Muhammedanische Handschriften
Arabische Handschriften
i. Der Qor'an
I. Texte
a) Vollstandige Exemplare
Orient. 32 (XVIII)
Qor'an in gutem Nesh,I, ganz vokalisiert, vollendet am 23. Safar
1015/30. Juni 1606 von ^ULaJjI ^ ^jU in aJJi^c^J. Fol. 286— 289 ist
eine Liicke von anderer Hand erganzt.
298 Blatt, 20 : 14, 14:9, 15 Zeilen mit roter Umrahmung, Oberschriften
und Verspunkte rot, die Einteilung in *ia* und y&s. am Rande rot be-
zeichnet. Hinten auf einem Schutzblatte arabische Gebete und Zauber-
formeln. Das Ex. in orientalischem Lederband mit Pressung ist sehr
stark gebraucht und unsauber.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 701 vol. XXV). Wolf.
Orient. 28 (XIV)
Qor'an in groBem, gutem NeshL Die erste. die mittelste und die
letzte Zeile jeder Seite sind in groBer Tulutschrift ausgefuhrt. Am Rande
ist die Einteilung in *j*» rot bezeichnet, die Sureniiberschriften sowie das
erste Wort jedes *jsj. sind rot. Am Rande sind Varianten und Be-
merkungen zum Tagwid gegeben, wobei die einzelnen Leser durch ihre
Anfangsbuchstaben bezeichnet sind. Das Ex. ist in Indien am letzten
Ragab 1058/ 20. Aug. 1648 von aJUI <x*» ^ »x»** ^ iX»aJ ^
^^JbL&lll J-£i ^ J^ai ^ in 1>y&> unter der Regierung des
^UL vollendet.
290 Blatt, 35:24, 27:15, 13 Zeilen. Orient. Lederband mit Pressung,
Hinckelmann 1. Morgenweg 1. Wolf 1.
Orient 33 (XIX)
Qor'an in groBem Nesjji mit roter Umrahmung und roten Uber-
schriften. Am Rande 1st die Einteilung in ganze, halbe und viertel Hizb rot
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
vermerkt. Fol. 1 66— 171 gehoren hinter 179, worauf schon eine alte Hand
fol. i66r mit "Hie incipit exemplar hoc a reliquis discordare" hinweist Voll-
endet am 29. Muharram 1067/17. Nov. 1656 von 'All ibn Hasan al-Turkl
396 Blatt, 19: 14, 15: 10, 13 Zeilen. Orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 3. Morgenweg 123. Wolf 3.
4 Orient. 38 (XXIV)
Qor'an in zierlichem Neshl mit blaugoldener Umrahmung, roten Uber-
schriften und goldenen Verspunkten. Die erste und der Anfang der
zweiten Sure fol. 1 v und 2 r in reicherer Umrahmung. Am Rande die
Einteilung in ganze, halbe und viertel Guz' sowie Pausazeichen rot, mehr-
fach am Rande UJ^. Fol. 435V die Angabe, daft das Ex. von Ahmad
ibn Wall als ewiger Waqf gestiftet worden; auf einem Nachsatzblatte die, daB
dies i. J. 1066/1655, 31. Okt. beg., geschehen sei. Dieser Jahreszahl wider-
spricht die auf einem nur eingeklebten Vorsatzblatt stehende Notiz : Sum ex
Bibliotheca Annae Mariae Schurmann. Anno Domini 1623, Mense 9bris 18.
(vgl. uber sie Flemming in Beitr. z. Assyr. und Semit. Sprachwiss. I 542).
435 Blatt, 13 : 8, 9 s / 2 : $% 15 Zeilen. Orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 6. Morgenweg 46. Wolf 6.
5 Orient 35 (XXI)
Qor'an in gutem NeshJ, die tlberschfiften der 1. und der 2. Sure in
Tulut, mit roten Uberschriften und Verstrennern, mit Pausazeichen zwischen
dem Text, mit Einteilung in i_>j*-, jJ^ und viertel *j%. am Rande; in den
Uberschriften sind die Verszahlen nach der Zahlung der Kufier und der
Basrier oder, wenn beide ubereinstimmen, t5lil^b angegeben. Vollendet
in den letzten Tagen des Ragab 1076/ Anfang Febr. 1666 von Muhammad
ibn al-Hagg 'Otman.
408 Blatt, 20 : 13, 14 : ;'/ 2 , 13 Zeilen. Orient Lederband mit Pressung.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 701 vol. XXVIII). Wolf.
6 Orient. 29 (XV)
Qor'an in gutem Nestji mit schwarzer Umrahmung, bei der f. Sure em
mafiiger griiner 'Unwan, zwischen den Zeilen gdegentlich kleine rote Pausa-
zeichen wie k j 3 M, am Rande Guz'einteilung. SchluB des Textes fol.
2791- fol. 280 v ein arabisches Gebet, beginnend: Ai^» \Jjh J$j f M^ \Sj»
281 Blatt, 27 : 18, 20 : 12, 15 Zeilen. Europaiseher Lederband mit Gold-
schnitt und Goldpressung. Von neuerer Hand auf einem Vorsatzblatt irr-
tiirnlich: Coranus Schafifhausen (so!).
Hinckelmann 2. Morgenweg 33. Wolf 2.
4
QOR'ANTEXTK
Orient. 30 .(XVI) 7
Qor'an in unschonem, fluchtigem NeshJ, Sure I und der Anfang der
2. in blaugelbrotem 'Unwan, von da an schwarzrote Urnrahmung, rote Vers-
trenner und Uberschriften, am Rande Einteilung in ganze, halbe und viertel
Guz'^ Hizb und Sagda.
312 Blatt, 20:15, 16: 11, 15 Zeilen. Dunkler Lederband mit Pressung:
Hinckelmann 122. Morgenweg 107. Wolf (nicht verzeichnet).
Orient 3! (XVII) 8
Qor'an in sehv ungleichmalMgem Nesljl, mit roter Urnrahmung, roten
Uberschriften, roten Pausazeichen im Text, roter Guz'einteilung am Rande.
Hinten auf einem Schutzblatt einige talismanische Formeln. Auf einem
Vorsatzblatt als Coranus Indicus bezeichnet. Die Surenuberschriften sind
meist am Rande lateinisch umschrieben, z. T. hollandisch ubersetzt.
292 Blatt, 20: 14, l5'/a :9, *5 Zeilen. Europaischer Lederband mit
Goldschnitt und Goldpressung.
Hinckelmann 4. Morgenweg 40. Wolf 4.
Orient 34 (XX) 9
Qor'an in deutlichem NeshJ, mit roten Uberschriften, Verstrennern und
Guz'einteilung am Rande. Das letzte Blatt mit der letzten Sure fehlt; diese
ist auf einem Schutzblatt von anderer Hand ergiinzt.
389 (390) Blatt, 20: 14, 15:8, 13 Zeilen, sehr schmutzig und ab-
gegriffen, daher auf dem RUcken als Alcoran proletar. bezeichnet. Orient.
Lederband mit Pressung.
Orient. 36 (XXII) — 45 a in Scrinio 10
Qor'an in gutem tUrkischen Nes^i, mit blaurotgoldenera 'Unwan zu
Sure 1 und 2, roten Uberschriften, goldenen Verstrennern, roter Guz'einteilung
am Rande. Von Hinckelmanns Hand am Rande und zwischen den Zeilen
zahlreiche lateinische Bemerkungen und Obersetzungsproben, auf einem
Vorsatzblatt Bemerkungen iiber den Qor'an, ausgeschrieben aus Bochartus
Hieroz. t. I lib. lie 35 [rectius 34] p. 359, Gabriel Sionita in appendice
ad Geogr. Nubiens. p. 41, Bochartus Epistola ad Capellum Filium [Geo-
graphia sacra 1692] p. 854, 855.
291 Blatt, 22'/ a : 12, 17 : 7% 15 Zeilen. Europaischer Lederband mit
Goldschnitt und Goldpressung. Durch den engllschen Professor Gise
(William Guise?) im Orient gekauft; von dem Liibecker Prediger Joh.
Reiche an Hinckelmann geschenkt (wie aus Hinckelmanns Ausgabe des
Qor'ans, Hamburg 1694, Vorwort fol. u und seinem eigenhandigen Hand-
schriftenkatalog S. 3 ersichtlicb).
5
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
1 1 Orient 37 (XXIII)
Qor'an in gutem, altem, stark . gerundetem Nesfci mit roten ttber-
schnften Verstrennern und Guz'einteiiung; fol. i-io, i6, 76-84, 253 2 <<
H^T* V °\ at fr: Hand ln gr ° bem Wrkischen Ne ^ -ganlt, dLS
Hand hat auch fol. 265-281, die halb abgerissen waren, auf angeklebtem
Papier vervollstandigt. s
2 ? 8 Blatt, 19 : 12, 13 : 8, 15 Zeilen, stark beschmutzt, abgegriffen und
te.lwe.se mit Farbe uberschmiert. Hamburgischer Pappband.
Ex Jibris Uflenbach (s. Bibl. Uff. col. 701 vol. XXVI). Wolf.
12 Orient 89 (XXV) -199- fa Scrinio
Qor'an in achteckigem Format in runder Kapsel, als Amulet zu
tragen, w.e die yon Fliigel, Wien III 1621/2 beschriebenen Exemplare, in
kleiner, sehr zierhcher, aber sehr deutlicher Schrift, mit goldener Umrahmunj?
goldenen Verstrennern, roter Guz'einteiiung und roten Pausazeichen zwischen
den Zeilen. DerRaum fur die erste Sure, der nicht ausgefiillt, und die
nicht mehr beschriebenen Seiten fol. 3 i 4 v und 3 i5r mit reichen blaurot-
go Idenen Mustern verziert, der Raum fur die Oberschrift der zweiten Sure
goldgrundiert.
315 Blatt, sehr dUnnes Papier, 8 : 7 % 14 Zeilen. Orient. Lederband
mit Goldpressung und Goldschnitt. Auf einem Vorsatzblatt: Guilielmi Ans-
ary (vgl. Catalogus . . librorum . ; . D. Guilielmi Anslarii qui publica auc-
fcone distrahentur in aedibus defuncti . . . 7. Maij 1696, Amsterdam, Henr.
Boom, p. ^6 no. 1 1).
Wolf 7.
1 3 Orient 40 a
Qor'an in gutem Neshi mit roten Oberschriften, Verstrennern, Pausa-
zeichen, am Rande mit roter Einteilung in ^ ganze, halbe, viertel und
acntel v-j^a. und *ja..
349 Blatt, i4'/ a : 9 l U > " : 6, 13 Zeilen. Orient. Lederband mit Pressung.
1835 geschenkt von Prediger Dr. G. Salomon.
14 Orient 40 b
fn1 ,i° r ' 5n r u? ™f chcm N «** m " roten Oberschriften, die aber von
toj. 209 an fehlen, Verstrennern, Pausazeichen, die von fol. 20 an sparlicher
werden und von 30 an ganz aufhoren, am Rande Einteilung in 'Usr, Hizb
und Guz. Das erste Blatt ist unten abgerissen, so daB die ersten Verse
QOR'ANFRAGMENTE
der 2. Sure fehlen; ebenso fehlt das letzte Blatt mit den beiden letzten
Suren. Blatt 299, 300 und 317 sind von anderer Hand erganzt.
317 Blatt, 20 : 13, 15 : 9, 13 Zeilen,. stark abgenutzt und beschmutzt.
Europaischer Halblederband; auf einem Vorsatzblatt arabische Federproben
in europaischer Hand.
1857 geschenkt von Dr. med. M. L. Bresselau.
b) Fragmente
" Orient 41 (LIII) — '1.53 a in Scrinio 15
Stuck eines kufischen Qor'ans auf 10 Pergamentblattern (9:. 15, zu
5 Zeilen), die verbunden und so zu ordnen sind: 1—3,7— 9. Liicke, 4, 6,
10, 5, enthaltend Sure 36, 26-40. 53 — 61. Inlautendes a ist nie durch
J ausgedruckt, die Vokativpartikel ist stets als 1 an das folgende Wort
angeschlossen, Punkte und Vokalzeichen fehlen ganz. Fol. 1 r verweist
Hinckelmann auf Chardin, Voyage t. IX, p. no und Hottinger, Bibl.
10S, 151. Fol. iov ist sehr verwischt. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 88. Morgenweg 156. Wolf 94.
Orient 47 a 16
2 Pergamentblatt, 5:8, 'a 1 /,: 5., zu $ Zeilen, von einem kufischen
Qor'an, enthaltend Sure 23, 29—34. Die Innenseiten sind stark abge-
scheuert. Neuer Halbleinenband.
1905 geschenkt von Prof. Albert Koster in Leipzig.
Orient 47b 17
8 Blatt eines Qor'ans in deutlichem Neshj mit roter Umrahmung,
13:9, 8:4, 8 Zeilen, enthaltend Sure 6, 54—91- Am Rande einiger
Blatter deutsche Kritzeleien. Neuer Halbleinenband.
Aus Adlers NachlaB.
Orient. 42 (XXVI) 18
Unvollstandiger Qor'an in gutem Nesfci, mit roter Umrahmung und
Pausazeichen , am Rande Einteilung in +)*>., «->>*- und yb*, vereinzelt
Varianten mit Angabe der Qor*anleser. Zu Anfang jeder Sure am Rstnde
in roter Schrift je eine Tradition mit der Angabe ^IS 7 ***»^; fol. 5^ v am
Rande eine Tradition mit der Angabe J*** (so) g-^*. cr* J*i, gemeint
ist al-gami* al-sagir von al-§aibanl (s. m. Lit. I 172). Es fehlen zu Anfang
Sure 1-2, 3, nach fol. 68 Sure 10,74—11,65, nach fol. 175 Sure 59, 9~ 7 2 »
41, nach fol. 176 Sure 76,16—110. Vollendet an einem Dienstag im
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
Rabl'1 975/Sept. 1567 unter der Regierung des Sultans Selim in dem Schlosse
AjAyy (Aquifagia Bibl. Uff. LI.) von Mahmud ibn 'Abdalgafur, Mu'ed-
din an der Hauptmoschee des Mustafa Beg.
177 Blatt, 27 : 18, 19 : 11, 17 Zeilen, stark beschmutzt und abgegriffen,
in abgenutztem orient. Lederbande mit Pressung.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 701 vol. XXIV). Wolf.
19 Orient. 43 (XXVII).
Unvollstandiger Qor'an, enthaltend Sure 19—74,3, j n groliem,
schonem Nes^i, durchweg ohne Verstrenner, die nur sparlich von einer
zweiten Hand erganzt sind; diese selbe Hand hat die Blatter 41, 70,
96, 107, 119, 131, 139— 141, 150/1, 157/8 in kleinerem, zierlichem Nesfci
mit roten Verstrennern erganzt, von einer dritten, roheren Hand stammt
Blatt 81.
159 Blatt, 20:14, 17: 10, 12 (2. Hand 13) Zeilen, sehr schmutzig und
abgegriffen, in abgenutztem orient. Lederbande mit Pressung.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 701 vol. XXVII). Wolf.
20 Orient. 44 (XXVIII)
Stuck eines Qor'ans, reichend von Sure 37, 140 j*M\ bis 101 4
in groliem, steifem Neshi, in roter Umrahmung, mit roten Verstrennern und
Pausazeichen, am Rande Einteilung in <Usr, ganze, halbe und viertel Hizb.
Im Text 1st die Assimilation des TanwTn meist ausgedriickt, iiber den
Wortern teils abgekiirzte, teils ausgeschriebene Tagwidanweisungen wie
132 Blatt, 21: is, 15:9, 11 Zeilen, von fol. 57 an ziemlich unsauber.
Fol. ir am Rande: Meister Christian Paltzo Tuchmacher auB Kremmen
Brauner orient. Lederband mit Pressung.
Aus Wolfs Besitz.
21 Orient. 45 (XXIX)
Stuck eines Qor'ans, von Sure 57, 27 UUy bis zum Schlufi, in steifem,
aber deutlichem Nesfci mit roten Verstrennern.
29 Blatt, I 9 l /.:i4, i6:io'/ a , 15 Zeilen, sehr schmutzig und ab-
gegriffen. Auf einem Nachsatzblatt nennt sich als Besitzer ein Turke
£U*» o-*^ >A->«x£> yjj». Brauner Lederband.
22 Orient. 46 (XXX)
SchluCstuck eines Qor'ans, enthaltend Sure 78-114 aufier Sure
105-109, die nach Blatt 18 fehlen, dazu am Schluli die Fatiha.
20 Blatt, grobes Papier, 15 : 10, 11 : 7 , n Zeilen, plumpesNeshi. Auf
QOR'ANFRAGMENTE
dem ersten und dem letzten Blatte allerlei Federproben und tiirkische
Verse, Grober Einband aus Sackleinwand, das Ganze auflerordentlid
schmutzig und abgegriflen.
Aus Wolfs Besitz.
Orient. 47 (XXXIa) 23
Stucke eines Qor'ans, foL ir-3v Sure 73, 13— 75,4, fol. 4r— 6v Sure
76,15—78, 14, fol. 7 Sure 72,24—73, 13, fol. 8 Sure 78,15 bis zur Uber-
schrift von Sure 79.
8 Blatt, 15:10, 9:6, 11 Zeilen. Neuer Halbleinenband.
Aus Wolfs Besitz.
Orient. 48 (XXXI b) 24
Erstes StUck eines Qor'ans, auf dem Deckel als ^/Jy bezeichnet, ent-
haltend Sure 1 — 2, 135, in leidlichem NeshJ, mit roten Verstrennern, am
Rande Einteilung in Hizb, ganze, halbe und viertel Guz'.
13 Blatt, 20:14, 15:8'/,, 13 Zeilen. Halblederband.
Orient. 49 (XXXII) 25
Der zweite Guz' des Qor'ans, Sure 2, 136—253, in groliem Nesl}I mit
roten Verstrennern und einzelnen Pausazeichen.
22 Blatt, 21:15, 14:8, 9 Zeilen. Im hinteren Deckel eine deutsche
Notiz iiber die am 13. Juli 1700 zu Konstantinopel gefeierte Hochzeit des
Sohnes des obersten Dollmetsch Mauro Cordato mit der zweiten Tochter
des FUrsten der Moldau. Im Vorderdeckel: Joh. Michael Humel, Parochus
Bittelbr. 1691. Schwarzer orient. Leberband mit Pressung. Vgl. No. 26.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
Orient. 50 (XXXIII) 26
Der vierteGuz' des Qor'ans, Sure 3, 86—4, 27.
21 Blatt in demselben Format und Einband- und von derselben Hand
wie No. 25.
Auf dem Innendeckel von Joh. Michael Humel, Parochus Bittelbr.
die Angabe, dafi diese und die vorige Hds. aus der zu Sigeth gemachten
Tiirkenbeute stamme und ihm von Christoph Faber in Ofen Nov. 1691
geschickt sei.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
Orient. 51 (XXXIV) 27
Der fiinfte Guz' des Qor'ans, Sure 4, 29 — 145, in ma&igem, aber
deutlichem Neshj mit roten Verstrennern und Pausazeichen, mit roter'USr-
teilung am Rande.
1 8 Blatt, 21: 15, 16:9, 1 1 Zeilen. Schwarzer orient. Lederband mit Pressung.
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
28 Orient. 52 (XXXV)
Der fiinfte Guz' des Qor'ans, Sure 4, 28 — 146, in rundem, sehr
dickem, aber deutlichem Neslji, bis fol. 6r mit roten Verstrennern, fol. 2 r
mit Pausazeichen.
26 Blatt, 20 : 14, 15 : 9, 9 Zeilen. Brauner orient. Lederband mit Pressung.
29 Orient. 53 a
Der 16. Guz' des Qor'ans, Sure 18, 71 bis zum SchluB von Sure 2p,
in gutem NeshJ mit roten Uberschriften und roten Verstrennern.
25 Blatt, diinnes, gelbliches Papier, 18: 13, 12:7, 7 Zeilen mit breiten
Zwischenraumen. Schwarzer orient Lederband mit Pressung.
30 Orient. 53 (XXXVI)
Der 13. Guz' des Qor'ans, Sure 12, 53 bis zum SchluB von Sure 14,
in mafiigem NeshJ mit roten Meddalinien, auch iiber a ohne Hamza und
zuweilen iiber u, mit roten Verstrennern.
17 Blatt, 21:15 r 5 : 9» ll Zeilen. Schwarzer orient. Lederband mit
Pressung.
31 Orient. 54 (XXXVII)
Der i8.6uz' des Qor'ans, Sure 23,1—25,22, in schonem Nesh,!, mit
roten Oberschriften, Verspunkten und Pausazeichen^ in goldener Umrahmung.
19 Blatt, 21 : 16, 13 : 9, 9 Zeilen; auf einem angeklebten Blatte die Ab-
schrift des Anfangs in plumper, europaischer Hand. Roter orient. Leder-
band mit Pressung.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
32 Orient. 55 (XXXVIII)
Der 19. 6uz* des Qor'ans, Sure 25, 23—27, 56, in plumpem NeshJ,
mit roten Meddalinien, Verstrennern und tJberschriften.
26 Blatt, 20 : 1 5, 1 5 : 8«/ 2 , 9 Zeilen. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Fol. 1 r lateinische Dedikation dieses in Wien i. J. 1708 erworbenen Codex
von J. H. Maius F., in Academia Giessena Graecae, Ebraeae Orientalium-
que linguarum ut et antiquitatum Professor P., Giessae, V. id. Oct. 17.13,
an Uffenbach.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff col. 701 vol. XXIX). Wolf.
33 Orient. 56 (XXXIX)
Der 22. Guz' des Qor'ans, Sure 33,31 — 36,26, in groftem NeshJ
-mit roten Pausazeichen und Verstrennern.
17 Blatt, 24: 17, 15:9, 11 Zeilen. Roter orient. Lederband init Pressung.
Hinckelmann 99. Morgenweg 60. Wolf 9.
10
QOR'ANLESEKUNST
Orient 57 (XL) 34
Der 25. 6uz' des Qor'ans, Sure 43, 6— 45,31 enthaltend; zu An-
fang ist eine Lage ausgerissen. Gutes NeshJ mit einzelnen Pausazeichen,
roten Verstrennern und Cberschriften, in roter Umrahmung.
11 Blatt, 21 : 14, 15:9, 11 Zeilen. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Orient. 58 (XLI) 35
Der 28. Guz' des Qor'ans, Sure 58—66,12, in gro&em, schonem
Neslji mit roten Pausazeichen, goldenen Verstrennern und Uberschriften,
in goldener Umrahmung, mit goldenen 'U§r am Rande; foLi.'r ein blau-
goldener 'Unwan.
27 Blatt, 25: 16, 17: 10, 9 Zeilen. Bei jedem Surenanfang ist ein
Zettel mit lateinischer Inhaltsangabe beigeklebt. Europaischer Pappband.
Aus V. E. Loeschers und Wolfs Besitz.
Orient. 59 (XLII) 36
Der Schlufiteil des Qor'ans, von Sure 72 an, in grofier magribinischer
Schrift mit blauen TeSdld und Sukun. Hamza wird durch einen gelben
Punkf bezeichnet, Wasla durch einen roten oder grunen Strich durch
das Alif, die rote Meddalinie steht zuweilen auch uber auslautenden langen
Vokalen. Die Verstrenner sind gelb, die Uberschriften gelb in halb-
kufischer Zierschrift. Vollendet am Sonntag dem 29. Ragab 1028/12. Juli
1618 (der aber rechnungsmafiig ein Freitag war) von Abu-1 Barakat ibn
abi '1-Karim ibn Muhammad ibn 'AU al-6armldl auf Befehl des Ibrahim
ibn abi '1-Fadl ibn abi '1-Taijib ibn Muhammad ibn Hilal ^C1*JI JttU.1 ^y,
££xU.\AI ililkUJI (s. Dozy, Suppl. I 613), also in Marokko.
64 Blatt, 27:20, 19:12, 9 Zeilen, Lederband in magribinischem Stil.
Auf dem Vorsatzblatt: Wilhelmus Alardus, Pastor ad D. Dionys. qui
est Suderovii Stormarorum, Alcoranum hunc manuscriptum bibliothecae Ham-
burgensi donabat. Anno MDCLII d. 9. Septembr. Auch auf dem Nachsatz-
blatte eine Inschrift von Alardus.
II. Qor* anlesekunst
Orient. 1 (XCIII) 37
1. lol. I r Titel: <JUJI f UI» ^-iJl ^ £*J*UJI jo^' g A^iyi U^S
ySji*^ ai^ o^ J-^ 1 y*- gA ^*^*JI, gest. 732/1332 (s. m. Lit. II 164).
Auf den Text des Gedichtes fol. 1 v— 3 r folgt 3 v— 24 r ein Kommentar,
11
MUHAMMEDANKCH ARABISCH
vermutlich nicht der bisher allein bekannte 1041/1631 in al-Ahsa (s. m.
Lit. II 165) vollendete des Ahmad ibn 'All al-Maqlni.
2. Ein Lehrgedicht in Tawil iiber die Ordnung der Suren, ohne Titel.
Anfang fol. 24V: M^««tf* yA Ji £ aj cxtfj )U***-^» .aWI ^iy^i C^Jo, wohl
das J^J-<J* H^*y <3 {Jy^A V^r" w ' e ^ er '* 433 ( wo k'der der Anfang nicht
mitgeteilt) von demselben Verfasser. Nach der Unterschrift 45 r vollendet
am Mittwoch dem 22. Du'lhigga 906/10. Juli 1501. Schones grofies, tiirkisches
Neshi, vollstandig vokalisiert, in griiner Umrahmung, 11 — 12 Zeile*
Den Rest der Hds. s. No. 146.
38 Orient. 152 (CLXVII)
Fol. 51 r fif ein arabischer Kommentar zu einer Manzuma iiber Qor'an-
lesekunst, insbesondere iiber die Pausen, am Anfang unvollstandig, begin-
nend mitten im Text mit: Via* Ua^aJ ^*»j Q>r*" jr^" ol? <£***) C*) O**
Ajyu U^y^AAi ^yo^A^ £^la£U &AjJM Jl UAJ^JI g *-^*?' ijj)^* - " O^ ^"*"!?
Der Schlufi fol. 64 r lautet: ^ybj £*oJL*Jl nXtJ imf JsJ U £*Z>\ ^\ u«^> oJfj
f^UJI^ »^i\ f$ f U*. UJ <UJ J^s 1 ^ doj^j *i.a? ^ a^jJu ^I^KJI ^UOl ^
Den Rest der Hds. s. No. 211.
64 Blatt, grobes Papier, 23:14, 15:10, 15 Zeilen, plumpes, grofies
NeshL Orient. Halblederband.
Hinckelmann 105. Morgenweg 68. Wolf no.
III. Qor'dnauslegung
39 Orient. 65 (LX)
Fol. ir nach der Basmala heifit es: \S.a t yUL««s w *"" y>:6 ^ Jb y I JU
t>\)\ £y* <J* Akxs? ^J^^vOj <*JjLj j^jJuJ wsutjl v-sjjA. ,J-* oV*"^ rt*"""
J-JyJl ddJbj.
Dazu am Rande die Bemerkung aus dem Qamus s. v. y^\ ^ wWar*
^>^*JI «-^.j* *-*-£•« ,]ylx*wsw*vJl jj jt, die TA VIII 56 durch das Datum gest.
330/941 erganzt wird. Wir haben hier also das beruhmte Qor'anlexikon £*ji
£)iy£Jl 1-^0.^ (9, u^yJiJl des Abu Bekr Muhammad ibn 'Omar ibn Ahmad 'Uzaiz
(bezw. 'Uzair) al-Sigistani (Fihrist 34), an dem der Verfasser nach Ibn al-
Anbaris NuZhat al-alibba' S. 386 fiinfzehn Jahre gearbeitet hatte, und das von
Abu Bekr ibn al-Anbarl verbessert wurde (s. m. Lit. I 119, wo die Hds.
Vatic, n. f. |o, 838 hinzuzufugen). Es beginnt mit der Hamza maftuha
und ist streng alphabetisch und innerhalb der Buchstaben nach den drei
12
QOR'ANAUSLEGUNG
Vokalen geordnet; nicht Wurzeln, sondern Worter werden erklart, daher
z. B. unter f alle Partizipien der abgeleiteten Stamme und unter ^ alle Imper-
fekta 3. Pers. sich beisammen finden. Fol. 12 r finden sich Kollations-
noten, 18 r und sonst gelegentlich persische Glossen. Nach dem Kolophon
fol. 66 r ist die Abschrift am Mittwoch dem 22. Kanun II (Januar) 1645 n.
Chr. von Nikolaus ibn Butrus al-Halabl vollendet.
Fol. 6y finden sich einige Bemerkungen iiber den Gebrauch von
Prapositionen : £>teU» g Jf>^ ^&* us>L*-*-H *-*V a " J°*^ Js^- > t - J ^*
(Sure 20, 74) J\ J^ 1 t$^ (3 r^-V-^Vs ci 1 *-* ^3* «^*'
Fol. 69 r folgen Auszilge aus einem lexikalischen Werke: i^JZ* cy
J*./ J\yJ ^vJy £ J 3 Ml ujU\ JlJUl £i-£JJ uj/^ J 1 *^ v^lr* 1
•aJ^Uewol^ AJlt^l ti^y 1 (3 ^y O^ cr 4 - Dieses sonst unbekannte, auch
bei tfaggl Hallfa fehlende Werk scheint von Abu '1-Fadl Muhammad ibn abl'l-
Qasim b. Babaguk al-Baqqal al-Hwarazml, den die Perser nach al-Samanl
auch Baqqall') nennen, einem Schiiler des Zamahsart, gest. 562/1166
(TA VII 232), verfafit zu sein.
Fol. 71 r: JsjJ JJyai} tyUJ\ AXsXjl JiUJVl dLiUifcwJl *U«>Vl £ <_>b
Fol. 72 v: ^ i^o^« ybj ^yU-Jl aJJJceuJI J»U-M A.iiiJLjl *U^»Vl ^
.^jl6 ^^* ^u^aus yjj. j-«v\ 5 ff*-^ »-*$/*•
Fol. 74 r: ^yLa^JI itfUxJl i»*.JUJl 5 u*$^l £aa£JI (so) *U~>1 J.
74 Blatt, europaisches Papier, 31:20,23:11, 24—25 Zeilen, gutes
Neshj ohne Vokale, von einer Hand. Schweinslederband.
Auf einem Vorsatzblatt von Joh. Christian Wolfs Hand: Donum Viri
Ampliss. Pauli Schafshausen, Prof, in Gymnasio Hamb.
Orient. 62 (LVII)
Fol. 1 v Anfang: k^JuaJl^ s«o>.j*J Li^ A^.aJJU Lil^> \sXn^>~ <*JJ ix^ii
«£** o**- 11 J^- 0$^ 2L.&JI f UVI <UJl ^JJt ^.yJ\ oV^ 1 ^^ «3
Es ist also der Qor'ankommentar des i. J. 864/1459 yerstorbenen
Safi'iten Galal al-Din Muhammad ibn Ahmad al-Mahalll, den nach seinem
Tode sein Schuler Galal al-Din 'Abd al-Rahman ibn abl Bekr al-Sujuti
(gest. 911/1505) vollendete, daher er TafsTr al-Galalain heilit (s. m. Lit. II
114, 145, wo weitere Hdss. aufgezahlt sind). Das Werk zerfallt hier in
zwei Bande, deren erster bis fol. 128 r reicht und Sure 1— 16 umfafit; in
diesem ersteren Bande ist der Qor'antext rot Uberstrichen. Der zweite
Band ist von einer anderen Hand etwas grofier geschrieben, der Text
schwarz uberstrichen. Die Abschrift ist vollendet am Montag dem 12. Rabi" I
') Vgl. Satn'anTs Bemerkungen «u Gazall (s. m. Lit. I 419 N. 1).
13
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
1039/31- Okt. j 629. Am SchluU ist die Erklarung der Fatiha noch einmal
wiederholt.
274 Blatt, 20*/, : 15, 15 : 10, 25 Zeilen. Am Rande von fol. 1 v Siegel-
abdruck eines Ibrahim. Meistens uber dem Text lateinische Kapiteluber-
schnften und am Rande Verszahlen. Auf einem Vorsatzblatt der arabische
Titel von Hinckelmanns Hand mit lat. Ubersetzung und dem Verweis auf
Pocockii Specimen p. 368, 369. Europaischer Lederband mit Goldschnitt
und Goldpressung.
Hinckelmann 37. Morgenweg 39. Wolf 41.
41 Orient. 63 (LVIII)
Ein Stuck eines mir unbekannten, sehr ausfiihrlichen Qor'ankommentars,
beginnend fol. i v mit der Erklarung von Sure 13: <►!*! AJUI Ul uU*^. J^$ Jj\
JIS Ju^ utf, cy ^ilS rfjy ^UJ| r ^ jL \ L> IU-- ,yb CuJy OU^
£ eilS J v^JlS ^ l^J CUU8. Autoritaten werden nur fur Lesarten an-
gefiihrt, der Text wird mit rotem «Oy eingeleitet. Auf einzelne besonders
wichtjge Punkte macht der Schreiber durch ,_*Xk. am Rande aufmerksan-
Das Stuck schliellt mit der Erklarung der letzten Worte von Sure 24
Aii\ \ AJytf AJ| oy ^^ f y. ^^ ^ ^1 ^JJ( ^ ^ ^ ^
•jl^Ul * )y ~> jp^ L. ,^1 djy ^
371 Blatt, I9 X A:I4» 16:9, erst 25, von 315V, wo eine zweite Hand
einsetzt, 23 Zeilen; beide schreiben ein kleines deutliches, aber unschones
Neshl. Mehrfach am Rande findet sich die Notiz iiber die Stiftung dieser
Hds. durch den Prediger an der Hauptmoschee zu Buda(pest) Sulaiman
Efendi (s. Einleitung) ,*> A*iX ; > ^ ^\*> fe^i ^^ oU ^ * ^
Daraus hat Hinckelmann irrtumlich auf einen Salomo Aphendi als Ver-
fasser geschlossen und diesen ir und auf dem Rucken so genannt.
Fol. 1 r von Hinckelmanns Hand: Attulit Vienna mihique donavit Magni-
fies Dominus Syndicus Simonis Anno 1692 mense Novembri. Euro-
paischer Lederband mit Goldschnitt und Goldpressung.
Hinckelmann 111. Morgenweg 41. Wolf 116.
42 Orient. 66 (CCLXXIX)
Kleines Stuck aus einem Qor'ankommentar, mitten im Text beginnend
mit: e »JI ^ ^\ A^kll J* * r jyl* j* J^ jiktf ^l U.
14
qor'AnObersetzung traditionskunde
Auf den ersten sechs Blattern und fol. jr ist fur den zu erklarenden,
in Rot nachzutragenden Qor'antext der Raum freigelassen ; erst von ;v an
ist der zu erklarende Text rot eingetragen, und zwar Sure 4, 175 t?^?.
bis Sure 5,2 ^V C~J1.
8 Blatt, am Rande sehr zerfetzt und beschmutzt, 27 : 16, 19 : 9, 31 Zeilen.
Neuer Halbleinenband.
IV. Qor* (timber setzung
Orient. 40 (LXII) 43
Abschriften und Inhaltsverzeichnisse, abwechselnd von zwei Handen
des 17. Jhs. geschrieben, aus dem Drucke Machumetis Saracenorum prin-
cipis, eiusque successorum vitae, ac doctrina, ipseque Alcoran . . . (in der
lateinischen Obersetzung des Robertus Retenensis, vgl. Wiistenfeld, die
Ubersetzungen Arab. Werke in das Lateinische seit dem XL Jh.. in Abh.
Gott. Ges. d. W. 22, 1877, p. 44) • • opera et studio Theodori Biblian-
dri . . . (Basel 1543) T. I-IV (vgl. Graesse, Tresor IV 43). Diejenigen
Stiicke des Werkes, als deren Verfasser der Druck Melanchthon angibt,
werden in der Hds. Luther zugeschrieben.
118 Blatt, 33:21, durchschnittlich 50 Zeilen. Brauner Lederband.
Morgenweg 194. Wolf.
2 Tra.ditionskunde (Hadit)
Orient. 67 (LXIV) 44
Der sechste Teil (6uz') des Gamt al-saJflb, der kanonischen Tra-
ditionssammlung des Abu 'Abdallah Muhammad ibn Ismail al-Bul}arT al-
Gu'fl, gest. 256/870 (s. m. Lit. I 158). Der Band beginnt mit dem ^JX
UJa^l und schlie&t im ^*-^ U& mit dem ^»/> i-ki es ist also
der Schluflteil des Werkes, aber unvollstandig, denn es fehlen acht Kapitel.
Die letzten Blatter sind ausgerissen, das fetzte erhaltene ist sehr ab-
geschabt und durchlochert, gegen Ende hat die Tinte das Papier z. T.
durchgefressen. Das Ganze ist ziemlich schmutzig. Am Rande mehrfach
alte Kollationsnoten, zuweilen auch kurze Erlauterungen und traditions-
kritische Bemerkungen.
168 Blatt, altes Baumwollenpapier, 25:17, 20:13, 21 Zeilen, altes,
groBes, deutliches Neslji, vollstandig vokalisiert. Papierbezogener orient.
Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 11. Morgenweg 25. Wolf 16.
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
45 Orient. 69 (LXIII)
Titel fol.jr: O^ J^yi v*o>U» 5 J^VI g-U. v 0tf ^ ^UJI oJCJW
Es ist der 8. Bd, d. h. der SchluOband der zweiten Abteilung, von dem
groBen Traditionswerk garni 1 aUu?ul ivtfahadit al-raml des Magd al-
Dln abu 'l-Sa'adat al - Mubarak ibn al-Atlr al-Saibani al-Gazari, gest.
606/1209 (s. m. Lit. I 357). Er umfafit die Buchstaben Lam bis Ja. Inner-
halb der Buchstaben sind die Traditionen nach sachlichen Gesichtspunkten
geordnet, bej Lam z. B. in sechs Buchern iiber UJU1, XkiOJl, ^UUI &
J«*JI 5 ^^JJI, v-^UI^ _^UI, i.JUll, am Schlufi jedes Buchstaben folgen
lexikalische Erlauterungen ( f M ^y ^), Der Buchstabe Mlm ist
hier nur sehr liickenhaft erhalten. Nach fol. 37 fehlt der Rest der lexi-
kalischen Bemerkungen zum Lam und der Anfang des ersten Buches von
Mlm. Weitere Lucken finden sich nach fol. 45 (in diese gehort fol. 75— 7C
und 68. Von den lexikalischen Erlauterungen zum Mim ist nur das erste
Blatt, falsch gebunden als fol. 86 im ersten Buche des Nun, erhalten.
Eine weitere Liicke findet sich nach fol. 171, wo der Schlufl des ersten
und der Anfang des zweiten Buches von Waw fehlen.
181 Blatt, 25 : 18, 17 : 13, 19 Zeilen, von einer alten, fliichtigen Ge-
lehrtenhand, die sehr oft die Punkte ausla&t. Roter orient. Lederband
mit Pressung.
Hinckelmann 21. Morgenweg 49. Wolf 26. (an diesen Stellen wird Abu
Bekr Muhammad ibn Ahmad ibn Muhammad el SariSi al Bekri als Verf.
genannt).
46 Orient. 68 (CLIII)
Das Werk beginnt fol. 1 v ohne Titel mit: aAx^I £ ?>1 xa J» ^JU j^Ll
*+* t™ j^ £*>.**■ c^ 0* \~y~±> f M.^ aj^jJI £1^ f iuvi c*
^\ f UUJI ^\ f [jU> J^iujl. In der Vorrede nennt sich weiterhin als
Verfasser Abd al-Latlf ibn Abd al- Aziz Ibn al-Malak (auch persisch Ibn
FiriSta genannt), dessen Lebenszeit sich mange4s direkter t)berlieferung
nicht genau bestimmen laBt. Die einen (so auch m. Lit I 361) setzen
ihn urn 800/1397, die anderen (so Fltigel III 87) unter Bajezid II' (reg.
886-918/1481 — 1512). Da aber Hartmann, Die arab. Hdss. der Sammlung
Haupt S. 13 in Muhammad ibn Abd al-Latlf Ibn al-Malak wohl mit Recht
einen Sohn unseres Autors sieht, so ist die Lebenszeit dieses nicht mit
Hartmann nach meiner Angabe a. a. O. urn 850 anzusetzen, s'ondern um-
16
TRADITIONSKUNDE
gekehrt die des Vaters ein wenig heraufzuriicken; denn den Muhammad ibn
'Abd al-Latlf setzt TaSkoprizade al-§aqa'iq al-No'manija I 108 unter die
Regierung Bajezlds I (1389— 1403). Dies Werk u. d.T. Jj>WI ist ein Kommen-
tar zu der Traditionssammlung ;Ui.Vl ^° £ j\yW Jj) 1 "^ von Radi al-
Dln al-tfasan ibn Muhammad ibn al-tf asan al-Saganl al-Hindi, gest. 650/1252
(s. m. Lit a. a. O., wo c. mit e. zu vereinigen ist). Die einzelnen Traditionen
sind rot uberstrichen und ihre Quellen durch vorgesetzte Buchstaben an-
gegeben. Am Rande finden sich anfangs haufig, von fol. 49 an sparlich er-
klarende Bemerkungen, z. T. mit den Uberschriften ^U und gJ*. Die
Hds. ist vollendet am Dienstag dem 15. Gumadall 1066/11. Aprill656 von
Sulaiman ibn Muzaffar in dem Kloster (Zawija) des kU^.
345 Blatt, 20:15, 1 7 : 9*/ a , 25 Zeilen in roter Umrahmung, von drei
Handen, foi. 1 — 10 plump, ta'liqartig, II— 48 in gutem NesJ)I, der Rest in
flQchtigem, persischem Zuge. Auf einem Vorsatzblatt zwei Gebetsformeln
zurStarkung des Gedachtnisses und gegen die Pest, arabisch mit tiirkischer
Einleitung. Foi. 1 r zwei persische Verse. Auf einem hinteren Schutzblatt
zwei tiirkische Notizen uber den Tod des Sohnes des 'Abd al-Rahman a.
d. J. 1097/1686 und des Sohnes des 'Abd al-Qadir a. d. J. 1089/1678.
Orient. Lederband mit Pressung.
Aus Wincklers Besitz.
Orient. 70 (LXXIX) 47
Drei Abhandlungen zur Traditionskunde:
Die erste beginnt fol. 1 r mitten im Text: jj* U*oj*.V gfrf j** o*
£\ dj&° (^h^ »> J-oU* tU^j.VU «iU> \a* L* 5 yL% Aus dem Kolophon
fol. 70 r ergibt sich, dall es das taudlft nu^bat al-fikar fi muftalah akl aU
atar des abu '1-Fadl Ahmad ibn abl 'l-rjasan 'All ibn Muhammad ibn
Muhammad al-'Asqalani (gest. 852/1449, s. m. Lit. II 68) ist, d. i. der
Kommentar zu seinem Auszug aus dem k. aqsa, 'l-amal wal-Sauq fl 'u/um
hadit al-rasul des Taqi al-Din Abu 'Amr 'Otman ibn Salah al-Dln abi '1-
Qasim 'Abd al-Rahman ibn 'Otman ibn Musa ibn abl Nasr ibn al-Salah
al-§ahrazuri (gest. 643/1243, s. m. Lit. I 359). Dieser Kommentar wird hier
als ein Teil der Amali al-Mi?rija al-Qahirlja bezeichnet. Die Abschrift
wurde am 6. Rabf I 1006/18. Okt. 1597 von Beka Aga ibn rlasan in dem
Maglis des Maulana Fathallah Gawadl im Dorfe Buluk (in Kleinasien) voll-
endet. Unter dem Kolophon stehn zwei persische Verse, am Rande der
leeren Seite fol. 7 1 r ein Gebet.
Die zweite, anonyme Abhandlung ist fol. 71 v bezeichnet als: \S*
.XoLiL^ L*ZJU ,J* lJj* cUjjJU ^J* &ywJ £*U. yaZ**. Sie beginnt
mit eincr Erklarung der Termini Matn und Isnad und schlieBt fol. 89 r mit
Angaben uber die Todesdaten beriihmter Traditionarier, deren letzter Ibn
Maga al-QazwInl (gest. 273/886) ist. Die Abschrift ist von demselben
Schreiber, der seinen Vater hier noch als 'Arif bezeichnet, am selben Orte,
17
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
im selben Jahre am 22. (doch wohl desselben Monats) vollendet. Am Rande
dieser Abhandlung finden sich ofter Glossen.
Die dritte Abhandlung ist auf dem Titelblatte fol. 92 r bezeichnet als:
Ol$>yi cJ"^ O" C&*-UI ^y cjUT. Als Verfasser nennt sich zu An-
fang der Imam al-haramain Abu 'l-Ma'ali 'Abd al-Malik ibn abl Mu-
hammad ("Abdallah ibn Jusuf) al-Guwainl (gest. 478/1085, s. m. Lit. I 389).
Es ist der iiber die Terminologie der Traditionswissenschaft handelnde
Abschnitt aus seinem grolien Werke iiber die Usui al-fiqh u. d. T. k. al-
waraqat. Am Rande von fol. 92 r sind die Namen der 17 Manner ver-
zeichnet, die schon beschnitten auf die Welt kamen, Adam, Seth usw.
Weiterhin finden sich auf den Randern mehrfach Glossen. Die Abschrift
ist von demselben Schreiber am 7. Rabl' I/19. Qkt. desselben Jahres voll-
endet.
1 01 Blatt, 14: 10, iO:6«/ a , 9 Zeilen, deutliches NeshT, ziemlich schmutzig
und zerlesen, in losem Pappband.
Aus Wolfs Besitz.
3. Fiqh
/. Der Hanafiten
48 Orient. 108 (XCIV)
Das beriihmte, bis auf diesen Tag viel benutzte und oft kommentierte
Lehrbuch der hanafitischen Furu', das Muhtasar des Abu »1-Husain Ahmad
ibn Muhammad al-Quduri al-Bagdadl (gest. 428/1036, s. m. Lit. 1 174).
Zu den Lit. I 175 aufgezahlten Hdss. sind aufier den hier und im folgenden
beschriebenen noch Cambr. loai, 1285 und Haupt 147—9 hinzuzufiigen.
Die Hds. beginnt im zweiten Buche, dem kitab al-salat, mitten im Text
mit: ^11 sJ ^l>J\jZ*SS I U^l^tjj ,U<£Jl ^ U^j.jJB 5 UL^Jl £. Am
Anfang fehlen die sieben ersten Blatter der ersten Kurrase. Zwischen den
Zeilen mehrfach turkische und am Rande arabische Glossen. Die Hds. ist
vollendet an einem Sonntagabend (das Monatsdatum ist nicht aneeeeben)
des J. 980/1572. fie;
162 Blatt, braunliches Papier, 21 : 14, 14:8, 15 Zeilen, schones, rund-
liches Neshl. Brauner orient. Lederband.
49 Orient. 106 (XCVII)
Dasselbe Werk vollstandig; der Titel findet sich erst am Schlufl'foL
1 64 V am Rande, dabei die Angabe, daft der Verfasser sein Werk in Mekka
geschneben und an den Vorhangen der Ka'ba aufgehangt habe. Die Hds.
1st vollendet am 23. Rabl' I 1080/20 Aug. 1669 von Mursal ibn Jusuf, Na'ib
im Schlosse von ^/l (an der kleinasiatischen Kuste, s. Pertsch, Verz. der
18
FIQH DER HANAFITEN
tiirk. Hdss. Berlin No. 184, XL, 3). Fol. iv und 2 r Register. Anfang des
Textes fol. 3 v.
164 Blatt, 20:15, 14:7, 13 Zeilen, Ta'liq, Uberschriften und Stich-
worter rot. Halblederband.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
Orient. 107 (CXXI) 50
Dasselbe Werk vollstandig, mit sehr vielen Glossen am Rande.
Die ersten 28 Blatt sind eine spatere Erganzung von zwei verschiedenen
Handen, deren erste (bis fol. 1 1 r) in sehr zierjichem, deren zweite in
plumpem NeshJ. Der Grundstock der Hds. ist in tiirkischem, zum DlwanI
neigenden Typus gehalten und urspriinglich als 20 ff foliiert. Fol. 1 r unter
dem Titel findet sich die arabische Notiz, dali Ahmad al-Badri al-Safi'i al-
AS'arl dies Buch in Gegenwart zweier mit Namen genannter Zeugen fur
anderthalb Piaster gekauft habe.
83 Blatt, braunes Papier, gegen Ende sehr zerfetzt, 21:10, 1 5 : 7,
23 Zeilen. Orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 74. Morgenweg 1 14. Wolf 80.
Orient. 76 (LXXV) 51
Anonymer Kommentar zu demselben Werke u. d. T.: OVX-ix* t_>l^*
^$jy>S, beginnend: *J«^-iJI Jp iilkJI ^ i^L* XjUJI £ HjUsM *jUJ»)\ v-Atf
Jl J-u-i ^ »>^*- Am Rande zuweilen kurze Glossen.
79 Blatt, 20:14, 15:9, 19, auf den ersten neun Seiten 29, Zeilen, bis
fol. 30 v in roter Umrahmung, mafliges Neshj von tiirkischem Ductus, Uber-
schriften und Stichworter rot. Halblederband.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
Orient. 81 (CCLVI) 52
1. Al-Muqaddima al-Gaznawija, das bekannte, viel gebrauchte Werk
ilber die gottesdienstlichen Pflichten, von Gamal al-Din Ahmad ibn Muham-
mad ibn Said al-GaznawI, gest. 593/1197 (s. m. Lit. I 378, wo auBer dieser
und den folgenden noch die Hdss. Aja Sophia 1440/ 1 und Haupt 81— 4
hinzuzufugen sind). Anfang fol. 2v: »>li)l^ <CU-*^-> >^-H jZ* f jS^ <*JJ <*+±\
J\ ^.IlM^ > l -*Ji J^-y Auf den ersten acht Blattern zahlreiche turkische
Interlinearglossen, am Rande ofter auch arabische Glossen. SchluD fol. 86 r.
2. fol. 86 r— ioir: Das Kitab Aijuha 'l-Walad, die beruhmte ethische
Abhandlung des Abu Hamid Muhammad ibn Muhammad al-Gazall,
gest. 505/1111 (s. m. Lit. I 421, wo hinzuzufugen sind: D. B. Macdonald,
The life of al-Ghazzali with special reference to his religious experiences
19
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
and opinions, Journ. of the Amer. Orient. Soc. XX 71 — 132, M. Asm
Palacios, Algazal, dogmatica, moral, asc6tica. Con pr61ogo de Menendez
y Pelayo: Coleccion de studios arabes VI., Zaragoza 1901, und Carra de
Vaux, Gazali, Paris 1902, in Les grands philosophes, und eb. 423, No. 32,
wo aufier einer Ausgabe mit turkischer (Jbersetzung, Kasan 1905, noch
hinzuzufiigen : Lettre sur Peducation des enfants, trad, par Bencheneb, Rev.
Afr. 45, 101 — 1 10). Anfang: itjJuJ^ a< sJUj A^UJI^ ^^JUJI £>j <*JJ j^Lt
£\. Zahlreiche tiirkische Glossen zwischen den Zeilen und am Rande.
3. fol. 101 v — 106 r: Eine anonyme Spruchsammlung u. d. T. Natr
al-lcCali in alphabetischer Ordnung (s. Berlin 8659/60, Princeton 16), be-
ginnend: ^\ iu^SJl ^ ^Lo^ ^ J^.1 xil»A> Jjyo ^Jl l^\.
4. fol. 106 r: Letztwillige Ermahnung (waslja) Adams an seinen Sohn
Seth, aus dem Tanblh al-gafilln t d. i. doch wohl aus dem beruhmtesten
Werke mit diesem Titel, dem des Abu '1-Lait Nasr ibn Muhammad ibn
Ahmad ibn Ibrahim al-Samarqandl (gest. 383/993 oder 375 oder 393,
s. m. Lit. I 196), beginnend: 'L^^M cU^Uo dO>l ^^1 ^ f A \ y£.\ g
Fol. 106 v — 107 r folgen einige arabische und tiirkische Traditionen.
5. fol. 108 r — 126 v ein Stuck aus einem Fiqhbuche, das erst iiber die
Armensteuer, dann iiber Fasten, Gebet usw. und endlich iiber Erbrecht
handelt, beginnend mitten im Text mit den Worten: H*S> OS KU bLJ
^ Jy £ j^ J* ^j^ Jy*» *^* r»5 Wj-
6. fol. 128 V— i67r: Die Muqaddinta.fi H-$alat, iiber die Verpflichtung
der Glaubigen zum Gebet, nebst den hier vorangehenden Surut al-salat, den
Bedingungen des Gebets, von dem bei Stuck 4 erwahnten Abu '1-Lait al-
Samarqandi (s. m. Lit. a. a. O.). Die Muqaddima beginnt hief fol. 133 v
mit: Jf^tj o^JUsJt J* Vl \^ V 3 c«J&JJ ijSUJI^ c^JUJI ^ Jj ^L\
«0» ^^.j J^JJ\ y| a^aaJI JUS ^.jaa^t aJT 3 j^k* £^1 j^L J* f iUJlj
£\ ^«Sl» <L^>ji «jX^aJ| ^b ^A*l. Die Hds. ist am 1. Gumada I 1021/30.
Juni 1 61 2 vollendet.
167 Blatt, 20: 14, 16: 10-8; 13, 19 und 17 Zeilen, von drei Handen,
bis fol. 107 in groBem, turkischem NeshJ, fol. 108—126 ta'liqartig in roter
Umrahmung, fol. 128 v bis zum Schlufi in plumpem NeshL Fol. 107 r
nennt sich als Besitzer ein 'Omar ibn Salih Pascha mit dem Datum 1023/
1614. Ziemlich schmierig und abgegrifien, in schmutzigem braunem orient.
Lederband.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 703 vol XLI). Wolf.
20
JIQH DER HANAFITEN
Orient. 82 (LXXXVII) 53
i. fol. iv— 76 r: Al-Mnqaddima al-Gaznawlja, wie No. 52, Stuck 1.
2. fol. 77 r— 109.V: Das Kitab tdllm al-mutdallim fi Jarlq al-tdallum
vonBurhan al-Din al-Zarnugi urn 600/1203. Anfang: jli ^JJI <UJ y-Ul
Jl JUJ1 e< ^ J* J*aJl 5 ^b f >r^. Am Rande 6fter Glossen und
mit roter finte eine Kollation der Ausgabe von Relandus (Traj. ad Rhenum
1709, s. m. Lit. I 462).
3. fol. 1 10 r eine turkische Erklarung des Glaubens: yy o^ 1 zj" *****
•4. fol. iiov— 143V: Die Muqaddima f l H-saldt von Abu '1-Lait al-
Samarqandi, wie No. 52, Stuck 6.
5. fol. 144 v— iS5r ein Kapitel uber die acht Bedingungen des Gebets,
auf den ersten drei Seiten mit turkischer Ubersetzung zwischen den Zeilen,
fur die nachher der Raum freigelassen ist. Die Abschrift ist i. J. 1063/1652
vollendet.
155 Blatt, 21:14, 17 :8 04 = 6, 15:8, 15:9); 17, «» J 5, 9 Zeilen, von
verschiedenen plumpen turkischen Handen. Sehr schmutzig und zerlesen.
Auf fol. ir von unbekannter Hand: Hunc librum a cognato meo dilectis-
simo Abrahamo Weinmannio dono accepi . . . Anno 1686. Halblederband.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
Orient. 87 (CCLXII) 54
1. fol. iv— 79 r: Die Muqaddima al-Caenamja, dasselbe Werk wie
No. 53, Stuck 1, mit gelegentlichen turkischen Interlinearglossen.
2. ein anonymer Traktat iiber Fiqh, oder vielmehr allerlei Bemerkungen
eines Faqlh uber verschiedene Gegenstande aus diesem Gebiet, beginnend
fol. 79 v mit: l^j ^ c&**\> A-J! &y ** Ql A" *^W *" ^
Jl'JjUt J* 0> U* AX*MU, JOJl £1 c^^\ o* «-rV ***• Zuerst wird
iiber das Kultgebet gehandelt, fol. 89V, 90 r folgt das Formular zu einem
Ehekontrakt, 90 v eine turkische Notiz dazu, 91 v— 105 r handelt uber die
Bedingungen des Gebets, 106 r ein Gebet, das man vor Beginn des Studiums
sprechen soil.
3. fol. 106 v— 175 v: die Abhandlung uber das Kultgebet, k. munjat
al-mufalll wagunjat al-mubtadt von.Sadid al-Din al-KaSgarl fr.Jahrh.? s. m.
Lit. I 432, wo zu den Hdss. Cambr. 1126 und Haupt 116— 124, zu den
Drucken Stambul 1285 und Lahore 1870, mit persischer Ubersetzung, hin-
zuzufiigen sind), beginnend: 0^^ Aiyy J* *^\;> o*~ JUJI Vi> *^ ■ lX ^ U
\^^\ c^Jua/b A~JV1 3 cr~*^ V ****? > *!^5 ^^ '^^^ ^
175 Blatt, 20'/ 4 :l3, 15(17) :8"/ 2 J 13 und 17 Zeilen, von verschiedenen
turkischen Handen, von 106 v an mit roter Umrahnuutg, io6v— -109V mit
21
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
breiten Zwischenraumen fur tiirkische und arabische Interlinearglossen,
die auch nachher nicht fehlen. Vollendet in der Mitte des Safar 1022/
April 1 61 3. Fol. 1 r stehen mehrere turkische, auf dem Innendeckel hinten
verschiedene arabische Traditionen. Auf einem hinteren Schutzblatte:
htumeglhow Sennahoi (d. i. Johannes Wohlgemuth, vermutlich = Johann
Hinrich Wohlgemuht, Lehrer an der St. Nicolai-Kirchenschule in Hamburg
gest. 1720). Halblederband.
55 Orient. 116 (CXXV)
Das Werk beginnt ohne Titel fol. 1 v: *^\, 4>R Jl*JI ^ «UJ o^j.1
t U» ^i\ Jl» ^UJI ^^1 t^*, jJT 3 ^^ ^ ^ j, ^^
ix^xj^c £[> ^ until *+*.; ^u-Ji ^i j^^^ caSa\u*. JJj\
■ <jSfc ' ^^ ^^ii? 1 ^ u ^ .* J >*^ ^^^ s-^ 1 ^ o>^*i ^*
Es ist das Werk iiber die FurQ«, al-gami al-sagfr von' Muhammad ' ibn
Hasan al-Saibani, gest. 189/904 (s. m. Lit. I 171), in der Neubearbeitung
des Husam al-Din 'Omar ibn 'Abd al-'Aziz b. Maza al-Sadr al-Sahld al-
Buhari, gest. 536/1141 (s. m. Lit. I 3 ; 4 ). Die Hds. ist fUr einen gewissen
Kamal al-Din geschrieben, die Jahreszahl auszufiillen hat der Schreiber
vergessen.
233 Blatt, 21'/,: 15, 13:7, I5 Zeilen, in rundem deutlichen Nesjjl, das
gegen SchluQ flUchtiger wird. Zahlreiche Glossen am Rande und zwischen
den Zeilen, auf einem Nachsatzblatt allerlei Bemerkungen iiber Rechts-
fragen. Schwarzer orient Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 65 (Fuit hie liber aliquando a nauta Lubecensi in templo
Persico furto abreptus). Morgenweg 87. Wolf 71.
56 Orient. 122 (CXXXI)
Titel fol. ir: yd Jl tS$ ^ j^s Ubb JU* ^ ^^ ^1
Aan.^1 *>X*XJI- g^b. Sorgfaltig kollationiertes Exemplar des Super-
kommentars aUflab wal-^ak von Sams al-Din Ahmad ibn Sulaiman ibn
Kamal PaSa (gest. 940/1533, s. m. Lit. II 449, wb Taken M. b. A) zur
wtqajat aUrtwajaff tnasifil al-hidaja des Burhan al-Din Mahmud ibn Sadr
al-Sarfa al-auwal (7. Jahrh.), die ihrerseits ein Superkommentar zum k.
aLkidaja, einem vom Verfasser selbst herruhrenden Kommentar zum k.
bidajat al-mubtadi\ einem Lehrbuche der Furu' von 'All ibn abi Bekr ibn
Abd al-Galll al-Farganl al-Marginanl Burhan al-Din (gest. 593/1197, s.
m. Lit. I 377 c, wo die Hds. Cambr. 1271 hinzuzufugen ist). Anfang fol. 1 v:
22
F1QH DER SAn'ITEN
Jl £jU*JIj : ^ s ft 9 £A. Die Worte des Grundwerkes sind rot uberstrichen,
am Rande zahlreiche Glossen. Vollendet am 24. Ramadan 954/8. Nov.
1547. Fol. 42OV eine Notiz aus Qadifoan (s. m. Lit. I 376).
422 Blatt, 21 : 13, 15:7, 19 Zeilen, tiirkische, etwas zum Diwanitypus
neigeqde, fliichtige Hand. Orient. Halblederband.
Hinckelmann 78. Morgenweg 101. Wolf 84.
Orient. 11 (CXXXII) 57
1. fol. iv— 15 r: Eine anonyme Abhandlung Uber juristische Kunstaus-
driicke, beginnend: aJT 3 o^as* aJLJ J* *y\-*% cxr^^ v>> ^ ^
^li,^) ^jOjl JkULM ■£*-*' C» c^»lUl c^^ 31 C*i**~t *-*~J
y^£»\ *il VI A*3J1 £ OU*-2, 3 ^JJI (so!) ^*. 3 J*V ft," ■"■II J* ^^arf. C
2. fol. 33v— 841-: ,^*Jl* bLU CjUI> -<*»./, als dessen genauerer Titel
C>UIJI J»;Ijo jJ* i'UJJl kal* in der Vorrede erscheint. Diese Anweisung
fUr den Richter in streitigen Rechtsfallen ist von Aba Muhammad Ganim
ibn Muhammad al-Bagdadi al-Hanafi urn 1030/ 1620 verfaBt (s. m.
Lit. II 374). „. L ' .
3. fol. 84 V— 86 r: einige arabische Notizen iiber Erbrecht mit einer
tilrkischen SchluDbernerkung.
Den Rest der Hds. s. No. 256.
I J. Der SafiHtm
Orient. 109 (CXV) 58
Titel fol. ir: t ^\ JxUJI \\^\ f UVI g&bjjJ* <Ul*J\ & *~UJ» v* 5 *
■^jM ^blfcjjm 0-y M o? J» o? <^lr* 1 ^ ( so! > *' ^-
Das beruhmte Handbuch des safi'itischen Rechts von al-SlrazI, gest. 476/
1083 (s. m. Lit. I 387). Anfang fol. iv: ^ J* aj\^ s *j^». &* ^ J^.1
Jl J^iUJl i^^bJ- J^o\ ^ ^aXi* \Jjb <*~*° 5 ±flj <***• *£kL. Zwischen
den Zeilen und am Rande zahlreiche Glossen. Vollendet am 27. Rabl' II
834/11. Jan. 1438. r ■
Fol. ir unter dem Titel allerlei Federproben, darunter Verse von dem
Schaich Ahmad ibn 'Alawan (s. m. Lit. I 449), von al-Sujutl {ft >avwag
al-nabl), und Gamal al-Din ibn Muhammad al-Samit ibn Ahmad al-NaSiri,
sowie endlich vom Verfasser des Buches selbst. Fol. 1 89 V am Rande
eine stark verwischte Notiz aus dem Jahre 839/1435 von 'Otman ibn 'Omar
al-NaSiri.
23
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
189 Blatt, 27:18, 19:11, 17 Zeilen, groftes, plumpes NeshJ, Ober-
schriften und Stichworte rot uberstrichen. Stark abgegriffen und schmutzig,
in losem orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 28. Morgenweg 17. Wolf 33.
59 Orient. 110 (CXVI)
Titel fol. ir: J*.VI r Ull gJUl ULJIS *JUJ\ & ,_J^Jl ^ l^JUJI *yL\
JJ*^I 4j»l. Dritter Band des groflen Rechtsbuchs desselben Autors, das
gewohnlich kitab aUmuAaddab ft 'l-ntadhab heiflt (s. m. Lit. I 387). Dieser
Band enthalt die folgenden BUcher: fol. iv <_iSjJ1 u->U*, 6r OLj^Ji *S,
21 v jj^ji y, 35v >v 3 vi oW V 39r jayui y, i7r c KJ»y, 63 V y
.£fe«aJI, 75 v ^XAI % 81 r Jj^UJI '*, I02r ^.yi y, 104V #ibM» f, 1 lOrjlgJdl y,
I22v Uj.VI y, i 32r >A*Jly, 142 v fcUyiy, 145 v OUuLJiy-und schlieflt
fol. 155 r mit der Angabe, daB er am 20. Rabi' II 666/9. Jan. 1268 vollendet
ist. Zwischen den Zeilen und am Rande zahlreiche, spater seltener werdende
Glossen, meist ohne Punkte. Dieselbe Hand hat fol. 1 55 V— 156V noch
eine kurze Abhandlung uber das Eherecht von al-G'azall, gest. 505/1 in,
hinzugefiigt. Titel (s. m. Lit. I 425 No. 53) und Anfang: ; yui &U \_j[X
r iUM» *£*- f UH ^-SJI Jtt f iL-V» .*>■ f WH ^AM UUli'jyxji fclj^
^11 ^UUJ cii-kJI^ ^XJl^ jyji^ ^ouJij j^jji. Darunter in grober punkt-
loser Schrift 3 Verse und die Notiz von der in der Nacht des Mittwochs
des 13. Rabi'I 690/17. Marz 1291 in einer Medrese erfolgten Geburt eines
Sohnes, Namens Hibat-allah 'Abd al-Gabbar ibn abl Bekr ibn Muhammad
ibn Jahja al-Sa'dl al-Harbl.
156 Blatt (zwischen fol. 47 und 48 ist ein Blatt ausgerissen), z. T.
stark nachgedunkeltes Papier, 25:18, 19 : 1^, 25, auf fol. 155 v und i56r
40, Zeilen, gleichmaBiges, deutliches, etwas steifes NeshL Roter orient.
Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 29. Morgenweg 18. Wolf 34.
