotinianl, de qno 

« Sacrarii tut} Ut de nninioe quo- Aurei. Victor : < Fuit vultu deeem, 
dam, ita de Imperatore ioquitor, splers ingenio, animo gravis, senno- 
more tunc recepto. ne cnltiasimoa. Quanquam enim ad 

p Aut dieendOf 4re.] Gradatio con- loquendum parcus» se? emsy velie- 

cinna. meniiy' &c. Ammianus iib, xxx. * Bo- 

4 Ni*inerir^mibigr^tificari\ ^rn* ni, pravique suasor, et desnasor ad- 

dicandoy una com tua eioquentia, me- modum prudens, ' elee. ' Memoria, 

am in te docendo operami* sermoneqoe. incitato quidam, sed 

r Suipidual Eximius ille orator raro fiicundis prozimo, vigens/ 



Digitized by 



Google 



800 AUSONII 

niresy ia, qui ad Cyri virtotes exeqaeDdas " votam potinsy 
quam historiam coininodasti : cmn diceres. Don qnalis es^ 
set» sed qaalis esse deberet. Si noDC in tempora ista pro- 
cederes, in nostro Gratiano cemeres, qaod in Cyro tuo non 
YÌderas» sed optabas. 70. Atqne ista omnia, qnae quasi 
punctis'^ quibusdam acuminata signavi, si facundta pio 
voluntate suppeteret, et qaanqnam non copiosus/^^ exe» 
qnerer, ubertatem stylo rerum magnitudine suggerente. 
Sed nec bujus diei» nec hujus ista materi»» Qui dicturi 
estis laudes Prìncipìs nostri» habetis'^ velnt seminarium» 
unde' orationum vestraram jugera compleatis. Egoista 
perstrinxi, atque, ut scìunt omnes» possum videri fa- 
miliarìs notiti» secretus interpres domestica isibsec non 
tam praedìcare» quam prodere. Atque ut ista disi de 

AtHeet tu qui otfJUftuiflt p9tÌM$ iwfiMi, quam kiMmum uà murrtméu» tgngm» 
éUu Cpi : CMM rrferreB n9» qmuUtUUfrmcept «Mtt» aed quuUu deberei tate. Si 
fTodirt» uiuMc in hoc «mu», videreu i» mHir9 Gr^titmUf qu^d no» mderm» m tm 
Cffroy aed im eo eufMnu, Et traetaran iUu Mnit«, qmtt nuUvi deaigmatm tdut 
quUmadam upieibua^ ti udeaui wàhi ehqutntiu pur «f «dio, uique iiiamui mb mhumitm 
eloquio^ quomuun ampUtudo urguwunti éubminiBtrunl rtylo mo» co|)ia«. Venm fifa 
lummaU hpuM diei^ nequa k^jua fn^unti. Vua qui pridicuiMri aaiiu luudut nuairi 
Imperaiarìay teca vabi» fvait MfiitiMrtifm,«B ip» camaeruiia urvu veatrmrwm orifjo- 
ttMni. Egu leviUr dainbum hme : et, ut omuea itonnU, paaaum tfideri ■•« fai 
ìaudare iata interiora quam putrfaeer»y utpote eaepoaìtar aaeretua eorum qmm cag* 
novi in domo Augusta, Et quemadmoduua dixi kate de Ha qum ega, ai fimitàmta 



^^x^^^^^^^»^» 



pmdtf Tolg. Tilianum exemplar, omnic qute jwiidif.— 16 S. qaumqmm nm 

NOTA 

* Ad Cyri tirtutea eTequindoa] In qneat. 

Pndia Cjri, nU Cyri edncationem * Ei qutmquum non eopiaaaa] Illod 

et moret non ad bistoris fidem, sed et, qnod exciderat ex occasione pos- 

ad effigiem Justi Imperìi describity tremss syllab«e tocìs prvcedentis 

nt Ciceronis verbis ntar. auppeterett enjiis videbatur esse qase* 

* Xenophan AtHee, tu, qui ad Cyri dain repetitio^ restitoendam esse 
viriuiea exequeudaa vaiuM poftao, quam recto vidit Acidalins. Illnd, etquan- 
kktoriam ooMModotH] Extant super quum non ospìosao , correetio est ejas 
hoc argnmento dlssertationes dme a qood prscessit, * si fìicnndia prò 
clarissimii viris Bannier et Freret Toluntate sappeteret/ 

RegisB f nscript. ac Haman. Lit. Aca- ^ Uubetia'i In bis qnae sopra qnasi 

demisB Sociis oonscrìpt», qose mox in punctis acuminata signavi. 

Ineem prodibnnt, continentqne qaic- > iSfeintNtfriion, nudo, ^r^.] Allegorìa 

qnid in ntranqne partem afferri arerostlea. 



Digitized by 



Google 



GRATJARUM ACTIO. 801 

cognitis mihi, atque intra anlam familiaribud ; possem et 
foris celebrata memorare ; nisi omnia onmes> et separatim 
^bi qnssqne novisset. 71. Possem pari brevitate dicere^ 
qaa superiora: '7 Embndatissimi viri est p<eniten- 
da" non packrb. At ta nunqnam^poenitenda fecisti^ 
et semper veniam poenitentibus obtnlisti. Pulchrvm est 
INDULGERE TiM^NTiBUS; sed ta perpotiUB bonitatis edic- 
tis OGcnrristi omnibus» ne timerent. Magnipigum est 
largiri honores. Tu honoratos et liberalitate ditasti. 
Laudabile est Imperatorbm paciles interpbl- 
lantibus' priebere aditus» neg de occupatione 
c A US ARI. Tu confirmas adire canctantes: etiam qaeri*- 
moniis explicatis> ne quid adhuc sileatur, interrogasi 72. 
Celebre fuit Titi Caesaris dictum, Peruidissb se diem/ 
QUO NiHiL boni PECE RAT. Sed Celebre fuit» quia Vespa* 
giani successor dixerat : cujus nimia parsimonia, et anste- 
ritas vix ferenda miram fecerat filli lenitatem. Tu Valen- 
tiniano genitus» cujus alta bonitas» pra&sens comitas, tan- 

qtd verÈtaUw in aula cagnovinmu ; pouem qwfqwe rrferre ea qmm pnediemUv eactra 
onlaM ; fiift oimies tctrmi omiiM, et «n^giijt »eortm fum ad se «pedoni. Poeeem 
dìeere eodem eempendio qtio dixi Bvperìan. Hominis est perfectissimi non 
patrare ea qtiornni t|Miaii postmodwn pigeat. Sed tu nikU umquam patraeti^ 
cujme te pemUere deberet, et semper paratusfmsti ignoscere iis quos malefaetorum 
peemteret. Est aUquid egregium benignum esse erga eosqui formidant. At tu 
edictis a jugi tua benigmtate pro/eetis providisti cunetis, ne quid femddarent. 
MagDtficnai est tmpertiri dìgoìtates. 7^ ìoeupktasti etiam beneficeutia tua eas 
quos auxeras dignUaiibus» Laude dignam est si imperator det facilem ac- 
cessam convenientibas se, neqne ezcuset se ob negotia. Tu addis flduàam 
Os qui dubOant te conventre, atque etiam postquam exposuenmt suas querOaSf 
seiaeHaris adkme ne àliquid taeeaiur ab tis. CMiratum est Ulud dictum TUi Im- 
perateris : se perdidlsse diem ^no Dollum benefieinm oontiilerat euiquam, 
Verwm eekèntfa» ttfiid fuSà^ quùKuan proìaiyaa eroi a successore Vespastanit cmìus 
anaritìa et aeerbitas vix toUranda reddiderat nuuuuetudinem fiUi <^ admrabi' 
lem. 7^ procreatus patre Valentìmano^ ct^us benignitas prpfunda Juit, wrbanitas 

CQpsosHS vnlg. Legit Acidal. e. etq.n, copiostas.— 17 Dicere superiora mìe, — 
18 Pigenda prò panUenda Tilianas codez, et Parìsiensis editio, mellas, Jndice 

NOT^ 

y Atta WMquam^ ifcJ} Hac et se- > Interpelkmtibus^ Adeiutibus se 
qnentibos sobjectionibus Oratianum . occupa tana. 

éxtollit, in majos semper augendo * Perdidme se dtem] Vide Suetoo. 
qoae facit. in Tito. 

Delipk. et Var. CUu, Auson. 3 E 



Digitized by 



Google 



802 AV80NII 

perata severitas fuit, parto et condito optim» '' reipublicie 
stata, intelligis posse te esse lenissimum sine dispendio 
disciplina. Neqne vero nniim aliqnod bonum uno die 
pra^tas: sed indolgentias ssecnlares^ per singala Iioramm 
momenta multiplicas. 78. Vel illnd unnm cujnsmodi est, 
de condonatis residuis tribntomm?^ Qaod ta qnam co- 
malata bonitate fecisti ! Qnis unquam Imperatoram hoc 
proi^inciis sois aut uberiore indolgentia^^ dedit, aut certioie 
securitate prospexit, ant pmdentia consultiore mnniyìtt 
Fecerat et Trajanns olim/ sed, partibus retentis/ non habe- 
bat tantam oblectationem concessi debiti portio, quanta 
suberat amaritado servati. Et Antoninus indulserat/ sed 
imperii, non beneficii, successore invidit, qoi ex documen- 

•ftvM, ieteriio» mèdtntiOf mme età» Rupuh, cptimo itattk campata aefirmaU 
e»t, eogntneU te ]m»«m eue mtHMÌiiiiiJii absque detrimento duàpÙtue. Sed »e^ 
evifers temtum «mim eiìumod beneJUhtm uno die : verwn amgemhuu per mgfda, 
pimela horonm latgUiameè (birolunu per eaeuhim, Vel Utmd unum fmnt beae- 
ftciuM quo remùitH retigimu vectigaliìiMf quale est 7 Quod tu quam piena benigni' 
tate f editi I Qui» Ogaarum impila» aut praatitit hoc euis pronnette ìargiorì om- 
donatione, aut providii eie twtiorì eautione, aut stabiUvit euum ietud benefiàum eM- 
nìio prudintim? Tn^amuetUm fecerat quondam aUquidiimiU:»ed cuMreMerva»' 
ut qua»dam partee, non tantum vobtptati» pereipiebatur ex parte debiti ranien, 
quantum rebnqudfatur amarori» ex eo quod eroi retentwm, Antonimu» etìam 
eondouaieerat ^utmodi reliquia»: verum weeeMor imperii ^u» wom, autem benigni' 
tati», òuidit hoc prootnctif , qui remi$»a repopoodt juxta inetrumenta et tabuìt» 



^^^^^^■9^^* ^■^ 



Vineto.— 19 OpHiM Tolg. Gnevias legit op<tMo.— 80 XJbtrwrt te tmiii^aiiia 

NOT« 

^ SeA inM^g^ia» Mpenloret] Non gastnt inferri fisco ab iU jnssent, 

annalei, ant quinqnennales condona- qui defnnctos, qnomm b»redes in- 

tiones, qaales alii quidam prìncipes, stltuti essent, propinquo cofnatìonii 

ned perpetuai ; ut illam de residuis, gradn non attingerent, quamqne In- 

qaam moz sobjnngit. minnerat Tn()ann8, non legem ipaam 

« De eoMfoiMHf reiMhiif «nòafomm] abrogando, sed moUiendo, et extni- 

Partibns iis qnae solotn non faerant. dendo cognationis gradua, qui ea lege 

' FeetfaJt et Tn^anu» ob'm] Numis- non tenerentnr, ac certam h«redita- 

ma Trajani: rbuqua tbtkra h-s tis somroani definicndo, infra quaai 

N0TIE8 MiLL. ABOLITA. vicesima noft debcretur. 

* Sed, partibu» reeeiOu] An reliqua ' Et Antoiànu» vndul»era£\ M. An- 

fatura partes dici possont veterum, toninus Phiiosopbnt. Capitolinns in 

ut Scaliger intelligit? Malim totnm ejusVlU: ' Leges etiam addiditde 

bunc de Tr^jano locum de vicesima Ticesinui bs^reditatsm.' 

bsreditatom intelligere, qnam Au- t Aieceassr] Commodos Antoniotti, 



Digitized by 



Google 



GRATIARUM ACTIO. 



808 



Ha tabolisque popali condonata repetivit Ta argumenta 
omnia flagitandi publìcitus ardere jassisti.*' 74. Videre 
in sois qnaeqne foris omnes civitates conflagrationem sa- 
lubris incendi!. Ardebant stirpes fraudam veternm : ■ ar* 
debant seminaria ' fatoraruxn.^ Jam se cnm puWere fa- 
villa miscuerat, jam nabibus fumns involverat : ^ ^ et adhnc 
obnoxii in paginis concrematis ductns apicnm^ et sestertio- 
mm notas cam titubantia et trepidatione cemebant : ' quod 
meminerant lectam, legi posse etiam tune verentes.^"" 

^bUern. Tu impenuH, ui omnia huirwmenta ex qmhu peH iOa pount erema- 
rentur pubUee, CivUaies cwicta videnaU in tuo qutequeforo iUa cremori mdutari 
incendio. Cremabantur radiceM priecarum frmtdium: cremabaniur seminarìa 
fuÉurarum. Jam àmie miitue emt puhen^jamfumiuacm^fuderaiie cumnubilm, 
ei debiti/ree aspidebani adkue cum haeUaiione et metu figura» Uterwrum, et eho' 
rueieree eestertiorum in /oIum combusHs : Umentee etiam tumne id posaH legi in 
He, quod recordabaniur leetum antea Juieee. Quid benigniui, quid prudentiuo 

▼alg.— 1 Semina THianas codex.^2 Legendnm monet Scaliger, ìuoluerat, 
qood improbat Addai. Vid. inf.-~3 * Ita Scaliger ex cumjuvantia de nUione e. 
(qnod sensa piane caret) feliciiwime reposuit.' Fìoridu», Legit OroDoviud, 
eum ingenti trepidalione. HotomanDas : cum denariaria ratione eemebant qua». 
In scripto altero est, eoi^ummtia: in Palmanniano cimi XXX, Malit ToUius : 
eonmventi ? el conducenti de ratione cemebant.— 4 Vetere» vaig. Vid. Not. Var. 



NOTJE 



torpisy improbasy erudelis, libidino- 
sos, gladiator. Sed de iis, qnae pater 
indnlseraty repetitisy oihii scriptores. 

^ Tu argumenia omnia fiagUandi 
pmiUdiu» ardere Ju»n»tìi] Hoc ante 
Gratianam Hadrìanns. Spartianni 
in ejos Vita : * Ad eolligendam autem 
f ratiam nihil prtetermittens, infinitam 
peeuniani, qn» fisco debebator, prl* 
▼atis debitoribns in Urbe, atqne Ita^ 
lia, in provinciis vero etììun ex reli- 
qniis ingentes sommu remisit ; syn- 
grapbis in foro Divi Trajani, quo 
magis secaritas omnibus roboraretufi 
iDcensis.' 

* Ardebant etirpe» fraudum teteruMf 
ifc.'] Imp. Constantinns Aug. ad Pro> 
vinciales lege 6. C. De Jure fisci : 
* Jastas etiam, et quae locnm habent, 



fisci actiones prsecipimus conere- 
mari, ob hoc solum^ qnod tnis tem- 
poribus prolat» non sunt: ut jam ca« 
lumnlae privatorum eo saltem arcean* 
tur exemplio, quo Juitas fisci lites 
silere pracipimus.' 

k Seminarìafuturarum} Instrumenta 
Illa, ex qnibtts, si snperfoissent, in- 
tentari actiones fisci nomine in pri- 
▼atos potuissent, et lites moveri in- 
nnmerabiies. 

^ Fumu» tumbserai] Bne reftr rh »e, 
quod prncessit, * Jam se cum pul* 
▼ere/ Sic ut ad utrumque perttneat; 
et planns erit sensus. 

» Quod meminerant lectmm^ legi po$H 
etiam tune verente»'] Sic optime Tollins 
post Acidalium. Cujus etiam soler- 
tia qnsB sequuntnr lucem accepere. 



Digitized by 



Google 



804 AUSONI! 

Quid te, Imperator Augusta^ indalgentios ? Quid potest 
esse consaltìus ? Qasebona prasstas, efficis ne cadaca sint: 
qnee mala adimis, prospicis ne possint esse recidiva. 75. 
Hsec Provincialibus indnlgenti» bona. Quid illa nostro 
ordini ? ^ quid illa militibns ? Antoninoram comitas fiiìt ; *" 
et jam inde Germanicorum, cohorti amicorum, et l^ionibus 
familiaris bumanitas. Sed ego nolo benevolentiam tnam 
idiorum collatione percellere.^ p Abundant in te ea bonita- 
tis et virtutis exempla, quce sequi cupiat ventura postm- 
tas; et si rerum natura pateretur> ascribi sibi voluisset an- 
tiquitas. Necesse est tamen aliquid comparari, ut possit 
intelligi^ bona nostra quo prasstent. 76* JBgrotantes ami- 
cos Trajanus visore solebat : hactenus *> in eo comitas prae- 
dicanda est. Tu et visore solitus^ et moderi, praebes mi- 
nistros, instruis cibos, fomenta dispensas, sumtum adjicis 
medelarum, consolarìs affectos, revalescentibus gratularis. 
In quot vias' de una ejus bumanitate progrederisl 77. 

ene potetti te, o Imperator Augure 7 PerfcU iti benefidu qua confer» mm nter- 
cUUmt ; et caves ne mala qua ai(/èr« poaint redire, Ea sunt bona qua indulnsti 
provinàatìltue. Quid dicam de Us qua contuUsti noetro ordini ? Quid de tu qua 
eontuligti nàUtibuif Eadem futi itta tua, ac Antoninorum comitaa, et eontueta As- 
numitae priocorum Germanicorum erga catervam amieorum, et ì^oneM» At ego 
m^ imminuere tuam benignitatem eomparaiioue aUorum, Cemuntur tu te ubertim 
iUa exempla bonUatie et vf'riicHf, qua futura poeterUa» eptet imUari; et qua 
vetuetae optaaaet eibi attribuii ri rerum natura sineret, Oportet nikilomiMUg 
aliquid conferri teeum, ut cognoeei poerit qua in re bona nostra anteceìiant ceterio, 
Trijanue eoiebat invieere amieoe niM morbo decwnbenie*» Intra ko$ finet conmlìC 
ÌOMS humaniiatie tjua. Tu vero eolee et imrieere et mederi^ das wùmMtroMy prabee 
aUmentaf dietrUmie fomenta, addis sumtue m^eamentorum, oolarie grmnter 
agrotanteSf gratukuia convalescentibus, Quot modie $upera$ ìUius kummniatem 

NOTiE 

" Nostro ordini] Senatui. est, mtnnere et leviorem facere. la 

^ Antoninorum comitas fuU] Tua sci- comparatione porro exeinpiuni poste* 

licet in nostrum ordinem et milites rius prioris magnitodinem non «quat, 

comitas, fuit piane comitas Antoni- nisi dicatur superasse, 
nonioi. Nota Antoninorum Pii et ^ Hactenus, tfc.] Id est^ non ultra 

Philosophi humanitas et obvia comi- hoc proj^rediebatur Trajanì comitas, 

tas : nota et Oermanici, cum ex aliis, qnam ut amicos viseret spgrotantes. 
tum ex Tacito. >^ In quot vias, tfcJ] Id est : Qnot 

p AUorum coUatìons perceUeni] Ita in diversa muniatendit tua humanitas 

melins Tollius, qnam quod erat pra* ultra Trajani humanitatem I Meta- 

eeUere, Seosns est planos expressns phora est a viarum concursu. 
in Interpretatione. PercelUre, hic 



Digitized by 



Google 



GRATIARUM ACTIO. 805 

liCgionibQs nniversis, at in commani Marte evenit, si quid 
adversi acciderat, vidi te circamire lentoria/ Satin' salv»/ 
qusBiere: tractaie vulnera sancionim : et nt salutiferse ap- 
ponerentnr medelao, atqne nt non cessaretnr^ instare. Vidi 
qaosdam CBtstidientes cibnm, te commendante^ sumsisse. 
Andivi confiimantia ad salntem verba profari: occarrere 
desideriis singnlomm : bnjns sarcinas mnlis anlicis vehere: 
bis specialia jnmenta pra&bere : ìllis ministerìa perditoram 
instaarare lixamm: alionim egestatem tolerare snmtn: 
homm nnditatem velare vestita. Omnia agore indefesse," 
et benigne, pietate maxima, ostentatione nulla: omnia pr»^ 
bere segrìs, niliil exprobrare sanatis. 78. Inde conctis 
salate nostra carior factas, meroisti^at baberes amicos ob-* 
noxios, promtos, devotos, fideles, in asvam omne mansu- 
ros: qaales caritas, non fortuna,^ conciliat 79. Concia» 
dam deinceps orationem meam, piissimo Auguste, sermo- 



«M rf cmwìhm»? Si àtipttd i^ftMMH cotUifemi Ifgiemibua <«<tf, ut aceidU m belh 
^mod •bmoxbm ett foieiamiudmUma, mài te irt per iabernaaUoy rogare uum berne 
m kaberetUf eemHngere plagM tidHeraterumy et urgere uè remedùi eahUaria 
mihtbereuiwr^ et ui mm d^ieteretur ab ti» eurmdie. Vidi nammUoef fu reepmebani 
tibum, eumeieie te hertauie. Aodin te eie dieere verba quihu eoe ertgeba» in epem 
eeeiuaieteemUa : ebviam ire aptatì» uaiueci^ueqiu : Jabere portariìuSae eareinae a 
mmiie <Mtf auke : ku dare Jtanenta tiagittaHm: iili» remweire dammm mimttrarum 
et eaì a uu M pm amieeramt: mMenare aUeram òtopiam tuie impeneie: operòre 
amietu kenm naditaieM, Patere ea omnia iudefatigaie^ et comUer^ munma 
etuitaUf mdla jaetatùme : praetare omnm agrotamtibue, nHiil exprobrare eanaiie» 
Hùte eaaeitH cariior nobie otambue qwam mostra vita, et dignu» qtd haberee amieoe 
Ohi obetrictoe, prwmtoe, addietoe^Jlde», pentUuroe m amcitia perpetuo : e^iutmodi 
mmcoe amor parai, mon fortutuu Fiuiam wutdo meam oratùmem, piiaeime Impe^ 



^5 Prmcdkre Tulg.— 6 Carita$ pothu, qwun /. valg. AcidaìiuM m. proreiu 

NOT^ 

• Vidi te eircumire ientoria] Plio. io apad scrìptores Latinot. 

Paii«s. de TrajaDO : ' Non tibi moris * « Oamta agere indtfetee, 4^.] Fere 

tua mire tentorìa, nisi commilitODum cam Ausonio consentit Ammianus 

aste lastranesy nec requiem corporì, ipte, qai lib. xxvii. Gratianom fate- 

niaì post omnes dare.' tur, si diatius vixisset, vel maximis 

* Satiu' eaha] Snpple < eos essent/ prìncipibos parem fntnrum fnisse. 
UsiUta qnterendi de salute ae statu Hnic tamen objieit operam in figendia 
formala. Liv. lib. i. de Lucretla : bellnis male perdiUm, qnam concusso 
* Quserentique viro, Satin' salvs ? et labanti Imperio melina prvstitit. 
Minime, inqnit. Quid enim salvi est set. 

mnlieri amissa podicitia ?' Et passim 



Digitized by 



Google 



806 AU80N1I 

nis magis fine, quam grati». Namque iUa perpetua est : 
et, spatio non transmeabili, terminnm calcis'' i^orat Flexii 
tamen parvo,^ nec a te procul,' convertar ad Deam. 80. 
j^terne omnium genitor» ipse non genite, opifex et causa 
mandi, principio antiquior, fine diutamior, qui tempia tibi, 
et aras penetralibus initiatoram mentibus condidisti, tu 
Gratiano bumanarum rerum domino ejusmodi semina nos- 
tri amoris^ inolesti, ut nibil in digressu segnior factns, me- 
minisset et relieti;' illustraret absentem, praesentìbus an- 
teferret. Dein quia interesse prìmordiis dignitatis per lo- 
corum intervalla* non poterat; ad solennitatem condendi 
honoris ^ ovcnrreret, beneficila ne deesset officium. 81. Qn» 
enim memoria unquam 7 transcursum tantss celeritatis, vel 

rafor, temuno ienmom» poluu quan gntia. Hoc enim iempUena ett ; ti, cum 
duratura tU tempore imnquam tnauUurOf netcit fimi» extremitatem^ Deflietam 
tamen ad Deum leni digreeeùmey neque Un^e a te, JEieme parene renum pwjiìbw, 
ipee nuwiuam genitus ; /abricatcr et cauea crbis, vetiutiar amm pròuijfioy dn- 
imTiior termino omni, qui exetruxieti tiln dehbra et aliaria in tMltMw a»iitf 
eorum qui inttructi tunt tnit myeterUa; tu indidieti Gratiano dommaUri J ùw iai ì 
generis talia eemina amoris erga me, ut nequaquam lentior faetue in dieeeetu a me 
recùrdaretur adirne mei quem reliquerai ; deeoraret me abeentem, preepemerd 
praeentibme. Deinde, qe/amam per dMlanttimi loeoruM non lieebaÈ ei adeeee prin- 
oipiÌM htòue mei konorie, aecurreret ad eolennitatem ineundi mei Magietratme, ut 
hoc praeentim eua offieie benefieium euum condeeoraret, Nam qua kietoria etiam 



^^^0^^ ^ »»^^^ 



ipuXee e, non/, — 7 Qua enim memoria, memoria, inquam Tolg. Vossianos alter : 

NOT/E 

* Terminum calcit'i Metaphora. dendi honoris non Tidelnr alia fmsst. 
Cali, et Calcaoeam, talos, hamani qaam ipsias Coiuolatot Kal. Jan. ap- 
corporis extremìtas est. prehensio. 

^ Flexu tamen parvo] Imitatar Plin. * Condendi honoris, 4rc.] Abcrrat 

in Panegyrìco. noster, dnm ea exponit de ' ipsins 

* Nec a te proeul] Qaippe qai Deo Consolati» Kal. Jan. appreheasione.' 
es proximas. Sapra enim dixit Aosonius Oratianm 

y Nostri amoris] Mei. per loèoruni intervalla primordtisdig- 

* Relieti] Mei quem reliqueras. nitatU interesse non potaisse. Qoin 

* Per locorum nUervaOa] Erat nempe etiam ex legibns, Sirmii Febrnario 
Gratianns Sirmii in Pannonia, Anso- mense, Mediolani Jnlio, alUsqoe a 
nins in Qallia apod Augustam Trevi- Oratiano alibi datls, oonstat non nlà 
rornm. exeante anno 879. Treverim devenis* 

** Condendi honoris] Primordia dig- se, nt me Jam monolsse memioi. Hoc 

nitatis fnerant ipsa Principia desig- accedit qnod t^ * condere ' onnqnan 

natio, trabe» mlssio. Solennitas con- osiirpatum est prò ini re, aaspicarì ; 



Digitized by 



Google 



6RAT1ARUM ACTIO. 



807 



ia audacibus Gradcoram fabulis/ commenta est ? Pegasutf 
volncer actus a Lycia/ non nltra Ciliciam permeavit Cyl- 
lanis* atque Arìon^ inter Argos Nemeamqne sennemnt. 
Ipsi Castoram equi, qaod longissimum iter est,^ < non nisi 
mutato vectore transcurruDt. 82. Tu, Gratiane, tot Ro- 
mani imperii limites, tot flumina et lacus, totveteram inter- 
septa regDoram, abusqneThracia,'' per totum, quam longara 
esty latus Illyrici,9 Venetiam, Liguriamque, et Galliam 

in aitdaeUnu eomtmeniii Gr«eoncM Jbunt mi^iuim Iraiuiftcm tanta veìoeitaHt 9 Pe»' 
gamu alaiìu profecius a Lycia, non penetrava tran$ CiUeiam, CtfUarui et Aritm 
eomemMenat inter Argoe et Nemeam. Ipti equi Dioecnrerum non percwrruni vtam 
91UÌ ett tangietima, ntn nmtaio Beemre. Tu, GratMue, emetim tot fine» Bmnmnm 
dìiimdMy tùt amnes et lacue, tot tetTninot regnarum antiquarum^ ab ipea nnque 
Tkmeia per totum laiue Ittpici^ qnetntumeumqne hngnm eetf venetiamf et lÀgwioM, 



Qnm enim memoriam unqnam memorki,^S Al. interett. — 9 Palmanons, lacn» 
lllfrià, Vulg. est : Per totwn, quam Umgut eat^ loenm lUyrid, I/egendom mo- 



NOT£ 



ioiiDO ' condere ' passim apud Poetas 
eit alMolvere. Sic Maro in BncoK 
disity ^ condere Soles/ id est, dies 
esigere, absoWere. 

« Vel in audadbna GreBcarumfahnlit] 
Jovenal. < Creditiir altom Velificatiis 
Atiios, et qnicqnid Orvcla mendaz 
Audet in bistoria.' 

^'PegoMo» volmeer actne a Lgeia^ 9fe,'] 
A Bellerophonte, sed primi a Perseo 
actns faerat ab nltima Africa in JE' 
thiopiam, et inde in Grvcianii onde 
postea in Lyciam Asis minoris prò- 
▼inciam. 

* CyUoTM] Virg. lib. iii. Georg. 
' Qaalis AmyclBi domitns Pollucit 
habenis Cyilarm/ Sic Ubi Ser?ins 
Pollacem prò Castore, cojns eqnns 
illefìierit, positnm obser?at, vel certe 
PoUncem prò Castore positnm, qnia 
ambo Ueenter et PoUaces et Castores 
vocantur. 

' Arùnì] Non musicut ille Delphini 
«essor, sed eqnns 'Apdmff Neptnno in 
cqonm mutato, et Cerere Erinny ge- 



nituS) a Neptnno donatns Leprseo 
Ualyatti, Bieoti» nrbis regi ; a Le- 
pr«o, Hercnli; atqne ab HercnlCi 
regi Argivomm Adrasto, qni eo vec* 
tos Nemea in Arcbemori honorem ce- 
lebravit Statins videndns lib. iv. et 
vi.Tliebaid.Homer.Iliad. xxui. De 
hoc Propertins : < Qoalls et Adrasti 
foerit Tocalis Arion Tristis ad Arche- 
mori funera Victor eqnns/ 

f Qnod /ongtsstmirM iter eet, ^T^.] 
Qnodnam longissinmm iter illnd sit, 
qnod mutato vectore transcnrrnnt 
Castorum equi, non video alind, nisi 
iterillud qnod fratresini,vices morta- 
litatis et immortalitatis commntantes, 
a coslo ad orcnm, et ab orco ad cce* 
lum conficiont, de qno Virg. £neid. 
Yi. * Si fratrem PoUnx alterna morte 
redemit, Itqae reditque viam toties.' 
Ita ut eqnos mntent in occarsu. 

i> Alnuque Thracia} Ubi interfectus 
a Gothis, et crematns in casa, Valens 
faerat, cui snppetias latum il>at Gra- 
tianns, sed serlas. 