60 Orient. Ill (CX)
Vierter, zu demselben Exemplar gehorender Band dessejben Werkes.
Titel fol. 1 r: Aii\ j^ ^1 f UH % _^ J ^ J* *JUJ\ £ ^J^JI ^ ^|y| ^
.-i-JlS c^J^AS 5^ ^ ^ *Ji\ ^ ^fr ^uji ^, )A ^ ^^
yS$j*M ^Wj^l o^jf. c* <> c* rs*W 0*^1 ^ **■)* f Wl j^iJi
<C -* ? r^ JpJ *»•:» **" t^^- Dieser Band enthalt die folgenden Bucher:
fol. iv ObUily, , 4 v objJl y, 3 6v ^1 J*» jus y t 42r Jr _j| y,
68 v > 3 *J.\ y, 84r *~aftll y, 9;r ^UjJI y ; io7r Obl^l X Undatiert.
24
FIQH DER gAFHTEN
a \u ! a 'V 5:l8, 20:I3 ' 27 ZeiIen ' FoL ir nennt sich als Besitzer
derselbe Abu Bekr Muhammad ibn Jahja al-Sa'di al-Harbi, von dem die
Geburtsanzeige in No. 59 herriihrt, darunter die Notiz, dafi 'Abdallatif ibn
Ahmad al-Halabi das Buch in Gegenwart zweier mit Namen genannter
^eugen fur 4 Silberpiaster rechtsgiiltig erworben habe. Roter orient. Leder-
band mit Pressung.
Hinckelmann 30. Morgenweg 19. Wolf 35.
Orient. 115 (CXXIII) 61
Auf der Ruckseite des ersten, stark verstiimmelten und auf Papier
aufgezogenen Blattes beginnt der Text: ^L^ .... V 0^^ ^Ji\ ....
.... vi^UJI ^ *jui^\ ^jj| ^^ ^ «^ ^ ^ ^ ^^ dv^u\ 3
c^^JI i ^~>\ .... ^^ cx^JI ^JJI ^ ^^J ol 4^ ^^,
t**M 6 /^ ^ o- -^ ou^a U, ^iy^t 3 .... ^^ Jj+aji
£1 J-^JIj iXUb ^J^ ^u. Wie ein Vergleich mit der Hds. Ind.
win 2 lt Z 1n- '^ fL d f S LehrbuCh deS ^ itisc hen Rechts al-muharrar
von Abu lQaaun Abd al-Kartm ibn Muhammad ibn <Abd al-Karlm al-
,w£h al - Qa ™~ m }> g est 62 3/"* (s- m. Lit. I 393). Am Rande und
£L ta ,SS oft Glossen - Vo,lendet im J - «*".»■ - **» ib »
237 Blatt, 23:15, 16:10, is Zeilen, von zwei Handen, die erste bis
lol- nor (uoy ,st leer) turkisches Neshi, die zweite bis zum Schlufi Ta'liq.
Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 137. Morgenweg 86. Wolf 139.
Orient. 71 (LXI) 62
Titel fol ir: £ L^U.I V U*. Es ist das beruhmte Lehrbuch des safi'-
7 a f^". , t : i 1" AuSZUg aus dem vorhergehenden Werke, von Abu
7\ ^2™- 1 w n - w ib ° Mlri ib " HaSa " ibn Wusain ibn Gum ' a ibn Wizam
<of T , aWaU ; an V Mu *» T al " Dln al - N awawi, gest. 676/1278 (s. m. Lit. I
394, jo d,e Hdss. Cambr. ,124, Haupt 187-9 hinzuzufugen). Anfang:
>U,» 3 e*UJb £W >,^b ,U^| cMicI ^JJI M^l JJ, ^ ^,
>U>Ji ^ .^ a, ciU ^ ^jji S AiiiJ ^ ,1^ j_ j| ^L^l
^U^iA ^ ui^^JI ^ jus aIM H ^ Lb^, ^, ^ ol$ $,
^V j» u^» ^ ^| fW U (so! l.^») ^^ ^ ,^^
!^.°^ ^ ^ ^ U ^ 1 - Am Rande finden sich ° fter Kollationsnoten
und Glossen Mehrere LUcken sind von einer zweiten plumpen und weniger
sorgfalfgen Hand erganzt, so fol. 76-109, Ii6v-ii 7 r. Als Datum der
25
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
Vollendung des Werkes wird 669/1270, als das der Hds. Dienstag der
15. Muharram 1007/29. Aug. 1598 angegeben.
140 Blatt, 21:15, 15 : 10, 21 Zeilen, zierliches Nesfci, dem aber ofter
die Punkte fehlen, Uberschriften rot. Orient. Halblederband.
Hinckelmann 100. Morgenweg 104. Wolf 105.
63 Orient. 72 (LXIX)
Zweites Exemplar desselben Werkes. Undatiert.
220 Blatt, 22 : 16, 17 : 10, 17 Zeilen, grobes, aber deutliches NeshJ,
Kapitei- und ParagraphenUberschriften, sowie die Worte J*» und vT*W rot,
zu Anfang und SchluB vereinzelt auch gelb und griin. Auf der Innenseite
der Deckel sind zwei Kolumnen aus einem Fiqhbuche eingeklebt. Dunkler
orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 52. Morgenweg 74. Wolf (57).
64 Orient. 73 (LXX)
Drittes Exemplar desselben Werkes, vollendet am Donnerstag dem
5. Rabi'II 1055/31. Mai 1645.
180 Blatt, 20: 15, 13:8, 21 Zeilen, ziemlich gleichmattiges und deut-
liches Nesbi, Uberschriften und Stichworte rot, am Rande Kollationsnoten ;
auf einem Vorsatzblatt allerlei Federproben, auf einem Nachsatzblatt
Gebete. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 52. Morgenweg 82. Wolf 57.
65 Orient. 114 (CXXIV)
Kommentar zu demselben Werke, als dessen Titel in der Vorrede
£ l^Ul c/ ii ^ c l^*M a>W erscheint, also (s. Haggi Halifa VI 209) der
des Badr al-Din Abu *1-Fadl Muhammad ibn abi Bekr ibn Qadi Suhba
al-Asadi, gest. 874/1469 (s. m. Lit. II 30 und I 395 No. 16). Anfang:
OJU O^Oj ^1 J-J^ J\ ^>Ur« J^> J-** ^> &£} ^ ^
f bUW gJJ *£iJ\ & E U^» J* j">Z& cr i .£*U* i J,^ *to C^A^l
AS^-J ifU, J*». 5 4^.2 <UJ\ ^^-S yj^\ k/> ^ Oif^ Lrtr*? ^^
JUi" aJUI a^, C J±].\ ^.oJl ^y* £«iJJ aJI*^ f^ & ^i. *-*-yr°)
kD J-* >y t I* Jxjo Jl l^jju <U5V> ^^ <>JJ>L~. j^-aS J-* U«*XiLe
Jl. Der Text ist rot geschrieben, fol. 15—32 am Rande zahlreiche Glossen.
234 Blatt, 21:15, 15 : 10, 25 Zeilen, gutes, rundliches NeshJ, manchmal
ohne Punkte. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 64. Morgenweg 88. Wolf 69.
26
FIQH DER SAmTEN
Orient. 113 (CXX) gg
ihn MT ment !, r ?"? al - Wahh «> von Zain al-Din Abu Jahja Zakarija'
ieL wT S al V\ n ** rI al *^ fi '> gest 926/1520 (s. m. Lit II 99), zu
semem Werke manhag at-fullai, einem Auszuge aus dem minhag al-Mbln
(s. m. L,t. I 395), den der Autor am 13. Sauwal 898/29, Juli i 4 93 vollendete.
Anfang: oSi ^ ^ ^ ^ ^ ^^ "ftUJI, *JU>il J. ^ j^Li
J^ <aUJI J^. U.^ ^ oJ £, ^^, ^^^j, ^ ^ j. ^
g i-AUJl ^ cr i. V U^| ^. Die undatierte Abschrift rUhrt von
tfasan ibn 'Abdallah altfamzl her. Am Rande mehrfach Kollationsnoten
und Uossen von verschiedenen Handen.
N.J 22 ^:-^ 115, \ 6 ' U ' 29 Ze^/kWna kritzliges, fliichtiges
Sun r0t ' ^ Uberstrichen - Roter ori ent. Lederband mit
Hinckelmann 112. Morgenweg 76. Wolf 70.
Orient. 112 (CXIX) 67
f.r ^ ? M C BSnd d f S mdim **&* wal -™da y eines Superkommen-
tars zu al-NawawIs at-rauda, einem Kommentar zu dem kitab al-wahz
des al-Gazal. mit Benutzung des Kommentars von Abu '1-Qasim 'Abd
al-Kanm ,bn Muhammad ibn 'Abd al-Karlm al-Rafi'l al-QazwInl (gest.
1226/623, s. m. Lit. I 393) zu demselben Werke, von dem in, Titel nur mit
zahlre.chen pomphaften Pradikaten gelobten, erst im Kolophon mit Namen
genannten Badr al-Dfn Abu 'Abdallah Muhammad ibn 'Abdallah al-
Turk, al-M.sn al-ZarkaSi (gest. 794/1392, s. m. Lit. II 9 , und I 424).
Anfang: aAU. Jl Uj^ *^u Uj$, ^UJb u^\ ^JJ| ^ju o^LI
jM ^ytiiyi^ «^yi f >U. <U^. Am Rande zuweilen Kollationsnoten. Fol.
i2ivJst eine Lucke gelassen, weil, wie angegeben wird, in der Vor-
lage_uber iy 3 Blatt fehlte. Die Hds. ist im Muharram 890/Jan. ,485 fur 'Abd
al-Bastf Zam al.Dln ibn Kamal al-Dln Abu '1-Makarim Muhammad Ibn
£ahira al-Safi, von dem in Mekka wohnenden Muhammad ibn Ahmad al-
G.z. al-Azhan" al-Safil geschrieben. Aus dieser Notitz hat man fruher
den .rrigen Schlufi gezogen, dafi 'Abd al-Basit der Verfasser des Buches
sei, und ihn als solchen auf dem Ruckenschilde bezeichnet.
r 1 H 3 l htt J, dic r kes i Baumwo "enpapier, 26: 18, 18 : 12, 29 Zeilen, fluchtige
Gelehrtenhand, oft ohne Punkte; Oberschriften und Stichworte rot. Auf
27
MUHAMMEDAN1SCH ARABISCH
der ersten Seite eine Notiz eines Beaitzers, dessen Name verwischt ist,
aus dem Jahre 999/1590. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 31. Morgenweg 16. Wolf 36. (an diesen Stellen erscheint
gleichfalls der Besteller als Autor).
Siehe auch No. 107, Stiick I.
v
III Der Malikitm und Saftiten
68 Orient. 120 (CXXIX)
1, fol. ir Titel: CJS^^ f fe^.Ml ^ ^UUJI y^ & f ^*.VI ^S
f L>M\j (in Vorrede und Kolophon ^UJl ciyaJ')»UJJI. Einzwarbei Haggi
Halifa I 176 Nr. 166 erwahntes, aber sonst unbekanntes Werk des Sihab
al-Din Ahmad ibn Idris al-Qarafl al-Sanhagl, gest 684/1285 (s. m. Lit. I
385), in dem 40 Rechtsfragen behandelt sind. Anfang: 5^4 ^iUlil <UJ J~U.\
Jj^Jb Ml s^LoS £> M ^JJl JU±\ ^\ yb^ ^iUUll AjU* o* ^JJt c>\a^
j*\ g cUar^ f bVl JjUjJ' t* *V-aiJl J?jo cr£5 cr"-S? 5*5 *"*^* ^^ ^ f"
Jl i^yi-H. Nach dem Kolophon fol. 26 v ist die Abschrift vollendet am Mitt-
woch dem 15. Ragab 965/4. Mai 1558 von 'Abd al-LatTf ibn Maklna.
Oberschriften u. dgl. rot.
2. fol. 28 r: ZJLa.^ _^io ^ iA^aJLl -j*«Jl. Das Lehrgedicht iiber
Erbrecht Bugjat (hier im Kolophon fol. 30 r wie auch sonst gunjat) al-
bafyit 'an gumal al-mawdrii (ft € i/m aUmawaril wcd-fardHd) , gewohnlich
al-urgilza al-Rahblja genannt, von Muhammad ibn 'All ibn Muhammad ibn
al-Husain al-Rahbl Muwaffaq al-Din ibn al-Mutaqqina, gest 579/1183 (s.
m. Lit. I 391), mit Kommentar al-surug al-mudfa von Abu 'Abdallah
Muhammad ibn Burhan al-Din Ibrahim ibn Sams al-Din Muhammad al-
Salami al-muqri' al-&afi'i nazil Halab, gest. 879/1474 (s. m. Lit. a. a. O.). Die
Urguza beginnt fol. 28 v: J^-IU* J,Uu Ltf> o-*&. yjj* MIXJI JCaXuo U J]jl
Jl U*il L> ^s. a\). Ihre Abschrift ist nach dem Kolophon fol. 30r am
Mittwoch dem 4. SVban 964/3. Juni 1557 von demselben Schreiber, der sich
hier vollstandiger 'Abd al-Latif ibn 'Isa ibn Muhammad ibn Makina al-
Maliki nennt, vollendet. Der Kommentar beginnt fol. 30V: ^i\ <*JJ ^x*J.l
Jl *Ua*Vl. Die Textworte sind in ihm rot hervorgehoben. Seine Abschrift
ist von demselben Schreiber am 17. Sa'ban 964/16. Juni 1557 vollendet.
73 Blatt, 21 : 15, 17: 12, 29 — 31 Zeilen, sehr fliichtige Gelehrtenhand.
Halblederband.
Hinckelmann 54. Morgenweg 95. Wolf 59.
28
FIQH FRAGMENTS
IV. Fragmente
Orient. 117 (CXXVI) 69
Ein Stiick aus einem Kommentar zu einem hanafitischen Rechtsbuche,
das hier fol. iv mit dem ^yt^^UoJl \^JSS beginnt. Anfang des Kommentars:
c»* l*^ ij^*^ o* >y*-w ,j>)tiy\ Xi-«i tSjtj*} o*^ <M ,JJJ ' ^ y»
Jl Jlye^l or"****- Anfang des rot geschriebenen Grundtextes: *~£» £?*
\ j&- »M 5 J*.|ib ^ *LyUl Jl£uo AJi» ^*v*?. aJL. ,> iuAl) £JL* o y0 jl ^
Jl JIU ^oJo y,aJI cJfc ^ ^^11 ^ J*.^ J**. Es folgen die Biicher:
23V '*fr^l y, 33V )\/M '<, 47 v ^w^-Jl y, 59V ^ym *, 63V SUUJLl y 78V
O^ A*aJ y, 84r UtfjJl y 9or ^Jl y, 93V &JUJI y, 101 v *JULI, y I04.r '*
JailyUI, i^rbLojJiy, i 3 iv i**^ *, i 4 8r. c Ki)iy, 1.65 r o-i y*ft U y
c Ki«, 177V $jw«ji y, i86r ^^jui y, i89r -&l\ y.
Ein Terminus post quern fur die Abfassung des Kommentars ergibt
sich daraus, dafl fol. 88r die Fatawl des Ibn 'Abd al-Salam, d. h. des
'Izz al-Dln abu 'Abdallah Muhammad al-Malikl, gest. 749/1348 (s. m. Lit. II
246), zitiert werden. Am Rande stehen einzelne Noten.
198 Blatt, grobes, gelbliches Papier (fol. 21 r ist als 27. Kurrase be-
zeichnet), 31:22, 25:15, 37 Zeilen, groBes, ziemlich fliichtiges NeshJ, oft
ohne Punkte. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 16. Morgenweg 4. Wolf 21.
Orient. 118 (CXXVII) 70
Ein Stiick aus einem Kommentar zu einem, wie es scheint, schafi'itischen
Rechtsbuch, beginnend fol. 1 v mit dem bL^^Jl 'i. Anfang des Kommen-
tars: \?°} AX**. IM 4~J\ {j^} o^* K ^^°^ J^. ^.' kj^*-*1 '^^i £-*^~
^Jl »UX* j-*^. Anfang des roten Grundtextes: ^ ,J-* ^-^3 *-^°y^
AJJI ,3*. *>wJl». Es folgen die Biicher: 28 r A-*-**^ ^1 <*■*"» '*, 3 2v *
c fcLUi, 78 V ^jwJi y, ox>r *u~ji «y£* y, 105 v 3^1 y, 140V aa^ji y,
143 v "ibVl y I48r ;LgiJ^ y 162 r >.x*JI y I74r fUyi 'J", I79r OU^-H y.
Unter den zitierten Autoritaten scheint al-Zarkasl (s. No. 67) fol. 31 r
die jUngste zu sein.
194 Blatt, 29:21, 22:15, 33 Zeilen, von verschiedenen Handen, sehr
fliichtiges Nesl}V durchweg ohne Punkte. Roter orient. Lederband mit
Pressung.
Hinckelmann 1 8. Morgenweg 1 1 . Wolf 23.
29
MUHAMMEDAN1SCH ARABISCH
71 Orient. 119 (CXXVm)
Ein Stuck aus einem Rechtsbuche, das sich durch eine sehr kiinstliche
Disposition in Bab, Far', Rukn, Sabab, Sanf, Sura, Hukm auszeichnet.
Anfang fol. iv: & yj#\ Z*>;\ ^ ^U JL ^ ^uy ^ ^ ^
^ ^;^**5^y^l J^l i*ij\ ^ doty. Es folgen die Bucher:
68v ijo^lV, 75V a-*~UJIj *,>JI ^ 'i, 82v C K-U\ *, i 4 or ^Ij^I %
i62r JjU-iJI^ ^Ij ,L^J» a^'*, ,68r gULI *, 185 v J^UJI *, 2 3 6v '*
*«»./, 239V ^ \ 248 V<> U^J1 *, 252r Ol>U£JI tf, 2 6or oJXIIj l*JJI %
27 4 r *l r u-^ xx*J» tf, 295V fcU/*, 304V OUiiM V. Gleich zu An-
fang wird einmal al-Gazali zitiert, daher ist dieser von Hinckelmann fol. ir
und auf dem Riicken als Autor bezeichnet. Unter den zitierten Autori-
taten scheint al-Gurganf fol. 82 v, d. i. jedenfalls der beriihmteste dieses
Namens, 'All ibn Muhammad al-Saijid al-Sarif, gest. 816/1413 (s. m. Lit II
216), die jungste zu sein. Der Text bricht fol. 323V mitten im Kap. iiber
die Sklavenhaltung ab; dazu gehdrt noch fol. 350, stark abgescheuert und
mit der Ruckseite aufgeklebt, ein Stuck aus dem Kap. ttber Tierhaltung.
Auf das Rechtsbuch folgt fol. 324 ff ein am Anfang und Ende un-
voUstandiges Stuck aus einem Buch uber die Glaubwurdigkeit de,
Traditionarier {ft 'ilm al-rigal). Unter den hier zitierten Autoritaten
1st ibn Hagar al-Asqalani, gest. 852/1449 (s. m. Lit. II 68), die jungste.
35° Blatt, 26:17, 20: 13. 25 Zeilen, von vier verschiedenen Handen,
fol. i-8 elegant und zierlich, fol. 9— 176 r rund und stark, aber deutlich,
fol. I76r— 323(+3S0) und 324— 349 beide sehr fluchtig und oft ohne
Punkte. Europaischer Lederband mit Goldschnitt und Goldpressung.
Hinckelmann 19. Morgenweg 35. Wolf 24 (an diesen Stellen ist gleich-
falls al-Gazall als Autor betrachtet).
72 Orient. 121 (CXXX)
Ein Stuck aus einem Kommentar zu einem Fiqhbuche, das fol. 1 r mitten
im Text beginnt: f oJU J^VI^ ^ ^\, j^\ jjjjj £s) (^ ^5, ^
Jrjki *jy g v_^JL*xJl ,U J^>l s.y^^\ ^Aly J* jJi> *$\ oJ* U f$ dLoyU
^)l yuiJJ ^* **.^\ j* ^^Jl, hier keine weiteren Unterabteilungen aufier
fol. 38 V i't^Jl cjUs- erkennen laGt und mit den Worten schlieBt: Uli
l^JyaAj^ Jj^J.1 ^ JjS S) Cr ^^ M J.\ g^ ^ ^ ^ j^ j^)\
f bUJI J^iil. c *" ' ^ 3
231 Blatt (die, mit Uberspringung der richtig gebundenen fol. 60—69,
rot foliiert sind: 1— 221; Blatt 194, 195 gehoren hinter 197), 22:15,
16:10, 21 Zeilen, von zwei Handen, die erste bis fol. 79 gleichmafiig,
dick und sehr gedrangt, die zweite bis zum SchluIJ ma&iges, aber deutliches
30
DOGMATIK
Nesfci. Auf zwei Nachsatzblattern a) eine Figur in zwei konzentrischen
Kreisen zur astronomischen Bestimmung. der Gebetszeiten, b) sechs versus
memoriales iiber Dinge, die rechtlich unvereinbar sind, wie z. B. Zehnten
und Grundsteuer, Uberschrift: tr^ Jj * fr*"^ * J * iL *' * w5jb ' Anfan £ : r&*^
l*^s?. V E yU> c) ein Fetwa aus Qadlfoan (s. m. Lit I 376), 5 Zeilen.
Pappband.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 704 vol.,XLII) Wolf.
Orient. 123 (CXXXIU) 73
Ein Stuck aus einem Buche iiber Erbrecht, ltickenhaft, beginnend fol. 1 r:
£*«afr* »,^jb £>-/o*., Aa«jLL> dLv^a» Jj)h <L*^mJJ\ tJjb-*»*Jl Ob~«o*J\ <— &i
J\ *,*£ g*. Es folgen die Kapitel: 3r -ftas**^! K-jh, 5r X*-*»Liui t_jb
£i\, yt £**»UU t^b, 8r f L^t ^> «-^>y V 1 *- Nach der Un terschrift
fol. 24 r vollendet i. J. 999/1590.
24 Blatt (im Deckel innen wird die urspriingliche Zahl der Blatter
auf 44 angegeben), 19 : 12, 13 : 5*/», 9 Zeilen, zwischen denen breite Zwischen-
raume gelassen sind; in diesen und am Rande zahlreiche Glossen, Uber-
schriften rot, tiirkische Hand. Auf einem Vorsatzblatt arabische Be-
merkungen iiber Grammatik und Logik, auf dem ersten Nachsatzblatt
das Jb\ *\»> und eine Notiz iiber die am 7. Gumada II 101 1/23. Nov. 1602
erfolgte Geburt des Ibrahim ibn Ridwan Halifa, auf dem zweiten tiirkische
Notizen iiber die 18 Pflichten des Derwisch. Loser Pappband.
Aus Wolfs Besitz.
4. Dogmatik
Orient. 79 (LXXIV) 74
Zwei Schriften des Galal al-Din Muhammad ibn As'ad al-Dauwani,
gest. 907/1501 (s. m. Lit. II 217):
1. fol. iv— 96r: die Abhandlung iiber den Beweis der notwendigen
Existenz Gottes, u. zw. die altere der beiden von ihm iiber diesen Gegen-
stand verfaflten, mit dem Kommentar des Maulawi Jusuf QarabagI (nicht
zu verwechseln mit Muhammad ibn 'All Q., von dem Wien 1791,16 —
so ist m. Lit. a. a. O. zu lesen — ein anderer Kommentar zu demselben
Werke vorhanden ist). Dieser Kommentar ist nach der Unterschrift fol.
95 V am 18. Ragab 1003/30. Marz 1594 vollendet. Anfang: (M u^-aail J IS
^V*. ^Vl «-^*-«» aJU ^IfcJi J^-a*. f sK»} LlJ j,\ K CJ\ ^y^l^-jJl \
2. fol. 96r — 209r: eine bisher unbekannte, auch bei Haffi Halifa
nicht genannte Schrift desselben Autors, die im Titel als *j^**Xjt a^^&JI
^yl^jJI L»)U}\ Jl bezeichnet wird, gleichfalls mit Kommentar. Anfang:
31
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
yUo ^ siij^A. dU^a.^ JJjM^a- iX^-il ^U ^1^*0 >y*af J;^ 0«eU. ,3!
^)l ^Xio ^yL& 5 ^JyLio y^iJl ^i ^i j* ^y^iw* ^
209 Blatt, 20: 13, 15:7, 21 Zeilen, gleichmaftiges Ta'llq, mehrfach ohne
Punkte, der Grundtext in der ersten Abhandlung rot iiberstrichen, in der
zweiten durch rotes <*Jy, fiir das von fol. 117 V der Raum freigelassen ist,
hervorgehoben. Am Rande mehrfach Glossen. Auf einem ersten Vorsatz-
blatt zwei Geburtsanzeigen aus den Jahren 1043/1633 und 1045/1635, die
in grofterer Schrift noch einmal auf dem nachsten Blatte wiederholt sind,
auf einem dritten arabische Vorschriften fiir die Gebetswaschung (Wudn').
Fol. ir unter dem Titel zwei persische Ta'rlh,s mit Angabe der Losung
1 067/ 1 656 in sehr fliichtigem, punktlosem Ta'llq. Auf einem Nachsatzblatt
noch zweimal dieselben Geburtsanzeigen wie vorher und einige persische
Verse. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 133. Morgenweg 117. Wolf 135.
5. Mystik (Tasauwuf)
75 Orient. 80 (LXXXII)
Ein Band des Ifyja *ulnm al-dln von Abu Hamid Muhammad ibn
Muhammad al-Gazali, gest. 505/1 in (s. m. Lit. I 422 No. 25, wo die Hdss.
Madr. 137, Escur. II 715, der Druck Lucknow 1869 und der Aufsatz von
Macdonald, Emotional religion in Islam as affected by music and singing,
translated of the ihja al- ulum, Journ. of the Royal Asiatic Soc. 1902 p. 1 ff
hinzuzufiigen sind). Der Band beginnt mit dem ersten Buche Qarh 'agaHb
al-qalb) des 3. Viertels: Ol^vJl gj, und schlieBt mit dem Anfang des
ersten Buches (kitab. al-tauba) des letzten Viertels: OUf^l &j, von dem
noch zwei Zeilen vorhanden sind.
239 Blatt, 29:20, 21:13, 2 9 Zeilen, in gleichma&igem, wenn auch
nicht schonem, NeshJ, dem zuweilen die Punkte fehlen, Oberschriften und
Stichworte z. T. rot. Europaischer Lederband mit Goldschnitt und Gold-
pressung.
Hinckelmann 12. Morgenweg 30. Wolf 17.
76 Orient. 103 (CVII)
Das kitab fufttf al-fckatn (ft ftufttf aUkalim) al-munazzal min maqam
alqadam, uber das Wesen und die Bedeutung der 27 Hauptpropheten,
verfaBt 627/1230 zu Damaskus infolge einer Erscheinung des Propheten
von dem groUen $ufl Muhjl al-Dln abu 'Abdallah Muhammad ibn 'All ibn
Muhammad ibn 'ArabI al-Ja'-I al-Hatiml, gest. 638/1240 (s. m. Lit. I 442
No. 12, vgl. Schreiner ZDMG 52, 5i6ff). Anfang fol. iv: J^L*. aJU o^l
£ pAfcll f U^J» a" (+W o*>J» *&**-l> <^» i-j^S J* t*A.\. Die Abschrift
ist nach dem Kolophon fol. 91 r von Mar'i ibn Muhammad ibn Nasr al-
32
MYSTDC
'UlwanI im Ramadan 998/Juli 1591 vollendet. Fol. 91 v— 97V folgt noch
der vom Verfasser selbst veranstaltete Auszug aus diesem Werke u. d. T.
naq$ al-fufOs, der aber un vollendet abbrichl.
97 Blatt, 2\ l l 2 -. 15, 14: 10; 21, 16, 17 Zeilen, fol.91 v— 97V grofles steifes
NeshL Unter dem Titel fol. 1 r nennt sich als Besitzer der Gerichtsschreiber
(katib al-hukm al-sarif) 'All ibn Muhammad in Halab, darunter hat sich
der Leser 'Abd al-Latif ibn al-Hagg ^jalifa al-Simsar verewigt. Auf einem
Nachsatzblatt stehn allerlei Rezepte gegen Hamorrhoiden, Harnverhaltung u.a.
Papierbezogener Halblederband.
Hinckelmann 95. Morgenweg 78. Wolf 101.
Orient. 77 (CVI) 77
Vier kleinere Schriften desselben Mystikers:
1. fol. iv— 8v: kitab al-tlam bi'ilarat ahl al-ilhatn (s. m. Lit. I 444
No. 42). Anfang: Jwo »J^Ju ^ UL f UJ^\ JaI £j)U*b r iW» i_,Ui' IJjb
2. fol. 9r— 41 r: kitab tag al-taragim (s. m. Lit. I 445 No. 68), ein Werk,
in dem mystische Begrifle wie ^ill, Jiill, XiL».MI usw. definiert werden.
Anfang: 4JJL V\ *p Vj J^. % ^iXJJ £*Sl*% o^IaJI ^ dJJ o-Ul
3. fol. 42 r— 1 73V: bulgat al-gauwa? ild mddin al-ifelas {ft mdrifat
al-insan, wie es hier, oder ft 'l-akwan, wie es auf dem Generaltitel fol.
1 r naher bestimmt wird, s. m. Lit. I 446 No. 94). Anfang : ^UJl^ <U) j^i-l
4. fol. 1 74V — 263V: al-tadblrat al-ilahija fl isldJi al-mamlaka al-
insOnija, iiber die gottliche Leitung in den einzelnen Standen der mensch-
lichen Gesellschaft, insofern sie auf Herbeifiihrung des Einheitsbekenntnisses
hinauslauft (s. m. Lit. I 443 No. 18, wo die Hds. Paris, Schefer 5017
hinzuzufilgen), in einem Tamhld, einer Muqaddima und 17 Kapiteln.
Anfang: e^U-l ^f oi J* oi <*-^ ci 1 ** *** ci 1 /ft** 11 ^t* 11 J u
^11 J)i±\ ^^ U^JUi tjAj*. ^IwUl Jjl £.
263 Blatt, 21:15, 14—16:11, 15 — 17 Zeilen, grobes, aber deutliches
NeshJ, Oberschriften und Stichworte rot. Roter orient. Lederband mit
Pressung, am Riicken durch einen Axthieb verletzt, durch den von fol. 259
an je das innerste Wort der untersten Zeile gelitten hat.
Hinckelmann 94. Morgenweg JJ. Wolf 100.
Orient 101 (CIV) 78
Das kitab bahgat al-asrar wa mddin al-anwdr (fl bdd manOqib saijidl
'Abd al-Qadir al-Kllani), eine Biographie dieses i. J. 561/1166 gestorbenen
33 3
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
Mystikers von Nur al-Dln Abu '1-Hasan ' All ibn Jusuf ibn <&arlr al-
Lal}ml al-$attanaufi, gest. 713/1314 (s. m. Lit. II 118, wo die Hdss.
Haupt 1 1 8/9 hinzuzufiigen). Die Hds. beginnt mitten im Text der Vor-
rede fol. ir: oX* £*~^?. ^yt M <aJdl "^ ^ <L3j \J* tjj* <*.s?.-i ^y^
Jl ^L«jJI. Die Abschrift ist vollendet am Sonntag dem 17. (persisch ^.A^xijb)
Muharram 1003/3. Okt. 1594 von *_ r *^a* ^ (?)r^ cr?
315 Blatt, gut erhalten, 24:17, \$ •.&/*, 19 Zeilen, zierliches Neshj,
von derselben Hand wie die Konigsberger Hds. des SVrani (s. Einleitung).
Europaischer Lederband mit Goldpressung. Laut Hinckelmanns Ausgabe
des Qor'ans, Hamburg 1694, Vorwort fol. k durch Joh. Diederich Schaffs-
hausen in Wien erworben und ihm geschenkt.
Hinckelmann 45. Morgenweg 37. Wolf 49.
79 Orient. 104 (CIX)
Ein sufisches Werk u. d. T. kitab al~i$raq, den das beriihmte Werk
des SuhrawardI (s. m. Lit. I 437) tragt, das aber nicht mit diesem hier
identisch, als dessen Verfasser im Titel fol. 1 r der mir unbekannte SaijidI
Muhammad al-Wafal al-Bekr! 1 ) genannt wird. Anfang fol. iv: <0J iX»J.I
Cr*j>\ J^^J cA*^ (5 f^ 7^*3 cy^ Cr^ J-^3 cr*^*^ cr*-***^ t*r*-^
63 Blatt, grobes, steifes Papier, 17:13, i3:9 , /»» I 5 0°1- 61 r, wo in
Zeile 12 eine zweite Hand einsetzt, 16, fol. 6iv— 62 v 20 — 21) Zeilen,
grolles plumpes NeshJ, am Rande mehrfach Kollationsnoten, sehr schmutzig
und abgegriffen. Fol. 1 r nennt sich als Leser Abd al-Latlf ibn al-Saij) Abd
al-Haliq. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 89. Morgenweg 136. Wolf 95.
80 Orient. 99 (CCLXXVI)
Titel fol. I r: ;KJ^1 J»l^ jl^yi -^ c_>Utf, eine Darstellung der
muhammedanischen Mythologie von Abu Abdallah Muhammad ibn Said
ibn 'Omar ibn Sa*Id al-Sanhagl AnmaSajad, Qadi von Azammur, der
in der ersten Halfte des 8. Jahrhs. d. H. schrieb (s. m. Lit. II 246 No. 2).
Anfang fol. iv: sjXjl c UoM\ JpU Cr ^. J i\ ^^J\ C &JI ^jUSy*! aJJ j^J.1
^Ji c ^Vl ixS'U-c^ C U£)MI hSiA* ^ Die Hds. ist stark verbunden, die
richtige Reihenfolge der Blatter ist folgende: 1^—19, 52—55, 57, 58, 56,
59—62, 44—46, 48, 49, 47, 50, 51, 63—67, 69, 68, 70—74, 27—20 (von
links nach rechts gebunden), 75—156 (hiernach ist eine Liicke, in der
Fasl n bis Fasl 18, Sanf 1, fehlen), 36—43, 157, 158, 28—35, ^59— i°3-
Als Datum der Vollendung der Abschrift wird der 4. DO '1-Higga an-
>) Es ist doch nicht etwa der beriihmte SufT Sams al-DTn Abul Fath Muhammad
ibn Muhammad Wafa, gest. 760/1358 (s. m. Lit. II 119), von dem aber weder der Beiname
al-Bekrf noch ein solches Werk tiberliefert ist ?
34
MYST1K
gegeben, doch ist das Jahr nicht genannt. Die Kollation wurde am Montag
dem I. Sa'ban 1046/29. Dez. 1636 vollendet.
163 Blatt, 14 : 23, 18 : 9, 25 von unten nach oben laufende Zeilen, gutes,
sehr deutliches NesfcT; die Blatter 28—35, *57> dessen Riickseite leer ge-
lassen ist, 158 sind von zwei verschiedenen, plumpen und haGlichen Handen
erganzt. Auf dem hinteren Schutzblatt eine Waqfrechnung aus dem
Muharram 1035/Okt. 1625. Hamburgischer Pappband.
Hinckelmann 35. Morgenweg 80. Wolf 40.
Orient. 98 (LV) 81
Die von einem europaischen Schreiber herriihrende Hds., deren Blatter
rechtslaufig aufeinander folgen, enthalt:
1. fol. 1 — 50 eine Abschrift des Anfangs des eben besprochenen Werkes;
2. fol. 51 — 54 (falsch geheftet) den Anfang der 18. Sure des Qor'ans
mit von anderer Hand geschriebener persischer Interlinearversion zum Bis-
millah und zu den ersten fiinf Worten.
54 Blatt europaischen Papiers, deren Ruckseiten abgesehen von 1 und
54 frei gelassen, 21 : 16, 17: 13, 12 resp. 6 Zeilen, steife Schrift in der Art
der Pariser Typen, die in de Sacys Kalila und Dimna angewandt sind. Roher
europaischer Pappband.
Vielleicht aus Morgenwegs Besitz. Wolf.
Orient. 84 (XC) 82
Titel fol. ir: <> JjJI q^». Es ist dasselbe anonyme sufische Werk
wie in der Hds. No. CCLX des Catalogue of two collections of Persian
and Arabic manuscripts, preserved in the India Office library by E. Denison
Rost and Edward G. Browne, London 1902, p. 160. Wie dort schon ver-
mutet, ist dies Werk vielleicht identisch mit dem k. *ain al-ilm (wa sain
al-fjilm) bei Haggi Hallfa No. 8440, zu dem 'All al-Qari* (al-HerewI) al-
Mekkl, gest. 1014/1605 (s. m. Lit. II 394), einen Kommentar schrieb,
und das einige einem Inder, andere einem Manne aus Ball), andere speziell
dem Muhammad ibn 'Otman ibn 'Omar al-BalhJ, dem Verfasser des al-
wdfifi 'l-nafrw (urn 800/1397, s - m - Lit. II 193 No. 4), zuschreiben. Das
Werk besteht aus einem Vorwort, 20 Kapiteln und einem Nachwort,
folgenden Inhalts:
< Jl«J1 ^ £*>XJ1 3r
U\m\} ^liiVI ^ J>\%\ — i8v
ky^^SJl y«»4} f^-JI ^ CUJISJI — 22V
sy^s JMj 7**^' & e^V 1 — 2 5 v
dU^S &F% & ^U.1 - 3 or
35 3*
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
t jj}\} c-^-XJI & ^>>l^\ uUI 35 *.
LSx^.\ ^ t USW & gjLJl — 38 r
£^\ ^ j^UJI — 51 v
^UJJi £A$i CX^Jl & g*olxJ\ — 64V
lyUJi /> 5 e-Aiydi tjy^ e^ 1 — 8ov
jjw«Jtj JLIdlj ^^Ml <j ^ JuJUJt — 84 r
»Lxi^ o*ji y> 5 c^y^ 1 <3 r^* «'/ ■— 93 r
X-itijJlj ^WyLl ^ & jb* ^y—lsU — 95v
^jaXJIj ikjI^JI^ fcyJl ^ j-&» ^UJl — ioov
yL-£JI 5 U»yi 5 ^~oJ\ ^ ^-ix* 5>LJ\ — 107V
*U.yi 5 Uj^Ll £ yb* cr*^ — 1 131*
\xa J\ 5 yiiJI ^ ^* g*olXl\ — u6v
c^JLJIj jj}\, J^-yJI i crir^ 1 — I22v
.iiyuJ^ AlaJ-l £ A-,J'Ui.t 127 V
Anfang fol. I v: <U)l ^jJubl OL^xS^yjj ^-^ ^ ,3>->-^ ^U*»b atf, b £j,j\i
J\ <D^<* L s* jJ ' *V-' V*^ ci* ^ ?ci' ^^ Nach dem persischen Kolophon
ist die Abschrift an einem Donnerstag (weitere Daten fehlen) vollendet
131 Blatt, 24^:14, 15:8, 11 Zeilen, gutes Ta'llq. Oberschriften rot.
Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 127. Morgenweg 54. Wolf 129.
83 Orient. 105 (CCLXXV)
Titel fol. 1 r: cxf LL * aJI CJ&-*- ij crf-k.^ J»a> s-*^ eine Sammlung
von 500 meist kurzen, erbaulichen Geschichten von Mystikern, meist solchen
der alten Schule wie Du 1-Nun, Gunaid, al-IJasan al-Basrl, aber auch von
jiingeren bis auf seine eigene Zeit herab, von 'Aflf al-Dln 'Abdallah ibn
As'ad ibn 'All ibn Sulaiman al-Jafi'i al-Safi'l al-Tamiml, gest. 768/1367
(s. m. Lit. II 176, 177 No. 11, wo aufier dieser und der in der Einleitung
erwahnten Konigsberger Hds. noch Madrid 351, 528 hinzuzufiigen). Anfang
fol. iv: *j-UJt >\&\) J)M\ £ JUXJb vJyo^JI vJj^Jl* ^j*J\ AXi ^a»
J\ >y^\} S**^ o^lj ^.^5 J£-J\j c^J 1 o*- Es fehlen die Ge-
schichten No. 439 und 444, worauf je eine Bemerkung fol. 25 5 r und 257 V
am Rande hinweist. Als Anhang (unter dem Titel: ^U> £ ^^ Jj«*aJ4
j^jijbJI ,&UxJl ij^A*) folgt eine Anzahl von Glaubensbekenntnissen von
Mystikern fol. 289V ff, zuletzt das eigene des Verfassers. Fol. 293 V ff
vier Qaslden des Verfassers uber den Glauben, entnommen seinem
sonst nicht erhaltenen Diwan Kitdb al-durar, am SchluB fol. 296 vff eine
36
ERBAULICHES
Qaside zum Lobe des Propheten. Die Abschrift ist am Mittwoch dem
19/Mubarram 1053/10. April 1643 von 'Abd al-AUm ibn Muhammad al-
Zailal vollendet.
298 Blatt, 21 : 1.5, 15 : 10, 25 Zeilen, plumpes, aber deutliches Nesfci,
Oberschriften rot. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 59. Morgenweg 92. Wolf 64.
Siehe auch No. 229, Stuck 4.
6. Erbauliches
Orient. 74 (LXV) &
Der vierte Band (im Titel als Guz', im Anfang als Sifr bezeichnet)
des kitdb aUaqdiq (im Anfang verschrieben aVaqWid) ft isardt al-daqtfiq
wagaivahir al-haqdHq ff '1-iSdrdt wal-hikajat wal-raqdHq von Abu Mu-
hammad 'Abd al-Rahman ibn Marwan ibn Salim al-Ma'arri, der hier
als Prediger der Abbasiden bezeichnet wird, gest 557/" 62 ( s - m - L,t 1
356). Das Buch zerfallt in 45 Sitzungen (Magalis), deren Verzeichnis vor-
ausgeht. Die einzelnen Kapitel knupfen meist an Qor'anverse an und
behandeln allerlei Themata der Moral; sehr oft werden Gedichte angefuhrt.
Der Leser wird filter mit ^£? l» oder.^x-».li angeredet. Die Unter-
abteilungen der Magalis sind mit fcLJi.. bezeichnet. Das Werk ist recht
selten; aufier dieser Hds. sind nur zwei im Brit. Mus. (s. m. Lit. a. a. O.)
bekannt. Haggi Hallfa (s. No. 8174) kannte es nur aus einem Zitat in
einem Qor'ankommentar. Die Abschrift ist am 20. Ramadan 1026/22.
Sept. 1617 von 'Abdallah ibn 'Abd al-'Alim ibn 'Abd al-Baqi al-Kuban im
Auftrage des Muharrir al-Hagg Salab Efendi vollendet
122 Blatt, 31 : 21, 21 : 13-14. 18-26 Zeilen, schones deutliches NeshI,
Stichworte rot, gelegentlich rote Umrahmung. Roter orient. Lederband
mit Pressung.
Hinckelmann 20. Morgenweg 7. Wolf 25.
Orient 85 (XCIV) &
Titelfol. ir: Tnruq al-wasd'il, in den anderen Hdss. mit dem Zu-
satz watamalluq al-sd'il, von Izz al-Din 'Abd al-Salam ibn Ahmad ibn
Ganim al-MaqdisI, gest. 678/1279 (s. m. Lit. I 450, wo dies , We* : mit
den Hdss. Leid. V15/6, Escur. II 739,2 hinzuzufiigen 1st). Das Werk
enthalt erbauliche Betrachtungen im AnschluH an Qor'anspruche und fromme
Verse. Unter dem Titel behauptet der Schreiber, das Buch sei aus Aus-
spriichen des grofien Mystikers 'Abd al-Qadir al-Gllanl (s. m. Lit. I 435)
zusammengestellt, diese Notiz ist aber von einem Leser durchgestnchen,
der die entrustete Bemerkung an den Rand setzte: o~* ^^-» J* V**
37
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
iJf ~>j£J\ <JU ^ f^^^Ji^^ll ^ ; >IXJ\. Anfang fol. iv; *xU.I
^11 C>Li*^ OlJJl. Die Abschrift ist am n. Sauwal 767/22. Juni 1366
vollendet Von der urspriinglichen Hds. fehlen am Anfang zwei Kur-
rasen, die durch fol. 1—8 von alter Hand erganzt sind, ebenso fol. 130,
139 und 140; fol. 31 r ist mit Resten eines anderen Blattes und dann mit
weifiem Papier beklebt.
.. x 43 Blatt, 18:13, 13:9V,, 15 Zeilen, Uberschriften u. dgl. rot; ziem-
hch schmutzig und zerlesen. Auf einem Vorsatzblatt Federproben und
Rezepte. Dunkler orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 92. Morgenweg 129. Wolf 98.
86 Orient. 78 (CCLVIII)
Titel, auQen dem Deckel aufgeklebt: o**UJI yL.\ In der Vorrede nennt
sich als Verfasser Muhammad ibn 'Abd al-Latlf ibn FiriSta (vgl. No. 46).
Das Werk enthalt erbauliche Betrachtungen u'ber die heiligen Zeiten. Es
1st aber, wie der von Haggi Hallfa mitgeteilte Anfang zeigt, nicht identisch
mit dem Werke gleichen Titels, das dieser unter No. 1726 und 5778 an
ersterer Stelle vollstandiger, als ^Wl ^ ^iyi ^ anfiihrt mit
der Angabe, dafi es dem Sultan Bajazid (falsch ibn Muhammad, s. No. 46)
gewidmet sei. Es ist also moglich, daft der aufgeklebte Titel nicht richtig ist.
Anfang fol. iv: f l*M 5 JLiWI d lyb Lui* ^ f M-*VI loot ^\ aAJ j^l
ai ^ ui^l ^*J| u ^ U ^1 f l£ii 5 >y ^j\ o^ii aJl^o Uy^
\3JJI U~> ^ lx^ b L*J^ Smf ^ > ^ jsi^i ^ ^ ^ _^
^1 ^yiU ^ iX^ 5 ,1^1 ^ ^1 jju 3 i^il ^ ^ y^j, ^ Dje
Abschrift ist von Ahmad ibn Bukair in den ersten Tagen des Muharram
1066/Nov. 1655 vollendet.
112 Blatt, 21:15, i6:8V a , 23 Zeilen, gutes, turkisches NeshI, Stich-
worte rot, am Rande Kollationsnoten. Auf dem Deckel, unter dem er-
wahnten Titel: ^^lil ^l^, ^1 ^ (s . Einleitung); fol. ir und
sonst noch ofter stand dieselbe Angabe, ist jetzt aber ausgeloscht. Halb-
lederband.
Von Joh. Christian Wolfs Hand auf dem Vorsatzblatte: Donum Viri
Amphss. Pauli Schafshausen, Prof, in Gymnasio Ha'mb.
87 Orient. 86 (CLV)
Titel fol. 1 r: Jfi^ Wyi ^ j^uj, j^j, u # t von £ u « aib al . Ho raiflS,
d. 1. Abu Madjan 'Abdallah ibn Said ibn 'Abd al-Kafl al-MisrT al-Mekkl
al-lmrawl al-Qafsi, gest. 801/1398 (s. m. Lit. II 177). Dies Erbauungsbuch
38
POESIE
enthalt Anekdoten, Lebensabrisse frommer Manner und Frauen, Traditionen,
Gedichte, Beispiele von Bekehrung Unfrommer, auch von Muhammad selbst,
seinen Nachfolgem und Angehorigen, von Hauptimamen, Gnadengaben der
Heiligen und vom jungsten Gericht (Ahlwardt). Unter den Gedichten sind
auch viele vom Verfasser selbst, darunter solche in neueren Versarten.
Anfang fol. 2r: a^. £* '$*•*& **•** I*'.*. ,J ^*- C^ W1 V; *^ *+**
J\ <0* c^i *-£* Sy^i *•> cy"Pi <> J i*^3 <U^CUJ 5 aXA Ol**>. Die
Abschrift ist von 'Abdallah ibn abl Bekr am Dienstag dem 2. Rabl' II
1054/8. Juni 1644 (rechnungsmallig Mittwoch) vollendet.
263 Blatt, 30:21, 23:15, 19—36 Zeilen, sehr ungleichmaBige grobe
Schrift, oft ohne Punkte, Uberschriften und Stichworte rot. Roter orient.
Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 17. Morgenweg 12. Wolf 22.
Orient. 97a 88
Ungeordnete lose Blatter aus einem Gebets- und Andachtsbuche,
das aus Zentralafrika zu stammen scheint. Uberschriften finden sich fol.
nv: ymfy Js^*?. U^ AJU ^xi. U v^U*? und 87V: £*>UJl ^^ **-«» «»**.
Fol. 93 V steht ein Zauberquadrat.
93 Blatt, von denen fol. 2—24 und 34—53 Palimpsest sind, 1 1 : 1 1, 6 : 5,
9 Zeilen in magribinisch-artiger Schrift. Zwischen zwei losen Felldeckeln,
mit einem Riemen umwunden, an dessen einem Ende eine Muschel.
1905 geschenkt von Schriftsteller Nikolaus Schiller-Tietz in Klein-
Flottbeck.
7. Poesie
Orient. 163 (CXC) 89
Dlwan des Mystikers Abu '1-Qasim 'Omar ibn al-Farid, gest. 632/1235
(s. m. Lit. I 262, wo die Hdss. Vat. n. f. 8o7 Glasgow, JRAS 1899, 745,
No. 25, Haupt 283, Princeton 6, der Druck Kairo 1280 und die Ausgabe
von 5 Gedichten bei Grangeret de la Grange, Anth. arabe, Paris 1828,
Texte p. 44—91, Trad. p. 29— 46 hinzuzufiigen sind). Es ist die Ausgabe
seines Enkels des Faqlh 'All nach einer Abschrift vom Sohne des Dichters
Kamal al-Din Muhammad, die dieser^dem Vater vorgelesen hatte. An-
fang des Vorworts fol. iv: *~~*- J»X»J ^\ <OJ j^ll Anfang der
Gedichte fol. 35 v: <>' J~* J* £> U*U JL *~K yj^ <M^ vP U -
Die Abschrift ist vollendet am 3. Rabl' I 996/2. Febr. 1588 von tfusain
ibn Fathallah al-Samarqandl.
124 Blatt, z. T. buntes Papier, 12:8, 8:5, n Zeilen, z. T. in roter
oder rotschwarzer Umrahmung urid von fol. 35 V ab in zwei Kolumnen,
39
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
zierliches Neshl, Uberschriften u. dgl. rot. Fol. 8, 29, 49, 107 und z. T.
fol. iv sind von anderer Hand erganzt Neben der Unterschrift ein
Siegel mit dem Datum 99zl\$S$, auf dem Nachsatzblatt eine Notiz eines
Lesers, der sich nicht nennt, aus dem Jahre 1045/163 5. Auf dem Vor-
satzblatt von Hinckelmanns Hand u. a. der Vermerk: Accepi Halebbo A
• 1694 niense Novembri. Brauner orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 110. Morgenweg 143. Wolf 115.
90 Orient. 165 (CLXXXIX)
Dritter Band des Magmu' al-anwar wa ma'din al-asrar, der poetischen
Werke des Mystikers Abu '1-Hasan 'All ibn 'Omar (so!) al-QoraSl al'-SadilT,
gest. 656/1258 (s. m. Lit. I 449), gesammelt von seinem Schuler Ahmad
ibn abl Bekr al-QoraSl al-Sadill. Dieser Band enthalt Traumdichtungen
(manamat), im wesentlichen in chronologischer Ordnung mit kurzen pro-
saischen Einleitungen und Angabe der Daten, aus den Jahren 613—615
/1216— 1218. Anfang fol. iv: U J. AJIy 5 «jJU£J USV Ij^. <»JJ o^l.\
^\ & j^J JLo aJJI J» T J&\ j^Jl j^, ^, i g\ t, ^^ ^
^j^i t-^ksji ,uijji f u f ^uvi ^J* ^ii >uu,v» Us^J u g^j *tu*v»
^b CU ^U -Oil ^ JJUJI ^yui ,♦» ^ J. c^mJH ^l jL.U.1 >yJ\
^uju, oiiuji oboua^ oiiuji e-**^ o£l~ji £iyi o- *>**>
IJ^ ^11 £-i_JUJl .UliUL^ ili^ijl do^^, Ja^ c*jS)> OUUJLI ^0^,
cuJUJI ^^-^wJl. Dieser dritte Band ist nach dem Kolophon fol. i85r
von Muhammad ibn 'All ibn abl Bekr Sonntag den 3. Muharram 976 (?) /
28. Juni i568(?) in Abschrift vollendet. Darauf folgen fol. i86vff ohne Uber-
schrift noch ein Traum aus dem J. 61 3/1 216, dann andere Gedichte, auch
Prosastiicke, Briefe usw. Fol. 285—295 folgen Dubaits, 296—312 einzelne
Verse.
3i2Blatt, grobes Baumwollenpapier, an den Randern stark angegriffen,
26:18, 22:13, meist i9Zeilen, von denen je die funfte und aufierdem die
Uberschriften rot, grolies Neshi. Dunkler orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 23. Morgenweg 47. Wolf 28.
91 Orient. 167 (CVIH)
Titel fol. ir: J^JoVI U*.y ^ £ j£U^ ^au.jjj ^j& % Kom .
mentar des grofien Mystikers Muhjl al-Din ibn 'Arab! (s. No. 76/77) zu
•seiner zuerst in Mekka i. J. 598/1201 publizierten Sammlung mystischer
Gedichte, den er nach der Unterschrift hier i. J. 610/ 1 213 in Aq
Serai, nach andern 611 (s. m. Lit. I 447 No. 131) vollendete. Anfang
40
POESIE
foj. iv: <J\i j*^ ^1 J^Ll J^. ^JJl j^it JUjUI c ^uL1 ,UJ a^U
&ol?> ^J)' 1 * - <i l Urf-^jjit U^ U*ii «-*»./.£ ^>U^t JU* ^ AJU1
132 Blatt, 21 : 14, 13:77,, 17— 24Zeilen, deutliches, gerandetes Neshj,
in roter Umrahmung, der Text der Gedichte rot. Unter dem Titel fol. ir
ein Gedicht aus tfarirls Maqamen. Innen im Deckel die stark verwischte
Notiz eines Besitzers Da'ud. Dunkler orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmarfn 93. Morgenweg 79. Wolf 99.
Orient. 14 (CXCII) 92
In dieser persischen Sammelhds. (s. No. 229) steht fol. 76 v— 115 v ein
arabischer Kommentar zu dem beruhmten Lobliede auf den Propheten al-
kawakib al-durrlja fl madli fair al-barlja oder al-qaslda al-Burda des
Saraf al-Dln Abu 'Abdallah Muhammad ibn Said al-Dilas! al-Bustrl, gest.
694/1294, von Fahr al-Dln Ahmad ibn Muhammad ibn abl Bekr (ibn
Muhammad al-3lrazl), uhter dem Titel nuzhat al-talibin watuhfat al-ragibin t
verf. i. J. 809/1407 (s. m. Lit. I 265 No. 5). Dieser Teil der Hds. ist im J.
992/1584 von Jasln(?) ibn Mahmud vollendet.
Orient. 166 (CXCI) 93
I. fol. iv— 46 r: Qaslden zum Lobe des Mystikers Abu Bekr 'Abd
al-Qadir ibn Sail} ibn "Abdallah al-'Aidarus, gest. 1038/1628 (s. m. Lit II
418), als Einleitung zu seinem MuwaSSahdlwan von seinem mir sonst
unbekannten Zeitgenossen Ahmad ibn RadI al-Dln al-Qazari al-Mekkl
al-Safu; am Rande fol. 1 v wird der Titel als dfwan al-md'Ms angegeben,
in der Vorrede als nuzhat al-fawafir ■ wan-nufas bimadh as-saijid 'Abd
al-qadir ibn Safy al- 1 Aidants. Anfang: ^^X\ /J* v^^ ^ ^M
CjULuJI ^ J±> ^ OW^JI *J_J»J I^XXj^^ y^^jp^ Ly;X,i u-o.>^U
Jm\ oiy J* J>l**y oW.^ ^«J^* y^J ^LoXrLVI li\i l^j^o^.1^
j^ 1 r 5 -*^ o*^ cr-^ ^'V^ u *~"» ^. UJ1 ^.1* y> ^> ^.UjJI 3 ^xii^
^^i-JI CjC£j ^1 .j^o) cr * c^*b yo ^\ jJ^JI J*UJ1 ^JaJJI J^IXJI
^> c^tfJ^I < * JJI »*-* cr? £~> erf ;>l*JI ^ **--~JI UVy* Uo^ai ui^iJI
41
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
2. fol. 47r— 481-: Verse des Muhjl al-Din *Abd al-Qadir ibn 'Abdallah
al-'Aidarus mit Tahmls des eben genannten Ahmad ibn Muhammad Radl
al-Din al-Qazani.
3. fol. 49 V— 66 r: Die MuwaSsahgedichte desselben Qazani zum
Lobe des ibn al-'Aidarus, auf dessen eigene Veranlassung i. J. 1016/1607
zu Ahmadabad in Indien zusammengestellt u. d. T.: al-madk at-munaq-
qaJi min fann al-muwaSSafi. Anfang: *-£U** Jpkjfl £»} \S^ *** ' *~M
uijL-'^jJl 0^0 ^jJIj ^jJl ^^ >Vb *^ VV^ >^%
^ l^ ^ J* »*!>**" ^ "^J "^ ^ &> "* U * ^ JlW
JiijLb. <vJl ,UxJI J^yjl J*.yi U* U^ c oOU3 o u ^ ^ '^ ^^ ^ UaS
;Jy*,>iUJl :
j*XJtt u£>i ^i^yLibl jis 5 jjyUJ >U»Jl aU» v^ w
; ts>\ oU^uJij *)£Al£U\ 3 cJ*r>yJ\ cs> 'tjA r^° °^ v o*?. ^ ^ r^
c Ui.w c^c u^ju. u, oi*#>Ji* c iXji &*- ^ j^>t \ *u\ «u>i J*
ji doj-oi y^x* «Uj«^. \ .oil jL.^ J>jj\ J>.
4. fol. 66r — 193 v: Dichterische Erweiterungen, die hier mit dem mir
sonst nicht vorgekommenen Terminus »'#>•# bezeichnet werden, zu 35 Qaslden,
die 'Abd al-Qadir al-'Aidarus aus dem Dlwan des Muhammad ibn 'All al-
Sudl al-Hadi, gest. 932/1525 (s. m. Lit. II 407), ausgewahlt. Anfang: *m»j
; s* JI Uj.^ \jbj£jL\ ^j^&s 3>* £&> L« i'^<aS J^'^V *-"*«" ci* J^O 1 **
^yft £>\y>> cr"> ^J «)^^» O fe 5 vy5; J ^ , >> >UJI ^^^ ^ ^ Cr*^'
I ^ ^>UJb javiJt vi^^ 1 1> c^ > > -* !S ^ c^.^ 1 J 1 ^ J^ 1 * 31 r 11 * 11 •> feJI
J\ Uo^l ^V VUixl C^vX^i ^>U\ u^yJI IJ^a J* ^Wl (so!) £>y*
Am Schlusse, wie es scheint, unvollstandig.
193 Blatt, z. T. stark wurmstichig, 20: 13, 14 : 8, 17 Zeilen, gutes NeshJ,
>) Dieser bei Freytag, Lane und Dozy fehlende Terminus wird im TA IX 184, 5 als
jamanischer MuwaJsah erlautert; s. Hartmann, das MuwaSSah (Semit. Stud. 13/14) S. 20 n. I,
wo vertnutet wird, daft er mit dem muwattah muzannam identtsch sei. Die genauere
Definition ergibt sich aus No. 94, Stuck 1 c.
42
POESIE
blaugoldene Umrahmung, Uberschriften u. dgl. rot; auf zwei Nachsatzblattern
allerlei Verse von anderer fliichtiger Hand. Papierbezogener geprefiter
Lederband.
Hinckelmann 51. Morgenweg 103. Wolf 56.
Orient. 164 (CLXXXVIII) 94
Der poetische Nachlafi eines sonst unbekannten Dichters *Ata ibn
Muhammad ibn Fathallah al-Husaini, der wahrscheinlich nach dem 10. Jahrh.
bliihte, dessen Zeit sich aber nicht naher bestimmen lafit. 1 ) Das Buch
zerfallt in zwei Diwane, die je aus drei Teilen bestehen:
1. a) 28 Qaslden zu den einzelnen Buchstaben des Alphabets, die im
Reim und gleichzeitig zu Anfang der Zeile stehn, daher alSaftja genannt,
von je 20 Versen. Titel fol. ir: ^sly. kJ****^ )j*- <J* &*y*>y, j£b*£Jl «Xm
^ L^xJ* cu^ U* J*.\ ^ uJ 03f U o^. J ^H yL)n 3 J^VI
cri o^a?° LU ^iJ| «aib ^bJI t^V*** v v -s* M ~ ul V-ft"^ 1 c^ 31 f^ o*
^U AXII ^ ^JJI gXi.. Anfang fol. iv:jU, ^^Jl cy » \yJjS J ^ «>U> b\
Uw gJU»VI ^ yj,yij\. Fol. 14 v, zweite Halfte, bis 17 r sind leer.
Fol. 17V— 98 r folgt mit neuem Bismillah, aber ohne besondere t)ber-
schrift, eine Anzahl weiterer Gedichte, die eigentlich als zweiter Teil des
Dlwans hatten gezahlt werden sollen. Anfang: AJJI yb JSj aJVI ^b r *Jil
A)J ,x*i.l JSj jfcXAlioj. Ein Gedicht von fol. 74V hat Hinckelmann in seiner
Ausgabe des Qor'ans, Hamburg J694, Vorwort fol. i mitgeteilt.
b) fol. 98 V: ^^ ^ OU^y.1 & ^yUJI r «jai. Diesen zwei ten Teil
hat Freytag fur seine Arabische Verskunst (S. 191) benutzt und S. 422 ff
die erste der MttwaHahat mitgeteilt (vgl. Hartmann, das MuwaSSah S. 17
No. 17). In der Unterschrift dieses Teils fol. I53r wird der Titel dieses
Dlwans kaSf al-asrar genannt: f U*Sl jo^ ^l^VI iJuiXS' ^Ji^ \^> \X*
gXi ^j ,x«^<» U»» ^SJI AUb ui)UJI ^yi^-l-l t-^^wJI <-r-^ MJ ■ , Af^ r^
A-U AJJl ^ ^JJI.
c) fol. 153 v: A^b" ^ C^JI CjIj> J^ta* £ dulUJI <1 ^«JU1. Anfang:
<u S* uJ1 cr?^. ^^ k J~4\ <J^-> ty»^ I*. Jedes Gedicht hat Strophen
von 4 Versen, die in der ersten Strophe samtlich, in der folgenden zu je
3 durch Binnenreim verbunden sind; je 3—5 Strophen schlielien sich da-
durch zusammen, daB der Reim der ersten in dem letzten Verse der
folgenden wiederkehrt. Diese Bauart wird also als Humainijat oder dawat
albait bezeichnet. Von fol. 190V an folgen ohne besondere Oberschrift Ge-
dichte mit Strophen von je zwei Versen mit durchgehendem Binnenreim
1 ) In der Bibl. Ms. Hinckelmanni wird, wie es scheint mit Berufung auf Ibn Challikan,
519—584 als seine Lebenszeit angegeben, auf Grund irgend einer Verwechslung.
43
MUHAMMEDANISCH ARAB1SCH
und weiter solche mit durchgehendem Reim des je zweiten Verses durch
8 — 12 Verspaare. Fol. 194 ist leer.
2. fol. 195 r — 387 r enthalten den zweiten Dlwan mit der t)ber-
schrift: Iwfttfj OUjAJI c* UjoJ f U*S\ 2$V$ ^jJ\ ^ ^ \y>> \±*
(so!) i_>mm^JI t_^-M*i.^ f*r^ f^ C?* 3*** QL <* j.*^ cr* W^^ ObeuL^U cr*
<U AJJI ^j ^JJ\ JU ^ Jl^jc* lk» >wiJI <OJb (jjUJl L5 i***i\.
a. Anfang fol. 195 v: \)0S U^jl^oVl ^>l**j iy»LU (.^j^JiJl J**. ,>* obs^* .
b. fol. 258V (r ist leer): 6^S c y, CjUsx^lt **5U»S c^'c** 1 ^ r"^'
Fol. 349V— 354r sind leer.
c. fol. 354 v: **)& £f uUVI -£Js> dAUaS ^ siJliA >«JJ1.
387 Blatt, 126:17, 21:12, 23 Zeilen, schones NeshJ, zweispaltig, mit
roter Umrahmung. Europaischer Lederbandmit Goldschmtt und Goldpressung.
Hinckelmann 22. Morgenweg 34. Wolf 27.
8. Adab
95 Orient. 170 (CCXLI)
Ein nicht datiertes, aber junges Ex. von Kallla wa Dintna (s. m. Lit.
I 151, wo die Ausgaben Kalilah et Dimnah, texte arabe copte d'apres
un ancien ms. trouv6 a Damas avec notes de A. H. Tabbara, Beyrouth
1322 (1904), und La version arabe de Kalilah et Dimnah d'apres le plus
ancien ms. arabe dat6 public par le P. L. Cheikho S. J. . . avec une preTace
et des notes, Beyrouth 1905 (vgl. Th. Noldeke, ZDMG 59, 794 ft) nach-
zutragen sind). Die Einleitung zerfallt in folgende Kapitel: fol. iv '&**&*
AJ~*> 5 <*J~XS" »C*o ^JJI (so!) t^jUS" J^L^JI eU* (so!) <J^.dJ dL**l^Jl ^j
100 Blatt, 21:15, 16:10, 15 Zeilen, gutes, aber fliichtiges NeshJ, Uber-
schriften und Stichworte rot. Unter dem Titel fol. ir nennt sich als Be-
sitzer Jahja ibn 'Abd al-Rahim al-'LJlwanl, darunter zwei Verse zum Lobe
des Buches. Auf einem Nachsatzblatt Verse von Abu '1-Fath al-Malikl
a\-( arbl al-Dimasqi, Husain al-Nasibl, Abu Nuwas u. a. Halblederband.
Hinckelmann 101. Morgenweg 109. Wolf 106.
96 Orient. 83 (LXXXIV)
Ein bisher auBer durch die Erwahnung bei Haggi Hallfa 6658 (wo falsch
Ibn Haijan) unbekanntes Adabwerk Raudat al-uqala von Abu Hatim Muham-
mad ibn Hibban ibn Ahmad al-Bustl, gest. 354/965 (s. m. Lit. I 164), von
dem bisher nur eine Traditionssammlung bekannt war, das in 47 (hier
irrig als 49 gezahlten) Kapiteln allerlei ethische Fragen unter Anfuhrung
von Traditionen mit vollstandigem Isnad und von Versen, meist neuerer
Dichter, beha.idelt. Dem Vorworte geht nach alter Sitte eine auf den
44
ADAB
Verfasser zuriickreichende Beglaubigung des Textes durch den Traditio-
narier Muhammad ibn 'All al-6aijanl, gest. 563/1167 (s. m. Lit. I $70), voran.
Anfang fol. iv: *i-Jl <^e? oi^ df" # LUl **** ***** fU " &** Uj *^
^£* ±*\jb gJSJl U$ JiLXi\ pJ. J>UM y^ioi J»oi *-** /* *»
^ul *^ JiAjL Jfrk& cru-U ^ jtj-J.1 o* •> c* J"-*/-*-^ ^
<OJ\ j^ y\ US AJJt a^ (so!) J^tn -j*.!- ^ J*** c* °^ ^^ ** ^
jis jis *&u**>^ «/&• t^t *-^ *> b i* < ^~* J^r^ iX *^° & ^^
Das Werk enthalt folgende Kapitel:
u-*~JJ» 5 JSWl Ai^ 3 Ji*Jt e jJ J* ^ /> 2V '
JUo AJJ\ ^yCJ f ^b /Aj~J\ ^\ <~M 8v r
Ajii J. X^UJlj pi-Jl cjAk ,>JU\/> 13 r r
UJJ\ U».j CU^J\ y — i8r t
{ _ J 3SJ\ XJl^ 3 J>*-«Jl — 24V
;S£&- dji} *Ui\ — — — — 28v 1
ySb Sli^ frAlyJl 3°v v
t$U\ ^UL. ^ "o- J.UII J» u-J*^ uU*^ 1 - 33 r
fX-Jj» 5 j-M ;U^ f ^~-» *^ - — 39v u
ii »/ U> *,JJ c ljlt o» ^ U — 4iv 11
JUjU & ^ Hl^M - — 46v ir
^LUJ »\>UJ\ a^aI/ — 51 r it
>\^,y\ *J^ ^ ^jJlj '^ULVl *^~ J* &±\ — 54v »
^ty^ ^UJI ,Jfcai — 59v
fVy* ^ Vl *^ > «^» — 6 4v 'a
U^ ^JaU.^ 3*-^ **-• — 66v 11
^jy\ ,^05 ^y^***^ ^* y»jJl — 71 r r.
JJUJU ^y.1 i*iU< i>'«2Ul — . 74r n
*U*J\ 5 o^>U^ o* r^i 31 ~ 76v rr
XX**3» ^1/3 ^^J» ^Ur* ^JU\- 8ov rr
^UJ\ Jt &^\ o* ^ — 82v ***
U a ^A\^ 5 'iHu^J\ A^JLs* J* £*±\ — 84V ro
X*UiJ\ r ^J ~ — — 87 r n
^Vl c^ ^ J. J,& 90v rv
45
A
U
IV
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
^yli.1 ,J*^ajJI — — — — 92V r i
jH 1 oU^ W >J. j».J^U — ii 4 v rr
Cji^^aJl «Jjl»y ,5 ij^Uxll — njrv rr
*& ^j^UOJ Ji*fr~y» wj J J* JLlI _ i2ov rt
*ik ^^l^J.! ^.U»j ^ ^a-jJI — 127 r ro
^l vU* ^1 ^ J* &±\ ■__' 130 r .n
U^ ^^ £^1/, ^Vl ^ j^l _ — i 34 v rv
X^UxiJI w ^ v >Vl ^X*j _■__'_ i 37v rA
<W>y^ ^UJJ JUL1 ^. AjwUI — 140V ri
J±^- ^ ,U-J» ejl J* &A\ _ i 4 8r £.
\^J))\ v* blj^JI j^jf ^ ^ ^| _ IS3V £|
£\y±\ *U3b\ykH v* gy£j\ UL i *~*\.— IS 6 V v
juai ,_^ ji^ji ,iu j^ J^i _ l6l r £r
f UU\ f UJ,l_5 &L*2J1 _ _ — 165 V *,
£>LuJl ,> iil)UM — _ _ i69r so
*W fi 1 *)* ^^V 1 ^ U>L ^* > — — — 173 r si
L^aL L^Jjo^ LijJI .^Jjo' — 180 r t\f
Die Abschrift ist am 11. Sauwal 1000/22. Juli 1592 von 'Abdallah ibn
Omar Ba'idl al-Safi'l al-tfusainl al-Qadiri fur 'Afif al-Dln Muhammad ibn
Abd al-Malik ibn Muhammad ibn Ahmad NagI al-RuhawI vollendet.
189 Blatt, 20:15, i 5: io, 15 Zeilen, gutes, manchmal vokalisiertes
Neshj, Uberschriften und Stichworte rot. Fol. ir haben sich verschiedene
Besitzer, u. a. al-Taijib ibn al-Sirag und Mansur ibn Muhammad al-tfa-
mawl, in den Jahren 1013/1604 und 1040/ 1630 eingetragen. Loser roter
orient. Lederband.
Hinckelmann 58. Morgenweg 100. Wolf 63.
97 Orient. 168 (CCXXXVII)
Die Maqamen des Abu Muhammad al-Qasim ibn 'All ibn Muhammad
al-rjariri, gest. 515 oder 516/1122 (s. m. Lit. I 276). Anfang fol. iv: ^J}\
^ O 1 ^ 1 o"> vT^I* U J* ii)^*>. Zwischen den Zeilen und am Rande
kurze Glossen, vereinzelt auch lateinische Kollationsnoten. Zu Maqame
2 4> 27 > 32, 40, 44 und 47 stehn aber vor dem Text fol. io7r— nov,
121 v— 125 v, I4 3 r-I49r, i8 3 r-i86r, 207V-210V, 225r-226r etwas
ausfuhrhchere ^Erlauterungen (Oberschrift fol. I07r: *±* t >J U j: „ri
^^ u*-^% Qj*X C^XXJI ^ )L.UU), die fol. 207V zur 44. Ma-
46
adab
qame als vom Verfasser selbst herruhrend bezeichnet werden :£^1 J£
J\ dJL&S" fyo ^ ^p. Nach dem Kolophon fol. 241 r ist die Abschrift am
Sonntag dem 8. Gumada I 1037/15. Jan. 1628 von Muhammad ibn al-Haggl
Jusuf al-Mostari vollendet Als Anhang folgen, nach zwei leeren Seiten,
fol. 242 V al-risala al-Slnfja, fol. 243 v al-risala al-Swja (s. m. Lit. I 277 H),
fol. 245 r ein Gedicht al-Hariris zum Lobe des NasTr al-Dln Sa d al-Muluk,
fol. 247 V ein Brief des Amin Nagm al-daula Ahmad ibn abi '1-Futuh al-
Mufctar Muhammad ibn abi '1-Hair an Hariri in Versen nebst einer Antwort
von diesem mit demselben Reim. Fol. ir stehn folgende Verse zum Lobe
der Maqamen: doULw« 5 ^.I^-U1 3 Ai'bT^ «UJb CU*~S1
250 Blatt, 297, : 20, 21 : 13, II Zeilen, grolies deutliches NeshT mit voll-
standigerVokalisation, Uberschriften und Glossen rot. Europaischer Lederband
mit Goldschnitt und Goldpressung. t)ber Reiskes Benutzung der Hds. s. dessen
Briefe ed. Forster S. 5— 17 und Codd. or. Bibl. Reg. Havniensis II (185 1) S. 134/5.
Hinckelmann 13. Morgenweg 28. Wolf 18.
Orient. 168 a 98
Dasselbe Werk. Anfang fol. 1 v: ^ > & ^bUl o^yl f WI £-&Jl JlS
C^ U J* >iU^ Ul' ^1 Jbo A±i\ **.> tsy*^ ystj** O^ c* ^^
J\ U-jJt ^ uX^I 5 UJ1 c^. Fol. I4r— 32V am Rande kurze Glossen
von anderer Hand. Zwischen fol. 17 und 18 fehlen vier Blatt Text.
Fol. 125 v— 127V, 1 29V— 131 r sind ohne Textliicke leer. Fol. 131 v— 242V:
der Kommentar.
Die Abschrift ist am 27. Hazlran (Juni) 1819 von dem Presbyter
Sim'an Sabbag, Monch im Kloster Dair al-Mufclis, vollendet. Am 1. Elul
(Sept.) desselben Jahres ist sie durch Kauf in den Besitz des Girgls
Butrus Tawil aus Damaskus, in Alexandrien wohnhaft, ubergegangen. Als
weitere Besitzer nennen sich fol. 13 v in arabischer, ir, 75V und auf einem
Nachsatzblatt in lateinischer Schrift Michael Tawil, ir in tiirkischer Hand:
(?)<y^b f/ X*M U^>y. f /V\ t_jU*.. Fol. 2r: A. D. Mordtmann No. 3.
242 Blatt, europaisches Papier, 23 : 16, 17: 12, 19 Zeilen, grobesfluchtiges
Nesfcl, Uberschriften u. dgl. rot. Europaischer Halblederband.
Aus A. D. Mordtmanns NachlaB.
Orient. 169 (CCXXXVin) 99
Titel fol. 1 r: Select. Septem Haririi Consessus s. Orationes ex Arabico
latine vertit Joan. Jacob Reiske. Die Hds. enthalt: fol. 2r— i6v Consessus
XVII, fol. I7r— 22v Consessus XX, fol. 23r— 30r Consessus XXV,
fol. 30V— 4or Consessus XXVII, fol. 40V— 49r Consessus XXXI, fol. 49 v— 61 v
Consessus XXXIV, fol. 62 r— 81 v Consessus XLIII.
47
MUKAIttMEDANISCK ARABISCH
8 1 Blatt, 19 : 1 6, 14 : 1 1, 8—20 Zeilen, sorgfaltiges Autograph. . Pappband.
Aus Wolfs Besitz (vgl. Reiskes Briefe ed. Fdrster S. 13. 15 und Lebens-
beschreibung S. 14).
100 Orient. 97 (LXVIII)
Titel auf dem Vorsatzblatte, mit welchem fol. ir beklebt ist: i_>U*"
^Li'VI ^wX6 ^ £lkil ^iy~co, der bekannte Fiirstenspiegel des Abu 'Abdallah
(Abu HaSim) Muhammad ibn abi Muhammad ibn Zafar al-Siqilli, gest.
565/1 169 (s. m. Lit. I 351). Anfang fol. 1 v: ^iUJl ^»»)i JUi' JjJl yLi, \
£\ JyLVI 3 LJjJl j**s> >y.)J &x+. \ 3 SyL\JJ\, Die undatierte Abschrift riihrt
von Qasim ibn 'Abd al-Qadir ibn al-Tahhan her. Auf dem erwahnten
Vorsatzblatte nennt sich als Besitzer Jabja al-'Ulwanl.
155 Blatt, 19: 14, 14:9, 13 Zeilen, grofies, ziemlich junges Nesl)i mit
vielen Vokalen, etwas unsauber, sonst gut erhalten. Halblederband.
Hinckelmann 91. Morgenweg 125. Wolf 97.
101 Orient. 169a
Ein Fragment aus einem rhetorischen Werke, als dessen Verfasser
zu Anfang der Qadi Sihabal-DlnMahmud, Vorsteher des Dlwan al-insa' ?•■>
Damaskus, genannt wird. Das ist Maljmud ibn Salman ibn Fahd al-Ha-
lab! al-Hanbali, gest 725/1325, (s. m. Lit. II 55, vgl. 44, und Muljammad
ibn Sakir al-Kutubi Fawat al-wafajatW. 287, wo aber 755/1354 als Todes-
jahr angegeben wird, jedoch mit demselben Geburtsjahr 644/1246). Das
Fragment handelt in zwei Stucken im Maqametistil mit vielen eingestreuten
Versen iiber die Vorzuge der beiden Stadte Damaskus und Hamat; welchem
der drei (schwerlich dem 1. oder 2.) erhaltenen und in m. Lit. genannten
Werke es entstammt, oder ob es zu der im Fawat aullerdem erwahnten
maqamat al-*uttaq gehort, ist nicht zu ersehn. Anfang des 1. Stuckes fol. 1 v :
£->3j*M ,>SWJ *UJ^\ \y>> u^va^Lo >y*s* ijJ\ i^jjj* ^UJI J^JLI JU
^-*- J c^ kj&**- *->V- d *M ^ J-^Wt ^Ul ^yi J-.UJ1 ^JIjJI f L*VI
^1 Utf, t^Jai l^Jt UxXt* Cjy^ &\ ^ JW U^)Oo. 'Si, des 2. fol. iir:
U4a^* «»^>Jcar? C-uJ cy » Lr iS' k Xs». [z. T. weggeschnitten] i_>U,io ^-oLiJl J la
^\ ^k* UlU* Jt LkS^. Oyl** ,_,*- J »V J^S o* d>j\ JS. Das 2. Stuck
schliefit fol. 14V mit einer Verherrlichung des Fursten von Hamat al-Malik
al-Mansur, d. i. des Aijubiden Mansur II Muljammad (642—683/1244—1284);
diese Arbeit stammt also aus der fruhsten Jugend des Verfassers. Am
Schlusse des I. Stuckes nennt sich in einem Kolophon fol. 10 v als
Schreiber Muhammad ibn 'Abd al-Malik ibn 'Asakir al-Safu al-Ba'labakki,
der die Abschrift am 15. Ra£ab 723/23. Juli 1323 vollendete, also noch
zu Lebzeiten des Verfassers. Darunter steht von andrer Hand: k^Uj
^jVI ^V y>j}\ iyLU*. Zu lesen ist wohl: jy&j)\ »y.U*, und damit diirfte
die risalat al-azhar, Gesprach der Blumen (Paris 3521, 3), von Dija al-
48
ADAB
Din Fahr al- islam abu '1-Fath Nasrallah Muhammad ibn 'Abd al-Karlm ibn
al-Atlr al-Gazari, gest. 637/1239 (s. m. Lit. I 297), gemeintsein; diese Angabe
ist aber falsch und dadurch veranlafit, dafi im 2. Stuck auch Blumen
redend eingefiihrt werden.
14 Blatt, 18:13, 19— 23 Zeilen, fliichtige Gelehrtenhand, oft ohne
Punkte; fol. ir stehn noch verschiedene Verse, fol. iv oben am Rande
eine durch Beschneiden stark verstiimmelte Glosse von derselben Hand
wie der Text. Neuer Halbleinenband.
Aus Adlers Nachlali.
Orient. 154 (CLXX) 102
Vorarbeiten und Materialsammlung von der Hand des Thomas Erpenius
zu seiner Ausgabe der Proverbiorum Arabicorum Centuriae duae, Ab
anonymo quodam Arabe collectae et explicatae: cum interpretatione Latina
et Scholiis Josephi Scaligeri I. Caes. F. Et Thomae Erpenii, Leidae 1614
(Ed. 2. Lugd. Bat. 1623).
1. S. I Titel: Liber Proverbiorum Arabicorum anonymo quodam Arabe
collectore. Cum Interpretatione Latina et scholijs Josephi Scaligeri. I. C. F.
et Thomae Erpenij. Zu letzterem Namen von unbekannter Hand die Be-
merkung: hujus aliquanto hie, quam in excuso exemplari, locupletioribus >
sed studio ut videtur contractis, recisis minus necessariis. (Namentlich die
grammatischen Erlauterungen sind im Drucke weggelassen.) S. 2: Abbrevia-
turae in loc libello adhibitae. S. 3: eine einzige lexikalische Notiz. S, 4:
14 arabische Sprichworter ohne tlbersetzung und ohne Scholien. S. 5 — 170 :
arabischer Text des Vorworts und 200 durchgezahlter Sprichworter; darunter
jedesmal 1) lateinische Obersetzung, bis Sprichw. CLXXI wesentlich von
Scaliger, ab und zu durch Erpenius verbessert, von Sprichw. CLXXII ab von
Erpenius allein, 2) Noten von Scaliger, hin und wieder von Casaubonus,
und von Erpenius. S. 172: Voces quaedam ex carmine ad finem pro-
verbiorum adjecta (so!) mit lateinischer tlbersetzung. (Das Carmen steht
weder in der Hds. noch in den Ausgaben). S. 173: unter der Oberschrift
Quadrifariam Arabica scribuntur (vgl.No. 118) ein Spruch, erst ohne Punkte
und Vokale, dann mit Punkten, dann mit Punkten und Vokalen, je mit
lateinischer Charakteristik der Schriftart, und eine lateinische Beschreibung
der Nunation. S. 176 und 178: einige lexikalische Notizen. S. 179: Voces
quaedam in his proverbijs de quarum significatione non satis mihi constat,
z. T. mit Anfiihrung der lateinischen Obersetzungen Scaligers und des
Anonymus. S. 180: Notiz fur die Zitate der Praefatio des Druckes 'aus
Erasmus und J. Caes. Scaliger und lexikalische Notizen.
2. S. 181 — 204: Proverbia Arabica in Latinum versa per anonymum
quendam nee latinae valde peritum. cum notis. J. C, d. i. eine Abschrift
der ab Arabe quodam Maronita fur David Rivault de Fl(e)urance (s. Praefatio
und SchluG des Druckes) angefertigten und durch Casaubonus mit Noten
versehenen Ubersetzung von 197 griechisch numerierten Sprichwortern.
49 t
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
3. S. 205—227: Zu Anfang defekte, mit XLIII beginnende, Abschrift
der von Jos. Scaliger an Casaubonus gesandten (s. die Praefatio des
Druckes) und von diesem mit einigen Bemerkungen versehenen kommen-
tierten Obersetzung der Sprichworter, deren Zahlung hier, mit einigen Un-
regelma&igkeiten, bis CLXXIII lauft.
4. S. 231—244: Abschrift des arabischen Textes bis Sprichw. 63, der
Obersetzung und Noten Scaligers bis Sprichw. 44 (ausgenommen "Ober-
setzung von Sprichw. 32, die von Erpenius selber herriihrt) und wenige
eigene Bemerkungen.
122 Blatt, von spaturer Hand paginiert, und ein loser Zettel, 1) 23:18,
2— 3) 22:167,, 4) 22:14%. Halbpergamentband.
Hinckelmann 102. Morgenweg 205. Wolf 107.
103 Orient. 162 (CCLXXUI)
Titel fol. I r: *L£JV1 ky^S c— >^", eine im Auftrag des agyptischen Sultans
Mu'aijad Saih. (815— 24/1412— 21) verfalite Sammlung von Mustern fur
Diplome, Bestallungsschreiben, offentliche und private Urkunden von Abu
'1-Mahasin TaqI al-Dln abu Bekr ibh 'All ibn 'Abdallah ibn Higga al-HamawI,
gest. 837/1434 (s. m. Lit. II 16). Anfang fol. iv: ^L*J1 f U^ >JaJI JlS
C*&-~* cS»*^ ^F"" o*l ot.°^ cr" y^ yi^ S-y^' 0^3 i—>>^ £?^ £*iL*JI
^11 U*UJt cyM ^.\ ^JJI <OJ o^J.1 <c^ <Ujl«j^o* ££x£U Ajb^iJI o^ty
Die Abschrift ist nicht datiert, doch findet sich unter dem Kolophon fol. 233 r
eine Kaufbescheinigung, deren erste beide Zeilen mit dem Namen des
Erwerbers ausradiert sind. Danach ist die Hds. im Muharram 1023/Febr.
1614 von dem Arsenalbeamten 'All ibn Muhammad in al-Bandar al-ma'mur
(damit ist vielleicht Mocha gemeint; s. Vorsafzblatt 4 V) fur 20 x / 4 Piaster
(?k^iwc yl J»}j>) verkauft.
233 Blatt, 20:15, I5:9V 2 , 21 Zeilen, gleichmaUiges, sorgfaltiges Nesfcl,
bis fol. 2r mit blaugoldener, dann mit roter Umrahmung. Oberschriften
u. dgl. rot. Auf 9 alten Vorsatzblattern stehn von anderer, fluchtiger Hand,
aulier allerlei Federproben auf Vorsatzbl. 1 und 9 (darunter die Namen von
sufischen Schaichs), folgende Briefe und Formulare:
^Jutf IU*JI U))y Jl r Wl ^jJI ^i^ii ^ jJM ^y*. 'i >ya 3 v-5r
Ui*^ />i^o> y^ 1 «_H>^ ^ e»* ^ ^UA«J1 JiljJi ^ Jii 5 v
1589/llv AJUo Us* ^J-Lo .^'fcU
Lib U-u» ^j^Jl i'j^ iJqj£J\ ^Is-M 8*1^ Js^-» 6 r
Vorsatzbl. 6v—8r: allerlei Briefe ohne Adressen, darunter einer aus
dem J. 1031/1622.
<*-*>Jxsd! t^jLuxXili l_A£k.Uail l_iSj £ ^-""^?, ^* »)ya 8v
Auf 10 alten Nachsatzblattern und 2 Zetteln allerlei Briefformulare,
50
GESCHICHTE
Zauberquadrate, Qasiden und Ta'rij}s, meist aus dem J. 1028/1610. Roter
orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 60. Morgenweg 108. Wolf 65.
9. Geschichte
Orient. 138/139 (CXI/CXII) 104
Ein Leben des Propheten in zwei Banden unter dem Titel: i^jU^
A*)UU, *3\j*^5 ;UiM ^ikoil oJy. ^lyl (Bd. II jl^') JLKXil von dem
Prediger (al-Waiz) Abu '1-Hasan Ahmad ibn 'Abdallah ibn Muhammad al-
Bekri, dessen Todesjahr HaggI Hallfa unbekannt war, der aber mit Ahl-
wardt nach 694/1295 anzusetzen ist Dasselbe Werk findet sich Berl.
9525/6, eine andere Slrat al-nabi ebenda 9624. Verschieden ist nach dem
bei HaggI Hallfa I 483 No. 1421 mitgeteilten Anfang das c ^i^ }£&
j\ZsM i ^ rC Jjl jJyo ^ ^fc^lj My^ desselben Autors. Der erste Band be-
ginnt mit sehr ausfiihrlichen Isra'llljat und reicht bis zur Higra. Anfang:
g-» 5 \ ^JJl ASA*,,*} *2>hj-^ ^ »J* > i > ^ *-*M c-i^ «^* °*SP^ ^ **"+**
J\. Dieser Band ist am Sonnabend dem 1. Muharram 1061/25. Dez. 1650
(reehnungsmaBig Sonntag), der zweite am 1. Gumada I desselben Jahres/
22. April 165 1 von dem Faqlh 'Abd al-Razzaq ibn 'Abd al-Salam ibn
Muhammad al-rjagg vollendet.
292 und 274 Blatt, 31 : 21, Schriftspiegel Bd. I 22— 23: 14— 15, II 22: 14,
21—27 Zeilen, tiirkisches NeshJ, t)berschriften und Stichworte rot. Rote
orient. Lederbande mit ungleicher Pressung.
Hinckelmann 14. Morgenweg 5. Wolf 19.
Orient. 140 (CLIV) 105
Anfang einer lateinischen Obersetzung der 'Agofib al-maqdurfi nawa'tb
Timur, der Biographie Tlmurs von Abu 'l-'Abbas Ahmad ibn Muhammad
ibn 'Abdallah ibn 'Arabsah, gest. 854/1450 (s. m. Lit. II 29), von Reiske
mit deutschen Z^vischenbemerkungen. Vgl. Reiskes Briefe ed. Forster S. 8/9.
Fol. 1 r Dedikation: Viro Magnifico, Summe Reverendo, Amplissimo, Doc-
tissimo, Clarissimo Joanni Christoph. Wolffio apud Hamburgenses Pastori
et Scholarchae fidelissimo, reliquorum munerum dignitate Spectatissimo Fautori
Patronoque Suo aeterno Tenue Munusculum Auctoris Jo. Jac. Reiske. Mens.
Nov. 1736. Titel fol. 2r: Ahmed Ibn Arabshah Vita et Res gestae Timvri,
vulgo Tamerlanis. Arabice Sed quam maxime vitiose nudeque et inculte
edidit V. CL. Jacobus Golius Lugduni Batav. 1636. ap. Elzev. Recurrente
autem exacto Saeculo totam eandem editionem castigavit et vertit Joann
Jacob Reiske. Sorbigens. Sorbigae et Lipsiae. An. 1736. Pars Prima. A
pag. I. usque ad pag. 6j. excl. edit. arab. a cap. I. usque ad caput 31. excl.
Anfang fol. 3 r: Praefatio Timuricae Hist SchluB fol. 115 r: Explicit Pars
Si 4*
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
Prima Ahmed Ibn Arabshah Historiae Arabicae Timuri latinae versae a Joh.
Jac. Reiske. (Die Ubersetzung ist nicht gedruckt erschienen.)
115 Blatt, 16:9V, mit ganz schmalen Randern, durchschnittlich 21
Zeilen. Fol. ir, 2r und von fol. 1131-, Zeile 2 an, sowie Korrekturen, eigen-
handig. Fol. 105 — 112 gehoren vor fol. 97. Pappband.
Aus Wolfs Besitz.
106 Orient. 137 (CLI)
Geschichte von Jerusalem und Hebron unter dem Titel: cJ-jJ^-t o*""*^
J^Xil^ .yJJtJl ^t^ von Abu 1-Jumn 'Abd al-Rahman ibn Muhammad
Muglr al-Dln al-'Olaimi al-'Omarl al-rjanball al-Maqdisi (gest. 927/1521,
s. m. Lit. II 43), begonnen am 25. Du 1-higga 900/17. Sept. 1494, in
weniger als 4 Monaten gesammelt, in Reinschrift vollendet am 17. Rama-
dan 901/31. Mai 1495. Anfang fol. iv nach einem schonen, blaugoldenen
'Unwan: J^bl <JI Cr Lj-l '<L+.jJ\ cJ^l ^XjLj Aj&±. J» jiuUH <*JJ J^J.1
JUS aJJI Cj/s^I yaZs* IJ^i J^oj J\ A^JfcJl^ j*^;, >\j> '<&*~^ &tt
d^iLLi^ f^uolyl UjJLo J^U\ ixluJI i^Sj yj"^* tjy^ <M y *3^
^ A^ \ <J £* r U~J\j i>-Jl <^J* A~JVi ^ g*^*, CX^r™ hL ^ S
•Jl ii,*^ ^ &>U £~J r U ^ ybj IJjb \iya* <Jt r V-*JI. Die Abschrift
ist in den letzten Tagen des Rabl' I 993/Marz 1585 zu Jerusalem ,y*x£U C~o
vollendet worden.
237 Blatt, 25:16, 19:10, 25 Zeilen, Nesta'llq, in roter Umrahmung.
Fol. ir nennt sich als Besitzer des Buches, das er falschlich als al-auwal
tnin al-tdrlfa bezeichnet, Nagm al-Dln ibn Muhammad al-Ansan ibn al-
falfa. Von Hinckelmanns Hand auf zwei Vorsatzblattem die falsche
lateinische Angabe, daB das Buch die Weltgeschichte des Abulfeda ent»
halte, und der falsche Titel jJ^J\ jU^l £ yLz£\. Auf dem zweiten Vor-
satzblatt noch allerlei sympathetische Mittel. Europaischer Lederband mit
Goldschnitt und Goldpressung.
Hinckelmann 46. Morgenweg 36. Wolf 50. (an diesen Stellen eben-
falls als Abulfeda bezeichnet, infolge dessen die Hds. Reiske interessierte,
s. Briefe ed. Forster S. 344. 346. 348).
10. Grammatik
107 Orient. 172 (CLXVIII)
I . fol. I v — 1 1 v: Ein Kommentar zu dem Lehrgedicht iiber die verzeihlichen
Unreinheiten (urgilza oder manztttna fi H-mdfnwai) des Sihab al-Dln abu
'l-'Abbas Ahmad ibn 'Imad al-Din ibn Muhammad al-Aqfahsi al-Misrt al-
52
GRAMMATIK
SafiT, gest. 808/1405 (s. m. Lit. II 93/4), wahrscheinlich der Kommentar
des Verfassers selbst, der auch Gotha 11 53 vorliegt. (Im Katalog ist wie
bei tfaggl $allfa I 247 No. 469 der Anfang nicht mitgeteilt.) Anfang: *+±\
(s. m. Lit. II 94 No. 8) ^/W* (*} cr* lA^ 1 e*; S-^ o*'
2. fol. I2r — 99V: Der bisher unbekannte Kommentar des Ahmad ibn
Arslan al-Maqdisi (warm?) zu dem grammatischen Lehrgedicht Molfyat al-
trab des Hariri (s. m. Lit. I 277, wo die Hdss. Glasgow 51, JRAS 1899, 752
und Vat. n' f. 55 und der Druck: Molhat al-irab, texte arabe et traduction
francaise avec notes de L. Pinto, Paris 1904, hinzuzufiigen). Titel fol. I2r:
j^sM t) j\ *Ayi ,>bJi \\^\ ,uit gJti\ U^c3 v_,yvi^^ cr £> v-A^
ac^rf *Ut ***** ^.xXU )U>j\ ^ o^-l »yt> ^*-^ i^y 1 - Anfang I2v:
^l *^ <0^ju jycjl <^U *%. Der Text ist rot geschrieben.
Kolophon 99V : ^>Wr j^> cj ^J^ 1 *•* oi *** *1* - SjL ^ j6 &* &/* 0*i
&LiU$j ck-""*^ 5~" *^ J^- Das Datum entspricht dem Marz 1492.
3. fol. ioor— I47r: Der gleichfalls bisher unbekannte Kommentar des Saraf
al-Dln abu '1-Tana' Mahmud ibn 'Omar al-rjanafi al-Antakl (wann?) zu dem
655/1257 in Bagdad von 'Izz al-Dln abu 'l-Fada'i'l *Abd al-Wahhab ibn
Ibrahim ibn'Abd al-Wahhab ibn abl '1-Maali al-PJazragi al-Zangani (s. m.
Lit. I 283) verfaBten Lehrbuch der Formenlehre ta?rif ' al- '/«*. Ober dem Titel
fol. ioor noch eine Bemerkung iiber dieBerechnung von Monatsdaten. Anfang
fol. ioov: UoJL* J* O \o+.W c&W ^3 *&**> O^^ VJ> ^ **U
cy &y^* iUJl /> J* J^X^. ^U» f2& »•>** **? u f 11 ^^
L*^ ^iill ^* ^ >y*? *U2« ^\ ^.jJI ui^ ^^ r UVI e^ 1 ^
U^XJl (__>Utf <vJ* W/A JU. £ ^ c^ v*^ ^ c/^^ 11 xJ**® xS3^
Die Textworte sind rot geschrieben; am Rande stehn mehrfach Glossen,
erst rot, dann schwarz. Kolophon 147 r: ****« ^ f^ i U^» t*^* ^
100 a-U> =20. Dez. 1548.
147 Blatt, 18:13, 12:10, anfangs 17, von fol. ioov an 21 Zeilen, un-
schones kritzliges Neshl. Fol. iv in der Ecke nennt sich als Besitzer
Ahmad al-Zabldi {^^p *+\ ^» ci< ^^ "^^ J^ 1 )' eine
andere Besitzernotiz darunter ist ausgeloscht. Naclf einer arabischen Be-
merkung unter dem Titel von Stuck 2 sollte die Handschrift noch den
Kommentar des 'Arafa (ibn Muhammad al-UrmawI) al-Faradi, gest. 91 8/1 5 12,
zu dem Lehrgedicht uber Arithmetik fatfy al-wahhab ft Him al-ffisab des
'All ibn Muhammad ibn Ismail al-Zamzaml al-Mekki (verf. 878/1473, s. m.
Lit. II 178) enthalten. Roter orient. Lederband mit P«~ ssung.
53
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
Hinckelmann 96—98. Morgen weg 1 30. Wolf 1 02— 1 04. (obwohl an diesen
Stellen wesentlich ubereinstimmend als Inhalt angegeben wird: 1) Gahiz
de animalibus [wohl auf Grund eines Zitats zu Anfang der 1. Schrift]. 2) Abi
1-Abas-Schahabe-ddin Ahmed Ibn Arsilan [Vermischung der Namen von
1. und 2.] historia gentis Arabum [falsche Ubersetzung von mulfazt aU'raff] 1 ).
3) Azziddini Abdil Aziz De revelatione veritatis sive praestantia, bei Hinckel
mann \3iUJ.I UuiJ).
108 Orient. 141 (CLVII)
Die Kafija, das vielgebrauchte Lehrbuch der Syntax von Gamal al-
Din abu 'Amr 'Otman ibn 'Omar ibn abi Bekr ibn al-Hagib, gest.
646/1248 (s. m. Lit. I 303), mit anonymen Glossen zwischen den Zeilen; am
Rande aufierdem noch anfangs zahlreiche, spater sparlichere Glossen. An-
fang des Textes fol. 1 v: g ci^j J*i; jA ^ >y^ ^^X^J g^ kU £j£JI.
Der Anfang der Glossen y ^ ^ (so!) ^yi>y> U^^J f V*Jt 5 <J£H/Jo Ijo
*UJI^ i^JjtW cx ^ UJye\ £,!. A^i JU«? J^a. stimmt zu keinem der von
Ahlwardt, Berlin 6557 ff besprochenen Werke. Die Abschrift ist am
29. Gumada II 1036/17. Marz 1627 vollendet, sie wird unter dem Kolophon
falsch als &*»l£> ^j^U. «*~il^b dLifc bezeichnet.
177 Blatt (mit mehreren UnregelmaBigkeiten als 179 foliiert), 26'/ a : 16,
I 5>7> 5 Hauptzeilen in grofiem NeshJ, dazwischen die Glossen mit stark
wechselnder Zeilenzahl, in persischem Ductus. Auf der Innenseite des
hinteren Deckels persische Bemerkungen zur arabischen Grammatik. Stark
abgenutzt in losem orient. Lederband.
Hinckelmann 34. Morgenweg 21. Wolf 39.
109 Orient. 142 (CLX)
Dasselbe Werk mit dem Kommentar al-fawtfid al-Dija'tja, den der
beriihmte persische Dichter Molla c Abd al-Rahman Nur ai-Dln 6aml, gest.
898/1492, fur seinen Sohn Dija* al-DTn verfaflte (s. m. Lit. I 304 No. 13). An-
fang nach blaugoldenem *Unwan fol. 1 v: *J"\ J*^ dCLJ J* »^ai\ } dJJy j^J.1
JLitOl £JUJ~* J*> JLil^ oAly w^ouulSl 'L\>T> ^>kS*>\*4 5
^jkA* aU ajj^i- ^LLl ^1 gj&Jl ^Lijlj i&l&jTji yU-UJI ^^
^Jl. Die Abschrift ist im Du '1-higga 1034/Sept. 1625 vollendet, welches
Datum durch ein Versehn des Schreibers vielmehr das der Vollendung des
Werkes zu sein scheint; es heilit fol. 239r: ^L^V! (so) $6* ^ £^\ 4*
**> uMr\ c^y» *-* r^\ J**JI J»UJI Jt >l^uJI &* CJ AS\ \Sj> JJLJ
^-^ *y^ J»y^ J»^i **iu~ cy> j»yvj 4jj>y* ubit^ 4 ^i*;- djji
Dies angebliche 2. Stttck, das der Bibl. Ms. Hinckelmann! zufolge Arabum historiam
literariam ... ac praecipue, quid in re medica praestiterint, enthalten sollte, interessierte Reiske
nnd war wohl der vermeintliche liber Arabicus de vitis et sententiis medicorara orientalium,
s. Reiskes Briefe ed. Forster S. 246/7. 344. 346. 348.
54
GRAMMATIK
[so, nach Wien 1 176 zu erganzen aia A-L*o j>y^ ^^» & o^**) O* y~*\ \J>^
Fol. 239V — 240 v folgen einige Erlauterungen zu diesem Kommentar von
einem Sulaiman Efendi, wahrscheinlich dem Prediger an der Hauptmoschee
zu Buda(pest), der in mehreren Hdss. als Stifter erscheint (s. Einleitung):
&UV1 i*JJI A^Juo ^jjj,\ ^UJuJ ££U*iJl jAlyUI (so!) » > L». v >«o-J *JU>
J.I ti-oJLjl ^ ^ i^iLoJI -kj^\ Fol. 241 r allerlei kurze grammatische
Definitionen, fol. 242 v eine tiirkische Gebetsanweisung, fol. 243 allerlei
persische und tUrkische Federproben.
243 Blatt, i9 T a :io, 14:5, 21 Zeilen, zierliches tiirkisches Nesta'llq, bis
fol. 239 r in roter Umrahmung; Text rot uberstrichen, Kapiteliiberschriften
rot am Rande; am Rande zahlreiche Glossen, die aber bei fol. 47— 54 ganz
fehlen> von 156 an sehr selten werden. Auf einem Vorsatzblatte zwei
arabische Verse zum Lobe der Kafija und ein Gebet mit tilrkischer Ein-
leitung. Fol. ir die Notiz, dafi Gadanfar, Aga des Sultanpagenhauses
(jylkJuo !J2>UL 1>U») im SchloB zu Pest (*X**o), dies Buch fur die Medrese
des Mustafa PaSa Hisbat Allah i. J. 1042/ 1632 gestiftet habe. Dunkler
orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 104. Morgenweg 120. Wolf 109.
Orient. 144 (GLIX) 110
Ein Superkommentar zur Wafija, d. i. dem mittleren Kommentar des
Rukn al-Dln al-Hasan ibn Muhammad al-Astarabadi, gest. 713/1313 (s. m.
Lit. I 304 No. 8), den der HaggI Hallfa und mir unbekannte Verfasser Kamal
ibn Ishaq, nachdem er bereits einen Kommentar zu den Belegversen der
Wafija geliefert, schrieb unter dem Titel: iLi&JI i^jsi ZJ~* & **!JW Of"
Anfang fol. 1 v: ^y°$ o^i^i iyl**N i_L&£J li^,x*» c ^£> ,_$JJ1 *±) Oh*AI
OU1 C**.j2> y^Js ,J\ ^MiU ^UlJ\ fjt^s. U* { $*?>\ ^ JU* 7 -~&^ JJjJl*
^sy^. \^j\ &> jt .uji ^& t^vi ^ c^.\) £ u^)u^. Jo*>
XUJ\ u^l V, U^L* J-J^ U*JU* cr ib ^ Ul 5 . Uyii Utf U^fcl I
UL&sJi j*> &U*Jl o 1 -^ ^^ r^ 1 *^ J»j <> Ux^t-^ UojLik. j* JUJI
44 Blatt, 21 : 14, 15:9, 21 Zeilen in groBem tiirkischen NeshI, Stich-
worter rot. Auf einem Nachsatzblatt von einer Hand des 17. Jahrhs. die
Strophe „Auf meinen Lieben Gott trau Ich in angst und noht" usw. Orient.
Halblederband.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
55
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
111 Orient. 143 (CLVIII)
Kommentar zur Safija, dem Lehrbuch der Formenlehre des Ibn al-
Haj*ib, von Ahmad ibn al-Hasan al-6arabardi, gest. 746/1345 (s. m.
Lit. I 305 U No. 4), gewidmet dem Wazir Muhammad ibn 'All al-SawI. An-
fang fol. 1 v: ^lijtll J^l JyLi Os*j U ^11 LuloJil c^ 3 ^ UJl* £yi U^
Sh\ ;£ o-JCSjJLI J^iil^ c****^ 1 *j*S J-O. J^ULII .Jl»J» ^Vl r UVI^
t_^«kj» ^ AJ^a* <U*U. ^^ CJI3 V ^^U.1 cyuA.\ ^ (so!) J^« oi^l
j£*U J^liJI Ail» ^JJI Uu^ttXJl V U^ fc U. ui^ulU ^ ^ys* Ai^ ^JO,
<*JJI «^ cj-fc-Ltr^ UJ.e. ^ y» ^jJI Jl^ ^\ '^<U ^jjli ^*j|
$ a^jj j^ ^^ oily j* iu^i*. ^j^- yLo e-.'ek utc, jus.
Die Abschrift ist unvollstandig; das letzte, stark verstiimmelte Blatt, von
einer andern Hand geschrieben, ist mit seiner RUckseite auf ein Nachsatz-
blatt aufgeklebt.
159 Blatt, stark fleckig und abgegriffen, 19 : 14, 13 : 8, 21 Zeilen, Schrift
anfangs klein und gedrungen, spater eigentiimlich langgezogen. Unter dem
Titel fol. ir nennt sich als Besitzer Hassan ibn Qutlu al-Muhammadl.
Halblederband.
Hinckelmann 103. Morgenweg 128. Wolf 108. (an diesen Stellen als
commentarius de arte transmutandi bezeichnet).
112 Orient. 145 (CLXII)
Die beiden viel gebrauchten grammatischen Lehrbiicher, die Agurru-
mlja von Abu 'Abdallah Muhammad ibn Da'ud al-Sanhagl ibn Agurrum,
gest. 7 2 3/i323 (s. m. Lit. II 237), und die Miat al-amil des Abu Bekr
'Abd al-Qahir ibn 'Abd al-Rahman al-6urgani, gest. 471/1078 (s. m. Lit. I
287). Anfang der Agurmmija fol. 2r: o~* #\ Lo$*)\ <1UJI r UVI #JU\ JU
£ **»'*** U» f5 ^.b r &*U\ ^U^aJl >,\> ^ ^as* ^ ^** ddJl.
Anfang des zweiten Werkes fol. n v: f^SXi ^ yS *& ^ J^lyJI U ou* y
19 Blatt, europaisches Papier, 20 : 16, 14: 10, u Zeilen, europaische
Hand, und zwar die des Thomas Erpenius, der 161 7 beide Lehrbiicher
herausgegeben hat. Fol. 5 r am Rande von Bibliothekar Lichtensteins Hand
die Bemerkung: C[od], Meier, legit rectius: cu*JI nomen adiectivum (wo-
mit die Lesart von fol. 92 V, Zeile 2, der No. 113 gemeint ist). Broschiert.
Hinckelmann 56. Morgenweg 105. Wolf 61.
113 Orient. 146 (CLXHI)
1. fol. iv— 24r: Der Kommentar zur AgurrumTja von Halid ibn 'Abd-
allah ibn abl Bekr al-Azhari (gest. 905/1499), vollendet 887/1482 (s. m.
Lit. II 238 No. 6). Anfang: <J* ^ ^\ L* J* yLiolj ^1 L. J» ddJI j^.1
^>\ & jJJl o^ ^ jJU. Ay^ LU ^\ fly. J| ^JuU| j^ji jy^ ^^
56
GRAMMATIK
>}f?S ->W <~~? U^ ***!>• J* dye*} JyLi.1 AiJ*b <UJI AJUU ^yyMI yb
^!l UUi'l ciy**-? ,3JjCU. Es folgen 15 leere Blatter.
2. fol. 40V— 82 v: Das grammatische Lehrgedicht in rund 1000 Versen,
die -Alflja des Gamal al-Dln Muhammad ibn 'Abdallah ibn Malik al-Ta'I
al-GaijanT, gest 672/1273 (s. m. Lit. I 298). Fol. 40V unter dem TJnwan
^UJI CUU ^ <OJ| j^» ^ ^x^-* ,0J1 j^ y | ^jji ( so! ) jl^ .^ j^
^H ^ «OJI ^ ;|jj| ^^.oJI LiJLJLI (so!) ^Ud ^JiSVI ^^JjJVI v^^OJl
Anfang: ^11 iSLIU ^ «*JJI ^ j^.1 viUU ^1 > J^»r* JU
3. fol. 84r— 891;: Das Lehrgedicht iiber Logik in 94 Ragazversen al-
sullam al-murauniq des al-Sadr ibn 'Abd al-Rahman ibn Amir ibn al-Wall
al-Salih al-Saijid al-Sugaijir ibn Muhammad al-Ahdari al-BntjusI al-Malikl,
verfalit im Jahre 94i/i534 (s. m. Lit. II 355). Anfang fol. 84r: >uJI JlS
^i i*ai v .b>v jZ±i\ ^u» 1^.1 jjj ^jji jjj j^j.i
4- fol. 90 r— 96V : DerText der Agurrumija. Anfang: j^ ^iJI Jls
£ U*3^ o^Ur-J-^i >^1> ^ J^** <*JJI ^ ^1 >U*oVl .JwJuLII <9JJ1
^l ^o^Jb jw^JJLl .-J^JI kiJJl yb f ^JJ|
5. fol. 97 r— ioor: Ein Lehrgedicht iiber Kalenderwesen und Astrologie,
anfangend: ,Jp ^jlyJI u^- ,> ^ viUuUI ^** j^. j^j Jyo
also (vgl. Berl. 5707) das des Abu Maqra' (Muqri\ Muqri'a) abu 'Abdallah
Muhammad ibn 'All al-BatawI urn 731/1331 (vgl. m. Lit. II 255, 463 und
Mohammed il-Moqri, les mansions lunaires des Arabes publ. trad, et annot.
par A. de Motylinski, Alger 1899).
Auf den Schlufi folgen vier Verse mit der Dberschrift: jO* Jlib U*,
100 Blatt (mindestens 1—39 und 84 ff europaisches Papier), 18:14,
12—14 : 8— IO; 13—18 Zeilen, fol. I v— 24r, 84r ff in einer kleinen, 40V— 82 v
in einer grolieren magribinischen Hand, fol. 40 v— 82 v in roter Umrahmung.
tJberschriften rot, am Rande ofter Glossen. Brauner orient. Lederband
mit Pressung.
Geschenkt von Senator Joh. Valentin Meyer (gest. 1811), der die Hds.
1798 oder kurz vorher aus Cadix bekommen hatte.
Orient. 147 (CLXI) 1 14
1. fol. 1 v— I44r: Das Lehrgedicht Nihajat al-bahga oder al-ia'tja ft
H-nafyw in Tawilversen von Ibrahim al-Sabistarl al-NaqSbandl Sibawaih
al-Tani, dessen Name hier nicht genannt wird, urn 920/1514 (s. m. Lit.
II 194), mit einem Auszug aus seinem eigenen Kommentar mi jar al-adab, der
57
MUHAMMEDAN1SCH ARABISCH
hier fol. ir irrtiimlich als Titel angegeben wird. Anfang des Kommentars
fol. I v: J\ \1L^> *UJVJI cy > jc«*- li^ J* ifjUJIj Oi 5 &SVb l^x*. <UJ o^l\
J\ JUa.VI t-jy «U^ U ^r*^ JfcL£>Vl ^ U^» U. Anfang der Man-
zuma fol. I4r: &l>-aJI ^ c_ r --^ r ^J\ aJJjLjX) c^tf <^* ^*^ O** *^*?5'
Die Abschrift ist vollendet an einem Sonntag des Jbauwal 1085/Jan. 1675
von Ibrahim ibn , Muhammad.
2. fol. 14SV — 194V: Der Kommentar mutvassil al-fullab von $alid ibn
'Abdallah al-Azhart (s. No. 113, Stuck 1) zu dein al-irab 'an qawa'id al-
irab des 'Abdallah ibn Jusuf ibn 'Abdallah ibn Jusuf ibn Ahmad ibn 'Abd-
allah ibn Higam Gamal al-Dln abu Muhammad, gest. 761/1360 (s. m.
Lit. II 24 No. 3 b, wo die Hdss. Madr. 151, Haupt 231 — 3 hinzuzufiigen).
Anfang: Jyyi j^o Ul jl UjJLo ,J& f V-«Jl 5 iJ^baJI^ &x%i. ^4,1)1 <*JU vxU.1
«_&JJ c ^£» Ua (so!) yjj**)^ <*-Ul »*•?* erf °^^~ o-*-*^ *Vy* <i* rS*"*"'* »>***Jl
^j^o ^iu^Ji ^1^ ^juji 2y*=?- ujU^^i >*> <jojjL i^yvi j^iy* j*
^Jl w_>yi)l ^ly" Jl t-jViJI J-*>y>. Der Schlufi der Abschrift ist ausge-
rissen.
194 Blatt, 20: 14, I47a : 7'A. 2I Zeilen, von fol. 145 v an 15 Zeilen, tiirki-
sches Nesta'llq, Kapiteliiberschriften am Rande rot, in dem ersten Werke
stehn die Verse in roter Umrahmung, in dem zweiten ist der Text rot
uberstrichen. Am Rande gelegentlich Noten. Fol. 1 r iiber dem Titel ein
arabischer, darunter ein persischer Vers, darunter ein jetzt durch Korrektur
unleserliches Datum. Ebenda steht folgende Notiz 1 ): Anno 1687 Jahr den
27 Aprill Hab ich Georg Nostinger ainen Tirkhen bekhumen welchen daft
Buech hat zue gehort welcher deB KaiBers Stallmeister zu Wien daruon
gangen, vndt denselben zu Laxenburg ihme widerumb vberantwort. Im
Deckel: Jean Simon, Cornelles Simon. Halblederband.
Ex libris U/ifenbach (s. Bibl. UfT. col. 705 vol. XLVII). Wolf.
115 Orient. 148 (CLXII)
Dasselbe Werk wie No. 114, Stuck 1, aber liickenhaft und zu Anfang un-
vollstandig, beginnend fol. ir (originaliter 9r) mitten im Kommentar zu Vers 29
mit: J\ AJi^JJJ 1W1 CV g l-»^. Der erste hier vorkommende Vers ist Vers 30:
A*U^j. o-Lt ^Ul Jy»> f^fJ "^**r ^ < *"^* J p^* (33
Die Abschrift ist in der (Medrese) Salihija zu Damaskus zu Anfang
des Sauwal 1007 /Ende April 1599 vollendet.
109 Blatt, 21 : 15, iS'/i-y/t, 23 Zeilen, zierliches Nesta'llq, rote Um-
rahmung, Text rot uberstrichen. Auf den Vorsatzblattern und einigen
') Bei deren Entiifferung mich mein Kollege Uhl liebenswiirdig unterstutzte.
58
GRAMMATIK
Randern allerlei deutsche Kritzeleien, auf dem zweiten Vorsatzblatt ein
Stuck aus einem arabischen Lehrgedicht, auf einem Nachsatzblatt eine Zu-
sammenstellung grammatischer Termini. Brauner Lederband.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
Orient 149 (CLXV) 116
Eine Sammlung von ftinf grammatischen Lehrstucken, die namentlich
in der Turkei sehr viel gebraucht wird und in zahllosen Handschriften
vorkommt:
1. fol. I v— 36 r: Marafp al-arwali von Ahmad ibn 'Ali ibn Mas ud, der
zu Anfang des 8. Jahrhs. der H. bliihte (s. m. Lit. II 21). Anfang: JlS
c 11 ck> v, .c!r* ^.y* ^ ^ ^^^ u » ^V 1 -
2. fol. 36V— s6v: Kitab Maq?ud, ein anonymer AbriB der Formenlehre.
Anfang: *JLi J* f ^UJI^ a^UJl^ ^j^Ji j^, c ^4jJ ^l^jl ^jj j^jj
Fol. 56 v— 57 v einige turkische Bemerkungen zur arabischen Formenlehre.
3. fol. 58V— 61 r: Bina* am/ita, Paradigmen zur Formenlehre. Anfang:
Fol. 61 v— 62 r allerlei kurze arabische und turkische Traditionen.
4. fol. 63 V— 64 r: Al-amtila al-mutyalifa.
5. fol. 64V— 78 r: Al-amUla al-muffarida.
Die Abschrift ist im Sa'ban 1072/April 1661 vollendet.
78 Blatt, 20 : 14 (fol. 49—50 nur eingeklebt und nur 17 : 12), 15:9, meist
17 Zeilen, grobes, tiirkisches NeshJ, Stichworter rot, am Rande und mehr-
fach auch zwischen den Zeilen Glossen. Halblederband.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
Orient. 149a J17
Ein sehr zerfetztes Blatt aus einem Buch iiber Formenlehre, anfangend:
A^UI JUiMI ^UJI £yJl. 13 : 10, 9 : 6, 12 Zeilen, Nesta'llq. Neuer Halb-
leinenband.
Aus Adlers NachlaO.
Orient. 153 (CLVI) j jg
Eine arabische Grammatik in hollandischer Sprache, offenbar aus dem
Lateinischen ubersetzt. Anfang S. 3 (S. 1 und 2 fehlen): Arabische Letter-
const. Dat eerste Boeck, Het eerste Hoofstuck. Van die Boeckstauen.
De Letterconst is een const, wel te konnen spreken, als oock met die
Arabiers Arabisch. Ende Heeft twee deelen. Naem oorsprongh [= Ety-
mologie] ende tsamenvoeginghe [= Syntax]. Naemoorsprongh is een deel
59
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
der letterkonst het welck betreft die stemme. Das erste Buch behandelt
in 13 Kapiteln Schrift- und Formenlehre einschlieMch der Prapositionen und
Konjunktionen. Seine Ubereinstimmung in Anlage und Wortlaut mit dem
ersten Buche von Petri Marti nii Navarri Grammatica Hebraea (datiert:
Lutetiae, quarto Calend. Augusti, Anno MDLXVII, aber mir erst in der.
Recensio des J. Drusius, Lugd. Bat. MDLXXXV, zuganglich) ist weit starker,
als dafl sie sich aus dem blofien Anschlusse beider an des Petrus Ramus
lateinische Grammatik erklaren lieBe. Die leere S. 32 ist mit gedruckten
arabischen Verbalparadigmen auf einem Foliobogen beklebt. S. 38 beginnt
das zweite Buch: Van de tsamenvoeginghe der Namen. S. 52 folgt mit
den Erlauterungen: Het Arabisch wert vierderhande geschreuen usw. (vgl.
No. 102) Qor*an Sure 44, 51 — 55, erst ohne Punkte, dann mit Punkten,
dann mit Punkten, Vokalen und Nunation, dann auch mit Satztrennern und
lateinischer Obersetzung; S. 53 die Psalmverse: O anima mea benedic Do-
mino, et omnia viscera mea laudent nomen ejus sanctum usw. mit arabi-
scher Ubersetzung und hebraischer und karschunischer Umschrift derselben.
26 Blatt, 29:19, 25:17, 29—36 Zeilen, dieselbe Hand des 17. Jhs.
wie in No. 318; im Arabischen manche Fehler. Broschiert.
Hinckelmann 191. Morgenweg 186 (an beiden Stellen, im AnschluB
an Hinckelmanns eigenhandigen Handschriflenkatalog, als Originalwerk und
Autograph des Jacobus Golius betrachtet). Wolf (nicht verzeichnet).
119 Orient. 155 (CLXIV)
Eine lateinische Elementargrammatik der arabischen Sprache, ebenfalls
in zwei Biichern: Etymologie und Syntax, das erste zu 9, das fol. 24r be-
ginnende zweite zu 3 Kapiteln. Titel fol. 1 r: £**>j*Jl AjUJI ^ty <*JJI £>y*
Anfang des 1. Kapitels ebenda: De Linguae Arabicae Lectione. Literae seu
Consonantes apud Arabes sunt XXVIII. quarum tabella haec est. SchluB
fol. 26 (dessen untere Halfte abgerissen ist und fehlt) r: <*JJ o^A^ CiS,
Die Seitenzahlen der Vorlage sind am Rande vermerkt und betragen 55.
26 Blatt, 20 : 16, 18 : 12, ca. 27 Zeilen, Gelehrtenhand des 17. Jhs.
Roher Pappband.
Aus Wolfs Besitz.
11. Rhetorik
120 Orient. 75 (LXXII)
Der langere Kommentar al-larlt al-mutauwal des Masud ibn 'Omar
al-Taftazanl, gest. 791/1389, zum talfols al-mifta}}. des Gamal al-Dln
Muhammad ibn 'Abd al-Rahman al-QazwInl Hatlb DimaSq, einem Auszug
aus dem dritten, die Rhetorik behandelnden Teile des Mi/tdlj. al-ulum des
Sirag al-Dln abu Ja'qub Jusuf ibn abi Bekr ibn Muhammad ibn All al-
60
RHETORIK LEXIKA
Sakkaki, gest. 626/1229 (s. m. Lit. I 295). Die Hds. beginnt fol. ir
mitten im Text: J,\ v-a-^iU C ^«H J^ 3 S-^ cr^ 1 O 1 J^ u \r~*j
O*"^ fr*^ v*^*^"' cy^r*^ o^*»y' lX J* 0* **■•**•■ crf.^5 *-^'« Gegen
Ende sind mehrfach Blatter ausgerissen, auch der SchluC fehlt.
179 Blatt, am Rande mehrfach ausgefasert und beschmutzt, gegen
Ende ofter ausgebessert, 20:15, H'8> 18 'Zeilen, sehr kritzeliges Ta'liq,
t)berschriften rot quer am Rande, der Grundtext rot iiberstrichen, am Rande
Glossen (vgl. No. 128, Stuck 2). Auf fiinf vorgebundenen Blattern je zwei
kalendarische Tabellen mit Bemerkungen uber giinstige und ungunstige
Tage. Hamburgischer Pappband.
Hinckelmann 156. Morgenweg 81. Wolf 157.
Orient. 150 (CLXVI) 121
Ein anonymer grammatischer Kommentar zur Vorrede des Misbafy,
eines anderen Auszugs aus demselben, aber dem ganzen, Werke des
Sakkaki, von Ibn Malik, gest. 686/1287. Anfang fol. iv: ^JJI <UJ j^il
»— >\r*^ J>W *^>* >>>*> ^ J\ *>U <W*i >J* ur* 8 *^- ^3 "l*- <Ms-^ £U> M
*Ut cjLx^ ±y &C ^1 txXitj c Ui_JV «-r^y ^l>» Cr* c L !"* aU ^-^
J I UZaJj &7*3. Am Rande und zwischen den Zeilen viele Glossen. Am
Schlufi ein turlrischer Schreibervers und darunter das Datum: ^io JSl^l g.
i.rA ^Lu» (so!) >Ui)\ 1> = Anfang Juni 1628.
S3 Blatt, z. T. sehr gebrauntes Papier, I97a : 13, 13 : 6, 13 Zeilen,
Ta'liq, fol. 1 v und 2 r mit roter Umrahmung. Brauner Lederband.
Fol. ir von Joh. Christian Wolfs Hand: Donum Viri Ampliss. Pauli
Schafshausen, Prof, in Gymnasio Hamb.
12. Lexika
Orient. 156 (CLXXVII) 122
Zweiter Band des kitab al-safylh ft 'l-luga, des beruhmten arabischen
Worterbuchs von Abu Nasr Ismail ibn rjammad al-Gauharl, gest.
393/1002 (s. m. Litt. I 128). Der Band beginnt mit dem Worte viol und
schliefit mit >yb. Von dem Kolophon fol. 195 r ist leider die linke Halfte
fortgeschnitten, so daB vom Datum nur noch zu erkennen ist: in den
ersten zehn Tagen des Da '1-higga ... 2. Die Hds. ist jedenfalls recht alt,
vielleicht aus dem 6. Jahrh. der H.
195 Blatt, 29:21, 20:15, 15 Zeilen, altes, schones, schwungvolles
Neshj, vollstandig vokalisiert, die Wurzeln rot. Am Rande zahlreiche mit
rotem A-*ioLa- bezeichnete Glossen; vereinzelt sind solche auch in den Text
61
MUHAMMEDANISCH ARABJSCH
aufgenommen, z. B. I24r und 138 v von al-Herewi, 142 r von Ibn Duraid.
Unter dem Titel fol. 1 r nennt sich als Besitzer 'Abd al-Wahhab ibn 'Abd
al-Mu'min, darunter eine Besitzernotiz mit jetzt verwischtem Namen. aus
dem J. 1 005/1 596, darunter eine dick durchstrichene Stiftungsnotiz. Auf
einem Vorsatzblatt die Biographic Gauharis aus der Jattmat al-dahr des
Ta alibi (ed. Damaskus IV 289); auf einem zweiten Vorsatzblatt aufier
allerlei Federproben eine Auseinandersetzung von Abu 'Ubaida (s. m. Lit. I
103) iiber ^S mit 11 Versen des ^^1 C UU ^\, d. i. JZ&)\ U=wiJl yl»),
und einer Glosse von Ibn GinnI am Rande. Fol. 195 v unter allerlei Feder-
proben eine Notiz des Abu 'Amr (s. m. Lit. I 99) iiber jX^I. Europaischer
Lederband mit Goldschnitt und Goldpressung.
Hinckelmann 15. Morgenweg 29. Wolf 20.
823 Orient. 160 (CLXXXUI)
Ein anonymes lateinisch-arabisches Worterbuch mit vereinzelten deutschen
Erlauterungen. Titel S. 1: Lexicon. Latino-Arabicum. KexaXXiYpaqpnudvov.
Linguae Arabicae operam dantibus facilimum (so !) et utilissimum. Ex
probatis autoribus summo studio ac labore serie Alphabetica concinnatum.
Die Seiten 361—384 enthalten auf hellerem Papier die Worter Mentio —
Nolle ohne arabische Entsprechungen.
320 Blatt, etwas vergilbtes Papier, paginiert, 31 : 19, 27: 15, ca. 2oZeilen.
Der Beginn neuer Anfangsbuchstaben durch ein herausragendes Rand-
alphabet gekennzeichnet. Gelehrtenhand des 17. Jhs. Schweinslederband.
Auf einem Vorsatzblatt oben: Sigesmundi Schellhammer. Hamb. 1643,
in der Mitte von derselben Hand: Lexicon hoc [von Joh. Christian Wolfs
Hand: Latino-] Arabicum ex Clmi Seidelii Bibliotheca emtum Bibliothecae
Patriae Mem: e. L. L. Sigesmundus Schellhammer. A. O. R. MDCLII.
Orient. 161 (CCLXni)
1. fol. ir — 284V: Eine lateinisch-arabische Konkordanz (mit alien Kasus-
formen usw.) zu einer Psalmeniibersetzung, offenbar Abschrift des unge-
druckten Werkes des Joh. Zechendorf, welches in Gottfr. Ludovicis Historia
gymnasiorum scholarumque celebriorum P. V, Lipsiae 1718, S. 80/1 auf-
gefuhrt ist als EXeyxog TrrumKoe. Psalterii* in fol. & quarto ex editione
Savariana, in quo omnia Arabica vocabula Casibus, Modis, Numeris, Personis,
Temporibus, Prae- & Affixis, itemque Punctis essentialibus, vocalibus &
seruilibus, uti inveniuntur, variata continentur. Die arabischen Entsprechungen
fehlen fol. 91 r— 120 v (Eis— Glorificatio tua), I22v~i28v (Gressus mei —
Humilitatis meae), 248 V— 2841- (Sperantes te — veluti Zona).
2. fol. 285 r: Die 64. Sure des Qor'ans mit lateinischer Ubersetzung zwi-
schcn den Zeilen.
l ) s. AganT XI 130, b. Qotaiba liber poesis ed. de Goeje p. 29, al Bagdad! Hiz. Ill 426,
TanuhT al Farag ba'd al-udda I 13020 (wo falsch ^^oJI).
62
PH1LOSOPHIE
3. fol. 286 v — 290 v: Lateinische Bemerkungen iiber das arabische
Alphabet.
4. fol. 291 r— 31 1 v: Die arabischen Verbalparadigmen (anfangs in lateini-
scher Umschrift, spater in Originalschrift) auf Grund der Circuli des Zechen-
dorf, mit deutsch-lateinischen Bemerkungen und Hinweisen auf Erpenius.
5* fal- 312 r — 32 iv: Die arabischen Prapositionen und sonstigen Par-
tikeln, die Komparation, die Zahlworter und Pronomina, die Modi und
Tempora, mit Hinweisen auf Zechendorf und Erpenius.
6. fol. 322 V— 331 r: Biblische und andere Spriiche, arabisch mit
lateinischer Obersetzung.
7. fol. 332 r — 349V: Coronis de poesi aut metrica ratione in genere,
et Arabicae linguae propria (von Joh. Fabricius, und zweifellos abgeschrieben
aus dessen Specimen Arabicum ... Rostochii 1638, S. 169 ff). Zu Ende
defekt.
349 Blatt, grofitenteils mit leerem Papier durchschossen, 17 : 10. Zwei
Hande des 17. Jhs.: fol. 1 — 284 und 285 — 349. Hamburgischer Pappband.
Riickentitel: joh. Zechendorfii Arabica Varia. M.S.
Aus Uffenbachs Besitz (s. Bibl. Uff. universalis T. Ill p. 468 no. XLVII;
die dort als erstes Stuck aufgefiihrte Kupfertafel der Zechendorfschen Cir-
culi ist herausgenommen). Wolf.
13. Philosophic
Orient. 13! (CXLI) 125
Aus der Vorrede ergibt sich, dafl dies titellose Werk das Kitab al-
tnutafrfiaf ft 'l-ffikma wal-manfiq, die Dar'stellung der Logik und Philo-
sophic, verf. 579/1183 von Fafcr al-Dln abu 'Abd-allah Muhammad ibn
'Omar ibn al-Husain ibn al-Hatib al-RazI, gest. 606/1209, ist (s. m. Lit.
I 507 No. 24, wo Br. Mus. Suppl. 725 zu lesen). Anfang und entscheidende
Stellen der Vorrede: v^&.yc*^^ >^.^ u-J^ - ^ >>-*& { j f s?~ UA ?. cr * «x*&» a«*o Ul
^ A->^£>*j Ajlar^»l ,j*j A^XiLJjL y^L j^sT 8 ^& i'y^JI^ $>y*-% JU£j SJcJ\
J^xiil ^JJl ^3 l^tlyt^ L^*oUij.b Ob^^jil Ajyw (Hds. i»^UJl) <_^5L£Jt
jy>)i\ <3 J3VU %^CS ajMj» tyli% oUo>>«^JI g a^JUlJ^ £Ajy*zi\ g J^VU
>*3 J»V^3 ,7*W fl*»-t t3 ^UJI^ L^elyl ^jf^ U^ 8 ^5^- U3 i^UJI
f»**>' (^ cij^' *^"*4\j <*>^JXIi ^.UU&J ^i (k^Xtli j^jiX^a a^oiAju* ^^ (^^j'y^
Fol. 11—27. 29— 70r zeigen, auf braunlichem Papier, mit etwas ver-
63
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
blalker Tinte, rundliches, vollstandig vokalisiertes Nes^T; fol. 28 stammt
von einer fol. 70 v einsetzenden zweiten Hand; dieselbe hat zwischen
fol. 54 und 55 ein Quartblatt eingelegt mit der Uberschrift: *x* *»\jt ._*«?.