Digitized by 



Google 



806 AUSONII 

veterem,' inflaperabilìa Bbeòiied,^ Rheni ^ aqaosa/^ Sequa- 
Dorum invia,'" porrecta Grermani»/ celeriore transciirsa, 
qaam est properatio nostri sermonisi evolvis, nulla requie 
otii, ne somni quidem, ant cibi monere liberali, ut Gallias 
tuas inopinatas illastres : nt Consnlem tamn, qnarnvìs desi- 
deratasi anticipes : nt illam ipsam, qnae aaras prsecedeie 
solet, famam, facias tardiorem. Hoc senectati me», hoc 
honori a te datnm. 83. Snpremns ille imperii,, et coosilior 
ram tnomm Deos conscios, et art>iter, et aactor, indnlsit, 
ut sellam curulem,'' (cujus sedem frequenter oniabis,)^ ut 
praetextam meam pnrpurse ta» luce fncatam, ut trabeam 
non magis auro sao, qaam munere tuo splendidam, que ab 
lUyrico sermonis dignitas honestavit, apud Gallias illustri- 
ora praestares: Quaestorem ut tuum, Prsefectam ut tuo 

et priteam GaUiamy wumi€$ WMHm mmperabUeÉ, a/puu Bkeni^ writn «alto 
Seqtumamm, eampo$ petente» Gerwumùet tratuUu veìociore quam età feetmtth 
me4B oroHoirity mitfo wmfo tempere ad oHimdmMtf ne ne empio pddem mmim, md 
cibo eaiU Unrgo^ nt impremmu qffnlgèa» hot GoUUe: nt pritnema» Conmdem tnnm 
qnanquam ab eo exopiatn»: nt ràda» ìentiorem iilam ipwam fammm fute miei 
anteire vento»^ Hoc induUùti mea eeneetcs^ et meee dig^Uali, Dene gnmmn» 
iUe teetitf et moderator, et aneior ImperU^ et coneUiamm twommj comeeoeU mUd 
ni mea mUa cundù^ (cnj*» m^m decoraki» eedem,) ni meà preeteaUa, pietà spiendere 
tna pnrpwrw, nt mea trabea «mi magie fidgene enttro qno eoi iniexiaj ^tiam qnod 
a te mihi data est, qna omnia omoiH verbi» ab iUfrieo per Epitioùm^ mag/i» 
decorar eninr a te in GaUU»: ni eontecrare» konare preuentia ina angnaim me 



^^^###«i«^#^« 



6et OrKvias : per teinm, qnam ìongnm taf, 7llyrkt Ioli».— 10 Rheni aeeeta» 
vulg. 

NOTJE 

' GaUkan veterem"] CiMlpinam. regiones coiDplectitBr, et Oermuiia 

k In»nperaMia Rkatiai] Alpium al- anperìor dicebatHr, qaa a Seqvaois 

titadines, io qaibns medila montibna iter erat Treviroa vertniy vbi tane 

eat Rhaetia, hodle le» Griton», Praetorinoi Oalliaraai, et ubi degr- 

1 Rheni] Cnjaa erigo in Rbseticia bat tane tempori» Aaaonins. 

Alpiboa. o Ut»ettmncnndem^itc.] Recapito- 

■B Seqnmemm inna'\ Sylvas saltns* latìo brevis tieneficiomm Gratiam 

qoe qalboa aeatet ea regio. sapra laodatornm. 

■ Porrecta Germaniai] Ne hic Ger- p CiQ'iia eedem freqnmder onMKt] 

maniam illam magnam InteUigaa, Saepe Conaal refectoa. Hoc fuit Aa- 

qnam Rbenaa a Oallia dirimit, aed aonii votum, quod mora Gratiaoi, a 

eam GalUc partem^ q ose eia Rhennm Maximo Teramo panlo poat tiiter- 

poaita AUatiam et reliqnaa aecando fecti, feeit irrìtom. 
Rheno ad Moeellam paene iiaqne aitaa 



Digitized by 



Google 



6RAT1AR17M ACTIO. 809 

Pretorio, Consulem tunm, et, qaod adhnc cnnctis meis 
nominibos anteponis, Praeceptorem taum, qnem pia voce^ 
dedarayeras, jasta ratione praotuleras, liberali largitate 
ditaveras, aognst» dignationis oflBciìs consecrares. 

Qipritffww hiMNy Pr^etiwm mc Ptaivrì»^ CmuMlem hmm, «t (qwod aikmc 
pntfen mmiilm» mei» tUuUs) prteeeptorem tumm, quem pia voce remmiiaverju 
CMJKfem, ^Mw JMJfa d€ CQMM priorem deeìaranen»^ quem UeupUtavene larga 

NOTJE 

4 Qmmj^veee^^.'] Isocolon elegant. 



Digitized by 



Google 



AUSONII 

BURDIGÀLENSIS 

PERIOCH^ 



IN 



HOMERI lUADEM ET ODYSSEAM. 



IN ILlADEM. 420 

Si Homerum scriptorem Troici belli eatenus, qna Ilìadem 
suam incipit, quaque finit, percenseamos ; orsum ab ira- 
cuDdia Achillis ad sepalturam Hectoris, qnatuor et viginti 
libros contexaisse moostrabimas. Haec ejas species ap- 
paret snininam catem primi òperis intaenti. Veram hoc 
scriptursB ipsius tempns Trojano bello non totom^sed pcene 

Si pereurramtu Homerum, qui ceemit beUum Tr^^iauim, ab eo loco tmtfe ordHmr 
MHttm lìiodem^ ad eum usgue quo éom abtoUrii ; ottendamu eum incipientem «6 tra 
AehillU uaque ad /•nu8 HeciorU comjtoBuisae viginti quatwtr ii6ro«. Taiùvide- 
iur UUuB effigie» agpieietUi prima fronte extimam onperficiem poémati». Ai hoc 
tcmpu9f ad quod ipsa compoiUio rrfortur^ non Jkàt totwn tempUB ItelU Tnòtaùf ted 

VOTJE 

* PeriochéB] Sic voce Greca appel- plector. Hiijatmodi brevia argnineii- 

lat breviaria sen argumenta libroram ta Homeri libri», ArÌBtophaoU Cornac- 

Iliadis et Odysseae Homericse anni* diis,aIiÌ8qaeveteriimOrecoruin8crìp> 

roatim a se scripta. Est antem ve- tis a Grammaticis pnefixa, imoBéota 

ptox^ complexio, aeo compreheosio, ab illis ioscrìbuntiiry dod, ut a nostro, 

et brevis eapositio : a w€pi4x>» com- wtpioxai. 



Digitized by 



Google 



AUSONII PKRIOCHiE. 



811 



ultiiniim fuit. 2. Nam si ratio potanda est oppugnationis 
deoennis, noons fere anous, idemqne prope finem sui, ea 
negotia continebit, qn» ab injnria Agaroemnonis,'' ac Bri- 
seidis nsurpatione» nsqae ad fonus Hectoris ^ digna memo- 
rato erunt ; Illa tempomm ' series^ qaae ab ejnsdem belli 
causis, atqae origine^ pertinent ad urbis excidium/ 3. At- 
qni ex eo eveniet, ut ignaris judicandi, et poetic» oecono- 
mi» expertibns/ * molta nobilia ab exordio belli osqoe ad 
Achillis jorgiom omissa videantor. Nec mioos molta ab 
Hectoris fonere ad osqoe deletom Iliom. Qoorom qoidem 
maxima expectatio erat, propter tam loogi certaminis con- 



StTt extremum. Etenim ai aubducenda ett ratio ohtidU decemutUàf onimm ehreiUr 
«MW, alme tf prope esireMìts, cùwiplecUiur eoM re$ gua enaU digna relatu ab 
ùòmia AgamemmoniM w AckiUetmf et rapU Britàdù «ayiie oA fiam» Heetwi»: 
ardo auttm tempori» ea coutòui foa exienduntwr a «mm, eimincipio ^jiudem 
ftelK, luque ad evenimem urbi», Àt iadefiet irf u gm imperite JudicatUj et igno- 
rmU diatribMHeinem poeticam, pmtemt plartma »cUu digma, qua evenentat ab ùnti» 
bdU m»que ad rixam AekilU», fwme pr€Btermi»»a. Neque pauciora etiam omùm 
cne a fimere Heetori» wtqae ad exadiam IVi^ ; gnomm quidem eamma erat 



^^^■00 0000000 



1 Legtt OroooTins: n»» tto lempomm. Vid.inC — ^2 £< areonomttf eacp. Tulg. 



NOTiE 



^ ìA in^tria Aga3miemMmM\ Non ab 
Agamemnone accepta» sed ab eo il- 
lata Achilli; unde Uiadem orditar 
Homernt. 

« U»qMeaifuKa»Hectoria2 Ubi de- 
ainit nias. 

' Jìla tem penm eerie»^ qua ab tju»- 
éem bèfU emm», atqueoriginef perlinent 
ad urbi» exàdiumi Hornm sensus doI- 
loi apparet. Prsfigit Orono?ins par- 
tìcolam non, ot sensam aliquem eli- 
ciate legitqoe noa iUa temporum »erie», 
SfC, Sed Deqae sic sententia mihi vi- 
detar constare aperta. Ut pianias 
et apertios aliqaid elicerem, prò per- 
Hnei legi pertinente reposito^qui facile 
a librarìis oinitti potvit, titolo indice 
Tov a : soppletaqae aot subintellecta 
▼oce 'continet/ ant aliqaid simile, 
Qt sit sensm qaem in Interpretatione 
cxpressL 



* Poetica aeonomia expertibu»] * CE- 
conomiam/vertidistrìbationero. Vox 
tamen illa, a rebus domesticis ad poe- 
ma translata, non distribntionem tan- 
tum sen partitionem, sed etiam jodi- 
ciom, ordinem, qnaeqne elocutioois 
sunt, complectitur, teste Quintiliano. 
Vernm a potiori parte distribntionem 
▼erti, cnm non snppetat vox Latina 
quae totam illius vim exprimat. Hanc 
in Homero (Economiam landat Hora- 
tins lib. de Arte Poetica bis verslbns : 
' Nec gemino bellum Trojanum ordi- 
tnr ab ovo. Semper ad eventnm fes- 
tlnat, et in medias rea, Non secns ac 
notas, auditorem raplt : et qua De- 
sperat tractata nitescere posse, relin- 
qult. Atqne ita mentitur, sic veris 
falsa remiscet. Primo ne medium, 
medio ne discrepet innm.' 



Digitized by 



Google 



812 AUSONIl 

snmmatiooem : sed ut divinum poétam nihil, qaod fflastre 
fuerit, oduisisse appareat, aJtque omnia, qa» finirì oportoity 
coDtigisse ; breviter, et in epitom» speciem, belli Troici 
cansam orig^inis^ apparatasqae» quae annis soperioribas ao- 
cidenint» retexnimns. 4. Hornm omniom prima origo est 
Parìdis jndicinm inter Deas : deinde classis ' contextio : 
qua idem Paris in Enropam navigavit. Tam raptio Hele- 
nse: qn» opinione yeteram bipertita est: qaod plerìqne 
Helenam jnxta Homericnm plasma ad Trojam deportatam 
faisse existimaTenint ; nonnoUi autem ' opinati sunt, cnm 
Alexander carso deerrasset, delatnsqne ad ^gyptam fnis» 
set, cognita hospitalis foederis injaria,^ per .£gyptium re- 
gem>^ servantissimam jasti virnm, Helenam cnm iis, qn» 
una cnm eadem fnerant abrepta,^ Paridi snblatam, e3q[»ng- 
natoque demnm Ilio Menelao restitatam, 

expeeuaiéf ob Jtnem MU Um dtatlMmt. Verum iti penfieumm mi dMmmm Qbm 
vaiem nikil ynBUsnKMiU^ qmod fiterit ùuignef et traetoMte amcU ^imp 9piufiurìi 
o&mIoì ; reeennùimuptatei» ii tMfor compendii caM$am «sorti betU IVqfait, et app^" 
rahu tjuty qiue eontìgenuU amns prweedetUilmt, Primut f<m» eomm ommktm Ut 
jwdieiMm ParidU nddihtm iìUer DeoM: ium fabrieatio dauU, qua idem Ptarù <ri- 
jeeit in Ewroptm. Deimàt raph» HeUmm^ de qtto dmplex e$t tmtiqtieewm e e n te K i ia: 

Homeri : quidam vero exiHimm)enmif cum Parie aberraeeet a via «m, et deoeeitu 
Juieeet ad JEgyptwn^ regem JEgypii^ vtmm tenaeietimam aqmUaiief cmm auM- 
vieeet violatum a Paride fadut koepUH^ eripmeae Paridi Heleaam eam 0» re- 
ÒM quae rapuerai eimmi eum «a, et tOMdem poet aiptam Th^am reddidimi mm 
Menelao, 



— ^S < Demqme elaeeis] Scribe deinde dame^ ^e, Seqiiitar enim : ' Tom npUo 
Helene, Sic* * Floridìu, Demque habet ed. Toll.— 4 Emendandom pnUt Ac> 
ciiraius : H, eum hie, arrepta, 

NOTiE 

' NofmulH autem] Atqne in his He* fiierat Paris, 
rodotns in Euterpe. *» Per JEgyptium regem\ Proteon 

ff HoepitaUe feederie ii^uria] Rapta nominai Herodotas. 
uxoris Menelaiy cojai domo exceptus 

PBRIOCHA LIBRI I. ILIADOS. 421 

Iram, Diva, refer nati Peleos Achillei 
Pestiferam: qua mille dedit discrimina Achim. 

Memora, o DeUf iram exitiabilem AehiUiB JUH Pelei : qum intutìi Gffwm miUe 
pericula. 



Digitized by 



Google 



PBRlOCHiC. 818 

8. Chryses^ Apollinis sacerdos, ob redimendam filiam 
<nim Agamemnoni supplicasse!^ contumeliose' repnlsus, 
Deam piecator nltorem. Insecata subinde gravi pestilen- 
tia^ cmn GraBCorom exercitns interiret ; cogit AchiUes con- 
cìlinm : et ab eodem invitas Calchas ' morbi cansam com- 
pellitar indicare. 4. Qaa cognita» Agamemnon concitatur 
in Achillem : qui percitus iracundia» etiam caedem regis au- 
debat» nisi ^ eum in ultimum farorem progredì Minerva ve- 
tnisset A quo Briseis concubina in locum Cbryseidis, 
qu£e patri reddebatnr» abducta est. Inde Thetis mater ad 
coelum, lacrymas et contumeliam filii miserata» proficisci- 
tnr. Qnae fiducia defensi quondam cum Mgedone Jovis»"" 
ultnm iri affectans ^ injnrìam obtestatur summum Deorum» 
ut Trojanos in rebus ' belli superiores esse patiatur. 5. 

Ckffte» aaurdoB PkaH^ cum mpfU» anmet Agamemnonemj «i redimendam ab 
m fmm mmm, rceefi» cimi protro, mooMl Dtum ìXbmn vindieem adversu» evm. 
nSmU fltfoa pedUaUia BecutOf cmn excrcUiu Gracontm mcrerehtr ; AekUUè co»- 
gregei ccttmn Grwccfitm^ H ipa idem eogii Cokkoaitcm^ quamquam ttofeRlem, ogw- 
rtr« cammm Utbu wiorH. QtuB cum faUfacta emet, Agamemnon commavetur 
aàoenue AduUem: qui etmuUUue ira ausa» emet quoque inUrflcere regem^ mei 
PaUag proMbuiMoet Uban procedere ad extremam raliem. Et concubina ejue BrUeie 
erepia eeteiab Agamemnone m locum CkryeeidUy qua reeiUuebaiur paM ipehu, 
Ea de eauMa maler gue Thetie^ ndeerta JUtumn et h^uria jUtt «ut, tt in cerium. 
Qua eo freta^ quod d^endiuet olim Jouem cum BriareOf cupient vindicari eontw 
wuHnmfiUif obeecrai eupremum Deorumf ut einai Triganoe belio vineere* Qua 



^^rf<rf»^^»#^>^^^^ 



T^ tu rebuB anspectum habet 



l M.et coniumdioee.-'% Affectanti vnlg.— S < 
GroDOvios, fftttidiose nìm», Floridue, 

NOTJE 

1 Iram^ Ouni, refer^ Venni iiant e ^ Kpadonn Ofif ir àihiréfnunr àeuc4a 

prìBcipio Ilitdis Mijriy tfciSc, Otà, Scc Xotyhr èfuhmf 'Onr^c fia^ (wSqvoi 

Latine ab Ausonio redditi. 'OX^fwioi Ì$tìior AAAoi,*Hp9 t', ^ Ho- 

• Caichai] Vates. <rciSdÌ»r, icaà TlaMÀs 'A^imr 'AAAà ov 

^Cadem regie audebat^ mei ftfcJ] Pro ter y lA0owra Oca órcX^oo Uapmr^ 

< anaaa esset.' Sic Tacitna lib. i. An- ''tkji hsmrérfxiapar icaXitraa^ 4s ftwtfbr 

Bai. cap. SS. de Oennanico : ' Per- "OXoforor^ ^Or Bpidptmr naXiouoi 9«oi, 

rnm a latere dirìpuit, elatnroqae de- Mpti 94 re vérres hJkyoUn^, 6 yàp aire 

ferebat in pectus, ni prosimi pre- /3% oS «crrpbs A^liw, ^OtpawapàKpo" 

benaam dexteram vi attinnisient.' pimm uaB^ero icéò^ yaioaf, Thr mi 

« Cum Mgaone J«ot«] Apnd Home- bw^S^euroìr péKopee dcot, oM^ IK ì^/n^ar, 

rnm, hoc libro Achillea ad Matrem : ' Scpe enim te patria in aedibua an- 

ntoXXdba ykp aie warpbt Ìr\ lurfApour» divi Oloriantem, cum dicebaa tem- 

hmotra EÌ^fUrtiSf 9r' ifneea icc\a<rE- peataUm aactori Satomio Solam te 



Digitized by 



Google 



814 AUSONII 

Qaibns Judo compertis, iracande adyersnm conjagem com- 
movetur. Sed gliscens jurgìam, per deridiculam» minis- 
trante Valcano^ simal consilii specie intercedente^ leniior. 

eum J^nc cognoviatH^ coneUatur ira eontra maritwn, Verum rixa ert$caii jtoam 
mitìgttt¥r Vulcano ministnaUef et obnsieiUe sub specie amsUii dandù 

NOTiE 

inter immortales daram a?eriis8e vocant Dii, homlnea vero omnes 

perniciero, Quo tempore eam colli- £gsona. Illa enim tiinc Tirìbiis ino 

gare Ccelites Tolaertint ceteri, Juno- patre pne»taiitior erat, Qni apnd Sa- 

qae et Neptanua, et Pallas Mìner- tnminin sedit eo honore Istua : 

▼a : Sed tu illam adveniens liberasti Qneni tiinuerant imoiortales Dii, ne* 

vinculis, Mox Centimanum vocaos qae llgaTerant/ 
ad altum Olympum, Quem Briaream 



PERIOCHA li. ILIADOS. 422 

Calestes, hominumque genus superabile curis. 

Tranquilla obscuri carpebant rannera somni. 

At non pervigilem nox irrequieta Tonantem 

Leniitf immodicos volventem corde paratus, 

Cadibus ut Graium lasum ulciscatur Achillem. 5 

6. Jupiter Agamemnonem somno monet prselii faciendi 
tempns adesse : ne cunctetnr dimicare. Tom ille in con- 
ciliam proceribus advocatis, mandatum Jovis, et speciem 
noctumao qoietis explanat 7. Mox in concione, moltitu- 
dine congregata, pertentat ■ militam volnntatem : utqne de» 
posito bello ad saa quique redeant, cohortatar. 8. Jamqne 

Cceìicolaff et genue kumaman obnoxhim eolieitudimbMM^ capùbami placida am- 
arra «oporù noetuni, Verum nox insomnie non denuUsU Jocem vigUoMiem rcr- 
santem animo apparatua mmanee^ ttf $noriibu» Gracorum ukiecatwr AdùUm 
offeneum, 

Jupiter monet Agamemnonem per aomnum esee Jam tempus pugna comeerendm : 
ne dutntet pugnare, Tunc UU comcoetaia dueiinu exponii juetum Jooie ei Mantna 
sUn tisum per noctem dorndendo. Deinde acciio in concùmem exereitu pendUaha^ 
ammum nùUtum : et exhortatur eoe ut einguU revertantur ad ree euoi bdLo diaiÙM. 



1 Seribendnm moDet Accarsius, prateniai,--^ AdhorianHbu» volg. — S Da- 

NOT^ 
1 CaUttee, ^c] Versas sant initii libri hajos : "ìMsm ph pa Beol n, die. 



Digitized by 



Google 



PBRlOOHiE. 815 

omnibasnavigatìonenì adoraantibas,^ * foedadiscessio ab U- 
lixe cohibetur : a quo etiam Thersites defonnis, et loqaax,'*" 
in Heroum contamelias verbonim licentia promtas^ cum 
acerba objurgatione pnlsatur. Ipse Minerv» monita cane- 
tos a profectione deterrei. 9. Samto deinde cibo armatur 
exercitas. Neqne secios a Trojanis instnicta acies. Iride 
ita monente, prodacitur. Sequitar ennmeratio copiaram 
viritim : ut per catalogi serìem milites^ naves^ duces^ pa- 
trìse» referantur. 

Et cwm Jam wnveni pwrarmU m ad namgimdMMj turpU abitu$ impeditwr ab 
Ulytte : fui etiam pereuiU cum inerepaiiime grani Thirnim iurpem, et dieaeem^ 
proeUvem UmgìM petukaitia ad congerenda probra in ducei, Ipee jmmi Palladi» 
atertit omne» a diececnone, Demie exerdta» ormahKr pwri eaptam cUmm, Si» 
wd&ter TrcjoMi edaeant exereitam onUnatum^ mcnitu Iridie, Sufjieittar recemio 
exereiia» per iinguloe otr<w : ita ut mllttef , nave», dueee^ patria memareutur ardine 
catalogù 



^^#»»^<*^<*^^» 



lendnm monet ToIIiiu rh logvax. 

NOT^ 

* Adamantibu»] Ita recte Mariang. nncho. 

Accora, prò odAorfantiòitf, ' adomare ^ Dtfarmiif et loquax] Th laquax in- 

navigatiooein/ est instrnere, et pr«» dacit ToUinSy male, mea lententia : 

parare se ad Davigaiidoni. Sic * ad- sic ? ertit kfierpotaiis Homeri. 
ornare fagam/ apnd Terent. in £a« 



PERIOGHA III. ILI A DOS. 423 

ArgivoB sua quemque ' acies in bella sequtintur. 
Dispositi in turmas equitum, cuneosque pedestres, 
Turbida clangentes cotifundunt agmina Trots, 

4. Instructum prslio exercitum, prìusquam ferirei acies, 

Tarrnm duce» Gracoe eingulw euum eequuntur ad prctUum, Trqjam ordi- 
wati in turmas equeetree, et agmina pedeetria, canentee tuba permiecent eatervae 
twrbata»0 

Priawtu» aepieit e uumibu» exerdtum paratum ad pugnami antefuom tentum 



1 Legenduni monet Acearsiosy pueque. 

VOTJE 
1 Argivi^ Non desamta toc ab hic inteUige, daces Argivomm. 
initio libri} ut inperìora. ' Argi?os ' 



Digitized by 



Google 



816 AUSONII 

Prìamus spectat e moris : et monstratu Helen» de Tiris 
insignibus edocetur. 5. Defainc Menelans ad singolare cer- 
tameo ab Alexandre provocator. Qni frustra Agamem- 
none dehortante congreditur^ facta Inter utrosque populea 
sponsione, et foedere per sacra firmato, sub ea 'conditione, 
ut victorem Helena com dote sequeretnr. 6. Sed supera- 
ius Paris, regressusqne ad urbem, jurgio uxoris' excipi- 
tur. Ab Agamemnone foederis pacta** repetuntur. 

euet ad nuuuu : et discit Momtna ducum, HeìeiuL docente, Demde Memekam «rt- 
fìocatur a Paride ad praHwm emgulare. Qui, Menekau^ dieamadente tii«rtiii« Agw- 
memnome ctmterit ptìgnam^ poeto prn» mito òder amboe popmloBy et cnfirm&U/of- 
dere per aaetifieia, ea tege^ lU qvd tUter evagiuety abdaceret Beteaam cam doU hm. 
Venm Alexander vietae^ et revenus Trqjamf exeipitmr ab uxere eum otfwrgedwae, 
AgamemMOH repoeeit pue promuea/ueraMtfosdere. 

NOTiB 

* Jungio ifxom] Ac deinde com* saU victori Menelao ex foedere de- 
plexu. bita. 

^ Feederis poeta"] Helena cam rebn» 

PER10GH4 IV. ILIADOS. 424 

Jupiter interea cum Dis genilalibus una 
Concilium cogit Superum, de rebus Achivis^ 

laUrìm Jupiter eimal ewn DUe rerum proereaieribaÈ comecat ceetmm Dee r ma 
saper rebrna Órtecoruau 

l Alii GemaUbuM .... iicMoam.— 2 DìmmKiciii vulg. 

NOT^ 
1 Cum JHt genitaUbaìi] * (Hnitales que sezu hoc disticlio : ' Jono, Vesta, 
Deo8 ' intelligit Tnrnebus dici, ut pa* Minenra, Cerea, Diana, Venus, Man, 
rentei, et anctores et procreatorea Mercnrins, Jovi\ Neptiuma, Vnlea* 
rerom oiunium, eo qaod ktejfwhas nnt, Apollo.^ Qni 'Conseotes' a 
Homerus sspe appellet ; Oramma* Veteribai dicebantur, quod in con- 
tici modo ^ aetemoB,' aeo ' ab «Eterno silio Jo?is adliiberi pntarentur, ut 
genitos,' modo, ' perpetuo generan- scribit D. Angostinns lib. iy. de Ci- 
tes' ezponant. Tamebnm secntns vitate Dei. Ab honim Oenialinn 
•nm in Interpretatione. At non mi- Deomm numero dneta U èUoMus 
nns Terìsimilis est Bartliii conjectnra coena Angusti, apnd Snetoniom, in 
reponentis, GentaltÒMS, et de iis Diis qua Deomm Deammqne habits dis- 
exponentis, qni cum Jove accnmbant cnmbebant conviv», et ipse Angas- 
semper, et ejnsdem mensse velut gè- tus Apollinem exhibens. 
nio censeantur. Qnos Ennios enu- 2 De reba» AdUms] Idem Bartbios, 
merat numero duodecim, sex ab utro- de rebaa AMmm, Bene. 



Digttized by 



Google 



PBRIOCH^. 817 

8. JoYÌ placet delere Trojam : ad qnod pertinacia Juno- 
nis aigetar. Camque id fieri Minerva properarety discidi- 
mn * ^ foederìs comiiuniscitar : et Pandamm si^ittandi pe* 
ritam asta suadentis aggreditur, ut clam yalnerato Mene- 
lao^ belli caasa cnidescat. Qao facto» a Graecis prse- 
linm iBstauratur : congpressisque exercitibus mataa clade 
decemitùr, 

jMfUenUMt esmHàtn Tr^fam: ad giOMl tmpdUtwr «MincfMMe JtmMw. Bi 
cu» PmUom €Mp&€Ì hoc Clio fieri f exoogitmt niHonem abnimpemUfadiu : tt BoUà" 
Ut mie fermmem» Pmiàarmm gnarwm imUendi mgiUàMf irf §aueiatù dàneutum 
Mtmho, MMM betti ingreioemstU. Qaod cimftuhm emH, pugna repetihw a Grm^ 
€is: €t cum mem coiìuermuemt wurnui^ pùgnatur tirage reetproetu 

NOT£ 
• DUeidnuk] A dUcindendo. Sic noTlas «1 Orsvios prò tÈUddiMm, 
optìme Baithiusy et post eitm Oro- ^aod erat in vnlgatia. 

PRRIOCHA y. ILIADOS. 4^ 

Hic et Tydidem monUum Tritonia Pallas 
Audaci xnrtute replet. Vomii aurea ftammas 
Cassis, €/ undaniem clypeus defulgurat ignem. 
Ipse autumnaU clarum micat emului astro. 

5. Diomedes aaxilio Minerv» strenue prseliatar. Venus 
quoque filio' subvenire conata, vulnero affecta digreditur. 
Mars etiahì fit saucilis» exceditque beOo. SequiturTlepo- 
lenii Sarpédonisque congressio; et Tlepolemus Herculis 
filius» certamine victus, occiditur. 

/» Aoc Ubro Mmtnm Trìtmàé mmH Diomedemj H inuphrti eifmriihidmim a«« 
dacem. Gtdea ^us aumta emittUfiammdàf H sculicm eanucat igne erumpetUe. 
Ipeefwiget elare sìmtiit stella autumnali. 

Diemedea jm^natfortiter prandio PaUadis, Fenu» etiam votene opitakarifilio 
eoa discedU eauàa. Mare quoque vuinertttur et exU e praUo. Sepdtwr certamen 
fìepolémi éi Sarpedoitis; ae Ttepelemui JUiu» Herculi» eupert^ m pugna^ tiitcr- 
fiteitiT, 

VOTJE 

1 Tydidem menitum, /jrc] Hsbc ex 4 Auiuamali . . . «rmnJuf aetro'] Ce- 
initio hnjos libri apud Homemm. nem interpretatur Eustathios, sidot 

Tritonia PaWu] A Tritone palude lèrventissimam. 
.Bc»oti«, nt ait Pansaoias, ut alii, * FtUo] /EnesD advenot IMoinedeiii 
libys ; prope qiiani paladem prioiUBi pagnanH. 
visa eit et educta. 

Delph, et Var, Cloe. Auson. Z F 



Digitized by 



Google 



818 AUSONI I 

PBRIOCHA VI. ILIADOS. 426 

Sola deceriant acies sine numine Divurn, 
Cessante auxUio : sua cuique exorsa laborem^ 
Foriunamque ferunt, proprii discrimine fatù 

4. Trojanis fortuna inclinatiore * pugnantibas, vates He- 
lenus suadety at Minerva placetur. Igitur Hecuba ab 
Hectore tnonitat, ut peplum** in arcèm inferni, peragit Tota 
cum matribus. 5. Alexander objurgatus a fratre,'' pergit 
in praslium. Glaucus Lycius> iEtolusque Diomedes con- 
gressi ut dimicarent^ cum jam certaraen oriretur^ patema 
inter se hospitia recordati» facta armorum permatatione, 
discedunt 

Soli exercUuM fmgnant dftqMt pnt$eniia Deenm^ opUniatione eenam deti» 
nenie; amatu* mi tuticM^ne t^trmU labvnm H isrim fmeki» f^frìtt 
vita, 

Cum Troes pugnarent fortuna magli propenn in advenarioé^ H«laiw tatn 
auctùT gai eiBjUt propUiam dbi reddant raUadewi. Heeuba ergo wionUa ab Hec- 
tore ut/erat veìum merum in arcem, j^erftcit vota cum Malronie. Parie ùicrrpitef 
a fratte U ad ftugnam, Gìaucu» ideine et JHomedea eangre en ad pugmandum, eam 
jam ineiperent praliumf revocato tu mentem invieem hoepitaU fetdtre pairam tao- 
rum, abeunt commuMie inter te armit. 

VOTM 

9 Sua euique exortay S^cl Ex Vir- ter contecrahi, ut aitSenrinsM illud 
gillo Initio lib. X. JEneid. Virg. MnM. i. ' Interem ad i 



• indinatiore'] Ab ipsis in Onecos. non vqu» PalladU ibant Crìnibos 

^ Peplum'] Vestis erat pretenais, Iliade« passit, peplamqae ferebaoL' 

pietà, ad saeroram ritas pertinaoa, • A frairéj Hectore. 

teste Donato, et Minervse peculiari- 

PBRIOGHA VII. ILIADOS. 437 

Hac ubi dieta dedit, portissese extuìit Hector. 
2. Minerv» Apollinisque consensu, fortissimus Graeco- 
rum ab Hectore provocatur. Novem ducibus * ad diari- 

Hector cum hoc dixiatet exhnt e partit, 

ComemiaM PoHadit et Pheebi, Hedor vocat ad eertamenfortìsdmum Greteo- 

NOTiE 
1 Héea uH dieta dedif] PrHnas est nemm, Af aaienioon,Dionedes, Aja- 
libri bnjns versas^Os c^^, &r. eet ambo, Idomenent, Mcriones, Eo- 

> Novem dudbut] Hi snnt apnd Ho- rypylns, Thoas^et Ulytiei. 



Digitized by 



Google 



PERIOCHiE. 819 

candoin pafatis, imgnataram deligi placet sortis evento. 
3. Ab Ajace Telamonio praelioni siogulare conseritar: io 
quo Haòtor^ lapide ictas^ in. snonira se recìpit mnltiindi* 
nem.*' Perseverante. .certamine caduceator Ideeus^ interve* 
nit Tarn invicem missis' munefibiis "^ pugna sedatur. 
Hector Ajacem gladio, Ajax Hectorem balteomnneratur:* 
intercesso noctis exercitns quiqoe in soa discednnt. 4. 
Die altero, interfectorom humatio procaratar. Graecoram 
etiam navalia/ fossa ac vallo circamdata, muniantar. 

rum, Cum «omm dmetM prwmH e§$eui od jntgnanAtmf eomoenii ut iUe qui eerlaiu- 
ru8 enet eUgereiur exUu «Mtù. iugulare certamen eomnUtiitwr ab Aiace Telamo^ 
uìbJUìo. In OMO Hector pereuauB ìapide, rece<Ut in turbam suorum. Durante 
adkuc pugna Proco Idofu» $upertfnit, Tunc certamen dirimUur dalie muneriìwe 
ab Miraque parte, Hector donai Ajacem enee^ Ajax Hectorem balteo : nocte enper- 
tfcniente exercitus tJfeuat in eua quiqae caetra. Pottridie caei aepeUuniur, iVaro- 
Ha quoqae Graeorum dtfenduntur cincta volto H fotta. 



1 Dotte prò nùitie reponendam nonnit Accarsios. 

NOTA 

^ In quo Hector ^ lapide ictue, in tuo- « Caduceator Ideeue] NoroeD ent 

min ee recipit wuUtitudinem'] HttC non prsconU alterios, qui pagnantes af- 

ez hoc VII. fibroy sed ex ziv. sunt, fatnr apnd Homenun. Alter est 

neque ex hac pugna recepii se Hec- Talthybius. Hic. a Grscis, ille a 

tor ad snos, sed noctis interventi!, Trojanis. 

et cadoceatomm Talthybii et Idaei, * Mitrie muneribue] Dalie reponen. 

certamen dirimitnr, et ambo datis dam esse roonnit Acciirsins, et reve- 

invicem, non missis mnneribns qaas ra dant sibi invicem apud Homerum 

mox describnnlnry dlscedant. Hsec munera, non mittant per alios. 

ergo ant ab Ausonio memoria lapso « Hector Ajacem gladio^ Ajox Hec* 

scrìpta snnty ant omnino ab eo non forrm baUeo wiunerotwr] Fatalìbns 

scripta, a semidocto aliqno inserta ntrimqne ronneribns. Balteo enim 

snnt. Hoc posterlos facile credide- tractns ab Achille circa muros Hec* 

Tira, cnm non cobsereant cum iis qon tor fuit ; gladio Ajax incobuit, post 

sequnntnr : ' Perseverante certami- negau sibi arma Acliillis. 

ne.' Per me ergo non stabit qnin ' NoM^ia] Statio seu portns io quo 

deleantnr faine. naves Onpcornm erant. 



PERIOGHA Vili. ILIADOS. 428 

Aurora in croeeisfulgebat lutea bigis. 
Aurora flava micabat in eurm ì^gi croceo. 



Digitized by 



Google 



820 AUSONI I 

2. Acto Deoram concilio^ Jupiter prò parte' promiiitiat, 
sua qnisque exercitus sorte decemat Nullas Deoram odio 
in alteros vel favore procedat In Idam montem ipae di- 
gressus. Unde Grseci immisso terrore conterriti» tarpi fo* 
ga ad munimenta compalsi, fossa et aggeribus sese tuentnn 
3. Janonem ac Minervam» Graecis anxiliari volentes, mo* 
nitis Jovìs Iris exterret : dìremtoqae ob noctem certamine, 
Tictores Trojani in ipso prselii loco excobias obsidionis in- 
stitaont : multìsque ignibus factis per totam noctem de belli 
ratione consultant 

JunUer habito concilio Deorìtm prò imperlo inUentiam hane/ert, ut Kmufviffve 
exerctitu pmgntt sua fortuna : neque uUus Deorum progreHatur odio ami atmiio 
erga aUerutros* Ipse diaceant in nunitem Idam, Ex quo loco pavere itOedo Graù 
terre/actif coaeti /cede re/ugere intra munimenta suuy protegunt se fona et vailo. 
IriSfjuMtu Joeis, metu prohibet Junonem et PaUadem cupientes MituUri Grocti.- 
et pngUo aln'upto interventu nocHSf Troes victores aguni vigilias obeidU m ipoo Ueo 
pugna: et creltris exeitaiis ignibus deHberant tota noete de ratione betIL 

NOTiE 

l Aurora in croceia] Virg. lib. vii. • Pro porle] Verti, prò imperio, 

iEneid. vers. 86. < Aurora Id roseii/ neqne enim alla liic potest esse JovIs 

5ec« Crocei» hic posalt Aosooiui ut pars, qui haec qo9 seqaantar prò m* 

noelinB primum libri liojus Homerici prema auctoritate sua ceterìs DUs 

▼ertom exprimeret, ubi est Kpoiehf imperai apad Homerun. 
«ADf *H^, crocea Teste Aurora. 



PERIOCHA IX. ILIADOS. 429 

Interea vigilum excubiis cohibentur Achivi. 

2. Grsecis et praeterita dimicatione perculsis^ et instante 
conterrìtis^ proceres ab Agamemnone convocantur. Qai- 
bus rex fuga; Consilia, et apparatum ordinand» per noctem 
navigationis indicit, Diomede et Nestore dehortantibas. 

Interim Graci coercentur exc^iis Trtyanorum vigilum, 

Cum Graci afflicti esstnt superiore proflio^ et terrefacti novo immitunt€f dnees 
vocantur ab Agamemnone in concUium. Et rex dot eie consilinnfugiendif etjubd 
pnrparari omnia ad instruendam navigationem noctu, cum DUmudes et ficcar id 

NOTiE 

1 Interea vigUum^ ifc] Ex primi t fxÌ¥ Tpiks tpokoKàs tx^v. 
haec primi versus liujiu libri : *Cis ol 



Digitized by 



Google 



PERLOCHiE. 821 

3. Suadente antem Nestore, Ajax et Ulìxes legantur ad 
Achillem, dona ingentia pollicentes, si desistat irasci, et 
se anxiliatorèm fessis rebus accommodet. Sed Achille in 
iracundia pertinaciter permanente, legati Achivorum, re 
non impetrata^ irriti revertuntor, 

dkmudereni. N^wrìs «iifm nasu Aìax H Uì^m» wiUha^tur ad AehUUm prò* 
mitientgt nugna nummi, ti derinat Mtomackarij aciefnBbeai opUMUdortm relma . 
Gr4Beomm maU ^fketìié Verum eum AdUUea obsiitkUe perduturet in ira tua, Gra- 
carum aratom radami immu, n quam pettbant non mi/iefrala. 



PERIOCHA X. ILIADOS. 430 

Cetera per naves somno sopita manebat 

Turba ducum, solum cura anxta vexat Airiden. 

[ 3. Ulixes et Diomedes speculatum nocte progressi^ Do- 
lonem conspicantnr, qui et ipso promissis Hectoris incita- 
tus, Graecorum Consilia exploratum prodierat: et fateri 
universa compulsum eodem loco interficiunt. 4. A quo de 
adventa Rhoesi Thracum regis edocti, ipsum, et cum eo 
duodecim obtruncant: equosque ejus' praeminm simul et 
testimoniam grassationis abducunt, insignes candore et ce- 
leritate^ nt et nivibus, et ventis antecederent 

lUMqaa twrha procerum erat tu nanbus prun iopariy iolieitudo inquiei agHaé 
solum Agamemnomem* 

UlytuB H Dù>mede$ egretd nodu ad explorandmn^ ojpictiMt Momem, qui ipu 
quoque induciu» poOititatiotàbu» Heetoritf progressus erat ad obaervanda coiut/ta 
GrmecruM: et eum eoegieeent eum eojMeri amniOf oecidunt eum eodem in loco, A 
auo cum comperiteeui adoenire w fr^iamorum coltra Rhatum regem Thracite^ 
nUerfieiuni ipsum Rhceeumy ei duodecim komiuescum eo : et abducunt tumercedem 
ÈtmMiy et tettimomum mm expediiiom», equoi ilUm mtabUes edbedine et t^oeOate 
ma, ita ut tuperarent candore nioe$f et velocitate vento»^ 

ì Cetera per tunes] Hit duobn» ter- hnjns Tiilgatl, ipeum etiam cum duode- 

tlbnt qoatiior primot libri hnjns ex« dm ohttuucant: equocque, è^. prò qno 

prìmit. Aecnnìns reponebat, ipeum cum duo- 

• Ipeumf ei cum eo, tfc] Sic ezcndì decim obtrmtamt,equo8 etiam 91W, ^c. 
curavi jnsta Ugoletti editionem, loco 



Digitized by 



Google 



Si^ AUSONII 



PERIOGHA XI. ILIADOS. 4^1 

Tithoni croceum linquens Aurora cubile 
Spargebat terras, referens opera atque labores. 

3. Ab omnibus Graecis egregie quidem^ sed ìmpras{NBrc 
dimicatur. Quorum proceribus valneratis^ incognit» mol- 
titudini pugna committitur. Qua afQictioDe fortuna^ Achil- 
les paulisper inflexus, Patrodnm mittit praasentia cognita- 
rum. 4. Qui cum adversi status nuntius reverteretur, Eu- 
rypylum contemplatur aegrum ex vulnere; fomentisque 
medicee artis admotis^ redintegrat sanitati. 

Awora de$eren» lectum eroaum TUh^td a^ergebui leima luce, redMcenB 9eam 
opera et labores hominibus, 

Pugnatur ab ufdveriis GrteciM fortUer quidem^ Md vrfeUcUer, Quorum iutibuM 
oaueiatii pralhon permUtUwr turba ignobiU wtìUtum* Qua^ calamtttte fortmm 
AehiUeotamtiUmnfiegcus^ mUtit Pairoclum qui oburvet quo tu loco re» tooeut. Qui 
cum rediret rrfereno eoo esse in malo ttaiUt aipicit Eurypglum laborautem ex plaga ; 
ety otf Atóittt medùamentiSf rostituit eum botus 9aleiu4m. 

KOTIE 

1 Tithoni croceum, tfc,'] Hi versiu, exprimuut. TithooiM Aurone Miri- 
ex variis Virgilii Geòrgie, et ^neid. tosfnit. ' Crocenm' appellai ejns 
loeU desmntiy duos libri hujns prtmos * cubile,' «b Anrors colore croceo. 



PBRIOCHA XII. ILIADOS. 432 

Actorides fovet Eurypylum dum vulnere /e$sum. 

2. Bes dnbÌ8B * apud Graecos, vel potins afflictae, ultimai 

fortuna^ statu aguntur, praestantibns procerum Tulneratis^ 

celerò exercitu fugato aut formidine perculso. S. Trojani 

navalium munimenta rescindunt: vallumque transgressi 

Dum Actoris nepos curai Eurypyìum agrum ex plaga. 

Reo Greeeorum aneipUeo, seupotìuo perculsa, teroaniùr in exiremo dioaimiae, 
cum excellentistimi ex dueibus oaucU essenif reliquus vero exercitu» actua t» Jugtm 
esset, aut aUonitua metu, Troes perrumpunt propugnacula navalium: et, cum 

NOTiE 

1 Actorides] Patroclos Menaetii fi- Accnrs. prò eo qnod erat abtqve 
lius, Actoris nepos. senso, Part's dubia. Et roox statu prò 

* Res dubiai'ì Sic restituit Mariang. statui, idem ex Ma. codice. 



Digitized by 



Google 



P BRIOCHE. 833 

angariis juvantur'' ex eventa ambigois. itaqae et pars 
muri ab Sarpedone convellitur: et ab Hectore ictu la* 
pidis porta discatitur, et in ipsis navalibus pugna coo- 
seritur. 

wperttttent mUmir, AugwrhiM meeipUod muifUù exUms. IgUwr et par$ muri 
Ch-acBmm dinùtur a Sarpedone^ et jf^rtafrangUur ab Hectore ietu eaxiy et praliwH 
tomnnttiiiw imtra ipta naicalh, 

NOTA 

^ AugurUe jwamtm'y tfc,'] Anguria jiixta coUam. Cajus plagae dolore 
HIa dedit Aquila alte volaDS cruenta^ Aquila eum dimisit in medium ag» 
tum Draconem gestans uDguIbns ad- roen, et clangens avolavit, ut narrat 
bue palpitantem, qui conversni retro Homeroi. 
percnssit ipsam teneutem ad pectus 

PERIOGHA XIII. ILIADOS. 438 

Jupiter admovit Tróés atque Hectora classi. 
2. Neptanas, miseratione commotns, Aigìvoram taendis 
navibns auxifiator accedìt: et usurpata vatis effigie ' Ajaces 
doos^ in praslium cohortatar: nec minas ceteram mnltita- 
dinem praesentia majestatìs instigat. Idomeneus egr^o 
certamìne eminet. 3. Trojani jam referentes gradum, fir^ 
mati rarsum per Hectorem, contrahantur, et ingenti cla- 
more ntrimque certatnr. 

JwpiUr dedMxit Ti^jomob et Heetorem udmnee Graconm, 

NepttmuMpereUusmieerìcordiaadvenitajiritulatorad defendendam danem Gra» 
etaum : et capta forma vatU exeitat ad pu/raam utrumque Jjaeem : nei[ue teciue 
etimuiat rdi^mum turbam proMemti sua wu^ettate» Idomeneus exceUU prastanii 
pmgna. Troie jam teferentee pedem^ iterum eomfirmati ab Hectore^ congregantar^ 
et pmgnatar ab utraque parte taagma cmn clamore. 

NOTJE 
1 JapUeTf tfc] Sic incipit etiam » UeurpatavaiUejg^] Calchantis. 
liber hic apud Homernm. Lege ter- ^ Aiace» dwui] Telamomau et filinm 
minatione Latina Troes^ ut quantità- Oilei. 
tit ratio eonttet Tertoi. 

. PERIOGHA XIV. ILIADOS. 434 

Concussit, quamvis potantem, ìiestora damoTf 
AttanUasque aures pepulit gravitate tumuitus. 

Vociferano percaent Nettwrem Ucet bibentem, et puìmvit ^ue auree ttupentee 
magnitudine atreptins. 



Digitized by 



Google 



824 AUSONii 

8. Jano vincalom Venerìs, cui Cesto nomen est/ ma* 
tnatai ad Jovem pergit in secessnm montis Idas: exora- 
toqae Somno^** ut eam committeret in soporeni, dehlnc vi- 
gilias ejus nxoriis ' labefactat illecebrìs.^ 4. Cujns ignora- 
tione*" Neptnnus abatitur: fortanamqne Graecoram prom- 
tius auxiliando restituita Ajace Locro ^ ultra ceteros prae* 
liaute. 

Juno petiio a Venere einpilo ^, quod appeìlatur Cestum^ it ad Jovem ta mwmUm 
Idam quo teceeeerat : et cwn imiìeirassetaSomno ut coneofirei eum^ poeiea delinU 
ewn vigiUmtem bUmdUueuxoriU. Interim Neptumte abwtUur iUm$ ignoroHome: 
et reeiaurat fortwutm Graeorum opem ferendo eie ocyue, Ajaee Loerenn fugnwUe 
fra ceterù, 

l Ejue uxorie valg« 

NOT^ 

1 Concumt, ^-c] His dnobiis veni- ^ Exoroioque Sonmo'] Dee, fratre 

bus primiini exponit libri hujiis. Morti*» apnd Homemni. 

* Vineulum Veneris, cui Cesto nomen < Ciòue ignoratione'] Dom scilicet 

est] Cui cingolo inerant illecebrse uxori et somno operam dans, rea 

omnes, amor, deaiderium, colloqui- Trojanornm et Orscomm negligit. 
um, et blandiloquentia, mentem de- ^ 4iffee Ijoero} Oilei Ijocronun re» 

cipiens etiam prudentinm, ut ait bic gìs filio. 
Homerus* 



PERIOCHA XV. ILIADOS. 435 

Jam valium fossamque super Trojana Juventus 
Institerai, capta minitans incendia clam. 

3. Jupiter somno expergitus/ videt statuni certaminis 
innovataA, pellique Trojanos, Graecls opem ferente JN^ep- 
tuno. 4. Itaque aspere Junone increpata,^ et minaciter 

Jamjmoeneo Tngani eonotitermUtupra vaUum ei/oasam, tommimmiee te cowAm» 
twros nwoes Graeorum eeipHvaM. 

JupUer exeitutus e sopore aspieit staium prMi mutatum^ oi Troms jmn repett, 
Nepiuno aux i Ha H t e Graeis. IgUur otfurgoia acerbe Junone f et terrif€uto /rtìlre 

NOTJE 

* Jupiàer sonmo expergitus"] Sic ver- nat ae experrectus et expergefac- 

tit Zebs iy*pOiAs, onde incipit libri tns. 

bnjos Oneca Hypctheils. * Ezpeiw ^ Aspero Junme merep^u] Qnm 

gitns/ vox Apuleio nostro familiaris, Orecis faveos dolo iptnm deliaive- 

ab antiquo expergo est, idemqne so- rat ac sopiverat* 



Digitized by 



Google 



pftRiocH^. 8*35 

per Iridem oonterrito fratre/ jubet auxìlìatorem '^ desistere.' 
Ipse Apollhiem recreando allegat Hectori : monetqne prò 
Phrygibas beUi instaurare fortunam. 6. Tum et Ajax Te- 
lanumius strenae praeliator: et ab eodem plarimis hostium 
interfectis, conflagratio classis arcetur. 

MMù mhù per Iridem^ pfyeeipU cpilMlatori ilH «4 derinat ofw» /erre Gradi» ipse 
wùHU Pkeebum ad refidendìm Uectorem, et kortatur eum ui reetiiuat fortunam 
preUU prò Troiani». Ttmc Ajax etiam TdtmomuJUUu pftgmai foriULeri etipse^ 
oceme amUis haetUmi^ prohibet incendium navium. 



^^^^^^^^■»^^»' 



1 ' SU fortasse eorrigendani, nt in Ma. cod. eomperimiis : ojpere Jtmoiif in- 
crepola, et m. p. LfnirecmUerrUoj, a. d. Ncque segnius pò terit,* remota eon* 
janctionis particola, it» legi : aepere J, i. minacUer p, /. cemterrihun fratrem 
jmbeia,d* Mar. Accurslas. Ugolettaa melios, jndice ToUio, eonterriiayfra" 
tremjubei. 

« Fratrel Neptono. cet iptnin« 

^ AuxUUdoreml Neptunam videli- 



PBRIOCHA XVI. ILIAD08. 486 

Dumface, dum ferro eekam oppugnare carinam 
Tróes, et Argolid pergunt defendere reges. 

3. Achilles Graecorum statum jam snb extrema sorte 
miseratur. Armis snis Patrodam permittit armari. 4. Qui 
cnm Myrmidonum* prodaxisset exercitam, constematos- 
qiie Trojanos Achillis specie^ fefellissety ruentes supra val^ 
lum et invicem officientes, csboo pavere usque ad campi 

Dmm Traimi pergwU aggredì fiamma et /erro navem aUam, ei rege» Argivi 
perguMi eam propugnare. 

AekUUe miaeretur $taiu$ Graecorum Jam redaOontm ad ìdHmam tortem» Sinit 
Patroektm induere sua arma. Qui eum eduxissek aeiem AfyrmtdMiimi, et decepisset 
ferma AddUis Troas pereulaoe, eoe eadentes super mUmm, et sese mutuo mpedientes 

^^^^^^^^^^^^ 

1 * Sic Accurtiat ex egkientes^ vel effugietUeSf qood in vnlgatts. Crono- 
irias reponit ejgHgenles^ lioc est, premendo seae conterentet. Elige Lector/ 
Floridus. 

NOTA 
1 Cdeam oppeignmre mHmm] Na- piignabet Ajax et alli, nt cognoscitnr 
irem in qna foerat advectns Protesi- ex fine libri snperioris. 
lana» qnam oppogaabat Uector, prò* * J tf|fii<omw i] HUitam Acbillii, 



Digitized by 



Google 



826 AUSONii 

aperta compellit. 5. Defaide congressHS Sarpedonem per- 
imit : multisque hoKtiam casis^ ipse ab Hectore iuteffici- 
tur, prius ab Euphorbo vulneratus. 

agU meiu pracipUi UiqHt ad pateniia planUUi. PoaUa commisio eerimmme nf cr- 
JUU Sarped9n€m : H ctun occuHstet plurìmoi fx hMHbut^ eeeidihw ip§€ eh Heetore^ 
eum ante mmciiUìi$€S9et ab EujfkarbQ, 

KOT£ 
^ AtìkUUi specie] Cujnt armls iDdotos, prò eo ab ignarìs Trojanb habebator. 



PERIOCHA XVII. ILIADOS. 437 

Aciaridem casum nec te, Meneiaé, fefetlii. 

2. Circa interemiom Patroclnm pugna contrahitnr. Cam 
in diversa exercitns contenderent: GraBci^ nt corpus de- 
fenderent; Trojan!, ut ad ludibrium cadaver eriperent: ' a 
Menelao Eupborbus occiditur : et ad ostentatìonem gloriosi 
focinorìs Àchillis exuviis Hector armatur. 3. Antilodius 
ad Achillem^ nuntius cladis acceptse, Menelao instante, 
festinat. Qui et ipse postea cum Merione intra navalium 
munimenta se recipit : cum tota moles belli Ajacibus in- 
gruisset. 

Neqvt laiuU te, o Menétaéj Pairochm €$$e òUerfeehm. 

CogUvr praimm circa Pairoelum occisum, Cum exercHuM ambo niUremiwr ta 
ccmiraria : Graci ut pniegerent <;«« caduver ; Trocc ut taferreni corpus ad t/Ai- 
dendum ei: Euphorbo» interfieUur a lUeuelao : al^c Hsctor anaatur spoUit 
Achillu ad jactalionem facti iUiut gUtriosù Urgente Menelao Antilodms currU 
ad AdùUem^ nuniiatwn ei cladem (juam Graci perpestifuera^. Jpee vero Me- 
neUoLt postea cum MerUme abit intra propugnacula naxalium cum totum onus pugnet 
incubuissel in JJaces. 



l To\ìiìi9 scrìhìi abriperent ; Acciirsiua, airtjiereiU. 

NOT^ 
l Actoridem ceesum"] Hoc versu dnos libri hijns primos complectitur. 

PBRIOCHA XVIII. ILIADOS. 438 

Dum furit in medio belli vis ignw Martis. 
Dum arder fiammeuM Mariisfurìt medio in eertamine. 



Digitized by 



Google 



PBSIOCHiE. 827 

2. AchiUes io miserabilem modam Patrocli deflet interi- 
tam: qoem vi ddorìs alBectem' oonsolaiitibas yerbis mater* 
alloqnitar : oec iimltiiin amicnm fore poUicens, perlataram 
sese Valcani anna promittit 8. Interea et Iris ab Junone 
dimittitar ; cnjas instantia Achillcs extra valltim, quanquam 
inermis, egreditar: conterritisqae Trojanis saper alios aliis 
prsecipitantibns, late foga, et latins formido porrigitar. 
Eodeniqae tempore et Vulcanns exoratos^ a Thetide, tota 
nocte, quam longa est, coelestia in gratiam Nympbee arma 
molitnr. 

AehiìUt htget mcriem Pair9cU mieramimm in VMrem: qmem pereulium magni' 
imUme é»hn$ wntUr mm ajfétut MrMt tommtkàwìU: H fiomUUmM ei amietm <^w 
mtmetriiwum vmdtda, poUkehw ei si§e aUaiwram orma FkIcomì manie /lionata. 
Interim Juno miitit Iridem, qua urgente, Aekittes prodU extra vaUum^ Ucet ahtque 
armù: et TV^fonw 9«< oMpielu ierri^aeiitj alm ruentUme euper aHotyfuga eaeten* 
ditur late^ et pavor adkue ìatbu. Mque eodem tempere Vulcanu» etiam victns 
p reeUn u TTutidie^fabricat pettoUm^ quanta quaaida eetf noetem arma divina in 
gratiam Dam. 

1 ConjicU Floridnsy q^lichon.-— 2 Sic Àccarsiot et Ugole tti ed. prò exkor" 
taiae: recte, cernente Florido* 

NOT£ 

• Mater] Tlietis. 

PBRIOGHA XIX. ILIADOS. 439 

Oceanum interea surgens Aurora reliquit. 

2. AchiUes armis coelestibns ope Vnlcani, et mnnere ma* 
tris, instruitur. Dein Greecorum primoribus in concilium 
Yocatis iracnndiam suam abolitione* deponit: etpromis- 
sis* ab rege^ moneribos coram concione ditatar. 3. Tom 

interim Aurora exeriene deeermt Oeeanum. 

AekiUee armatwr armi» divima opera Ftitomt, et don» matri» tua. Deinde 
contocatie in eettum proeerihue Gracorum^ a^}ieit et delet emnino tuam tram : et 
praeente etetn ìoetq^ìetatur tfontt, 9110 rex poUieitu» ei fmerat, Vein cum impe- 



1 Ugoletfi ed. m^ oMiftoiie, prò, iva ah. prò quo GronoTÌos ìmoim. 

NOT^ 
1 OeeoMUM inierea'] Versns apad • PramieM] Uh. ix. vide sopra 
Virg. freqnens, quo primum luijus ejns Perlochaiii. 
libri Homerici interpretatur. ^ Ab rege"] Aganemnone^ 



Digitized by 



Google 



828 AUSONI! 

militibus cibnm capere jussis, ipse abstinet Infesto 
deinde atque intento exercita, pergit in prseliam. 

rosBii mUitUmt ui nmeraU d^Km, ipu mom 9wmt. Pott U 4id pugmm txerdtm 
mnoi spiranie, et intento tu haetem. 



PBRIOGHA XX, ILUDGS. 440 

Jamque adeo eelsis armati e navibus ibant. 
Milita^ quot ffiagnis unquam venere Mycenis, 

3. At integrìs amboram copiis inter utrosqne exercitas 
pugna oonseritnr. Dein permìssa Jovis^ in partes Deorom 
studia dividuntur. 4. Cum prò Graecis Juno et Minerva de- 
certarent, neqae secius eos ■ Neptunns et Mercurins et Vnl- 
canua asserercnt : Trojanos Apollo cum Venere, et Diana 
cum matre;* Mara etiam, et cum eis Scamander,^ adjuva- 
rent: tum i^^am, Diis et viribus iniquis cum Achille 
congressum, quanquam studens Gra^cis, nube circumdatum 
Neptunus erìpuit. 

Ae jam progredidfantHr armati e navibuà aUiSy qwot unquam hommuM mìUm 
venenmt ex ampia Mycenarum urbe. 

Verum pratium eommittttitr inter amhòt ^exereUuM cópiU ìitrimqme reeenlUmt. 
Deinde favor Superum ecinditur in parlee, Jote Munte» Cum Jìmo et Pallae 
pugnarent prò Gracie, nec mkwf Neptunue^ et àfereiuviB^ et Vuleanae defeniereni 
eos: Apotto vero eum Venere, et Diana cum matre sua ; Mare quoque^ et Scarnane 
d£r cum «ù, opem/errent Trtòani» : tum Neptunue Ucet fatene Oraàs^ £n 
dn^um nube tustulit pugnantem cum AchUle, nee Diis nec viribus aquia. 



^^^N#»#»^^^»»»^^ 



' 1 BarUkìiis legendnm ait : cumnonsecìiu Greeoos Neptunus. 

NOTJE 

2 MiUiaf quot, tfc] Virg. lib. li. * Diana cum matrel Latona. 
JEneid, veni. 381. ^Millia qiiot mag- ^ Si^amand^r} Deas fluvii Scamaa* 
018 unquam venere MycenU.' dri. 

PBRIOGHA XXI. ILIADOS. 441 

Intulerat fiuvio trepidas fuga fa^a catervas. 

. Turpi» fuga compmkralt adfUmin ookortes trementes* 



Digitized by 



Google 



PIKRIOCHiE. 839 

2, Trojanis osque ad Scamandri flaminis alveum foga et 
.t6rrore compulsis, cum jam longius abeundi spatium non 
pateret^ in ipso amne * * cum flnmen exandat, ibi ab 
Achille ' daodecim Trojanorum javenum vinciuntur,^ * qui 
Patrocli infeiiis immolanmitir. 8. Ipse Valcanùs ardorì- 
bas sais yim torrentis exurit. Tara in campum Achille 
progresso, passim studia Deomm prò sua singulari parte 
depugnant Trojanorum exercituB, instante victore, in 
moenia urbis impingitur. 

Cmm Tr^mtactUfuga ei /onmdm€ ad ripoi niqmefluvU Seanumdrijmn noik 
apertMM 4uet ipaiium loci qvafugertni uUeritu^ in ipto/Umio * • * quando Jlumus 
^uMditur exira alveum, ibi duodedmjuveneo Tnàam Hgautur ab AcWUi ut nuLC" 
im'euiwr ad ioferia» PatrocH, Ip»e Vidcanus eongumt f ertoti suo aqvam torrentis 
tOÌKt. Max cum AchiUe$ prodni$et t» pianitiem, favor Deaìrum mitifai kic ilUc 
fTo -parte quam eibi eepH tuta n doMiu ExereituM TV^mn eompeWtur ù mì&ob itrbis, 
vktottpenequeaU ««n. 