^ r ^J\ JyL> J*.V (das 54 V Z. 4 beginnt) { J\J^\ i_,UI J^S *& }i )\. Von
fol. 85 r an, wo die Haupthand beginnt, sind die Kurrasen mit ioff be-
zeichnet Der Anfang fol. 1— 10 ist von einer vierten Hand erganzt.
Der erste Tartlb schlielit fol. 84 r (84 V ist leer) und ist im Jahre 654/1256
beendet; der SchluB der ganzen Hds. tragt das Datum 655/1257.
249 Blatt, 25:17, i8'/ 2 — 20: 12— 13, fol. 1— 7or, 71 r— 84r zu 19,
fol. 70 v zu 24, von fol. 85 r ab zu 27—28 Zeilen, der Hauptteil in altem,
rundlichem NeshI, ofter ohne Punkte. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 24, Morgenweg 22. Wolf 29.
126 Orient. 173 (CCLX)
S. 5—62: Das bekannte Enchiridion studiosi, kitdb tdllm al-mutaallim
litdallum farlq al-ilm, das Burhan al-Dln al-Zarnugl urn 600/1203 ver-
fafite (s. m. Lit. I 462). Anfang: J* ^b t >V \^ jli ^JJl <*JJ j^J.1
,JI (£A.\ 3 ^aJl. Die Abschrift ist nach dem Kolophon S. 62 an einem Freitag
im Du'1-qa'da 1070/Juli 1660 von Aljmad ibn al-Haggl Jusuf ibn Caqart
beendet. S. 65 (S. 63—64. 66-68 sind leer) folgen noch allerlei arabische
Bemerkungen zu demselben Thema, und S. 69 beginnt ein Kommentar zu
demselben Werke mit den Worten: ^aOJI t lyb UJ* ^l ^JJl «UJ j^J.1
•***.* ^ .0^3 r 11 ^ 1 A*** ^^- j&* J* tUuIi^ Uo^l U6UJ3
M^-*^ 1 dj CX* 'V jL *5 Wi»V A*^ 1 rs^ <j^J> i_>U*JI <sJ\j O*
£\ o-J»il«Jl 5 ^ilUl yjjjtf f ^. £ C ^^UJI o-JUJI ^ Loyo*.. Ein Ver-
gleich mit der Hds. Munch. 662 zeigt, dafi es der Kommentar des Nau'l
Jahja ibn 'All ibn Nasuh, gest. 1007/1598 (s. m. Lit. II 443), ist.
83 Blatt, mit den Vorsatzen als 170 Seiten gezahlt, 19 : 14, bis S. 62
15 :8 mit 15, dann 16:9'/, mit 19 Zeilen. Zwischen den Zeilen einzelne
tilrkische Glossen. Auf einem Vorsatzblatt ein kurzes arabisches Gebet
mit tiirkischer Einleitung. S. 4 ein persischer Vers und ein arabischer
Spruch. S. 169 unter dem SchluB ein Stuck aus den Futnhat des Ibn
'Arab! (s. m. Lit. I 442 No. 1 1). Halblederband.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
127 Orient. 102 (CV)
Kommentar des Manla-zade zu den beiden letzten Biichern der
Hidajat al-ljikma des Atlr al-Dln Mufaddal ibn 'Omar al-Abharl, gest.
663/1264 (s. m. Lit. I 464). Anfang: 1> b 5 *U£J|^ j^L\ J*l b r * a U\ <*U-«b.
ZUZ&a Xl*- aX^ j^ 3 ^\ d tJj| Hx^L] f U^VI ^L» b -bjlxJI^ JUk»Jl
64
PHILOSOPHIES
i_ayu*J>*iJl^ (jjiser f lo)M dol^-^b f ^*o^Jl _*a£sM ^ J^kljt {J^ ^> rY* ci*
,Cjl^»^JaJ^ (3 ^jiLSJ^ ^-uJDl fol. 2r
CjL^V? ^ ^JUJ\ r «JJ\ fol. 8ov.
Der Titel lautet hier fol. ir falsch io\)iUL X^ol^t Z^M ^ durch
Verwechselung mit dem Werke des Muhjl al-Dln Muhammad ibn 'All ibn
'ArabI al-hikma al-ilhatnija (s. m. Lit. I 444). Der Verfasser des Kom-
mentars heiftt sonst auch Mollazade oder Maulanazade Ahmad ibn Mahmud
al-HarawI (s. m. Lit. I 464, 23, 1 No. 4). Unter dem Titel sowie fol. 128 v
allerlei persische Verse, am Rande viele Glossen.
i28Blatt, 18 1 /, :ii x / 2 , 12:7, 15 Zeilen, unschones NeshJ. Halblederband.
Hinckelmann 90. Morgenweg 126. Wolf 96.
Orient. 171 (CXXXIX) 128
1. fol. iv — 78 V: Derselbe Kommentar zu demselben Werk, hier richtiger
auf dem Vorsatzblatt als A-»5U.l ajI^xa ,J* *>l)^U* bezeichnet. Am Rande
zahlreiche Glossen, die aber allmahlich seltener werden und von fol. 63 an
ganz aufhoren.
2. fol. 79 V — I56r: Eine bisher unbekannte Glosse zu dem Sarb al-
mutauwal (s. No. 120) von 'Isam, d. i. vielleicht 'Isam al-Dln al-Kurdl
Manla-zade. Anfang: ^ ^>U Ojo Ul LaJi^ £>l~-M J-*"?* \J^ *^ »*-«^
JlyUI £ ui-i^, &% f^dili (sic) Ur^3 rt-t^k f^* d£ *»*LJI
J I yt^Ji j^J, ^ la-^Ui.. Die Abschrift ist von Qasim al-'Agaml gegen Ende
des Rabl' I 897/ Jan. 1492 beendet.
156 Blatt (und je 1 Zettel zwischen fol. 26/7 und 42/3), 18: 137*, bis
fol. 78 V 127* : 6 mit 19 Zeilen, von da ab 13 : 7—9 mit 19 — 24 Zeilen;
bis fol. 78 fliichtiges, kleines Ta'llq, fol. 79—88 fluchtiges, fast ganz punkt-
loses Nesfcl, fol. 89 — 108 anfangs sorgfaltigeres Nestallq, das aber auch
bald sehr fliichtig und fast punktlos wird, fol. 109 — 116 eigentiimlich ge-
rundetes NeshJ, fol. 117 — 136 dieselbe Hand wie fol. 89 — 108, von fol. 137
bis zum Schlufi dieselbe Hand wie fol. 79 — 88. Halblederband.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 705 vol. XLV). Wolf.
Orient. 132 (CCLXVI) 129
1. fol. 1 v— 115 V: Der Kommentar des QadI Mir Husain, d. i. Husain
ibn Mu'In al-Dln al-Maibudl, verf. 880/1475, zu demselben Werke des
al-Abharl (s. m. Lit. I 464, 23, I No. 5). Anfang: Js^ AjoJ cy> y\ A^^Ms^
J\ L^JJa-l^ f*Jj\ ^\y*a LUX* ptd\ U ,J* 0^i\ <*Jj ^Jt W# irfji. *{jZ>'
Zwischen den Zeilen, auf dem sehr breiten Rande und auf eingelegten
Zetteln zahlreiche Glossen mit Angabe der Quelle am SchluB. Undatiert.
2. fol. n8v — I3ir: Der i.J. 1038/1620 vollendete Kommentar des Qui
65 S
MUHAMMEDAN1SCH ARABISCH
Ahmad ibn Muhammad ibn Hadir zu den Faro" id al-fawtfid litahqlq
nut ant al-isti'ara, iiber die auf Vergleichen beruhenden Metaphern, gewohn-
lich al-risata al-Samarqandija genannt, von Abu '1-Qasim ibn abl Bekr
al-Laitl al-Samarqandl, um 888/1483 (s. m. Lit. II 194). Anfang des Kom-
mentars: J^VI ^x ajUc^I^ <jJ1 ^*j j^a^> i3y*) ^s. t^e^\^ jL*^ AJJ j>,.J,I
J\ sX>))\ (J,\. Anfang des Grundwerkes: ,J* ii^L-a)\^ i^LaJI v^-jtiy j^i.1
J I L^j. Zwischen den Zeilen und am Rande zahlreiche Glossen. Die Ab-
schrift ist vollendet Ende Ramadan eines nicht genannten Jahres.
131 Blatt (und mehrere Zettel), 20:15, 13:8, 15 Zeilen, maliiges NeshL
Halblederband.
Fol. ir von Joh. Christian Wolfs Hand: Donum Ampliss. Viri, Pauli
Schafshausen, Prof, in Gymnasio Hamb.
14. Medizin
130 Orient. 100 (LXXI)
1. S. I — 43: Das bisher unbekannte kitab Sams aUasrar wa 'uns al-
abrar von 'Abd al-Rahman ibn Muhammad ibn 'All ibn Ahmad al-Bistami,
gest. 858/1454 (s. m. Lit. II 231). Das Buch handelt von allerlei mystischen
Manipulationen mit Buchstaben, Zauberquadraten, den geheimen Namen
Gottes, worunter manche in Kauderwalsch (vgl. Goldziher ZDMG 26, 776).
Anfang: J* k^JuJ^ ^LaJI k'LiJ ^ <J,;UJ\ ^^ Jj^l ^JJ\ <OJ j*U\
gW uiU^Jl £j) Z }j2 lyLiJI <-^S. Das Buch schliefit S. 43 unvollstandig.
2. S. 45 — 54: Ein persisches Buch fi Him gafr.
3. S. 55 — 70: Persische Gebete, Talismanformeln und Wasljas.
4. S. 72 — 209: Das kitab al-Jtawdss al-kabir, wie es hier heilit,
oder mugarrabdt al-fyawass , des spanischen Arztes Abu 'l-'Ala' Zuhr
ibn 'Abd al-Malik ibn Muhammad ibn Marwan ibn Zuhr aUSbilT, gest.
525/1 131 (s. m. Lit. I 486). Es ist eine alphabetisch geordnete, mit ^>UJI
beginnende Sammlung erprobter Specifica; am Schlusse jedes Artikels
wird mit feststehenden Abkiirzungen (s. Fliigel zu Wien 1460) die Quelle
angegeben. Anfang : j}.)^ Ai3l C* ^^ ex* f^°^ u^s^"' o£1ji 5^-
;*) Oi **W ^ rt^- Auf S. 134, 138, 162—164, 180/1, 188, 195/6,
200, 209 finden sich am Rande kurze armenische Anmerkungen.
5. S. 210 — 217 (215/6 leer): Allerlei persische Notizen, zuerst ein
Kapitel aus dem kitab al-faawdss des Hippokrates, dann Namen der Stunden
des Tags und der Nacht, darunter solche in mir unbekannten Sprachen,
endlich Verse von Maulana (d. i. Galal al-Din RumI).
6. S. 218 — 25 1: Eine anonyme arabische Abhandlung iiber Fieber,
beginnend: J\ CjL^-1 & (&>JJS ^\ Uj^aS.
66
MEDIZIN
7. S. 254— 258 (257 leer): Turkische Zauberrezepte.
8. S. 259—264: Persische Rezepte gegen Impotenz.
132 Blatt, paginiert, \7 l l 2 :il, 14:9, 18—19 Zeilen, von verschiedenen
persischen Handen. Oberschriften usw. rot. Auf den Vorsatzblattern stehn
eine Inhaltsubersicht, turkische Gebete und Rezepte gegen Augenleiden.
Als Besitzer nennen sich der Derwisch Ahmad al-Maulaw! und Muhammad
al-Nauwabi im Muharram 1 031 /Nov. 1621. Innen im Deckel findet sich
die Preisangabe R. I asp. 25. Halblederband.
Aus Jacobus Golius' (s. dessen Catalogus, Lugd. Bat. 1696, p. 30 no. 74)
und vermutlich Wincklers Besitz.
Orient. 125 (CXXXIVc) 131
Der erste Band des grofien Werkes iiber die Heil- und Nahrungs-
mittel garni' mufraddt al-adwija wal-agdija oder, wie es hier heifot, al-
gatni' al-kabir liquwd al-adwija wal-agdija des Abu Muhammad 'Abdallah
ibn Ahmad Dija' al-Dln al-Maliqi ibn al-Baitar, gest. 646/1248 (s. m.
Lit. I 492). Anfang: tJZz*.^ ^UJVi L^ AX***. lXJJo f U\ ^JJI <*JJ j^L\
g" C^ttr*-} ^^3 ^Wr o-* Jfj>^ <£ I* *J ^****3 ^LJI guXJ ^y> «0* U> . Der
letzte Artikel ist j&*S\ yUo. Die Abschrift ist in Brussa gegen Ende des
Sa'ban 951 /Anfang Nov. 1544 beendet.
299 Blatt, 22 : 15, 16: 10, 21 Zeilen; fol. 1—63, 271 — 299 elegantes Ta'llq,
fol. 64 r— 93 r rundliches, meist punktloses NeshJ, fol. 93 v— 209, 220 — 260
elegantes, schwungvolles NeshJ, fol. 210—219 fliichtiges, meist ganz punkt-
loses, unschones NeshJ, fol. 261 — 270 kleines, oft punktloses Nesta'llq. Am
Rande ofter Kollationsnoten und Glossen, gelegentlich lateinische An-
merkungen mit Verweisen auf Bochart, Golius und Castellus. Als Besitzer
nennt sich unter dem Titel Ahmad ibn Dirham al-Asadi. Halblederband.
Hinckelmann 107. Morgenweg 75. Wolf 53.
Orient. 126 (CXXXIVb) 132
Der zweite, mit ->Ui beginnende und bis zum Schlufi reichende Band
eines anderen Exemplars desselben Werkes, nicht datiertj am Rande ge-
legentlich Kollationsnoten und erlauternde Glossen.
204 Blatt, 29*/j : 21, 22: 14, 31 Zeilen, bis fol. 123 grofies, rundes
NeshJ, von da an kleines, sehr kritzliges NeshJ mit auffallend starken
Grundstrichen; die letzten vier Blatter sind von einer jiingeren Hand in
ungleichmafiigem, grofiem NeshJ erganzt. Die ersten sechs Blatter sind
am Rande sehr zerfetzt und auf durchsichtiges Papier aufgezogen. Auf
dem letzten Blatte und auf der Innenseite des vorderen Deckels nennt
sich Gibrll al-Tablb als Besitzer. Vorgeklebt ein Brief des Generalstabs-
arztes Dr. Sontheimer (des Ubersetzers des Ibn Baitar) an den Bibliothekar
Prof. Lehmann in Hamburg, dat. Stuttgart den 21. April 1837, m 't kurzer
67 5*
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
Beschreibung der beiden von ihm zwei Jahre lang benutzten und nun zuruck-
gesandten Ibn Baitar-Hdss.
Hinckelmann 48. Morgenweg 10. Wolf 52.
133 Orient. 129 (CXXXV)
I. fol. ir — 143 r: Das Handbuch der Pharmazie Minhag al-dukkdn
wadustur al-ajdn des jiidischen Arztes Abu '1-Muna ibn abi Nasr ibn
Haffaz al-Kohen ibn al-'Attar al-lsra'lll al-Harunl, verf. 658/1260 in Kairo
(s. m. Lit. I 492, wo die Hds. Cambr. 1123 und der Druck Bulaq 1287
sowie ein Hinweis auf Steinschneider ZDMG 56, 76, die arabische Literatur
der Juden § 176 hinzuzufiigen). Anfang: U-*» ^cxJI ^J^> «»_>Lx^ tj^jb
Die Blatter 109 und no sind, ersteres bis auf ein */ 4 der Vorder-,
letzteres bis auf die Riickseite, vom Schreiber freigelassen: in der Vorlage
war in dem 21. Kapitel, dem Verzeichnis der Drogennamen eine Liicke,
die inclus. vom Ende des Buchstaben Dal bis zum Anfang von Sin reichte.
Fol. 1 09 V hat dann eine andere Hand ein anderes Drogenverzeichnis
eingetragen, das auf einem eingelegten Zettel fortgesetzt wird. Der Kolo-
phon fol. 143 r gibt an, daii die Abschrift am Donnerstag dem 6. Ragab
969/24. Marz 1 561 auf Befehl des Muhammad al-Nasir ibn Sams al-Dln
ibn Amir al-mu'minlu Jahja Saraf al-Dln ibn Sams al-Dln ibn Amir al-
mu'minln al-Mahdl bidin allah von Amir ibn 'All ibn Muhammad ibn
Salih al-Di'aml zu Damaskus (al-Sa'm) vollendet sei. Unter dem Titel
fol. 1 r nennt sich als Schreiber Jusuf ibn Murad. Es sind aber wohl noch
mehr als zwei Hande an der Abschrift beteiligt.
2. fol. 143 v — 152 r: Ein Traktat uber Zauberei und Astrologie von
einer in dem Hauptteile des Bandes nicht vorkommenden Hand.
152 Blatt, gebrauntes Papier, 28 : 21, 22 : 15. 21 Zeilen, von fol. 143V
ab 30—41 Zeilen, bis fol. 143 r schones groDes NeshJ, t)berschriften rot.
Auf zwei Vorsatzblattern allerlei Notizen aus der Mtiallaqat Ibn Sind ft
Jiife al-?ifaka (s. m. Lit. I 458 No. 89), den Mufradat Ibn Baifdr, der Dd'irat
Saijid al-Saify al-Sddilf. Ziemlich abgegriffener Lederband in magribini-
schem Geschmack.
Hinckelmann 38. Morgenweg 20. Wolf 42.
134 Orient. 124 (CXXXVI)
Ein bisher unbekanntes Werk desselben Autors, das unter dem Titel
al-tnugni wal-bajdn ft H-fawdriit wal-blmaristdnat denselben Stoff wie das
vorhergehende Werk in etwas kiirzerer Fassung bietet. Dariiber aufiert
sich der Autor in der Vorrede: JUSJI^ ^CiKx-a^b >JaJill aJJ lX-»AI
<0* jjJto U <*-> jJJJ', yj£* ^LuJVi £y&) i-^A^ ^JJl J^4b *)**)\} A-»k«Jl^
68
MEDIZIN
^ j^jcuo. u cjUs^ji Cr * ^ cu»**._j o 1 -^ ^y^^ o**^ e 1 ^-*-^
^ ^ aJI c laa C. (so!) ^~* ui^ foyLJI A>.yV< JU*» c^ ^
bU,*. yLJ Xi5>Vl «-*-£3 ^ ^ t^jjOi^j ^L-JVl <*j All?. U U&l U^U-m.1
Mj aJ^ ^wjryJi i XTjyift ex* 5 !**" / M * /~^ ! o l vio.^ ^ ^^P 1
^^ju axjj^ cxi*^- 1 *m*> (soO £r-~ ^ > UI oyV ^> £ J>»
Der Inhalt dieser 20 Kapitel ist folgender:
ie^ti JliA '— 3 r
^fr s-*/ i ^^ - 2 4 v
Ur^ 5 ouy^ji jj e?iy» — 25 v
IfcAtfj CX*- L ** JI i o-^ULI — 26v
Urrt^j OUfcM» £ i/*~* V 1 ^ 1 — 37 r
Ol*>«JJl i e-»lxW — 54 r
L^^a^j c- , ^ jL ' <£ ^>bxJl — 57V
Nach fol. 62 und 65 Lilcken; die folgenden drei Oberschriften aus
der Ubersicht fol. 2r:
U^s OUL-SJI £ — JuJUJl —
Nach fol. 78 und 79 fehlt je ein Blatt und damit die aus fol. 2 r zu
ersehende Oberschrift:
ObUAftj x&y* J — t/ >LJI — 8 3 r
OUyuJI^ fiJl' X^l 4 — #LuJl — 85 V
Ot*.j>/% ^UJI 5 AJ4r*-^* JMXAJl £ — cr>W\ — 89V
' C^l^' *wAYl £ — frwUJI — 94 r
[fol. 2 r &~UUU] A.WQM.H ^oyV* tj cgj-&*JI — 97 «"
Das Werk schlieQt fol. 103 r. Darauf folgt eine Erorterung uber den
Schlaf: \ ^ <Jl*JI 3^ >^' t* 3* O l ^ r*»/ C^/ 11 ^ ! r^
69
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
(so!) Ijj.0*. Uii *31tt ^y ^ l«Jtt kJUX-l l>U yL«Vl O^tJI yb f> Jt
CJ»yi ^ U>y^ ^1*^, ^XJI &yV< Jl«>j\ £ (so!) 03r &*l\ i_AJI 128 r
<***^ ^}j** «J* <-£y«5*s Ur^» *\j> <~f^f <i' i*.U.l CU»> 5 ^ULt
143 Blatt, 27 : 17, 21 : 13, 21 Zeilen, altes, schones Nesfcl. Auf Vor-
und Nachsatzblattern allerlei tiirkische Bemerkungen und Rezepte. Als
Besitzer nennt sich auf einem Nachsatzblatte Muhammad al-Tablb. Ziem-
lich schmutzig und abgegriffen. Brauner orient. Lederband mit Pressung.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 704 vol. XLim, wo das Werk, wie
auf dem Riicken der Hds. und in einer lateinischen Bemerkung eines
friiheren Besitzers auf dem ersten Vorsatzblatte, abgedruckt a. a. O., dem
Avicenna zugeschrieben wird). Wolf.
135 Orient. 127 (CXXXIVa)
Ein Werk iiber die einfachen Heil- und GenuBmittel, das auf dem
Riicken falschlich dem Ibn Baitar zugeschrieben wird. Den richtigen Titel
wJJI £j>jL* g ^4**. w^t^' S**** ^ ^ hat Hinckelmann fol. ir erganzt.
Es ist das Werk des Jusuf ibn Ismail ibn Iljas al-Guwaini al-Bagdadl
al-Kutubl, das er 710/1310 oder 711 schrieb (s. m. Lit. II 169). Anfang:
k^. Mj tU^i*) Jy^JI Aijj^, aXJJ*. [Ms <»Jjyo] M^Jo. ^1 ^JJI AJJ j^J.1
269 Blatt, 28 : 19, 22 : 13, 31 Zeilen, deutliches, wenn auch unschones
NeshJ, blasse Tinte, Oberschriften rot, gut erhalten. Fol. 1 r von Hinckel-
manns Hand auch: Thesaurus Botanicus s. materiae Medicae de Simplicibus,
Auctore Malajesa. Accepi Halebbo d. 3. Junii Anni MDCLXXVIII. Euro-
paischer Lederband mit Goldpressung und Goldschnitt. Eingeklebt ein Brief
Sontheimers vom 27. Marz '39, der die Korrektheit der Hds. lobt.
Hinckelmann 49. Morgenweg 32. Wolf 54.
136 Orient 128 (CXXXVII)
Ein Kompendium der Medizin, tashll al-manafi', das Ibrahim ibn 'Abd
al-Rahman ibn 'Ali ibn abi Bekr al-Aziraq, dessen Zeitalter auch HaggI
Hallfa II 295 No. 2991 unbekannt war, aus dem Werke seines Lehrers
Gamal al-Dln Muhammad ibn abi '1-Gait al-KirmanI.(HH IV 50 No. 7583
Kemrani) Ufa' al-agsam, das uns nicht erhalten ist, und dem kitab al-
rahmafl 'l-fibb wal-ljikma des Muhammad al-MahdawI ibn 'All ibn Ibrahim
al-§unubrl, gest. 815/1412 (s. m. Lit. II 189), wahrscheinlich also im
9. Jahrh., mit Benutzung noch anderer Quellen, die er in der Vorrede auf-
zahlt (s. u.), zusammengearbeitet hat. Anfang: >IjJV( ^ JUXLI <*JJ j^i-l
70
ASTRONOMIE
tsyjj \jj^Ai r u*.v» *u-S» cjUs" ^ XiUtf aj u »y»^ jj» *ux±»
o* JUi' aJJI 0^*. ^UyU» vi-^iJl ^>\ & a-*** c^.oJ» JU*. L»)Ui\ f u*
(so!) ,jj^^ ^yLJI ^S^ j^jj ^is^-^ ^ ^b^ l^y^ l*^.^ U,-U~aJ
\Ju Ui^» U 5 J^V^ JJi*J» Ja*J J»^. M JJ5 ^U^LVI J*.V *2\ tf»
^Jl j^oUXJI c> ^j 5*41 t^^a-l JJU^ *£]»Vl o-« «)JJl> ^ C JL)
Seine sonstigen Quellen zahlt er fol. 3r auf: y* (j**l» £jy± O «iU>^
aJU.^^ [sonst e UJLI kSJ, s. m. Lit. I 505 No. 76] J^yi.1 ^ ■ XkKJ* <^oUtfJ»
[s. m. Lit. I 234 No. 9] ^lyJ £*UJ» *y^ (so!) ^yJl £5^*5 cr^WI rs^
^ j^J- w^V <3 ^^Jl s-»l^ [s. m. Lit. I 237] ££k)» £*U*JI J*l^
[s. m. Lit. I 238] u^Lll <3yUdl >\y <_jUSj [s. m.Lit. I 234 No. 2] ^\ji\ *$/)
^.L^rt ^jLtf, ^UJ» ^UJJ *£JJ A>y* ,3 '^P^\ %jJ\ U^ 3
jxU.1 cy , *IJ*\} [s. m. Lit. I 491] ^oJJJj^JI «- r - s 3 s r UJ '-f^ 1 £ CjWUJIj
f UL«.Vl ,ULii V UT^ [s. m. Lit. 1 488] ^yiiUJl j^»V kyLJI Joy" 1 * ^ ^JJ» ,3
<iU> «^» «Uio^ cJ-a^- t-jUi" yb} 4v-yJi ^>l Ol>y>-* yaZ*? f U**.Yl *L».^
Das Werk zerfallt in 5 Qism folgenden Inhalts: gSUUI ^ JyA r wJU!
*V^S £&xAII ^Ubj ^j^l ^uUi* ,3 ^LSJI r *^JJl ^»^Jb ^.Vlj gj^l
ijAh+JU Ug^Ju^ j^UJI j^ 4-^<f9 U»yM*^oj LaaXst 4 iA!> y^^ l(j««tL«^
A^oULt ^)JlaJI ».V* (3 g^Ul »awJ^I *UXll bLo^ ^^ *^-S*^^ aaLis ^yik^ai.1 ^
a\*IaJI ^J»l y»Vl g.V* (3 ^^wtU.) ^vJJl cX-majLI *Lafrl j^* ^jf^Aosi* yet J}jo
J* J^Xi^ ^ Ji^ jiUJI^ ^t^l^ Uy"! tyjAti y*} D ^JI <3 AJLi^Ujl
J \ ^y'^ Uy *' Das Werk liegt hier unvollstandig vor; es bricht in
dem Abschnitt iiber den SchlangenbiB ab.
217 Blatt, 20 : 15, 15 : 11, 21 Zeilen, fliichtiges, unschones Nesl)i. Auf
einem Nachsatzblatt von anderer Hand noch ein Rezept fur Wundpflaster
und zwei Gebetsformeln. Roter orient. Lederband.
Hinckelmann 53. Morgenweg 97. Wolf 58.
15. Astronomie
Orient. 133 (CXLIV) 137
Zwei Werke des Astronomen Abu Isliaq Ibrahim ibn Jahja al-Naqqa§
ibn al-Zarqal, gest. 493/1100 (s. m. Lit. I 472), nebst einem Anhang:
1. fol. iv — 33 v: das Kitab al-'ama/ bil-?afiha al-zigija, das er fur den
MUHAMMEDAN1SCH ARABISCH
Fiirsten von Sevilla al-Mu'tamid ibn 'Abbad, gest 488/1095, verfaflte, be-
ginnend: J»U Ai*l> ^ ^ ; jo ^ Ai'U^i*^ J,l*i ^1 ^JJI «UJI j^. j^i Ul
J I IJ^^i J-«a^. L«. Das Werk schlieCt hier unvollendet fol. 33 V, Zeile 5
mitten im Text des ty\jJ\ _>> ^y> cxsii <^^ sj,\ cxrf ^* &yu ti 1— >L>
O?.^ cxrf u 5 Crs-V^ C^^ (so!) C5*y^» o* W W* *J»>* U ^L«JI
LeJut* a*ioj&± t. t . |j. <. ^ «xa»I& ^J^ (UJ> £}& lj^* ^"^J jjLyoVi .y«.
2. fol. 37 V— 46 V : Uj* c>ji/^J £**U.\ istf*^ XJLo, »Jjb.
3. fol. 49 r— 63 r: eine vielleicht von demselben Verfasser herriihrende,
sonst freilich unbekannte Tafel der Langen und Breiten, beginnend mit der
Kuste des Ozeans, iiberschrieben: Cj'<jJ^ j^j 1 *- O* o* ^-" J^» J^ 1 ^
J^\ f-*JJ»'l li' lyi*ol )l AyLuM Li. ^ L^ot)^, in vier Kolumnen mit den
Oberschriften: Jb^jJI, J^kJI, o ,jJ ^> o* 1 *^ ^°^- Ate Zahlen dienen die
Buchstaben des Abgad. Unterschrift fol. 63 r: ^a ^JJfl U,£>1. Am
Rande von Hinckelmanns Hand lateinische Bemerkungen, Umschreibungen
der Namen und Hinweise auf NasTr al-Din (d. i. al-Tusi).
63 Blatt, 20:16, 14:10, Umrahmung des Stiickes 3 und Oberschriften
rot. Vorgebunden sind fiinf Blatter aus einem tiirkischen Gebetbuch,
beginnend mit ,_y>LJI yi*L *U> IJjb. Darauf folgt ein Blatt mit Inhalts-
angabe und der alteren -Notiz: KTfluct Bernhardi Middendorpii Lubec.
Ao. 1663. d: 29...Lugduni B(at). Auf fol. ir ist ein Portrat aufgeklebt
mit der Umschrift: Bernhardus Middendorpius Lubeca. Jurispr. et Mathes:
Cultor. Aetat: 30. Europaischer Lederband mit Goldpressung und Gold-
schnitt.
Aus Hinckelmanns, Morgenwegs, Wolfs Besitz. Nirgends verzeichnet.
138 Orient. 134 (CCLXXIV)
1. fol. iv — j6v'. Glossen zu dem Kommentar des Musa ibn Mahmud
al-Ruml Qadizade, gest. 815/1412, zu dem Kompendium der Astronomie
al-tnutaftftaf fl H-kaVa von Maljmud ibn Muhammad ibn 'Omar al-Gagminl
al-Hwarizml, gest. 618/1221, u. zw., wie ein Vergleich mit Berl. 5677
zeigt, die des 'All al-Bargandi urn 900/1494 (s. m. Lit. I 473). Anfang:
dol^iJI c^lyJI (so!) cu^ ,U*Jl ^ Vi^l? &&+& Ci> ^ *+**
*yk~ *LA*J\ J^UI ii,jj{ j^W ^j^ j£ui ^1 £jyi J^U Jl Vr <*JJ.l
g» O^ ^^5 H^ «/«V O^ O^^ >*? c^ 1 ^^ U,^*.. Das
Werk bricht hier fol. 76V mitten im Text ab.
72
KOSMOLOGIE
2. fol . 77 V -i 4 ov: Das metaphysische Werk Aft?; £*«/*//< «/- tf « w ^
mm tnafah al-auzar des beriihmten Qor-ankommentators 'Abdallah ibn
Omar al-BaidawI, gest. 685/1286 (s. m. Lit. I 416). Anfang: aJU j^.1
■jll ^~U ^| ^ o^l ;l^l. Das Werk zerfallt in eine Muqaddima
fl tnabafct ma jatctaUaq bil-nazar und in drei Bucher: r. (fol 8<v) ft
rTZ Z S l 2 V?° L 93V) ^ ™^ ^^,3. (fol. ir S v) /* 7-//^-/.
iis bncht hier fol. 140V mitten im Texte ab.
_ ^ 140 Blatt, braunliches Papier, 17 : 10, 12:6, anfangs 34, spater 19-21
^eilen; die Schnft 1st aufierordentlich kritzelig und fliichtig, oft ohne
Punktej besonders auffallig gestaltet ist sie fol. 37 r- 4 i v: die Grundstriche
sind dick aufgetragen und alle Rundungen durch Winkel ersetzt- den
G|gens a tz ^dazu bildet die Schrift fol. 5 4r- S 8v, wo derganze Ductus
schrag nach vorne geneigt ist. Hamburgischer Pappband.
Hinckelmann 144. Morgenweg 135. Wolf 146.
16. Kosmologie
Qrient. 130 (CXL) 139
Titel fol. ir in einem 'Unwan: Kitab 'agaib al-ma^qat wagara'ib
al-ntaugndat von Zakarya' ibn Muhammad ibn Mahmud al-QatwIni,
gest. 682/1283 (s. m. Lit. I 481). Anfang: m J*ll, ' *\> mJ jJi, Sj IjJi
^1 v- J l > ^J^. Die Abschrift ist von Muhammad al-Matarl am 1. Du '1-hi^a
954/i2.Jan. 1548 beendet. ' " " eB
n;,t,. 173 ^ " 3 ? :ift 2I : H ^ Zeilen > gleichmafiig deutliches, wenn audi
mcht gerade schdnes NeshV Oberschriften rot. Fol. 1 r unterdem Titel
nennt s.ch als erster Besitzer Abu Bekr ibn Jahja ibn Jusuf ibn Qorqmas
^arami^am^g. Safar 965/21. Dez. 1557, darunter al-Pagg abu
Bekr ibn al-Hagg Jusuf ibn al-Hagg Salim ibn al-Ballat i. J. 1070/1650
Auf einem Nachsatzblatt steht eine arabische Trauerode in Gestalt eines
Dreiecks^ an dessen Langseiten *Abd ... . (ausgeldscht) ibn al-flagg Hallfa
angibt die Ode verfafit zu haben, nachdem die Kunde vom Tode des
bultans Ahmad am Montag dem 12. Du '1-higga 1026/9. Dez. 1617 ein-
getroffen. Brauner orient. Lederband mit Press ung.
Hinckelmann 47. Morgenweg 15. Wolf 51.
73
MUHAMMEDANBCH ARAB1SCH
1 7. Geheimwissenschaften
140 Orient. 135 (XLVI)
Eine Sammlung von Amuletten und Gebeten zu aberglaubischen
Zwecken. Titel fol. I r: ^ ^3 U J* J+£&* T Uk*Jl Jj^Vf ^ ^ \<**
(so!) ^ gl V ^JJt )\j*.K £y» 3 JUj <uji f ^.
Den Anfang bilden folgende Stiicke des Qor'ans: fol. 2r flf Sure 6, fol. 64 V ff
Sure 36, fol. 81 v fl" Sure 48, fol. 93 V flf Sure 67, fol. 100 vfT Sure 72,
fol. io6vf Sure 112, fol. icyrf Sure 113, fol. io;vf Sure 114, fol. 108 ff
Sure 1, fol. i09r— nor die ajat al-kurst, fol. nor flf die schonsten Namen
Gottes.
Fol. 121 rff: Amulette mit der Uberschrift: (so!)£Jyi J/ J*U* -Cf^***-
Fol. 1 5 1 v ff : aberglaubischeTraditionen: ^Ui.^ ^s^f) ^^^&\J&) •
Fol. I78rff: Gebete, teilweise in Kauderwalsch (vgl. Goldziher ZDMG
26, 7;6).
Fol. 21 1 rff: Zauberquadrate, Buchstabenzauber u. a.
Die Abschrift ist am Mittwoch dem letzten Du '1-higga 1093/30. Dez.
1682 beendet.
222 Blatt, 7:5, S : 3, 7 Zeilen, maBiges, turkisches Nesty. Roter orient.
Lederband mit Pressung.
Orient. 136 (CLXXII)
Anweisung zum Wahrsagen aus dem Sande. Titel fol. I r: &*£ *M**
14 Blatt, i87 3 :i27 a , 16: n, 25 Zeilen grobes turkisches NeshJ; fol. 5
ist schrag halb abgerissen, fol. Jv leer. Auf zwei sehr ladierten Nachsatz-
blattern allerlei magribinische Federproben, darunter das Datum 1058/1648.
Hamburgischer Pappband.
Geschenkt von Senator Joh. Valentin Meyer (gest. 181 1), der die Hds.
1798 oder kurz vorher aus Cadix bekommen hatte.
Siehe auch No. 133, Stuck 2.
18. Sammelhandschriften
142 Orient. 171a
I. fol. ir— 9r: C^SJJ\ 3 A^sf^^ )L*Lhrt g ^lUott l%* 3 c> UiV ^ ^y*
&o>$l von Gamal al-Din abu Muhammad 'Abdallah ibn Jusuf ibn HiSarr
al-Ansari, gest 761/1360 (s. m. Lit. II 24 No. 6). Anfang: W ^\ f UVI Jt
74
SAMMELHANDSCHRIFTEN
a^*« jUJVl ^ iyl£ «^j K Das Werk lerisnt in v . er Fftsl fol n
SJ.' ^S" ^ ^* ^^' ^' ^* i . j,y
*£>*UI OU^rM ■£ ^yi, XLUL1 ^USa. ^
a 11^M°I: I3f ~?°.[ : ^V^ * ^ U ^ ..l*U von %, al-Dln abu <Abd-
al-Safii, gest. 819/1416 (s. m . Lit. II 94 ). Das sonst nicht erhaltene und
auch flaggltfallfa qnbekannte Werkchen beginnt: ^Xlt^ ^JJI AJU j^j.1
Es^zerfallt in drei Fann nebst Vor- und Nachwort fblgenden Inhalts:
£M iM., xJW -,^Ai5» ^/^UiJiy toiui, ^Lca ua"::xiai
a^*^ji oiiy^Ji j juiui, ^^1 ^ ^ ^juj, ^i, ^uji yj%
unbek a ^t 2 ^ 2S i; °*V ^*^-W ^^. eine bisher gleichfells
unbekannte Abhandlung fiber Logik von demselben Verfasser. Anfang-
Srrtl °^ U *^ ^ U - Am Rande und zwischen den ZeiI ™ zahl-
reiche Glossen in schwarzer und roter Schrift.
m ,l S Bl T\ l8: I3, I3: IO ' in zwei Handen « von denen die zweite (von
J!l? n> ? S gSnter als die erSte ' Als Besitzer nennt ■** fol ir
a1S,f p. *T"l im J ' IOI °/ ,6oi J eine and ere Besitzernotiz 1st
ausgekratzt Fol. ,or d,e Bemerkung: in J>UJb *S\„\ ^. Fo l. i2v ver-
letel'nd Uber dem Titel fol -^r allerlei Notizen. Neuer Halb-
Aus Adlers Nachlafi.
Orient. 171b ***
Ein Stuck aus einer Art Notizbuch mit folgenden Aufzeichnungen:
1. fol. ir-2r: ^1 >^ j> ^x^j^ ^ u k grammatische
SfSS? itr m V^ J ^' ^ ^schriebenvon'Abdai
nl^ , \ ' n m S ° nntag dem '3- Ra £ ab 1001/16. April 1593.
Darunter: ^ ^ ^ j_ ^ j^ ^ -^ ^ ' ..^ P 593-
2. fol. 2v: <UJI J^ UjJL, cu*>.
4 wir/^lT IT " U " f * ^ ^ ^ ^ ^ in Versen.
H. m 5 K f0l u 5r ; ^^^^ C^ 1 ^^-^, Kommentar zur 85. Sure aus
SL mS™^" ""^ ^ toW/ w aJ ^ ^^'^ von 'AbdaDSh ibn
Omar al-BaidawI, gest. 685/1286.
^ 6. fol. S v: 0**^, ^ILLI ^m AiL;, ZJL U^l ii^l i^ ,J^
uVlfi^ ^^ ^ XJ1 ^ ^^ ^~~ Jl ^ ^' ^
nnVdem ^M'uT S ° nSt ' ^l" SChdnt « " icht erhaltene Schrift Uber s ^en
nut dem Alphabet zusammenhangende Fragen von dem Polyhistor 6alal
7S
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
al-Din abu '1-Fadl 'Abd aL-Rahman ibn abi Bekr ibn Muhammad al-Sujutl,
gest. 911/1505.
7. fol. 6 v: eine Eherechtsfrage, die Sihab al-Din abu '1-Fadl Ahmad
ibn 'All ibn IJagar al-'Asqalani, gest 852/1449 (s. m. Lit. II 68), dem Gamal
al-Din 'Abd al-Rahman ibn 'Omar al-Bulqlnl, gest 824/1421 (s, m. Lit II
112), vorlegte, riebst dessen Antwort "
8. ebenda: die arabischen, koptischen, persischen und romischen Mpnats-
namen.
9. fol. jr: eine Besprechungsformel *-*?^ mit Erklarung.
10. fol. 7v: ein Rezept, ein Gedicht von Abu '1-Fadl ibn abi '1-Wafa' und
einige Definitionen.
7 Blatt, 18:13, *5 :IO » 29— 32 Zeilen in sehr fliichtigem NeshJ. Fol. 7V
unten: Sanctus permaneas. Neuer Halbleinenband.
Aus Adlers Nachlafi.
144 Orient 9 (CCLIX)
Zahlreiche kleine Ausziige aus arabischen, vereinzelt auch aus tiirki-
schen, Werken, die wahrscheinlich von ihrem Stifter selbst (s. u.) zu eigenem
Gebrauche zusammengestellt sind:
1. auf der Riickseite des vorderen Schutzblattes ein arabisches Gebet
mit tiirkischer Einleitung, darunter eine tiirkische Geschichte von dem
Mystiker Muhjl al-Pln ibn aKArabl.
2. fol. ir: eine arabische Tradition mit tiirkischer Einleitung.
3. fol. iv — 2r: eine arabische Notiz iiber den Glauben aus einem mir
unbekannten Werke o?-j^^ *W3 Cr* J-"*
4. fol. 2r: aus einem gleichfalls unbekannten Werke i:f ^sf \SJ\ ^y***.
5. ebenda — 2v: aus den 40 Traditionen des Sujuti (s. m. Lit. II 148
No- 65) o?M J^*- >M»£fl c^.J ^V**: u^ 11 c><^Vl woj-l-l o^» J*i.
6. fpl. 2V— 3V: aus dem *WJjJI X^j *U,XiJI A-bj^., das IJaggi ^allfa
in 137 ^l^XiJl JUij^ jiLJljJV iLbia. nennt und dem Muhammad al-Bulgari
(wann?) zuschreibt.
7. fol. 3V— 4r: aus dem f ^U»VI **j& ^y* f UMl oJvtj*, dem Kommentare
des Muljammad ibn 'Omar Qord EfendJ, gest 996/1588, zu dem Rechts-
buche des Rukn al-Islam Muhammad ibn abi Bekr Imamzade al-Sargi,
gest 573/H77 (s. m. Lit. I.37.5).,.
8. fol. 4r: aus den mir unbekannten ajat kalum rabbdnl iiber Buch-
stabenspielereien.
9. fol. 4v — 5r: aus dem Kommentar des QasanI (Gamal al-Din 'Abd
al-Razzaq, gest 730/1330, s. m. Lit II 204) zur n. Sure.
10. fol. 5r/v: aus dem Qor'ankommentar des Baidawl, gest. 685/1286
(s. m. Lit I 416).
1 1— 12. fol. 5 v — 6r : aus dem Qor'ankommentar des Ba£awi, gest.
516/1116 (s. m. Lit I 363).
76
SAMMELHANDSCHRIFTEN
13. fol. 6r/v: aus dem tniSkat al-anwar f$ lats'tf al-ahjar des Gazall,
gest. 505/1 in (s.m. Lit. I 423 No. 34).
14. foL 6v— 71-: aus den ma'dlim al-tanzll des Bagawl, vgl. Stuck n-r-12.
15. fol. /r: aus der rauda, dem Kommentar al-Nawawis, gest. 676/1 177,
zu Gazalls kitab al-wagtz (s. No. 67 und m. Lit. I 424).
16. fol. 7v: aus dem mir unbekannten kitab K al-muhjitarat.
17. ebenda — 8r: aus BagawTs Qor'ankommentar, vgl.Stiick 11— 12.
18. fol. 8r: aus dem Qor'ankommentar des Abu '1-Lait (al-Samarqandl,
gest. 383/993, s. m. Lit. I 196).
19. ebenda — 8v: aus Bagawis Qor'ankommentar, vgl. Stuck 11— 12.
20. fol. 8v — 9r: aus dem miSkdt al-anwar, vgl. Stuck 13.
21. fol. 9v — ior: aus dem tanblh al-ga/ilm des Abu '1-Lait al-Samar-
qandl, vgl. Stiick 18.
22. fol. ior/v: aus der bahgat al-anwar, vgl. Stiick 36.
23. fol. 10 v: aus den ajtadil al-Qudstja des MuhjT al-Dln Muhammad
ibn 'ArabI, gest. 638/1240 (s. m. Lit. I 441).
24. ebenda: aus den al-masabih, die sich aus dieser zu allgemeinen
Angabe nicht naher bestimmen lassen,
Wie aus der Originalfoliierung hervorgeht, sind die Blatter 11—20 aus-
gerissen; fol. 21 r ist leer.
25. fol. 21 v: aus dem Qor'ankommentar des Bagawl, vgl. Stiick 11 — 12.
26. ebenda — 22 r: aus Jer rau4at al-ulama' des al-Qiftl, gest.
646/1248 (s. m. Lit. I 325).
27. fol. 22 v: aus dem Qor'ankommentar des Bagawl, vgl. Stiick 11— 12.
28. fol. 23 r: aus der nughat al-qulttb (schwerlich dem Qor'anworter-
buche des SigistanT, gest. 330/941, s. No. 39 und m. Lit. I 1 19).
29. fol. 23r/v: aus dem Qor'ankommentar des Bagawl, vgl. StUck
11— 12.
30. fol. 23 V— 24 r: aus der bahgat al-anwar, vgl. Stiick 36,
31. fol. 24r/v: aus dem durr al-waizin, das JIaggi Hallfa III 198
No. 4909 ohne irgend welche naheren Angaben envahnt.
32. fol. 24V— 25 r: aus dem kitab al-mu^dfarat (vgl. Stiick 16) und
indirekt aus der mir gleichfalls unbekannten al-Zahirlja.
33. fol. 25 r: aus der zubdat al-asrar (des rja^gl Jusuf al-Makanl? verf.
1087/1676,3. m. Lit. II 422).
34. fol. 25V— 26r: aus dem bustdn al-driftn des Abu '1-Lait al-Samar-
qandi (s. m. Lit. I 196).
35. fol. 26r/v: aus dem ihja' al-uhtn des Gazall (s. m. Lit. I 422).
36. fol. 27r/v: aus der bahgat al-anwar ^ des mir unbekannten Sulaiman
ibn Da'ud (des Sammlers und Stifters selbst?).
37 — 38. fol. 27V — 28 v: zwei arabische Stiicke bhne Quellenangabe.
39. fol. 28 v — 29 r: aus der Zubdat al-bahrain, vgl. Stiick 3.
40. fol. 2gr/v: aus der bahgat al-anwar, vgl. Stiick 36.
77
MUHAMMEDANISCH ARABISCH
41. fol. 29V^-3or: aus ejnem ungenannten Werke des SaruhanI (Muham-
mad ibtx Badr al-Dln al-MunsT, gest. 1000/1591 oder 1001/1592, s. m.
Lit. II 439).
42. fol. 29 V: aus der Zubdat <il-tawartfi des (Abu'l-tfasan 'All ibn Nasir)
al-ffusain! (s. m. Lit. I 322).
43. ebenda ---3iy: arabische Gebete.
44- IpI. 32r: Wrkische Tabellen der zum Aderlafi gunstigen Tage mit
kurzen tiirkischen Anweigungen.
45. fol. 32 v: aus dem murUd al-anatn des Qord Efendl, vgl. Stuck 7.
46— 51. ebenda— 36r: aus dem -ham al-asrar des 'Abd al-Rahman
ibn Muhammad al-Bistami, gest. 858/1454 (s. m. Lit. II 232).
52. fol. 36r/v: tiirkischer grammatischer Kommentar zu dem Spruche:
,. i vi.. vi w (J . vi • w r
53. fol. 36 v: arabisch: oG** 4 ^ «UJI J^os v>-^* 5 <UJI V\ ,»Jl V c_jU\
j^uvt J^. . ' ...; r
54. ebenda— 37 r: ein turkisches Sympathiemittel gegen die Pest Cr*
55. fol. 37r/v: turk. uber Ungliicksstunden (OUU> OU 1 ^Ui y)
56. fol. 37V: turk. ilber Gliicksstunden "(^Gl CM^Xi^A D Lo j>).
57. ebenda: turk. uber Neumondbeobachtung (JbU'ijJ, L> ^i).
58. fol. 38 r: Uber Ungluckstage JCJL** 5 f bl L?y).
59. ebenda: aus Baidawls Qor'ankommentar, vgl. Stuck 10.
60. ebenda— 38 V: aus den Spriichen des 'Ah' ibn abl Talib.
6l v fol. 39 r: aus dem muHi4 a^anam des Qord Efendi, vgl. Stiick 7.
62. ebenda: ^ein turkisches Stuck aus einem ungenannten Werke des
Ahmad ibn KamalPa^ gest. 940/1533 (s.m. Lit. II 449).
63. fol. 39 v: aus dem Fa/name des Latlfi.
64. fol. 4or: einige turkische Verse.
65. fol.40v— 41 r: allerlei turkische Zauberrezepte, u. a., urn mannliche
Geburten hervorzurufen.
66. fol. 4 iv— 50 r: arabische Traditionen uber die Vorzuge der 40
Namen (Gottes).
67. fol. 50r: arabische Zauberrezepte air Befdrderung der Konzeption.
68. fol. 50 v: arab. uber die mystische Kraft der 19, Sure,
69. fol. Sir: Anfang einer Abhandlung gegen die MiBbrauche der
Qussas, beginnend: k^iJJl £) ^ UL^ LUjiV^ Jj,*Jb U>1 .cJJl <*JU \xUI
70. fol. 51 v— 5 9 r (zwischen fol. 56 und 57 ein unfoliiertes Blatt): allerlei
aberglaubische Anweisungen, Gebetsformeln u. dgl.
Fol. 59v— 76V (61^-68 nicht vorhanden) sind leer.
71. fol. 77r/v: turkische Bemerkungen uber die Zahl der Rak'as bei
jedem Gebet.
78
SAMMELHANDSCHRIPTEN
72. fol. 77a (nicht foliiert) r-— 82 v von einer anderen Hand: arabische
Gebete, beginnend mit: ^^ *l*> und Z**s? ^j-*-^ ( -*^«"» >\)*>\'
73. fol. 83V (83 r leer): arab. <£>yUl hZAybi,
74. ebenda— -84V: ^yaSjiA ^ 5 ^o^aJl fi> ^>\ erg 6^3 ^* C>^r? &*&**)
Fol. 85 r~ 98 r sind leer.
75. fol. 98V— 102 r: eine tiirkische sufische Abhandlung, beginnend:
lt>J^a (^sL&JI ig^i^J\ Cfif^ 0**"**" > (.^dsLUs! tfo- £jJ tX^-l AJUa^Jl W-4 UA<Jy»
j6. fol. I02v: Personalbeschreibung des Propheten: Aill J^*n) JLla* IJ-a.
77. fol. 103V (I03r leer) — 107V: Abhandlung iiber Tagwid, beginnend:
Fol. io8r — nor sind leer.
78. fol. nov— 1 1 1 r: tiirkische Notizen iiber die Gebetsstunden.
79. fol. 11 iv: tiirkische fa'tda gegen die Pest.
80. fol. 11 2r — H3r: vermischte tiirkische Notizen.
81. fol. 113V— Il6v: arabische und tiirkische mugarrabdt, Zauberformeln.
82. fol. 117 v (H7r leer) — I20r: tiirkische Notizen iiber das Geb'et.
83. fol. 12OV — 121 v: ein tiirkisches Fetiva.
84. fol. I22r— 1 23V: vermischte tiirkische Notizen.
107 Blatt, 21 : 15, 17:8, 27 Zeilen, fol. 77 r—82v 14 Zeilen. Auf
einern dem braunen Lederdeckel auBen aufgeklebten Zettel : &&y*s? u„>Utf
A~Ae> aJJI a^,j ( jj«x*i\ ^jL^Jud i^ij <*JLS^ .'ij*J& jjb\jis^ **^%**> : ;!jj^. An
den Randern findet sich ofter in groBer Schrift die fiemerkung: gJi> t-%
^ <kjJS j> j^S g^U ktljJl \jJJ6\ ^UJu«j. Auf dem 'vorderen Schutz-
blatt mit Bleistift: E direptione Budensi sibi comparavit Jacobus Tollius.
Hinckelmann 79. Morgenweg 102. Wolf 85.
79
Persische Handschriften
i . Glaube und Recht
145 Orient. 60 (LIV)
1. fol. iv— 29 V: Sure 18, mit persischer Interlinearversion in roter Schrift.
2. fol. 30 v— 46V: ein persischer Kommentar zur selben Sure, bis v. 25
incl., beginnend mit: ^\ v^l .«_*> ^Uo.i >io.Jv*. ^-£0* yt jjp^o.
3. fol. 47 r— 48 r: ein persischer Kommentar zu Sure 18, 82—83.
48 Blatt, modemes Papier, 20 : 15, 14 : 10, moderne persische Hand,
bis fol. 29 V 4 Zeilen mit je 2 darunter, von 30 v an 12 Zeilen. Europaischer
Pappband.
Hinckelmann 188. Morgenweg 106. Wolf 10.
146 Orient. 1 (XCHI)
Der zweite Teil der Hds. (den ersten s. No. 37) enthalt
1. fo\.4pr*r-86x>, ein anonymes Werkchen iiber die Grundlagen des Islams
(j,M— Ml a*X* ^ U) in persischer Sprache. Anfang: J^J^M Cy *-U *xU-.l
^1 f M-*MI <0* ^ L> i_jb a^I^Uj ^^ ^^u^ai. Der Autor ist nicht
ersichtlich. Nach dem Kolophon fol. 86r ist die Abschrift von c^.ji\ o^t.
c&-j)\ »>-** ^ (?) A^y*. bb ^ vollendetj ein Datum wird nicht genannt.
2. fol. 86 v — 89 V: < * r JlaJI ^lyj\ ,lo, arabisch mit persischer Einleitung.
3. fol. 90 r: ein Gedicht (11 Verse) des beriihmten Mystikers Galal al-
Din Ruml, gest. 672/1273, anfangend:
iX^ Lj. *j£U f Ui, j| ^l^i cx*o> j^io> UJ-«j of^"* r 1 ^ <r*»-£> °^
4. fol. 90v: ein Gedicht in 10 Versen von Schaich 'Atlqi, gest. 744/1343,
anfangend: o^xi ^ ly (iUS c--«*j ( _ r £Ju ^U»*- <^*r
«X;y«^ ci^*^ "<►* 3^ f^!" tP ^* ^^5
90 Blatt, 16:127,,, Schriftspiegel wechselnd, durchschnittlich 12 : 10,
XI — *3 Zeilen, von verschiedenen Handen. Brauner orient. Lederband
mit Pressung.
Hinckelmann 120. Morgenweg 137. Wolf 24.
80
GLAUBE UND RECHT
Orient. 174 (LXVI) 147
Ein am Anfang und, wie es scheint, auch am Ende unvollstandiges
Werk iiber das Gesamtgebiet des Fiqh. Anfang fol. ir: )\^ >\> £Im Ijo
^^ tf*° J^> ^ AS" CUib>_5 CUiUb ,1^ i^Otf, CUUj &> *U* f btf
^ "/ V 1 *^ 1 V^/'Jw** oi^ '&«* .J**i3> **£>■ Von den hier vor-
handenen 15 Buchern beginnt das erste, dessen Titel nicht e>sichtlich ist,
mit einem Kapitel iiber die uswl al-din und enthalt 36 Kapitel, die wieder
in Fasl und Mas'ala zerfallen. Die tJberschriften der folgenden Bucher
lauten:
in 3 Bab *>^ ^Lo j> ^[X 39 r
» I* »» j^». — — — 41V
„ 4 Fasl >LfcL _ _ _ 49V
» 14 » cP> S-^Tj ^J^ — — — 52 r
» Ix 11 O 1 5*^ ^.^J £j>UJ — — — 59 r
»» 7 » (so!) Ji jily — — — 65 r
» 3 i> cJ 2^'y^ «^>W* — — — 71 v
» 9 » — — c &i — — — 75V
» 7 ,. — — 3j» — — — 83 r
» 4 » — — x$>))\ — — — 87r
» 3 ,, cJc^y.3 cW r 15 ^ — — — 89 r
— — g?^ *^° — — ~ 9?r
^Lrs* — — — 93 r
^„Y\/M :~" 96V
Die Hds. schliefit im 7. Fasl des 15. Buches.
101 Blatt, 33: 19, 23: 10, 21 Zeilen, gutes Nestallq, Uberschriften rot.
Europaischer Pappband.
Aus Wincklers Besitz.
Orient. 175 (LXXX) 143
Die am Anfang unvollstandige, mit jJj>Lio jl iiUb J&UsL <JU* <*JoUs*
^ oJ>y ^jo -^^ <U* 5 beginnende Hds. enthalt, wie die Unterschrift
zeigt, die «»Ju«» j>\j* <£JU»>, die iooq Fragen aus den verschiedensten
Gebieten des Glaubens und des Rechtes, aus Thora, Evangelium und
Psalmen, die 'Abdallah ibn Salam angeblich an den Propheten richtete
(vgl. Pertsch Berlin No. 27, 5), je beginnend mit *> ^L £,>. Die Ab-
schrift ist von 'Abdallah Masud im Rabi' II 1024/Mai 1615 vollendet.
50 Blatt, 25:15, 17:10, 12 Zeilen, schemes Ta'llq in gold-rotem
Rahmen, schlecht gehalten. Fol. 50 v von Cornelis vander Murters Hand:
No. 10—. mamets dispuyt tegen een joods rabyn. Roher europaischer Pappbd.
Wahrscheinlich aus Wincklers Besitz.
8t 6
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
149 Orient. 176 (CXXI1)
1. fol. IV—155V: Das Kitab tamhidat des Ain al-qudat Hamadani,
eines beriihmten Sufi (Schulers des Ahmad tiazali), dessen Tod von einigen
ins Jahr 533/1138, von anderen aber 525/1130 gesetzt wird (s. Rieu Cat.. I
41 1/2), Dies Werk, das sp.at.er von Mas'ud i Bak, gest 800/1397, nach-
geahmt wurde (s. Rieu II 632 a), beginnt rnit der Schopfungund behande.lt
in.. 156 mit J.l J-»l ^-^w' bezeichneten Abschnitten. die einzelnen ...pegen-
stande des islamischen Glaubens. Der Leser wird, mit >j>;f ^ angeredet
Anfang: ^T ^U--* J\ i^jUajM u^AS \J^fo cr^*^ O^*^ f^ Cr* ^
J\ ,J-ol )\ iy.U jj^ir dS \^\^L.'. Die Abschrift ist nach dem Kolophon
fol. 155 v am Freitag dem 15. Safar 1062/28. Jan. 1652 vollendet.
2. fol. I S^v — 216 v: Die sufische Abhandlung, deren Titel L ^^\ j^S^
hier nicht genannt ist, von 'Aziz ibn Muhammad al-Nasafl, gest. 661/1262
(s. Berlin S. 1053), Anfang: j^j^KJIJU A^sUJl^ ,>*U*tt S-'J' ^ vX * J ^
j^sjj ^^oa^jl ^jALkll <^.3E^3 cr^r^ 3 ^T? .X^se* «*J^*j) ^ f ^L«JI^ OV-*»%
Der Leser wird mit ^^> ^ angeredet. Die Abhandlung zerfallt in eine
Muqaddima, 6 Fasl und eine ^Jatima. Die Abschrift ist in demselben
Monat desselben Jahres vollendet.
216 Blatt, 25 : 14, 17 : 7'/,,'. 17 Zeilen, gutes Nesta'liq. Roter orient.
Lederband.
Hinckelmann 154. Morgenweg 86. Wolf (nicht verzeichnet).
150 Orient. 181 (CXVHI)
Ein Lehrbuch des gesamten Ftqh, dessen Autor nicht genannt ist.
Anfang fol. 1 v : cJL^ ^U^JT j^Ja^xi \j O^fe *£ 1) ^yt*** > ^ a ^ > ^ o^£*.
JLo^b 1^ ^U*Jl ^^blS <k^S\) jj>U^o ,i^X^..>b. j34j» <*-^)> «^.^ „)•** ,>yj
Das Werk zerfallt in fblgende 17 (nicht, wie die Vorrede angibt, 19) Biicher:
: ^"-£* d ') Ub*)*-^
f52r
*M -
- 48 r
«,|^X e aJ\
—
157 r
pi&A8d\ —
- 62r
l3*A
— - .
183 r
-... . 72 r
*****
—
193V
•* ***
- 88 r
i^_j\ }ULS& o*S"®£3 "^^^s i 1 ^
■ —
203 V
%yjs?
-:■■ 921*
u»jU-**>3 f ' u3 *^*i> <x**»
— .
2iiv
C=AS^3 A*wMtf>g AaA —
- 1 04 V
Cj1^-*-»-H
—
222 r
gi\y 5 ^> -
- I09r
Uojul
—
23IV
e^yj *!>^' ~
- I33r
82
ETHIK UND ERBAULICHES
258 Blatt, 29:17, 18: 8 1 /,, 21 Zeilen, gutes Nesl)! in bunter Urn-
rahmung, Uberschriften rot. Fol. ir nennt sich als Besitzer Baba 'AH ibn
Muzaffar 'All ArdistanL Darunter ist folgendes Siegel abgedruckt: us?
i.££ bb J^ alii Cr i; dem Datum entspricht 1634. Roter orient. Leder-
band mit Goldpressung.
Hinckelmann 44. Morgenweg 13. Wolf 48.
2. Ethik und Erbauliches
Orient. 177 (LXXXIII) 151
Die bekannte Ethik atfaqi Mufeini des Kamal al-Din tfusain ibn 'All
al-Waiz al-KaSifi, gest. 910/1504, fUr den Timuriden Mlrza Muhsin ibn
tfusain ibn Baiqara, den Herrscher von $urasan, i.J. 907/1501 vei'fafit und
nach ihm benannt (vgl. Pertsch zu Berlin No. 274). Anfang fol. iv :
^IkLuj Ajjy jyCUJLt AXja* CuL^j JJLt,j6 v^-JU (J^LVl J& »lio>b (lyaa.
^ii (^jwoVt (j-j-Jl Jw»^* ^j^Xm^sM <tf ^X* 5 ^^X^jJU. Das Werk handelt in 40
Kapiteln von den geistlichen und den weltlichen Tugenden, mit Anfuhrung
von Geschichten und Versen. Die Abschrift ist von Muhammad IJusain
ibn Muhammad yan am 15. Sa'ban 1091/11. Sept. 1680 auf Befehl des
Signor Cornells vander Mttr im Hafen Macali (J-sc^jOj, d. i. Masulipatam)
vollendet. Auf einem hinteren Schutzblatt steht: Dit Boek genaamd ichlaak
almohsanien heeft geschreven een molla mahammed hosseyn voor my Cor-
nells vander murter, Masulip. den I2e Sept. Ao. 1680.
120 Blatt, 31:19, 20:io, 19 Zeilen, grofies, kraftiges Ta'liq. Schweins-
lederband.
Vermutlich aus Wincklers Besitz.
Orient. 178 (XCVI) 152
Ein anonymes und sonst, wie es scheint, unbekanntes paranetisches
Werk t-jyJCJl JLoiLsL. Anfang fol. 1 v: <*^ ly.b^. y> j«j^ US' 5 &s$£ ,x*a>.
^\ C^u)>22 ; .j)\ fc^^.1^ ^| oi>. Das Werk zerfallt in 16 Kapitel und eine
yatima:
H}£ j>> ds>\ J^ 3 V
(so!) ^b^sL ^^jLUJo U y f y — pr
^Ut<js,i ^Lo j^ *$A<tA> "— 15 v
o^j oW y o^t — 3 2v
^3 >Jr^ o^ j> f*H — 33v
Nach fol. 38 eine Liicke, die nur teilweise durch die falsch gehundenen
fol.87— 94 zu erganzen ist, so dafi Anfang und yberschrift des 6. Fasl fehlen.
(JUj ^ CXJj.Aa^ ^Ui j> fZ&M jj^si 43v
{>■>' Or*^» &**e>£ ^>t*i s> MeZLwjfo — 48 V
83 6*
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
■■J*ji d y O&ols? )> r^ ^ 55v
X*ss° ^Lo y fjb> — 62v
^r^ c& )* <**^V ~ 6 5 r
^Vo^y^i^ — 66r
z?> o 1 * y r*^ 1 ^- — 68 r
-5 o*~> J** p 1 ^? y r**!* 1 * — 74v
yzvSS} X^ o 1 ^? ? f*>y ^ ~~" 7 6 r
i_>U£Jt jUjUL. 77 r
Jeder Abschnitt beginnt mitylj* Jl oder frf ^l. Die Abschrift ist
vollendet am 9. Sa'ban 1032/8. Juni 1623.
102 Blatt, 19: 10, 13 : 6, 13 Zeilen, gutes Nesfci, Uberschriften rot, blau-
rote Umrahmung. Europaischer Lederband mit Goldschnitt und Goldpressung.
Hinckelmann 36. Morgenweg 44. Wolf 41.