#«^«««s^^^#s^^ 



l < Laeiina Me, set meUdam inest. Siupteatitr Tollias : qààiitipeBm flmdó^ 
txmdabat^ ab AMle^ 4>c. quod in medinm relinqoo, neque melìoB qaicquam 
habeo.' floridi».— 2 < Ab A, xii. wOlàa • . T. . • iÌinwim maouUiirl Expan- 
S^enda est Illa dictìo, mUia: et legendum non xvModur sed wMwnUwr\* 
Aeennii». 

NOTJE 

^ DwodesimTr^emorumjiaeHiimtbi' crommaetatosJiiYénesrefe^nfi. Ad 

«noiter] OpUme Accorsins sie repo- boc exeinplom Virgil. /Eneam iDducit 

siiit, prò: dwodecim miUia: et maam» non diiodecim, sed octo juvenes ra- 

twr. Consonat cum Homero, toti- pientem, Pallantis umbris immolan- 

dem captos, et ad PatrocU sepul- dos. 



PBRÌOCHA XXll. IUADOS. 44!^ 

PuUa metu Phrygios lustrahatU agmiiìia muróìs. 

2. Hector singulari certamine cum Achille congreditur, 
Priamo atque Hecuba, ne pugnaret, orantibus : Minerva 
e contrario, specie Deiphobi, ut dimìcet adhortante. 3. 
Hector interfectus, et teliga'tus ad carrùra, ter circum moe<- 

Cohortes fugata tìmore obihant mania Tn^ana» 

Hector eouserit pugnam singulartm cum AckilU, licet Priamus et Hecuba obtee- 
tarentur eum me decertaret : cum cantra Palla» aub forma Deiphobi hortaretur eum 
ad pugnandum» Hector ocdeus, et vinctus ad currum, trahitur ter circa muroa 



Digitized by 



Google 



830 AUSONn 

nia Trojana raptatur : * deinde laceram corpus defcrtor ad 
navesy nlUone Patroclì^' et Tictoris ìracundia^ ad ultcriora 
supplicia reservandam. 

TnàtB: podea emUner <;i» hniatum portaiitr ad clMsem^ «froamhun otf oliss aér 
kue peena» ob vindiciam PairocU^ et tram meUnis. 



1 ' Id Ufoletti ed. uttwni PatroeU, qnod si malis, legendum etlam erit paolo 
poBt : trocamdMr prò tmatmfta.' Floridns. 

SOTJE 

» Heetur inteffedus, ^c. ter eireum in libro, ter circnm miiros Trojanoè 
niffRta IVq^aiui rapiaiur] Consonant actnm fiiiMe, sed adhnc vUenteio, et 



biec CUOI illis Virgilii lib. .£iieìd« i. fugientem ab AcbilU» cui inpar i 

* Ter cìrcom Iliacoa raptaverat Heo- greuns «rat ; ▼ictnm fero et inter- 

tora murot :' et JEneid. lib. ri. ' Io fectnm ab Achille reeta ad naTes per 

somnis ecce ante ocolos nicestiMimoB pedes tractam fnissé. Libro vero 

Hector Visns adesse mlbi, largòsque altimo dicit Hectorem ter quiden 

effttndere fletns, Raptatua bigia, nt tractnm ab AehiUe, sed circa Patro- 

quondam, aterqiie cruento Polvere, eli tnmnlum, non clrea Trcg« mcenia. 

pcn]tie pedes tnO^ctns lora tiimen- linde ergo itla Tarletas? Analiter 

tes:' et cnm aliis niultis qni Hecto- babnenint vera Homerì ezemplaria? 

ris circoni Trojanos muros raptati Ao ilU ex aliis qnam ex Homero id 

meminerunt. Sed neqoe b»c, neqne somsenint ? An, qnae ad Patrodi 

Illa cnm Homero conveninnt. Is tomaliim gesta siint, ad Troje OMe* 

enim Hectorem qnidem scribit, hoc niai parum aecnratl, transtalenuit ? 



PERIOCHA XXIII. ILIADOB. 443 

Troja vacai hcrymis, ludis Argiva Juventus* 

2. Fanebres ludi in honorem Patrocli frequenfantar. 
Qaibus Diomedes equis soperat» lucia et corsa Ulixes, 
alioque alii certationis genere antestant 

Tnga Ma est inJUtu^juoentue Graea wicat ìudie, 

Ceìebrantwr ludi funebres in hontn-em PairocH. in qmbmi JHomedee tieimr 
evadit eureu equorum^ Ulyttee fmgUatu et eureu^ et olii vincwnt atìo genere cer- 



NOTJE 

1 LadU] Io funere Patrocli exbibendis. 



Digitized by 



Google 



PRRI0CH2E* 831 

FBRIOGHA XX JV. ILIADOS. 444 
Quisque suas repetutU misso certamine riaves. 

2, Japiter Thetidem mittit ad filiam cum mandatis ejus^ 
modi, ut in defonctom saevire desistati fatìque hominum 
in exanimo hoste vereatur/ ad sepulturam corpore restitu- 
to. 3. Ejasdem jussu et Iris cohortatur Priamnm, ut auro 
filiom rependat exanimam. Qai Mercurio duce inter noe- 
tiirnas hostium profectus excubias. Achilli supplex advol- 
▼itur: redemtumque filium jostitio*" publico et dolet, et 
sepelit. 



Fimtis UtdU tlnguU redeunt in mas s 

JupUer àUigai Tkeiidem mi filhan ipihu atm taUlnu Jutdi^ «< denmU erudelis 
ene in mortiaun Hedorem^ H revereatur $oriem hummam in kotie exaninudo^ 
reddfndo eadaver (JM ad tepelUndum. Mandato ^utdem Jwià Iris qnoqiu mmut 
Priaanunj ut redimat auro natum mimi extìnehm, AtqiM hk ient per iUiti»ne$ 
mgHantium uocte hostium^ dueetUe Mereiaio^ vrocumbit wpfUx ad pedes ÀchiUuy 
ei rtdemtmn ab 40 naimm kigft indido puÒUcoputitiOf et mtmdat ewn tumido. 

VOTJR 

* Fatique hominum in exaMÌmùho$te Afranias in Emancipatis : 'Optan- 

rercotiir] Sic Mss. et vetiu editto, dmnnxoremqnaevereatarYÌri:' Var- 

testibus Accnnio etVineto, qui frns- ro in Sardis Tenalibas: ' non te toi 

tra se torqaent, nt aliad inveniant, aaltera pndet, al nihil mei revere* 

et modo reponunt : Fatique Aomtatfin bare V Vide plara esempla apnd 

memtfr exammum koatem vereaÈvr^ mo- Nonlom Marcellam cap. 9. de nume- 

do : Fatique hominum vieeein exanimo^ ria et casibas, §• S. 
&c. modo /oli matant in fata. Anti- ^ Jiulilto] Joatitinm ett jurisdicen* 

qoum, et probam, et Atuonio dignum di intermiatio in Incttt pnblico indici 

est vereri et revereri cnm genitivo, solita. 



IN ODTSSEAM. 

PBRIOGHA LIBRI I. ODYSSBìB. 445 

Die mihi, Musa, virum, capta posi tenera Troja 
Qui mares hominum muUorum vidit et urbes. 

Mum menwA nM «tmni; qui poti tempui exeidii Tngani aepexit moree et 
eivitaiee multoncm hominum. 



Digitized by 



Google 



833 AusoNii 

3. Minerva ìq Itbacam/ Jove ita volente^ descendit: 
Mentisque^ Taphioram ducis^ sumit effigiem, saasura Te- 
lemacho, ut ad Nestorcm Menelaumque festine}; qaire- 
cens domum regressi, certi aliquid de XJlixe novissent 
4. Tunc Phemias citharìsta^ adhibitus convivio procoram, 
inchoat flebilem cantilenam navigationis improsperée, qaaD 
profectoa ab Ilio Graecos diversis sparsit exiliis. Qaem 
Penelope degressa* Chalcidlco,'' alzamento tam miserabilis 
offensa materiae/ ut alia conciDat> adhortatar. 

PMu dOaHtur JtMu Jmnsiu IrAacoM, tt induit fwmtm MaUi» dwimt Tt- 
phiorumy "hòrtalttra TeUmachum, ni propirét tre ad Neitonm et Bieiukam: ai 
nuper reveni domum acirent aHquid certi de VUxe, Ttmc Pkemim eitimnèm 
adduchu ad ejpudae amatorum Penelope»^ vneìpU UetMotam Carmen de ù^eHd wm» 
gaiùme, qua ditpereit m varia exÙia Gracoe digressoe a Tn^a» Ai Penehft 
egretea ihalamo smo^ moiette audien» Carmen argwlkenti tam nùierandi^ korUiv 
nmi ut canai alia. 



X Menidriépu Taphiormn regie vnlg.— 2 ÀI. DigreàeU. 

NOT^ 

I Die miU, ilfuM, viruml Uoratil erit amplior in loogitadine, Chalcidi* 

•nnt hi Tenus in Arte Poetica, qui- ea in extremis conttitaantnr. Uti 

bus initinin Odysteae ézprimitnr. siint in Julia Aqoiiiana.' Hic Ciial- 

• In Ithacam] In»ulaiii, Ulyuis pa« cidicnm est, qnod apn^ Homerum 

triam. drcp^o^, locns in •aperiori parte sdì- 

^ Mentieiue^ipc^ Sic fege, nob AfeM- nm, ubi Oytadeconitis fiierit, mnlienin 

f0rù,est enim bic Ta^y ^/ylir^p Mó»- habitatio sen tlialamusy in soperiore 

rtis, * Taphioram dux Mentes/ apud tabulato ideo positas, ut mollerei 

Homerum. Mentor vero Uiyssis so- alienorum virorum coospectni et si- 

cins, qnem in Itl)aca solvens nniver- loqniis ìninus paterent. 

sae domai prsefecit. ^ Argomento tam mieenAiAsoféeJk 

< Degreeea (^alcidieo] * Cbalcidi- mai^of] Qnippe ^nod Penelope ma- 

cnm/ Pesto, ' genns est asdificii, ab lum daret omen de viro ex tot annU 

orbe Chalcidica dicturo/ Vitravio peregrinante, 
lib. V. cap. 1. in Basilicis, ^ Si locns 



PERIOGHA 11. ODYSSEiE. 446 

Oceano extukrat roseos Aurora jugales. 

Aurora egerai tupra mare equoe euo» punicantee. 

NOTJE 
l Oceano extulerai] Sic reddit ver- Ò* 1ipiy4»ua ^éani ptAMKrvKo$ 'H^' 
siim hunc libri bujus primum : '^Hfias 'Quando vero mane-genita apparait 



Digitized by 



Google 



PBRIOGHiE. 833 

2. Telemacbas Itbacesios proceres cogit ad cariam: at- 
qoe ibidem de contumelia domus/ et bonorum profligatione 
conqnestns, Consilia profectionis esponiti Antinoo resis* 
lente: quieum, prinsquam mater nnberet, abire prohibe- 
bat. Qua altercatione diu protracta, concìlium dissolutum 
est. 3. Telemachusad littus procis ignorantibus pergit: 
astantem sibi adorans Minervam, peregrinationi accommoda 
parat, hortante maxime Dea; quse populum, ipsumque 
Telemachum, Mentoris' simulatione*" fallebat. Instructo 
ergo remigio^ et nave dedncta/ Telemachus et Minerva de 
porta yespere instante solverunt 

Teìemtuluu cmwocai in Stnahm apHmate» Ithacetua, et ibi fwtf ut de ptebro 
domite mta et cemeumiùme opum euantm deelarèt eibi amimm eeee pr^kiieendi, 
ùiUrcedeeU Antìméo : qm mlebeit mt ipee pfJUieceretur aiieqwm mater ep» mAe- 
ret. Atque kae eemientùme maiUmn pniiMcta ceettu dieeeeeii, Telemachue it ad 
litiue ehm amatoriìme matrie eua : precatiu PaUadem eUn adeiateniem^ prapatat 
mpta ad peregre ewulKm, Mmerta prmdpme hertaJtUj qiue eub epeeie Menierie latebat 
popuh, et tpn Teietnaeho. Adomato igitiÈr remigiOf et urne tracta in More, Tek- 
maekiuei PattudieeedmU eportu immAtaUe veepera. 



*^^0^^^^^0^^ 



1 JlfoiHi hic valg. legitur. 

NOTA 

roseos habeiit digitos Aurora.' Aliter ^ Mentorie eimedatimel Hic revera 

eandem reddidit Periocha vili. Mentoris praepositi domiu Ulize» 

* De contumelia domue"] Qaod ma- formam samit apnd Homernm, cam 

trem Penelopen, absente patre Ulixe, libro snperiore Bornsisset formam 

ambirent Proci, et bona epulis con- Mentis Taphionim dacia, 

raraerent. * Nave dedueta"] E navali in nìare. 

PERIOCHA III. ODYSSBA. 447 

Jam Sol Oceano radialos promserat ortus. 

%. Telemachus Nestorem de patre percontatus, nihiì novi 
accipit ab ignorante : verum idem s^nex sequenti die, cuiii 

Jam Sol exientt ex mari vibrane ranUoe. 

TelemaekMÈ cmn interrogaeeet Neetorem de patre Md, ntUi diecU nom ab 00, 
qnippe qui nihU eeiebai: eedidem eenex poeterò die mia cum HeidraioJUio euo 

NOTA 
1 Jam Sei OcwNo] Sic reddit pri- tibus Periocbis facit. 
mnm libri ▼ersum, qiiod et in sequ^n- 

Deipk, et Var, Cloe. Aueon. 8 O 



Digitized by 



Google 



834 AUSOMii 

Pisistrato filio at ad Menelanm pergat, hortatur. 3. Nec 
mora facta Consilio.' Nocte quippe ea, quae consecuta est, 
apud Pheras * oppidnm hospitio Dioclis diversati,^ altera 
Lacedasmonem pervehuntar. 

tuadet eiuteaiad Menelwim. Neque diatuìii exequi eomUium tfliHl. Cam eniu 
nocte tequeiUi dwertieteiU in domum Pmc/ù apud wrbem Pkens^ difeamiur aiterà 
noete Spartam, 



^^<#^^»<»»^«»<»v» 



1 Facto connlio vnl|;.— 2 AI. D, versati. 

VOTJE 

*ilpiiilPAcr<tf]MeueDÌae oppidom. item in Pelasgia, alias io Achaia 
Sunt tAin Pher» Tbeaaalic», ali» proprie dieta. 

PBRIOCHA IV. ODYSSEiE. 448 

Jamque adeo ventum valida ad Lacedamonis arces» 

2. Telemachum, et qui cam eo venerante Menelaus co- 
miter hospitio accipit. Saneque sub vespera quiedam de 
UKxe cognoscunt. Die vero altera, totum nav^ationis 
ordinem Menelaus explanat: quodque in Ogygia insula,^ 
proroissis et illecebrìs Nymphie Calypsonis, Ulixes re- 
moretnr/ exponit. 3. Qua; quidem Proteus eidem narra- 
verat de Grsecorum ducibus requirenti. Proci autem post- 
quam de abitu Telemachi compererunt, instructa deducta- 
que navi, viginti, qui sese legerant/ navigavere, redeunti 

Etìampervenero M lt ad areee Sporta «miiiitf. 

Menelam Itumane accipit tu donttim muun IV/cmadbwR, ei eoe qui venerane wm 
cum eo. Et certe aadiunt ex eo nonnaUa de UUxe eub ««tpemm. Sentente vero 
die Menelauo exponit eie totem eeriem naetgationie eoa : et narrat UUxem retineri 
in iataia Ogygia poUicUationibut et tlandOOM Nympha Calftpeiu, Qaa qmdem 
Mitene ipei narravoratf cam interrog^aret eum de duetorUme Grsecorum, Frod 
vero poitqaoM cognoverunt diecetsum Tetemadd^ armata et mari immiem wnc, vi- 
gtaH electi a ce ipoie navigavennU^ madùnantee intidiat ei noertmti, Itmfoe 



1 Aliiyf 

NOTJE 

* Et qui cum eo venerant] Inter qnoa promontorinm Lacinium. 

erat Pinistratns Neatorìt filint. « Vigniti^ qui sue Ugeread] Immo 

^ /a Ogygia taiate] Eadem et Ca- electi ab Antinoo apnd Homeruni. 
lypsut Plinio, initala lonii roaris, ant 



Digitized by 



Google 



PBRlOCHiE. 835 

iosidias molientes. Circa Asteriam ei^o insulam/ qase 
Ithacam Samumque interjacet^ delitescentes^ occasionem 
firandis expectant. 

Utte»te$ circa ùuuIom ABteriam^ qua nta esi ùUer Ithacam et SamuM^ apperìvnU 



NOTiE 

^ Orca Asteriam ergo ùuaìamì Asterideni Homero. 

PERIOGHA V. ODYSSEiS. 449 

Liquerat in tepido Tithonum Aurora cubili. 

2. Mercnrias in Ogygiam insalam devolat, ut Jovis mo- 
nitìs Calypso conterrita Ulìxein patiatur dìscedere. Qai 
contextu ratis temere properatse ' naTigationem solus ag- 
greditnr. 3. Daodevicesìma die^ tempestate commota, ex 
ìraeiindia infestante Neptono, trabium compago dissolvi- 
tur. Quo casu^proditmr ultimai spei: et initis conatibus 
nando ab Ino^ Dea" misericorde servatur. Qa» calanti- 
cam ^ capiti suo demtam natanti accommodat. Cujas'ille 
sostentata ad usqae Phseacimi^ littus eyadit. 

Aarwa rdi^turat Tithomum tu ìeelù colente. 

MereuriMS deeeendit in ingalam Ogygiam, ut Calypto terrefaeta jutsit Jovìè 
dnat UUxemabire. Qui rate eompacla temere et feaiinanter accingit se sotas ad 
uamgandam. Die decima oetwMy excUata tempestate, Neptmuo reddente mare 
ft^estmn ex irOf coagmadatì» trabium, e gmims ratìs amstahat, diffringitur. Qua 
eventu redigitur UUxes ad extremam spem : et notando vanis nisihus eonservatwr 
ab Ino Dea misericorde. Qua aptat et nanti velum detractum de suo cafite, quo 
snstentatmi ilU pervenit ad aram Phaacum, 



l Sic corrìgit OroDO?ias, prò, r. I. properare. — 2 Al. ah Incne. 

NOT^ 

• Ab Ina Dea'] Qnae Orseeis Len- wapttinhop lUxpi tSi» Afiup. * Cipitis 

cothea, Latinis mater Malata, ac tegmen ad liameros usque demis- 

mergo similis assedit Ulixi in rate, som/ 

apnd Homenim. « Phaaeum] Popaloriim Corcyrae 

^ Calanticam'] KptòtfiyoF, apnd Ho- insulse, qoibus imperabat rex Alci- 

menim, qood interpretatur Easta- nons. 
tbias ad Iliad. xiv. Kc^oA^f KdXvfifM 



Digitized by 



Google 



836 AusoNii 

PBRIOGHA VI. ODYSSB^. 450 

Carpebat somnos dudum arumnosus Ulixes. 

2. Ulixes, postquam ad Phceacnm littas enayerat, fatìga- 
tìonem diluit somno. Sed cum virgo Nausicaa regis Alcinoi 
ludum in acta* cum aequalibus exerceret, somno excitatns, 
ut erat nudus^ erapit, folioram oppositu' pudenda vela- 
tns : 3. et cum supplex ad genua regi» virginisb adyolyere- 
tur, Minenrae instinctu^ movit mìsericordiam salutarem: 
impositusque carpento/ et veste donatusj usque ad tem- 
plum Minervse^ quod ante urbem est, ita suadente vìrginis 
pudore, prò vehitur: ibique familiare sibi numen solita ve- 
neratione precatur. 

UUxeijnm pnéem mUer ca^ebat tomman. 

Utìx€$ cum evasÌMget notando ad aram Phaacum^ dùiipavit lat$iiiidinem tepore, 
At ewm fiauncaafiUa Alcmoi regu hidergi in UUor» eum vifgimlm$ fotrtmtitf 
€xpergtfactiu prodUt nudus, ticui erat, iegens vertmia olòectufnmdimm: €t om 
proamberei iuppUx ad pedes puelkt regite^ excUami iffi mdteratiamim tibi mbi^ 
bremy òupiratUe eam PaUade: €t ìmpoiUui ciimit, atetpiù «mIwmkIo» odAieitar 
ad /amm uaque PailadU^ guod esl ante oppiduwi^ verecuMdia pueìitt UHui mmenU 
miUierin» ewn ipta vekeretur: atque ÙUe orai eantuda merentia Deam tUi 
amicam. 



1 Scribendum moDet Heiosiat : af>poit<v.—- 2 Legttor et mabr^tUm, 

NOT« 

» In aeial Littore, iirr^. Hac voce precari virginem, ut tibi ▼ettem ali- 

etiam nausVirg. lib. v. iEneid. ' At quam det, qnam propina Accedendo 

procnl in sola secret» Troadet acta padorem ejiii onerare. 

AmiMuin Anchisen flebant/ e imponiusque carpenUt] Fefellit et 

^ Et cum tupplex ad genwa regia bic Aotoninm memoria. Neqae enim 

tfirgimB, tfc.] Non advolvitar genibus carpento Nansicaae impositnt, sed 

Nausica» apnd Homernro, sed post- cnm ejns anciUis pedibus pone teqoi 

qiiamdeliberavitanad eamaccederet jnssus, ad Mlnervae templum perve- 

Dudtts nt erat, advolveretorqne ejiis nit. 
genibns, satios ei videtnr eminus 



PERIOCHA VII. ODYSSEJE. 451 

Orabat Superos dudum Làèrtia proles. 
Jam diuJUitti La'ériìM precabatur Deos, 



Digitized by 



Google 



PBRIOGHA. b37 

2. Minerva, in puell» speciem mutata/ ■ Ulixem primom 
in oppidam, mox in donrnm regiam dacit. Cnmqne Arete 
uxor Alcinoi, et ande vestem haberet, et cujas esset,^ et 
qua sorte delatas, sermone ipsins comperisset ; bonum ani- 
mum habere jussus, suadente vespera, concedit quieti. 

Pallaif wnver$a mformam virginu a^uadam^ deducit Ulixem primum in urbem, 
deinde in paìatium regi». Ei cum AreU conjitx Alcmoi cognovisset ex <;iif verbU 
etaifuo haiterei veaUmentum, et qua ex regione eeset, et quo caeu Hbtc enet apputsusy 
monitui ne deeponderet «jitnMim, dot te eomno. 



1 Vetus exempUr: Minerva pueUa ipeeiem mvftiata.— 9 Cod. vet. qui 
«tewf . Legendom videtur Accnnio : qm» eeeet, tei potius etiu eteet. 

SOTJE 

* Inpudia epeciem WÈUiata] nopOt- gini simHis juvencuiae nrnam gestan- 
rutp ciicvM irdin5i Kdkwufixo^, * Vir- ti/ «pad Hom. 

FBRIOCHA Vili. ODYS^EiE. 452 

Tarn calwn rutilat roseis Aurora quadrigis. 

2. Alcinous navigationis aemmnam summatim ab Ulixe 
cognoscit. Exinde jussis prìmoribus in curiam convenire, 
adventum bospitis, et infortunia diutinse jactationis expla- 
nat 3. Accitoqne ad convivium Ulixe, citharam jnbet 
pulsare Demodocnm : qui cum de Dureo equo * et de Troi- 
co cantaret excidio, lacrymas Ulixi, memoria fortune su- 
perioris, elicuit Quas cum occultare sedulo conaretur, aut 
voltu dissimulans, aut veste detergens, oculos in se omni- 
um, et maxime regis advertit. 4. Tum Alcinous, causa 

. JoM Awrera aimtni Oljfmpum curru tmo quadryugo puniceo. 

AleinouB breviter audit ex Ulixe moleetiam navigationU </««. Poetea contoeatie 
proeerilniMinaàkmfexponUeiaadioentumhoepiHàetenMueù^eUeee quM perpetue 
eni per ìongam agOatùmem. £t, advoeaio UUxe ad eputae^ ìubet Demodoemn 
mmare eiikara: qui eum eaneret muUa de equo ligneo et de mina lUij expreeeit 
Uttxi/Uhm recordatione eortie priorie, Quem eum Uudioee nUeretnr abeeondere^ 
tei dieeimedanM ore, vel abetergem veete, convertii in ee aepeetum ennctorum, et pra» 
eipué regie. Tane Aldn^ue^ andita canea lacryfnurum ^«f, promittene ei amcta 

SOTJE 

* De Ihtreo equo'\ Equo ligneo qno Zoòp^m et lovpéernoi ligneos. 
Troja capta est. A twpbiv llgnnm, est 



Digitized by 



Google 



838 AUSONI! 

fletaum cognita» ut cuncta ex ordine tolerata dissereret, be- 
nigne omnia poUicitas adhortatar.' 

UberàUter, horUtiur eum ut narret orditu pmma a $e exaiUlaia, 



^^^^^^^^^^^^ 



1 Ms. cod. Mariang. Accurs. vi ordine tolerata dUaereret, hemgnt pMeUn 
adhortatur» 

PBRIOCHA IX. ODYSSBiB. 453 

Tum vice sermonisfatur Laértius heros. 

2. Quatuor istinc libri de Ulixis errore contesti sunt 
Namqae ab Alcinoo rogatus, seriem mnltiplicis erroris ex- 
ponit» ut ab Ilio profectus» primum ad Ciconas* delatos sAt, 
atque illic espugnata Ismaro civitate» multis amissis» fuga- 
tus abscesserit» 3. utque inde Maleam Laconiae promonto- 
rium circumegerit/ ac dein ad Lotophagos * *" veneriti mox 
ad Cyclopum insulam/ quae Lotopbagis adjacet>' cum nùa 
nave processerit: eaque sedulo occultata» ipse cum duode* 
cim sociis in antrom Polyphemi penetraverit : qui cni^itis 

Tane keroéJUuu Laértii hquiiur vi€e tua. 

QuafiMr UM deincep$ uquentei compositi tunt de cumi VUxii, Orafi» emm 
ab AkinoOf memarat ordme vario» taoe erroree^ quomodo digreeeuta ÌV^a, deveetm 
eit primum ad CicotuUf et ibi vi capta wrbe lamaroj perditia muUis suorum expmlm» 
abterit, et quomodo postea navigaverit eireum Maleam promantorium Laeomett 
terra f ae deÌM acce$$erit ad Lotopkagoi, deinde progretnu faerit emm ima naseaé 
imulam Cydopum, qum sita est prope lotophagos : et, abacondita dUtgenter move, 
ipse intraverit atm duodeeim comitiiua in apelancam FolypKemi: qui satìaius epa- 



1 ' Vìnetns reponit, eireumierit, Potest tamen ferri circumegerit supplendo 
eìaaaem. Lege,ineo pericnlo, circumlegerit,* Floridns.— 2 Sic Icgit Accarsìiu, 
prò, ut aua i, M. Laeoniea . , , ac deinde L. Alit prò Maleam leguot IHaltam. 
— 3 A4}aeebat valg. 

NOTiE 

l Tum vice Mermonùf ^c] Sic vertit * Ad Ciconaa] l{ popoli sniit Thra- 

Homericam hanc versum : Th» 8* cìk. 

à^attn06fU¥oswpo<ri^wo\^7rris'(Avtr' ^^ Lotopkagoa^ Africa populoa ma 

^c^f. < Hiinc excipiens allocutnt est Syrtes. 

versotus Ulysses/ Itaqne 'viceser- ^ Cyclepum ùuuiam'ì Scopuloi Cy- 

rooDit' est, ezcipieodo alinm, nempe clopuaiy prope Sieiliam, qn» taneB 

AlciDoaiq, et loqoendo post eum. a Syrtibus dod pamm diitat. 



Digitized by 



Google 



PBR10CHi£. 889 

dapibos expletus, quas casde sociorudd ejus ìnstroxerat, 
vino etiam» qaod Ulixes ingesserat> temalentus, cum in 
somnnm procubuisset^ ab Ulixe cmcdivks, poenas immanita- 
tis exsolvit. 

Hs ÉomfntinoUnHi, qwu apparmerat inier/ectit iUiiu eomUibus, eMui ^oque viw 
quod UHxa erebriM$ infiiderat «i, cum jaeuittei «opinili, éxcttctiui ob C/Km, Imi 
$mpplkium $um endilUaiù* 

PBRIOCHA X. ODYSSBiE. 454 
Moliam ventorum agimur patriamque domumque. 

2. Hinc refert .£oIiam se foisse pervectam, donisque do* 
natnm ab iEolo rege ventoram^ qui omnibus comiter prae- 
bitis, quo securior navigaret» yentos etiam dederit utre con- 
clusos : utque, cum jam Itbac» propinquaret, refusus sit in 
soporem ; sociique ejus opes aliquas in scorto ' * inesse ex- 
istimantes, dormiente ipso, vincula dissolvcrint : adversis- 
que flatibus ab ipsa patria jam ^ sint relati. 3. Inde ut 
Antiphatem, Lsestrygonasque ** delatus sit. Ibi amissis, 
una minus, ceteris navibus, Circeum littus accesserit : ibi- 
que veneficio potentis Deas Eurylochus ' et prasmissi cum 

Dtferimmr im JEqIìom vuuUm patrUm et kabiUdùmem veniorum. 

Nmrrat é€ÌmU UUxei m ddaium/mM$eÌM JEoliaM qmiiIsm, H mmahm MiawrìòtM 
mb JEólo rege veaUrum^ qiui eum ei dedittet bemgtu omnia necesMirùi, dedii quoque 
venios ìuduMùe m folle eeorteo, ut tutiue marigaret. Et qmowiodo JueuerU MopUu» 
cum jam appropmquaret Itkacm ; ae comUes md puiautet esee aUqwu divUiae im 
cario iUOf eotceriut ligomina iUiui dum ipse dormiret : et r^ectifuerint veniii ea»- 
irariie nrocul a patria sua qute Jam erat in eontpectu, Postea narrai quomodo 
veetus fuerii ad ÀMiij^katem et IxtttrwfonoM. Et perdiiit Ulte reìiquii omnibuM 
nacibuif exeepta una, venerit ad oram Circet : atque iUie EurylochuM, et comitee 



^^^■^^^^^^^^^ 



1 /» Imw Tolg. Vid. Not. inf.— 9 < Ùb visajam pairia] Sic Barthius prò : 
ab i^j. p. Ovid. MeUni. lib. xiv. post Homemni: ' Flatuqae lecando 
Jkicibot Isse Dovem, et terram aspeziite petitaic." Fiondaci. 