153 Orient. 236 (LXXIV)
Ein Bruchstiick eines tiirkischen Kommentars zu einetn persischen
Werke, dessen Titel und Verfasser nicht ersichtlich. Das Buch zerfallt in
oJift genannte Abschnitte, von denen hier No. 18 (fol. 8v) —26 (fol. 41 r) vor-
handen sind; jeder 'Iqd zerfallt in eine Erzahlung (Jiikaja) und eine er-
bauliche Betrachtung {Munagdt). Anfang mitten im Text fol. ir: \Jk>)
J\ ^Usr° y jo> Oj-s. jijoU jiwiiy *))y>\ v^J . Vorhanden sind folgende
Uberschriften:
JUJ\ **£*")) J^- C^*- o 1 *^ 3*~ O*/ V^* ^V-*- 2r
^U^S Jiy 0*^^-* )> ^ r**} p>U^ tf°^ y^ j > CjI*- 1 ^* 3 r
uJy yl ^3**%* **& c^ , --^.'^ A " ^v
>yS Li, ^ f Uxx*ol t**l }) >^V Jiy \>by ^gj; y CjI*-L^ 8r
Uy y (so!) c***^ *** llv
C^/^ly - I3r
c*^ y y^ o~*~? — 22 r
v/y ,0*5 - - 26r
C*?yL y 0^.5 — — 32v
o^y <<*o - - 36V
JJjwo y f-**^ — — 4ir
Die hinten defekte Hds. bricht fol. 41 v unten mitten im Text ab.
41 Blatt, 21: 14, 16:8, 21 Zeilen, mafiigesTa'iiq, in roter Umrahmung, Uber-
schriften rot, der persischeText rot uberstrichen. Roher europaischer Pappband
Aus Wolfs Besitz.
84
POESIE
3. Poesie
Orient. 197/198 (CXCV/CXCVI) 154/155
Ein vollstandiges Exemplar von Firdausis (gest. 411/1020) Sahname.
Dem poetischen Texte gehn zwei prosaische Vorreden voran. Die erste
beginnt fol. I r mit: ill J^Uxar? njJbUx*^ >}>} ^ und enthalt Angaben
iiber die persischen Dynastien, z. T. in Tabellenform. Die zweite beginnt
fol. 4 r mit: c^*) ^^./T^ C~*\ cM^t- )> ±>}\*± ■■*$■ ■ 'ji***- }* J^
J\ ^l*)} und schlieBt mit einer Liste der persischen Konige. Darauf
folgt fol. 1 iv— 13 r eine alphabetische Liste veralteter persischer Worter
des Sahname mit der Uberschrift: j>f& 0U«i i_jUtf. Der Text des Epos
beginnt fol. 13V mit: >>&> f, A-iojJt yy cttf >f*-? cM- ^^- t 1 ^
Der erste Band schliefit mit dem Kapitel: vU-*^^ $f»** \£ o&) Oj^ )>
zweite schlieBt mit dem SchluBkapitei des Werkes: «»-*U «U> jj^Ij ;jJl
320 und 313 Blatt, 34:25 (33 : 23V,), 25 : 18, 25 Zeilen in vier Kolumnen,
deutliches, aber ziemlich flilchtiges, junges Nestaliq, in dem E und E , i_j
und t_j, uT und Jr nicht unterschieden werden. Uberschriften rot. Rote
orient Lederbande mit meist gleicher (nur Bd I auch Schrift-)Pressung.
Hinckelmann 10. Morgenweg 3. Wolf 15.
Orient. 233 (CCXVIII) 156
Ein Stuck aus einem epischen Gedichte im Stile und im Metrum des
Sahname, in dem die Abenteuer des Sam i Jel und des Minu&hr behandelt
werden, vielleicht aus dem Samname des $wagu Kirmani, gest. urn 745/1344
(s. Spiegel ZDMG3.245— 261, Rieu,Brit.Mus.II 543, Ethelnd. Off, No. 1235).
Anfang fol. I v : ^IXwb ^\ y> <\>y> UXif crt**!?
>&•} )> cr** *% Ji f U **
FUr die Kapiteluberschriften ist der Raum frei gelassen. Als Schreiber
nennt sich 'All Aqa.
1 37 Blatt, z. T. farbiges Papier, 25:14, 14 : 7, 1 5 Zeilen in zwei Kolumnen,
gutes Ta'liq. Auf Nachsatzblattern stehn Rezepte, Zauberquadrate und eine
Besitzernotiz .yon £j>)£ J&\> jy*-**> (Daniel Qrt?). Europaischer Pappband.
Aus Wincklers Besitz.
Orient. 228 (CCXXVH) I57
Titel fol. I r: ^y^yJS yl \y>>. Der Dichter Abu '1-Farag RunI bliihte
am Hofe des Gaznawidischen Sultans Ibrahim und sein^ Sohnes und
85
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
Nachfolgers Mas'ud und starb urn das Jahr 500/1106. Der Dlwan beginnt
hier fol. iv mit: jhl\ y *l£,>b yui U^
Es ist also eine andere Recension als in Brit. Mus. II 547, Ind. Off. No. 905,
BodL J*o. 366, 523, 1333 und Oudh p. 308. Der Dlwan enthalt Qasidm,
Targfat, £#Wf und Rubajjat Die Abschrift ist nicht datiert.
IS3 Blatt, braunliches Papier (auBer 1 und 153, die spatere Erganzung
sind), 18: 11, 12 : s% 1$ Zeilen in zwei Kolumnen, unschones Ta'Jlq. Loser
schwarzer orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 126. Morgenweg 132. Wolf 128.
I5 $ Orient. 199 (CCV)
Der erste Teil des Iskendername, des Alexanderbuches des Nizam!
gest. 600/1203, der hier am SchluB, wie ofter, willkiiriich Sara/name ge-
nannt wird (s. Rieu, Brit Mus. II 568). Anfang fol. 1 v:
Die Abschrift ist von Muhammad HaSim ibn Nusair Muhammad in *^
(d. 1. Surat, s. No. 167) am 27. Muharram 1059/10. Febr. 1649 vollendet.
182 Blatt, meist braunes Papier, 161 10, 11 : 5, 19 Zeilen in zwei
Kolumnen, kleines, gutes Taliq, tfberschriften rot, fol. 74 r— 129V ist der
Raum fur sie nicht ausgefiillt. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 132. Morgenweg 138. Wolf 134.
159 Orient. 200 (CCVI)
Der zweite Teil von Nizamls Iskendername, nach^dem Anfangsworte
ofter tfiradname genannt. Anfang fol. 1 v: 0000 >$ ^*& l*** >y L
Dieser zweite Teil schildert Alexander als Weisen in seinem Verkehr
mit den griechischen Philosophen und seinen Tod.
127 Blatt, 23: 14, 15:7, 15 Zeilen in zwei Kolumnen, zierliches Ta'liq
Uberschriften rot, bis fol. 8v rote Umrahmung. Roter orient. Lederband
mit Pressung.
Hinckelmann 80. Morgenweg 67. Wolf 86.
160 Orient. 225 (CCXX)
Das Epos von ffosrau und Sirtn von demselben Nizami. Anfang fol. 1 v:
Vgl. liberties Werk die Angaben bei Pertsch zu Berlin No. 719, 2 und
be. Rieu, Bnt. Mus. II 566. Die Abschrift ist am Sonntag dem 12! Ra£ab
86
POESIE
1029/14. Juni 1620 von dem Qadi von Ahmadabad Badl' rabbihi ibn Qadi
Muhammad ibn Zarif Muhammad ibn Muhammad Qadi MijangI Qadi Haggl
Ahmad ibn al-Siddlqi in o^sr^ i*-aS..im Gebiete von Daulatabad vollendet.
202 Blatt, grobes Papier, 24:13, 16:8%, 17 Zeilen in zwei Kolumnen,
unschones, aber deutliches Ta'liq, Uberschriften rot, von fol. 9 r an rote
Umrahmung; als Besitzer nennt sich fol, 1 r Muhammad Hakim. Roter
orient. Lederband mit Silberpressung.
Hinckelmann 128. Morgenweg 57. Wolf 130.
Orient 209 (CCXXVIII) 1^1
Das mystische Gedicht Manfiq al~Tair des Farid al-Din 'Atfar, gest.
627/1229 (vgl. Pertsch zu Berlin No. 7S3)- Anfang fol. iv:
152 Blatt, 19:10, 12:6, 15 Zeilen in zwei Kolumnen, auf den vier
letzten Seiten mit schrag geschriebenen Versen, zierliches Ta'liq, Uber-
schriften rot, blau-rote Umrahmung. Halblederband.
Hinckelmann 117. Morgenweg 127. Wolf 1 21.
Orient. 232 (CCXVII) 162
Dvwan des Lobdichters der fsfahaner Familie Sa'Id, Kamal al-Dln
Ismail Isfahani, der bei der Ersturmung seiner Vaterstadt durch die
Mongolen i. J. 635/1237 ermordet wurdej andere setzen aber seinen Tod
schon ins Jahr 628/1230 (vgl. Rieu, Brit. Mus. II 581 und Pertsch, Berlin
No. 762). Anfang nach bunt-goldenem 'Unwan fol. I v:
Auf die Qaslden folgen fol. 88 v Tatfl'at, fol. 92 V MarHtl, fol. 96 v wieder
Qastfidat, fol. 121 r ein Targfband, fol. 397 1 : Gazahjat, fol. 420 r Rubtfijat.
Die Abschrift ist von Fath 'All TabrizI am 15. Muharram 1025/4. Febr.
1 616 vollendet.
472 Blatt, 24: 13, 17:7, 17 Zeilen in zwei Kolumnen in blau-roter Um-
rahmung, zierliches Ta'liq, fol. 397 rff von einer neuen Hand weniger deut-
lich. Uberschriften rot, Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 142. Morgenweg 56. Wolf 144.
Orient. 227 (CCXXII) 163
Der erste Band vom Dlwan des 'Iraqi (Fah,r al-Din ibn Ibrahim
Sahrijar, gest. 686/1287, nach anderen 688 oder 700, s. Rieu, Brit. Mus. II
594). Anfang der Prosaeinleitung fol. iv: ^Uo^t ^ x^et^^. o^ O 1 *^
J\ J!U\ (so!) £JjL*»>. Das erste Gedicht ist ganz arabisch und beginnt
ebenda:
87
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
JUXJbo^^ JUS
Auf die Qaftden folgen fol. 64V 7kjfri», M 75 r Matnawtjat, fol..8ov
Glw«4--foL 93 r Hikajat. Die hinten defekte Hds. bricht foL n6v mitten
im Text eines Gedichtes ab.
116 Blatt, 23 : 13, 16 : 8, 19 Zeilen in zwei Kolumnen, gutes Ta'ilq,
Uberschriften rot. Brauner orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 121. Morgenweg 64. Wolf 125.
164 Orient. 206 (CO*
Dtwan des Muslih al-Din Sa'di, gest, .691/1291. Die Qafiden be-
ginnen hier fol. 1 v mit: ^ ^ M ^ ^j j^\
Nach fol. 1 fehlt ein Blatt, der Rest des auf fol. 1 v beginnenden zweiten
Gedichtes 1st auf dem Rande von fol. 2 r nachgetragen. Fol. 63 v beginnen
die Gazalijat in alphabetischer Ordnung nach den Reimbuchstaben, fol. 207 r
Dnbaits und einzelne Verse.
Dte Abschrift ist am 2, Du '1-higga 1000/9. Sept 1592 vollendet.
238 Blatt, 25:15, 17--9, durchschnittlich 19 ""Zeilen in zwei Kolumnen
zierliches, aber fluchtiges NestaTlq, blau-rote Umrahmung. Fol. ir eine
iiberklebte Notiz aus dem J. 1032/1622. Roter orient. Lederband mit der-
selben, und noch mehr, Schriftpressung wie der Einband von No. 206.
Hinckelmann y^. Morgenweg 50. Wolf 31.
165 Orient. 207 a
Dtwarr desselben Dichters in Auswahl 0^1^, wie es in der
Unterschnft heifit), Anfang fol. 1 r: v^uoLb yo ^ <*j \s ^ K
Das erste Gedicht der vorhergehenden Sammlung steht hier fol. 3 v mit
der Uberschrift ^l C ^ V J1 m ^ dje oflfenbar aus einem voUstandigen
Dtwan gedankenlos mitubernommen ist; schon bei dem nachsten Ge-
dicht weicht die Reihenfolge, die von nun an alphabetisch ist, wieder ab
Es sind hier nur Qa&den aufgenommen. Die Abschrift ist am 1 Sa'ban
1172/19. Marz 1759 vollendet (das Alter der Hds. wird also mit Unrecht
in etner deutschen Inhaltsangabe auf einem englischen Vorsatzblatte auf
300 Jahre geschatzt).
a *■? B ^ tt V^ T ; aufierst dunnes p apier, das in der schon erwahnten
deutschen Notiz als Schlangenfell bezeichnet wird, 19% : 12, 14 8 16 Zeilen
in zwev Kolumnen, fluchtiges und hafiliches Tallq, sehr schlechl gehalten
wurmsticbg und schmutzig, am Rande mit z. T. blauem Papier aus-
88
POESIE
gebessert. Auf dem Vorsatzblatt fiber der deutschen eine altere englische
Bestimmung mit der Unterschrift W(?) Dalster (?). Roter orient Lederband.
Orient. 207 (CCI) jgg
Dtovan desselben Dichters in einer dritten Rezension, beginnend fol. iv:
Auf die <2<¥*&# folgen fol. 50 v die Gazalljat in alphabetischer Ord-
nung nach den Reimbuchstaben, fol. 263 V Matnawjat, fol. 269V Qif'ijdt,
fol. 271 r Rubaijat, fol. 286r Mufradat.
Die undatierte Abschrift ist von dem Schaich Mansur Siddlqi angefertigt.
28; Blatt, 24:18, 18:11, 15 Zeilen in zwei Kolumnen, zuerst blau-
goldene, dann blau-rote Umrahmung, gutes, grofies TaTiq, Uberschriften rot;
auf emem Nachsatzblatt 10 Zeilen arabischer Worter mit persischer Interlinear-
Erklarung. Europaischer Lederband mit Goldschnitt und Goldpressung.
Hinckelmann 26. Morgenweg 38. Wolf 31.
Orient. 203 (CXCVH) jg 7
Der Gulistan, das bekannteste Werk desselben Dichtere, beginnend fol. 1 v:
Die Abschrift ist von Muhammad HaSim ibn Nusair Muhammad (derauch
No. 158 geschrieben) am Donnerstag dem 29. Ramadan' 1059/7. Okt. 1649
in Surat vollendet.
193 Blatt, 19:11, 12:6%, 11 Zeilen, schones Ta'llq, Uberschriften
in Gold. Europaischer Lederband mit Goldschnitt und Goldpressung.
Hinckelmann 75. Morgenweg 43. Wolf 81.
Orient. 204 (CXCVHI) ifiQ
Dasselbe Werk. i0 °
141 Blatt, rosa, von 97 an grungelbes Papier, 20:12, 13:7, 12 Zeilen,
zierliches Ta'liq in blaugoldener Umrahmung, Uberschriften u. dgl. z. T. in
Gold, z. T. farbig. Fol. 1 r oben rot: Spahani 1623. Ab(>) 27, und unten
schwarz: [der Anfang ist unleserlich gemacht] Romanus. Roterodamo-
Batavus Mens. 3 Octobr. Anni 1626. Brauner orient. Lederband mit eleganter
Pressung (Vogelmuster).
Hinckelmann 76. Morgenweg 118. Wolf 82.
Orient. 205 (CXCIX) 169
Dasselbe Werk, am Anfang unvollstandig, beginnend fol. 1 r: mit dem
VerSe: C^^fcJ t^. ^ ji iy AS 6S±\)
Anfangs am Rande haufig, spater zwischen den Zeilen seltener tiirkische
Glossen, am Rande Kollationsnoten.
89
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
170 Blatt, 157,: 9, 12:4, 15 Zeilen, gutes Ta'liq, tJbefschriften rot,
blaue Umrahmung. Auf dem Vorsatzblaft der falsche Titel v_»jio ^$yZ*
und eine tiirkische Malhama, fol. 17OV ein tiirkisches Rezept zu einer Paste
(05?^)- Dunkelbrauner Lederband mit Pressung.
Auf dem Vorsatzblatt von Joh. Christian Wolfs Hand der Vermerk:
Ge. Sam. Miilleri, Gymnasii civis ornatiss. donum.
170 Orient. 208 (CCII)
Der Bostm, das zweite groBe Werk desselben Dichters. Anfang:
Die Abschrift ist i. J. 1044/1634 vollendet.
149 Blatt, 20 : 13, 14 : 7, 1 5 Zeilen in zwei Kolumnen, gutes Ta'liq, Uber-
schriften rot; auf einem Nachsatzblatt Rubatjat als Federproben. Schwarzer
orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 69. Morgenweg 83. Wolf 75.
171 Orient. 230 (CCXXXIII)
Die Hds., deren Seiten nach europaischer Art rechtslaufig auf einander
folgen, enthalt zwei sufische Werke:
1. fol. iv— 30V: die Munagat (in Prosa mit Versen untermischt) des
beruhmten Mystikers Abu Isma'il 'Abdallah ibn abi 'l-Mansur Muhammad
al-Ansari al-HarawI, gest. 481/1088 (s. m. Lit. I 433, vgl. Rieu, Brit. Mus.
I 35). Anfang: koJT ^ly ^y/ \) ^^ &W) v£*
tJ*o\ £)\j*. s j***y* UiUioU y* y >b
Nach dem Kolophon fol. 30 v ist die Abschrift am Dienstag dem 9. eines
nicht genannten Monats, wahrscheinlich des G-umada II (s. u.), 1090/19. Juli
1679 fur Signor Cornel (jedenfalls vander Murter) vollendet.
2. fol. 31 r— 48 V. das Metnewl iiber das asketische Leben Margnb al-
qulab eines nicht weiter bekannten Dichters Sams, der (wie Rieu II 874
gezeigt hat) nicht mit dem beruhmten Sams i Tabriz! identisch sein kann.
Anfang: ^^^^JsUJl i_j> a^ ^.-^t
Das Gedicht zerfallt in folgende zehn Abschnitte:
00/ <oy y J 3 \ J-^i 33 V
c ^ Cj{*~<° y f y — 34v
***>} ? f^r - — 36v
U>> viJy y o 1 ^*- — 4° r
jl/2 >> ?*r> — 42 r
Die das Jahr der Abfassung 757/1356 enthaltenden SchluBverse
lauten hier, anders als bei Rieu, folgendermafien :
90
C^9_a*« \> *«mii (J-*** 43 v
rM«* y *^&j& — 45 r
^isvXasc iu y pjv^ijt) — 40 r
*U>^ #U» y ^^gi 46V
oUI y (,a> — 47 r
POESIE
<->yL t ^> faZ* ^\ f US ^
^-^ ■«*^Hl*' (so) JLo j^jL* «jy
^ ^ u oi»' Hrrt ;UA' c»i'
Die Abschrift wurde am 29. Gumada II 1090/7. Aug. 1679 voUendet
.48 Blatt, 19:14, i 4 ;8, 8 Zeilen, grofies TaTlq, Oberschriften rot.
Koher europaischer Pappband.
Aus Wincklers Besitz.
Orient. 209a 172
Die Liebesgeschichte von Mihr und Mustarl in Metnewiversen ver-
fafit 778/1376 von Maulana Muhammad 'Assar aus Tabriz" Best 770/1177
(vgl. Rieu, Brit Mus. II 626). Anfang: "
J^x» ^>UL Jx£S CvuJ» ^aju ^
Die Abschrift ist am 11. Ramadan 975/1 a Marz 1568 voUendet.
229 Blatt, 20:13, 12:7, 11 Zeilen in zwei Kolumnen, Ta'liq. Die
Tmte hat fast uberaU auf die gegenuberstehende Seite abgefartrt, wodurch
die Leserlichkeit stark leidet; zu spat hat man diesem tlbelstand mittels
Seidenpapier-Durchschusses abzuhelfen gesucht Brauner europaischer
Lederband, in den mit Pressung verzierte Stiicke eines orientalischen
eingelassen sind.
Orient. 210 (CCXIV) j 7 3
Diwan des IJafiz. \ Anfang:
UJ£&* >\^\ <jj j}\ >^ uT £&* 6S
Die Anordnung der Gedichte ist eine andere als in der Ausgabe von
Brockhaus, namlich 2 = B. 3, jj=B. 7, 4=B. 6, S = B. 9, 6=B. 8, 7 = B. 4,
8 = B. 12 usw. Fol. 179 beginnen ohne Oberschrift die Qif'as, fol. 189
gleichfalls ohne Uberschrift die Rubdijat.
Am Rande von fol. iv— 16 r steht die } \^\ A^—, das religiose Ge-
dicht des Nur al-Dln *Abd al-Rahman Garni, gest. 898/1492 (vgl. Rieu,
Brit. Mus. n 644). Anfang des Vorworts: (Ji*./ ^ *S «UJ 2j±\, Anfang
des Gedichts: U^tt «Jlyai ^^1 ^y| jjji'^ j\±x>\
196 Blatt, 21 : 13, 12 : 7, 11— } 2 Zeilen in zwei Kolumnen, mafiiges
Ta'bq, schmutzig und schlecht gehalten. Fol. 93 V findet sich ein Siegel-
abdruck mit dem Datum 1049/1639. Roter orient Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 81. Morgenweg 94. Wolf 87.
91
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
174 Orient 229 (CCXXX)
Diwan eines persischen Dichters, der im Titel fol. I v Rtdai genannt
wird (das davor stehende Hadrat Musa ist wiederausgestrichen, mit Recht,
wie es scheint) und das Tafoallus Rid a fiihrt, Anfang:
Die rrahere Bestimmung des sehr vieldeutigen Namens ergibt sich aus
den Uberschriften fol. 84 r: «^jy l^ U> L^tf C^>i-f und 87 r:
ty£ )£ L£ U>> L£ )\4 *><$y> j> l£ >**-l t^ )U A2*S. Der Dichter war also
Kar Gija Rida Gija, der i. J. 829/1425 verstorbene Herrscher von Gllan
(s. Rieu, Brit. Mus. II 638 b), von dessen poetischen Leistungen bisher noch
nichts bekannt zu sein scheint. AuBer den genannten Uberschriften findet
sich fol. 85 v noch l _ 7 **£*M t j.
Fol. 89 V— 92 V folgen, nachdem der Diwan fol. 89 r mit *^-Jr ohne Datum
geschlossen, Gedichte von, wie das Tahallus ergibt, 'Iraqi (s. No. 163).
92 Blatt, 15 : 11, 12:8, 1 3 Zeilen in zwei Kolumnen, schlechtes Ta'liq
in roter Umrahmung. Auf einem Vorsatzblatt ein tiirkisches Gebet: *U>
C>M*L*, auf einem Nachsatzblatt turkische Gedichte. Loser papierbezogener
Halblederband.
Hinckelmann 119. Morgenweg 139. Wolf 123.
175 Orient. 213 (CCXI)
Diwan des No. 173 genannten Dichters GamI, und zwar sein erster
Diwan, die Sammlung seiner kleineren Jugendgedichte, von ihm selbst
fdtifiat al-sabab genannt. Titel in blaugoldenem'Unwan: ^y»^- ^-« o\>^ <-V
(so!). Anfang: ?-^-} f£* *U-«>1 (£*\ C^"^ 0*"j^ ^ <" -Mfc ?
Von No. 6 an sind die Gedichte alphabettsch nach den Reimbuchstaben
geordnet. Die Abschrift ist am 15. Ramadan 936/14. Mai 1530 voll-
endet.
243 Blatt, 20:12, 14:7, 17 Zeilen in zwei Kolumnen, sehr kleines,
zierliches Ta'liq in blaugoldener Umrahmung. Auf einem Nachsatzblatt
von einer anderen Hand in schonem Neshj allerlei Bemerkungen, u. a.
Mr^ ^ tj* kM f^*^ vy***^ *-" Jl * ******* Brauner orient. Lederband mit
Pressung.
Hinckelmann 108. Morgenweg 116. Wolf 113.
176 Orient. 214 (CCXII)
Ein vollstandiges, im Titel irrtiimlich als erster Band bezeichnetes,
Exemplar des Metnewi fusuf und Zulaicha, des popularsten Werkes des-
selben Dichters, im Metrum von Nizamis Hosrau und Slrin, verfaCt i. J.
92
^^__ POEStE
888/1483 (vgl. Rieu, Brit. Mus. II 645 und die Ausgabe des Textes mit
Ubersetzung von V. von Rosenzweig, Wien 1824). Anfarig:
vS^i ^.jW ,A*A> $ J*
140 Blatt, 21 : 12, 12:6, 15 Zeilen in zwei Kolumnen, gutes, zierliches
Ta'liq, Oberschriften rot. Brauner orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 67. Morgenweg 93. Wolf 73.
Orient. 211 (CCIX) 177
Zwei Werke desselben Gam I:
1. dasselbe Metnewlgedicht wie in No. 176. Die Abschrift ist nach
dem Kolophon fol. 78 r von *Abd al-Karim ibn 'Abd al-Gafur al-Nasafl an
einem Donnerstag des Jahres 992/1584 vollendet.
18 Zeilen in drei Kolumnen, Schriftspiegel 16: 10, ziemlich plumpes
Nesta'liq; fol. 16—32 ist der Raum fur die Cberschriften nicht ausgefullt.
Der Rand ist stark wasserfleckig. Fol. 78 V und 79 r enthalten Federproben,
79V und 8or sind leer.
2. das tfiradnanteH Iskandarf, Alexanders Weisheitsbuch, im Metrum
von Nizamis Alexanderbuch, dem Sultan Husain gewidmet. Anfang fol. 8ov :
^^9' urM J^ ^
Die Vorlage des Schreibers enthielt mehrere Lucken, daher er fol. 128 v
und stellenweis 152 und 153 V leer gelassen hat. Die Abschrift ist von
dem tfaggi Da'ud Sulaiman ^p^UH (?) i. J. 999/159° vollendet.
15 Zeilen in zwei Kolumnen, Schriftspiegel 14 : 7, zierliches Ta'liq.
16b Blatt, 23 : 17. Oberschriften rot. Innen im Deckel allerlei Feder-
proben, darunter ein Vers, nach der Unterschrift von Mirza Muhammad
i. J. 1001/1592 in Samarqand geschrieben. Schwarzer orient. Lederband
mit Pressung.
Hinckelmann 136. Morgenweg 63. Wolf 138.
Orient. 212 (CCX) 178
Der Beharisian desselben Garni, eine Sammlung von Erzahlungen in
Prosa und Versen, in acht Raudas, die er in Nachahmung von Sa'dis
Gulistan i. J. 892/1487, als er dies Werk mit seinem Sohne Dija* al-Din
Jusuf (s. No. 109) las, verfalite und dem Sultan Husain widmete. Anfang:
Schreiber: ^b <^»-(?).
79 Blatt, 24:14, 14:8, 15 Zeilen, deutliches Ta'liq, Oberschriften rot.
Brauner orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 70. Morgenweg 59. Wolf y6.
93
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
179 Orient. 215 (CCXXV)
Das Timamame, eine Darstellung der Taten des mongolischen Welt-
eroberers TlmQr im Anschlufi an die offizielle Hofhistoriographie und in
Nachahmung von Nizamis Iskendername in Metnewlversen, von Gamls
Schwestersohn Maulana 'Abdallah Hat if I, gest. 927/1520. Anfang fol. iv:
Von fol. 2v an steht am Rande Nizarais Iskendername (s. No. 158) ge-
schrieben, das aber fol. 75 V unvollendet abbricht. Anfang:
ly ^IwXjL cX-Tl cu^jjL lej
Nach einer Notiz von anderer Hand fol. 185 v ist die undatierte Hds. am
12. Mubarram 1014/31. Mai 1605 durch einen gewissen Mlrza Jusuf in ^ 1~«S
erworben; daneben zwei Siegelabdrucke.
185 Blatt, 20: 12, 12:7, *3 Zeilen in zwei Kolumnen, ziemlich fluchtiges
Ta'llq , Uberschriften rot Auf einem Vorsatzblatt und fol. ir Gebets-
anweisungen. Brauner orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 84. Morgenweg 1 10. Wolf 90.
180 Orient. 216 (CCXXVI)
Dasselbe Titnurname in einem Prachtexemplar. Titel und Anfang in blau-
goldenem 'Unwan, Uberschriften blau-golden, spater rot, doch ist der Raum
fur sie nur bis fol. igr ausgefiillt. Grun-gold-blaue Umrahmung. Fol. 88 r,
ioir, io4r, I22v sind Liicken im Text gelassen. Fol. 128 v nennt sich
als Besitzer Muhammad al-Husainl (stark verwischt).
128 Blatt, 24:14, 14:7, 14 Zeilen, zierliches Ta'llq. Brauner orient.
Lederband mit Gold- und Farbenpressung.
Hinckelmann 114. Morgenweg 66. Wolf 118.
181 Orient. 202 (CCVIH)
1. fol. IV-43V: Das Metnewlgedicht in Hazagmetrum Sifat al-asiqln
in 20 Kapiteln von Badr al-Din Hilall (gest. 939/1532, nach andern 936/1 529,
vgl. Pertsch zu Berlin No. 913). Anfang:
2. fol. 44v— 106 r: Das Metnewl Laila und Magnnn des Hatifl (vgl.
Rieu, Brit. Mus. II 652). Anfang:
Die Abschrift ist i. J. 1028/ 1618 angefertigt. Als Besitzer nennt sich
Muhammad Zahur.
94
P0ES1E
106 Blatt, 23:14, 16:7, 15 Zeilen in zwei Kolumnen, gutes Taliq,
Oberschriften rot. Der Text hat mehrfach durch Feuchtigkeit gelitten.
Auf drei Vorsatzblattern allerlei Federproben, Zauberquadrate u. dgl. Roter
orient. Lederband mit Pressung, auf dem Riicken falschlich bezeichnet.
Nizami Leila et Medschnun.
Hinckelmann 116. Morgenweg 70. Wolf 120.
Orient. 217 (CCXXIX) 182
1. fol. 1 v— 50V : Dasselbe Metnewi Sifat al-asiqin wie No. 181, Stuck 1.
Die Abschrift (Schriftspiegel 12:8) in zwei Kolumnen zu 13 Zeilen in
grobem Ta'llq mit roten Oberschriften ist am 2;. Ramadan 1019/13. Dez.
1 610 vollendet.
2. fol. 50V—85V: Dlwan eines Dichters, dessen Tahallus Ahli war,
namlich des Ahli fturasani (gest 934/1527), wie aus einem Vergleich mit
Oudh p. 320 hervorgeht. Anfang:
Schriftspiegel 14:8, 12—13 Zeilen in blau-roter Umrahmung, gutes Ta'Iiq.
85 Blatt, schmutzig, 18 : 10. Roter Lederband.
Hinckelmann 125. Morgenweg 134. Wolf 127.
Orient. 15 (CCXXXV) 183
Persische Gedichte, beginnend fol. iv mit:
also Anfang vom Dlwan des Hilali (s. Rieu, Brit. Mus. II 656). Diese
erste Abteilung scheint fol 26 r mit £ zu schliefien. Fol. 26 v und 27 r
sind leer.
Fol. 27 v beginnt ohne tJberschrift eine zweite Abteilung von Ge~
dichten mit: U )k «-*J)' <£>& ^ )* ^^ /
Ob diese noch zum Dlwan des Hilali gehoren, kann ich nicht ent-
scheiden, da mir die Ausgabe von Cawnpore nicht zuganglich ist. Sclilu.fi
fol. 48 r mit ^LU ^j. < ^
Am Rande von fol. 36 V stehn funf Verse mit der Uberschrift f^
t>\) ^i* Weitere persische Verse finden sich am Rande von fol. 91 v,
93 r, 94 r, 9$r/v.
Den Rest der Hds. s. No. 277.
*) Durch ein Loch verstummelt, nach Oudh erganzt.
95
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
Orient. 218 (CCXXXI)
I. fol. iv— 68 r: Eine Auswahl aus Nizamls Gedichten mit einer Prosa-
einleitung (£wLI £^L), die in 37 Kapiteln, mit Tauftd beginnend, das
Gebiet der islamischen Glaubens- und Sittenlehre behandelt (vgl. Pertsch,
Berlin 738, 1, Rieu^Brit. Mus. II 575). Anfang der Prosaeinleitung: yj*~\ J
Uy i^ fi/Jtf **\ji)\ *MjSc^\ f ^ <_^J 3 cuJUL. .cjbjlj cJy
Oo^ii JJjiX*** ^£>t ,0^ Oblia. J-IS^ err* 1 Cv^x.
Anfang des ersten Kapitels aus den Mafysan al-asrfir:
Die Abschrift ist i.J. 967/1559 vollendet.
2. fol. 68 v— 92 v: Ein Gedicht, das hier falsch Sah u Derwrt betitelt
wird, es ist vielmehr das Hahtame, bekannter unter dem Titel Got u lokan,
des Mahmud 'Arifl, gest. 853/1449 (s. Rieu, Brit. Mus. II 639). Anfang:
t>J 'J**. ******* -J~l &
Die Abschrift ist von 'All Sah 'All KermanI i. J. 968/1560 vollendet.
3. fol. 93 r— 95 r: Abwechselnd Qif'as und Ruba'ijat von nicht ge-
nannten Dichtern.
95 B1 att, 13:10, 8 : 5 y a , 11 Zeilen in zwei meist rot eingerahmten
Kolumnen, mit meist roten Uberschriften, fluchtiges Tallq. Roter orient.
Lederband mit Pressung. Auf einem Vorsatzblatt zwei Besitzernotizen aus
den J. 986/1578 und 989/1581.
Hinckelmann 145. Morgenweg 142. Wolf 147.
185 Orient. 219 (CCXXUI)
1. fol. ir— 33r: Das Metnewlgedicht des Ahll SlrazI (gest. 942/1535
vgl. Rieu, Brit. Mus. II 657) Sijir i tfalal, die Liebesgeschichte des Prinzen
Gam und der Prinzessin Gul, mit einer kurzen Prosaeinleitung. Anfang. der
Prosaeinleitung: ^ y\ ^ ^ C^*iU ; l^ >^^ UyOoj >^ \i j^
C JI c ^ Lb ^ OS* )> * i ^ J . Anfang des Gedichtes:
Die zweispaltige mit roten Uberschriften versehene Abschrift, die Seite
zu 9 Zeilen, ist von tfaggl Muhammad 'Abdallah am 7. Du'l-hi££a
1072/25. Juli 1662 vollendet. s
2. fol. 34v— 45 v: Eine Prosaabhandlung iiber Poetik, beginnend:
96
POESIE
Die Abschrift, die Seite zu 16 Zeilen, schlieBt fol. 45 V, Zeile 8 mitten
im Satze.
45 Blatt (denen noch 103 ursprunglich unbeschriebene folgen), z. T.
buntes gemustertes Papier, 22:13, ^3'7 J I>, gutes Neshl. Auf zwei Vor-
satzblattern allerlei Federproben. Fol. 50 r ein deutscher frommer Spruch
mit der Uberschrift: Hinrich fander Cordt Sohn fon Hamburg, und dem
Datum: Adij den 25. Januarij Ao. 1685 In Bataueija. Fol. 52 r: Deus
nobiscum quis contra nos. Cochius Hardervico-Gelrus. Gammebron in
Persien in de logie van de Nederlantsche Oostindissche Compagnie. Adij
25. Juli Ao. 1684. Fol- 54 r ein paar deutsche Verse mit der Uberschrift:
Harmen Clement van Hemelen int stigh ..., und der Unterschrift: Ternaten
int Casstel Orranien Aij 27 Janijarij Ann 1685. Verzierter roter Lederband.
Hinckelmann 83. Morgenweg 73. Wolf 89.
Orient. 242 (XCV) 186
1. Eine Sammlung arabischer Gebete Oly*>*N e-*** <— A** cr*. d ie fol- ir
beginnt und iv auf dem Rande fortgesetzt wird.
2. fol. iv— 13V: Eine persische Sammlung religioser Vorschriften, be-
ginnend: £ <UJI VI ^Jl V Joy^ »yo Jl^ ^ cr U,^ J^y J>UJ^jy j^i.
3. fol. 13 v— 32V: Eine persische Gebetsammlung, beginnend: ^UjUjjI^
g" *-~*\j* -*a& jUJ Al*. \j\ f )L u J\ (At As, «Ol. Die Sammlung bricht
fol. 32 V mitten im Text ab. Fol. 33 r steht ein Gedicht.
4. fol. 34V— 56 r: Dasselbe Metnewi des Ahli SlrazI wie No. 185,
Stuck 1. Der Anfang lautet hier mit einigen Varianten:
(so!) «yU> y y % ^U ^ ^1
ay 1 _ y iUi y y dU. cUS^io
Fol. 56V stehn noch einige Heiligenlegenden.
56 Blatt, 17: 12, 13: 7, 13 Zeilen, bis fol. 32 Neslji, von da an gutes
Tallq, von fol. 13 v an rote Oberschriften, fol. 36r— 56r zweispaltig. Roter
Lederband.
Hinckelmann 113. Morgenweg 131. Wolf 117.
Orient. 221 (CCIII) 187
Dman des Taijib oder Sah Taijib, eines l}orasanischen Dichters, der
jedenfalls vor 962/1554 bliihte (s. Rieu, Brit. Mus. II 659). Anfang (ab-
weichend von der Hds. des Brit. Mus.):
tt*JI^ JjJb SLy £,* ^laeC- 1 "-?
Der Dlwan enthalt sufische Gazelen, Qaslden und, von fol. 52 r an, MetnewTs.
Schreiber: Ahmad Sultan 'All, Datum: 973/1565.
53 Blatt, 25:17, 15:9, durchschnittlich iz Zeilen in zwei Kolumnen,
hiibsches Taliq in blaugoldgriinroter Umrahmung mit blaugoldenem 'Unwan.
97 1
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
Auf einem Nachsatzblatt stark verwischte Besitzernotizen, darunter eine
von dem Kastellan des Sah zu Isfahan (^l^i-^ AiU-JI $>)>) vom
J. 1057/1647. Dunkler orient. Lederband mit Goldpressung.
Hinckelmann 118. Morgenweg 53. Wolf 122.
188 Orient. 222 (CCIV)
1. fol. 3v— 6r: Eine erbauliche Geschichte in Prosa. Anfang: C*>&*-
Jl jJi ^ 3) $ 6^ 1>U. ^ > \ ){ J\^ ! . *S ^51 *>)} cxr^- Schriftspiegel
l 9 : 7 , /a> ll Zeilen.
2. fol. 13V— 61 r: Dfwan des Taijib in derselben Rezension wie No. 187,
in Abschrift vollendet von Muhammad Ga'far am 27. Ramadan 1061/14. Sept.
1651. Fol. 62r noch ein Gedicht desselben Dichters mit der Oberschrift ^.
Schriftspiegel 15:8, 13 Zeilen in zwei Kolumnen, zierliches Tallq, Ober-
schriften rot.
3. fol. 63 V — 83 r: ohne Oberschrift, das gewohnlich dem Sa'dl
(s. No. 164) zugeschriebene, von dem Herausgeber seiner gesammelten
Werke 'All ibn Ahmad Besutun freilich nicht mitaufgenommene „Buch des
Rates" Pendname (s. Pertsch, Berlin No. 781, 24). Anfang:
IjA iXa^S* (SO!) < £-< r u>\ ^XamA AS
Die Abschrift ist laut fol. 83 r am 20. Sauwal des Jahres 25 (der Regierung
des hier nicht genannten mongolischen Kaisers von Indien Sah-gahan Sihab
al-Dln, der 1037/1628 zur Regierung kam) — 1061 (mi <#lk« ro <*-U»>)/7. Okt.
1 65 1 vollendet. Als Besitzer nennt sich hier und fol. ir der Schreiber
des Stiickes 2 Muhammad Ga'far. Schriftspiegel 18:9, 10 Zeilen, grofies
Ta'liq, Oberschriften rot.
Auf fol. 86v, 88 r— 92 V folgen noch mehrere Gedichte ungenannter
Dichter.
94 Blatt (von denen mehrere leer), 23 : 13. Roter orient. Lederband
mit Pressung.
Hinckelmann 129. Morgenweg 71. Wolf 131.
189 Orient. 223 (CCXIII)
Dfwan des Hajati (mehrfach in den Oberschriften verschrieben, daher
auf dem Rucken falsch Giami) GllanI, den HaggI Hallfa III 276 No. 5394
als einen Zeitgenossen des 'Urfl, gest. 999/1590, bezeichnet, und den TaqI
al-Dln Kasani in seiner ftulasat al-a?ar (Sprenger, Catal. of Oudh S. 25
No. 276) unter den Dichtern von Kasan auffuhrt,, indem er erwahnt, dafi
er 986/^578 dorthin zuriickgekehrt sei. Auf einem Nachsatzblatt wird die
Hds. als erster Band seines Dlwans bezeichnet. Nach TaqI al-Dln a. a. O.
98
POESIE
enthielt sein vollstandiger Diwan ca. 2000 Verse. Anfang (abweichend von
H.H.'s Angabe) unter blaugoldenem 'Unwan fol. iv:
\y» job Ail*** ^ar* fOUi^ >> 13
\j* »x>b <iJLj^ ^.a «.„«,& > jf Ui
Der Diwan enthalt u. a. viele Gedichte zum Lobe des Propheten, fol. 94V ff
zum Lobe des Sultans Abu'l-Muzaffar Galal al-Din Muhammad Akbar
Padisahi Gazi (in Indien 963— 1014/ 1556— 1605), fol. 105 r des Sahzade
Sultan Selim, fol. \\\x und 145 r des Nauwab Katib 'Abd al-Rablm Hani
Hanan, fol. I28v des Arztes Abu '1-Fath, fol. 153 r ein Trauerlied auf des
Dichters eigenes Rofl. Am Rande stehn Gedichte, die nach dem Tajjallus
gleichfalls von Hajati herriihren, beginnend mit einem TauJfld\ ein anderes
Tauhld findet sich auf einem Nachsatzblatt. Auf 8 Vorsatzblattern stehn
weitere Verse, z. T. von Hajati, z. T. von Sail) 'All Nafar.
181 Blatt, verschiedenfarbiges Papier, 20:12, 14:7, 9 Zeilen in zwei
Kolumnen, gutes Tallq, in blaugoldener Umrahmung, mit roten Uber-
schriften. Brauner orient. Lederband mit Pressung, schlecht gehalten.
Hinckelmann 106. Morgenweg 115. Wolf 1 11.
Orient. 226 (CCXXI) 190
Das Metnewi Nal-Daman, eine Bearbeitung der beriihmten Episode
Nal und Damajanti aus dem Mahabharata, von Faidi oder, wie er sich
spater nannte und hier in der Unterschrift genannt wird, Faijadi (gest.
1004/ 1 595), verfafit 1003 und dem Mongolenkaiser Akbar gewidmet (vgl.
Rieu, Brit. Mus. II 670). Anfang:
Die Abschrift ist am Mittwoch dem 17. Safar 1062/30. Jan. 1652 vollendet.
123 Blatt, 25:14, 17:8, 17 Zeilen in zwei Kolumnen, gutes Ta'llq,
Uberschriften rot, zu Anfang meist ausgelassen. Roter Lederband.
Hinckelmann 135. Morgenweg 51. Wolf 137.
Orient. 224 (CCXVI) 191
1. fol. 4V — 95 r: Diwan des Fiirsten derGlaubigen 'All ibn abi Talib,
angeblich aus dem Arabischen (s. m. Lit. I 43) Ubersetzt. Anfang:
Die Gedichte werden mehrfach von Prosatraditionen mit der Einleitung
CUuJJii unterbrochen.
2. fol. 95 v — 102 r: 'Alls IOO Spriiche ( c ^JUpA j~t\ <Wtf 6^0) mit
persischer Paraphrase in Vierzeilern von Ra§id al-Din Watwat, gest.
578/1182 (vgl. 'Alls hundert Spriiche arabisch und persisch paraphrasiert
von Reschid-eddin Watwat, nebst einem doppelten Anhang arabischer
99 7*
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
Spriiche, herausg., ubersetzt und mit Anmm. begleitet von H. L. Fleischer,
Leipzig 1837).
Die Abschrift dieser ersten beiden Stiicke ist am 5. Sa'ban 1 032/4. Juni
1623 in CUjLUS" ;jOi vollendet.
3. fol. ictyr — I33r: Dlwan des Ab,und Molla Muhammad Sufi, dessen
Zeitalter ich ebensowenig wie Pertsch (s. den Index zum Berliner Ver-
zeichnis) feststellen kann. Vor fol. 104 fehlt mindestens ein Blattpar; der
Dlwan beginnt daher hier mitten in einem Gedicht mit:
aJL*Ju«> *X»»u>J > y ttMMO - jj
4. fol. 1 33V — 151 v: Ein Schenkenbuch Saqi-name, das hier im Kolophon
einem Hakim Partawl, in Berlin No. 18, II, 10a dem Muhammad Sufi zu-
geschrieben wird, dessen Dlwan in Stuck 3 vorliegt. Anfang:
154 Blatt (von denen einige leer), 24:14, 15:7, IS Zeilen in zwei
Kolumnen, schemes Taliq, in blaurotgoldener Umrahmung, mit blaurot-
goldenen TJnwans. Uberschriften rot. Brauner orient. Lederband mit Gold-
pressung.
Hinckelmann 71. Morgenweg 62. Wolf JJ.
192 Orient. 231 (CCXV)
Eine zum Privatgebrauch angelegte Sammlung von Gedichten, deren
Verfasser nur selten angegeben sind, wie fol. 34 V Molla'i Rum (d. i. Galal
al-Din), fol. 51 r Nauwab Hani Hanan und Molla Gamal; fol. 28 v, 31 r und v
ergibt das Taljallus Hark als Dichter.
60 Blatt, bestehend je aus einem bunten mit Pflanzen und Tieren in
Gold und Silber verzierten Rahmen (22: 12) und einem in diesen eingeklebten
andersfarbigen bunten Mittelstiicke (15 :6), auf dessen Vorder- und Riickseite
in je 6 schragen mit Gold und Silber abgesetzten Feldern je ein Vers steht.
Fol. 1 v, Feld 5 — fol. 55 V sind von guter Hand geschrieben. In die urspriing-
lich leer gelassenen ersten 4 Felder von fol. iv hat eine ziemlich hafiliche
Hand die ersten 4 Verse abermals eingetragen. Von der letzteren Hand,
wie es scheint, ist, in das umgedrehte Buch, auf fol. 6or— 58V und 57 V — 56V
der Anfaag der Sammlung nochmals eingeschrieben. Orient. Halblederband.
Aus Wolfs Besitz.
193 Orient. 201 (CCVII)
1. fol. 7v — 42 r: Eine Gedichtsammlung, beginnend mit:
also Gedichte des Sahl, gest. 857/1453 (vgL Rieu, Brit. Mus. II 640 und
100
POESIE
Pertsch, Berlin, 674, 35). Die Sammlung schliefit mit drei Ratseln auf die
Namen Muhammad, Ahmad und Mahmud. Die Abschrift ist am 23. Du
H'g&a 984/14. Marz 1577 vollendet.
2. fol. 45 V— 104 r: Ein Metnewlgedicht im Metrum Sari', im Kolophon
als: *J*> bezeichnet, mit einer kurzen Prosaeinleitung, beginnend:
, _' , ^»r;'y»
^U ^l^ ;ly| ^f ^ll. ^JU* ^1^1 h-tf** jj
also die 7k^/2c/ al-ahrar des Garni, die nach dem hier wie in Berlin 883
vorhandenen, in Falconers Ausgabe (Zenker II 493) aber fehlenden, kurzen
prosaischen Schlufiwort i. J. 886/1481 vollendet wurde. Die Abschrift ist
am 10. Safar 984/9. Mai 1576 beendet.
3. fol. 105 r— 106 r: Ein mystisches Gedicht zu den einzelnen Buch-
staben des Alphabets, dessen Dichter hier nicht genannt und mir nicht
bekannt ist, anfangend:
>**> J*> f> 3h jy *** «-M
>yt?> d&'SL* jUjT y xfcy jj AS
4. fol. 107 v— 179 r: Ein mir unbekanntes mystisches MetnewT, dessen
Verfasser ebenfalls nicht genannt ist, anfangend:
Die Abschrift ist am 12. Muharram 984/11. April 1576 von Saraf al-
Dln ibn Saijid Magd al-Dln IJunagi Sirazi in Bandar Surat vollendet.
5. fol. i8ov— 197V: Ein mystisches Gedicht, beginnend:
also das Hdlname oder Got u cokan des 'Arifi, wie No. 184, Stuck 2.
6. fol. 200V — 244r: Ein mystisches Gedicht, anfangend:
> y^y° j* cM y >yv ^
Als Titel erscheint fol. 207 r Sah u Geda, es ist also das bekannte
Metnewi des Hilali, gest. 939/*53 2 > nach andern 936/1529 (s. Berlin No. 913,
Brit. Mus. 656, dazu Breslau No. 12).
Die Abschrift ist am 7. Muharram 984/6. April 1576 vollendet.
7. foL 246 r— 293 V: 45 Qasiden, deren Dichter nicht genannt werden,
beginnend:
/# AiU. /Jo A3 ^J* j* JyS, ^ \^ *£
Am SchluG stehn noch die beiden ersten Verse eines 46. Gedichtes, es
fehlt also nach fol. 293 mindestens ein Blatt.
Zwischen den Gedichten steht fol. 262 r/v eine Pro*- erzahlung von dem
101
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
.!£•»
beriihmten Mystiker Bajezid BistSmi, gest. 261/874, beginnend:
8. fol. 297V — 300 v: 23 Weisheitsspriiche in Prosa, beginnend: J-«a»
O 1 *) )> C<A*t { J>* )}) )> ** &*^ °*^; Cr~*r v^^*- <*>^ *^~" ~? O 1 ^ .>>
9. fol. 30 iv — 304 r: quergeschrieben, eine Qaside von 'All I^igazi,
dessen Zeitalter ich nicht bestimmen kann.
10. fol. 304 V: Eine Tradition in Prosa iiber die Nacht der Bestimmung,
beginnend : C ^ *J y LLo jjS c**^> i5^ V • '
11. foL305r — 306 r: quergeschrieben, eine Qaside von Maulana, Fathi
(welchem der funf Dichter dieses Namens, s. Pertsch, Index Berl., laBt sich
nicht feststellen).
12. fol. 306V: Funf Rubaljat von ungenannten Verfassern.
312 Blatt (von denen mehrere unbeschrieben), 21 :14, 14:7, 13 Zeilen
in zwei Kolumnen mit blaugoldener Umrahmung, zierliches Ta'liq, Uber-
schriften rot; vor den einzelnen Stucken blaurotgoldene XJnwans, in denen
aber der Raum fur die Titel unausgefiillt geblieben ist. Roter orient.
Lederband mit Pressung und dem falschen modernen Ruckenschilde Nizami
Khamsa.
Hinckelmann 134. Morgenweg 91. Wolf 136.
194 Orient. 234 (CCXIX)
Eine wohl zum Privatgebrauch angelegte Sammlung von Gedichten,
als deren Verfasser die folgenden genannt werden: fol. iv Imadl Gaznawl,
2r Mir Ma'arrl, 2v Mir 'Imadl, 3r Sa'dl, $r Hakim abu 'l-Farag und
Hakim Anwarl, 8r Hakim abu '1-Qasim FirdausI, 9r Amir Ma'arrl,
10 v Hakim Qatarani, 12 r Saife Nizami Gangi, 13 v 'AsgadI, 14 r Hakim
Augad al-Din Anwari, 18 r Azraqi, 1 8 v Ma'sud i Sa'd i Sulaimani, 19V Hakim
AStari Nisaburi, 20 v Kamal Isma'il, 21 v Hakim Far^I, 23 r Mugir al-Din
Bailaqani, 25V Mum al-Din Muhammad, 27V Saih, 'Iraqi, 36 r 'Abd al-
Wasi' Gaball (s. Berlin No. 712, hier ^y^- geschrieben, vgl. Berlin No. 75,4,
wo Pertsch £elebi schrieb, also wohl ebenso las), 37 r Radi al-Din Nisaburi
und 'Abd al Wasi', 38 r Dija' al-Din al-Farisi, 38 v Zahir al-Din, 39 r Zahlr
al-Din Farjabi, 41 v Amir Ma'arrl, 44 V Penc name i Saif al-Din Isfarang,
46 r Mugir al-Din, 47 r Sihab al-Din &aih, Ahmad Mu'aijad, 47 V Saijid
Hasan Gaznawi, 48 r Atlr al-Din <^>L«$l (lies Jf^*>\ wie Berlin No. 663,
No. 144?); 49V Hakim Minufcihr, 51 r Saif al-Din abu 1-Farag, 51 v Rukn
al-Din Abhari, 52r Hakim &ahi, S3r &aih, Rozbahra, 54r Fa{jr al-Din Kir-
mani, 54V fjwagu Kirmani, 55 r Sa'd Jazdi, 56 r Amir Sams al-Din Halid
und Nasir i IJosrau, 57 v Kamal al-Din Imam «^>j>y (?), 60 v Gauhari,
61 r &ahi Nur. 61 v Nizam al-Mulk und ijaqani, 62 r 'Imadi Sahrijari und
Galal al-Din 'Itql, 62 v Hwaga Hafiz i Sirazi dar ta'rihj Muhammad
102
erzAhlungen
Muzaffar und Hwaga Sulaiman Sawagi, 63 V Garihi, 64 r Fahr al-Din
Mubaraksah und Tag al-Din RumI, 64 V Hwaga tfusain Sinani und Maulana
Cururi, 65 r Saih, Auhadi, 66 1 Saif i Isfarang, 67 r Saijid Du '1-Faqar.
Auf zwei Nachsatzblattern noch allerlei Gedichte und Federproben mit
der Unterschrift: j*3\ g*; (so!) ^ i~-i ^ ^V A**f J* *-*n *~tf
uro'^uu*. Dem Datum entspricht Marz/April 1616.
67 Blatt, 24:14, 19:10, 15 schraglaufende Zeilen. in drei Kolutnnen,
zierliches Ta'llq. Orient. Halblederband.
Hinckelmann 138. Morgenweg 61. Wolf 140.
Orient. 235 (CCXXIV) 195
Eine ahnliche Sammlung wie die vorhergehende, foL iv als 30. Guz»*
bezeichnet, Gedichte enthaltend von Sa'di, Hafiz, Katibl, Garni, Unsi, Amir
Hosrau, Ahli, Salman, Sahi, Faidi, Amini, 'A§iqi, Rijadi, Lisanl, Kamal,
Hijali, Fahn, Nasimi, Hilali, Asafi, Salih, 'AlimI, Firaqi, Saifi, Sa'di, Ismat,
Adari, SabuhT, Banna', Fani, Suhaili, Akahi, Ahi, Jusuf, Muflisi, Waqifi,
Bad?*!, Gijat
Als Schreiber nennt sich foL 109 v Muhammad 'All; darunter steht
folgende, schwerlich richtige Bemerkung iiber den Titel des Werkes von
einer anderen Hand: ^ (so!) ^o )\ /*> £*f* >f> r*" 1 Sr& O*
(so!) C^*»\ ^(X*^.
109 Blatt, 21:13, 14:8, 15 Zeilen in zwei Kolumnen, gutes Tallq,
Oberschriften rot. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 68. Morgenweg 84. Wolf 74.
4. Erzahlungen
Orient. 238 (CCXLn) 196
Anwar i Suhaili, die bekannte Bearbeitung von Kalila und Dimna, die
Husain ibn 'Ali al-Waiz al-KaSif!, gest 910/1504, auf Veranlassung des
Nizam al-Daula wal-Din Amir Saijj Ahmad al-Suhaili, eines Wiirdentragers
am Hofe des Timuriden Sultan Husain Mirza, verfaCte und nach mm be-
nannte (vgl. Pertsch, Berlin No. 1000). Anfang : cuk. ^bltVl J* <^ Cjy^
m y jj$ 3 j^. U^lkJ .Ublfe 5 ** <CU**.. Die Vorlage des Schreibers
wies mehrfach Liicken auf, fur die er meist eine halbe Seite Raum ge-
lassen hat, so foL 49*. 86v, 172V, 194 v, 221 v, 234V, 28 4 y, 314 v. Die
Abschrift ist von Muhammad 'Arif am 15. Muharram 1062/29. Dez. 1651
vollendet. ,
381 Blatt, 24V.: 14, i7'-7*/., 17 Zeilen, kleines, flucht.ges, aber meist
deutliches Ta'liq. Uberschriften, Stichworte und arabische Zitate rot. Roter
orient.*. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 140. Morgenweg 55. Wolf 142.
103
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
197 Orient. 237 (CCXL)
Ein Exemplar desselben Werkes, das mitten im Text des 3. Kapitels
mit einem Kustos abbricht. Die Abschrift ist nacb einer Notiz fol. ir von
Muhammad Qasim in (?) OU*> jjjj gefertigt.
114 Blatt, europaisches Papier, 30:20, 21:12, 1; Zeilen, gutes Tallq,
Uberschnften usw. rot. Loser brauner Lederband.
Aus Wincklers Besitz.
198 Orient. 238a
■ 'Ijar tDaml, die neuste persische Bearbeitung von Kallla und Dimna,
die der Wezir und Historiograph des Mongolenkaisers Akbar Abu I'-Fadl
ibn Mubarak, gest. 1011/1602, verfaBte, weil ihm der schwiilstige Stil der
Anwar iSuhaih nicht mehr zeitgemall schien (vgl. Pertsch Berlin No 1011)
Anfang: ^ UJ, ^\ } \ \ /{i y ^ ^ ^j^ ^ j/i^U-
£\ cu-jl JL^. ^Ull* U&X. Die Abschrift ist am 16. Ramadan
1 186/2. Dez. 1773 von 'Abd al-*Aziz in Gaunpur beendet.
199 Blatt mit bis 202 laufender Originalfoliierung (fol. 157 195 196
sind verloren gegangen, 19-22 folgen falsch aufeinander), ziemlich schmutzig
24:13, 20:10, 21 Zeilen, fliichtiges indisches Ta'llq, Oberschriften rot
Fol. 1 r die Preisangabe 8 R. Auf einem Vorsatzblatt eine englische Inhalts-
bestimmung. Europaischer Halbfranzband.
Aus Friedr. Vogelreuters (gest. 1894) Nachlafi.
199/200 Orient. 238 b /238c
Ein zweites Exemplar desselben Werkes in zwei Banden, von denen
der erste bis zum Schlufi des vierten Kapitels reicht.
487 Blatt (1-220 und 221-487), europaisches Papier, i 9 :i6, 13-9,
10 Zeilen, grobes Nesta'llq, Oberschriften rot. Auf Vorsatzblattern haben
sich in beiden Banden als Besitzer F. Gladwin und ein John Nanniel(?)
eingeschneben. Beim zweiten Bande ein Zettel mit franzosischer Inhalts-
bestimmung. Braune Lederbande.
Aus Friedr. Vogelreuters (gest. 1894) Nachlafi.
291 Orient. 240 (CCXLIV)
Mufarrib al-qtdub, persische Obersetzung der indischen Erzahlungs-
sammlung Hitopadeca, von einem ungenannten Autor auf Veranlassung
dessonst unbelcannten Malik Nasr al-Daula wal-Dln, Lehnsfursten von Siqq
Bihar hergestellt (vgl de Sacy, Not. et Extr. X 226-264 Rieu, Brit. Mus
C: >]> ^ ^*V !> r^ ^^- Die Abschrift ist nach dem zweimal,
fol. 105 v und 108 r, vorkommenden Kolophon am 2.Rabl'I 1062/13. Febr
1652 vollendet. Fol. io S v-io8r steht noch ein Gedicht, das beginnt:
104
erzXhlungen
„J£VTl 23 J I3 y°' l6:8 > lSZei,en ' deutliches indisches Ta'llq. Roter
orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 141. Morgenweg 65. Wolf 143.
Orient. 239 (CCLXVH) 202
Sakname, eine persische Ubersetzung der indischen 32 Erzahlungen
vom Throne y~~> cj~>Ujj^ (sikasana-dvatrifatika), dem Mongolenkaiser
Y^WwTTt' WahrSC heinlich von ^em hier nicht genannten CaturbhGl
Sp^S f ^^ m ^^ (Vgl RiCU ' Brit MUS ' n 7** wo noch *wd
jungere Ubersetzungen vorkommen). Anfang: <UiU. J^ JUS ^b ^-U*
g» *J|y rt . Jede Erzahlung beginnt mit: ^ c^SS ^ x„ \x *
t ^**> l "- "* ri >**• >y o^ £&">&. o™*d ^Li, *^ \j ^>.
0*2 Sed^d. 16 ' 87 " ' 5 Men ' P,UmpK ' abCT deutUches ™*
Hinckelmann 143. Morgenweg 90. Wolf 145.
Orient. 220 (CCXXXIV) 203
Tatlname die Bearbeitung einer persischen Obersetzung des indischen
Papageienbuches Cukasaptati, die Dija' al-Dln Napabl, gest. 751/1,50
j» X ;30/i 3 2 9 yeranstaltete (vgl. Ri eu , Brit. Mus. II 753, Pertsch, Berlin
No. 1025 und ZDMG XXI 505-551). Anfang fol. IV: Cjj ^> OU.L-.
t S ^y f^Jxh Jh** OU-Jl ^. Die Abschrift ist am 2. Gumada
n 1032/4. April 1623 vollendet.
193 Blatt, braunliches Papier (fol. 1 ist jungeres Ersatzblatt), 23 : 13,
18:8, 19 Zeilen, z.erliches Ta'llq mit roten Oberschriften und roter Urn-
rahmung Drei Vorsatzblatter, auf denen u. a. eine Munagat von NizamI,
die auf fol. 1 r hmuberreicht. Auf vier Nachsatzblattern von anderer Hand
als der Text ein Gedicht, angeblich von 'Attar, anfangend:
und allerlei Bemerkungen iiber Hadlt. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 32. Morgenweg 69. Wolf $7.
Orient. 190 (CCXLV) 204
Garni al-fckajat wa lawatni al-riwajat von Nur al-Dln Muhammad
Auf 1, der inDehh unter der Regierung des Btutmyg*) (607-633/1210-1235)
bluhte Es .st eine Sammlung von Erzahlungen in vier Qism zu je 25
Bab deren Inhalt Fliigel, Wien I 4,0 und Rieu, Brit. Mus. II 750 ver-
zeichnen. Anfang fol. i2v: >^ ^ C^U* } \ ^ j, ^ J^ j^
*) Zu diesem Namen vgl. jetzt W. Barthold ZDMG 61, 192.
I05
MUHAMMEDANE5CH FERSISCH
J\ £^\jJ^. y» pJ* c l 5 ^-.^Ur» <■>. Die Hds. zerfallt in zwei, hier aber
vereinigte; Bande, deren erster fol. I2V--288 v die Vorrede und den unvoll-
standigen ersten Qism enthalt <fol. 289— 293 fehlen); der zweite Qism be-
ginnt fol. 294, der dritte fol. 390 v, der vierte fol. 487 r.
556 Blatt (stellenweis falsch gebunden und mit anderen Unregelmaftig-
keiten als 12—576 foliiert), braunes diinnes Papier, 29 : 21, 22 : 16, 27 Zeilen
in blauer Umrahmung, gutes Ta'llq, Uberschriften usw. rot; fol. 12—34,
48a, 89, 96, 144, 252— 288, 345, 352 sind von einer jiihgeren Hand auf
besserem Papier und ohne Umrahmung erganzt. Oft, z. B. 97 r, findet sich
ein Siegelabdruck mit dem Datum 982/1574. Fol. 12 r nennt sich als
Besitzer Al-.. . (der Hauptname ist abgeschnitten) ibn al-Mahmud Muhammad
Amln. Darunter die Notiz, dafi die Hds. i. J. 1033/1623 gekauft ist, und
mehrere arabische Traditionen. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 39. Morgenweg 8. Wolf 43.
205 Orient. 191 (CCXLVII)
Ein unvoilstandiges Exemplar desselben Werkes, aber in einer etwas
abweichenden Rezension. Die Vorrede beginnt hier: .yUs ^ o^h^^ /^
&£ ^XsSrf ^j&. >\o*\ >1«a*I 5 jjsajo cJ-^ O^ £ Jl ^ 3 l o 1 -**"^ eW c-W** **
sich hier Muhammad ibn Muhammad al- 'Auf I al-Buharl (etwa ein Sohn
des vorigen, der eine verkiirzte Ausgabe vom Werke seines Vaters yer-
anstaltet hatte?). Das Inhaltsyerzeichnis stimmt, von wenigen kleinen Ab-
weichungen in der Anordnung der Kapitel abgesehen, mit der vorigen No.
uberein, ebenso im ganzen der Text der Erzahlungen selbst, der aber zu-
weilen gekiirzt ist. Die Hds. schlieBt mit dem Ende des zweiten Qism,
enthalt also nur die Halfte des Werkes.
Die Abschrift des ersten Teiles dieser Halfte ist nach dem Kolophon
fol. 287 r von Ibn 'Ala' al-Din Muhammad Dainawandi im Sauwal 1057/Okt.—
Nov. 1647 vollendet.
387 Blatt, 31 : 17, 22: II, 24 Zeilen, gutes Taliq, tyberschriften rot, aber
von fol. 351 r (Qism II Kap. 17) an nicht ausgefullt. Grauer orient. Leder-
band mit Goldpressung.
Hinckelmann 43. Morgenweg 6. Wolf 47.
206 Orient. 179 (CXIII)
Durr al-magalis, eine Sammlung von Erzahlungen und Legenden aus
dem Leben von Patriarchen, Propheten und Heiligen, in 33 Kapiteln, von
dem hier nicht genannten Saif al-Din Zafar Naubaharl, unbekannten
Zeitalters (vgl. Rieu, Brit. Mus. I 44b, Pertsch, Berlin No. 1019). Anfang:
156 Blatt, 20 : 12, 14 : 8, 17 — 19 Zeilen, fol. 1 v«— 1 I4r sorgfaltiges Neshi,
106
BRIEFSTELLER
foL H4r— 1 36 V gutes Taliq, fol.i 37 flf weniger sorgfaltiges, zum SchluB
recht flUchtiges Taliq. Roter orient Lederband, auf dessen Deckel mit
demselben Stempel wie bei No. 164 vorne und hinten der Anfangsvers von
Gamis Jusuf und Zulaiha eingeprefit ist:
t5^ ^^- ^>i) $ J* ^L^ **•> *?* tyU 1
Hinckelmann 55. Morgenweg in. Wolf 60.
Orient 180 (CXI V) 207
Dasselbe Werk, laut Kolophon fpl. 149 v von Saih. Ibrahim ibn Sail)
'All (der sich auch fol. 57 r am Rande als Besitzer und Schreiber nennt)
am Freitag, dem 16. Rabi' I 1024/15. April 1615 in Muhammadabad voll-
endet. Fol. iv— 15 v steht am Rande eine Prosaabhandlung theologischen
Inhalts, beginnend: £\ C^*4^ac^ }■£}*» J^-^ «^**-^ %A?"3 j^-^>
fol. i6v— 38 r am Rande der Anfang von Sa'dis Bostan (s. No. 170).
149 Blatt, 20: 14, 12:9, 13 Zeilen, grofles Taliq. Angebunden sind
vier Blatter, die Seite zu neun Zeilen, aus einer Qor'anhandschrift, mit dem
Anfang der vierten Sure. Europaischer Pappband.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 700 vol. XXII, wo die Hds., itn
Gegensatze zu des Vorbesitzers Salomon van Til Katalog, Bibliotheca
Tilliana... 1714, S. 152 No. 20, falsch als turkisch bestimmt ist). Wolf.
Orient. 241 (CCLXXVIII) 208
1. fol. iv — 8r Eine erbauliche Geschichte aus derZeit des Harun al-
RaSid, beginnend: £-»&*) *>^»j c>SJ^ "^^ j> >l^*j y,^ <W jol w^T cr^r
f" ^^^ \Jy^3 <**) ^ AJLJ[j\ pis. £lyb >^> ^U <*>Jl* <U)1.
2. fol. 8r— 24 r Eine Geschichte von Tamim i Ansarl.
3. fol. 24r— 25 r Ein Gesprach zwischen einem Qadlsohn und einem
Talib i 'ilm.
4. fol. 25 r — 38 r Eine Anzahl kleinerer Geschichten.
5- fol. 38 r— 42 v: Rezepte fur Aphrodisiaca, wie es scheint aus einem
medizinischen Werke. Anfang: Jl$ y> J^ici^ Cou*l**j *b Oy» )> ^
*k 0>» )> J3I J-vai C-«>1 J-*»s.
42 Blatt, 23:13, 17:8, 15 Zeilen, gutes Taliq. Broschiert.
Hinckelmann 130. Morgenweg 85. Wolf 132.
5. Briefsteller.
Orient. 196 (CLXXII) 209
Bada'i' al-in$a\ ein viel benutzter Briefsteller, den der MunsT Humajuns
Jusufi i. J. 940/1533 fur seinen Sohn Raff al-Dln Husain verfaBte (vgl.
Rieu, Brit. Mus. II 529, Pertsch, Berlin No. 1065). Anfang: \y* C~b)
107
MUHAMMEDAN1SCH PERSISCH
J\ Al*& £$oS ^kj A*JL> C-*£»*. Die Schrift enthalt Muster fur Briefe
von Sultanen an Sultane, Untertanen, Prinzen, Fursten, Wezlre, Beamte,
Schaiche, Gelehrte, Richter, Dichter und Astrologen, fur Briefe zwischen
Freunden aus verschiedenen Anlassen, fur Klageschriften und Gluckwunsch-
schreiben. Eine jHatima handelt iiber die Form der Adresse, 'Unwan.
135 Blatt, 29:16, 17:8, 15 Zeilen, gutes Ta'llq, Uberschriften rot in
schwungvollem Neshl Fol. ir von Cornelis vander Murters Hand: No. 1.
Insiah josefij ofte een manier van brieven te schrijven. Europaischer
Pappband.
Aus Wincklers Besitz.
6. Philologie
I. Arabische Grammatik
210 Orient. 151 (CLXXI)
1. fol. iv— 17 r: Eine Abhandlung iiber die Konjugation des regel-
mafiigen arabischen Verbs, mit Paradigmen. Anfang: cr* 1,1 ^ Ci> ^ lX- *^
2. fol. i8v— 35 r: Eine Abhandlung iiber die Konjugation des regel-
mafiigen arabischen Verbs nach den verschiedenen Klassen und sekundaren
Formen. Anfang: ^ JL*i' <UM ^j^«j1 \^ ^\ c^l*K ily «*JJ -^-U-»
y ji ^ ^jl JUwl AJobo OwJ «Joy 3> y (ij^* JU»l AJ^r ^ c^.,)^ 1
gW i^>)3 <J^ CXm)I ****•
Dieselben beiden Abhandlungen auch Brit. Mus. II 524. Im Kolophon
fol. 35 r wird hier als Titel kitab auzan wa mlzan angegeben, wahrend
in der Hds. des Brit. Mus. die zweite Abhandlung allein den Titel ql-
auzan fl 'Urn al-sarf fuhrt. Die Abschrift ist am 22. Ramadan 1090/28. Okt.
1679 von Sah Qasim ibn Fadll (Marhum) fur Cornelis vander Muntr (so!)
gefertigt.
35 Blatt, 26:16, 17:8, 12 Zeilen, bei den Paradigmen 6, schones
Neshl. Beigebunden sind hinten zwei Blatter, die Seite zu sechs Zeilen,
in schon geschwungenem DlwanI, wie es scheint aus einem persischen
Briefsteller. Fol. iv von Cornelis vander Murters Hand: No. 12 — een
arabise uocabulura. Darunter von Joh. Dietrich Wincklers Hand: Jo. Frid.
Winckleri. Fol. 1 r oben eine kurze lateinische Bestimmung, die, durch
MiBverstandnis der SchluBformel o£> f Ui" £~£, als Titel Schadd seu cursus
angibt und den Schreiber zum Verfasser macht. Roter Lederband.
Fol. 1 r unten von Joh. Christ. Wolfs Hand: Donum Viri Ampliss. Pauli
Schafshausen, Prof, in Gymnasio Hamb.
108
PHELOLOGEE '
Orient. 152 (CLXVII) 211
Fol. I v— 50V: ArabischeVerbalparadigmen mit persischen Erlauterungen,
die unvollstandig abbrechen, wahrend der Kustos noch auf eine Fortsetzung
hinwdst.
Vom im Deckel die Bemerkung in lateinischen Buchstaben: Sinffi
Hawaij .. . (wofur Reiske in seinen Anmerkungen zum Thesaurus libror. mss.,
quos Morgenweg collegit [s. Einleitung], Sinf onnahwy. Conjugationes
Grammaticae konjiziert).
Den Rest der Hds. s. No. 38.
II Wdrterbucher
a) Persisch
Orient. 193 (CLXXX) 212
Ein persisches Worterbuch mit kurzen persischen Erlauterungen, nach
der Angabe eines Vorsatzblattes confectum a P. Ambrosio. Anfang: u_jl
177 Blatt (von denen fbl 73 leer), 29:19, 20 : 12, 19 Zeilen in zwei
Kolumnen, gutes Ta'llq, Stichworte rot. Brauner orient. Lederband mit
Pressung.
Hinckelmann 41. Morgenweg 14. Wolf 45 ■
b) Arabisch- Persisch
\ : :prient...243.j(CXq.V). ::-.... -U.^ l^.:.,.i.- 213
Nisab aUsibjan, ein arabisch-persisches Worterbuch in Versen, sehr
beliebtes Schulbuch, von Badr al-Dln abu Nasr Farahl verf. 617/1220
(s. Rieu, Brit. Mus. II 504; Pertsch, Berlin No. 154). Anfang fol. 1 v :
J\ iJf tJ\ -.;j-A*. Die Abschrift ist am 12. Sa'ban 1088/11. Okt. 1677 von
Muhammad Qasim fur Cornelis OUanda (k^JJj), d. h. aus Holland, gefertigt.
32 Blatt, 27: 18, 20: 10, II Zeilen, grofles Nesh,!, Oberschriften rot.
Vornim Deckel die Dedikation : Dit boek is geschonken uyt een broeder-
lyke genegentheyt aan myn beste vrund Daniel Havart door Corn. V r .
Murter, Int.nl. Cornp'. Golconda den 20 October Ao. 1677. Schoner weifier,
reich gepreBter, jetzt aber stark abgeriebener Lederband.
Aus Wincklers Besitz.
Orient. 244 (GCXXXVI) 214
Dasselbe Werk in einer undatierten Abschrift
49 Blatt, 22 : 12, 15:8, 8 Zeilen, leidliches Nestallq. Orient. Halblederband.
Hinckelmann 82. Morgenweg 89. Wolf 88.
109
MUHAMME»ANISCH PERSISCH
215 Orient. 157 (CLXXVin)
Kanz al-lugat, ein Lexikon, das den wichtigsten Teil des arabischen
Wortschatzes aus Gauharts Sahah, den Sprachgebrauch des Qor'ans aber
vollstandig persisch erlautert, von Muhammad ibn 'Abd al-Haliq ibn MaVuf,
der das Werk fur den Sultan von Gilan Kar Gija Sultan Muhammad
(851— 883/1447— 1478) verfaflte (s. Rieu, Brit Mus. H 508,' Pertsch, Berlin
No. 161). Anfang foL iv: Cy^- »^b ^liS J^Jcu* ? ^ £>UJ j^ ybl^
^W (jr *bw». Die arabischen Worter sind alphabetisch nach den Anfangs-
buchstaben, innerhalb dieser aber nach den Endbuchstaben geordnet; die
persischen Erlauterungen sind ganz kurz gehalten.
573 Blatt (und zwischen fol. 56b und 561 ein einseitjg beschriebenes
Quartblatt), 31:20, 24:12, 19 Zeilen in zwei Kolumnen, gutes, modernes,
persisches NeshI, Oberschriften rot, Stichworte rot iiberstrichen. Europaischer
Lederband mit Goldschnitt und Goldpressung.
Hinckelmann 8. Morgenweg 26. Wolf 13.
c) Spezialworterbucher zum Gulistan
216 Orient. 158 (CLXXXI)
Ein arabisches Wdrterbuch zu Sa'dis GuUstan mit persischen Er-
lauterungen, als dessen Titel im Kolophon fol. 122 v Miftafy i Gulistan
erscheint, gewidmet einem Sultan Abu l-Muzafifar MahrnOd Sah ibn
Muhammad &ah (wahrscheinlich in Isfahan urn 789/1387, s. Lane-Poole,
Muhammadan Dynasties p. 250). Anfang fol. jv: At \j ^Ui yb <^'U
^n o^J\>/ \j>ya** l_,UXJI S*Xa> >^L ^ ^UOil. Die arabischen Worter
sind alphabetisch nach den Endbuchstaben und innerhalb dieser nach den
Anfangsbuchstaben geordnet. Fol. 8 v— 114 r auf dem Auftenrande als
dritter Kolumne hollandische Erklarungen von der Hand des Cornelis
vander Murter. Als zweiter Teil folgt fol. 1 1 5 v—i 23 r eine Erklarung der
arabischen Zitate im Gulistan, beginnend : ^3 C>^ c^ 51 ^*? rs***^'"^ r*** 8
^\ Jly\ uio,>U-\_5 ^jJ!. Die Abschrift ist von £ah Qasim, Mun§i' der
hollandischen Kompagnie, fur den Hollander 4 Signor Cornelis am 26. Sauwal
eines nicht genannten Jahres vollendet. Auf einem Nachsatzblatt ist per-
sisch als Besitzer angegeben Cornelis vander Mtr, Schreiber im Han der
Hollander zu Haidarabad.
123 Blatt, europaisches Papier, 24 : 18, 18 : 7 1 /,. Europaischer Pappband.
Aus Wincklers Besitz.
217 Orient. 192 (CLXXIX)
Ein zweites arabisch-persisehes Worterbuch zum Gulistan, das gleich-
falls den Titel MiftaJ} i Gulistan fuhrt. Anfang fol. 1 v: U\ Jl <UJ o^t
^ u*^> t^ C>Uia&* jjil j\ ^'U^> ajoU \jj^ \p$j a^Voj ojru. Die
HO
PHILOLOGIE
arabischen Worter sind nach den Endbuchstaben geordnet, innerhalb der
einzelnen Buchstaben ist aber kein weiteres Ordnungsprinzip erkennbar;
das erste erklarte Wort ist lyU,, das letzte ^>W. Zwischen den einzelnen
Buchstaben sind immer mehrere Blatter freigelassen, ofter fehlt auch die
persische Ubersetzung; die Hds. ist also nur ein Entwurf oder die Ab-
schrift eines solchen. Den ersten Wortern ist auch eine hollandische Uber-
setzung von der Hand des Cornells (vander) Mutter beigefugt. ,
261 Blatt, 28:15, 24:9, 16 Zeilen in zwei Kolumnen, gutes Taliq.
Auf einem Nachsatzblatt: Dit boek hoort aan Cornelis Murter Golkonda
den o e Januarij 1679; darunter von eben dessen Hand: ^U» v-*U> ;0 jI
cx-,y^jJ 5 ^Jui/ JU } \. Loser roter orient. Lederband mit Pressung.
Aus Wincklers Besitz.
d) Persisch-Tiirkisch
Orient. 195 (CLXXXV) 218
Kitab iSahidt, oder, wie es gewohnlich genannt wird, tuhfe i S. oder
lugat i S., ein persisch-turkisches Worterbuch in Metnewiversen verschie-
dener Metra, verf. 920/1514 (vgl. .Rieu,. Brit. Mus. II SO, Pertsch, Berlm
No. 144) von Ibrahim Sahidi, gest. 9S7/ I 55°- Anfang fol. iv:
Ub 3 U^ 5 ;>13» 3 ^J* U\y 3 (so!) <^j, 0^ ^
*^ 3 (so!) ^s£-? 5 Cw^ ^-U- <HUr> (so!) ^3 /% ^3 AX>
Schreiber: Katib-Zade.
23 Blatt, meist gelbes Papier, 21 : 14, 15 -9% *5 ZeUen > S utes Nes b L •
Die 23 Blatt sind mit je zwei Blattern europaischen Papiers (32 : 21)
durchschossen; auf einigen von diesen, gelegentlich aber auch mvText
selbst und zwischen dessen Zeilen hat Theed. Petraeus (gest. 1673) mancherlei
gramfnatische und lexikalische, zuweilen auch naive sprachwissenschaftkche
Bemerkungen eingetragen, in denen Hebraisch, Chaldaisch, Athiopisch,
Armenisch, Koptisch, Griechisch, Lateinisch, Slavisch, Ungarisch, Hollandisch,
Danisch und Deutsch zur Erklarung herangezogen werden. Von desselben
Hand fol. ir eine lateinische Inhaltsangabe ; von Andreas Mullers Hand
neben ihr ein Hinweis auf S. 313 des Leidener Katalogs von 1674 und
unter ihr: Possidet Andr. Mullcrus Greiffenhagius. Abgenutzter Halb*
pergamentband.
Orient. 194 (CLXXXIV) 219
Ein persisch-tiirkisches Worterbuch, dessen Titel und Verfasser nicht
zu ersehn sind. Anfang fol. iv: £ J^ o>J>? V*- Die einzelnen Buch-
staben zerfallen in drei Bab je nach dem Vokal des ersten Radikals. Das
letzte erklarte Wort ist *^ 3 i,
118 Blatt, mit weiBen Blattern durchschossen, europaisches i'apier,
11s
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
31 : 20, 25:14, 21 Zeilen in zwei Kolumnen, gutes tiirkisches Neshj, Stich-
worte rot iiberstnchen. Europaischer Lederband mit Goldschnitt und Gold-
pressung.
Hinckelmann 9. Morgenweg 27. Wolf 14.
7. Geschichte
220 Orient. 188 (LXVII)
Ein Leben Muhammads, das auf einem Vorsatzblatt und im Kolophon
als ^h^* jr* bezeichnet wird. Als Verfasser aber nennt sich fol. 4r
o> >y*~* o> J-*-» <>k-~ jlJL\ yiii *j£j dUi>LJ f >l£. v Utf ul£.
j)l <UJI ^^\ ^jjy Wl >y^ ^ j^.. Das ist sehr wa h rsc heinUch Sa'd
al-Din Muhammad ibn Mas'ud al-Kazaruni, gest. 758/1357 (s. m. Lit. II
195), dessen Name auch sonst zu Said ibn Muhammad entstellt erscheint.
Wir haben es also wohl mit ; dessen al-muntaqa fi sirat al-nabl al-musfa/a
zu tun das sonst m. W. nur in der Jeni-Moschee zu Konstantinopel No. 857
(von Horn ZDMG 54, soyiel ich sehe, nicht verzeichnet) erhalten ist.
Anfang fol.iv: 0^^
^ & c 1 ^ A z ^' Das Werk zerfallt in 4 Qism.
335 Blatt, 25 : 14, 18:8^. Zum Grundstock der Hds, die Seite zu
19 ^eilen gehoren nur noch fol. 4-17 und 93-136 (originaliter 170-198.
200-214) und 185-265 (originaliter 279. 199. 280-358). Die Hand ist
ein ziemhch altes NesfcT, das die Null z. B. noch als Kreis schreibt. Die
Lucken sind von verschiedenen Handen, die Seite zu 17-22 Zeilen, aus-
gefullt: a fol. iv-3v, b fol. i8r-5 S r, c fol. 55v- 59 v, Zeile 4, d fol. S9 v,
Zeile 5-72V: Nesh.j e fol. 7 3r- 9 2v, 30 4 r- 3 o8v, f fol. 137^184%,
309r-335r, g fol. 214, h fol. 266 r-303 v : Tallq. Roter orient. Leder-
band mit Pressung.
Hinckelmann 42. Morgenweg 48. Wolf 46.
221 Orient. 17 b
v .. . FoL l ~l 2t - Der erste Teil der Geschichte der alten persischen
Komge von Gajumart bis NoSirwan in sehr schwiilstigem Stil, die hier auf
■ ,1 C ^* m * am f ita ™"b«l-Agant, fol. iv aLMu'gam fi tawarih
muM al-Agam sonst aber Mfi Mar mulfik al-'Agam betitelt wird. Als
luSrMW h,e - r /°,\ Ir §amS al ' Dln 6uwain ' *** ^iwan al-
muStahir bil-Wa^saf, fol. ,v aber Fadl-allah al-Wassaf genannt. HaggI
tfahfa, dessen Notiz fiber das Buch (H 156, No. 2337) hier fol. 1 r ab-
Hill w ' -7 rmUtet ln dCm Verfasser den Vater des b ^annten
His onkers Wassaf, gest. nach 728/1327, vielleicht mit Recht (s. Pertsch,
Berlin No. 428), wahrend Rieu, Brit. Mus. n 8n jeden Zusammenhang dieses
112
GESCHICHTE
Autors, der ein Saijid aus Qazwln gewesen sei, mit Wassaf leugnet. Das Werk
ist unter der Regierung des Atabek Nusrat al-Dln Ahmad ibn Jusuf Sah
in Luristan (695-733/1295—1332) geschrieben. Anfang fol. iv: ^1 \
g\ ,iUH viUJ.1 j^. ^1 ^-\^^':Vjui^ ; ^iy'iL.. Fol. 2 r am Rande:
A. D. Mordtmann No. 4.
Auf einem vorderen Schutzblatt persische Verse und Eintragungen von
Besitzern, u. a. vir aj^ £ ^oJ^ j^as* ^jJI^ J^.
Den Rest der Hds. s. No. 261.
Orient. 189 (CL) 222
Ein Bruchstiick aus einer Geschichte der indischen Timuriden Humajun,
Akbar und Gahanglr; der letzte ist am ausfuhrlichsten behandelt. Es finden
sich folgende tJberschriften:
Obi*- ^"~£&>} cM*\ *& j*Ai *L£>>k q^.U* >/ dJj*. c^LJia. fol. ir
o~s$ oW ^*S*yi *&>k t £>&}*•*> o^ *£*&/ 0^* )\} *li^b oy. 1 ^*
(so !) ^U^r-k »Li>
.y AL->b L,^ ^.1 IS 8Li»b ^1 j^s* ^oJl (so!) U*. ^y^ vT.g.Sa. fol. 6r
;1>^. «»~U> jl *S ^1 CU^LL«i r bl (so !) IS sUob ^l^j. ^^ cJLJLa. foL 25 r
u^5 ^y*^.. < * J - W <^->M (so!) ^i IS C~u*Jti ^yblioib C-var' y k>;U»*^
68 Blatt, europaisches Papier, 30:21, 19:12, 16—21 Zeilen, gutes
Nestallq in roter Umrahmung.
Beigefugt ist, die Seite zu ca. 43 Zeilen, eine freie hollandische Be-
arbeitung dieser Geschichte: Beschrivinghe In Corte soo vanden Coninck
Hamaiem wegen syn groote oorlogen, tegen de Pathanen geuoert usw.,
beginnend: Nademael In Ons vaderlandt Ofte Europa van veele het her-
coomen van dese Hindustanse .. Coningen weinich bewust Is. Der letzte
Abschnitt fol. 49 r Zeile 11— fol. 55 r ist uberscbrieben : Volcht hier naer de
Proceduren Int Cort vanden vroomen Cryshelt Mahabotghan [d. i. Mahabat
han] t'sedert dat hy den Coninck Ziahangier Met gewelt In syn Macht ge-
cregen heeft, und endet mit der unverstandlichen SchluBschrift: Tot hierent
toe verstaen. t'ghenne gepassert Is [t'ghenne gepassert Is korrig. aus datter]
t'sedert myn Directie dat het [het korrig. aus dit] selfde. Aen Jan van Hasel
door ordre van E. Hr. generael Coen. op den 20 December Ao 1628 [8
korrig. aus 9] ouergetransporteert hebbe. gepass. Is. Roter orient. Lederband
mit Pressung. Um ev. Abschrift des hollandischen Teiles dieses Codex
bittet Reiske 2. April 1748 in einem Briefe an Joh. Christian Wolf (ed. Forster
S. 247).
Hinckelmann 40. Morgenweg 9. Wolf 44.
"3
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
8. Medizin
223 Orient. 182 (CXXXIV)
Mddin al-UfaH Sikandar-Sah, ein Werk uber indische Medizin, das
Bhuwah (desseri Name hier wie in der fiombayer Ausgabe des FiriSta zu
*^ verderbt ist) ibn ^awasf Han, gest 925/1519, unter der Regierutig
des Iskandar &ah Lodi (894— 923/1489-^17) aufGrund jndischer Quellen,
namentlich des Sugruta, verfalite, weil die bei den Muslimen sonst allein
herrschende griechische Medizin nicht fur die Konstitution der Inder
passe, vgl. Dietz, Analecta Medica 171, wo unsere Hds. benutzt ist, Haas,
ZDMG 30, 630—42, Rieu, Brit Mus. II 47»- Fol. iv-~4v: Register.
Anfang fol. 5v: J\""iSJi Q>^ <^l> C^J^ ^ \) ^\o^L ^ o^*.. Das
Werk zerfallt in eine Muqaddima und 3 Bab: uA £* Oo.^ )> ^^
\ ^ ^^ C^>U U y f? -«» <~M$ 0»jl*»l gy^!, O 1 *^- Die
Kapitelsind wieder in Mabfal emgeteilt.
Die Abschrift ist von Walad Qasim al-'Abbasi am Montag dem
29. Sauwal 1001/20. Juli 1592 vollendet.
444 Blatt, 35 : 23, 25 : 14, 27 Zeilen, gutes NeshJ ( Oberschriften rot
Fol. ir ist vermerkt, daB die Hds, am 26. Ramadan 1047/12. Febr. 1638
aus dem Besitz des Hwaga Muhammad walad Maulana Molla Mahmud
in Q) z ^\ ^ durch gesetzlichen Kauf in den des Abu 1-Makarim walad
Saijid Ahmad ai-Husaini ubergegangen sei; ebenda 7 SiegelabdrUcke. Roter
Lederband, groBtenteils mit Papier uberzogen.
Hinckelmann 27. Morgenweg 2. Wolf 32.
224 Orient 183 (CXXXVIIIa)
Eine abgekurzte Obersetzung des beriihmten arabischen Lehrbuches
der Augenheilkunde, Tadkirat al-kahhattn von 'All ibn 'Isa al-Kahhal
urn 350/961, vgl. J. Hirschberg, Die arabischen Lehrbiicher der Augen-
heilkunde (aus dem Anhang zu den Abhandlungen der Kgl. PreuB. Akademie
der Wissenschaften vom Jahre 1905) S. 24 ff, wo diese Obersetzung nicht
erwahnt ist. Anfang fol. iv: &\ ^J\j^ J^> $ jH cxs u * n VD ^ vWl '
^JU^ 1 */SZ \tf\X &\ 3 C^.*»\ A^V J^ 1 ls-"^ C* i> ** ^^^
J\' \ ^Uo e ^U 3 ^ ^U^U^ j>^\ cu-\ *>UJ t U. Das Werk zer-
fallt in 3 Goftar (1. Anatomie und Physiologie des Auges, 2. allgemeine,
3. spezielle Pathologie und Therapie des Auges), die wieder in Bab zer-
fallen. Weitere Exemplare dieser persischen Bearbeitung auBer dem in
Konstantinopel, Aja Sophia 3584 (Horn, ZDMG 54, 327) *™* mir nicht
bekannt
J14
ASTRONOMIE GEHEIMWISSENSCHAFTEN
157 Blatt, 20: 14, 127, : 8, 12 Zeilen, gutes Neshl. Roter orient
Lederband.
Aus Wincklers Besitz.
Siehe auch No. 130, Stuck 5. 8.
9. Astronomie
Orient 184 (CXLVII) 225
Mathematische Astronomie auf Grund des Almagest des Ptolemaus,
der zweite Farm der vierten dutnla einer hier nicht naher bezeichneten
Enzyklopadie der Wissenschaften, offenbar der Durrat al-tag ligurratal-dubag
(so! s. Rieu, Brit. Mus, II 434, nicht a"?6ag wiebei Fliigel) von Qutb al-Dln
Mahmud ibn Mas ud al-SlrazT, gest. 710/1312 (s. m. Lit. II 211/2, wo die
No. 1 1 nach dem hier mitgeteilten zu berichtigen ist, Rieu a. a. O., Fliigel,
Wien I 35, Pertsch, Berlin No. 316). Anfang fol. I v: yb^y- ll^ jt f y ^
£\ rfs^&ti <~~Jy iJ ^*i, c-^»l JLu^ 1 )\ ju*A ^b, '^X* y dJ. Die
Abschrift ist am n. Rabi'II 1062/23. Marz 1652 vollendet.
115 Blatt, 26:15, 16:8, 23 Zeilen, fluchtiges, aber leserliches Nesta'llq,
Uberschriften rot, Stichworte rot iiberstrichen. Am Rande sauber aus-
gefuhrte rote Figuren. Orient. Halblederband.
Hinckelmann 72. Morgenweg 23. Wolf 78.
10. Geheimwissenschaften
Orient. 185 (CXLIII) 226
Vier Abhandlungen iiber den 'lint al-raml, die Kunst aus Figuren im
Sande zu weissagen:
1. fol. iv— 33 v: eine nicht naher bezeichnete Muqaddima in zwei
Jj%<*&, anfangend: ^UU 5 > ^ J^^^ £*jJU ^,1
C^p f>* c*> V^ )> J® ^ 5 O^l Jl^-b J^l OUxiU )> ^\
t \S^\ 3 J^>. Fol. 21 v Zeile 6— fol. 22 r sind freigelassen, offenbar wegen
einer Liicke der Vorlage. Die Abschrift bricht fol. 33 v Zeile 4 mitten im
Text ab. Fol. 34r— 37 r sind leer.
2. fol. 37 v— 68 r Zeile 2: eine Abhandlung von einem nicht genannten
Verfasser, als deren Titel fol. 38 v Hulasat al-babrain und als deren Ab-
fassungsjahr ebenda 812/1409 erscheint. Anfang: xx*j U^l ib U^ 0^.
£ J*; Oj>>. Sie zerfallt in zwei Kapiteh ujb J*, ^ L> /> J 3 \ t_jb
i-& 3 >\^m\ ^ Lo y f y . Wegen liickenhafter Vorlage sind leer ge-
bheben fol. 41/2, 4 6v-~ 4 8v, 57 V Zeile 6-58 v. Ob die Abschrift am
SchluB vollstandig, ist nicht zu ersehn; eine Unterschrift ist nicht vor-
handen. Fol. 68 v ist leer.
115 g*
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
3. Nach einigen kurzen Nptizen fol. 69 r folgt 69V— 98 r eine Abhand-
lung, deren Titel und Verfasser nicht ersichtlich, anfangend: (so!)a~i.t,jvX».
J\ UX«oJy #>• JU> 0|;V >■>*> JW^/^3- ■■■■•■JFol. 83 r Zeile 10— v
Zeile 11 ist einer Liicke der Vorlage wegen leer gelassen; Schluft mit ^
fol. 98r Zeile 6. Fpl. 98V— 99V stehn verschiedene Nptizen, fol. 100 ist leer.
4. fol. IQ! v— 105 r: eine Abhandlung, beginnend: -jU^V ^^ -*>*¥'■
Fol. 105 v— 108 r sind leer, io8yr---J09r astrologische Bemerkungen,
109V — in r leer, uiv— n6v Bemerkungen iiber Rami, 1.17 r leer,
117V— i22v Astrologisches, luckenhaft Die Abschrift ist im Muharram
97 1 /Aug. 1563 vollendet.
i22Blatt, 19:13, 13:7, 16— 17 Zeilen, fluchtiges Nestallq. Zerrissener
roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 139. Morgenweg 122. Wolf 141.
227 Orient. 186 (CXLVIII)
Ein Buch, dessen Titel nicht zu ersehn, iiber die verschiedenen Ge-
biete des islamischen Aberglaubens, Anweisung zur Herstellung von Zauber-
formeln, Talismanen, astrologischen Berechnungen, iiber die Schutzengel
der Monate und Wochentage, Zauberquadrate, Gebetsformeln und Be-
schworungen, mehrfach in Kauderwalsch. Anfang fol. I v: v__A> L**-~«> K ^£j >
J\ ^X*o \j £>l~» j> **?}>> ^>^ J^- Die Abschrift ist am 10. Gumada,
I 1062/20. April 1652 vollendet
159 Blatt, 25 : 14, 17 :77a, 17 Zeilen, fliichtiges, langgezogenes Nesta'llq.
Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 155. Morgenweg 52. Wolf 156.
Siehe auch No. 130, Stuck 2. 3.
11. Sammelhandschriften
228 Orient. 12 (CXXXVIIip)
1. fol. iv — 32V: Ein anonymer grammatischer Traktat (Risala) in
arabischer Sprache, beginnend: ^x**. ^ b &U^J\ ^^3 ^.W^ ******
2. fol. 32 V— 37 r: Ein anonymer persischer Traktat iiber wissenschaft-
liche Methodologie, beginnend: <x\l> ^ )> ^^ tj^ ** j* *£&<>>> £>y^
3. fol. 37 V— 46 r: Eine persische Bearbeitung der arabischen Syntax
mfat 'amtl von 'Abd al-Qahir ibn 'Abd al-Rahman al-Gurgani, gest.
471/1078 (s. No. 112 und m. Lit. I 287), hier 'awdmil dar 'amal genannt,
abgeschrieben von Muhammad ibn QadI ^j> &*o$y>Q) Muhammad.
116
SAMMELHANDSCHRIFTEN
4. fol. 47 r: Ein persischer Vers und zwei arabische Traditionen.
5. fol. 47V — 85 V: Eine persische Bearbeitung der arabischen Formen-
lehre tasrff al-Izzl von 'Izz al-Dln 'Abd al-Wahhab ibn Ibrahim al-Zanganl,
verfafit 655/1257 (s. No. 107, Stuck 3 und m. Lit. I 283). Anfang: AAJI ^>
Jl Jk^Ji^o \J>y*> A^y y cx«>l aJL^ ^\ »x*j l»\ Jl. Fol. 78 V war ander-
weitig beschrieben und ist durchgestrichen.
6. fol. 85 V— 1 o/v: Ein arabischer Kommentar zu einer Abhandlung
iiber Formenlehre. Die obere Halfte von fol. 87 ist herausgeschnitten
und fehlt.
7. fol. 1 08 r— 113 v: Ein persischer Traktat iiber Gojttes Eigenschaften,
in Fragen und Antworten, anfangend: £*at^""* sS >y*-^\ v^b *-^ -fci
Jl CwuJ C>U-o £■£*:. Am Rande ein persischer Kommentar dazu.
8. fol. H4r— 115 v: Persische Bemerkungen iiber grammatische Fragen.
9. fol. ii6v—ii9v: Persische Bemerkungen iiber Wissenschaft.
10. fol. I20r— I22r Zeile 15: Vierzehn arabische Bemerkungen iiber
grammatische Streitfragen, beginnend: *Ajo Jyo \ (so!) <j,)i\ 2JJU.JI
11. fol. I22r Zeile 15— 123V: Persische Bemerkungen iiber die absolute
Existenz Gottes.
12. fol. I24r: Persische Bemerkungen iiber die Femininendung in arab.
Utf „beide", beginnend: C~u~*. U^ y cu^jts cx*bU *S jJI «>/ Ju^.
13. fol. 124V — 125 v: Eine arabische Abhandlung iiber grammatische
Fragen, die Said ibn Muhammad al-Ansart gesammelt, beginnend: Jl *Ji iXU.1
(sol) rt*» MbJV>a. XiyUccj A-AaJ OUJU-o^ <&f*? £A*>\j*\ tJJtai iXjO Lot
Jl ^tai^l J^tf* ^ J^L**0 ^Ul AJJl dU*. ; Jl gl^ 1 .
14. fol. I26r— 13OV: Persische Bemerkungen zurlexikalischenErlauterung
dogmatischer Termini.
130 Blatt, 20:13; 14—17:7—10; 19—27 Zeilen, von verschiedenen
Handen. Papierbezogener Halblederband.
Hinckelmann tj. Morgenweg. 119. Wolf 83 (an diesen Stellen, wie
auf dem RiickenschUde, falsch als Ibn Abdi-Rrhaman Ibn Ali Abi Bekr
Institutiones medicae bezeichnet).
Orient. 14 (CXCH) 229
1. fol. ir: Ein arabischer Ausspruch Loqmans und persische Notizen
iiber die Siebenschlafer mit Aufzahlung ihrer Namen.
2. fol. iv— 52 v: Ein persischer Kommentar zur Burda (s. No. 92),
beginnend: *J £ u^ilkb C*J)k {J»** *S nj^au** kjl^oS ^\ ^o A&tiX?
Jl w>.
3. fol. 53 V: Persische Auslegung einer arabischen Tradition.
Fol. 54r — 55 r: Federproben.
"7
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
4. fol. SSv— 6or: Erne arabische Abhandlung sQfischen Inhalts, risalat
al-gaja aUqusjd fl mdrifat al-dunja, die HaggI Hallfa IV 302 No. 8532
ohne Angabe des Autors erwahnt.
Fol. 60 v — 61 r: Federproben.
5. fol. 61 v— 64 V: Ein persisches Gedicht von 100 Versen uber die
schonen Namen Gottes, die zu jedem Verse am Rande arabisch vermerkt
und persisch ubersetzt sind, beginnend: <*JI r U jl jw«U. ^ c~***J.
6. fol. 65 r: quergeschrieben eine persische Notiz uber die an den beiden
Festen zu beobachtenden Gebrauche crti^ f 1 **** cht )>•
7. fol. 65 V — 75 r: Persischer Kommentar uber die Namen Gottes, von
Maulana Ja'qub CarhJ (hier im Kolophon falsch ^j^ff), gest. 838/1434
(s. Rieu, Brit. Mus.'III 1078a), beginnend: ^U^l t^S^y ^JJI <UJ ^t
£\ UUJI aSLL«j ^Xm>±\ ^U^t Otl*^'
8. fol. 7 Sv— 76 r: Persische Notizen uber Fastengebrauche.
9. fol. 76 v— 115 v: s. No. 92.
10. fol. u6v— 144V: Ein persischer Kommentar zur Burda (s. No. 92),
beginnend: £\ «*JU* J* ^ >^J>\ ytfjl dJ^ ^^xjo >UaJ| ^U «UJ a-At.
144 Blatt, 19:12; i2«/ 4 — I3'A : 7— 8 5 i 6 > »8, 20, 23 Zeilen, von ver-
schiedenen Handen, anfangs grobes, ziemlich fluchtiges Nestaliq, spater
verschiedene Ta'llqtypen. Auf einem Schutzblatt hinten von hollandischer
Hand des 17. Jhs. die irrige Angabe: diiwan Sadij. Roter orient. Leder-
band mit Pressung,
Hinckelmann 115. Morgenweg 124 (an dieser Stelle gleichfalls als
„Diwan Sady" etc. bezeichnet). Wolf 1 19.
230 Orient. 245 (CCLXI)
1. fol. 1 r— 44 r: Kitab al-lumadt, eine Abhandlung uber die Stufen
und Grade der mystischen Gottesliebe in einer Vorrede und 28 <fcjdl ge-
nannten Abschnitten im Anschlufi an die Fusa? al-hikam des Ibn 'Arabi
(s. No. 76 und m. Lit. I 442), von Fafcr al-Dln Ibrahim ibn Sahrijar al-
Hamadanl al-'Iraql, gest. 686/1287, nach andern 688 oder 709/1309 (s.
Pertsch, Berlin No. 238, 1, Rieu, Brit. Mus. II 593/4), beginnend fol. iv:
£\ JUil C>UX*^ <»^-~*. A*.; jy jjJJI <#JJ ^U.1. Zwischen den Zeilen
und am Rande zahlreiche Glossen. Die Abschrift ist am 15. Muharram
1001/23. Okt. 1592 von Fath-allah ibn Hwaga Ahmad zu eigenem Gebrauche
vollendet.
2. fol. 44v— 50 r: Eine Abhandlung Uber den Gebrauch von Pfeil und
Bogen in 1 1 Kapiteln von dem mir unbekannten Ahmad ibn Husain Ruh
Haggi SirazI, betitelt risale i Rufaje, beginnend: to/ te\ SJ ; ULt Jbjj
50 Blatt, 24'/,: 14; im 1. StUcke 17:8, 11 Hauptzeilen, gutes grofies
Ta'llq; im 2. Stucke 22: 11, 24—29 Zeilen, kleines fltichtiges Tallq. Auf
118
SAMMELHANDSCHRIFTEN
drei Nachsatzblattern Verse Uber Pfeil und Bogen aus dem Nigaristan und
dem Dnm Asafis, gest 923/1517- Brauner orient. Lederband mit
Pressung.
Hinckelmann 33. Morgenweg 58. Wolf 38.
Orient. 187 (CXL1X) 231
i. fol. <5v-— 13 V. Anfang cles Nizam al-Tawmfa der Weltgeschichte
des durch seinen arabischen Qor'ankommentar beriihmten 'Abdallah ibn
'Omar al-BaidawI, gest. 685/1286 (s. m. Lit. I 416, Rieu, Brit. Mus. II 823,
de Sacy, Not. et Extr. IV 672—99), beginnend: j&) cu?ly> ^ ^ ^
2. fof 15V—68V: Dasselbe Werk bis auf'Ala' al-Dln Qilig Arslan ibn
Mas'ud ibn Qilig Arslan ibn Sulaiman, bis fol. 32 r von fluchtiger Gelehrten-
hand mit lateinischer, zuweilen auch deutscher, Interlinearversion und —
durch den Buchbinder beschnittenen — Randbemerkungen versehen. Titel
fol. 14 r von anderer Hand: Chronicon Persicum ab orbe condito ad initium
imperii Ottomanici Persice, cum parte fere tertia versionis Latinae. Daneben
der Name Petraeus.
3. fol. 76 r—99r: Geschichte Chinas (Hita) aus RaSid al-Dlns (gest.
718/1318) grofier Weltgeschichte (s. Rieu, Brit. Mus. I 74) mit lateinischer
Interlinearversion und -- durch den Buchbinder beschnittenen — Rand-
bemerkungen von derselben Hand wie bei Stuck 2, in die aber diesmal
Theodor Petraeus (gest. 1673) ab und zu, z. B. fol. 88v- 9 iv> Kleinigkeiten
eingefugt hat. Anfang: J^*- )\ ?„» p&*H **&> **V- *~ w ^ Jb
J\ jC^L. Diese Geschichte Chinas ist als Abdallae Beidavaei Historia
Sinensis, Persice e gemind Manuscripto edita, Latine quoque reddita ab
Andrea Mullero Greiffenhagio . . . Jena 1689 erschienen. Der Anfang unserer
Hds., in der die Seitenanfange des Druckes griin vermerkt sind, fallt in
Zeile 10 der Seite 3 des Druckes.
4. fol. 103 v— U9r: Geschichte der Siebenschlafer mit lateinischer Inter-
linearversion usw. von derselben Hand wie^bei Stuck 2 und 3, beginnend:
J\ IJf «~* f jS )\ J^J\ (so!) J*l c»^.** **£ -M <* ^ .«-**^.> 1 ^ eS '
5. fol. H9V— 121 v: Arabischer Text der Surat al-kahf (Sure 18), z. T.
mit lateinischer Interlinearversion und lateinischen und hoUandischen Rand-
noten, vielleicht von derselben Hand wie bei Stuck 2— 4, versehen.
6 fol. 124V— 158V: Alphabetisches tiirkisches Worterverzeichnis in zwei
Kolumnen, beginnend mit JU>t und bis fol. 131 r Zeile 16 beider Kolumnen
mit lateinischer Umschrift und deutscher Obersetzung von zwei ver-
schiedenen Handen ausgestattet, von denen die schragere vielleicht die
des Adam Olearius ist. Titel fol. I24r von Andreas Mullers (aus Greifen-
hagen) Hand: Onomasticon Turcicum.
7. fol. 171 r— 176 v und i63.r—i07y.i Das falsch gebimdene SchluBstuck
119
MUHAMMEDANISCH PERSISCH
eines Epos Laila und Magnun. Die zweispaltige Abschrift ist im Sauwal
1052 /Jan. 1643 von yaqqwirdl IsfahanI vollendet, dem persischen
Amanuensis des Adam Olearius, der, als Geschaftsfuhrer des Sahs an den
Herzog von Holstein gesandt, in Deutschland zuriickgeblieben war und am
18. Jan. 1650 starb (s. K. H. Graf, Sadls Rosengarten S. XI).
8. fol. 179V: Ein syrischesGedjcht (j rf , IJ^ von 24 paarweis reimenden
Versen, mit dem Gabriel Reussel (*^,i, s. No. 320, Stuck 2e und 325) aus
Mecklenburg Andreas Miiller aus Greifenhagen am 3. Juni 1671 begriiflte,
als dieser vom Kurgebrauch in Teplitz gesund nach Berlin zuriickkehrte'
182 Blatt, von denen die nichterwahnten leer, europaisches Papier,
3i:i9; 21—29:13; 10— 11 Zeilen, fol. 124V— 158V meist 21. Fol. 6r ein
lateinisches Inhaltsverzeichnis iiber den ganzen Band, unter Zusammen-
fassung der Stucke 1 und 2 und Obergehung des Stuckes 5, von Mullers
Hand, jedoch mit Erganzungen von anderer; darunter eigenhandig: Possid.
Andr. MuUerus' Greiffenhagius. Europaischer Lederband mit Goldschnitt
und Goldpressung.
120
Turkische Handschriften
i. Gebetbiicher und Qor'anarien
Orient. 2 (XLVni) 232
Fol. iv-9v: Sure 36, fol. gv— 13V: Sure 67, fol. 13V— i6r: Sure 78,
fol. l6r-v: Sure 97, foL i6v— i7r: Sure 102, foL.171— v: Sure no, fol. i 7 v:
Sure 112, fol. i8r: Sure 113, fol. i8r— v: Sure 114, fol. i8v-i 9 r: Sure I,
fol. I9r-20r: Anfang von Sure 2, fol. 20v—22r: Gebet Gabriels mit turkischer
Einleitung (sar#), fol. 23 V— 25 r: ein weiteres Gebet mit turkischer Ein-
leitung ohne Uberschrift, foL26v- 3 2v: JyJI^y -I^^Ua, fol. 32V— 34V:
'iPj*^& * u> , fol. 34v— 42V: t^tar^- *lo ^ tjjb, fol. 4 2v— 47r: *lo ljub
V 1 ?^, fol. 47r-Sov: b/ ,U> cr i, |J^ fol. 50V-57V: oyt > U> IJjb
)>£ ; u*W fast nu «" aus wiederholtem y* und M bestehend, fol. 57V— 62r:
J^** 0>o ^ U*, fol. 62v—6Sr: ^1 ^1 *lo ^ IJub, fol. 65 V— 66r:
yy ^1 ^l *l*> IJjb.
66 Blatt, ziemlich schmutzig, 7'/, s 6V,, 6 : 4, 7 Zeilen, schlechte tilrkische
Hand. Uberschriften u. dgl. rot. Brauner orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 148. Morgenweg 147. Wolf 150.
Orient. 3 (XLIX) 233
Fol. iv— 7v: r ^k^ ; f >T ^ \S* t fol. 7v— 5or: Sure 6, fol. 50 r— 6bv:
Sure 36, fol.6bv~67v: Sure 48, fol.67v-.73r: Sure 56, fol. 73V: Sure 114,
fol. 73 v— 84 v: A+J- AU\ &>* +\*> I Jjb mit turkischer Einleitung, fol. 84 v— gov :
Gebete ohne Uberschrift, fol. 90 v— 102 v: Sure 20, fol. I02v— nor: *lo
)^\, fol. nor— nsv: 0y o A*> ^ IJ^, fol. n6r-i2 3 r: turkischer Kom-
mentar zu Gabriels Gebet, fol. 123 r— i 4 6v; Oty-o »\*>, fol. itfr-\6ir
Zeile 3: c jJ! ,U> cr i. l^U, fol. 161 r Zeile 3— 165 r: c jJ» *U> ohne Uberschrift.
165 Blatt, sehr schlecht gehalten und schmutzig, 11:7'/,, 9:6, meist
ro Zeilen, ziemlich grobes Neshl. FoL 165 v sowie auf dem folgenden
Schutzblatt nennt sich als Besitzer Daulat GazI Bek ibn Mufctar (beide-
mal j&Ly); fol. 5v am Rande das Datum: Mitte Safar 1028/Jan. 1620.
Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 149. Morgenweg 144. Wolf 151.
121
MUHAMMEDANISCH TORKISCH
134 Orient 4 (L)
Die am Anfang unvollstandige Hds. beginnt mitten in Sure 555 es
folgen foL 4r-i2r: Sure 6 7 , fol. I2r-v: Sure 97, foL I2v-I 3 r: Sure 108,
fol i 3 r: Sure 109, foL I3v: Sure no, fol. I 4 r-I7r: Sure 112 usw. b.s
zum SchluB des Qor'ans; fol. ijrr-ipv: J/ ^>, foL |9y-a4»-. *U> U»
^U. jy, fol. 2 4 v-34r:yy ;y **•>. foL 34r~v: ,U ^ *U>, fol. 35r-43r:
o*' ^Ax£ ^U J~*> foL 4 3r-62r: ^ oj* 0^ 3^ J-* *.
fol 62^: \U^ -U-» -U> ^ fol. 6 7 r-69r: i^-U *U-l *U>.
fol. 6 9 v- 7 ir: f *-Jl ^ J^-. *U> ^ LU, fol jrir-W ^ U*
o»» J-AW, fol. 75r-8ir: tiirkische Erorterung uber den Segen des
Gebetes Gabriels ohne Uberschrift, fol. 8ir-86r: J,L- J*** *l*> U*,
fol. 86r- 9 ov: . A-.IS J** *U> -,£, fol. 9 ir-92v: ^ *fc» *^ '*■*
fol. 92v_94v: JL*\ ,U> cr S,, fol. 94V-95V: oM ^, foL 95v-96y:
<Jf ,U> -A fol. 97r-v: ^U. A-y *U>, fol. 97 v-99v: Gebcte
ohnf Uberschrift, fol. 99v-ioor: magische Quadrate gegen die Pest,
fol ioov-io 3 v: Gebet ohne Uberschrift, fol. io 3 v-io6v: akrostichisches
arabisches Gebet, fol. io6v-ii 4 r:0^ -Uj «*, foL 114*7"™: -UM**
0»%X*» fol. I2iv-I22r: Kommentar ohne Uberschrift zu emem Bismulah-
gebet Vol. 122 v-i 3 6r: Kommentar ohne Uberschrift zu dem fol. i 3 6r ein-
Ltzenden Gebet des grofiten Namens. Es folgen verschiedene Gebete mit
Kommentaren, z.T. mitZauberformeln, ohne Uberschrift, dann fol. I72r— 173 v:
^ _^U> v* \JJs fol. I73 v-i7Sr: ^ ^ **. /f '/S^*
j£l £!L .uF^A, fol. I 7 6v_l8l v: Jfc-, ^^ f». W- lSl v ~ l8 7 v:
5T^ j£ fol. i88r~i 9 ov: ; >y ^ -W, fol. lQOv-200r:
>V ciuTu- *U> IJJb, fol. 2 oor-20iv: r U ^ <d^> <^'
foL 20iv~20 3 v: f U ^ ^ * U >. fo1 - 20 3 v-222r: dJy • *U> -/- ^
fol. 222r-228r: >>y culy *U> U*. fol. 228r-2 34 r: oW ***> Z^>
fol jum«v: ^>ib **•> LLa, fo L 235V— 241 v: «-«,* *^> c ^.
fo!! 2 4 tv-253r: U$" ^. fol- 2 S3v- 2 6iv: Gebet ohne Oberschnft,
fol. 261V-264V: ^LJl j**L ^v- cA LU, fo1 ' 26 * r: r M ^^ cr*»
fol. 265V— 209r: y^. ol~*h* kSj*** Cr* ^'
269 Blatt (mit mehreren Unregelmalligkeiten bei Uffenbach als 1-552
paginiert), z. T. farbiges Papier, 10 : 7, 7 :4V.. 7 Zeilen, NesfaL Uber-
schriften u. dgl. rot. Brauner orient. Lederband mit Pressung.
Ex libris Uffenbach. Wolf,
235 Orient. 5 (LI)
Fol ir ein Monogramm JUU ^Jl ^ > ™ il Unterschrift V\ aJI V
*J}\ u.a., fol. iv-6r: Sure6 7 , fol.6r-i5r: ±^ ^> c^' foL /S^T"
0\^oJ\ *l*> ^, foL I9v-26v: CuJy *U> ^ fol. 26v-49r: ^3> ^> £*,
fol.^9r-6 4 r: ^ ^> C A foL ^4»-7*v: e* .U> \^, foL 7 2v-86r:
^UlV*^ '^ cA fo ^ 86r-93r: jW j**- ^> ^ {o1 93r-ioov:
122
GEBETJBOCHER UND QOR'ANARIEN
jy *U> £jj* f fol ioov — io6v:jyi A»> \Sj», fol. lOjr — 114V: >b £j£t *U> -jj* f
fol. H5r — 122 r: >b -^ *U> ljj&, fol. I22r — 126 v: o^V *^ C/*^'
fol. I26v — 129V: ^Uy *U> 1jj&, fol. 129V— 133V: oii* 1 *** cr**** 1 - ***> rj**>
fol. 133V-T-13SV: (>****** cr****- *k> '«**» fol* I 35 v — !43 r: o^ «x*» *l»> •**■&
turkisch. Fol. 143 r ein Kolophon, wonach Hosrau, ein Schiiler des Mustafa,
diesen Teil der Hds. am Sonntag dem 13. Muharram 954/8. Marz 1547
vollendete. Von derselben Hand fol. 143 v— 148 r: <J»»t ^\ *U> ^ii,
fol. 148 V — 1 64 V: Sure 36. Von einer zweiten Hand fol. i65r— 174V: tiirkische
Anweisung fur die religiosen Gebrauche in den Monaten Ragab bis Rabi ' II (so !).
Von einer dritten Hand fol. 175 r — 177 v: tiirkischer Kommentar zu einem
nicht betitelten Gebet, fol. 1 77V— 189V: ^gi^a *U> ^jJa, "fol. 189V — 2o8r:
t^*-**" *l»>, fol. 2o8r— 2ior : ^\>/ *U> ^jjt», fol. 2ior— 214V: ^\>/ *U> lj^,
fol. 214V — 223V: Siegel des Propheten. Von einer vierten Hand fol. 225 r:
tiirkische Gebete, fol. 225V— 228v: «k**U *U> rj%>, am Schlusse unvoll-
standig. Fol. 224V und 229r — 232V: tiirkisches Gebet, bis fol. 229V von
der zweiten, der Rest von einer funften Hand. Fol. 233 r: Jla») if>\> \6m
<--a<j«JI, fol. 233V — 234r: Kreise, fol. 235 V — 240 v: ^j* \j<*^ 1J-*, fol. 241 v:
ein Kreis. Fol. 242 r— 247 V: allerlei Gebete ohne Uberschriften, fol. 242r-=»v
von der ersten, der Rest von der funften Hand.
247 Blatt, 10: 7, 6:3 l /i, durchschnittlich 9 Zeilen, in roter Umrahmung,
soweit von der ersten und der dritten Hand. Uberschriften u. dgl. rot.
Auf einem Vorsatzblatt nennt sich als Besitzer k£>jS ^ cr^**- Brauner
Lederband.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 703 vol. XXXVII). Wolf.
Orient. 6 (XCVHI)
S. 1 — 23: ein am Anfang unvollstandiges Gebet, S. 23 — 42: _>y *U> tJ-a,
S. 42 — 69: ^LJl j*a±. *U> _^£> \S*, S. 69 — 79: ^Wl /***" ***> ^^*>
S. 79—93: o|j?**s$ * U> c/ 5 * ***> Sl 93~ I0 4- J^j^i- * u > rA S. 104— 1 15:
&*-ji\ <*JJl ^-o +\*> IJjb, S. 115 — 128: j>yi ^1 ^1 *U> ^ySi tx*, S. 128—136:
fibsX ^y>\ *lo, S. 136 — 139: )>y> j*2 A»> £j&, S. 139 — 146: *U> _^io IJjSa
)>yi oM,S. 146—155: Uo^ *U> ^ \Sjo, S. I55—I7S do., S. 175—185:
>£> *[»> £j£> \»x-a, S. 185—241 und 251— 260: <J"jya» C-jT A»> -J& \Xj*
(akrostichisch), S. 242 — 246 (247 — 250 sind leer): ^^UtJ-l dJJl *U**>1 »Sjh.
130 Blatt, paginiert, io:6 l f a , 7:4, 7 Zeilen. Uberschriften u. dgl. rot.
Zwischen S. 160 und 161 auf einem eingeklebten Zettel das Totengebst.
Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 146, Morgenweg 146. Wolf 148.
Orient. 7 (C) 237
Fol. ir — 6v: ein am Anfang und Ende unvollstandiges Gebet, fol. 7r:
Federproben, fol. jv — 8v: Rest eines tiirkischen Kommentars zu dem
fol. 8v-— 13 v folgenden J?f *U> (so!)^«x> *U> J^l, fol. 13 v — 21 v: .»U> -Ji*
123
MUHAMMEDANISCH TORKISQI
)\^)j>, fol. 21 v — 26r: ein Sarh ohne Uberschrift; fol. 26r — 35 r: *U> J^l
jj^ ^l~», fol. 3S.r— 4or: Col^ i_A>, fol. 40r— 41 r: jiX» <Ji» ^wit *U>,
fol. 41 r— 42r: ^»xj (so!) cr i. *l*>, fol. 42 r— 49f: ^JJ Ujo J^l, fol. 49V — 52V:
jwu ,jAdU>, fol. 52V— S9r: ein Sarb ohne t)berschrh% fol. 59r — 61 r: »_>U
; jj *U>, foL 61 r— 71 v: ,3>^ e^-oU. ^.t os \ ^ ^Lo/ y, fol. 71 v— 76r:
das Gebet in Kauderwalsch J\ L*y> Ljy 5 by> bb *^ s t£f, fol. 76 r— 78 V:
^^11 *Lo ^j fol. 78 V— 82 r: *U> ^^ii, fol. 82 r— 83 V r j.^li.1 *L—l cr S),
fol. 83 V— 87 V: ^ ^y U us*. +l+*A \Sj», fol. 87 V — 89 r: ^^o* *U*ol .Jl,
fol. 891-— 103 v: ,j-U«Ll *U-«»Vl Ux», fol. 103 v— Il6r: ty»-u*Jl *U> -Jb,
fol. n6.r — 128 v: ^^i^uJI *U>, am Schlusse unvollstandig.
128 Blatt, schmutzig und sehr schlecht gehalten, i0:7*/», 7:4V«
7 Zeilen, hafiliches NeshT. Uberschriften rot. Roher Pappband.
Morgenweg 157. Wolf.
238 Orient. 8 (CO)
FoL iv — 4V: CJ^o *U> ^jJ* \X*> t fol. 4v — I9r: C>V-«o A»> IJob,
fol. I9r — 29V: *^~«A-bl ^ *U> -yio IJjh, fol. 3or — 36V: C^wJj\ _jj» *U> IJjb,
fol. 37r— 40r: ly» O^T^i* ^^ii Ijyjb, fol. 40V: ^JJl eJJ* &> *U> ^^i IJob,
fol. 41 r — 42 r: ^-JiJl »_JJ^ gs> *lo \j*jb, fol. 42 V — 49 v: UKi* *U> -^S. IJob,
fol. 49V — 531-: ^l ^l *U> \Xj*, fol. S3r— S4r: U*l *U> cr io IJ^*,
fol. 54r— v: C~«~bl U*l *U> I jut, fol. 54V— 57 r: ^Ul ^SwL. *U> ^ IJjb,
fol. 57 v— 6or: ^Ul yiuL *b> lis*, fol. 60 r— 65 r: ^ *U> ^ I jut,
fol. 65 V— 73 r: f iUJI auXft ^ *Ui IJjb. Von Blatt 73 sind nur die beiden
untersten Zeilen der Vorderseite, mit der Riickseite auf ein Schutzblatt
aufgeklebt, erhalten, auf dessen Riickseite wie auf 2 weiteren Schutzblattern
Gebete von anderer Hand;
73 Blatt, sehr schlecht gehalten und schmutzig, io 1 /* = 7%, 7:4, 9 Zeilen,
zierliches turkisches NeshJ mit ziemlich altertiimlicher tiirkischer Ortho-
graphic Uberschriften und Verstrenner rot. Roter orient. Lederband mit
Pressung.
Hinckelmann 147. Morgenweg 145. Wolf 149.
239 Orient. 8 a
Fol. ir— 7r: Sure 36, fol. 7r— 9V: Sure 67, fol. 9V— nv: Sure 78,
fol. 11 v— 13V: Sure 108— 114, fol. 13V: Sure 1, fol. 13V— 17V: *U> U*
il)l*.U. mit tiirk. Einleitung, fol. 17 v— 29r: ^LJI yiuL *U> IJjb mit tiirk.
Einleitung, fol. 29r— 30r: ^l ^ A*> ^.^io, fol. 30r— 31 r: ^1 ^1 *lo IJjb,
fol. 31 r — v: Q-j^jk.^ £?***** *^ t^y* ( so f°^ 3 IV — 3 2V: *^ A> ^^^
Crt?»>A-} cr^^-t f°l- 32v— 43 r = »^*V ^J^> * l * > '<>-* mit tiirk. Einleitung,
fol. 43 r— 51 v: c vxJ! *lo cr i, fol. 52 r— 68 r: -Osi* ^U* *U> \Xj*> mit
tiirk. Einleitung, fol. 68 r— 69r: t UI ^,1 ^\ As.> ^, fol. 69r— 70 r:
f UI ^i\ 0;> \ *Ui IJjb, fol. 70r — 74v: yy J*^ f* *!*> *^*, fol. 74 v— 83 r:
124
GEBETBttCHER UND QOR'ANARIEN
je der erste Vers von Sure 20 — 63, fol. 83 r — 99V: verschiedene Gebete
ohne Uberschrift, fol. 99V— ioov: ^y J*-*a *U> Ua, fol. ioov— nov: \**
\ji JU (alphabetisch), fol. mr— 124V: Talismane, Zauberquadrate us.w.,
fol. I25r— 129V: yy J^a. *l»> cr &, fol. 129V— I36r: J-**». *l»> U»»
fol. 1 36V — 141 r: J^U* -y *U> ljjb mit tiirk. Einleitung, fol. 141 r— 142V:
O^b *U> -^ii, fol. 142 v— 147 v: ol*x)k ***> ***•
147 Blatt (falsch paginiert), 14: 9%, 10 : 6, 10 Zeilen, bis fol. 28r in
roter Umrahmung, maBiges, aber deutliches Neshj, Uberschriften u. dgl. rot.
Auf zwei Vorsatzblattern arabische Gebete und Verzeichnis der 12 Imame
mit persischer Uberschrift. Auf einem Nachsatzblatte von einer Hand des
17. Jhs.: Hanns Friderich WelBer. (Zedlers Universallexikon LIV 161 6
fuhrt zwei Johann Friedrich Welser, Vater und Sohn, auf.) Roter orient.
Lederband mit Pressung.
Orient. 88 (XLIH) 240
Nach blaugoldenem TJnwan fol. iv— 32 r: Sure 6 mit kurzen roten
tiirkischen Anweisungen im Text, z. B. fol. 21 v: &**£ */ 3j? ^^\ y;
fol. 32 r— 45 r: Sure 18 mit tiirkischen Traditionen uber die Vorziige dieser
Sure am Rande; fol. 45 r— 51 v: Sure 36 mit tiirkischen Traditionen am
Rande; fol. 51 v— 53V: ein Gebet dazu c ^. *!*> Ua; fol. 53v— 58r: Sure 48;
fol. 58r— 61 v: Sure 55; fol. 61 v— 65V: Sure 56; fol. 65V— 68r: Sure 67;
foL68r— 69V: Sure 78; am Rande mehrfach arabische Gebete. Fol. 70 r
von einer zweiten Hand eine tiirkische Tradition. Von einer dritten Hand
fol. 70 v — 73 r: t_ij>-£>^y *U> -jioijjb, fol. 73 r — 77 r: lw,^ o)>U*^y *!*> \S*,
fol. 77V— 8ov: J^9r *lo _^» U_*, fol. 8ov— 83r: ui^io J-**r *l»> \>±*>
fol. 83 r— 87 r: ^W^* >U> ^ UU, fol. 87 V— 90 v: l^I*^ 4 "-* *U> 1Jj»
<-*&;»&>, fol. 90 v — 93 V: \^LJJ\ jJU *U> ijjb, fol. 93 V— 95 r: ^ *!*> l*x*
fW'^/il, fol. 95 v: yy i-*?.^ * l * > ^> dann bis fo1, 99 r: mehrere kurze
Gebete ohne Uberschrift, fol. 99 r— 104 r: Gebete fur Schmerzen bestimmter
Korperteile, fol. 104 v— 106 v: Gebet gegen die Pest, fol. 106 v: Siegel
Salomos, fol. ic^r— I09r: Siegel des Propheten, fol. I09r— v: Sure 1,
fol. 109V: die ajat al-kursl, fol. nor— 117V: tiirkische Besprechungsformeln.
Infolge Blattausfalls fehlt vom vorletzten Stiicke der SchluB und vom
letzten Stiicke der Anfang.
117 Blatt, l7 x / 2 : II, II : S% 9 Zeilen, bis fol. 31 v in blaugoldener, von
32 r an in schwarzgoldener Umrahmung, mit goldenen Trennungspunkten.
Uberschriften u. dgl. rot. Auf dem ersten Vorsatzblatte turkische Gebete.
Roter orient. Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 7. Morgenweg 133. Wolf 8.
Orient. 89 (XLIV) 241
Fol. iv— 25v: Sure 6, fol. 25 V— 31V: Sure 36, fol. 31 v— 35V: Sure 48,
fol. 36r— 38V: Sure 67, fol. 38V— 4or: Sure 78, fol. 40r— 47V: eine turkische
125
MUHAMMEDAMSCH TttRKISCH
Tradition von Schaich Nur al-Dln Isfahan! durch Schaich Gamal al-Dln,
fol. 47v— 5 1 v: Gebet mit tflrkischer Einleitung ohne Uberschrift, fol. 5 1 v— -55 v:
turkische Tradition, fol. 56r— 58r: arabisches Gebet, fol. 58r— v: tiirkische
Besprechungsformel gegen Augenschmerzen.
58 Blatt, in/ a :8, 7: 4% 9 Zeilen, tUrkisches Nesfo fol. iv- 2r in
blaugoldener, von foL 2v an in schwarzgoldener Umrahmung. Auf dem
ersten Vorsatzblatte eine die ganze Ruckseite fiillende, aber durch rote
tJbertuschung fast unleserlich gemachte deutsche Eintragung. Sie betriffl
die Ereignisse vor Gran im August— September 1595 und ist unterschrieben
von Vlrich Perneder, Veltschreiber. Auf der Ruckseite des zweiten Vor-
satzblattes, mit derselben Unterschrift, kalligraphiert: Drifaltig ist Gott,
Hilfit doch allain in aller noth. FoL ir: Joachim Grueber zuer Freistatt
schrieb dies meinem Lieben Pruedern Vllich (so!) Perneder feltschreiber
zuer Ebigen gedachtnus vor gran den 11 Septembemb (so!) Ao. 95. Dar-
unter: Ex dono nobilis et prudentissimi viri Dn. Pertingeri, Senatoris et
Capitanei Posoniensis, i. oct ao. Chri. 1624. acquirebat Johannes Stumpfius
Alsfeldianus Hassus. Darunter von des Bibliothekars David Schellhammers
Hand: 1685. M. Aug. donavit Bibliothecae nostrae PI. Reverendus et
Excellentissimus D. Reyserus Pastor ad S. Jacob. Hamb. Roter orient
Lederband mit Goldpressung.
Orient. 00 (XLV)
Fol. iv— 27V: Sure 3, fol. 28r— 51V: Sure 6, fol. 51 v— 57V: Sure 36,
fol. 57 v— 62 r: Sure 48, fol. 62 r— 65 r: Sure 6y, fol. 65r—66v: Sure 78,
fol. 66v—6?v: Sure 87, fol. 67V: Sure 94, foL 68r: Sure 112— 114,
fol. 68 v— 70 v: Gebete, fol. 71 r : eine arabische Formel gegen Herzschmerzen,
fol. 7 iv— .73 r: einKalender, fol. 74 r— j6v: turkisches Gebet, fol. 77 r— 98 V:
turkische Gebets- und Talismanformeln. Dies Gebetbuch, an dem mehrere
Hande beteiligt sind, ist nach einer Schreibernotiz fol. 1 r, wo es als <*-*bl$.
bezeichnet wird, von 'All ibn 'Abdallah am 15. Muharram 1063 / 17. Dez.
1652 vollendet.