NOTiE 

• In eeorto^ H«c lectio codicis fii« in Italia, Foruias urbani inco- 

Don malta apnd Marìanf. Aecurainm lentes. 

fidei^mibi praeferenda procul dnbio <" Eurylodiut] Hane ezcipit Ho- 

Yìdetnr ceterii^qaas ofgeront br*, merof, aitque restltliie enm ad jano- 

luruf toro, Sc<»rtum est corium. am, et retulisse ad Ulixem qnod 

Laetnfgmuuque^ Popalot Campa« tociis stiis accidiuet. 



Digitized by 



Google 



840 AUSOKII 

eo socii"* in ferarum ora* conversi sint Ipso etiam simi- 
]ia passums, Mercario procurante' vitaverit; ceterosqae 
sQcios ad specìem prìstinam redigi» TÌrtatis admiratione,^ 
compulerit. 

preemUri eum eo mulnii aint m formoM beUmaì'um jwtione venenaU nfgmpha iUUu 
poUetUU mie venefica. Et quomodo ipse etùfm eumjam eudem perpeànaiu etaet, 
evUaverit ea ope Mercurii; et coegerit iam mirabili wa viriute ad reetìtaatàoi 
comUei mot priori forma, 

NOTJE 

<* Socii] VigÌDti et unns sorte lec- acceperat antidotum adverias Circea 

ti. venena. 

« In feraram ora] Porcornm apud e Ftrfii^M «rfimritf ione] Stricto ferro 

HpmerDin. Circen invadens. 

^ Mercurio procwranie'] A quo Mohf 



PERIOCHA XI. ODYSSEiE. 455 

At pnstquam ventum ad naves et littora ponti, 

3. Digressus a Circe Avernum pervenit : qui locas de- 
scensus ad Manes existimatur. Ibi sacris rite perfectis, 
scrobem compiei sanguine victimarum : et circumvolanti- 
bus animabus, nuUam sinit haustum cruoris attingere, nisi, 
ut Circe monuerat, prius Tiresias vates* inde libasset Ibi 
et Heroidas plurimas vidèt. Qnarum enumerationem malta 
veterum fabularum venustate contexit. 

Sed eum veniatemui {ait Ulixei) ad navei et ad littu» maria» 
VUxea diiccdetu a Circe venit ad Avernum : qui tocua creditur eaae deaeenma ad 
umbraa iì^ferorum, liUc peractia aolenniter jum/Sdù, imptet foaattm cruore hoatm- 
rum : et eum umbra volarent eireum, nuUam earum p^wittit degustare sauguiuemy 
antequam vaiea Tireàaa ex eo deguataaaet, quemadmodum Circe pr4eaerìpaerat. Utk 
etiam cemit multaa Heroicaa madierea; quorum enumerationem Homerua adimaed 
nmUo lepore auHquorumfigmentorum. 

SOTIE 

• Tireaiaa vatea] Anima vatis Tiresiae. 

PERIOCHA XII. ODYSSEiE. 456 

Jamque adeo Oceani liquidos pede liqutrat amnes^ 
Etjam diaeeaaerat exfiuentia Oceant 



Digitized by 



Google 



PKR10GHi£. 841 

2. Compertùs a Tiresia vate, qn» oportait scire, regredì- 
tur ad Circeo : ab eaqae, at evitet mala cetera, edocetnr: 
ut Sirenas pìraetereat, letalem navigantium cantilenam : ut 
Scyllain praetenrehatur, et Charybdiin, freti Sicnli famosa 
portenta. 3. Qoibns malis non sine gravi perpesadone su- 
peratisi Trioacriam * pervehitur, ubi incustodita Solis ar- 
menta, frustra prohibente ipso, ceteri socii, penuria cogente, 
dilaniaint: dirisque prodigiis admissa boum csede terrentur : 
ac mox inde navigantes, fulmine ad unum omnes inter- 
eont, excepto Ulixe ; qui iragmento lacerae navis cohas- 
rens, et adminiculo ejusadjutus, ad Ogygiam*^ insulam so- 
]us enavit 

Ulixes eum cognwinet ex Tirma vate, qua ipn nMcenda eramt, redit ad Cireen : 
et mametftr ab eant effagiat reUqua mala : «i jnraftenekalur Sirenas, eanentei ean- 
tUtnoM exUialem tumgaatilmB : ut tnmaeai ScyUam et Chanfbdim, momttrafam»m 
/reti Sieuiù Atque exanikUit hi» periatUs non tiae magno labore, dtfertur ad tnim- 
ktu SieiUam^ ubi reliqui ^pu eomitet, coatti inopia cibi, laeeraut bovet SMis itlie 
errantet aboque pastore, cum UU conarelur imj^dire ip»oi,»ed incoBoam: et post 
interfectos bives exterrentur immaaibus portentu: et statim eum ilUnc abirent, in- 
t€ifickmtur flUmhu univerti ad «nuM, prMsr UHxam: qw adharens frusto nmis, 
et MsuUntaJtus ttftw oiunlto, ewmt soUu nastdo ad intulam Ogygiam» 

VOTJE 

* IVnMcrMm] Siciliani a tribiu snis lias trlboit quK hic Homenis Thrioa- 

promontoriis dictam a Grvcis Tpipa- eie. 

Kfteaf. Homerni epiMuctiiy Thrinaciam ^ Ad (^giam'] Ubi a Calypso 

nominat, neqne taroen aliam putes a nympha septem annos detentus est, 

Trinacria indicari, cui omnia Virgi- ut sopra dictum. 



PERIOCHA XIII. ODYSSBifi. 457 

Coniioiere omnesp intentique ora tenebant. 

2* Enarratis omnibus, quae in multiplici errore pertuterat, 
a principibus Phasaciae viris donis plurimis honoratur : a 

Omms tacuerunt, et tenebant vaUu» in eum defxos. 

Cum exposuisset cuncla, qua perpettus erat in uariis tuie cursibus, decoratnr 

VOTJE 

1 Contieuere onmts'] Hoc verta prì« iyémtrro «ruraf . * Sic dixit. Hi aii* 
mo 1. II. ^neidos reddit hnnc Home- tem omnes taciti facti snnt silentio.' 
ricmn: 'Os l^ofl^* ol 8' ipa vJan-ts àidpf 



Digitized by 



Google 



842 AusoHii 

quibus remigio, et necessariis omnibiis ndvis instraitur; 
dormiensqne in Ithacam quietissima navigationedeTehitnr. 
Atque illic in porta patrio cum niuneribas universis qoies- 
censy et omnium ignaras exponitur ; Phasacibos eo donni- 
ente remeantibus. 

OM/lismiiiimòict aproeeribui Phaaaai : a quUmt muvUarmaiwrremigibma et ametìi 
neeentBrn» ad namga»dum : ac Ulixes dtfertur navigaiione tranquUSuima in /iiU* 
CAM dondau. Atqjue ibi demUHtur in portum paMa tua eum 9mMuM 4Mif, 
Mpt/My et fiesctiu ommiMM qucB guia, eratU ; Phatuibui revtrtentibm dum étrmi- 
rei. 



PBRIOCHA XIV. ODYSSBJE. 458 

Egreditur portu, tenuis quo semita ducit 

2. Somno expergitns* Ulixes* portum et littus patrias 
non sine animi constematione cognoscit : admiratarqne, ut 
advectus, ut expositus, ut relictus sit, ut cuncta neaciret* 
3. Reqnirit universa donorum: qu» postqnam incolumia vi- 
det, quam potest tutissime occoltat; consiliisque a Minerva 
confirmatus^ ad servum suum*^ Eumasum subulcumsimnla- 

Exii e portu quo angustum iter dedueii, 

Ulixes excitatue sommo ^ignoteit wm sine stupore mentis portnm et UtÉsu pMte 
sua: et miratur^ quo poeto deiatus huc, et demissus in terram et desertus ibi dt, 
ita ut omnia iUa ignorwret. Quarit numera omnia qua ipsi a Phaacibua d^la cmrfi 
qua eum aspexisset salva esse^ abscondit ea quam maxime luto potest ; etfirmatus 
eonsUiis a PaUade, venU jUtus ad servum suum Bumaum subuleum specie kominis 



^0^*»^^^*^*^ 



1 Expergitus legendom monet VÌDCtns, non experreetus^ ut inf. reponit 

NOT^ 

* Somno expergitus Ulixesl Haec et quam incolumia videt^ quam potest tu- 

seqaentia ntque ad Illa verba, ' ad tissime oceuUat : consUiMsque a Minerva 

servum snnni Eum»nm snbulcnm/ confirmatuSf portum et littus pairim non 

ad superiorem Rbapsodiam pertinente sine animi consternatione eognoecii. Sic 

DOD ad hanc, in cigns Periocham ne- inqiiam ista ordina, et conjunge cnn 

scio an ab Ausonio, certe a qnocnm- PeriochA superiore, ad eameni mspec- 

qne tandem valde oscitanter sunt re- tant, eo qoippe ordine gesta Illa on- 

jecta. Ncque in iis quidem ordo satis òia libro xiii. referantur. 

iDcidus. Repone sic: Somno exper- ^ Ad servum sumn"] Hie incipit 

reetus admiratur, ut advectus, ut ex- Rbapsodìa xiv. hincque adeo aumeB- 

positus, ut rOictus st#, ut cuncta msciret, dum initinm Periodi» hnjus. 
Reqnirit universa donorum; qua post* 



Digitized by 



Google 



PBRIOCHiE. 843 

tus accediti naufragi et mendicantis imitatu. Interrogatas 
deinde, quis esset, ait se esse Cressiam : in iEgyptam na- 
vigantem Troja ^ "" fuisse delatam. 4. EumaBum etiam cam 
affectione moestìssima perurgens, et cogente deniqne ves- 
pere, et imbre continuo/ sagulo amicitur. Atque ibidem 
multa secum volvens, tandem concedit quieti. 

naa^ragbm pai» et mendicanHa. Rogattu poHea quitnam eM$et, dicU h este Cre- 
Un$em: iJfewiem Mot a Trtja deneetum/uùte in JBgypium. Jnstan» quoque Ew 
mao qffeth^ tritiieemo, et veepere ae imbre jugi cogente, veaiitwr eaguh^ aique 
ibidem tenone multa animo, tandem obdormiecit. 



^ » # »i»<^»»^»i»^^ 



Florìdus.— 8 IVY^om vnlg. 

NOT^ 
« Namgantem TrqjOy tfc."] Treja re- se ^gyptum snbnlco suo namt U- 
ponit Tollins minns inconimode. Nec lixes. 

tomcn Troja led e Creta ipsa, neqae ^ Et cogente denique veepere, et imbre 
delatum se quasi vi tempestatis, sed continm] Neque iste satis cooTeniuot 
sponte, et destinato proposito petiis- cnm Gnecis Hoqierì. 

PBRIOCHA XV. ODYSSBiB. 459 

It ' Lacedamonias arces Tritonia Pallas. 

2. Telemaohus a Minerva per somnium commonetur,do^ 
mum ut rediret. Matureque * digressus cubili, a Menelao 
veniam reversionis exorat Qua comiter impetrata, regre- 
ditur ad navem in portu Pylio manentem. 3. Pisistrato- 
que ad urbem, atque ad patrem remisso,' ipse propere sol- 
vit e littore, comite navigationis assumto Tbeoclymeno 
vate Argivo, uno ex iis, quos Melampus Amythaonis* eru- 

Minenxi Tritonia tendit ad chritaiem Spartanam, 

Telemachus monetìtr ìnter dormiendum a PaUade ut revertatur domwm. Et dif- 
eedens mahUine e leeto, togat Menelaum faenttatem regrediendù Q«a stU benigna 
eoneeesa, reéU ad natem qua remaneerei in navaUurbie PyH. Et remieeo Pisittrato 
mt wrbem Pyhun et ad vatrem Neetorem, ipee feethuafUr e porta prt^ÒMeitur, eojfto 
seemn eoeio marigationù Tkeochfmeno vate Argino, uno ex iis quoe MOampuBjlUu» 

1 • Accursius snspicatnr Ad prò li legendnm. ToUins Ai suspense «erisa 
et verbuoi ezpectante. Sed mhil necesse est mutare/ Ftoridi».— « Sic Ac- 
cnrslns, prò, itfirfiwgtte.— $ * Sic optime Tollius, prò, alfitf od paf rtom «misio. 
Vr^ enim et patria, idem. Tom €imsto mellos ferae conveniat aut cani, quam 



Digitized by 



Google 



844 AUSONii 

Aivit. 4. Vitatisque iosìdiatorìbqs procis, advehitar in 
patriam. Et sociis qaidem portam petere jassis^ ipse di- 
verso ^ itinere ad agrum Eamaeumque proficiscitar. 

Amyikaonit edùcuit. Et declmaiù proeU qui eum expecUbant in nuidiU^ ^fpt^^ 
ad patriam. Et cwn pracepitset comitibui ut irent ad portam^ ip$e tendit atìm ria 
a4 agrum et ad Eumttum. 



amico dimiftso.' Florù/iu.— 4 Sic reponit Accnniut, prò, adteno, 

NOTA 

* Mika^^ms Amifthaonii] Vates et nocent artes : cestere magistrì Phil- 
medicnt inclytus. Hujiis memiDit lyrides Chiron, Amytbaoniasque Me- 
Virgilins Georg, iii. ' Qaesitsque lampns.' 



PBRIOCHA XVI. ODYSSBA. 

Coipmune "Eunutus mapale et divus Ulixes. 

2. Telemachns EumaBum nuntium reditus mittit ad ma- 
tremi Ipse^ Minerva ita volente^ patrem cognoscit:* et 
cum eo deinceps agenda disponit. 8. Penelope autem» 
cognito redita filii, in conventam procomm, quaverecundia 
sinebat, egreditur: increpatisqae insidiatorìbas filii, non 
minus irata> qnam moesta discedit. 

Eummutt UìUMdimmuirmHtimtadimttaM». 

TeUmaehii ndttii Eìountm ad mairem pd rtftrat te reoemim ene. Ipm per- 
HdMou PaUadii agnotcU patnm natm : et ordinai eum aopim/aciiudmpaeUn erum, 
PeneUipéfferafaMdita nvermonemdgnoH^pradU inemtumproearumt qnamHun p m Aw 
penmitèbat : et olawrgaHi tu qui etruxerani imidiai JUio tuo, digreiitur nm 
Minau irata qmm doUnt. 

NOtiE 

1 ComiiiinM Eumaut mapaU et divui Abitnlerat enim ci formam suam, et 

VUxat'] Pendet Rensiu. Sabintelli- alienam indnerat senìs pannot^ ne 

f cDdam auHerant ant aliquid simile. agnosceretur, nt habetar Rhapsodia 

* Minerva ila totentef pairem eog* xrii. 
nMeW] Quem oon cognOTlMOt aliai. 

PERIOCHA XVII. ODYSSBA. 461 

Jam calum ronis rutilai Tritonia bigis. 
Jam Aurora eoUutirat Olfmpmn tmru mo h{}ngo pmdcante» 



Digitized by 



Google 



PKRIOCH^. 845 

2. Telemachus anxiae inatri ordinem peregrìDationia 
enarrat. Ulixes ad oppiduin, Eum»o opitulante, perdacitar. 
Domam, in qua proci epulabantar» ingressus» emendicat 
cibos, miserabiliter ambiendo. Inde ab Antinoo injuriose 
afficitar. 3. Cui Penelope diras ob inbumannm facinus 
imprecatur. A qna missus EumaBus est, ut hospes, sic 
enim se ferebat, ad eam provocaretur.' Qui tnm quidem 
invitatus, gratiam facit: sed yenlurum sese ad vesperam 
poUicetur. 

TekmaehM» ccmmimorai nMfrt $um mòUcUìb tmem rat Uineris, UUxìm émeitur 
ad ìiHf€m opera Euwuri. Ingremn dmmm i» pui jtroci comcwabaniur, peiU eam 

Ptmdope optai mala mwUa propter faettan iUud erwieU, AUiut §a mùttU Euaunaa 
qin moUaret ad ip§aM hoopUem. TaUm min Ulixet m fingtbmt. Qui tane qui- 
dem weahu^ komeU recuat : hA promittii «e ventunm tib tegperam. 



•^^^^^^^^^^^■^ 



1 < Barthius : ad meoMM provoearetur, GroDOvias rnelius : ad eamvocaretur. 
Non enim ad convi¥Ìnm, sed ad coUoqainm i Penelope ùivitakMitiir/ Fla- 
Hdui. 

Ì90TJE 

1 Jam ceflam roeeia rutiìat TrUonuL rora/ Ubi cum de Aurora sermo sit, 

ìfigi»"] Versus Homericos Rbapiodise non de Pallade, legendnm omnìno 

hojns prìnfDS est, jam bis sapra nsnr- est Titkmua^ snpple turar, qnse Aurora 

patos : ^/io9 8* ^ryéwa ^émn paMéuc' est : non TVttonia, qaod perpetuum 

Tii^Y *Hifo. ' Qnando vero mane-geni- Epitheton est Palladis. 
ta appamit roseos digitos habens Aa« 



PBRIOCHA XVin. ODYSSBiE. 462 

Irus adest popjili per mendicabula notus. 

2. Mendicante intra proprios lares Ulixe, alius quoque 
pari egestate Irus accessit, popularis Ithacesius, stipes* in 

Ira» fpenit cogniius mendieaiiombue nài per plebem. 

Cum UUxee mendiearetur in propria domo, aliut etiam mendicai eeque inope 
Ime nomine venii, e plebe Ithaeenei, qui eoneaetferai petere iiipee in compUie, 

VOTJE 

1 Populi] Tollius tara bene popolo pulì,' hoc est, qiisB exerccbat in po- 
legi posse potat. Utrumqne ferri palo, nrwx^f uoAétu»' ' mendicus 
potest : ' Popolo notas per mendica- popalaris,' Homero. 
buia/ et ' notus per mendicabula pò- » Stìpee} Minuta sra. 



Digitized by 



Google 



816 AUSONI! 

trivìis solitas rogare. 3. Jai^am ergo inopi» communis 
aemnlatione conseritar, quod ex verbis processit ad manus, 
bortantibus procis^ quo magis rixa crndesceret, proposito- 
que prfiemio caprini ventris omento.** 4. Victor igitar TTlix- 
es, seminecem Irum extra januam projicit^ ridicala adhor* 
tatione^ compellans. Penelope etiam manera sibi a prò- 
eia, prò opìbas cnjnsqne^ conferri» singnlorum stadia ex- 
periens, deposcit : quce matare, atpote a cupientibas» offe- 
rantar. 

EaiorHwr iUiqMi iìm ex inviiia ^wam fmr egnUa ititer ninm^ue e x àiébd t y ^ 
rixa progremtL tti a verHà ad verbera, proci» tastìgantilna ena, «1 jargùan magi» 
€xa»perarHur^ et firopù»ito adipe ventri» caprte in pramÌMm pagnm. Igiiur OHxe» 
fnctar expeUit extra attium Irum eemimertuum, att/oquen» eum eachartoHame ridi' 
caia. Penelope 9IMJH« petit »ibi sferri dona ab aauitoribu» »ai»juxta dimtia» «m- 
gulormny tentane t^eetnm unhuetouequef quec fiiidan cito exhibentWTf eum mdeU- 
cet OH róUe atndiosi e»»ent ipna», 

NOT^ 

^ Caprini ventri» omentol Omentani capraroni/ 

est membrana pingnis in ventre, ven- ^ Ridicala adhertatiane'] Ut ad ostinm 

tricolo et intestinis saperpotita, M- io posternm cam acàpioDe aedena, 

irXoor, et HhKoìa^ Gr«cÌB. Homerus canea et snes abigeret. 
liabet bic yatrrépes oSyfir, < ventres 



FBRIOCHA 19. ODYSSEiE. 463 

Jt parte interiore domus secretm Ulixes, 

2. Ulixes et Telemachas arma omnia de medio amolion- 
tar» procis pemiciem comparantes : ne quid aat manimenti, 
aat teli relinqueretnr» qai vel caverò vim» vel inferre pos- 
sent 3. Ad Penelòpen inde accita ipsias pergit : ibiqae, 
ut EamaM> dixerat» Cretensem se esse mentitar» TTlixemqae 
apad se hospitio diversatiim comminiscitur. 4. Mox cam 
Euryclia ejus natrix» bospitalis officii cansa» pedes ejas eia- 
eret> tactu manas animadvertit cicatrìcem, qaam babebat 

Venm UUxe» »emotu» in reeondiHore parie eediam. 

UUxe» et Telemaeha» maehinanie» exìtiam prode, aafemKt owana arma de me- 
dio : ut naUum »upere»»et ei» tegmen, vel tehan, quo poeeenJt vel vropuloare idm 
rei tnftigere, Po»t it ad Penelòpen aeeerritn» ab ea : ataae ibi /abidatar se e»te 
Cretenaem, qnemadatodum dixerai Eumao, et mentitur VRxem diverti»»» ho»piti» 
tu sMom domum» Paulo post cam EwrycUa nutrix t^, officio fungen» in ka^fUa 
udiate, lanaret pedee UHn», agnoteit, contrectando eo» manu, ci^atrieemf fuam ha- 



Digitized 



by Google 



PERIOCHiE. 



847 



ex Tnlnere in Pamasso ' * quondam suis dente percnssus. 
Qao aii^raento^ alomnum saum esse agooscit. Sed ab eo- 
dem^ ne quid ultra vel quaerat^ vel garriate coércetur. 

bebat ex plaga, eum iehu fiilÈUt ofùn dtnU apri in Pamauo, Quo mdieio ag- 
«Mcil eum ette mimi adiiniiiMi. Virwn prokibetur ab ipto ne aUqmd afnpUtu in- 
qmlratf aui deblaieret. 



»^l»'^H»'^l#«i»^^*>» 



1 Alii Panuiio: alii Parruuo, 



VOTJE 



• In Parmuid] Hcipn^^ babet Ho- 
merus Antolyci patriam materni avi 
Ulixis, onde tirbis hic nomea esse non 
monti» iilins celebratisstmi Accarsins 
non immerito observat. In monte 
aotero et sylva Pameso vicina venan- 



tem com Antolyci filiis Ulixem ab apro 
percnsanm memorat hic Homerat. 
Vinetni tamen de Pamasso monte lo- 
com bone inteiligit, et Pamasnm uno 
S scriptum fuiase observat. 



PERIOGHA XX. ODYSSBiE. 464 

Jamque procos genua amplectens orabat Ulixes. 

2. Epnlantibns procis Ctesippus ' in Ulixem crus bnbu- 
lum jacit: sed destinatione non potitar. Theoclymenus 
antem^ apud Ithacenses divinationis expertas^ * imminens 

Etjam Ulixee precabatur procoe ampUctem eomm genaa. 
Cum proci convivarenhtr, Clestppiw mUtii tu Ulixem eruM bevis: ai non per^ 
eiM eum ut habaerat in animo, Theockfmenae vero, vatee eognitus apad ^tha^en- 



^^^■»>^^^^^^^^ 



1 EttAppan mlg. Vid. Not. inf. 



NOTiB 



* DìciiMiltoaù txperìu%\ In veteri 
Cod. iN0nid<ÌMiù ex parte, onde Vine- 
tns, divinatìonie expert€B, Sed obstare 
videtur, quod Argivns ille vates Theo- 
clymenus cum Telemacho nuper in 
Ithaeam vener^tt; quomodo ergo, 
c^Nid Ithaceneea divinaiiBnie experUe^ 
potuit esse novns bospes? Tollios 
ideo retinet, dinìnationk expertae, et 
interpretatnr, * divinationis snas tnnc 
primum periculum faciens apud Itha- 
censes/ sed et divinationiM expertue 
eodem scuso accipì potest quo diciaa* 



tionie experta, hoc est, cognitns prop> 
ter divinationem, qnam etsi nondum 
in Ithaca exercuisset, potoerat tamen 
ab Ilhaceusibns aliquibus rogatus Ar- 
gis in sua patria fotara prsedixisse, 
sicque nomen clari vatis in ea insula 
jam ante adventum suum obtinere ; 
h«cque ideo causa esse potuit Tele- 
macho eum secum abdocendi* Itaqne 
si ve experta^ si ve expertue legas, sta- 
bit Interpretatio nostra 2 ' Vates cog- 
nituB apud Ithacenses.' 



Digitized by 



Google 



848 AusoNii 



procis vaticinatur exitium. Qaoram multa cairiUatìone de- 
TÌsua, mensa et domo, tanquam furiosns^ excluditur. 

8e$f pradicii proeis itutanlem perniciem, A ^ibu8 irritui muUis caxiUiSy <;idhir 
£ Huuaa et ex adiim»f veiiili itsamts. 



PBRIOCHA XXI. ODYSSEiE. 465 

Hic menteni dedit Icaria Tritonia Pallas. 

2. Ulixes Eumaeo et Pbilcetio/ fidei eorum industrìaBque 
confisus, qui8 sit revelat. Et postquam facta cognjtio 
est, caedem procoram tempore instrai* placet 3. Qaos 
Ulixes asta aggreditur, ut ipsum quoque inteodendo ar- 
cum vires seniles explorare patiantur, quem, uni quon- 
dam TJlixi facilem, si quis intenderete habiturus esset pre- 
mium, jus Penelopes nuptiarum. 4. Sed prohibentibas 
procis, ne id ridiculus et mendicus auderet, quod frustra 
Juventus tam lecta t^itasset, dat Telemachus Ulixi, ceteris 
abnuentibus, experiendi potestatem. Et bine nascitnr ad- 
miratio prima virtutis, dedecore suo ceteris erubescentibus, 
quòrum ignaviam senex et mendicus* arguente 

In h4>c libro Minerva Tritonia tmmiatf m animimi Penelope, tfc, 
UUxiÈ aperit Eunuto et PhiUetio qìds nt, Aden» eorum fidelUati et eoUrfke, 
Et po$t peractam agnitvmem etatumU ten^jteettve parare interfectionem prororm. 
Quoe Ulixes adoritur dolo^ vt tinant etiam ipsum experiri mres suas seniles tenden- 
do aratm, quem^ oUm ab Ulixe solo facile intendi mUtuMf si aliqmM iiUemdiret 
aeeepturus esset in prttmiumjus connubii cum Penelope, At enm proci vetarent ne 
ipse ridieuJbts et egenus auderet experiri id quod juvenes tam exquisHi esperti essent 
incassarne Telemachus concedit tlUxi veniam id teniandif ticet reUqiU n^areai, 
Atque vide oritur prima admiraiio foriitudims ipsius, cum reliqui pudore ntf- 
funderentur ex suo dedecore^ quod UU et senex et mtndUus csl e n d is s ei eorum seg' 
niti&n. 



1 < Editionei àlias : prò tempore instrui. Sed 'tempore, vel temjmri^ si pr« 
maiure ponitnr, probom est/ ToUtus.— 2 Senex mendicus vulg. 

NOTiE 

1 Mentem dedit] Ut arcam procis • Eunueo et Phileetio] Qnoram bic 
poneret, albamque ferram, ut ait bubalcos, ille sobnlcus eraf. 
Homerus. 



Digitized by 



Google 



PBBiocifjfi. 848 

PBRIOGH A XXII. ODYSaUM. 466 
Sqtialentes humeris habitus rejecit Ulixes, 
2. Ulixes loco ulteriore capto intendit arcom, omnibaa- 
qae foribas occlasis^ ne qua patere! effagium^ plerosque 
▼ino sancios^ aut noritate rei stupidos, aut quìdlibet aliud 
meditantes conficit. Cam prtauim omiiaoi coofixisset 
AntoioBnii qui audacia et petulantia ceteros soperaveisat ; 
£uoi»us, et Telemachus, et Philoetins, sumtis et ipsi ar- 
misi egregia in constematos ca&de grassautur. 3. Jamque 
omBibus iateremtis, duobus tantummodo parcitur : Phemio 
citharcedo, qui mini^terii causa adhibitus, nihil omnino in 
Uiixis domo/ quod contomeliosum esset» edìderat ; et Me- 
donti praoconi/ cujus modesti» etiam Tdemachus suffra- 
gabatur. 4. Et qui cum Telemacho erant/ MeIantbi^^l 
famulorum Ulixls unum/ qui procorum proterviam semper 
armaverat, crucìabiliter occidnnt. Pnellas inde duodecim, 
qasB cum procis flagitiose consueverant^ suspecdio per- 

UUa:e9 depomt «r ìmmerU sm$ amietUB $ordidas, 

UUxea oeeupaio loco retmotiort tendii areumf et ekmrit amciU januia, ne exihu 
opertMM eeaet tdiqua pmrUf ùUerfUit pUaimae tenmtenioe, vel attonito» iniotentia rd, 
ivi eogitamtee quidvie oUaid. Cum ^rfodifHt jirimauM oanitum AiUiMoum^ qui jtrm" 
iergreegtu erat reliquo» arroganti^ et protervia ; Ewntme, et TeìemackuMj et Phi- 
ImtiuBf eapH» quoque «rmif , Mtrani etragem eduttt pr aeùr um percvieorum metn. Et 
jam iuterfectu omMue ignoocitur dimtaxat dMoòme, eeUieet Phemio fidieini, qui 
addmetMS ad Jungendum arte mtm, fàkil frarmufeeerat t» eBdibuM Uiixie quod enei 
b^urioffim et : et Medouti prmeoni, eì^u» inoderatUmem TdepiackuM quoque kuida- 
bit. Qui vero erant cum Telemaeko tnterftduMt évria rnsppUai» Mdantkmm 
WKum e aervie UHxie, qui semper armaverat inaolentktm procorum, DeùUe 
interfieiunt euopeuéio éuodacim amciUae^ qua tmfUer .ram kabdmni cum prodi. 



1 Nìkihmimn» fn U, vnlg. * Dictio, nikUominiui, intellectam franipt. 
fortasse foerit, iitii2, aiit, nikU oimitM, ant etiam, nUdl 



Emendandam igttiir fortasae foerit, iitAi2, ant, nikU oimitM, ant etiam, ntkU 
màuu in U. domo, quam quod e, «. adidérat, <Sed 4am luw, qaam quod «eqoitur, 
malto magia in medio relinqoimqs.' Accurriue, — 2 MedonH uni vnlg. 



NOTJE 

^ &qtd emn Tekmaeko mmt] Hiec cnm Telemaobo erant, jnssn Ulyssis 
non snperìoribns jnngenda, ned con- Melanthium in cmciatibus intertì- 
nectenda esse cnm seqnenti.bas, recte ciont apnd Homernm. 
adoBoauit Marieng. Accaraing. Nam ^JlfeÙMthiMm/amuknmUtìxieunum] 
«evttra Enoneas et Pbiletia», qoi Gaprariom. 

Deìpk. et Var. Cloe. Aueon. 3 H 



Digitized by 



Google 



850 AUSONII 

imunt. Ulixes csede ad plenum perpetrata, ignera adolet; 
incensoque solfìire domam piaculo pargat. 

Ulixe$f peraeta omnino cade^ accendit ignem ; et lustrai expiatiome tf tfcw aettmtù 
9m{fwe. 

PERIOCHA XXIII. ODYSSBJS. 467 

Chalcidicum gremì nutrir superabat anilù 
2. Eoryclia nutrix, gestae rei nuntia, Penelopcn de somno 
excitat. Quae' advenientem ad se marìtum non temere 
ipsnm esse persaadet. Quadam cubiculi lege, et genialis 
lectuli positu/ sibi tantum et Ulixì cognito, an ipse sit ma- 
ritus, explorat. 3. In coetum deinde conveniant, totamqoe 
noctem mutuo sermone consumunt. Et bine quidem ele- 
gans replicatio laboram, quos ITlixes pertulit, mira concin- 
natione colligitur. 

Nutrix conacendebai eeenaeuium pamu mniU, 

Euryclia milrix, nuniiana quod factum eroi, expergrfacii Penelapem, Qu€b «m 
lejfittr inducii in animum cm^ugem $uwn ad h venientem esse ipsum, Peridiitiw 
num ipse sit suus eaiyux, ex quadam dispositione ihaìami, et sUu tori marUaiis iute 
•ibi dmntaxat et Ulixi. Postea congrediuMtur m Veturem, et tnuMgtuU Mas 
noetem colloquio reciproco. Et inde quidem venusta repetitio laborum^ quùS USxes 
ioleravitf contrahiiur mirabili brevitate. 



^^^*^*^*^^**^ 



1 Legendom monet Bartbius : Qnoì 

NOT£ 
1 C&aletdtocia] *Yrtpf»y Homero. olee dedolato et elaboralo ab Ipso 
De hoc jam sapra. UlUe, ut uxori sus se tentanti hic 

» GcfiioiM Uckuìi pmJkii^ In tronco expoait apud Homenun. 

PERIOCHA XXIV. ODYSSBiE. 468 

Tartaream vocat in sedem Cyllenim umbras. 
2. Procorum animas, recènti et communi csede conges- 
tas, catervatim Mercurius ad infema compellit. Tudc 
circa Agamemnonem Manes heroici congregantur. Mirati- 

Mercurius detocat in habUaiionem Erétn ammas procorum, 
Mercuriua agìt ad Inferos turmatim aninias procorum accmimktaM strage r^Maft, 
et communiiis omnibus, T\mc umbra Hermmi conoeniuU dram / 



Digitized by 



Google 



PERIOGHi£. 851 

qne lectoram jovenum congregem densitateno, uno < agmìne 
cowmeantein/* causas intcritionis accipiunt. 3. Tarn apad 
Inferos qaoqae yirtus Ulixis» et Penelopes pndicitia prae- 
dicantur, ab Agamemnone prae ceterìs^ cui dispar fuerat io 
ntroqne' fortuna.^ Ulixes ad Laértem patrem in agrum 
profectas, et inopinato redita/ et reram gestarum relatu, 
affecit senem : afficitur ab eo cognitis/ quas exantlasset, 
aerumnis.^ 4. Sabinde et patres proooram^ neces javenum 
properant nltnm ire : consilioqae et vi communicatis^^ ante 
expectatum agro superveoiant Sed eos jam comitatior 
Ulixes fundit, fugatque. 5. Verum gliscentibus odiis^ et 
majore seditione aut tumultu spectato, ex sententìa Jovis 
in Ithacam Minerva descendit: et conciliata utrimque 
pace^ studia, et motus partium, rerum gestarum aboli- 
tione • * componit. 

Et eum admirata essent cotlectam turbamjttvenum exqwaUorum euntium una eaierta^ 
tognotemU ex eis ctauttÉmortis eorunu Tunc foriUudo UlixU, et easiimonia Pene^ 
ìopes eMmmtur etiam t» Inferi», praeipue ab Agamemnone, ^vi habmerat wrtem 
diteimilem in hU dualnu rebut. Ulixee cum inasei ru» ad patrem «icion Laértem, 
permofoit «eiicm, et revertione sua inexpectata, et narratùme eorwn qua fecerat» 
Permùtetwr etiam ab eo auditie miseriie quoM pertukrat, Pauia post etkm parentee 
procorumfettinant tfindicare mortem iUorum juvenum : communicatisque inter se 
consUOs ae viribus, priua opinione adveniunt tu agrum f ubi erat UHxes, Verum 
UHxeejam meUut ttipatus dianpat eoe et vertit in fugam. Sed cum odia ereece» 
rent, et jam pravideretur nuyor aedilio vel etiam bellum intestinum. Pallai deìa^ 
bitur in Ithaeam Jovi» monitu: et facta pace inter utramque partem, sedat studia, 
et agitaiiones/actiomim oblivione eorum q^ua facta erant. 



^^^^^^^^^^^^ 



1 Juvenum gregem densitatemque u. legit TetastisBima Parisienais ed. Ma- 
rìangeltts Accara. ex antiqnioribns libris reponendiim censnit: j. cum ^«g-e 
densitatemu, Vid. inf. — 2 Graevius legit, commeantum; ToMìuè, eommeantium, 
— S CoDJicit Graevina, in tf^Km^u^.— 4 Vetaat. exemplar: inopinato et reditu. 
— 6 Al. cogydtu,—6 Alii, exanclasset arttinnas.—7 Sic reatitait Accaraiua, prò, 
eommunieationis.S Sic Graeviaa, prò, absolutione. 

NGTiE 

* Congregem denmtatem, uno agnine nelopen, AgamemiioD adolteraro Cly- 

eommeaniem] Sic bene Viuetua et Tol- tsmneatram : viciaset et interfectaaet 

lina. Congregem ezpone eongregatam : uxoria procoa Ulixea ad veniena ; Aga- 

compoaito boc otitor etiam alibi Au- memnon vero Troja reveraas ab JE* 

•ovina; et aflepioa Apoleins noater. giatbo conjugia auaa adultero fniaaet 

^ Cui dispar fuerat in utroque far- interfectna. 

■tuna'] In virtnte acllicet sua, et pndi- « AboUtUme] ^AfàPifari^ < oblivionis 

eitla nzoria. Qoippe com uxorem lege.' 
aactna easet Ulixes caatUsiniani Pe- 



Digitized by 



Google 



AUSONII 

BUBDI6ALENSIS 

PIUEFATIUNCULiE TRES. 



THEODOSIO AUGUSTO AUSONIUS. 469 

Agricolam si flava Ceres dare semina terras, 

Gradivus jubeat si capere arma ducem. 
Solvere de portu classem Neptairas inennem ; 

Fidere tam fas est, quam dubitare nefas; 
Insanam qaamvis hyemet mare, cmdaqne tellns 5 

Seminibns, bello nec satis apta maniis. 

Si Cerei Jlava pracipiat agrieoke ut mandet temimi terra^ n Man prgeipiaf 
Imperatori ut induat armaf H Neptunus Jubeat classim licei non armatam projfUiià 
e portu; tam Ucet conftdere eorum justiSf guam non Ueet ambigere de felici Pie- 
ce88u: quanguam pelàgut furtnt agitetur tempestate^ et terra nendum sii maturm 
seminibm aceipiendis, neque manus satis apta ad beUum. NikU cuMcteris suseìpen 



6 ' Aldus Oryphinsqae excaderiiDt: nec sit aperta MONaw: ut et inox: 

NOT^ 

Theodasio Augusto] Magno illi Theo* indice conficiendo secntiM eram, hic 

dosio, qaem Gratiaons, interfecto a etiam seqoi me naffleromm iadicis 

Ootliis ValeDte, in aocietatem imperìi jam oonfecti ratio coegit« 

Mcivit, -et iecit Angusti». A qao % Gradmuii JOe hoc infim sA £pì- 

regatus Aosoiiios per Epistolam, at gram. i. 

opera sna ad se mitteret. mìsit cnm 4 Fidere tam/m edf 4nc.]PMplerea 

bac Epistola, qnn Prtefationis locam qnod, cam ib reboa qmm aupse «e- 

obtinere debere merito Tidetnr. Re- moravit, agricoileniy belio» ^ nevt- 

jecta tamen ad calcem a me est oam gationi prasslot ea aomitto» poaunt 

aliis daabus infra positis jaxta edi- felioem in iis eveotom eUom pneier 

tionem ScrÌTerianam, quam, qoia in apem «i pnMWiWMy qnooi od eas 



Digitized by 



Google 



AUSONII PBJBPATIUNGULA. 853 

Nil dabites anctore bono : mortalia quaenint 

Consilium: certas jassa capesse Dei. 
Scribere me Angastus jnbet : et mea carmina poscit, 

Paeiie rogans : blando vis latet imperio. 10 

Non habeo ingenium : Cassar sed jùssit : habebo. 

Cnr me posse negem, posse qnod ille patat? 
Invalidas vìres ipse excitat : et juvat idem» 

Quijubet: obsequiom sufficit esse menm. 
Non tutam rennisse Deo : laudata pudoris 15 

Saepe mora est, qaotiens centra parem dubites. 
Qain etiam non jussa parant erompere dndum 

Carmina : qnis nolit Caesaris esse liber. 
Ne ferat indignom vatem» centnmque litaras» 

Mutandas semper deteriore nota? 20 

Ta modo te jassisse, pater Romane» memento : 

Inque meis culpis da tibi tu veniam. 

«udore idmieo juhenU, Qimp hùmuf nudeni hidigtta deUbtroHmte. Sumpe 
JldeHier qua Deus imperat. Anguaiut impeni ut ieriòmn^ et petit meo» verme 
fere orme: magna vie eubest jiteeui blando. Non eei mihi ingenhim: at Caear 
imperava : erit ergo miku. Qìutre infleier me poeee id quod te credit me poeee 7 
ìpee excitai viree meas kmguidae: et idem pd i$nperat a/^woat etiam. Satie eet 
mUu tt paream ei, Periadotum eet reeietere Numitn, Sape ìandahUie eet cimc- 
tatio orta ex verecundia^ quandocumqne amderie erga alium tibi parem. Sed 
eiiam vereue meijam diugeetiant prodire m publieum, qmaufuam non Jubeantur. 
Qme vero Hber recueet prodire eah tutela Caearie^ ut eum emieeue fuerit no» |Nrtt- 
aiwr ampline me po'étam indigmm hoc nominef et eentum lUurae immutandae aem* 
per a me ptjore correetione t Tu modo mendnerief o Imperator Auguete, te Jnseiste 
menm librum edi. Et ignoeee tn ipee tiifi in meie erroHe, 



[vt.ll.] NmikabeoidgenU: liand iU reete.' ToOiue.-^'Xi < Hoc melitis, qaam 
qood io Aldina GryphUoaqae ed. legitor : Inque tuie adpie.' Idem. 

NOTiE 

capenendu, ticet Imparatam, jussa 10 Bkmdo vie ìaiet imperio] Simili- 

soo impalerint. ter in Epistola Centoni praevia : ' Po- 

7 iÉMlorv ÒMio] Cttn nempe suadet tentbsimam imperandi geiius est, 

is, qui, ut ineeptnm recte perfieias, cnm is rof at, qui jabere potest.' 

pnsstare potest. 19 Ne/erat indignum vatem^ eentum- 

B Ceri MS /asm ec^ctts Dri, 4rs.} Sic fM Hturae] Sic Martialis lib. i. Epigr. 

aif, qnanqnam Christiani, de Impera- iv, ad Hbram suum : * Sed tn ne to- 

torìlnis snis, inolita prìdem et paga* tiea Domini patìare litoras, Neve no- 

ais ftmUiari adnlatione. Panie ipfni: tet lasns trutU arando tuoi, iEtberi- 

« Non tutnm renuitee Pe«.* at, lntcive, cupis voFitare per anras : 



Digitized by" 



Google 



854 



AUSONII 



I, fttge ; sed poteraa tntior esse do- 
mi.' Vide ìd liane sententiam plara 
«pud Quintil. lib. x. de Emenda- 
tione. 

21 Pater Ronunui] Ex ea adiila- 
tione, qua Angiiito» aiioSy ' Patres 



patrts' appellabUnf. 

S2 Inque meù adpU da tUn ìmvmm»] 
Quoniam culpamm, si qoaa, operm 
mea pnblìci jiirìs faciendo, admise- 
rim, ta ipse causa es, qui et &cereai 
prscepitt.i. 



AUSONIUS aVAGRIO SUO S. 470 

AusoNius genitor nobis : ego nomine eodem 

Qui sim, qua secta, stirpe, lare, et patria, 
Ascripsi, ut nosses, bone vir^ quicumque fuissem. 

Et notum memori me coleres animo. 
Vasates patria est patri : gens iEdua matri 5 

De patre : Tarbellis sed genitrix ab Aquis. 

Aìuoniìu nùM pater est. Ego appellar eodem nomine, Seripn kic qaia jó*» 
fva profemone^ quo genere^ qua domo, et ex qua regione, ut eoguoacereM, o berne 
mr, quaiis Juissem, et cum me notisten, honoroFeé m^ grata meut$. Vamte» maU 
patria mei pareutis : famiUa nu€B matri» ex parte patrie ejuM est JEdua t at mater 



Io veterì Lugdnnensi cod. tìtuliis hic fiiit: Abhmc Auumii opiiacada, qnem 
seqaebatur CarmeD, * Aiisonius genitor nobis/ cuni titalo, Auaoniu» lectari ea* 



NOT« 



AuÈoniuè Syagrio tuo] Hanc Epi- 
graphen preferebant tria tantum ex- 
trema poèmatis hujns disticba : ' Hic 
ego Ausonins.' Poema vero hoc sic 
erat inserì ptuni in Lagdunensi co- 
dice: iiasomus leclcri sahttem. Non 
Attsonii patat esse Yinetns, sed semi- 
docti cujaspiam versificatorìs, qui 
tamen Ausonii studìosns Epicedium 
ejus in patrem Juiinm imitar! eona- 
tns sit, et Carmen ex variis ejus car- 
minibus composuerit. Mariang. Ac- 
cnrsius inscripsit hoc Carmen : £pt- 
cidUm M Ausonium po'étam incerto aue- 
tare. At Scaliger Ausoni! pntat esse, 
ad ea saltem vsque verba: * Morige- 
rae uxoris/ &c. Et cum Hexasticbo: 
' Hic ego Ansonius/ sub eodem titolo 
conjungendom : Aummhu Sfogrio suo 



S, Et revera Ausonium ex suis ip- 
sius poèmatis illud contexuiase quid 
vetatP Ex Scalìgeri igitur sententia 
sic inscribatur et cootinuetnr. Quts 
▼ero foerit ille Syagrius non piane 
Kquet. Videtnr is esse, qui m Futb 
Consnl legìtur cam Eucherìo, biennio 
post Ausooinm: ubi tamen quidam 
legunt EvagrtMB prò SifagriuB. Ex 
amicis Ausonii fnisse ex hoc poemate 
constata 

5 Bone cir] ''Aya6^ Orasoomm. Sic 
Horat. ' Quo l>one circa,' &c. 

6 Vasates] Bazas. Sic lo Epicedi* 
patria : * Vasates patria/ 

Gens /Edua matri De patte: Tarbei- 
USftfcJ] In Parentalibus Carm. ii. de 
matre£milìa^onÌa : ' Sanguine mix- 
toTarbellsB matris, patria et ideici/ 



Digitized by 



Google 



PR^FATIUNCULiE. 8S5 

Ipse ego Burdìgal» genitns : divisa per arbes 

Qaatnor antiquas stirpis origo mese. 
Hinc late fusa est cognatio^ nomina moltis 

Ex nostra, ut placitnm, dacta domo veniant 10 

Derivata aliis : nobis ab stemmate primo 

Et non cognati, sed genitiva plaoent. 
Sed redeo ad seriem : genitor studuit Medictnas, 

Disciplinaram quae dedit una Deum. 
Nos ad Grammaticen studium convertimus: et mox 15 

Rhetorices etiam quod satis attigimas. 
Nec fora non celebrata mibi : sed cura docendi 

Cultior: et nomen Grammatici merui: 
Non tam grande quidem, quo gloria nostra subiret 

iEmilium aut Scaurum, Berytiumque Probnm ; 20 

ipmu/uit ex Aquis TarbeUicU. Ego ipse natus wm BurdigaUe, Primordia mea 
fwmlia sunt distributa per qualuor cintai es vetustas. Hinc nostra cogiuttio procul 
extensa est, et nomina perveniant ad plurimos tracia e nostra /amtlia, ut Ubuerit^ 
de/texa mi alios: mUàptacent nomina ducta a prima stirpe, ac non petiia a cog" 
naJto aìiquo, sed a parentibus. Verum resumo filum mete originis: pater mene 
meram dedit medicina^ qua sola ex artUnts produxit aliquem Deum, Ego incubui 
Grammatica : et dehiic didici de Oratoria arte quantum mihi suficiebat. Fre^ 
quentavi quoque judicia: verum magie exercui artem docendi: et comparaci mihi 
memen Grammatici non adeo illustre quidem, ut laus mea aecedtret ad ^miUumf 



^^*^*^^^^^»^ 



Itfffifu Vid. inf. et Not Var.->20 Legenduni moDet Totliat, JEwSiìSam ad 
Sca mn m^ et * Si h«c/ inquit, * non arridet, tametsi linceni tlt et genuina 

NOT« 

JEdai Autun: Tarbellt les Basquesy 14 Qua dedU «m Deum"] iEscula- 

qnorum caput Tarbellic» aqaae Aqs, piam. 

vel d^Acqs. 20 JEmilium aui Semtrumy BcryfniM- 

6 De patre"] Caecilio Argicio Arbo- que Probum'] fmilii magni Arborìi 
fio, de quo est Carmen iv. Parenta- Rhetoris Toloiani meminit Cannine 
llom. XV. ProfeMorum. Scaurus et Pro- 

Sed genitrix] umilia Corinthia bus nobiles foere Grammatici. Carm. 

Maura, De qna Carm. t. Parenta- xv. Profess. de Nepotiano : ' Scao- 

liura. rum Probumqne corde calleni inti- 

7 Per urbes Quatuor antiquas^ Va- mo.' Et Carm. xx. de Supbylio: 
sate»y £duos, Aquas Tarbellicas, et ' Orammatice ad Scaurum atque 
Burdigalaro. Probum/ Probum hunc Berytìnm 

IZ Genitor studuit Medicina] Carm. faisse bine ridere est. Bery tus Pboe- 

I. Parent* quod est de patre Jnlio nices urbs est in ora Libano monti 

Ausonio: < Prsdittu et vitas homi- sobjccta, Tbeodosii et Justiniani 

nom ratione medeodi Porrigere, et temporibus legum studiis celeber- 

fatis amplificare moras.' rima. 



Digitized by 



Google 



gè6 AVSONn 

Sed quo nostrates, AqnitanioaiBOìiniia, miiMos 

Collatas> non et snbditus» aspìcerem. 
Exactisque dehinc per trina decomia fastis 

Asserni doctor munioipalem oparam. 
Aurea et Angusti palatiajuasns adire . S5 

Angustam sobolem Grammaticiis docni : 
MoK etiam Hhetor : nec enitn fiducia nobis 

Vana, aut non solidi gloria judicii. 
Cedo taraen fnerint fama potiore magistri^ 

Dum nulli fuerìt. discipnlus melior. 30 

Alcides Atlantis, et iEacides Chironid, 

Paone Joye iste satus, fiUus ille Jovis^ 
Thessaliam, Thebasqne suos habuere penatea : 

At meus bic toto regnat in orbe sua. 
Cujus ego Comes, et Qua&stor, et culmen honorum, SS 

Pra&fectas Gallis, et lAhjsd, et Latio : 

r^ Scaurutn, aut Pr9lmm Beryiium : ad ut intuerer muttoi ex ttua pafrim A^- 
ianos comparatui Ulis, at non tn/erior, Ac drìnde eìapsU faati$ dMonm per ter 
decem anno», vindicavi mihi munu» daeendi in nrbe munieipaU, Et, accersituà H 
palaUa aurata Imperatori», erudivi prolem ^u» Av^uttauk ut GraMmutieu», deindè 
ut Rhetor quoque. I>lam non e»t mihi inani» conftdeniia, neque Itìu mea nitìiwe 
judido n&n firmo. Nihilominua extiterint praeeptofe» magi» eetehrati^ per me 
licety dummodo nemo habuerii meliorem diecipuUtm. Hercuk» diecipulus Atta»' 
ti», et AehiUe» dieeipulu» Chironi», hie fere genitu» Jave, iUe natu» Jori», pò»- 
eedermU prò ìariJbm» »ui» The»»àtìaM, et Tkeba»^ V€rum lue mena ditdpuk» 
imperat per totum orbem terrarum «tM eubditum. A quo ego/aetu» aum Cmne»i 
et Que»»twr, et, quod faetigium e»t honorum, Prafectu» Preetotio GaUìarum^M 



lectio, repone BerytimiM Proftiak'— 81 Al. AquUwmqu^ ««mIm. VM. 
Not. Var. 

NOTA 

ti Sottrate», Aqtdimnca komma] Theba»"] H«rciilet. 

Appositio. Id est, Aqiritanot. Sic 86 Ct^u» ego Come», et Queeetorì Io 

ili Claris Ufbibtit: «Tectosaj^s p«« Oratianim Aetlene àà Oratiaimm 

gallica Ddttiina VoleaA/ prò Conèalatu : * Sed proonrrnat et 

Stt Augutkan e^lem"] Imperatorem alias dignitates, atque in vocem gn* 

Oratiamiùì Valenthirani filiom. tnlationii ernmpnnt, ao se priui de> 



S2 Pane Jùve iete eatu»] Aacides, bere profitentnr. Tot gradas 

Achilles Pelei fillns, qui erat iEaci, ne Comitis propter tua incremontt 

JEacns vero Jovìs. congesti : ex too tterito, te ac patre 

fiUu» ìUe JotH»} Alcides, Hèrcnies prineipibns, qmestnra coBUÉanln : et 

Jovis et Àlcntoene filios. tai tantum pnefectnra beneidi : qlM 

SS lUessattcm] AchiUes. et ipsa non volt tice slmplicl gi«t«« 



Digitized by 



Google 



PRiGPIkTlUNOULiB. 



837 



Et prìor ìndeptus fàscea, Latiamqne cunilem, 

Consul, coUega posteriore, fui. 
Hic ego Ausonius : sed tu ne temne, quod nitro 

Patronam Dostris te paro carminibas. 
Pectoris ut nostri sedem colis, alme Syagri^ 

Commaneinque habitas alter ego Ausoniam : 
Sic etiam nostro praefatus habebere libro, 

Differat ut nihilo, sit tuus, anno meus. 



40 



Africa^ et ItaUéB: et prior adeptue ftucee^ oc s^tam euruìem Ronumamyfid Ccn» 
nU pràUihu meo Celiega. Ego Avèonhu teXU mmv: attune aspemerU, quod ego 
eponte velim te tueieeere proteetorem mik venilm»* Qaemedwi^dHm kakUa» m 
IMO eorde, o care Sifogri^ et incoUa emulem AtuenUan ae ego^ eum eie alter ego; 
ita etiam nominaberis in fronte mei HM^ wt nUtU itttereU am tii tat», an vero 
mene. 



NOTA 



tarì/&c. Ubi Tide Notai. 

Et emimm Amwtimi, Prafeetìu^ 4r«.] 
SveoDdoi quipp« ab Imparatoret in 
reboi ad idilltiam et ttattim rei Re- 
mcnae pertinentibat Magistri equi- 
tom loco eraty CBm ipae prìnceps es- 
set loco Dictatoris. Nec « Prapfecto 
Pnet. appellarl potenit. Vide de 
eJQS officio titalnm 11. lib. u digesto- 
ram et tit. 26. llb. i. Codicis ; et qo« 
obtervaTiiiiiit ad illa verba Epistolaa 
STI. ad Probom : < Dico bunc Sena- 
ti pnetnlem, Prsfectnmi eauden, et 
Conaalem (nani CodiuI teternam 
clnet}.' 

86 Pre^ectM» GatliSf ^c] Yerau 
hic est 4S. Epicedii in patrem. 

87 £1 prìor indeptut/a»ee§f tfc. Co»- 
mUp eoUega poeteriere^ fin] In Grafia- 
rnmActlone: 'Cam clarissimo viro 
collega meo bonore conjunctnt, nan« 
cupatione pnelatus.' Et post : * Ne« 
que abtem ego« sacratissime Impera- 
tor, in tenui beneficio gradam noo« 
copationis anpieclor. Nam est hftc 
floria ignota Ciceroni? Praetorem 
me» inqnity pop. Roman ut primam fe- 
cit, Consulem priorem/ &c. Post 



hos versas seqanntnr in codice Lag- 
ttnnenst distiche qnatnordecim ex 
Tarila Ansonianoram Carminarne max- 
ime Pterentalinro, locìs desamta; 
qnomm primam incipit: 'Morigeris 
nxoris firtus cui contigit omnls.' In 
qaibns non jam Aosouios ipse de se, 
•ed aliquis alias de Ausonio in tertia 
persona loqaitor. £a Tollias omnino 
non edidit. Ego inCer testimonia de 
Ausonio snb titolo, Incerti AMctoriif 
excudi curavi. 

80 Hie ego ìÌmsmiìiis] Hsec qua» se- 
qnnntur distiche trìa, ut jam monui io 
Logdonensi codice, separatim scripta 
erant sub eo titolo quem sopra po- 
saimus : Aueonhu Suagrio^ tei Sjfogrio, 
Nota hio hiatnm t JE^go Aueoniue^ pos- 
teriore vocis Ego sillaba non elisa 
more Grsecis poetis usitato. Fuere 
tamen qui inserta voce sam corrigere 
vellent : Hic ego eum Aueontui* 

41 Pectorie ìU noitri, ifc,"] TolKns 
hic : ' Ut ut alii aliter sentiaat, ex- 
trema duo disticba vere Aasoniana, 
a superiore carmino sejnngenda cen- 
seam, quod an Ausoni! sit dabito. 
Certe mutilum est/ 



Digitized by 



Google 



858 ACsaNii 



AUSONIUS LATINO PAGATO DBPRANIO, PILIO. 471 

Cui dono lepidum noviim libellum? 

Verònensis ait poeta quondam : 

Inventoque dedit sfatim Nepoti. 

At nos illepidum, nidem libellum, 

Burrasy quisquilias, ineptiasque, 5 

Credemus gremio cui fovendum? 

Inveni, trepidai silete nugas, 

Nec doctum minus, et magìs benignum, 

Quam quem Calila prsebuit Catullo. 

Hoc nuUus mihi carior meorum. 10 

Quem pluris faciunt novem Sorores, 

Quam cunctos alios, Marone demto. 

Chi dò novum hunc libellum faeehan ? Dixit oUm poièta Venneiuis ; ei dokgeit 
eum Ulieo Nepoti, mimo tuo oecurreniù Verum cKtRam eg^ commiUam ìibeliam 
latnc infieetum et impoUtum pfomtm gerromm^ ^tfftitltcìnfm, et ineptiammy irt 
eum foveat in tinu 7 Nugie mea ((ua eolicita eraiig, tacete. Reperi virum non 
minuo eruditum, et magi$ benevobun, quam eum quem GaUia ntppeditttvit CatuUo, 
Nemo meorum est miki carior ilio» Quem Cameems pluri$ aiglimaiU quam ceterot 



6 Alti, gremio ci(ntf,-— 7 ToUii ed. habet Invenif trepide eUete .nact€t. Codd. 

NOTiE 

Latino, 4rc.] I3 est Proconsul Pa- qui hurrae ex idiomate sao nosMot, 

negyristes Theodosii, ad quem Auso- gerraa ìgnorarent, ìd ìmm» conTer- 

nius niittit ludiim Sapientum. teriDt. De Oerrii Festos : ' Oerra 

a Veronenais ait poeta"] C.V. Catul- Cratei viminee. AUienienses cmn 

las Epig. I. Syracasaa obiiderent, et crebro ger- 

5 Nepott] Cornelio Nepoti, qaiVi- ras poscerent, irridentes Siculi ger- 
tas excellentium Imperatomm scrip- ras clamitabant. Unde fiictom est, 
tit. ut gorre prò nagis, et contemta di- 

6 Burras] Vox soli Aasonio, et so- cantar.' De * quisqniliis' idem Pes- 
to hoc loco, nsnrpata. AbnrrhasYel tas : < Quisquilie dici putantur, 
barra, veste Tiliori, et pilis hirsata, quicquid ex arboribus sarculoroin 
dedacit Caleplnus. Ex Aquitanico foliornmve cadit.' 

idioraate petitam ab Ausonio existi- Quam quem GaUial Cisalpinam 

mat Scaliger, qui etiam hodie * quis- et Togatam intellige. Erat quippe 

quilias' ab AquiUnis dici burrai ait. ex ea Oailia Corneliua Nepos Padi 

Facile crediderim scriptum foisse ab accola, et, eo nomine, Veronensi 

Ausonio Gerrae Latinam vocem, Catullo carior. 
qiiam exscriptores Aquitani aliqui, 



Digitized by 



Google 



PRiBPATIUNCUL^. 859 

Pacatum haud doble. Poeta, dicis. 

Ipse est. Intrepide volate, versas : 

Et nidum in gremio fovete tuto. 15 

Hic vos diligere, hic volet tueri. 

Ignoscenda teget, probata tradet. 

Po^hanc judicium timete nuUuni. 

oMiief , il VtrgiUum ixeipitu. O Poeta, proeuldubio tis dieere Pacahan, Is ipte 
€ii. Cvrriie ad eum audacter^ mea carmina, et /ovete nidum teHrum tu tinu ^us 
ro6ù tuto. Hic volet voe amare et de/endere, OceuUabit ea qua in vobù venia 
indigeni, emittet in pìUtlicum ea tantum qua approbaverit. Pott cenauram hvjue 
viri ne vereanàni uUam aiiam ceneuram. 



liOgdiineDsea nata. — 15 Vetnt liber et edd. mMbu». 

NOTA 

13 Pacatum haud dubie, ^.] Bvc iiibus respondet. 

intellige a Carniinibus Ansonio dieta. 15 Nidum] Metaphora ab avibua. 

14 Iptf $st] Hiec AnsoDiiu carmi* 



Digitized by 



Google 



DIVERSORUM EPISTOLiE 



AD 



AUSONIUM. 



THBODOSIUS AUGUSTUS AUSONIO PARBNTI &ALUTBM. 

Amor meus, qui in te est, et admiratio ingenii, atqae 
eraditionis tuBd, qnae molto maxima sunt, fecit, Parens ju- 
cundissime, ut morem principibus aliis solitum seqaestra- 
rem ; familiaremque sennonem autographnm ad te tranS' 
mitterem : postulans prò jare non quidem regio, sed illias 
priyatse inter nos caritatis, ne fraudari me scriptorum tao- 
rum lectione patiaris : quao olim mihi cognita, et jam per 
tempus oblita, rursum desidero, non solnm ut quae suot 
nota recolam ; sed ut ea, quse fama celebri adjecta memo- 
rantur, accipiam. Qu» tu de promtuario scriniorum tuo- 
rum, qui me amas, libens impertiare, secutus exempla aiic- 
torum optimorum, quibus par esse meruisti : qui Octaviano 
Augusto, rerum potienti, certatim opera sua tradebant, nul- 
lo fine in ejus honorem multa condentes. Qui illos, haud 
sciam, an aequaliter, ac ego te, admiratus sit; certe non 
amplius diligebat Vale, Parens. 