98 Blatt, 14:9, 10 : 6, 9 Zeilen. Uberschriften u. dgl, auch langere
Textstiicke, rot. Auf der Innenseite des Vorderdeckels die vom 14 Sept.
1687 datierende Notiz von Joh. Mich. Hummel, Pastor Bittelbr.: Dz Buch
bracht vnds vnderschriebner Feldprediger vnder den Sachsischen ex Morea
... bekams in Coron den 11. August, alfi solches mit sturmender Hand ein-
genommen wurde 1685. Darunter: In affectus intemerati constantisque
amicitiae testimonium me subscripsi. M. Gottfried Jentsch mpp. Ossitii-
Misn:. Zwischen beiden Eintragungen, wie auch auf der Innenseite des
Hinterdeckels, unverstandliches : Delam. Dunkler orient. Lederband mit
Pressung.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
126
gebetbOcher UND QOR'ANARIEN
Orient. 91 (XLVII) 243
FoL iv—ior: Sure 36, fol. ior— 141-: Sure 44, &>L I4«"— 21 r: Sure 47,
fol. 21 r— 28v: Sure 48, fol. 28v— 33r: Sure 50, fol. 33V— 391-: Sure 55,
fol. 39r— 44r: Sure 56, fol. 44r— 47V: Sure 67, fol. 47^-51 r: Sure 76,
fol. 5 ir— 53V: Sure 78, fol. 53V— $6r: Sure 7% fol. 56r— 86r: Sure 80 usw.
bis zum SchluB des Qor'ans, fol. 86 r— v : die Fatiha, fol. 87 r— 92 r : arabische
Gebetsvorschriften fiir die Reise.
92 Blatt, 10:7, 8:5, 8 Zeilen, von fol. 87 an nur 6 bei gro&erer
Schrift. ttberschriften rot. Brauner orient. Lederband mit Pressung.
Wolf 12.
Orient. 92 244
Die Hds., am Anfang unvollstandig, enthalt fol. 1 r-9r: Sure 6 von
Vers 98 an, fol. 10 v— I5r: Sure 36, fol. I5r— 17 V: Sure 44, fol. 17 V— 2iv:
Sure 48, fol. 2 iv— 24 r: Sure 5 $, fol. 24 r— 26 v: Sure 56, fol. 27 r- -29 r:
Sure 67, fol. 29r— 30V: Sure 78, fol. 30 v— 3ir: Sure 86, fol. 31 r: Sure 97,
fol. 3ir— v: Sure 112—114, fol. 31V— 32r: ^^ ^ ^> ^A fol- 32r—v:
^ ^t *U> \±*, fol. 32V— 33 v: yy ^Ux *U> ^ fol. 34^—35 »'= *->■*
^U. ,L>, fol. 35r— v:yy J^\ ^> Ua, fol. 35v-37v: gyU *»•> \.U
yy,' fol 37V— 4myy >b ^ *U> ^ fol. Alt— 45 v: >k ^ *U> UU
yy, fol. 45v— 62v: ^ Jy& c>U^ ^^/^- j-***.. fol - 62v-67r:
^UJl v jV f^" * U> ^' foL 6 7 r ~7 0v: •> M, / Jl ^ * u> ^' foL 7ov— 7 IV!
^Un- yA». V *U> Ijdb, fol. 71 V— 72 v: ; >y ci^ *U> »^, fol. 72V— 8ov:
} ># ^U. JJl^S ^ *U> IJJb, fol. 8ov— 83r: J^>' * U > ,Jo& > foL 8 3 r — v:
yy ;tfij\ £ *\*> z r>, fol. 83 V— 84r: ;UUJt 3 i *U> 1J^, fol. 84r-88v: ^
yy c oJ» *U>, fol 88 v— lOOv: y& ^ *\*> \S*, fol. IOOV— I I0v: &** *U> U&.
142 Blatt (von denen fol. m-135 leer sind, fol. 136—142 allerhand
talismanische Anweisungen enthalten), 1 5 : 10, 10 : 6, 11 Zeilen, grobes Nesljl,
Oberschriften rot. Auf dem letzten Blatte nennt sich als Besitzer Husain
ibn Ah.mad *Otman. Innen im Deckel eine lateinische Inhaltsbestimmung
mit der Unterschrift: Jac. Geo. Christi. Adler. Braunner Lederband.
Vielleicht aus Adlers Auktion Schleswig 1836 (vgl. Catal. bibl. rabb.
et orient .... Kiliae [1836] S. 29 No. 340—47)-
Orient. 93 (IC) 24S
Die Hds., zu Anfang unvollstandig, beginnt mit der Schlufizeile einer
turkischen Einleitung zu dem fol. ir— 2r folgenden Gebet: U>\ *<*> li»
yyli fol. 2r— I4r: ^U\ y^- *l*> z/ & *<>-V fol. 141*— l8v: j^L *U> \Sjz>
,yUl, fol i8v— 30V: ^y cr £> *l»> \**, fol 30V— 4ir: y^ jy ***> IJa,
fol. 41 r— v: U>\ *U> \Sm, fol. 42r— 43 V: a^ *l»> ^*, fol. 43V— 46V:
£jy**J\ ; y *U> c/ ii, fol. 46V— 48V: £J*^\ ;y »\»> ^ fol. 48V— sor:
127
MUHAMMEDANISCH T0RKISCH
fM (so!) r U*l *lo cr i, ft,], sor— Sir: ^1 f U ,lo, fol. 5 1 r— v: ,U> r J*
CM~?» (so!) ^U, fol. $Iv— 61 r: OU~«Jt ^l* ,U> lju>.
61 Blatt, 10:7, 6 'A : 3'A, 7 Zeilen, in roter Umrahmung und mit roten
Uberschriften. Roher Pappband
Morgenweg 158*). Wolf.
246 Orient. 93a
Fol. iv— 9 v: tiirkischer Kommentar, dessen Titel nicht ausgefiillt ist
zu dem fol. 9v— igv folgenden Gebet: CJ^> *U> U*, fol. 2 or— 25 v':
& A*> ^ IJ^, fol. 25V— 32v :>> y «U> U*, fol. 32v— 38V: -lo «£, U*
g^M, fol. 38v- 43 v: ^ ,U> U*, fol. 43v-50r: J^*. ,U> £jib U*
fol. sor— 54r: J^^ ,to ULa, fol. 54r— $5 r: U^. *lo ^ Ua,
fol. 55 r— 57 r: tij^ *U> IJ^ (akrostichisch), fol. 57V— 59V: A*> _i Ux*
^^L\ *l^\, fol. 6or-62r: . ^i-JLI *L—I *U> Ijub, fol. 62v-6 3 v: IJo»
^1 ^>t >U> cr i, fol. 63 V— 64V: <Ji*l ^1 ,lo IJuh, fol. 65 r— 71 r: IJo»
^li j^ *U> ^ fol. 7ir-73v: ^U *^ ,\*> 1J^ fol. 73V-75 r: IJ^b
JJU^.1 A*> cr i, fol. 75 r— 76 v: jjU^.1 ,l*> IJob, fol. 7 6v— 79 r: *U> ' ^
J^* v^., fol. 79 r-92v: Haikal 1—7, fol. 92 v— 991-: \_>\*^* ^ * ^
fol. 99r-iosv: U^~*> ,U> \3*, fol. 105^-117/: **S ,U> YL \xl
C~*U*l, fol. H7v-I28r: c oJ! *U> tjjb, fol. i 2 8r-i 3 iv: 3>M ,U> ~£ ij^
fol. 131V— I3 4 r: ^Ujl *lo IJ^b, fol. 134r _ 141v: uj ; u> rt iTu*''
fol. r4iv-i4 7 r: ^Ul^ * U ' '•*», fol. I47r-I52v: jLI-* ,urv*> tjj
fol. 152V— 156V: >k {J** »\*> ljjb, fol. i 5 6v— i 59 r: ^1 ^1 ,U> S »*».'
fol. I5 9 r-l6lv: c^y. ,U> 1.x*, fol. i6 2 r— 203r: Formeln zum Besprechen
der Schmerzen in den einzelnen Korperteilen, gegen das Weinen der
Kinder usw., Gebete fur verschiedene Lebenslagen, fol. 203 V— 209V: Gebet
der Siebenschlafer mit tiirkischer Einleitung, fol. 2ior— 221 r: ein Freuden-
gebet, fol. 221 v und 222 r: schwarzgoldene mystische Siegel. Die Ab-
schrift ist in den letzten Tagen des Du-'l-higga 1021/Febr. 1613 vollendet.
Als Besitzer nennt sich fol. 221 r Muhammad ibn 'Abdallah, der offenbar
auch der Schreiber.
222 Blatt 8«/,:6, 6: 3 «/ 2 , 8 Zeilen, gutes Neshj, in schwarzgoldener
Umrahmung. Uberschriften rot. Fol. 1 v buntgoldener 'Unwan. Auf einem
vorderen Schutzblatt ein vollstandiges Inhaltsverzeichnis von anderer Hand.
Roter orient Lederband mit Goldpressung.
247 Orient 265 (CCLXXII)
Ein Erbauungsbuch for Glaubenskampfer, fol. iv betitelt: b)U o£*
>*>$ J* ^rZS sSjHji. ^^ j^)} *i-J>. Anfang fol. I v: <UJ j^JJ
') Joh. Christian Wolf hat diesc Hds. laut seiner Eintragung auf ihrer ersten Seite identi-
fmeit mit Morgenweg No. 158, deren Beschreibung lautet: Liber Arithmetics [vieUeicht nur
verdnickt ffir Asceticus] Uteris nigro rubris pi. 64. 12. Dagegen hat er der No. l S 8 im
Morgenwegschen Kataloge die in die Hds. grim eingezeichnete Signatur M. 28 nicht bei-
geschrieben, sondern gar keine.
128
GEBETBOCHER UND QOR'ANARIEN
Jjl A-Ln^cXi' Ijj, ^•JojJ, Jj*LIj>_j <*^t*^l> ^^jjo J»^ ^ -*i ^Jv^ - <U-w_^ j>
)>j*^^ g*?° yjjy* *^**^ \J^.j^ ^^^. Fol. I4r— 34 v: allerlei Gebete,
deren erstes ^lo y^ 0^> genannt wird. Schriftspiegel 12:7; 11 Zeilen
in roter Umrahmung.
Auf den Kopf gestellt angebunden sind die letzten 1 Blatter eines ge wohn-
lichen Gebetbuches, die mitten im Text beginnen. In ihnen fol.8v: ^ \Sj»
y& M>?> \3y*a* *l*>, fol. 9r: buntes Siegel des Propheten, fol. 9V: IJjo
c^* .-Cyaa. *U> cr i>, fol. jor: buntes Siegel 'Alls. Schriftspiegel durch-
schnittlich 1 1 : 8 ; meist 9 Zeilen.
34+ 10 Blatt, 15: 10, Uberschriften rot. Roter orient. Lederband mit
Pressung. Auf zwei Vorsatzblattern und fol. 1 r, auf dem Kopfe stehend,
allerlei Notizen in hebraischer Kursivschrift, darunter ein Brief an einen
Wolf Schlumt (O<o) in Mariendorf.
Orient. 248 (LII) 248
Fol. I v— 8 v : Turkische Einleitung zu dem fol. 8 v— 33 r folgenden Gebet :
f U <A>,j\j& *U> \Sa, fol. 33vflf kleine Stoflgebete, fol. 44 V— 45 r zwei magische
Quadrate, fol. 45 r— 49 r : ; Uifl ^> *U> ^ Ua, fol. 49 r— 57V: *U> ^ \X*>
k^Js^^o, fol. 58 r— 59V : 03 *U» *U> cr i> tjjo, fol. 59V— 62 v: *lo ZJ Z> IJjb
£&, fol. 62v— 69 r : i_i^5JI ^U^l ,U> c/ ii IJjb, fol. 69 r: (so!) *Uy c/ ii tjjt
O^- Auf den Sarh folgen ohne neue Uberschrift die Gebetstexte selbst.
Fol. 72rflf einige kurze mit Bab bezeichnete Gebete, ebenso fol. 80 v — 9 m
Fol. 78 r — 79V: das Siegel des Propheten mit vorangehender Erklarung.
Fol. 91 v— ioiv: Sure 36 mit roter Umrahmung, fol. ioiv-— io6r: Sure 6j,
fol. io6r— io8v: Sure 78, fol. io8v— nor: Sure 112— 114, fol. nor: Sure 1,
fol. iiov — nir: Sure 95, fol. nir — I2iv: Zauberquadrate mit magischen
Zahlen und Namen, fol. J22r— I28r: dieselbe Einleitung wie fol. iv— 8v,
fol. 128 r — 1 34 V: das Gebet der 1001 Namen in anderer Fassung als
fol. 8v— 33 r, fol. 134V — 141 v: <^ol> >>J^ *U> ^^ii ijjfc. Fol. I42r— 148V
und 149V — 151 v sind leer. Fol. I49r: auf dem Kopfe stehend, von einer
Hand des 17. Jhs. lateinisch ein Zitat aus Sirach VII 40 und ein griechischer
Spruch mit unleserlicher Namensunterschrift. Fol. 152 r setzt mitten im
Text eines Sarh zu dem fol. r53 v ohne Uberschrift beginnenden Gebet
ein; es folgen (fol. 162 ist jedoch leer) eine Anzahl weiterer Gebete ohne
Uberschrift. Fol. 169V: Zauberquadrate.
170 Blatt (denen noch 26 unbeschriebene folgen), 10 : 7'/,, 7 : 4, durch-
schnittlich 9 Zeilen, von verschiedenen Handen. Uberschriften u. dgl. rot
Fol. ir nennen sich als Besitzer 'Ali ibn Mustafa und Husain ibn al-Hasan.
Eurpaischer roter Lederband mit Futteral.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
129
MUHAMMEDANISCH TOkKISCH
249 Orient. 267 (CCLXVID)
Fol. ir— v: arabische und tiirkische Spruche, fol. 2r— 3r: Sure 48, 25 ff,
fol. 3v— 6r: Sure 6j, fol. 6r— 7v: Sure 78, fol. 7v— 14 r: Sure 36, fol. 14 r:
Sure 91, fol. 14V— 15 r: Sure 92, foi. I5r— v: eine Zauberformel mit der
Uberschrift o&r- j***""*, fol. 15 V— i6r: ein Zitat aus Gazalls Ijtj'a? al-ulum
(s. m. Lit I 422), das mit Sure 18, no beginnt, fol. i6v — I9r: ein turkisches
Gebet fur die Beendigung des Qor'ans ;«Xil £>^rf OjVj i-w^i- < *XaL,
fol. 19V — 24 r leer, fol. 24V— 25 r: tiirkische Besprechungsformeln fur ver-
schiedene Krankheiten, fol. 2$ v— 46 r leer, fol. 46V— 47r: tiirkische Spruche,
fol. 48r— 49r: zwei tiirkische Gebete, fol. 52r— 53r: Gedichte, fol. 58V— 59r:
Beispiele fur Psammomantie, fol. 6or — 62v: Rezepte, u. a. fiir Aphrodisiaca,
fol. 63 r— v: eine Tabelle der osmanischen Sultane mit den Jahren der Thron-
besteigung bis auf Muhammad IV 1058/1648, fol.6$r— v: Rezepte, fol.66r— v:
ein Brief aus dem Jahre 1081/1670, fol. 67 r— v: ein Brief an einen Hasan
Pasa aus dem Jahre 1079/1668, fol. 68 r, 70 r— 74 V: Gebete, Talismane,
Zauberanweisungen.
74 Blatt (von fol. iv an bei Uffenbach paginiert 1—65 und 82—163),
gemustertes Papier, 20 : 12 '/a, Zeilenzahl schwankt zwischen 10 und 16. Roter
orient. Lederband mit Goldpressung.
Ex Hbris Uffenbach. Wolf.
2. Qor'ankommentare
250 Orient. 61 (LVI)
Schlu&band eines Kommentars zum Qor*an, von Sure 32 ab. Anfang
fol. iv: £\ ^*J\ <^> ^ »y£ «1>*1 r"^ ti 1 *' <UJ| <>**• Die Abschrift
ist im Gumada I 948/Aug. 1542 von Ibn 'Imran, Schreiber des Hasan,
vollendet.
236 Blatt, 29:19, 207, :13V*, 23 Zeilen, gleichmafiiges, gefalliges
NeshJ, der Qor'antext rot, auch der tiirkische Text vollstandig vokalisiert.
Europaischer Lederband mit Goldschnitt und Goldpressung. Laut Hinckel-
manns Ausgabe des Qor'ans, Hamburg 1694, Vorwort fol. u ihm geschenkt
von Generalsuperintendent Joh. Diecmann.
Hinckelmann 86. Morgenweg 31. Wolf 92.
251 Orient 64 (LIX)
Spezialkommentar zu Sure 36, von einem Ungenannten auf Veranlassung
des Sahib al-saif wal-qalam al-Haggi Hidr-Bek Celebl verfafit, sehr aus-
fiihrlich mit vielen eingestreuten Versen und Erzahlungen. Anfang fol. 2r:
J\ ^jJJi £f~». Am Schlusse sind von anderer Hand die schonsten Namen
Gottes nachgetragen.
130
GLAUBE UND RELIGIOSE PFLtCHf EN
117 Blatt, 17:13, 11 :7 f /a» 9 Zeilen, grofies, kraftiges Neshjf mit vielen
Vokalen. Orient. Halblederband.
Aus Jacobus Golius* (s. dessen Catalogus, Lugd. Bat. 1696, p. 30 no. 73)
und Wincklers Besitz.
3. Glaube und religiose Pflichten
Orient. 250 (CX) 252
Obersetzung des persischen Werkes Manahig al-'ibad ila 'l-nta'ad iiber
Glaubenslehre und Mystik von Muhammad ibn Ahmad Sa'ld al-Farganl,
gest. 691/1291 (s. Pertsch, Berlin, Pers. S. 1054 No. 252 ilber das Original).
Die Hds. enthalt nach dem Kolophon fol. 191 r (IJ»* ****t-f ^LwJCil ,3^
wJb £ \^. ^yJ&\ ^jJl ;jo j^U.\ r JLJJ\ O^oJl jo J* i^l^ V 5 l y_JXJ\
j)\ J^J (r 4 a )J\ Aj.UJUjj «*«.♦». A-U> £jj$\ cy » AJJl (so!) U>Uo *i>>l)
verglichen mit der Vorrede fol. 2v (o^*- v5>*^* oi^' J^ *■" ft** yl Of!?
g\ *Si> jiji oy^^ 4j^-~M W& ^ «JuJlS Uj y\ £) das Autograph
des Obersetzers Badr al-Dln Matnawl-Hwan, das dieser in Adrianopel
i. J. 850/1446 anfertigte. Anfang fol. iv: +\>\ J* aJJI dLSi^ J> jjo U
^jJ-«»^«J\ jw^ AjoU* ^*uj^ ^^5 cx?.^ O?**- Zwischen den Zeilen
mehrfach turkische Glossen zu arabischen Terminis, am Rande vereinzelt
sachliche Glossen. Von anderen Handen fol. 191 v Gebete, fol. 192 r Be-
merkungen ilber die Einteilung der arabischen Buchstaben, fol. 192 v allerlei
Federproben in Dlwanl. Nach einer Randnotiz fol. 2r ist die Hds. von
Eu'1-Faqar 'Abdallah i. J. 1015/1606 in eine nicht genannte Bibliothek
gestiftet.
192 Blatt, 21 : 14, 15 : 10, 13 Zeilen, gutes Neshj in ziemlich altertiim-
licher Orthographic Roter orient Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 123. Morgenweg 99. Wolf 126.
Orient. 249 (LXXni) 253
Als Titel erscheint fol. 1 v kitab muntaha, als Verfasser nennt sich
fol. 3 V Ahmad Began, d. i. der Bruder des unter Murad II (824—855/
1421 — 1451) bluhenden Muhammad ibn al-Katib oder Jazygy-oglu (s. al»
Saqa'iq al-No'manlja [am Rande des Ibn Hall. Bulaq 1299] I 174/5). Von
seinen Werken waren bisher nur bekannt das aus einem arabisch ge-
schriebenen Buche seines Bruders iibersetzte dogmatisch-mystische amvdr
al-a$iqln (s. m. Lit. II 710, wo Rieu, Brit. Mus., Turk. 18 a, die dort genannten
Hdss. und die Drucke Stambul 1261, Kasan 1861 und die Lithographie
Stambul 1291 hinzuzufUgen sind), das naturhistorisch-kabbaltstische durr i
maknttn (Rieu 105 b) und die abgekiirzte Obersetzung von Qazwinls 'agd't'b
al-mafalnqat (Rieu 106a). Das hier vorliegende Werk steht dem zuerst
genannten im Stoffe am nachsten. Es will auf Grund von Qor'anversen,
Traditionen und den Aussprlichen heriihmter Schaiche dogmatische Fragen,
131 9*
MUHAMMEDANISCH TORKISCH-
die Geschichte der Schopfung, der Patriarchen und der Propheten, besonders
Muhammeds und der heiligen Manner des Islams, darstellen. Anfang fol. I v:
J I t^3yt> <^a^, C-jU ^_5)'u*«» f2}~&*2 *<*^^>} tj'y"^ *^r 3^ k^^ • wM^*
Das erste Kapitel hat dieselbe Uberschrift wie das erste des anwar al-
'aSiqin (fol. i()r Ol>y».^ll u-*-Jy o^rf)- Die **ds. bricht fol. 141 v mitten
in der Geschichte Abu Hanlfas ab.
141 Blatt (von denen fol. 74V Zeile 2 — fol. 75 V Zeile 2 und fol. 84r
Zeile 10 — 85 r Zeile 8 leer sind), 21:14, 1558, 15 Zeilen, gutes NeshJ,
vollstandig vokalisiert. t)berschriften und Stichworte rot. Hamburgischer
Pappband.
Aus Uffenbachs und Wolfs Besitz.
254 Orient. 246 (LXXVII)
Matiasik al-Hagg, iiber die Pflichten, die bei der Pilgerfahrt nach
Mekka und Medina zu beobachten, verfaflt in Mekka selbst von Sinan al-
Ruml al-Sahir bil-Wa'iz, u. zw. i. J. 991/1583 nach Haggl Hallfa II 135
No. 12919 (s. Rieu, Brit. Mus. 14 b). Anfang fol. 1 v: c^ L * Jl S->; ^ iX * Jl '
J\ Aa^aS fj^. Das Buch zerfallt in 20 Kapitel. In der Vorrede nennt
der Verfasser seine Quellen: Tirmidi (s. m. Lit. I 161), al-bafyr al-amiq (des
Abu '1-Baqa' al-Sagani, s. m. Lit. II 175), Qadiljan (ib. II 218), al-wagts
(des Gazall, ib. I 424), raiidat al-ulama', al-muftit (ib. I 37 5), Ibn Humam
(ib. II 225), al-muntaqa, foizanat al-akmal (ib. I 373), ftulasat al-manasik,
al-Kirmanl, al-FarisI, kasf al-maktam, Sarft al-manzum, al-sirag al-wahhdg
(ib. I 175) al-nihdja, al-Qurtubl, al-Tabari, sarft al-hidaja (ib. I 376), Ibn
al-'Aufl, tariff. al-Qudart, Tatarljan, magma al-bafirain.,
Als Anhang folgt fol. 88 r — 97 r eine Schrift iiber die in Jerusalem zu
beobachtenden Pilgergebrauche L_if-io ^axS UA*»U* IJob.
97 Blatt, i9V a :i3, I2 l j 3 :6 z j i , 1 5 Zeilen, gutes, tiirkisches Nesljl, Uber-
schriften, Quellenangaben und arabische Zitate rot. Fol. 1 r nennt sich
als Besitzer 'All ibn Ahmad al-Mekkl al-Hanafl. Ebenda unterhalb des
Uffenbachschen Exlibris von Uffenbachs Hand: Emit ex Bibliotheca Salom.
van Til vid. Catal. [d. i. Bibliotheca Tilliana ... 1714] p. 152, num. 21, ubi
ita recensetur: Ms. de peregrinatione religiosa Meccana, Medinensi et
Hierosolymitana, Turcice. Loser dunkler Lederband.
Ex libris Uffenbach (s. Bibh Uff. col. 700 vol. XXIII). Wolf.
255 Orient. 247 (LXXVIII)
Vier textlich nicht zusammenhangende Blatter eines Lehrgedichtes
iiber die religiosen Pflichten, hier besonders iiber das Fasten, vielleicht aus
der Mufiammadija des Muhammad b. Salih Jazygy-oglu (s. No. 253; die
132
POLITIK UND FINANZWESEN
von Rieu, Brit. Mus. 169 a erwahnte Ausgabe von Kazim Beg, Kasan 1845
und die Lithographien Stambul 1258 und 1270 kann ich nicht vergleichen).
Es finden sich folgende Uberschriften: fol. ir: j>^» c*-A> 1 c->^ *J?*f±
y*>\ Jug criLjA*^, fol. iv: ;0ol ^L ,j±»\ JU4I l&*j J^ yi, fol. 2r:
Crt^y**} J^» *4Ubb o^s^^, fol. 2v: ^U? e^^ ^*byii \M c->W urt*
;Oo\, fol. 4v: ^jo\ O bo o^b^. cA^* ^'L^
20 1 /* : H'/s, 15:10, 13 Zeilen in zwei Kolumnen, deutliches Neshl.
Neuer Halbleinenband.
Aus Wolfs Besitz.
Siehe auch No. 53, Stuck 3 und No. 73.
4. Politik und Finanzwesen
Orient. 11 (CXXXII) 256
Die Hds. enthalt auBer den unter No. 57 besprochenen arabischen
Abschnitten folgendes Turkische:
1. fol. 15 r— 19V f W* gJ* ^o^*» lJ ^< J^<> ^ji «>|) kj^* < * JUL *;
2. fol. 19 v— 33 r iiber Erbrecht J&\j* J\yJ lo g aJL^ Ua;
3. fol. 86 v eine Notiz iiber den Glaubenskrieg;
4. fol. 87 V— 88 v eine Anfrage an Pertew PaSa iiber die Verwendung der
Zakat des Ramadan;
5. fol. 88 v— I28r das neue Qanunname des Sultans Ahmad ibn Muhammad
(1012— 1026/1603— 1617), verfaBt, wie hier angegeben, i. J. 1018/1609, u. zw.
auf Veranlassung des GroBwezirs Murad Pasa von 'Ain 'All Mu'addin-
zade (ubersetzt teilweise von Belin, Journ. As. 1870, I 239 ff, ganz yon
P. A. v. Tischendorf, Das Lehnswesen in den muslimischen Staaten, ins-
besondere im osmanischen Reiche, Leipzig 1872, S. 57 $ s. Pertsch zu
Berlin No. 264, wo auch andere Hdss. aufgezahlt werden). Am Rande
fol. 89 r— 91 r, 93 r— 95 v, 97 V— 103 v juristische Fragen und Antworten;
6. fol. 135 v— 1 36V >ixJUit o^x*. oy i\i.
136 Blatt (von denen 129—134 leer), oben z. T. wasserfleckig, 20'/, : H.
i3V» :6l /»» *5 Zei l en > von drei verschiedenen Handen. Uberschriften und
Stichworte rot. Roter orient. Lederband mit Pressung.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 704 vol. XLIII). Wolf.
Orient. 251 (CCLXIV) 257
Ein Qanunname, das unter der Regierung des Sultans Muhammad IV
(1058—1099/1648—1687) i. J. 1087/1676 auf Veranlassung des GroBwezirs
Mustafa Pasa von dem Wezir 'Abd al-Rahman al-Tauqi'i auf Grund der
friiheren, z. T. in Vergessenheit geratenen, Verordnungen der osmanischen
Sultane zusammengestellt wurde. Der Inhalt ist folgen- r:
133
MUHAMMEDANISCH TORKISCH
f Ui» ^jj 0y i\S S. 2
**-* o!*.> — „ 9
*r i ;^-- — „ 12
• •< % n */
^y,U* — — jb.
i>y — S. 26
*V* - ,,28
cAs*^ — „ 30
P IL> ^ p lj^, I^ — w 33
u&* - n 34
ob'y*> - „ 36
^ooil V &JI ^j - „ 38
<JU1 ^.U>5 t^U jv>w-« <^.o^6 <>^V> __ M 3p
O^ j^ ^Jb fc f y. . _. w 46
0>U- AiU-t r UL« ^ls — M 4 s
J U * y O W* Ji\ - „ 50
oy. 1 ** v^ o 1 ^ —- „ 54
o'jtfv* 1 ~ » 56
*!/•' ~ » 59
^-^ t/M - „ 60
u^y ^M* - . » 61
oyu* iy e ^' — „ 62
^ - „ 64
i-H^ *V — ,, 71
Ub , o b ^» — „ 73
oyiS+* S-'fy
butj t^ ^ ^^ ^ ^^ 0^^ _ w 7?
tV ^ u * o*A — n 78
*^» »_^»U* i^lCi^- — ib.
o**?**} ti!y» c**jiu — s. 80
»/-«*» ^is — „ 81
uU 2U$ 3 Oby> XUS — „ 82
*— »U**<J> ?.?"*,) — ib.
*J*\ _ — S.84
^t* c-*Utf ^ — ib.
fJ-*** y — ib.
f u»i o>u ~ S. 85
L^j^ — ib.
*^> Jw *^ > ' — »b.
*34
POLITK UND FINANZWESEN
44 Blatt (von fol. I v an bei Uffenbach paginiert als 1—87), 30 : 17,
26: 10, 21 Zeilen, schones, unvokalisiertes Nesh,!, in goldener Umrahmung,
Uberschriften rot. Fol. ir eine schone goldene und bunte. Tugra des.
Sultans Muhammad. Roter orient Lederband mit Goldpressung.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
Orient. 17 (CCLXXXI) 258
Fiinf RechnungsbUcher in einem gemeinsamen modernen Futterale :
1. 10 Blatt, 43:iSVa» J e neun Eintragungen ■ auf der Seite in sehr
fliichtiger Sijaqa, aus dem J. 1097/1685 ;
2. 17 Blatt, 47: 16, je 11— 13 Eintragungen auf der Seite, aus dem
J. 1096/1684;
3. 11 Blatt, "45: 16, Eintragungen privaten Charakters;
4. 23 Blatt, 42:15, zweispaltig, je 8—9 Eintragungen auf der Seite,
aus dem J. I 086/1675;
5. 10 Blatt, 37: 12, Kontobuch eines Kaufmanns, wie es scheint.
Stiick 1—3: Hinckelmann 151—153- Morgenweg 152. Wolf 153— 155.
Stuck 4—5 : Aus Uffenbachs Besitz (s. Bibl. Uff. col. 706 unter vol. UV).
Wolf.
Orient. 17a (CCLXXXI) 259
Rechnungsbuch Uber die Ausgaben fur die beiden heiligen Bezirke in
Mekka und Medina aus dem J. 1089/1678, [*S**] ckM-s* crz*/*- <i w *j*°jX>
36 Blatt, 42:15, 34:11, am Rande vielfach ausgefasert und deshalb
mit Seidenpapier iiberklebt, wodurch namentlich gegen Ende der Text
stark leidet. Die Seiten sind zweispaltig und haben je neun Eintragungen
in Sijaqa. Brauner orient. Lederband.
Aus Uffenbachs Besitz (s. Bibl. Uff col. 706 unter vol. LIV). Wolf.
Orient. 251 a 260
Sieben Tezkeres oder Steuerquittungen, 1 5 : 1 o'/» , von denen 4 weifi und je
1 gelb, rosa und braunlich, eingewickelt in einDoppelblatt europaischenPapiers,
auf dem eine nicht immer ganz korrekte Beschreibung von J. G. Ch. Adlers
Hand steht. Der braunliche Zettel ist eine Quittung Uber die mittlere Stufe
der Kopfsteuer (^^l hj* ^0 aus dem J- "38/17*5 rur den Geistlichen
Gabriel Thoma Papas Obb), dessen Signalement (Figur, Haar, Augen und
Bart) angegeben wird, mit * den Stempeln des Hagg Muhammad, Muhasib
i gizja und des Kontofuhrers Hagg Ibrahim Defteri. Ahnlich sind die
iibrigen Quittungen, die sich aber z. T. auf die hochste und die niedrigste
Steuerstufe beziehen, abgefafit; sie stammen aus den Jahren 1 135/1722 und
1173— 1 178/ 1759— 1764; diese letzteren, funf an der Zahl, gehorten alle
einem GirgI Butrus aus Aleppo.
Aus Adlers NachlaB.
135
MUHAMMEDAN1SCH TORKISCH
5. Briefe und Akten
261 Orient. 17 b
Die Hds. enthalt aulier dem als No. 221 besprochenen persischen Ge-
schichtswerk folgende tiirkische, persische und arabische Schriftstucke:
1. fol. Ssv kurze Notizen iiber die Sultane Murad und Muhammad.
2. fol. 54 r— 5 5 v <*JUoy <UJI ^ j^sf* UJl«. ^li\ y \ ^ i^Urf t^L>> .
3. fol. 56 v— 72 V eine Stiliibung, Tenzone in Prosa zwischen dem Fasten
und dem Tage des Fastenbruchs, von Idrls al-Bitlisi, Sekretar des Herrschers
von Tabriz Ja'qub ,j~~XxJ» ^j>\ y> 3 <oJ1 ^ ^y\ UV^l a^ 3 j^s. ^lu
<*^- ji >r 3 »lio>b V yi«. lkU, ly> *u&JJ: Das dabei stehende
Datum 926/1519 muB verkehrt sein; denn mit diesem Ja'qub kann nur
der Turkmane aus der Horde der weifien Schafe, Aq-Qojunlu, Ja'qub
884—896/1479—1490 (s. Stuck 8, 10, 12, 16) gemeint sein. Das Schriftstuck
schliefit mit einer fol. 7 1 v beginnenden Gratulationsqaslde 4dUJi £~ViJI «.x~*S.
4. fol. 74 r— 81 r ein Schreiben des osmanischen Sultans Sellm I
(918— 926/ 15 12- 1520) aus dem J. 925/1519 an den Padisah von Buhjira,
d.i. den SaibanidenK6^kungi(9i6— 937/1510— 1530), nach einer Bemerkung
am Rande abgesandt nach dem Kriege gegen Sah Ismail und derEroberung
Agyptens.
5. fol. 83r-86r (8iv— 82v.sind leer) Schreiben, in dem der Sultan
Ahmad Mirza walad J^t ') dem Sultan Bajazid seine Thronbesteigung
notifiziert. Das kann nur einer der beiden Saijid oder Sai{) Ahmad, die
sich i. J. 886/1481, demselben Jahre, in dem Bajazid II zur Regierung kam,
als Gegenchane der goldenen Horde im Qypcaq erhoben, sein.
6. fol. 86 r— 88 r Bajazids Antwort auf dieses Schreiben.
7. fol. 88 r— 89V Schreiben des Sah Ismail I (907—930/1502—1524)
an denselben Sultan Bajazid (886— 918/1481— 1512).
8. fol. 89 V— 90V Schreiben des Padisah i Rum an den Sultan Ja'qub
Sah i wilajat i 'Agam (s. Stuck 3).
9. fol. 90V— 91 v Schreiben des Rustam Padisah, des Turkmanen aus
der Horde der weifien Schafe, Aq-Qojunlu (897— 902/1491 -1496) an
Bajazid II.
10. fol. 92 r— v Schreiben des Sultans Ja'qub (s. Stuck 3) an Bajazid II.
11. fol. 92V-93V Schreiben des Padisah i Rum an den Sirwan-Sah
(im Kaukasus).
12. fol. 93v— 94v Schreiben des Sultans Ja'qub (s. Stuck *) an
Bajazid II.
13. fol. 94v- 95v Schreiben des Padisah Alwend (Aq-Qojunlu
905—906/1499/1500) an Bajazid II.
.1) Zu diesem Namen vgl. L. Bouvat in Actes du XIV congr. intern, des orient.,
Alger 1905 (Paris 1907) III 485. '
136
I
BREEFE UND AKTEN
14. fol. 95 v— -98 r Schreiben des osmanischen Sultans an den Sultan
Aljmad walad Ugurlu (s. Stuck 5).
15. fol. 98 r — ioor Schreiben des Sultans Sulaiman an den Sultan
Ibrahim Sirwan-Sah.
16. fol. 100 r — ioir Schreiben des Sultans Ja'qub (s. Stiick 3) an den
Sultan Bajazld.
17. fol. ioir — v Schreiben des Sultans Bajazld an den Sultan Qasim
(wohl den, welcher Chan von Astrachan seit ca. 1466).
18. fol. 101 v — 102 r Antwortschreiben des Sultans Haffi (wohl des Vor-
gangers des in Stiick 3 usw. genannten Ja'qub, 883—884/1478—1479).
19. fol. 103 r — 105 v Schreiben (Freundschaftserklarung, ntaJjiabbat-name)
des Sultans Abu '1-hair Bajazld an den mir unbekannten Herrscher von
Horasan *iU^£> oder ch-t^ ffi n '
20. fol. 105 v— 107 r Schreiben des Sultans Sellm I (918— 926/1512— 1520)
an den Sah Isma'Ui ArdabllT (907— 930/1502 — 1524).
21. fol. 107V — 109V Schreiben an den Sohn (^J^) des >iU^'
22. fol. 113V — n5r (no — 112 sind leer) Schreiben des Sultans Sellm
an den Sultan von Agypten.
23. fol. 115 r — v arabisches Schreiben des IJakims von Basra Amir
RaSid an den Pasa Ibrahim.
24. fol. u6r— I22r Antwort an den rjakim von Tunis auf seine An-
zeigeeines Sieges iiber die Peutschen (^Ul <mU . j&) an die Hohe Pforte
{G&hi 'Ad&lat), wohl zu beziehen auf die Wiedereroberung von Tunis aus
der Hand der Spanier i.J. 1568.
25. fol. 122 r-r-i 23 v Antwort des Sultans Bajazld an Muhammad, Sohn
des Herrschers der beiden heiligen .Bezirke (Mekka und Medina).
26. fol. 1 23V— 125 r Trostschreiben (<MU \») des Sultans Bajazld an
den Sultan von Agypten, verfaUt von dem Molla von Rum.
27. fol. 1 25 V Schreiben des Herrschers von Agypten al-Malik al-Fadil
(einen solchen verzeichnet Lane-Poole nicht) an den Serif von Mekka Qatada,
als dieser die Pilger beraubte, nebst dessen Antwort, beide arabisch.
28. fol. 126 r — 1271 persisches Schreiben der Sultane von Transoxanien
(Ma ward al-nahr) an den Sultan Sellm a. d. J. 945/1538.
Fol. 127V— ^130 r leer; fol. 13OV unbedeutende Kritzeleien.
Diese Sammlung ist offenbar wie die des Brit. Mus., Or. 61 (Rieu 80),
mit der sie sich mehrfach beriihrt, ausgezogen aus der Sammlung von Staats-
schriften, die der Nisang;! und Re'Is Efendl Ahmed Beg Feridun i. J.
982/1574 dem Sultan Murad III uberreichte (vgl. Langles, Not et Extr. V
668—688, Wien I S. 282). Der Druck Stambul 1264/5 ist mir leider nicht
zuganglich.
130 Blatt, 2i'/ 2 : 16, 16 : 8, durchschnittlich 22 Zeilen, von verschiedenen,
durchweg guten Handen, Cberschriften und Stichworte rot. Fol.74rnennt
137
MUHAMMEDANBCH TORKISCH
sich als Besitzer ein J^kk; darunter das Siegel eines Ahmad ibn 'Abd
al-'AzTz. Halblederband.
Aus A. D. Mordtmanns Nachlafl
Orient. 2681
Eine Sammlung von Schriftstiicken und Briefmustern :
1. fol. iv — 49 v: allerlei Staatsschriften und Fermane aus der Zeit
der Sultane 'Otman, Bajazld und Sulaiman, darunter fol. 21 r Meldung der
Eroberung von'Cypern durch Mustafa Pasa. Dieser Teil weist Liicken
auf nach fol. I, das selber sehr ladiert ist, und fol. 3 und ist hinten defekt.
2. fol. |iv— 104V: Muster fur Privatbriefe, Freundschafts-, Liebes- und
Trostbriefe. Ebenfalls hinten defekt.
104 Blatt, I9:i37a. 16:9, 15 Zeilen, von yerschiedenen Diwanihanden,
Oberschrtften" rot. Sehr schmutzig, in losem Halblederband. Fol. 1 rnennt
sich als Besitzer im J. 1 244/1 828 al-Hagg' Muhammad al-Halabl. Fol. 2r:
A. D. Mordtmann No. 7.
Aus A. D. Mordtmanns Nachlafi.
263 Orient. 255 (CCLXXVH)
Ein tiirkischer Briefsteller, der nur als i_aJJ *L£Jl bezeichnet wird.
Fol. I v— 3r: Brief an einen Pasa, fol. 3r— 10 r: Briefe an einen Wezlr und
andere hohe Beamte, fol. 10 r— 23V: Sifdat-ndme t io\.2^v—i^r:Ma^abbat-
name, fol. '35 r— 36V: Bittschriften JU» J 9 /*, fol. 37 r— 39 r: Sijaqatschrift
aus d. J. 990/1582 und Erlauterung derselben, fol. 39 v— 4or: Rechenexempel.
40 Blatt, 19:13, 13:7, 9 Zeilen, bis fol. 36V in Diwanlschrift t)ber-
schriften z. T. rot. Hamburgischer Pappband.
Hinckelmann 124. Morgenweg 121. Wolf (nicht verzeichnet).
264 Orient. 268 (CCLXXXH)
Briefe und Urkunden, in einem neuen Rollenfutteral :
1. Gedruckter Ferman, Probeabzug von PL II zu.C. S. Sonnini, Voyage
en Grece et en Turquie... Paris an IX (180 1).
1 Blatt, 82:57, globes, graues Papier.
2. Persisches Schreiben, in europaischem Schulnesjjl, mit der Bitte um
verschiedene Biicher von dem kaiserlichen Interpreten Joh. Bapt Podesta
in Wien an Georg Pirandinfal ( Jjub^J^**), d. i. Joh. Georg Birndiimpfel, in
Langenburg aus dem J. 1690.
I Blatt, 40'/»:3i, einseitig beschrieben mit wesentlich 14 Zeilen.
Aus Uffenbachs Besitz (s. Bibl. Uff. col. 706 num. LII, wo wie auf
der Ruckseite des Briefes falschlich tiirkisch als dessen Sprache angegeben
wird). Wolf.
138
BRIEFE UND AKTEN
3. Lehnsbrief mit der Tugra des Sultans Muhammad IV aus dem J.
1089/1678.
1 Blatt, 59 : 32, 11 Zeilen in Diwani. Auf der RUckseite auBer tiirki-
schenVermerken ein lateinischer von Jph. Christoph Wolfs Hand. Angeklebt
eine von Konsul J. H. Mordtmann mit Bleistift geschriebene Inhaltsangabe.
Aus Wolfs Besitz.
4. Aufforderung an die Bewohner von Wien, die Stadt zu ubergeben.
1 Blatt, 44:32, einseitig beschrieben mit 11 Zeilen, von denen die
beiden letzten ladiert sind. Angeklebt eine von Konsul J. H. Mordtmann
mit Blejstift geschriebene Inhaltsangabe.
5. Zahlungsanweisung fur eine Frau, Namens 'A'iSa, auf 547 Piaster
a. d. J. 1093/1682, auf der Ruckseite von alter Hand als ein 1683 bei der
Belagerung Wiens gefundener tiirkischer Pali bezeichnet
1 Blatt, 21 ; 15, einseitig beschrieben mit 10 Zeilen und mehreren
am Rande.
6. Pafi fur einen Konstantin «^l(?) mit dem Siegel eines 'Abd al-
Rahman aus d. J. 1086/1675. Darunter von wenig jiingerer Hand: Hanfi
Jacob Binder von Kupingen [= Kuppingen] AuB dem Herrenberger Ampt.
1 Blatt, 39:22'/,, einseitig beschrieben mit 9 Zeilen, schones Diwani.
Stuck 5—6: Aus Uffenbachs Besitz (s.Bibl. Uff. col. 706 vol. LIU). Wolf.
7. Ein Zettel mit Namen und Zahlen in Diwani (das die bei Stuck 5
erwahnte alte Hand fur armenisch erklart), wohl Notizen eines Zahlmeisters;
17: 12, 6 Zeilen.
Aus Uffenbachs Besitz (s. Bibl. Uff. col. 698 vol. XIX). Wolf.
Orient. 269 265
Verzeichnis der Geschenke zum Beschneidungsfest der beiden Sonne
Mustafa und Ahmad des Sultans Muhammad, wohl des III (1003 — 1012/
1595— 1603): li.vX*** \LL^ ^U^U ^L*»\ &*> £Xy*} yjLja*3 y3>u«>
( so y>~£ hy° -£-&*t.f*** vt U A ^o o%j}.2 ^^y* Die Geschenke be-
stehn aus Schmuckgegenstanden, Waffen, Kleidern, Pelzen, Biichern usw.
und sind nach den Gebern geordnet. Voran stehn die des GroBwezirs
Ahmad PaSa (ein Qor'an von der Hand des &ukrallah, ein Mafoan al-
asrar in einem Bande, 5 Pferde, 15 Sklaven, 20 Sklavinnen, ein Zobel- und
ein Luchspelz, eine Schale nebst Platte und 24 Diversa <^»j^U <*^?y). Den
SchluB bilden die Geschenke des Fadli PaSa, Unterstatthalters, Muhassils,
von Aleppo,
12 Blatt (von denen fol. 1 r, 5 v und 6 r leer), 20:14, 17:9'^, 18 Zeilen,
gutes Nes|)I, das aber ofters stark verwischt ist. Uberschriften rot. Fol. 2r
am Rande: A. D. Mordtmann No. 13. Blau broschiert.
Aus A. D. Mordtmanns NachlaB.
139
MUHAMMEDANISCH TtiRKISCH
6. Geschichte
266 Orient. 268 a
Taqwim al-tawanb, chronologische Ubersicht der allgemeinen Geschichte
in Tabellenform, von Mustafa ibn 'Abdallah Katib Celebl Haggl IJallfa,
gest. 1068/1658 (s. m. Lit. II 428, Pertsch, Berlin No. 19^ und Rieu, Brit!
Mus. 33 b, wo andere Hdss. aufgezahlt sind). Anfang fol. 2y: ysUoj Ujj j^
^\ <*^U 5 J*, jy loJU* jy *U,X>I g^. Die von Spateren zu verschie-
denen Zeiten fortgesetzte Cbersicht der Weltbegebenheiten reicht hier bis
zum J. 1095/1683. Die Abschrift ist von 'Abdallah ibn Muhammad Mudar-
riszada gefertigt.
87 Blatt, 26 II4 1 /,, 18^:8, zunachst 29 Zeilen, danh Tabellen, zier-
liches Ta'llq in goldener Umrahmung. Fol. 2v blaurotgoldener 'Unwan;
Uberschriften rot. Als Besitzer nennt sich fol. ir ein Salih i. J. 1195/1780';
der Name einesnoch fruheren Besitzers ist ausgewischt. Fol. jr am
Rande: A. D. Mordtmann No. 1. Eleganter orient, brauner Lederband mit
Goldpressung.
Aus A. D. Mordtmanns Nachlafi.
267 Orient. 268h
Da/d'tl al-nubmvat i Mufamtnadi wasamaHl futuwat i Afytnadl, eine
ausfuhrliche Biographie des Propheten aus dem persischen Mctarig al-
nubuwa fl madarig al-futnwa des Mum Miskln, gest. 907/1501 (s. Pertsch,
Berlin, Pers. No. 545), iibersetzt von Muhammad ibn Muhammad Alty
Parmaq, gest. 1033/1623 (s. Pertsch, Berlin No. 239, Rieu, Brit. Mus. 36a).
Anfang fol. iv: ^M UUJI .. ! Jk» 3 UJI iSU AkiJI uiiMs bj blk*JI ,_^ j^J.1 dJ.
Die vier Rukn t in die das Werk zerfallt, beginnen fol. 57 r, 129 v, 172 r,
271V, die £fa/6«0 fol. 4i 9 r.
438 Blatt, 29:18, I9 1 /,— 22%: 11 -I3 1 /,, ca. 25 Zeilen, gutes Neshl,
Uberschriften rot, arabische Zitate rot uberstrichen. Auf 3 Vorsatzblattern
Inhaltsangabe nach Fasl mit Angabe der Blattseiten, rot. Fol. 2r am Rande:
A. D. Mordtmann No. 17. Brauner orient. Lederband mit Goldpressung.
Aus A. D. Mordtmanns Nachlafi.
268 Orient. 268c
Bruchstiick der Geschichte der Osmanen (teVz# alt 'Otjnan) von Sams
al-Dfn Ahmad ibn Sulaiman Kamal Pagazade, gest. 940/1533 (s.m.
Lit. II 449), die aber iiber die Darstellung der kriegerischen Unternehmungen
Sultan Sulaimans I von seinem Regierungsantritt 926/1520 bis zum J.
933/1526 uberhaupt nicht hinausgekommen zu sein scheint. Die Hds.be-
ginnt fol. iv ebenso wie die Wiener No. 996 mit Jl^. O^. o^ b >?
^ *"V^j> *^i>) >k> x*^ ^^ lyio^.Lo \jXso '^ und geht dann
140
erzAhlungen
gleich zu dem Unternehmen gegen Rhodus uber; sie bricht mitten im
Text ab.
78 Blatt, 20: 12, UVi'^Vw"'^ Zeilen, gutes Taliq, Uberschriften rot,
goldene Umrahmung, fol. I v blaurotgoldener 'Unwan. Fof. 1 r nennt sich
als Besitzer Qynalyzada Ahmad Gawid i. J. 1097/1685. Fol.2r am Rande:
A. D. Mordtmann No. 11. Roter orient. Lederband mit Goldpressung.
Aus A. D. Mordtmanns NachJafi.
Orient. 268d 269
Bnichstuck desselben Werkes, fol. ir mitten in einem Satz beginnend,
die Geschichte des Rabi' II 920/Mai— Juni 1514 behandelnd. Die Ab-
schrift ist im Ramadan 1029/ Aug. 1620 beendet.
25 Blatt, 17 : io 1 /,, 12 : 6, 19 Zeilen, gutes NeshJ, Oberschriften rot-
Fol. 2r am Rande: A. D. Mordtmann No. 12. Brauner orient. Lederband
mit Goldpressung.
Aus A. D. Mordtmanns NachlaB.
7. Erzahlungen
Orient. 259 (CCXXXIX) 270
Humajttn-natne, die tiirkische, in hochst schwulstigem Stil gehaltene
Bearbeitung der persischen Anwar i Suhaili (s. No. 196. 197) von 'All ibn
Salib, bekannt als 'All i Wasi' oder Wasi' 'Alisj, gest. 950/1543 (s. Pertsch,
Berlin 439, Gotha 227, Rieu, Brit. Mus. 227a). Anfang fol. iv:.uyoa-
,^J1 ^$MJ»V1 ,J* t^£**} <$&*- ?-£*-■ Dies hinten leider defekte mitten im
13. Kapitel abbrechende Exemplar ist wie viele Hdss. dieses „Koniglichen
Buches" sehr kostbar ausgestattet
347 Blatt, z. T. rpsafarbenes Papier, am unteren Rande zuweilen mit
stilisierten goldenen Pflanzenzeichnungen, 24 t / 2 :i$ 1 / 1l ,i6:^/ 2 , 23 Zeilen,
zierliches Nesb>; Stichworte, Uberschriften und arabische Zitate golden,
seltener blau, die einzelnen Sag'glieder mit goldenen PUnkten abgesetzt,
goldene Umrahmung j fur den 'Unwan fol. 1 v ist der Raum freigelassen.
Roter orient. Lederband mit reicher Goldpressung.
Hinckelmann 44. Morgenweg 153 1 ) Wolf 48.
Joh. Christian Wolf hat diese Hds. laut seiner Eintragung auf ihrer ersten Seite
swar.init Morgenweg No. 153 identifiziert, deren Beschreibiing lautet: ** IBN MOHAMMED
ABDALLAHO historia persica, manu nitidissima, charta colprata aurp coloribusque yarns
ornata. Opus egregium pL 318. fol., sie- aber in der Bibl. Ms. Hinckelmanni nicht auf-
gefunden, well er deren No. 44. bereits anderweitig identifiziert hatte,
141
MUHAMMEDANISCH TORKISCH
271 Orient 261 (CCXLHI)
Qyrq wastr fyikaje, die Geschichte der vierzig Wezire, von Saifezada
unter der Regierung des Sultans Murad II (824—85 5 / 1 42 1 — 145 1) A, J.
850/1446 verfaBt (s. Pertsch, Berlin No. 454, Rieu, Brit. Mus, 216). Anfang
S. 1: jill A^K d*. aS^ JU* ^ ^b JJ U*X-U o? L$^ W-
S. 7—12 am Rande ausfiihrliche hollandische Scholien.
181 Blatt (von fol. iv— 181 r paginiert als 1—360), 20 : 14*/*, HVa^ 8 .
17 Zeilen, gutes NeshJ, Oberschriften und arabische Zitate rot. Vorgeklebt
zwei Blatter mit Gebeten. Auf einem diesen vorausgehenden Schutzblatt
nennt sich als Besitzer A'rag Efendi, der das Buch geschenkt bekpmmen,
fol. 18 iv T. Vanhage. Brauner Lederband, mit weiljem Papier yberklebt;
auf letzterem Vorne eine hollandische Inhaltsangabe.
Aus Wincklers Besitz.
272 Orient 258 (CLII)
Der bekannte Volksroman Hantuaname (s. Fliigel, Wien II 795).
Titel fol. iv: /*. \p\ ^J, lcji\ #00 £A 3 / o* (so!) *^ L*S <*JX
%L** <JU3 aJJI ^J^-S £>\j& *— -a.U» «^»a. A»i^. Anfang: ^U^.1 oW.
y^jJJ CLol^) *>ky£» »4^»-<» (so!) *>^*^ cA 5x** <&- Fol. 9° v ^c'k *3 — 9 2v
sind leer getassen.
134 Blatt, 20:13, 13 : 7, 17 Zeilen, gutes NeshJ, Titel u. dgl. rot. Auf
einem Nachsatzblatt eine Anweisung zur Psammomantie. Papierbezogener
Halblederband mit dem falschen Ruckentitel: De rebus gestis Timuri.
Hinckelmann 131. Morgenweg 113. Wolf 133.
273 Orient 260 (CCLXV)
Titel S. i: ^gjU JtlL ^$>xX«» i^$Ju ^J^, der Volksroman von dem
turkischen Nationalhelden Saijid Battal in der Prosarezension (vgl Fleischer,
Kl. Schriften III 226 ff; H. Ethe, Die Fahrten des Sajjid Battal, ein alt-
tiirkisCher Volks- und Sittenroman, zum erstenmale vollstandig iibersetzt,
2 Bde. Leipzig 1871; Pertsch, Berlin No. 47$, wo zu der Rezension in
Versen auch Nachweise zum Prosatext gegeben werden, und Rieu, Brit.
Mus. 214 b). Anfang S. I : ^f***- \Jy»>) o£ £ **£>**» *-**«$) *M&* j^d)
J\ y^^J^t^^ S- 1 !?^.^ ^f*** cm""^ ^^ r*^°- Absatze werden nur
durch rotes t-^Jlf^l markiert. Zwischen S. 219 und 220 sind zwei Lagen
von je 8 Slattern herausgeschnitten, weitere Liicken finden sich zwischen
S. 255 und 256 (mehrere Lagen?), zwischen S. 271 und 272, zwischen S. 429
und 430. Die Abschrift ist in der Mitte des Rabi'II 1071/Dez. 1660 voll-
endet. Nach einer Notiz unter dem Kolophon S. 462, der iibrigens von
Dadichi's Hand auf dem Rande ins Lateinische iibersetzt ist, erwarb Mustafa
142
sfrOche
Aga die Hds. am 24. Muharram 1098/1 1. Dez. 1686; weitere Notizen aus dem-
selben Jahre und aus d.J. 1 087/1 676 finden sich fol. 1 r, S. 463 und S. 466.
234 Blatt (von fol. 1 v an paginiertj, 20'/» : 14'/,, 16: 97*> IS Zeilen,
deutliches NeshJ. Brauner Lederband.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 705 vol. XLVIII). Wolf. -
Orient. 263 <CXLVI)
Ein Band des grofien Romans von Firms und Bahmm (s. Pertsch,
Berlin No. 480 ff). Anfang fol. i'v: <*JI^) ts * >y^> dji* >^a^U\jUi' ,>*.
J\ ^\ 3 ft s> J$^!> i^r ,, cM*)j^ ckth ^ U £• Die einzelnen
Abschnitte, die keine tJberschriften haben, beginnen mit: cM^ ^A>
** y^ o^**^*- Die von zwei verschiedenen, sich zwischen fol. 40 v und '41 r,
wo dem Kustos zufolge eine Liicke ist, ablosenden Handen ausgefuhrte
Abschrift ist laut Kolophon fol. 200 r am 21. Sauwal eines nicht genannten
Jahres von 'Abd al-Baql Bek ibn Hasan, stellvertretendem Gebetsrufer (er
schreibt: c^j^tl wJ-AsL) an der Hauptmoschee zu Budapest ytfyi, voll-
endet Hinten im Deckel stent der Titel in armenischer Schrift: hetagir(?)
Firuz Sah we Behmen.
200 Blatt, 20*/, :14V.; bis fol. 40V Schriftspiegel 16:1.2 mit 19 Zeilen,
von fol. 41 r ab 19 : 13 mit 17 Zeilen. Halblederband mit dem falschen
Ruckentitel: Lib. Arabicus Divinatorius.
Hinckelmann 57. Morgenweg 98. Wolf 62.
Orient 262 (LXXXV)
J 3 'jk&i' vjrt- 1 *-' &f^ cxh^ U5^ v^ volkstumliche
Geschichte des Haggi BektaS, Stifters des Derwischordens der Bektaslja
und geistlichen Vaters des Janitscharenkorps. Anfang S. 1: ^U*» /=£>
j\ V LW1 y a \ oJU*. v-iUdftll ^ ui^ii..'. Den SchluB S. 323 ff bildet eine
Wasije in Versen, die der Heilige an Sary Ismail richtete.
167 Blatt (von fol. 1 v an paginiert), 21 : \6, 15'/* .: 9> M Zeilen, z. T.
in zwei Kolumnen, deutliches NeshJ. t)berschriften u. dgl. rot Hinten im
Deckel: T: van hage 1686, und mit anderer Tinte : Gtf\v TtffaXdwoi. Roter
orient. Lederband mit Pressung.
Aus Wincklers . Besitz.
Orient : 16 (CCXLVX) :
Je hundert arabische Ausspriiche der vier ersten Chalifen in Prosa mit
turldsehem Kommentar. Die am Anfang unvollstandige Hds. beginnt nach
zwei Zeilen des Kommentars zum 68. Ausspruche rait dem 69. des (hier
*43
MUH AMMED ANISCH TORKISCH
nicbt genannten) Abu Bekr: J\ £*&■} UU>I £l» My** & a*P V- ©»«
Spruche 'Omars beginnen fol. 141-, die 'Otmans fol. 48 V, die lAIis (in xler
bekannten, mit *\L*i\ UiuiiS ^} beginnenden, von Fleischer heraqsgegebenen
Rezension, s. No.. 191, Stiick 2) fol. 87 v. Die Abschrift ist Mitte Gumada I
1028/Anfang Mai 1619 von HisalT Ahmad ibn Husain al-BQdinl (dem Buda-
pester), der sich auch fol. 48 r und 87 r nennt, vollendet. Nach einer dem
Vorderdeckel aulien aufgeklebten Etikette gehorte die Hds. zu der Stiftung
des Saib Sulaiman Efendi (s. Einleitung).
119 Blatt, 19:11, 1 1 72:67,, 13 Zeilen, etwas verschnorkeltes NeshI
mit manchen kiihnen Ligaturen und ziemlich vielen Vokalen, Uberschriften
rot. Europaischer Halblederband.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
9. Poesie
/. Diwane
277 Orient. 15 (CCXXXV)
Die Hds. enthalt, aufier den als No. 183 besprochenen persischen Ge-
dichten, auf fol. 49vff eine Sammlung von Gazelen in osttiirkischem,
cagataiischem Dialekt, anfangend:
Nach dem Kolophon fol. 95 V (^ik* <iLJl»U.i <J*Ml Cy-i*- OtJjiH cuj
£?*} ixio 4JL£>y *JlkLto^ tSl* AJJi jJlsL \\j^* «— <oi »l£> cA.^5 AJjjJl
M.y^\ ^f?^ cM^J ^-«a^-> ^li' )> < >k>dl ^U»^ jtji* )> (so!) I) «_jUtf
g" (jy^ 1 < * JJI /■& UV° ^» erf* "-r^*) >st der Dichter Sah Garlb Mirza,
der vor dem J. 911/1505 gestorbene zweite Sohn 1 ) des timuridischen Sultans
von Hurasan Husain Muhammad Baiqara (s. Index zum Babar-Nama ed.
by Annette S. Beveridge, E. J. W. Gibb Memorial, Vol. I, 1905, S. 48), der
im Supplement zu der i. J. 993/1585 verfafiten Hathna zu den Dichter-
biographien des Taql al-Dln Muhammad al-Kasanl (geb. 946/1539, s. Pertsch,
Berlin, Pers. No. 647 a), sowie in Ilahis (gest. 1064/ 1653) Hazlna i Gang
(s. Sprenger, Cat. of mss. of Oudh S. 82) als persischer Dichter aufgefiihrt
wird, von dessen turkjschen Gedichten aber m. W. aufier den Zeugnissen
des Babarnama (fol. 166 r 8: ^jot ^\ yj* ^^^3 <_//) und des 'All Sir
in den Magalis, Belin Journ. As, ser. 5, t. 17, p. 297 (Rieu, Brit. Mus., Turk.
293 b) bisher nichts bekannt war. Am Rande finden sich fol. 91 v, 93 r— v,
94 r» 95 r — v persische Verse desselben Dichters. Die Abschrift ist von
Ibn &aih, Maulana Sukrallah ^j^\ i. J. 940/1533 vollendet.
1) So Babarnama; son or descendant Oudh a. a. 0.; ^jJ^Ua-I Samy (nach einer Mit-
teilung Jacobs).
I44
POESIE
95 Blatt, 2i l / 2 :i2 1 l a , 14: 47a, meist 14 Zeilen, schrag von rechts nach
links ansteigend, zierliches Ta'Iiq. Papierbezogener gepreliter orient.
Lederband.
Hinckelmann 85. Morgenweg 72, Wolf .91.
Orient 257 a 278
Diwan des Baqi, des beriihmtesten tiirkischen Lyrikers, gest. 1008/1599
(s. Pertsch zu Gotha 188, Berlin 414^ Rieu, Brit. Mus. 187 b). Der Diwan
liegt hier nicht in der gewohnlichen Rezension vor; er beginnt fol. iv nach
blaurotgoldenem 'Unwan:
^yU^Juo <£X* <^, v^vxly *_»*«£> (so!) «*JJ vX^4-l
Das ist das zweite Gedicht der Vulgata (s, Dvorak, Actes du huitieme
congres international des orientalistes, Leide 1 891, sect. I p. 494). Von
fol. 23 V an ist derRaum fiir die roten Uberschriften nicht mehr ausgefiillt.
Die Abschrift ist am 13. Ramadan 1009/18. Marz 1601 vollendet.
113 Blatt, 18 : 11, .15 : 7, 19 Zeilen, gutes Ta'Iiq, zweispaltig in goldener
Umrahmung, sehr schmutzig und abgegrififen. Auf dem ersten Nachsatz-
blatt steht eine Tabelle zur Berechnung von Monats- und Wochentag-
daten a. d.j. 11 58/1745. Als Besitzer nenneri sich fol. 1 r Ahmad Efendl,
daneben dessen Siegel a. d. J. 1157/1744, darunter der Schaich Mustafa,
wohnhaft zu ^*y»>(?), auf dem zweiten Nachsatzblatt der MunSi' Gurgi
Ahmad Aga, darunter Daja Oglu a. d. J. 1230/1814. Fol. 2r am Rande:
A.D. Mordtmann No. 9. Alter roter Lederband mit Goldpressung.
Aus A. D. Mordtmanns NachlaB.
Orient. 256 (CCXXXII) 279
Dem groCten Teile nach ein Stuck, wie es scheint, aus dem DiwUn eines
Dichters, beginnend fol. I r mitten im Text eines Gedichtes mit y& ^> ^JLi>U
Lf *.> iwJl^. Es folgen Gedichte mit verschiedenen Uberschriften wie
»Uo Jf>\jZ*\*), Gazal und Metnewi, dann fol. 17 v ein Loblied auf den Pro-
pheten, 21 r eins auf 'Otman, 22 v auf 'Ali, 24 reins auf den Sultan Sulaiman
(ob I oder II gemeint sei, lafit sich nicht erkennen), 27 r Qit'a und Metnewi.
Fol. 31 v — 32 v, wo es mitten im Text abbricht, folgt aber ein Gedicht mit
der Oberschrift i_jUtf <^sL, das also einem grofieren Werke (s. FuBnote)
anzugehoren scheint.
32 Blatt, 20: I2 1 /,, 15:6, 15 Zeilen, Ta'Iiq in 2 Kolumnen; Uber-
schriften rot; sehr schmutzig, die Schrift z. T. durch Feuchtigkeit verloscht.
Loser roher Pappband.
Aus Wolfs Besitz.
») Aus einem Epos §Bh u geda? etwa des Jaljjfi Efendl (Berlin 409)?
145 10
MUHAMMEDANISCH TURKISCH
II Dichterbiographien
280 Orient. 268 g
Tadkirat al-fu'ara' (wa tabsirat al-nuzamit) von Latifi, wie sich 'Abd
al-Latlfi aus QastamunI als Dichter nannte. Dies im J. 953/1546 vollendete
Werk behandelt die osmamschen Dichter bis auf seine Zeit (vgl. Rieu,
Brit Mus. 75b). Auf die ersten beiden Fasl, deren erster iiber zwolf in
Rum lebende beriihmte sufische Schaiche, deren zweiter iiber sieben Sultane
und Prinzen handelt, folgt fol. 34 V— 36 r eine alphabetische Dichertabelle.