NOTiE 

Hanc epUtolam Theodotio «tjadi* par Barthiai. 
cant Mariuigelas Accoriiut et Cas« 



Digitized by 



Google 



mVBRSORUM BPlSTOLiE AD AU80MIUM. 801 

SELECTJB SYMMACHI AD AUSONIUM 
EPlSTOhM. 

Ex editione Lngd. Batay. an. 16S3. 

I. 8YMMACHUS AUSONIO» 

Pbtis a me literas longiores. Est hoc in nos veri amo- 
ris indicium. Sed ego, qai som paapertini mei ingeDÌi 
coQScias, Lacooicae malo stadere forevitati, quam multija» 
gis paginis infanti» maciem publicare. Nec mintm, si 
eloqau nostri vena tennata est ; quam dudam neqae nlliud 
poématis tai, neqne pedestrium voluminum lectione ju- 
vistì* Unde igUnr sermoais mei longam poscis usnram, 
qui nihii literati fcenorìs credidisii ? Volitat tuus Mosella 
per manus smusqne multorum» divinis a te versibus conse*- 
cratus : sed tantum nostra ora praelabitur. Car me istius 
libelli» quceso» exsoriera esse voluistì ? Aut amiMos tibi vi* 
debar» qui dijudicare non possem; aut certe malignus» qui 
laudare n^scirem. Itaque vel ìngenio meo plurimum» vel 
morìbns^ derogasti. Ego tamen centra interdictnm tnam 
mox ad illius operis arcana pervtoi : veiim retìcere quid 
seatiam : velim de te justo silentio vindicari : sed admiratìo 
scriptomm sensum frangit ii\jiiriae. Novi enim istum flo^ 
vium/cum ìEtbrnorum Principum jampridem signa co- 
mitarer, parem multis» imparem maximis. None impro- 
▼iso clarorum versuum dignitate iEgyptio Melone majo- 
jem, frigidiorem Scythico Tanai, clarioremqae hoc nostro 
popularì Fucino reddidisti* Nequaqnam tibi crederem» de 
Mosellae erta ac meatu magna narranti ; nisi certo sciren:^ 
qnod nec in poemate mentìaris. Unde illa amiconun 
pisciom esamina reperisti? quam nominibus varia^ tam 
coloribns ; ut magnitudine distantìa, sic sapore ; qu» pig- 
mentis istius Carminis supra naturai dona fucastì. Atqui 
in tuis mensis saepe versatus, cum pleraqne alia, qua; fame 
in Pretorio erant, esni objecta mirarer; nunquam hoc gè» 
nus piscium deprehendi. Quando hi pìsces in libro tibi 
nati sunt, qui in ferculisnon fuerunt? Jocari me putas^ 



Digitized by 



Google 



862 D1VBR80RUM BP18TOLJE 

atqae agere nugas ? Ita me Diis probabilem prsestetn!* 
ut ego taam Carmen librìs Bfaronis adjango. Sed jam de- 
sinam mei oblitus doloris, inhaerere laudibus tnis, ne hoc 
quoque ad glorìam taam accedati qnod te miramur offensì. 
Spargas lìcet volamina, et me semper excipias : fmemnr 
tamen tuo opere, sed alionun benignitate. Vale. 

NOT« 

• Ita me Dii8 probabilem prariem"] batqne vox jbternorum qaam supe- 
Quidam editi habent : Ita me Dii Do- riua nsnrpaTÌt SymmacUus, de Prìn- 
mintf jfrobabUem pratteni, Quain lec- cipibng lait mentioM injecta. 
tionein genainam esse censeo, pro- 
li. SYMMAGHUS AUSONIO. 

Si£PE unanimitatis tuae sermone convenior, ut de acoep- 
tis literis, quas ad me cura propensiore misìsti, vel seri* 
barn ; quibus ego« ut quseqae reddit» sunt, actotum pari 
religione respondi : quia neque rescriptorum ratio, neque 
amori» vicissitudo sinebat diutias desidero. Nunc quoque 
agere me atque habere gratias protestor, quod prospera 
nontiorum clam me esse non pateris. Haec et alia priorì- 
bas quoque literis tecum fueram coUocatus. Sed si te ta- 
bellarii sermonis mei compotem reddiderunt, congesta non 
onerant. Malo quippe aures tuas iterando obtundere, 
quam fraudare reticendo.» Fratris mei Hesperìi ** honore 
exalto, tacitumitate convulneror. Nam si me sui aman* 
tem usu rerum probavit, scriptis famam decait prsevenire, 
quse diu incerta fluxam fidem gaudiis exhibebat. Ipse 
igitur nuntius communis boni esse debuerat, ut epistole 
assertio nihil relinqueret opinionis ambiguo. Sed dicis, 
eum pudore perstrictum, successuum suomm Titasse jac- 
tantiam. Quisquamne, cum de se apud ipsum loquitar^ 

NOTiE 

* Iterando obtundere^ quam fraudare stadio est moleste potins, qoam bene 
reticendo, tfc,^ Argute omnia Sym- dicere. 

machui dicit, quem admirari e noa- ^ Frairi§ mei Héipcrn] Ut Anso- 

tratibas debent qui tam belle imi- ninm *patrem' appellare tolet, sic 

tantur. Admirentar autem, inqait Hesperiam ejas filiam appellare 

Erasnua in Ciceroniano p; 65. quìbas * fratrem ' debuit. 



Digitized by 



Google 



AD AUSONIUM. 863 

enibescit? Quid qaod eam rem mihi sapersedit ingerere, 
qaam jaste ad utrnmque noverai pertinere ? Veram ego, 
ut religiose ista conqueror, ita libenter omitto : qiiìa nec 
amori in tos meo convenit silere, quod doleam; nec ami- 
dtiab incussi doloris txansire mensuram. Valb. 

III. SYMMACHUS AUSONIO. 

Ego etsi contìnnis literìs honorem tuum celebrare pos- 
sem, non satis mihi vidcrer, proquam res postulata fungi 
debitum meum : tantum abest, ut operam assiduitatìs ex- 
probrem. Sed ut hoc meas verecundiae competit; ita tuae 
humanitatis est^ studium nostrum pari gratia sustinere. 
Animadverte, quo tendat summa verborum. Jamdudum 
nihii tribnis, quod legamus. Totum me, inquìes, emanci- 
pavit sibi cura Praetorii. Verum est ; potiris merito sum- 
ma judicia.* Sed maximas ingenii tui vires fortuna magna 
non onerat. Proinde bis etiam rebus intende, quaa ita oc- 
cùpatis nihil molestiae afferunt, ut ipsas molestias plerum- 
que solentur. Vale. 

NOT^ 
> Potifii gumma judieia] Rectiut refert Hinc in eoa, Theod. lib. de 
mea sententia Joretof , qui legit «um- Episc. Jadic. ad Ablaviam Prapfec* 
majudicH, atqoe ad dignitatem Prae- tnm Prstorio scribens, * qui jadicio« 
fecti Pnetorio, qua claruit Aosonins, rum,' ait, * lummam tenetis.' 

IV. SYMMACHUS AUSONIO. 

Benb ac sapienter majores nostri, ut sunt alia aetatis 
illius, 8&des Honori atque Virtuti gemella facie junctim 
locarunt ; commenti, quod in te videmus, ibi esse prsemia 
honoris, ubi sunt merita virtutis. Sed enim propter eas 
Camoenarum religio sacro fonti advertitur; quia iter ad 
capessendos magistratus saepe literis promovetur. Haec 
parentum instituta Consulatus tui argumenta sunt : cui mo- 
rum gravitas, et disciplinarum vetustas,* curulis sellse in- 

NOTiE 

« Diiciplinarum veinstoi] Legendam opponatur venustas disciplioaram. 
pttto venuitaa, ut mornm gravitati .Omnia enim effert per antithesini, 



Digitized by 



Google 



864 blVKRSORUIf SPIST0L4S 

Bignè pepetenint. Multi posthac aimitentar urtes bonas, et 
Jaades gennanas, et meras literas. Sin ignoramns Mag^ 
nnm illum, cnjas supra votum fortuna fluxit» Stagirit» 
sno nibilum commodasse, nisi Qainto Ennio en /PJUAmH 
manubiis captiva chlamys tantum moneii data Fnlnom 
decolorat. Ènimvero neque Panaetio Africanorom secan- 
dosi neqae Opillo Rutilius> vel Cynese Pyrrbus, aut Me- 
trodoro suo Mithridates Ponticus Uberalium disciplinarom 
pretia solveront. At none eraditissimus Imperator, et 
opnm largus et honorum^ quasi prò usura tibi prsemia de- 
tulerity ita super sortem foenoris reddit. In hac tanta laeti- 
tia iDca, quibusVerbis diluam^ qnod adesse non possum?** 
Nimis vereoTj, ne male interpretatus excusationem meam, 
quantum tibi gratulor parum creda§. Optavi ad ocnios 
tuos raptim venire: sed fessus virium, quas diu morbus 
exhausit^ itiones longas, et mansiones asperas, tum accesr 
siones frigorum, et decessiones dierum, quseque alia suot 
nox» opportuna, vitavi. Si sum tibi spectatus ex animo^ 
quaeso ut aequus sis mihi, atque has aUegationes boni con- 
sulas. Fors fuat, an obtineamus apud te veterem gratiam : 
nunc quod satis est, eluctemur offensam. 

VOTJE 

at jam notavi. qna urbe Aasoniam 8aep« dUimns 

^ Adesie non poitumì Treveri, in coDialatnm iniviase. 

V. SYMMAGHUS AUSONIO. 

Post longum silentinm tuum non minns desiderabam, 
quam sperabam, literas longiores. Namque bis vicibus 
humana variantur, ut defectui succedat ubertas. Ea me 
opinio frustra babuit: siquidem brevis in manos meas pa- 
gina recens a te profecta pervenit Erat quidem illa Atti- 
cis salibus aspersa et thymo odora; sed parcior quee ma- 
gis fastidium detei^ret» quam famem frangeret Quid ? si 
ego co&nas dapsiles/- et SaHare convivium,*^ tum visoera- 

KOTJE 

* Canai dapgUu] Legnnt afii dofole: epolaa privatoram anetN^' S^rviu ad 
Laotas, opiparaa. Bapos regan eaae : va. 710. .Sandos i. 



Digitized by 



Google 



AO AUSONIUM. 865 

tiones/ atqne epnium postalassem : tu mihi mensas secnn- 
das, et scitamenta exiguse lancia apponeres ? Fac ^eniat 
in mentem, quid Grasca super hoc dicat oratio« Parvù nu- 
trimenti, inquit^ quanquam a morte defendimur, nihil tamen ad 
robustam valeludinem promovemur. Putasne, me de occupa- 
tionibus tnis esse tacituram? Qusestor es, memini: con- 
silii regalia particeps, scio: adde huc alia mille rerum. 
Nunquam evenite ut ingenium tuum labor deterat, benigni- , 
tatem cura flectat^ facundiam usus exhauriat. Si diurna 
negotìa nunqùam distingues quiete ; certe antelucano som- 
no nuUas indulseris, ut detur aliquod tempus officiis. An 
tibi parum exempli yidetur in -Comico, cum ait : ' 

Quam vellem^ etiam noctu amicis operam mos essel duri! 

Sed cur ego sermonis paiiper diutius obgannio ? Imitandà 
est mihi epistola recens, ut cetera morum tuorum : forte 
occupatus recusas literas longiores. Id ita esse recte con- 
jecto. Video enim, quam nolis multa legere> cui vix est 
otium pauca dictare. Vale. 

NOTiE 

I» SaWwe cofiotviicm] Vetusto prò- torum animalinm caro plebi diitrì- 

▼erbio Saliares dieta laniissiniitt ca- buitnr. * Populo Tisceratio daU a 

DflBy a Salila Marti8 Dei Rom» aacer- Marco Flavio in funere matris/ Li- 

dotibua* TÌ08 Hist. iii. 

« VitceratitneB] Dict», cum aolen- * Quam velìemy 4>c.] Ex Terentii 

ni sacro, ^nt Magoatis funere, mnU Adelphis, initio actoa 4. 



VI. SYMMACHUS AUSONIO. 

Etsi plerumque vera est apud parentes praedicatio filio- 
ruin^ nescio quo tamen pacto detrimentum meriti sui pati- 
tur, dam personarum spectare gratiam judfcatur* Qacero 
igìtur incertns animi, quse mihi nunc potissimum super viro 
honorabili Thalassio* genero tuo verba sumenda sint. 
Si parce morum ejus decora attingam, liventi similìs aesti- 
mabor: si juste prosequar, ero proiiimus blandienti. Imi- 

NOTiE 
• De Thalassio vide qnae annotavimns ad Parentalia, et ad Epicedion. 
D€lph.et Var» Cias, Auaon, 3 I 



Digitized by 



Google 



866 DIVERSORUM BPISTOLìE 

tabor igitnr Sallustiani testìmonii castigationem. Habes^ 
virum dignum te, et per te famìlia Consulari ; quem for- 
tuna hoQori patris majorem beneficiis suis reperit, emenda- 
tio animi et sanctitas honoribus aequiparayit. Vale. 

NOT^ 

b Hahe$, Sfc] Scipio emiliana! de apnd Salluat. ' En habes Ytniin dig- 
Jttgortha in literìs ad Micipsam, num te, atqae a?o ano Maiiausa.' 



. VII. SYMMACHUS AUSONIO. 

Mbrum gaudium eruditionis tnce scrìpta trìbaerant, qu» 
Capuae locatus accepi. Erat quippe in bis oblita TaUiano 
melle festivitas, et sermonis mei non tam vera, qnam 
blanda laudatio. Quid igitur magis mirer, sententiae incer- 
tus addubito, ornamenta oris, an pectoris tui. Quippe ita 
facundia antistas ceteris, ut sit formido rescribere : ita be- 
nigne nostra comprobas, at libeat non tacere» Si plnra de 
te prasdicem, videbor mutuum scabere, et magis imitator 
tui alloquii, quam probator. Simul qnod ipse nihil ost^i*- 
tandi gratia facis, verendum est, genuina in te bona, tan- 
quam affectata, laudare. Unum hoc tamen a nobis indu- 
bitata veritate cognosce, neminem esse mortalium, quem 
prae te diligam : sic vadatum me honorabili amore tennisti. 
Sed in eo mihi verecundus plus nimio videris, quod libelli 
tui arguis proditorem. Nam facilius est ardentes favillas 
ore comprimere/ quam luculenti operis servare secretum. 
Cum semel a te Carmen profectum est, jus omne posuisti. 
Oratio publicata, res libera est. An vereris aemuli venena 
lectoris, ne libellus tuus admorsu duri dentis nratnr? Tibi 
uni nihil ad hoc locorum gratia praestitit, aut demsit in- 
vidia. Ingratis^ scaevo cuique proboque laudabilis es. 
Proinde cassas dehinc seclude formidines, et indulge stylo, 

NOTiE 

* Ardentes faeillas ore comprimere'] improbis ac probis. Antiqua enira 
Petronilla ArHiter in Satyrico : ' Nam Olossarìa monnìt Jnretna, * Scftvos* 
eitins flamniaa mortaies ore tenebunt, interpretari •inistros, malos, et cm- 
Quam secreta legant.' deiei. 

^ Infvatis, ifc.] JEqwt laudandus 



Digitized by 



Google 



AD AUSONIUM. 667 

tit saepe prodarìs. Certe aliquod didascalicam» seu pro- 
treptìcum nostro quoque nomini Cannen adjudica. Fac 
periculum silentii mei» quod etsi libi exhibere opto, tamen 
spondere non audeo. Novi ego» qu» sit prarigo emittendi 
operis» quod tu probarìs» Nam quodam pacto societatem 
laudis affectat» qui aliena bene dieta primus enuntiat Ea 
propter in comoediis summatem quidem gloriam scriptores 
tulerunt : Rosaio tamen» atque Ambivio» ceterìsque aucto-» 
ribus» fama non defuit. Ergo tali negoUo expende otinm 
tuum» et novis voluminibus jejunia nostra sustenta. Quod 
si jactantias fugax garrulum indicem pertimescis» prsesta 
etiam silentium mihì» ut tuto simulem esse nostra» qu» 
scripseris. Valb* 



PONTII MEROPIl PAULINI AD AUSONIUM 
EPISTOLA. 

Ex edit. Paris. 1685. 
PaUUno, aim ageret in Hispania, tres simul Amonii Epistole^ 
reddtia sunt. PrinnB, tertia qua interciditi et quarta respon- 
àet Paulinus hoc Carmine anno 393. scripto, quod inter 
tjusdem pdémata decimum habetUr. 

I. AUSONIO PAULINUSé 

Quarta redit durìs haec jam messoribus 8estas> 

Et toties cano bruma gelu riguit» 
Ex quo nulla tuo mihi litera yenit ab ore» 

Nulla tua vidi scripta notata manu : 

NOTiE 

I Hoc ioitiam versibiu ElegUcit nee non Yigesimft qnart», in qua 

scriptam, velati qasdam ett Pni- Theraniam, Panlini nzorem, <Taaa- 

fatiOy qaam teqauntnr lambici tri- qaUem ' Yocabat. Hcc aiitem Pan- 

Dietri et dimetri, qaibnt Antonio lini Epistola, qoam volgati codiceo 

Panlinns rationem rcddit, cor Motii tl-ifarìam antea dividebant, nna de- 

▼aledlxerit, bonaqne abdicarit. la»- bet nonerari) complectitorqne Ele- 

bicos teqnnntnr Hezametri qnibos giacnm, lambicam, et Heroicnm 

aspera Aniionli dieta confo tat, et re* Carmen. Qnod latit in tua Pnefa^ 

spondei vigesim» quinte ejnsdem tione declarat ipse Panlinns» 
Epistola, ac tertias quss intercidit, 



Digitized by 



Google 



868 DIVBRSORUM BPISTOLiB 

Ante salutifero felix cum charta libello 5 

Dona negata dia, multiplicata daret. 
Trina etenim vario florebat epistola texta, 

Sed numerosa triplex pagina Carmen erat 
Dulcia multimodis quedam subamara querelis 

Anxia censurse miscuerat pietas. 10 

Sed mihi mite patris plusqnam censoris acerbom 

Sediti et e blandis asperà penso animo. 
Ista suo referenda loco tamen, et graviore 

Vindicis heroi snnt agitanda sono. 
Interea leyior paucis prsecurrit iambos, 15 

Discreto referens mutua verba pede. 
Nunc elegi salvere jubent, dictaque salute. 

Ut fecere aliis orsa gradumque, silent. 

Quid abdicatas in meam cnram, pater. 

Redire Musas praecìpis ? 20 

Negant Camcenis, nec patent Apollini 

Dicata Christo pectora. 
Fuit ista quondam non ope, sed stadio pari, 

Tecum mihi concordia» 
Ciere surdum Delphica Phoebum speca, 25 

Vocare Musas namina; 
Fandique munus, mnnere indultom Dei, 

Petere e nemoribus aat jagis. 
Nane alia mentem vis agit^ major Deus ; 

Aliosque mores postulat, 30 

Sibi reposcens ab bomine munus soum, 

Vivamus ut vitae patri. 
Vacare vanis, otio aut negotio. 

Et fabulosis literis, 
Vetat, suis ut pareamas legibus, 35 

Lucemque cemamus suam : 
Qaam vis sophorum callida, arsqne Rhetoram,. et 

Figmenta vatam nubilant, 
Qui corda falsis atque vanis imbuunt, 

Tantumque linguas instruant : 40 



Digitized by 



Google 



AD AU80NIUM. 869 

Nihil afferentes ut salatem conferant, 

Quod veritatem detegat. 
Quid enim tenere yel bonum ant vemm queant. 

Qui non tenent summae caput. 
Veri boniqne fomitem et fontem Deum T 45 

Qaem nemo nisi in Ctirìsto videt 
Hic verìtatis lumen est, vitse via. 

Vis, mens, manus, yirtus patria. 
Sol sequitatis, fons bonorum, flos Dei, 

Natus Deo, mundi sator, 50 

Mortalitatis vita nostras, et mors necis. 

Magister hic yirtutium, 
Deusque nobis, atque prò nobis homo 

Nos induendo se exuit, 
eterna jungens bomines ìnter et Deum, 55 

In utrumque se commercia* 
Hic exgo nostrìs ut suom praecordiis 

Vibraverit coelo jubar, 
Abstergit segrum corporìs pigri situm, 

Habitumque mentis innovat, 60 

Exhaarit omne quod juvabat antea 

Castae voluptatis vice ; 
Totusque nostra jure Domini vindicat 

Et corda, et ora, et tempora* 
Se cogitari, intelligi, credi, l^i, 65 

Se volt timeri et diligi, 
^stus inanes, quos movet vitae labor 

Prassentis sevi tramite, 
Abolet fatur» cum Deo vitae fides. 

Quae, quas videmur spemere, 70 

Non ut profanas abjicit, aut viles opes ; 

Sed ut magis caras, monet 
Coelis reponi creditas Christo Deo, 

Qui plura promisit datis ; 

NOTJE 
M Vkiuikum] Ita fetnt codex ; tU PrisciaDiu Kb. tu. tradat ab fir- 
quod et metri ratio poitulat : qiiam* tute vtr<«<iiiii duntaxat efici. Fiadaf. 



Digitized by 



Google 



870 DIVER80RUM BPISTOLìE 

Contemta praesens vel mage deposita sibi 75 

Multo ut rependat foenore. 
Sine fraudo castos aucta creditorìbus 

BoDus sera reddet debìtor ; 
Multaque sprelam largior pecuniam 

Restituet usura Deus. 80 

Huic vacantem^ vel stodentem, et deditum^ 

In hoc reponeutem omnia. 
Ne quaeso segnem, neve perversum putes, 

Nec crimineris impiam. 
Pietas abesse Chrisliano qui potest? 85 

Namque argumentum mutuum est 
Fietatis» esse Christianum : et impii^ 

Non esse Christo subditum. 
Hanc cum tenere discimus, possom tibi 

Non exhibere, id est^ patria 90 

Cui cuncta sancta jura, cara nomina 

Debere me voluit Deus? 
Tibi disciplinas^ dignitatemi literas, 

lAngudb, togSB, famae decus, 
Provectus, altus, institutus debeo, 95 

Patrone^ praeceptor, pater. 
Sed cur remotus tamdiu degam, arguis, 

Pioque motu irasceris. 
Conducit istad, aut necesse est, aut placet : 

Veniale, quicquid horum erit. 100 

Jgnosce amanti, si geram quod expedit: 

Gratare, si vivam ut libet. 

Defore me patriis tota trieteride terris, 
Atque alium legisse yagis erroribus orbem, 

NOTA 

100 Veniale] Vox ea quanto sU te et patria, degam, qattcnaiqae ha- 

Paulino antiquior, ignoratar. * Ve- rum triani caaia tit mihi, ut id <bcì- 

niale qoicqaid horum erit.' Venia am, si ve quia id expedit, si ve quia 

dignnni est, ac milii debes ignoscere, necesse est, sive quia miiil sic libet. 

quod tam din in Hispania, procut a Ftndvt. 



Digitized by 



Google 



AD AUSONiUM. 871 

Culla prìas vestras oblitam consortia vitas 105 

Increpitas sanctis mota piotate querelis. 

Amplector patrio venerandos pectore motus^ 

Et mihi gratandas salvis affectibus iras. 

Sed re4itum inde meum, genitor, te poscere mallem 

Unde dari possit: revocandum me tibi credam^ 110 

Cam steriles fandas non ad divina precatos, 

Castalidis supplex averso numine Musis ? 

Non bis numinibus tibi me patriseque reduces, 

Quod datur^ in nihilom (sine namine nomina Musaa 

Surda vocas» et nulla rogas) levis auferet aura. 115 

Irrita ventosae rapiunt h»c vota procelldB, 

Quae non missa Deo vacuis in nubibus haerent, 

Nec penetrant Superi steUantem regis in aulam. 

Si tibi cura mei reditus^ illum aspice^ et ora. 
Qui tonitru summi quatit ignea culmina cceli, 120 

Qui trifido igne micat, nec inania murmura miscet, 
Quique satis ccelo soles largitur, et imbres. 
Qui super omne, quod est, vel in omnia totus ubique 
Omnibus infusus rebus regit omnia Christus: 
Qui mentes tenet atque movet, qui tempora nostra 125 
Et loca disponit : quod si contraria votis 
Constituat nostris, prece deflectendus in illa est 
QuaD volumus. Quid me accusas? Si displicet actus 
Quem gero agente Deo, prius est (si fas) reus auctor. 
Cui placet aut formare meos, aut vertere sensus. 130 

Nam mea si reputes, qu» pristina, quae tibi nota. 
Sponte fatebor eum modo me non esse, sub ilio 
Tempore qui fuerim, quo non perversus habebar. 
Et perversus eram, falsi caligine cernens, 
Stulta Dei sapiens, et mortis pabula vivens. 135 

Quo magis ignosci mihi fas, quia promtius ex hoc 
Agnosci datar, a summo genitore novari, 

SOTJE 

129 Reutauetor^ Ut Deux accnse- pellit. idem, 
tur, qni me, qaae facio, facere cooi- 



Digitized by 



Google 



872 blVKBfiORVM EPISTOLA 

Qdod non more meo geritor: non arbitror, istìs 

Confessos dicar matatas in prava notandom 

Errorem mentis, quoniam sim sponte professus, 140 

Me non mente mea vitam mutasse prioiem. 

Mens nova me fateor cepit, mens non mea quondam, 

Sed mea nnnc anctore Deo, qui si quid in acta 

Ingeniove meo sna dignnm ad mania vidit, 

Gratia prima tibi, tìbi gloria debita cedit, 145 

Cujas prsBceptis partum est, quod Cbrìstaa anaret. 

Quare gratandnm magis est tibi, quam qneritandnm, 
Quod tuns ille, tuis studiis et moribus ortus, 
Paulinus, cui te non infitiare parentem, 
Nec modo, cum credis perversum, sic mea verti 150 

Consilia, ut sim promeritns Christi fore, dum som 
Ausonìi ; feret ille tu» sua prasmia laudi, 
Deque tua primum tibi deferet arbore frnctnm. 

Unde precor meliora putes, nec maxima perdas 
Praemìa, detestando tuis bona fontibus erta. 155 

Non etenim mihi mens vaga, sed ncque participantmn 
Vita fugax hominum, Lyciae qua scribis in antris 
Pegaseum vixisse equitem, licet avia multi 
Numine agente colant, dari vehit ante Sophorum 
Pro studiis Musisque suis : ut nnnc quoque castis 160 

Qui Christum sumsere animis agitare freqnentant. 
Non inopes animi, neque de feritate legentes 
Desertis habitare locÌ9, sed in ardua versi 
Sidera, spectantesque Deum, verique profunda 
Perspicere intenti, de vanis libera curis 165 

Otia amant, strepitusque fori, rerumque tnmultos, 
Cunctaque divinis inimica negotia donis. 
Et Christi imperiis, et amore salutis, abborrent. 
Speque fideque Deum sponsa mercede sequuntur, 
Qnam referet certus non desperantibus auctor, 170 

Si modo non vincant vacuis prassentia rebus ; 
Qua&que videt spemat, quae non videt ut mereatur. 
Secreta ignitus penetrans coelestia sensus. 
Namque caduca patent nostris, aetema negantur 



Digitized by 



Google 



AD AU80N1UM. 873 

Visibos^ et none spe seqaimnr, quod mente videmns, 175 

Spernentes vanaa reram spectacala fonnas. 

Et male corporeos bona solicitantia visos. 

Attamen haec sedisse illis sententia vìisa est» 

Tota qoibas jam lox patoit, verìqae boniqoe. 

Venturi aetemnm ssecli, et pnesentìs inane. 180 

At mihi non eadem cai gloria» cnr eadem sit 
Fama? Fides voti par est, sed amoena colenti» 
None etiam et blanda posito locupletis in acta 
Littoris» unde base jam tam festinata loconim 
Invidia est? utinam jostns me carpere livor 185 

Incìpiat» Christi sub nomine probra placebant. 
Non patitur tenemm mens Numine firma pndorem. 
Et laus hic contemta redit mihi jadice Chriato. 

Ne me igitnr» venerande parens» bis ot male versnm 
Increpites stadiis» ncque me vel conjage carpas» 190 

Vel mentis vitio : non anxia BeUerophontis 
Mens est» nec Tanaqail mihi» sed Lncretia conjax. 
Nec mihi nunc patrii est (ut vis) oblivio cceli» 
Qui snmmum suspecto patrem» quem qui colit unum» 
Hic vere memor est coeli : crede ergo» pater» nos 195 

Nec cceli immemores» nec vivere mentis egentes» 
Humanisque agitare locis ; studia ipsa piorum 
Testantur mores hominum : nec enim impia summum 
Gens poterit novisse Deum; sint multa locorum» 
Multa hominum studiis inculta» expertia legum» 200 

QusB regio agresti ritu caret? aut quid honestis 
Improbitas aliena nocet? quid tu mihi vastos 
Vasconiae saltus» et ninguida Pirensri 

NOT£ 

181 Cur eadem sU Fama] Non som rnmore crederentor, ea voto ejoa 

Paains ille iEgyptius, nec Antoninsy convenire ; qni tolitariam illam vi* 

nec HìUrìon, nec Macharius, nec tam in primis probaret» et optaret : 

qaitqnam ex tanctiB ìIIìb Monachis, quamviii adhnc arocena HispaniflB lo- 

et taroen voi in iit me ponitit. Unde ca incoleret, non vaitas aliquas boU« 

isti de me dissipati rnmores ì Vinehu. tndines, nt in qnibns Paolnm lUom 

189 Fidee veii par eà] Hoc fortmsse mortnnm femnt, et ab Antonio se- 

vnlt Panlinas : qu» de ilio ex falso paltoni, idem. 



Digitized by 



Google 



874 DIVBRSORUM BPISTOLJC 

Objicis hospitia^ in primo quasi limine fixus 
Uispanae regionis agam, nec sit locus nsquam 205 

Rare vel urbe mihi, summum qua dives in orbem 
Usque patet mersos spectans Hispania Soles ? 
Sed fuerit fortuna, jugis habitasse latronum : 
Non lare barbarico rigai, mutatus in ipsos, 
Inter quos babai socia feritate colonos. 210 

Non recipit mens pura malum, neque levibus hserent 
Inspersae fibris macai» : sic Vascone salta 
Qoisquis agit pums scelerìs vitam Inter iniquos. 
Nulla ab inhumano morum contagia ducit 
Hospite. Sed mihi cur sit ab ilio nomine crimen, 215 

Qui diversa colo, nt colui, loca juncta superbis 
Urbibas, et leetis hominum celeberrima cultis? 
Ac si Vasconìcis mihi vita fuisset in oris ; 
Cur non more meo potius formata, ferinos 
Poneret, in nostros migrans gens barbara, ritas? 2*30 

Num quod in aversis babitacula ponis Hiberìs 
Urbibus, et deserta tuo legis oppida versa, 
Montanamque mihi Calagurrìm, et Bilbilim acatis 
Pendentem scopulis, coUemque jacentis Ilerdse 
Exprobras, velut bis habitem laris exal et urbis 23S 

Extra hominum tecta atque vias ; an credis Hiberae 
Has telluris opes, Hispani nescius orbis. 
Quo gravis ille poli sub pondere constitit Atlas, 
Ultima none ejus mons portio metaque terrse 
Discludit bimarem celso qui vertice Calpen? 230 

Bilbilis buie tantum, Calagurris^ Uerda notatur. 
Cesarea est Aagusta cui, cui Barcino amoena. 
Et capite insigni despectans Tarraco pontum. 

Quid numerem egregias terris et moenibus urbes. 
Qua geminum felix Hispania tendit in sequor, 235 

Qua Betis Oceanam, Tyrrhenumque auget Hiberus, 

KOTJE 

206 ^iMMwiii] ExtremniD, oecidn- mignom mare, se mergere, cani oc- 
um, qiw parte Solem in Oceanam, cidif, fia>alati tnnt Veteres. Fmd«f. 



Digitized by 



Google 



AD AUSONIUM. 875 

Lataque distantis pelagi divortia complet 

Orbe sao finem ponens in limite mundi ? 

Ah tibi> mi Domine iUustrìs, si scrìbere sit mens^ 

Qua regione habites, placeat retìcere nitentem 240 

Burdigalam, et piceos malis describere Bojos? 

Cnmqae Marojalicis tua prodigis otia thennis^ 

Inter et nmbrosos donas tibi vivere lucos^ 

Laeta locis, et mira coleus habitacula tectis ; 

Nigrantesne casas et texta mapalia calmo, 245 

Dignaque pellitis habitas deserta Bigerris? 

Qiùque superba tude conteranis moenia Romse 

Consul, arenosos num dedignare Vesatas? 

Vel quia Pictonicis tibi fertile ras vìret arvis, 

'Rauranum Ausonias bue devexisse curules 250 

Conquerar; et trabeam veteri sordescere panno ? 

Quse tamen angusta Latiaris in urbe Quirini 

Caesareas inter parili titnlo palmatas 

Fulget in attrito longum venerabilis auro, 

Florentem retinens meriti vivacis honorem 255 

Attt cum Lucani retineris culmine tundi 

iEmula Romuleis habitans fastigia tectis, 

Materiam praobente loco, qui proxima signat. 

In Condatino diceris degere vico ì 

Multa jocis pateant; liceat quoque ludere fictis. 260 
Sed lingua mulcente gravem interlidere dentem, 
Ludere blanditiis urentibus, et male dulces 
Fermentare jocos Satirae mordacis aceto, 
Saepe poctarum, nunquam decet esse parentum. 
Namque fides pietasque petunt, ut quod mala nectens 265 
Insinqat castis fama auribus, hoc bona voti 
Mens patris affigi, fixumque hasrescere cordi 

NOTJE 

946 PeUUii • « • BigerrU} Bigorm * marlotas' appellant qoasi fuiXXMrda, 

incoiai *pellito8' Yocat, quia cnm 260 Aninmiim] Legitor in Anto- 

ninguidae Pyreni adjaceant, frigidi- nini Itinerario Iocub < Raurannm' dic- 

orem ventaro arcent tìIIosìb vettibus, tvs, inter Mediolanum Santonnm, et 

qnas teate Savarone ad Sidoniam Biturignm Cuborum Argantomagam. 



Digitized by 



Google 



876 DIVBRSORUM EPISTOLiB 

Non sioat» ut vulgus scaevo ramore maligniun. 

Ante babitos mores» non semper flectere vitam 

Crimen babet : namqne est laudi bene vertere : cnin me 270 

Immntatum aadis» studium officiumque require. 

Si pravo rectnm» si religiosa profanis, 
Lttxnrie parcum, turpi mutatur honestum ; 
SegniSy ìners, obscurus ago ; miserere sodalis 
In mala perversi : blandum licet ira parentem 275 

Excitet^ ut lapsum rectis instauret amicum 
Moribus, et monitu reparet meliora severo. 

At si forte itidem» quod I^^ et quod sequor, andis. 
Corda pio vovisse Deo, venerabile Chrìsti 
Imperium docili prò credulitate sequentem, 380 

Persuasumque Dei monitis astenia parari 
Praemia mortali, damnis praesentibus emta. 
Non reor id sano sic displicuisse parenti. 
Mentis ut errorem credat, sic vivere Christo, 
Ut Christus sanxit : juvat hoc, nec pcenitet bujus 285 

Erroris : staltus diversa sequentibus esse 
Nil moror, esterno mea dum sententia regi 
Sit sapiens. Breve, quicquid homo est, ut oorporìs aegri, 
Temporìs occidui, et sino Christo palvis et ombra : 
Quod probat aut damnat, tanti est, quanti arbiter ipse. 290 
Ipse obìt, atque illi suus est comitabilìs error, 
Cumque suo morìens seqtentia judice transit 

At nisi, dum pra&sens tempus datur, anxia nobis 
Cura sit ad Domini praeceptum vivere Christi, 
Sera erit exatis homini querimonia membrìs, 295 

Dum levia humanae metuit convicia linguae, 
Non timuisse graves divini judicis iras ; 
Quem patris aeterni solio dextraqae sedentem 
Omnibus impositum regem, et labentibus annis 
Venturum, ut cunctas acquato examine gentes ' 800 

Judicet, et variis referat sua praemia gestis, 

291 CwmttJtUU ortr] Hominem bom Mtem norma < eomiubilh' a co 
obenntom 8an< comitotur error. Ver- mitor. Fmeim. 



Digitized by 



Google 



AD AUSONIUM. 877 

Credo eqnidem, et metnens studio properante laboro. 
Si qua datar» ne morte prins qaam crìmine solvar. 

HnJQS in adventam trepidis mihi credala fibris 
Corda tremante gestitque anima, id jam caata fatari, 305 
Praemetaeas ne vìncta segrìs prò corpore.caris, 
Ponderìbasque gravis rerum, si forte recuso 
Increpitet tuba vasta polo, non possit in auraa 
Regis ad occursum levibus se toUere pennis, 
Inter honora volans Sanctoram millia coelo, 310 

Qui per inane leves, neque mundi compede vinctos 
Ardua in astra pedes facili molimine tollent ; 
Et tenerìs vecti per sidera nubibus ibunt, 
Ccelestem ut medio yenerentur in agmine regem, 
Claraque adorato conjungant agmìna Chrìsto. 315 

Hic metus est, labor iste, dies ne me ultimus atris 
Sopitum tenebris sterili deprendat in actu. 
Tempora sub vacuis ducentem perdita carìs. 
Nam quid agam? lentis si dum conniveo votis, 
Chrìstus ab eetberia mihi proditus arce coruscet, 3*20 

Et subitis Domini coelo venientis aperto 
Fraestrictus radiis, obscura et trìstia noctìs 
Suffugia ille^to confusus lumine quaeram t 

Quod mihi ne pareret vel diflSdentia veri, 
Vel prsesentis amor vitae, renimque Toluptas, 325 

Curarumve labor, placuit praevertere casus 
Proposito, et curas finire superstite vita; 
Commissisque Deo ventura in ssecula rebus, 
Expectare trucem securo pectore mortem. 
Si placet hoc, gratare tui spe divite amici : 330 

Si centra est, Chrìsto tantum me linque probarì. 

£a, qua secandae Ausonii Epistolae respondet Paulinus, 
inter ejusdem po'èmata occurrit undecima. 

SOTJE 

808 In^epitet tuba] Ex Matthasi communi. Unde non miror h«c ab 
Evangelio. eo non inteìlecta : «iquìdem ea lectio 

S28 ComintMM] Legebat VinetOA nullam efficU tensnm. 



Digitized by 



Google 



878 DIVBRSORUM LPlSTOLiE 



II. AUSONIO PAULINUS. 

Continuata meae durare silentia linguse. 

Te nonquam tacilo memoras ; placilamque latebrì^ 

Desidiam exprobras ; neglectaeque insaper addis 

Crimen aiuicitise ; formidatamque jagalem 

Objicis, et damm jacis in mea viscera versum. 5 

Farce, precor> lacerare tuum» nec amara patemis 

Admiscere velis, cea melli absinthia, verbis. 

Cura mihi semper fuit> et manet, officiis te 

Omnibus excolere, affectu observare fideli. 

Non unquam tenui saltem tua gratia naevo 10 

Commaculata mihi est ; ipso te Idedere Tultu^ 

Semper et incauta timni violare figura. 

Cumque tua accessi venerans, mea cautius ora 

Composui, et l»to formavi Inmine frontem ; 

Ne qua Tel a tacito contractam pectore nubem 15 

Duceret in sanctnm suspicio falsa parentem. 

Hoc mea te domus exemplo coluitque colitque^ 

Inque tuo tantus nobis consensus amore est, 

Quantus et in Christo connexa mente colendo. 

Quis tua, quaeso, tuis obduxit pectora livor? 20 

Quo rumore pias facilis tibi fama per aures 
Irrupit, pepulitque animnm, contraque vetustam 
Experta piotate fidem nova vulnera movit, 
Laederet ut natis placidum malesuada parentero ? 

Sed mihi non fict» mens conscia simplicitatis, 25 

Nec patris incnlti pietas rea, respuit omne 
Immeritum, et falso perstringi crimine non fert ; 
Immunis vero, gravius violatus iniquo 
Vulnere, tam tenera offensse, quam libera culpae. 

Discussisse jugum quereris me, quo tibi doctis 30 

NOT« 
Scripta haec Epistola ezeoote Tiuinio Editore contcrìptun. 
anno SOS. Siqnldem Panlinas anni 19 Editi quìnque cnm Mt. Codice 
seqnentta verno tempore Nolam se Lagd. in Chrittum CQwnexm aicnfe «•• 
recepit. CooBule ili ina ViUm a no- Undìtm, 



Digitized by 



Google 



AD AUSONIUM. 879 

JanctQs eram studiis. Hoc nec gestasse qaidem me 

Assero : namque pares subeunt juga : nemo valentes 

Copulai infirmis : neque sunt concordia frsena. 

Si sit compalsis mensura jugalibos impar. 

Si vitulum tauro, vel equam committis onagro, 35 

Si confers fulicas cycnis, et acdona parrce, 

Castaneis corylos, oequàs vibunia cnpressis, 

Me compone tibi : vix Tullius et Maro tecum 

Sastineant acquale jugum : si jungar amore. 

Hoc tantum tibi me jactare audebo jugalem ; 40 

Quo modicnm sociis magno contendit habenis 

Dulcis amicitia eetemo mihi foedere tecum. 

Et parìbus semper redamandi legibns «qua. 

Hoc nostra cervice jugum non scaeva resolvit 

Fabula, non terris absentia longa diremit. 45 

Nec perìmet, toto licei abstrahar orbe, vel sevo. 

Nunquam animo divisus agam : prius ipsa recedei 

Corpore vita meo, quam vester pectore vultus. 

Ego te per omne quod datum mortalibus 

Et destinaium saeculum est, 50 

Claudente donec continebor corpore. 

Discemar orbe quolibet, 
Nec orbe longe, nec remotum lumine, 

Tenebo fibris insitum, 
Videbo corde, mente compicciar pia 55 

Ubique praesentem mihi. 
Et cum soluius corporali carcere, 
^ Terraque provolavero. 
Quo me locarit axe communis Pater, 

Illic quoque te animo geram. 60 

NOTJE 

S6 FmIìcom] Aveii nigran colambis olim dictam, qns postea OalUco vo- 

band majores, ita dictaa a fiiUgineo cabalo etiam legioni nomeo dederat 

colore. Vide Charlet. de Avibns. Alande. Hodie, AÌMity illnstri pris- 

Parrét] Hojuice avis meminit Pli- ci Dominis Oallici ?estigio. Vinetm, 
nia» Hist. lib. ii. ubi docet illi api- 40 Ego te per omne] Priora tua 

cena ette in capite : onde Galeritam lanbica retamit Paalinut. 



Digitized by 



Google 



880 SOUCHÀII AN1MADVBA8I0NB8 

Neqne finis idem, qui meo me corpore. 

Et amore laxabit tai. 
Mens qaippe, lapsis qu» saperstes artabas 

De stirpe durat coeliti, 
Sensus necesse est simul et aflfectiis saos 65 

Teneat acque ut vitam suam. 
Et ut morì, sic oblivisci non cs^it. 

Perenne vivax et memor. 

NOT« 
67 Nom capU] là est, non potest Domini Carmen tellns aliena mererì 
Simlliter nono Cannine dizit : * Sed Non capit,' &c. 



SOUCHÀII ANIMADVERSIONES IN 
TETRASTICHA DE MENSIBUS. 

CuR ea, postqaam infer Antonii lendario qaod habnit qnatnor mensi- 

Edyllia non semel recensnit Vinetus, bn8, Martio nempe. Aprili, Maio, et 

(etai in edltis non apparere ezistimet Janio, tnincatum ; qnod vero inte- 

Antiquitatis Ezplanat» anctor,) Tol- gram, exaratit quoque ad imam sin- 

lins expnnxerit, nosterque extra Au- gulornm mensiun tabellam, sub Ao- 

soniani contextns seriem excndi cn- sonii nomine, Tetrasticbis, e Lambe- 

raverìt, non habeo exploratnm : prae- eli Bibliotbec. Append. lib. iv. p. 

sertim cam alia in ntriosqoe edi- 276. et seqq. excndi cnravit Antiq. 

tionis contextu videantur Carmina, explan. anctor Sopplem. Tom. i. 

et minns Ausonio digna, et qn« ei- jamqne extabat in Graevii Thes. Tom. 

dem nemo doctos adjndicet. Tetras« vili. 

ticha vero Antonii aptatem ae stylnm Kalendartnm quo de a^tnr, dedi- 
referant, eaqne Aosonium non ba- catnr Valentino cnidam, qnem ero- 
bere anctorem, nnllis argumentis diti ▼oliintenndem esse cum Protec- 
evinci qneat, nt in Dissertatione bnic tomm Tribuno, ac Illyrici Dnee, sob 
operi praeBxa [vid. snpra pp. 26. 27.] Imperatore Constantio ; ciùns qoi- 
probatum conBdimiis. Censet qui- dem Valentini meminit Amm. Har- 
dem Bocberias cap. 15. de Doctrina celi. lib. zviii. In eo Kalendario ex* 
temponim ea Ausoninm Iniiase in hibentur singoli roenses forma virili 
vetnstas duodecim mensibns iconea, depicti ; niai qnod Febrnariua molie- 
qnarnm octo dnntaxat exbibet e Ka- bri specie ccmitnr. 

IN JANUARIUM. 
Javuarics menala depingitnr snb forma ConsoUs toga indati, sinistra te- 
nentis florem trifolio band absimilem ; tnsqne in aras focnm injicientis, prope 
qnam stana Oallns videtor indicare Kalendla Jannarit sacra mane peracta 
faisae. Hia ego immoror, quia, vai Bncberio teate, aine iconibos Carmina vtx 
possont intelligi. 



Digitized by 



Google 



IN TBTRASTICHA DB MBN8IBUS. ^ 881 

8UBJBCTUM ICONI HOC TBTRASTICHON. 

Hic Jani mensis sacer est En aspice, ut arìs 
Taraniicent: sumant ut pia tura Lares. 

Annomm, saeclique caput, natalis honorum 
Purpureos Fastis qui numerat proceres. 

NOTJE 

2 Tttra] Ita scriptum reperì^ et da- lendai Jannarìas, ita metaphorìce 

plici ratiooe apud Antiqaos scrìptam dictas, qood olim fuere Telotì Con- 

occnrrit. Tkif cum aspiratione a salatas annaoromqne Maglstratuuoi 

verbo 9^iy, ae Tui sine aapiratione, initiam. Qaa demam state mot 

qaasi a tmndendù. Vide Dansqninm. ille obtinnerit, dìximot - ad * Preca- 

S NaiaU» humofwn] Intellige Ka- tionem Contulis.' 

IN FEBRUARIUM. 
IcoN ezfaibet mnllerem tnnìcatmiy sona pnecinetam. Naniba» teoet 
Aoatem. Qoa avi, uti et ama imbrem emittente, indicatvr nentia imbrìbos 
oIwoxìqs. Ad latera habet bine Ardeam palastrem avem, inde piacem. 

TBTRASTICHON. 

At quem coenileus nodo constrìngit amictus, 
Quique paladicolam prendere gaudet avem, 

Daedala quem jactn pluvio circumvenit Iris, 
Romuleo ritn Februa mensis habet 

NOT/É 
t DadMi A 9euMéM M if variare. 4 Feònra] Sic appellantar quae- 
Itidem Poeta didt ' Dsdalam ' prop* camqoe lustrandi sive expiandi caa- 
ter variot coloret q«oa adverM Sole . sa in tacrificiit olim adbibita. Xaai* 
reddit. beeùu» 

IN MARTIUM. 
Mabtium r^praesentat vir Lups pelle obtectniiy et sona praednctat. Ce- 
teram icon singola exbibet symbola qa« habentur in Tetrasticho : Hsedom 
petalantem ; garralam Hinindinem qnam digito vir monstrat ; sinum lactis. 

TBTRASTICHON. 

Cinctum pelle Lupae promtnm est cognoscere menaem. 

Mars olii nomen. Mars dedit exuvias. 
Tempus Ver, Heedus petulans, et garrula Hirundo 

Indicai, et sinus lactis, et herba virens. 

Delibi, et Var. CUu. Jhsm. 3 K 



Digitized by 



Google 



882 SOUCHAII ANIMADVfiRSlONES 

NOT.« 

1 P^ Lupa] Lnpa Marti sacra tiaveris/ 
Remum et Romalum lactavisse fere- 4 8iwu UeiiH Vlrgiliut qaoque £c- 
batur. Ioga viii. priorem syllabani io Toce 

S Cktmda Hinmdo] Ovidio Fasto- * sinns ' prodaxlt : * Sìnum lactU, et 
rum li. circa finem dicitar * praenan- b«c te liba, Priape, quotanois/ 

IN APRILEM. 
Aprilem ezpriroit Tir tanica amictus et praecinctas. Manibos tractat 
Crotala fortasse. Pede premit sex fistolas, easqae conjanctas, ac Panos 
Syrìngi similes. Tripadiat ante Veneris stataam sub niyrtea strne stantia. 
Myrtei rami ex ara orientes, et saperne joDCti^janaarnm speciean exhibent. 
Ante Deam. cereas accensns. 

TETRASTICHON. 

Contectam myrto Venerem veneratur Àprilis. 

JLumen turis faabet quo nitet almaCeres. 
Cereus a dextra flammas diffandit odoras. 

Balsama nec desunta qoeis redolet Paphie. 

NOTiE 

3 Quo nitet alma Ceres] Alii perpe- Fastornm lib. it. ^FarraDe», micae* 

ram legnnt ThetU, ant TkemU. Men- qne licet salientis bonorem, Detis, et 

se enim Aprili, nt Vinetas et Lam- in veteres tarea grana focos.' 

becius annotarnnt, Romani celebra- 8 Cereiu a dextn^ ifc'] Exhibetar in 

bant Cerealia, frugamqne DesB Ce- tabella cnm candelabro, 
reri tare factebant Aoctor Ovid. 

IN MAIUM. 
Lata indutns tunica, corbem gestat pomis refertam ; altera mano florem 
admovet naribns. Pavo ad pedes viri candam ostentata qnse sit qaasi altera 
Mali effigies; adoo florìbus variis dUtiognitpr, matre natura plngente. * 

TBTRASTICHON. 

Canctas Veris opea et pietà rosarìa gemmis 
Laniger in Calathis, aspiee, Maias habet, 

Mensis Atlantigenae dictus eognomifte Mai» : 
Qaem merito multum diligit Uranie. 

NOT^ 
9 Ltmiger] Legit Scaliger, linìger. icones intnenti ; September enim bn- 
Perperam, inqait Larobecias ; nam mero pailioiam gesUt. 
linea vestis Maio non competit, uli in Calathii] Tane enim omnia jam 
totiuB corporls nitditas non nisi Jalio floraernnt. Qaod antem narìbos 
et Angusto conveniunt ; patet illud flerem admovet lìt Malnm eshibens, 



Digitized by 



Google 



IN TETRASTIOHA DB MBNSIBUS* 883 

NOT/E 

snspieatar Antiq. explan. aactor hoc me] Sic verùcalam haoc edidit Scali- 

referendaiD ad Florales lados tertia ger, in Vineti codice mancam et mn- 

hujasce • mentis celebrari solitos, tjlum. Cur autem dicit Poeta Ura* 

quanqaam fortasse olfactos liic nihil niae plnrimam et merito diligi Mainm ? 

aliad innait, pneter iUud quod iìores an qaod Mains astris specalandi* 

in calatliis quoque innnnnt. maxime idoneus? 
4 Quem wieriio muUitm diligU Ura» 

IN JUNIUM. 

JuMius, isqne nuda», borologinm Solare digito moostrat. Faciem gérit 
lucentem, qua aestivi calore» significantur. A tergo falx instare maturità- 
tem frugum indicans. 

TBTBASTICHON. 

Nadns membra^ dehinc Solares respicit horas 
Janius, ac Phoebam flectere monstrat iter. 

Idem maturas Cererìs designai arìstas ; 
Floralesque fugas lilia fusa docent 

NOTiE 

1 SoUtra . . . hontt] Hic, et merito Diwertationem. 

qnidem, Lambecius vult prsecipne 4 Ftoraìeique fugas^ tfc."] Monet yU 

notari Solare Horologinm. De eo netus Plininm lib. xvi. cap. 26. scrip- 

consnle elegantem simnl et emditam sisse intra oclavum Idns Jnlias omnia 

viri Clar. Clandii Sallier, ntriusqne deflorescere. 
Academise inscrìpt. et GalUcsB Socii, 

IN JULIUM. 
Marsupicm ingens dextra tenet Julius. Sub marsupio effusa nummorum 
copia. Duo praeterea apparent canistra, opercolo in connm desinente, globis 
imminentibus. 

TETRASTICHON. 

Ecce coloratos ostentai Julius artus. 

Crines cui rutilos spicea serta ligant. 
Morus sanguineos praebet gravidata racemos ; 

Qu8B medio Cancri sidere laeta viret 

NOT« 
1 Arhui] Vinetus legit areus. sa nummorum copia, in toto Car- 

De Marsupio nihil, ncque de effu- mine. 

IN AUGUSTUM. 
AoGUSTVM ezhibet Tir nudos, passis crinibup. Sub mento stat crater 
aqutt pienus, cui labra jamjam immlssuras vir cemitur. Coraro extat fla« 



Digitized by 



Google 



884 SOUCHAU ANIlfA^DVEfiSlONlSS 

belli species qoftdam. Huml pepones tres aqaatiles. Ad latos altemm 
vaa anplnm Or«cia daabipa literìa ÌDSÌ{snitum, qulbas patat AbL eapL anctor 
aignificari axobalboo, q«ad ampliim aooat, eoqoe indicarì rnnUodas jam ca- 
licea in mazlinoa. 

TBTRASTICHON. 

Fontanos latices, et lacida pocula vitro 

Cerne, ut demerso torridus ore bibat 
JBtemo regni signatus nomine mensis : 

Xiatona genitam quo perhibent Hecaten. 

NOT^ 
S Mierno regni KomsK«] Imperatorìs i. Fastornm Epigr. ex Symmacfai 
AagQsti nomine, Aognstns dictiis, Epiat. iv. ad Anson. ' Cnm «terno- 
Gum antea Sextilia appellaretnr. ìE- rnm principna jwn prìd«m aigna co- 
terno] Romanoa principes £terno8 mitarer.' 
nancupatos fuisse probat Vinetas ad 

IN SEPTEMBREM. 

Sbptbhbrem vir nndns exprìmit geatantem hnmero palliolam ; Isva tenet 
lacertam faniculo ligatam et ezpedire se conantein. Ad pedea Tidentnr da- 
lia duo iivas exceptura. 

TETRASTICHON. 

Surgentes acino&varios» et preesecat uvas 
September, sub quo mitia poma jacent, 

Captivam filo gaudens religasse lacertam, 
Quse suspensa marni nobile ludit opus. 

1 Variot] Ita Vinetns. LaniI>GciuB bant voliiptatem. 

▼ero, Joa. Scalig. et JEgid. Buciieri- 4 Nobile] Janipridem snapicatas 

um e S. J. aecotus legit; Acmos^ «a- fìieram legendnm «oòt<r« Qnld enim > 

rias et praucat uvat. Elegantioa prò- An lodo ilio nobilea adi delectaban- 

ftcto. tur? Conjectnrs favet qnod Bnche- 

3 Captivam filo, fyc] Oenas spec- riam video reperìaae in ano codice 

taculi quo tum delectabantur : Lacer- Ma* mohik, Qnam lectìonem docet 

tara crnre vinctam et in aere snspen- me Lambecina itidem apparere in 

sam tenebant, atque ex nisa quo se syntagmate Epigram. et Poem* Ve- 

tèntabat expedire, summaro capic- terum, Parisiia IGOO, edito. 

IN OCTOBREM. 
OcTOBBR niidas, pallio retro volitante, dextra Leporem tenet, Isevamqne 
in camstrnm iogens viminenm immittit. Snpra caput faacicniua panno oper- 
tus cui avis insidet. Ad pedes lanx fructibus referta. 



Digitized by 



Google 



IN TBTRASTICHA DB MBN81VUS. 



685 



TETRASTICHON. 

Dat prensnm Leporem^ comque ipso palmite foetas 
October; pingues dat tibi runa aves. 

Jam Bromios spamare lacQs, et musta sonare 
Apparet. Vino vas càlet ecce novo, s^( 



NOTiE 



9 Pingue» dat tibi ruria aee«] Cnm 
Lambecio intelligo Perdices maximci- 
et AttageDEfl. 

8 Bremioi spumare laaU] Vasavi- 
naria qnae mastam prelo expreuam 
recipiimt, ut inde transmittatur in 



dolia. ' Bromios ' antem dicit, ^a 
Baccho, inter alia, Bromii cognomen 
fuit &ir^To8 i9^/M(y fremere, vel ànò 
Tris $pcrnìs, a tonitrn; qnod scilicet 
in lucem editas est, matre fùlmine 
percossa. 



IN NOVEMBREM. 
NoT£HBR£M exhibet Tir amictns carbasea veste, calyus, ingentem et ro- 
tiindam tenens tabellam, cni serpens gyris convolatns insistit ; altera manu 
slstram. Cemitar qaoqae Anser Sacerdotem intnens. 

TETRASTICHON. 

Carbaseo surgens post faune indatns amicta 
Mensis, ab antiqnis sacra Deamque colit. 

A quo vix ayidus sistro compescitur Anser. 
Devotusque satis ubera fert hamerìs. 



NOT/E 



1 CarÒmeo turgen$, 4^.] Versicnins 
liic maxime depravatus apparet in 
Bocheril Ms. codice: ibi legitnr: 
CarbaUM poti hune artua indutui onde» 
tut, 

2 MensiSf ab antiquiSf 4r^.] Ita le- 
gunt Scaliger, Yinetns, Lambeclns. 
Aliter Bucherii codex: MemphidoB 
antiqua taera^ Deumque eoUi, Qnod 
niallem ; nrbis namqne conditor Osi- 
ris, et in ea sacra Isiaca, prima No* 
vembris die, ex Kalendario, celebrar! 
solita ; unde Petronins : ' Memphi- 
tides pnellae Sacria Deam paratae/ 
Cum antem Den sacerdotes lineos 
haberent amictns, idcirco Linigeri 
dicti, et ipsa Linigera appellata. 

3 Siitro] Docet Vinetns ex Apu- 
leio sistrnm fnisse aereum crepitacn- 
lora, cujns per angustam laminam in 



modnm battei recurvatam, trajectie 
medie pane» virgnis, crispante bra- 
chio tergeminos jactns, reddebant 
argntnm sonnm. 

CmnpeacHur Anur] Frngibns, cnm 
emmpnnt, infestns, tantaeqne avidi- 
tatis, ut vix crepitante sistro compes* 
ci qneat. Ideo Isidi sacer, et in vie- 
timam destinatns. Notum e rei rds- 
ticae scriptoribus aves sonito terrori ; 
Sic Virgil. Georg, i. < Aut sonitn ter- 
rebls aves.' 

4 Devohuque tatis ubera fert hume' 
rie] Postremos ilio versiculus diffici- 
lior est quam prima videtnr fronte. 
Salebras vidit emditns Ant. expl. 
auctor, non abstulit : ncque sui erat 
instituti anferre. Vinetos exponit de 
ipso mense quasi serendis frngibus 
idoneo, saccosque semine referto* 



Digitized by 



Google 



886 



TBTRASTICHA DB MBNSIBUS. 
NOT^ 



hameris gestante, Isidis instar, qoam 
Veteres continnatis per corpus omne 
aberibns densatam effiniemnt. Huic 
ego potius accedereni, quam Lam- 
becio versicalum exponenti de An*- 



sere, qui, ob pinguem dorsi «xtube- 
rationein, obera ferre hiimeris dica- 
tnr. Minos enim ita cohsret hic ver- 
sicnlus cum priore. 



IN DECEMBREM. 

Dbcbsibbr amictns et vestitns tnnica breviore, sona alte succinctat, fa- 
cem ardeotem tenet. Coram in mensa tessere. Cemuntnr aves pedibas 
sospensflB, et poma dao kiimi jacentia. 

TETRASTICHON. 

Annua sulcatae conjecta et semina terrse 
Pascit Hyems. Pluvio de Jove cuncta madent. 

Aurea nunc revocat Saturni festa December. 
Nunc tibi cum domino ludere, verna, licet. 



NOT-E 



1 Cm^ecta et temna] OnevioTom. 
8. Antiqair. intrusa videtnr cepola 
tt; merito quidem. Idem aonotat 
in Catalectis Scalig. et P. Pitboei 
scriptum fuisse coi^jecH, et in Pithoe- 
ansB editionis margine appositom 
cum jecìt; otrumque antem carerò 
seni enti a commoda* Unde conjicit 
legendom concredUOf nolens tamen in 
se reclpere Poétam hac voce usnm. 
Vernm etsi illa nosquam in Ausonii 
scriptis occnrrir, Graevii lectionem 



ansim prsBStare. 'Concredere' enim 
non semel apnd Tolliam legere est, 
quin etiam apud eundem reperia5, 
prò Roscio Am. * Fortunae concredi* 
ta.' Dixit quoque Vtrg. iEneid. x. 
▼ers. 286. ' Vel qoibns obsessos pos- 
si t concredere maros.' 

2 Phiviù de Jwé] Docet Lambe- 
cius, Jovem plovinm eleganter iii« 
sculptnm etiamnum Rome spectarì, 
ac delineatnm extare apud Baroni- 
um ip actis anni 176. num. 84. 



Digitized by 



Google 



Digitized by 



Google 



Digitized byLjOOQlC