Es sind hier 298 Dichter behandelt (in Berlin Pertsch No. 294, wo andere
Hdss. aufgezahlt werden, nur 285); die Todesdaten sind oft von anderer
Hand am Rande nachgetragen. Anfang fol. iv: i^-^Jl c&-jh *^\ f"*?
160 Blatt, .20'/, : 14'/ 3I 13 : 6"/ 2 , 17 Zeilen, deutliches Neslji, Oberschriften
und Stichworte rot. Innen im Vorderdeckel stehn 10 Geburts- und Sterbe-
notizen aus den Jahren 1152— 1161/1739— 1748. Unter dem Titel fol. 1 r
nennen sich als Besitzer Muhammad 'Azmi ibn al-Hagg Muhammad 6annat
i. J. 1 168/1754, al-Hagg Muhammad ibn al-Hagg Sailji, Mudarris an der
Medrese des Muhammad Aga, 'Otman ibn 'Omar Efendl ibn Sulaiman
Efendli, J. 1 192/1778, al-Hagg Muhammad &aih>zade, Mudarris an der
Medrese des Laitizada, Ibrahim ibn al-Hagg Muhammad Dakirzada Uskudari,
Schreiber an der Mehkeme des Maljmud Pasa zu Konstantinopel. Fol. 2r
am Rande: A. D. Mordtmann No. 11. Brauner orient. Lederband mit
Goldpressung.
Aus A. D. Mordtmanns NachlaB.
281 Orient. 268 e
Tadkirat al-fuara' von Hasan Efendl HJnnalizada, Sohn des 'All
Celebl ibn Imru'ullah al-Hamldl, gest 979/1572 (s.m. Lit. II 433). In einer
kurzen Biographie des Verfassers fol. I r wird als sein Todesjahr ioxi/1602
angegeben, nicht 1012, wie bei Fliigel, Wien II p. 387 und Rieu, Brit.
Mus. 77 a. Dies Werk, d?s mehr als 600 Dichter behandelt und von HaggI
Hallfa II 262 No. 2817 als das beste seiner Art bezeichnet wird, beginnt
fol. lv: J\ jls?l f iU" ^JXx* ^UJl^ ^l.\ ^UL ,y>l^S (_^ ^Lvao j^. Der
erste Fasl, die Dichter unter den Sultanen bis auf Sellm II behandelnd,
schliefit hier fol. 35 r, der zweite iiber die Dichter unter den Prinzen fol. 39V;
es folgen die biirgerlichen Gelehrten und Dichter. Das Mittelstiick der
Hds., die vorne und hinten von einer andern Hand erganzt ist, fol. 21 r--23l v
(im Artikel Nisanl), ist vielleicht das Autograph des Verfassers. Dafiir
sprechen zahlreiche Verbesserungen und Nachtrage am Rande, sowie der
Umstand, dafl zwischen einzelnen Artikeln fiir weitere Nachtrage Raum
146
POESIE
gelassen ist. Auf den Schlufi des Werkes folgt noch foL 265 r— 266 r ein
aufierst wortreicher, die Vorztige des Werkes preisender Kolophon, in dem
sich Muhammad AmTn al-Baridi al-Husainl als Schreiber nennt.
266Blatt, 20:14, iS'A :7V a , im Mittelsttick 19 Zeilen etwas kritzliges
Nesta'llq, in den Erganzungen 22— 23 Zeilen plumpes Neshi. Oberschriften
u. dgl rot. Als Besitzer nennen sich innen im Vorderdeckel al-Qasiml,
fol. 1 r Ahmad ibn Muhammad. Fol. 2 r am Rande: A. P. Mordtmann
No. 14. Defekter Halblederband.
Aus A. D. Mordtmanns Nachlafi.
Orient. 269 f 282
Rijad al-Suara' oder Tadkira i Rijadl, die Dichterbiographien des
Muhammad ibn Mustafa Rij a dl, gest. 1 054/1644. Dies i. J. 1018/1609
verfafite und dem Sultan Ahmad I (1012— 1026/ 1603— 1617) gewidmete
Werk zerfallt in eine Vorrede (Tanbik) und zwei Rauda, deren erste, hier
fol. 2r beginnend, sieben dichtende Sultane bis auf Muhammed III, deren
zweite, hier fol. 17 r beginnend, 384 osmanische Dichter in alphabetischer
Folge aufzahlt (vgl. FlUgel, Wien II No. 1237). Anfang fol. iv: ^ »x~
J I $>£ «J^.lo> J 3 I Uj 5 j***. Die Abschrift ist auf Bestellung eines
Faidi Celebl i. J. 1019/1610 vollendet Fol. 123 V folgt noch, von anderer
Hand, ein alphabetischer Index der Dichter.
123 Blatt, 20 1 /, 112% 14:7, 17 Zeilen, gutes NeshJ, in roter Um-
rahmung, Uberschriften u, dgl. rot, Innen im Vorderdeckel persische und
turkische Verse, auf einem Vorsatzblatt turkische Verse von Sail}zada, und
ein Ausschnitt aus dem kitab al-adkar des Nawawl (s. m. Lit. I 397). Als
Besitzer nennen sich dort Muhammad Saihzada, vormals Qadi von Saloniki,
dann 'Abd al-Ganl ibn Muhammad Saifczada, der das Buch von seinem
Vater geerbt und spater, nachdem es ihm verloren gegangen war, wieder
angekauft hat, dann Muhammad 'Abd al-Rahlm ibn Muhammad ibn 'Abd
al-Ganl Saibzada. Fol. 2 r am Rande: A. D. Mordtmann No. 1.5. Brauner
orient. Lederband mit Pressung.
Aus A. D. Mordtmanns Nachlafi.
III. Jlnthologim
Orient 256 a 283
Eine Sammlung von Derwischliedem IldhljaL Spezielle Uberschriften
(aufier der mehrmals vorkommenden Ilaht) finden sich fol. 3 V und ofter o~~»>
Ot&fc, fol. Sr J^j C <V &, fol. 8v >*}y> *W *i-* (in Prosa), fol. 14 r
^\^j*a Lo ^, fol. 30V ^ybjJI C^J»U 0^3 J^Z & fo1 - 34r v£&*.'+}?>-
Die Abschrift ist in den letzten Tagen des Muharram 1094/Janu J683 voll-
endet; sie wird fol. 2v und 3r am Rande als Stiftung einer Fatima Hatun
bezeichnet.
147
IO*
MUHAMMEDANISCH TORKISCH
39 Blatt, 20:14, i5Va : n, 15 Zeilen in zwei Kolumnen, gutes, voll-
standig vokalisiertes .Nesfcl. Oberschriften rot. Halblederband.
1845 gekauft aus Bibliothekar C. F. A. Hartmanns NachlaB.
284 Orient. 266 (CCLXIX)
Eine wphl zu privatem Gebrauch angelegte Gedichtsammlung, meist
volkstiirriliche Liebeslieder mit der Uberschrift Turkt enthaltend, deren
erstes S. 2 beginnt: ^>b J^y <j,ji)»f *y>. Von sonstigen Uberschriften
findet sich S. 20 Jib, S. 59 <*JJI J^> C**J, S. 61 : ' £**&"*,- S. 106
jjvxa-uj (so!) vji>-ii (persisch, vgl. No. 188, Stuck 3).
63 Blatt, z. T. farbigen Papiers, von denen fol. 25, 33, 52, 53 und 59
leer sind (von fol. 1 v an paginiert), 7:20, mit von unten nach oben, oder
umgekehrt, und schrag laufenden Zeilen, von verschiedenen Handen, teils
Ta'liq, teils Dlwani. S. 1 nennt sich als Besitzer Musa ibn Husam al-
Qastamuni i. J. 1065/1654. Weicher brauner Lederband mit Goldpressung.
Ex libris Uffenbach. Wolf.
10. Philologie
/. Kommentare
285 Orient. 264 (CXCIH)
1. fol. iv— 70 r: Kommentar mit dem hier nicht genannten Titel
SeiXlet-natne (s. Pertsch, Berlin, Pers. No. 752, Rieu, Brit. Mus. 154 b), zu des
persischen Pichters Wttar (s. No. 161) Pendname, verfafit auf Wunsch eines
gewissen 'Omar ibn Husain von Mustafa Sam % gest. urn 1010/1601. Anfang:
O^M y> f /} >^l* ^ uikJ ** *y$ ])M J^» i/M'iJ? c^i '/^
^y &)>>■*£ s£^y*> &. £~>s?3 j^*** j=F^- Am Schlufi fol. 70 r steht noch
eine arabische Geschichte von Moses aus den MasabiJ} (des Bagawi, s. m.
Lit. I 363). Fol. 70 v— 71 r leer.
2. fol. 71 v — 74 v: Vorrede und Inhaltsverzeichnis eines turkischen Kom-
mentars zur Burda (s. No. 92) von dem Schaich Sa'd al-Halwatl, dessen
Zeitalter mir unbekannt. Anfang: J\ ^iSJ\ f UiXiV ^kJI Jjwj. ^JJl ^JJ J^J-1.
3. fol. 75V—93V: Arabischer Text der Burda, zu Anfang mit einzelnen
turkischen Glossen zwischen den Zeilen.
4. fol. 93 V — 98 r: Gebetsvorschriften jJo^Xtyio c^UJ.
5. fol. 98T: Bemerkungen iiber die Temperamente mit Tabellen zum
Wahrsagen.
98 Blatt, 21 113'/,; i5'/ 2 _^i8:7%— 8 1 /,; 23, 13, 9, 1 5 Zeilen in roter
Umrahmung. Uberschriften usw. rot. Fol. 1 r nennt sich als Besitzer Dlwani
BektaS ^allfat al-imam i.J. 1051/1641, der das Buch aus dem Nachlafi des
Sira|I Muslih erworben. Auf einem Nachsatzblatt steht ein in der Stadt
A.**- 5 abgeschlossener Kaufvertrag. Halblederband.
Hinckelmann 61 — 63. Morgenweg 96. Wolf 66— 68.
148
PH1L0L0GIE
Orient. 257 (CCLXXI) 286
Anfang des tiirkischen Kommentars des Bosniers SudI, gest. 1597
(vgl. Fliigel, Wien I S. 535), zu Sa'dis Gulistan (s. No. 167). Die Hds. be-
ginnt, da der Originalfoliierung zufolge das erste Blatt fehlt, mitten im Text
mit den Worten: J\ A^l/dJuy*.£!yl>£Jy ^
Diese entsprechen dem Druck St.amb.ul 1286, S. 2, Z. 5 ff. Das hier vor-
handene reicht bis S. 49, Z. 5 w*y>- o 1 *-*-* ^V" <J^ des Druckes. Die
Abschrift ist laut Kolophon fol. I20r am Freitag dem 23. Ragab i009/29januar
1 601 vollendet.
120 Blatt, \$:7, II : 4, I/Zeilen, deutliches Neslji. Uberstreichungen usw.
rot Halblederband.
Venit in biblioth. publ. Hamburg, e biblioth. priv. Profess. Paul. Schaffs-
hausen. 1 )
II. Lexika
Orient. 159 (CLXXXII) 287
Kitab Afytarf, das arabisch-tiirkische Worterbuch, das Muslilj al-Din
Mustafa ibn Sams al-Din al-Qarahisarl al-Aljtari i. J. 952/1545 zu
Kutahija verfafite auf Grund von Gauharls Sahalj und andern Haupt-
werken der Lexikographie. Das Lexikon ist nicht nach den Wurzeln, son-
dern nach den fertigen A.bleitungen .geordnet, so daB z. B. unter Mm alle
Ortsnomina, Partizipien us\v. eingereiht sind. Anfang der arabischen Vor-
rede fpl.iv: ^l l^
Es liegt hier also die ausruhrlichere Rezension vor (vgl. Fliigel, Wien I
No. 1 14, Rieu, Brit. Mus. 135 b). Die Abschrift ist von 'Omar ibn Muhammad
Imam an der Moschee des Armagangi zu Sahr Sarat vollendet.
2;6 Blatt, 30'/ a : 20, 22 : 12, 27 Zeilen, grobes, aber deutliches, Neshl;
fol. 255 r— 266v sind von einer anderen, fluchtigeren, Hand erganzt. Auf
einem Nachsatzblatt von Bibliothekar David Schellhammers Hand: Monu-
mentum hoc Turcicum dicitur Echteri est Lexicon Arabico-Turcicum
Autore Mustapha fil:. Schemso 'd Din Kara Hisarensis seu Castelli nigri
possedit Omar Bemmohamet Mahometanus Sacerdos. Dunkler orient. Leder-
band mit Pressung.
Fol. 1 r von Bibliothekar Joh. Blome's- Hand: Monumentum Turcicum
A. C. MDCLXIV. a pugna Gothartensi inter exuvias hostium repertum, quo
Nobilissimus atque Excellentissimus Dn. Jonas SchrimpfiusJ' Serenissimi Saxon:
'■'"*) Dieser Herkunftsvermerk stammt aus Bibliothekar Lichtensteini hdsl. Adversaria pro
describendis codicibus Persicis, der ihn seinerseits wahrscheinjich einer Eintragung Joh.
Christian Wolfs auf dem ursprtinglich ersten Blatte der H"ds. verdankt. DaJi zu Lichten-
steins Zeit dies Blatt noch yorhanden gewesen, ergibt sich daraus, dali er jetziges fol. ir
alg „pag. a" zitiert
149
MUHAMMEDANISCH TORKISCH
Electoris in aula Caesar: Residens, Bibliothecam Hamb : ornare voluit, pro-
curante Reip: patriae Syndico, Dn. Vincentio Garmero, A. C MDCLXIIX.
in aula Caes: legationis munus obeunte.
288 Orient. 13a
Ein kurzes arabisch-turkisches Worterbuch, das fol. I v als pWr/ V^
bezeichnet wird. Es zerfallt in acht Kapitel nach den Wortklassen; in dem
ersten sind die Infinitive behandelt. Anfang fol. iv: c^^' S-J) ^ ^-^
38 Blatt, 15:11, 12:8, 10 Zeilen, grofies, plumpes Neslji, vollstandig
vokalisiert, arabische Wdrter schwarz, tiirkische rot. Fol. 2r am Rande:
A. D. Mordtmann No. 5. Loser brauner Lederband.
Aus A. D. Mordtmanns NachlaB.
289 Orient. 254 (CLXXXVI)
)y* y*j£S \£*>, ein tiirkisches Konversationsbuch ohne alphabetische
Ordnung, meist mit Transskription und teils hollandischer, teils italienischer
Obersetzung. Anfang fol. 1 r: nasche kaptim, ick heb genomen f J^\S \js^.
Von fol. 27 V an folgen Paradigmen der Pronomina, Verba, Zahl-
worter usw. ohne Urnschrift und Obersetzung. Der tiirkische Teil ist nach
der Unterschrift fol. "73 r im Muharram 1083/Mai 1672 vollendet.
73 Blatt, 28 : 20, 19— 23: 16— 18, 10 Zeilen in zwei Kolumnen, ab-
wechselnd rot und schwarz, gutes vokalisiertes NeshL Brauner orient.
Lederband mit Pressung.
Morgenweg 154. Wolf.
Persisch-tiirkische Lexika- s. No. 218. 219.
1 1 . Astrologie und Mantik
290 Orient. 252 (CXLV)
■■^aJjaL.^j* ***** x-AX \jjb, ein astronomisch-astrologisches Werk von
Pari (so!) ywaga ibn 'All, dessen Zeitalter mir unbekannt. Anfang fol. 1 v:
A^3 <Jjb> ^Jy V^ 1 elr^ 1 -0**/i ^ &*** c:x ^ a - ^ > y ^ **$
£\ '^oJjl. Das Werk beginnt mit den Wochentagen, handelt auch vom
griechischen Kalender, geht aber sehr bald ausschlieOlich auf astrologische
Dinge ein. Die Abschrift ist im Sauwal 1069 /Juli 1659 vollendet.
150
enzyklopadie
75 Blatt, 20 : 14, 14:9, 15 Zeilen, mafiiges Neslji, Stichworte rot.
Fol. 1 r von Hinckelmanns Hand: Vienna attulit mihique donavit Magnificus
Consul D. D. Schaffshausen. Roter orient Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 109. Morgenweg 112. Wolf 114.
Orient. 253 (CXLII) 291
1. fol. xr— 12 v.: Der 16. Abschnitt eines Buches iiber Psammomantik
(Rami) mit vielen Beispielen und Tabellen,
2. fol. I2v— 4iv: Ein Miftah al-qulub betiteltes Werk iiber denselben
Gegenstand, beginnend: c^) jJU. J 3 l \£ ^ *US^ &kh u»? ( so 3 lX »-
^\ U. 5 ^\ ■£$) J 3 ^ c \*^\ i> .
3. fol. 41 v— -j 63 V: Ein Werk iiber denselben Gegenstand, das an-
geblich iibersetzt ist aus dem arabischen Misbafr des beruhmten Astronomen
Nasir al-Din al-Tusi, gest. 672/1273 (s. m, Lit. I 508 ff, wo ein Werk von
ihm iiber diesen Gegenstand al-wafl ft Him al-raml, Miinchen 880, an-
gefuhrt ist). Anfang: UjJL** J-* f U-*Jt 5 *^°^^ crts^ S-D ^ '^^
C^UaJ ^ a^ i^ms.U> (so!) *SJ~* <0> (^JU* ^1 o-»j l»\ o^**: 1 *% J^* 3 ^
w^-wtol Kj">y^ **?<*> l -*-s^ "*^ c U*a-« <W*-y <*^ ^ *^*»» w J-" .) ?^^ f^-
Die Beispiele stehn vielfach am Rande. Die Abschrift ist von Muhammad
ibn Ibrahim gefertigt
163 Biatt, 28:14, 20 :97 a , 21 -Zeilen in roter Umrahmung, anfangs
DlwanI, von fol. 25 V an gutes NeshL Auf drei Nachsatzblattern einige
Gebete, weitere Ramltabellen und die Notiz, daft Allahwirdi am Sonnabend
dem 4. Ragab 1041/26. Jan. 1632 (der aber nach Wiistenfelds Tabellen kein
Sonnabend war) geboren worden. Fol. ir: Huncce librum, ut, in comme-
morationem sui amici, Dominus Birndumpfel bibliothecae suae addere velit,
humillime petit G. P. A. Schreyer. Viennae Austriae imo Maij. 1692.
Hamburgischer Pappband.
Aus Uffenbachs Besitz (s. Bibl. Uff. col. 705 vol. XLVI). Wolf.
Siehe auch No. 144.
12. Enzyklopadie
Orient. 268 b 292
y\\ cr"^!) oy^ f?^» eine Enzyklopadie von dem hier nicht
genannten Jahja ibn Plr 'All ibn Nasuh, genannt Nau'i, gest. 1007/1598
(s. Pertsch, Berlin No. 56, Rieu, Brit. Mus. 114 a, wo weitere Hdss. auf-
gezahlt). Anfang fol. iv: J>U> ^ vJJI ^ <4U,^Jl ,j> o^.\ J^. ^ o^
Jl y UjJLU te Ug^U ^.Ua-^l |yb_5 J3I <*o,U;M f>- Folgende Wissen-
schaften werden hier behandelt: fol. 9v £?.;^ ^ (meis'; Regententabellen,
die osmanischen Sultane bis Sellm II (974— 982/1566— 1574) umfassend),
MUHAMMEDANISCH t0RKISCH
fol. 34r CU*X*. fa, fol. 38V v^A** fa (mit astronomischen Figuren),
foI.45v f ^U* fi*, fol. 51 r *JLjJ\ Jy*\ fa fol. 54V ^UVl ^ vJ>U. <Ji*,
fol. 58 v j^^aj p*, fol. 62 r cij^> fa fol. 64V v lyiL ^ fa fol. 69 r
Cfc—fy C**> ?**, fol. 72V v^U, '■^», fol. 76f CU».iU (JU, fol. 78V ty*> fa
fol. 83 r j^ 3 JU, fol. 90 v ^*> fa fol. 91 v vJ^o ^, fol. 92 r yJ* fa
fol, 94V c^J ^ fol. 95 v kit ^ fol. 96V JliJl ^ (so!). Die letzten
sechs Wissenschaften fehlen in der Berliner und Londoner Hds. und sind
in den Wiener Hd S s. bei Fliigel I No. 28/9 nicht vollstandig vorhandenj
das Werk ist also' vom Verfasser selbst, der es zwischen den Jahren 982
und 987/1574 und 1579 entwarf, oder yon anderen verschieden erweitert
100 Blatt, z. T. farbiges Papier, 19*/.: 11, 15 :6*/„ 19 Zeilen, gutes
Nesfcl in roter Umrahmung, Stichworter rot. Als Besitzer nennt sich fol. ir
'Abd al-Rahman i. J. 1147/1734. Fol. 2r am Rande: A.D. Mordtmann No. 1.
Roter orient. Lederband mit Pressung und Goldbelag.
Aus A. D. Mordtmanns Nachlafi.
152
Malaiische Handschriften
Orient. 95 (XCI) 293
Ein Gebetbuch mit malaiischen Uberschriften und Interlineariibersetzungen
der arabischen Texte, anfangend fol. i v : J\ ^xarv.i^ US jUvl*-*^ j*ij\S y» iiUi" .
Von fol. 20 r an fehlt die malaiische Interlinearversion. Fol. 25 V und 32 r
leer, fol. 36 r— v ein Nachwort, nur malaiisch.
36 Blatt, bis fol. 19 ostindisches Papier, 26 : 18, 18 : 12; 8 Zeilen,
grofies NeshJ, Uberschriften rot. Europaischer Halblederband.
Hinckelmann 25. Morgenweg 24 b. Wolf 30.
Orient. 96 (LXXXIX) 294
Arabische Gebete, fol. 2v — 36 V mit roten malaiischen Oberschriften,
beginnend fol. ir: J\ &ia*?} j>^ ^^jl^mj! ^\ < ^ r )Jl.
40 Blatt, ostindisches Papier, 25 I / 2 :i8 1 /,, 16: it, 11 Zeilen, grofies
NeshL Europaischer Halblederband.
Hinckelmann 25. Morgenweg 24c. Wolf 30.
Orient. 10 (LXXXVI) 295
1. fol. iv — 66 r: Eine malaiische Abhandlung, deren Anfang doppelt, auf
fol. iv und 2 v, vorhanden ist, iiber die Eigenschaften Gottes, im AnschluB
an einen arabischen Text, dessen Leitsatze rot uberstrichen sind, anfangend:
Jm«i £}\> ^L«tS C^S^tuc £))\£ fS^-r^ o*"r^ *^" f**"-? o** c*M *_A^ ^^^
^M (Ju>>} <JwJ* <OJl ^o ^j-J.
2. fol. 68 v — I02v: Das &U-UI *lyJ do.^oJI f U-\l t_jUi" des SujutI
(s. m. Lit. II 156 No. 268), eine Enzyklopadie der islamischen Wissens'chaften,
mit malaiischer Interlinearversion. Anfang: ^^ja <Jo^ r^*^ 0*7^ *^ r 4 "?
3. fol. 103 v— 117 r: Eine titellose malaiische Abhandlung, wieesscheint
sufischen Inhalts. Anfang, zunachst rein arabisch: ^yj» ^SJ\ <UJ ^x^L\
4. fol. 117V — I22v: Arabische Gebete mit malaiischer Interlinearversion,
rein malaiische Gebete, Formular zu einer Bittschrift an einen Sultan mit
malaiischer Interlinearversion, Brief an einen QadI, Talismane und Be-
sprechungsformeln (Fa'tda).
153
MUHAMMEDANISCH MALADSCH
122 Blatt, z. T. sehr diinnes Papier, 22 : 16, 12— 13 :8V,, 15 Zeilen bei
einfachem Text, 8 bei Interlinearversion. Europaischer Pappband.
Aus Wincklers Besitz.
296 Orient. 94 (LXXXVIH)
1. fol 1 v— i6r: Ein arabisches Glaubensbekenntnis, im Kolophon fol. i6r
^.XrfoXll ^>U^ i(U-*J,l iUxJLaJI genannt, mit malaiischen Interlinearglossen.
2. fol. i6r — 18 r: Desgl. mit malaiischer Interlinearversion, anfangend:
CU-^j £*iU)l ^yVl iij^JZ 'iyaZi* jfj^ »x*c> U J I ^UJI c_j; <UI j^J.1
3. fol. i8v— 22 v: Desgl, anfangend: lyaZi? kJ^ »x*> W Jl aJJ o^i.1
^ lIU iSUAl <UJl ^^ ^w^U UJI £*a, o^U, U^.VI £^
4. fol 23 r— 27 V: Einige kurze Bemerkungen iiber einzelne Punkte der
Glaubenslehre, arabisch z. T. mit malaiischer Interlinearversion.
27 Blatt, ostindisches Papier, 27 : 19, 17 : 11— 12*/,, 10 Zeilen mit breiten
Zwischenraumen, grofies, deutliches Nesljl, von fol. 15 v an mit roten Ober-
streichungen u. dgl. Europaischer Halblederband.
Hinckelmann 25. Morgenweg 24 a. Wolf 30.
Anhang
297 Orient. 13 (CLXXXVH)
Ausziige von Joh. Christoph Wolfs Hand aus gedruckten Werken:
1. S. 1 — 2 und letztes Viertel von S. 3 (spater geschrieben als Stuck 2):
Titel und Vorrede des Vocabularium ofte Woort-boeck, naer ordre van den
Alphabet in't Duytsch-Maleysch, ende Maleysch-duytsch ... Eertijts ten
deele ghecomponeert by den Eerw. Caspar Wiltens, sal. mem. ende namaels
oversien, vermeerdert, in ordre gebracht, ende wtgegeeven door Sebast.
Danckaerts ... In's Gravenhaghe . .. 1623. 4. plagulis 18.
2. S. 3 — 58: Exzerpte aus der lateinischen Bearbeitung desselben
Werkes, Dictionarium Malaico-Latinum et Latino-Malaicum ... Opera et
studio Davidis Haex. Romae . . . MDCXXXI. S. 59—60 sind leer.
3. S. 61 — 70: Exzerpte aus Dictionarium Sive Thesauri Linguae
Japonic. Compendium Compositum ... a Fratre Didaco Collado, Ord. Praedi-
catorum . . . Romae . . . MDCXXXII.
4. S. 71—72: Exzerpte aus Arte y vocabulario de la lengva Mo(r)io-
cos[ana], compuesto por un Padre de la compania des Jesus, Missionero de
las Provincias de los Moxos. Dedicado a la Seren. Reyna de los Angeles,
siempre Virgen Maria, Patrona de estas Missiones. En Madrid anno de 1699. 4.
Am SchluC: Exemplum hujus Grammat. possidet CI. J. A. Fabricius.
36 Blatt, 21 : i6 l / 2l meist zweispaltig. Roher Pappband.
Aus Wolfs Besitz.
IW
Christliche Handschriften
Arabische Handschriften
i. Bibel und Apokryphen
Orient. 18 (I) 298
Psalterium Dauidis Arabicum cum breuibus precationibus e Johannis
Da.masceni sermonibus petitis. Adduntur in fine decern orationes sanctorum
'Mosis, Habakuk, Hannae etc. (so auf dem Vorsatzblatte).
Fol. I r Titel : f iLJI <L i Xe, L ^\ > 53 \> ^ ^\X t amRande: crtJ*^ M^ f*«^-
Fol. iv Titel: c^CUJ ^ 3 ^j^JI J^)» ^joMI vXsJyi <>JJI ^ IC XC
'^y. d£ cs* [xdGiaua] U-*ofc. Die Einteilung in Kathismen ist die
folgende: K. i folgt fol. 4v nach Ps. 8, K. 2 fol. gr nach Ps. 16, K. 3
fol. 14 v nach Ps. 23, K. 4 fol. 19 v nach Ps. 31, K. 5 fol. 24V nach Ps. 36
K. 6 fol. 31 r nach Ps. 45, K. 7 fol. 36 V nach Ps. 54, K. 8 fol. 41 r nach
Ps. 63. K. 9 fol. 46V nach Ps. 69, K. 10 fol. 52V nach Ps. <j6, K. 11 fol. 6or
nach Ps. 84, K. 12 fol. 65 V nach Ps. 90, K. 13 fol. 70 v nach Ps. 99, K. 14
fol. 75 v nach Ps. 104, K. 15 fol. 81 r nach Ps. 108, K. 16 fol. 85 v nach
Ps. 117, K. 17 fol. 91 v nach Ps. 118, K. 18 fol. 96 r nach Ps. 133, K. 19
fol. 102 r nach Ps. 142, K. 20 fol. 1 06 r nach Ps. 150.
Fol. 107 r— 115V folgen die Lobgesange {tasabll}): 1. des Moses,
2. fol. 108 r des Moses und seiner Schwester Mujam, 3. fol. nor der Hanna }
Mutter Samuels, 4. fol. 1 10 v des Habakuk, 5. fol. 1 1 1 v desjesaias, 6. fol. 1 12 v
des Jonas, 7. ebenda der drei Manner im feurigen Ofen, 8. fol. 1 14 r der-
selben, 9. fol. iisr der Maria, 10. fol. 11 $v des Zacharia, Vaters Johannis
des Taufers.
Die Abschrift ist laut Kolophon fol. Ii6r am Freitag dem 3. Adar des
J. 7163 nach Adam = 1064 d. H. (=» 1654 n. Chr.) von dem Monch-Diakon
(u-*a^ ijji ,yC£>) Juhanna Basim auf Bestellung (&&) des Elias ibn Rizqallah
fur dessen Sohn (j?j*Jl jJ^JI ^y) Nikola ibn Girgls vollendet. Fol. I l6v— 1 I7r
folgen noch von anderer Hand Gebete an die Jungfrau.
117 Blatt, 21:15, I4 1 /* : 9» 17 Zeilen, grofies, kraftiges Neslji, Ober-
schriften rot, ab und zu ornamentierte rotschwarze Umrahmung. Mit braunem
Leder bezogene und mit Schliefie versehen gewesene Holzdeckel. Die
Hds. war, wie die von alter Hand auf ihren Riicken geschriebene Nummer 12
beweist, Eigentum Anslaers (vgl. Catalogus . . . librorum . . . D. Guilielmi
157
CHRISTUCH ARABISCH
Anslarii qui publica auctione distrahentur in aedibus defuncti ... 7. Maij
1696, Amsterdam, Henr. Boom, p. 36 no. 12).
Aus Wincklers Besitz.
299 Orient. 19 (V)
Titel fol. ir: TPITHMEPON siue Introductio ad linguam Arabicam.
De Uteris nempe Arabum et lectione: D. Pauli ad Philemonem epistola,
Item Machomedis Arabis Alkorani capita quaedam Arabicis et Hebraeis
charecteribus (so!) conscripta, Latine reddita et breuiss. scholijs exposita.
Fol. 1 v leer.
1. fol. 2r — 18 r: De Literis, et Lectione cum alijs quibusdam regulis
grammaticis ; quatenus ab Hebraea differt Arabica dialectus. Fol. 1 8 v— 19 v leer.
2. fol. 20 r— 28 v: D. Pauli ad Philemonem epistola Arabice ante aliquot
saecula versa; ex antiquissimo exemplari descripta et Hebraeis characteribus
expressa. Der Brief steht fol. 28 v— 21 v (also von rechts nach links;
foL 20 v— 21 r sind leer) arabisch und in hebraischer Umschrift, mit roten
Verzierungen, Verszahlen usw. Fol. 29 r— 36 r : Ad Philemonem epistola Latine
facta et breuissimis annotationibus exposita. Fol. 36V leer. Fol. 37r— 59V:
In Philemonem Arabicum scholia: in quibus vocabulorum Arabicorum ratio
et eorum cum Hebraicis saepe consensus redditur. Fol. 60 r— 61 v leer.
3. fol. 62 r— 83 r: Capita quaedam Mahometici Alkorani, Latine reddita
et breuioribus annotationibus exposita: Interpretatio gemina: Retinensis
[fol. 66r und 82 v Richardus genannt anstattRobertus] et Noua. Fol. 62 v— 64K
Sure 105 und 108— 110 und 112 mit gegenuberstehender hebraischer Um-
schrift; Uberschriften usw. rot. Fol. 64 V— 68 r: dieselben Suren, bezeichnet
als 115. 118— 120. 122, in doppelter Ubersetzung, jedoch heiflt es bei 118
anstatt der neuen Ubersetzung: Exemplar Arabicum quo usus sum, toto
caelo distat ab illo quo usus est Richardus Retinensis. nostrum autem cor-
ruptum esse suspicor. plane non intelligo. Fol. 68v— 83r: Worterklarungen.
Der Verfasser (der Introductio, der neuen Ubersetzung, der Anno-
tations etc.) beruft sich fol. 3v auf Postellus und scheint nach fol. 33 r,
40 r und 55 r ein Englander zu sein.
83 Blatt (niederlandisches Papier mit dem Wasserzeichen des Nicolas
Lebe [vgl. J. H. de Stoppelaar, Het papier in de Nederlanden ... Middelburg
1869, S. 99]; fol. 81 besteht aus zwei auf einander geklebten Blattern, die
wenigstens z. T. auch auf der Innenseite Schrift tragen.), 10 : 8, deutliche
Hand aus dem Ende des 16. Jhs. Schweinslederband mit Resten von vier
Bandern.
Hinckelmann 150. Morgenweg 148. Wolf 152.
300 Orient. 20 (CCLXXXIII)
^y..? ^s v^ M V*5 cs-^ u«^*K Evangelium sanctum Domini nostri Jesu
158
BIBEL UND APOKRYPHEN
Christi- conscriptum a quatuor evangelistis Sanctis id est, Matthaeo, Marco,
Luca, et Johanne. Romae, In Typographia Medicea MDXC (Kolophon:
1 591). Druck mit Kollation von der Hand des Petrus Kirstenius, der unter-
halb des Titels rot eingetragen hat: NB. Quaecunque ad hunc textum ad-
scripta sunt, etiam puncta minima, ilia ex MS. Caesario [Flugel, Wien III
S. 6 No. 1544] addita sunt, quae autem rubrica subducta linea notata sunt,
ilia ibi deerant, numeri cerulej sunt versionis communis distinctiones. Am
Rande der eigenhandige Eigentumsvermerk: D. Jo. Frid. Mayer.
In der Biblioth. Mayeriana ... Berolini ... 171 5 ist S. 781 No. 4 der Foliant
verzeichnet als Quatuor Evangelistae Arab, editi a Pet. Kirstenio. Romae 1590.
cum Prolegomenis Arab, manu Kirstenii scriptis. Ipsi praeterea Evangeli-
starum Textui ex MSTo Caesareo mpp. puncta addidit, annotatis seduld,
quae in Caesareo defecerunt, communisque versionis distinctionibus adjectis.
Die Ausgabe ist nicht von Kirstenius besorgt, sondern von Joh. Bapt.
Raymundus. Die Prolegomena s. No. 301.
Brauner Lederband mit Pressung.
Aus Wolfs Besitz.
Orient. 27 (XIII) 301
Gesamteinleitung sowie Einzelprolegomena und Epilegomena zu den
vier Evangelien, aus der Wiener Hds. Fliigel, Wien III S. 6 No. 1544 ab-
geschrieben vom 22. April bis 12. Mai eines nicht genannten Jahres durch
Petrus Kirstenius, spater im Besitz von Joh. Friedr. Mayer. Vgl. No. 300.
Anfang fol. 2r: ^yo y^oJLd <xsJi^\ <*JVl ^jJUI rij^i 0^)5 S->^ r*^
J I <*JU^j *^ <JU3j ^^-. Jk» *^' Fol. 6v — 8v die synoptischen Tabellen
uber die vier Evangelien.
14 Blatt, 33:21, 26:15, durchschnittlich 26 Zeilen. Oberschriften,
Tabellenschemata usw. rot. Roher Pappband.
Aus Wolfs Besitz.
Orient. 21 (VI) 302
AJpyii» J^k", das Evangelium von der Kindheit Jesu. Editum illud
est ab Henr. Sike ex codice aliquo Goliano, Franequerae 1697. ubi in prae-
fatione nostri codicis fit mentio (Montfaucon II 1167 No. 72). In der auf
der Hamburger Stadtbibliothek vorhandenen Ausgabe des Sike, Trajecti
ad Rhenum 1697, ist der Codex nicht selbst benutzt, sondern nur Hinckel-
manns Vorwort zu seiner Ausgabe des Qor'ans, Hamburg 1694, das fol. c— d
den Codex ausfiihrlich bespricht. Titel fol. Iv: j-jyJ^ ot^5 V^ r* 4 **
i^JSf i^sSJj <*JLiy j^*ma»3 <*JJl £)y»* JLuJ^ ^jiXXji wXa.1^1 iJJMI ^jJlJI
XlJyiUl J-«s^ ^»odl ^l <*JJI ^\ f ^*^\ tyt- ^~*>^} ^ ^3 , T* Sl f ?
£r~»\ ^_jjJI tyo f )Lu*>. Anfang: J\ aJji s £J\ ^y^j ^^i-^y. <^J33 g li^xa.^ iX*.
Die Abschrift ist laut fol. 26 r i. J. 1962 griechischer (d. i. Seleucidischer)
Ara =» 1650 (nicht mit Hinckelmann 1442) n. Chr. vollendet.
159
CHRISTUCH ARABISCH
26 (nicht mit Hinckelmann 24) Blatt, europaisches Papier, 14 : 10,
lo*/ 3 : 6V21 17 Zeilen, plumpes NeshL Titel, Interpunktion und Kolophon
rot. Roter Lederband mit Pressung.
Hinckelmann 66. Morgenweg 141. Wolf 72. An alien drei Stellen
die auf Hinckelmanns eigenhandigen Handschriftenkatalog zuriickgehende
Notiz, dafi das Expl. Eigentum des Stephanus Le Moyne gewesen.
Anhang
308 Orient. 17 c
Sa'adjas, d. i, Sa'ld ibn Ja'qub al-Faijumls (gest. 94273), arabische
Ubersetzung des Pentateuch, aus dem Druck Konstantinpel 1546 (s. Moritz
Steinschneider, Die arabische Literatur der Juden S. 55), nicht, wie Biblio-
thekar Meyer Isler auf einem Vorsatzblatte angibt, aus Walton's Polyglotte,
abgeschrieben von Meir, Sohn des Rabbi Jisrael Bresselau (M^teyTa) in
seiner Geburtsstadt Hamburg i. J. tiBpnTl der Schopfung (= 1829) in 128
Tagen vom 2$. Marcheschwan bis zum 1. We'adar. Titelblatt: JVtih "16D
atny w» mm* — myo p rpmy jwta wnne wo. Gen. foi. irff, Ex.
fol. 41 rff, Lev. fol. 75 rff, Num. fol. 93rff, Deut. fol. i32rff.
166 Blatt (von fol. 3 — 165 hebraisch foliiert als 1— 163), 23 : 19, 19'/, : io 1 /*,
23 Zeilen, sehr schone, sorgfaltige Quadratschrift mit vollstandiger Vokali-
sation. Schoner Marokkinband mit Goldpressung und Goldschnitt, in Futteral.
1857 geschenkt von Dr. med.M. L. Bresselau, dem Sohne des Schreibers.
2. Kirchengeschichte
304 Orient. 26 (XI)
*JUo jj±\ IJjb <>«^?. J^ 3^4-^ y*>j A^lLJl ^^^uo jJiJI AS\ j^u) uJJtf
^)^i Crt*t)*5» ersterBand einer Geschichte der alexandrinischen Patriarchen
bis auf Hajil. Das Werk ist seinem Stoffe nach identisch mit der Patriarchen-
geschichte des Bischofs von Asmunain Severus abu '1-BaSar ibn al-Muqaffa',
eines Zeitgenossen des koptischen Patriarchen Philotheus (976— 1000, vgl.
G. Graf, Die christlich-arabische Literatur bis zur frankischen Zeit [Strafl-
burger theologische Studien VII, 1] S. 42), die z. Z. herausgegeben wird von
C. F. Seybold (Severus ben el Moqaffa, Historia patriarcharum Alexandrino-
rum, Tom. I [Corpus scriptorum christianorum orientalium, scriptores Arabici,
Series in, Tom. DC] Fasc. 1, Beryti, Parisiis 1904) und von B. Evetts (History
of the patriarchs of the Coptic church of Alexandria, I [Patrologia orientalis,
Tome I], Fasc. 2, Paris 1904). Es liegt hier aber nicht das Werk des Ibn
al-Muqaffa* vor. Es fehlt dessen Vorrede, Seybold S. I, in der er sich
selbst als Sammler nennt. Die folgende Kollation des Seyboldschen Textes
mit dem unserer Hds. ergibt, daD diese vielmehr ein alteres Werk repra-
sentiert, das Severus nur stilistisch iiberarbeitet, z. T. aueh durch Weglassung
160
KIRCHENGESCHICHTE
kleiner, ihm unwesentlich scheinender Angaben iiber Differenzen in den
Quellen verkiirzt hat; dafi das Werk nun einfach als das seine gilt, ist ja
ein in der arabischen Literaturgeschichte keineswegs beispielloser Vorgang.
r 2 ,30^x3 — ^iX^^, <JoJLk*a*«2 — (^jLLmoJ^ 3 *}Usr?. — ^b^ii,
Cf *2.La}\ AjLAjLj <*J^Lo KvX^** ,jy* > H, A-Je^.j — •krfjs*-*"*^ ^aVj > H,
giy, ^JJl — g»yi, 4 <*Jl**S* bis 6 AX^a.3 dafiir H: byrt gx <*-uJLas^
A.;^^*-* ^i«>JH 0,acM ^ji ?*£)&,} c-^a-SJI, 7 ^JJl — j^, 2-**^' — S^ySl\,
r Z 8 — « 23 ^UVt >H (Liicke nach fol. i).
m 2 J^i — ^i 3 m* — <^, e^ ^b — ji j^> 4 j^byi —
j/LojJl. ^b ^Jbti^V^ — £*k*j vjLia^^. Z. 5 u. 6 >H. 7 ^ —
^Us-? blkib + i_jyJJI 5 . 8 (J^Liil — ' (JuotxJJ ? >UL ^>^-i jy^^oi'^
JxVb A-AySj ty^s. — Jw-VI <£ ^u«^-^«jO^. 10 fJbl^Xiol ^JJl — Cr *i.lyLiJLI.
(.-AaJl > H. -3^ ^Ljb^-*^ — ri)3 *<2-t*>y}. *Jwu*V-£J — dob^M.
1 1 ^£>* ^yii'VI — ,^jLk«*U -«x* ^j^j VI ^* . fi-a«« — JaI i__>>y> i^i^^' .
12 -*JJI A-^L ^JJI — j^xlii*-*^*. ^ «^UjI iyo <^Jl«J — g-iy* ^ li.
13 J-^b yL*Al — A^Lusflj. do^aib^ AJUiiL ^1 > H. 13 fJdSl bis
19 ybUJI > H. 19 «MsA-^ ^bJI^ — ^y. ^U i_>Vl ^3 ^JiLJl . uUJlsL iwju ^3
— bVI qx ,Xai. 20 ^aU-^I^ > H. <)JL)j i^a* ,3 < *4^-o Ji" > H. «*^ii —
I3XI. 20. 21 «^ilfc> Jaia.3 A^r^*""*^ *Jw-j*o ^1 ^ > H.
1, iJUJI > H. t^ — LlJi. r*) 1 **^ + £*»aaU. 2 ^Ua^l -
jJ5tf«~-». £ J\ bis 5 <^A* > H. 5 jLai ,> J* — J* ja o^u.
jl^Vb ^^JJLtJLl — jlj^l J-Jl£JI. 6 JyUtf — r HO*. 6 t ^JLU —
'^^IxJUL c^J^^xJI > H. 7 fXa^l U\ 5 — fXs^V. 8 U — M.
10 o^^* — Ob^krtl. £j<£Jl + jLjL.^1^. 12 AJ^iXS — il^Vl. 12 £+"**.
b> J — U3 JJj ^i.jb. vXjIj — Job). 13 <)J > H. 14 Jj.bai + ^ bl.
16 C*a«Jj + w -«iJ. J + ,3^3 i5*V;« 18 c^>UaJI > H. 19 £>£■£%
^tll/aJ^ — (i ^*i»£JiXil -l^uJl^. 20 ^5^0*3 > H. f4»*V > 5**»M. ^jl^mj^
g^u>M — ^4^3. 3 i^i^. > H. 23 iXaJyi — cXa»MI.
*L^iJl3 ujUW ^3 *U5JL». iii«J.b3 — dJLiL„J3. ^JJI — eiit.
4 LLuaAJI — {J^rtjki. £jH\j — ^iJkJ\^. USlpJ U^i^yi — Ui'^b Uiy„i.
^j^LXi — rj^ C^J- ^ — 3^« 5 *-*>b«> + A.«Lu*a». bUU +
^^ ur*^ l5^ ^-">^ Jf^- 6 3*b »3 — ^3^ ». 7 »fyu — lyo.
8 *Z^s*A I?* — *ib,;lXi«. j^ dCUsP' c ^*3 tilSU^ o-o AJJ^ik^l3 —
<^-jb*-^°3 liUik^^ (so!). 9 f 4 s *L B -*4>3 — ^^^^UXw^ . 10 A^ik-ol ^y —
«iUAk*ax. 14 Jji^.13 — ^3. UJLp + ^y*. 15 iij^il tilXjiu Jo ^bj'^ —
cib.U>33. 17. 18. t^XW bl 5 —- v^JJJ ^3. 18 «iU^y. + »blU«.. J > H.
tiLJl L^gXajJJ — ULUi'l. 19 J>3^«JU >3l> — > 5 b dU»3^jL«. ^3^^* ^ > H.
161
11
CHRISTLICH ARABISCH
^<-J — ¥ zweimal. 20 L*l — { J**\. ^>\ + y*. 21 U A* — U£
21 y^ U*A^ XX^st CL>) b — oy&3 bvxioy^ bUA*^ LU*^ ^b l£>.
21 IkiU. + ^ 1/Uj. 22 U^-JC^ bJoJi*. >H. 23 C« — UJ*.
a 1 ^X>y> + cyt ytf . — LU - Lui. 2 i^U^j + ^^^ (auf Rasur)
iiydb — Jy^iLb. 3 £JX _ a^&J U. JibUI — >j\£}\. 2S < U.\ ._.
ijjfSiA. 5 <*J^»y o™-*-) — ci 1 * 3 . 5 J 1 * bis 6 ^.^Ji — &T>ILJ1 b^lt
<*^>ljl jUkt? ^ Jj;biJI ^ULI ^SJ.\ Ul a ?«, a U # ju^jutfL-M* ^JJI
^o^X^VI. Uj — U^. 8 ^ bis 9 ^^bL > H. 9 dJ> > H. yoo —
y; cr *. n <>JI > H. Jy^XJ o** oS^r?. ^-=y — >>WJ \j^- o 1 ^ 1 -
12 tyi^J > H. 13 i J\ r ^J\ ^1^ __ J^., ^~Ui > H. J^o > H.
*SiL«i, — *»l^ Aj>Us*. Add ^u. ^y ujyL»j c^ly 1 ! k^? £c*~i ^
Aju. U* x^ ^UXjl M^ 3 iL-ai *>yo. 15 ^yo » ..^oJ ^l b —
C^ 1 O 1 c^ 1 ^ «-r^' W. «6 ^ — ^JJI ^y'3. 18 o- JUL — f >U.
CU> 3 3>U ^i. 19 ^l 3 _ viU^U. *Jyo — jiy^j. 20 y» — ^» (2. Hand
amRande). 21 *U. — Ui'l^ U,U.. 21 cr «/— dJ> viU Jyl. J^U > H.
22 j4j>\ — Oyjil.
1 1 ^ + UI. ^itt— ^^LSJ. ^fcblj—^blcu^M. ^,-U — ^i.
2 ^jJtfj + ,^*io j^u. f4a i M > h. Jly*^ > H. ^^1* cu^y. I Ul^ —
0«x**j IM ijU-ly 3 aK villi — eU> g^. 4>-«y. kj^^ — ki» ^^-osjj.
4 j^jo _ Jh,*, jJZs. ^ _ ,>^ J o LJU. s j^ajl ^ysll _ ^.,^1 . ^1 > h.
6 j^L&\ 5 — j^>Uil U*» 5 . 7 5 H^>^ > H. 9 I — eU>, iLJu —
CU^JU. IO lyi-oy. ^ _J > H. 13 ^^U-^i tjr^s-U. 14 ^O^JO IjwJO.
15 ^.XJ ^>U» — ^.XJI ^U, jJJ. xixJI ^^ L5,xi* iXJ4l ^^Vb d^iS ^1L\ bl
— ^.JwJUl ^ UjJ* ^Jli 1 ■ , iULi.1 ^I^VI Jj. .iUJJ>l 1 c^ALI ULi.
17 J>\ — oJ^J. 18 ^ >y^J\ lyt 3 _ ^y^ ^. 19 U*b- +
LUt ^L<ai c y ^J A^i v^-^J, kya-LLfe, ^wol^ + dk^wla.^. 20 ^bo > H.
20 c^JU^^ >y^JI — o-j-Sb. 21 aoU5UI — *>y-JJ,l i^l, ^^ Ua^ — o^.|.
22 lyc^^.U — 5<^.U, AJ^ — c-^1.1 p^. 23 lyfc, — lyfe Jj, ^Uu. —
O-^^bU. 24 A^J* > H., ij^ _ t£j f a^J—l _ » 3 sWJ. ^ ^jo ^ IM
u » V^ — ^*, aI* V^ > H, V^ v^^* > H, <~~~J — l^uJ, <JL yb
— J^ 4J. 2 «yi»> — 8ya^.. 4 vjJJs* _ j^, c ^ ^i _ c5j j.
JUf, — M51S. 4. 5 i^, f>< J| Lj| _ Xj^ u. 6 >UJ» 5 LLUi ^Uil _
cu^jxj^ UiLL. 8 dL^j — ifj^, lyy* _ iy>y*. 8. 9 Ul^ ^ ly\-Jo^
162
KIRCHENGESCHICHTE
«>; — ayy\ |y*^«» — J**-. lO U*j <*J — O^. *-*y*S + *^ l »
j^oj + jui. ii j$y — J&j <A*, c > — u^ 1 - I2 d3-»i + C^ J,U
13 \^ V ^1 — Jv*> M Ul. 14 Mj — <>J ^j, ty»-»^ — 'fr*- .■ ^^
»yy> > H. 15 ^ lyLfcj — lyiy ^V ^j, ^ — **. 16 J~S ■ —
: £ji~i\ i-u^Ji — *^ui, u-— JJ» 5 - ^/un* V^ — Vyv.. *7 J 1 ^
18 Uli — ^U, p* J^JLi — ^ » 5 »W>> J^^.? — I***- ** ^ — (L**^»
• >! — U\, JLiU — UJ. 2oUJ»- L^i. 21. 22 ,> i ^Xi\ >$> *i*Z> jJij
11 1 I^Lki — \y^. 2 V-syy — ,y»» Uj**y» J^-Ij + c^°- 5 V^*
— ^V 7 cuJIS + ^. 8 Utf bis 21 i_i~>y. > H. 21 &&>. — ^U-
22 g*^ JyJt JUU — CU* ^j^ 1 JyU». c*uj + o^- 2 3 *** o*
— Uy* J*^, U — ^, U* — liU*. 24 <*£** .yyUI j*)l\ — t^o'l.
ir 1 <M,^ — ^ ^5 ^^. I")- ^ — r^ ^ 2 ^ ~ '***'
3 L. — I^jJu Ui. ^ ^ — ^-JL 3- 4 J-*- ^ ^ ^ o K ^ u r 15
JU^ <>^. J o 1 <^ 0XiXa?Cb J*.^JJ» L* iblS^L, ^XiJU — ^J Ul lyyi"
5 <0Jt — Cj/. 5^- VI JJU, ^Joi* J > H. 6 foUrS. > H, if^U^ — ^*^»
UU + V1. 7 f \Is — f UI. J*.^ ib > H. 8 f \$S — f U. 9 a^ — c£t>
^Lf - ciU., 5 J^» > H. IOy»- t^i. 11 a^ c^ l 3 — U r° ^
VI. i2^^-^ ^^. U — ^U^y^i^vxJI^, *y>U->H. l3U,4r>-y>H.
J* - J', h o u u^r 4 - ^ — ^ v ^ «>V v^r^ °^^ - ^^
J^S — *J£\ U. 15 ^^ — >«U. v-^ - ^-V ^ 5 . 16 *yl +
JJL^I (so!) *JjJJ\ c^ o*& AW ^^^ £*-&yi.U*U »>^* «^*^
<joj\ ^1 ^^Jb . 19 J^lyUl *Lu-J» o* r* ^ OUiiJI — Ol*^» J-^y^. 20 i
Ool^ I U^ 1yUx5o. — ^J,* U*.\ ^J \£& y 21 Uy-i^i — »yM*.
^ — Ji\yJI. U-w + L>. \jbj — UU»xa»^ vUt. 22 (^*<^*. ^yy^'
jJ 5 AJI — <>My ^^r*^ C*iy»». 23 ^ - o*, f4A*J — ^/» v>x^>
_ J* 5*^°. 24 ^00. M ^_5JJ\ }^Jb > H.
ir, £*£ — L-— . aJ> — \Ju&. 2 5 aJy* >H. 5^^-U^H. 6,7^^*^
— JU.1 XjLo. 8 ^4,^4 + >*-J. c ^° bis 9 b y-i > H « IO W^> —
jo du— 1 cuJ y 12 ,^ > H, t^^. o* — ***» e^> ~ ^■ t ^. sV 1 -
13 «by^ J 5 " -^- 14 ^r-* > — ^yV r tt 5 ^t-^'- *) — ^» f >lil > H -
^ ^JJI y-«J\ — jk^. 15 ^^UJI + e^yH <**■) cjUJUI ^ LJi. 16 J-u.^
163 II*
CHRISTLICH ARABISCH
^\sL\ LJA\. 20 UJI + LSI. 21 ^1\ — Jil f ^ u ^. 22. 23 ^sLI ^u**^ —
^aK, Jo — j^,.j*> 3 ^ »jkJS3 ^JJI *J{ — ^LUL). 24 <o ^T ^J, > H.
24 JyV — ' i£,2 ^SljJJ >H.
if, 5 j*W \Jj» —jyM *i*. 7 £&, — Alia. 9 ,3^3 — 5 . 10 b^-vi
^Jtf j^l — i»i^ U^i. l^ —3. 11 jjiib ^ — jja yy 12 j,*/ —
%Ki * S-!^* U^» ^ ^Uo ^UxJij. _ ^ ^joM. 12. 13 'iJzX* U^JV b^
r 8 ' r iS ^3 J-»/j *W> V1 J 1 ^ O* *y^ -^ ^XUf OJi <*X% >y^JI A-Lfe^
f^.> — C**-" l ^* j*l tS*S*^ J-^J *^ vl O- ^ f**U*» ^ vXS U'UrJl.
16 A*^ 1 *«**,> H, ,>b^>H. 17 .JUUJCi — cu*^ UA*. 18A-U + U*.
rfJM — *3l ,JL.. 19 <OII > H. 20 c**tf. + g^. f ljj» + f U. ^ £*^JI > H.
22 l^-^ - \yL£S.
— uUa^io. U^\ Jju*. ^^uJ.1 J^JI _ g^o U^\ £^0 . 5 KJub — \S-*>.
CA>U a ^J\ bis 6 «*Jlj > H. 8 ^^o*. o^Jb + £^*u. 9 aj,j^ cJl. > H.
12 2*1^ ^^-U. yj>^^J\ iyo,^ ^^JJ _ ^y^l ^>[^c &. 13 Vt yb 3
jyty^ > H.
Fur die folgenden Abschnitte werden nur noch die materiellen Differenzen
angemerkt.
Das Leben des Markus Seybold 16—22 ist ausgelassen. \ £ J jJ>
aX*X« j^u> aX^. 5^ IJ.A yd t_jUy ^ tj^jyo.
rr J 5 ,/y>/ — yij/. 18 Aij£» + ouv^ cuJti ^^1 ££*«•■> ^.
re 12 ^b + <*j\y o^. AJUo ^ ^.t £*-*-> ^.
ro 6 + ««^JI ^ f Ul £«*£. ^ ^LL« y yoj ^yi»l Asr"*-* ^,
I". 1 1 £r~*y — C^*V- 12 CjL-^ + y&*J\ y k^r? ^^ iCi^J ^ 3 ,
^y.yu> ^Vl jj^^^, LJL> U^i U^J yjo a^JJ aJJI £1 J ^yi.1 ^^ .
rr 6—rt 10 > H. ro 16 UJI + (so!) 3 b j^ij\ ,>^JU yb 5 ^Jy^t^U
19 o' ci l ~ ^^ i 5 .
rv 2 Xjy^U + ^yL\ dJs^ j >3 .
M 16 b-^; + u^al jy <j bj ^* 3 .
«. 16 ^y^xi — 18 >H.
ti 19 A^ii + Uberschriftf ^^^yy^ i)^. a^j ^cu. Isoiyi »^«,J|.
a 13 \jL» 3 — \ J L 4M J (Lystra). 14 ^^i + o^.y* y^\ l£"^ & 3 .
\S~Jb f bl ^ (so!) ^U <*JU^i' U ^li b^^i^ J^ by^^LI ,xS ^JUI
C^-I vr 11 t*~i «^»y o* 7^ *^' i j,y 3 AJ"^ 4JJI US>^ JJuM V VI.
0. 2 tfyVi'U — cye ^y, yc«*i ,jj| ^ *^j}\ v mi ^,^ yji ^
164
KIRCHENGESCHICHTE
^yU X^jUJb <W*ol j-y***->5 ^.3j*^ yj"^ o^/*" < * J ^ O* *£■&&} C*?^
(SO!) AJUa^£) A^L<a> A^JjrJ £)\ Ui" £>UL«£JI AjLJl A*l> tL^udij^ S-^y^
^^^Ui^l ^\ viUJJj U^AS ^^ Uj^II ^ Ail <v*»^ kJU^LJI *J\ Ajyu
4 ■+ «_»®y9 *- 5 -*° /**** , ^ J *-^ V-*' (so! Gajus) ,yy"^ &>-*? o**^.}* 5 i^^V
(so!) + Jwjo ^ a^UJI ^* ^^kaJI ^U,4I J^J L»jJ\ iiU> ^
^Ls'UJb ,_ y «iLH ^U>3^» ^l*^ (so!) ^UUXj ^Liy^xJl (so!) ^yyU*
(so!) >U*o\ (so!) Kj ajLXSJI^ f \l£ll iya ^JU oJJa. ^^a- ^ ^^j *yt*-&> v-^^Jl
g^oi^A.1 <_jl_aLj. 12 <#JyL> i^^.<- u ) ^Jjt^.^ <iojjJiU<AH ^l f L£JI j^* jJ-»9 <>«S £>fc^ —
0. 22 l<ai\ — ol 13 > H.
01 21 + Jol USb <UJ *--uJlj >y>^ ^ j<&* &\ji\ j±\ £****"> ^.
o£ 5 + U^i JjL 1XS5 <_*^x£s Aj^iX^*oVb Jt^*^ aJ^.
0£ 16— 00 4: fol. 641-: .Xar*-? £jc~-R '0>UI_j Cj ^ X - mJI ^yJl J* | _ r «Jw». UAi
a^., r±>,)s ^.y o~*pA ^y^ >^ ^> w-^l o> zf* r£*
i^XiiX^ ^* J>^ww»l L-iX*ol ■y*». < ,^ * '^* «-^>*» aL-UlI ^* ^jl^JI ^wJLCt ^
J-^J^ aJUV\ ULsui ^.oJI J^OJi f y J* *y JU> L^JI JjL^ ^iUX«.^I
^fcj ii^ol ^yt-^l^ AiSUiyJ ^LJ^J^JI J^*^ AJ^^Jl ^Lol^ ^^aJ f 1 ^"^ *>^-"
\iXA ^ t A*|^ J--J5 ^^J^ f/*-^ ^ Jt '^ <^>^ (SO!) ^yJx*^ -yi-^ £j;iX-X«jVI
Jl U.^ jj^Xili (^4^^ ^aUmL ^^.^ o^^ 1 i>L ^ t> U^j* t>*^. V^
U,AJLi\ U^U J/ 5 ^iyL<iJ\ l**^ LUjJJI ^^ ^4,*^.! doly J/5 ^Ik-L-iJI
yblU yU» jJy ^U <*-;>» ^ aJj 5 L> 5 Jylll \Ju> J^UJl u^VI ^UL^
(^aamXJI t»jy\S I9JJ2 A^iXa* tJ'^J ^S** J^' C^ ^ JJ>^* ti' O^* t>*
I65
CHRISTLICH ARABISCH
< yX«J\ £? J-obj Jjib .Maib^ Oij^**^ ^^^ O* ^J>)} <J^ *J\^ ?***>£}
f\ f$ ^s~"\ ^ v^UI ^jo. ^ -iilSbU^ ^bl ^ I ^1 > 3 \> Jyo b JOIL.
I^Jii Jbj,UL>^ Jl Ulyl J-^l 5 AJLXJiJ i_^)l ^JLj yUUl ^ylAJJco
I ^U ^UJI iilUI I^Jl*|^ I^Joul^ ^^ *y^ Jy^kJl ^1 ^1 ^
oo 8— oa 8 > H. c
Die erste Biographie des Petrus schliefit fol. 74r im AnschluB an das
Datum ir 15 mit:
,_,*»** V L> ^-^Jl^ y*LU ^ g-ojj Ij^. jJX Cjly% u^la^ 1 o» <*J fcj
(3 Ajy&U *Sy~* CU^aS .Xiij AJLw -iX* ^.XaJ ^^wjJJI ,J* f UI ,_$JJ1^
^.3 r^ 1,1 <*■* ««>^ ex** 1 u~V «3; u t^? 5 ^ r^*- 1 ' r^ 1 .e** vb
Darauf folgt eine zweite Biographie fol. 74 V— 87 V, die ziemlich wortlich zu
Seybold o£ 15 — ir 17 stimmt; am SchluB unvollstandig einer Liicke wegen,
durch die auch S. ir 1 — 9 fehlt.
i* 20 Ajy*— £U bis 21 i_>^ lS^ — \ JlS a^-JI kJsA £>ob A^JX U
*-^ x&* ^^a-i ***? jUaJy 1 ! ajwjJI ^ >u i (ji (j^yJi ^ ^uji <-JUj^ ob»»>
*- i ** - *rx* *r^> c^^ ^y^l J< JL^\ ^ JJti c ^i (so!) -CJUu^ au^^^
(soO^^JjI^ ijU Uj iU-*» ^ c; i ^ ^y^,— yb^ ^jOSwMjVb ( _ y J,^^l| L^Ui
Ajo^^ i^U Uj £s^> *>y>y> £ L^j ji,Jo tj~"J\ *Sj* i«>b 1X^,^*5 luMriUJ
AU U.I «)^ LiJo ^^ ^U ^^XJ.I ^-^ J< K>y «U)I ^ ^.yj <j^,iUJ
vi 17 J? — ^^^ ^5-
vt 3 + g, ^J.\ ^j^o, j^JI J| .y^^UjI ^yb^kll t_>^ll ^^.^
^Joj ^1 ^^ «U C^tLI iy&JI jyjLl j^ j^L^I J^ju ^ ^yLl ii^^
vo 10—23 ^ > H. c *
*U5b <UJ *--i*J^ <J0b j^ yirf
va 9 ^y^uJ + tjub k^wu, yJXft aj>HI iy^uJI cJ^ ^ i«^» ^ Jl$j
VS 19 ^^J^^^o*^. V: l^i*?. ^1 + ^JiJ\ .Jjyo, ^JJ| ^^^J.1 ^ily^il yb |Jjb
166
KIRCHENGESCHICHTE
♦ U5I> <*JJ ^--mJI^ o^-I U** (so!) *bU> &U> c^^J
At 6 ^ — 8: ^ywJoJiJl i^l3>^ (^ jLwJLU iUUJI 4uL**»> v*-^o o' £j* •**$
^jjaij Ju^j ^y^ ^y*^^ r^i ^r*" o+*^ <_A^ji &j\** yi
A £ 10-17 j-*.- j* ,3 o^jjcai ^ i^*> i j*iyJi 2>u (l. js) v
t/ji; 1 * 1 ^ l/^s^/^ i£> lin o*^ <^r^» «-r*" x ** »MH. t**? '^ ■ Js*-j
j^i-i&jdlj ^yw^lil ybj ^yJLud; ( _ r «JoJJl AJLoVI .Liar?. £^c <^*Jj <J^ \ j "^ n -i) a i
aJl* ^'1 U LL*. aJV J^VI J^yi ^^ j-t-M cr">/ ^ ^ ^ «i'
JUL* -^^ ^Uil *iLUl O^r* Cr* l/ 1 * V^rF* ^Us- 4 ^ J-s^ «*»•' c*^
(jr*^. *;*>? t ttU <^** ^"^ J^l ^ 5^. \ ^\ o^«Jt *$}
>\j^L\ J* ^ai iiLUI yJ r bl ^ A^oJtfLoM £^J>-« (j»*°/ (J* d*£&-£>
J,\ >\» s Uol lyJU i^^a. ^ ^^ 5^ <UU* ^^JJI \j>^. «yLl 5 <J1 c^l?
^jbMo^-j f^r^? UJ^Uy dU* *~3j Xj^JoX»oVI AJL>o^> (Jl liUil ^«b <*JJI i**~£
^ JUs2\j ,jsa?\ f***^ JowwJl £*juU Ul O'j^i ,A^*^jJ»^Vl AJLoVI J^-w)
*Jy-yi i*^l >vy gft-Jti c^» i^-oc^JI M <^J «-r*^ o^ J 21 ^
^l*^ 1 ^ bVI JU U 5^0 IM £ „ »„> 5 I tyb ^ ^> ^«JI /> jkiLLi. MAI
JlS US' U.^ ^A ^^ ^kX^, U. ; Ji' V g^J>\ vX^Jb ^l*.;^ Uj^J* fArr ^
ji\SJ\ JiUl ^^V f bl £ &**>jS3 £)%} y^j+ju+A jjLo ^ f^3 ^*- 4<) C^r^^
(>* <_^JJ» ,y^Jy» UJl >y>.^ aJUVI «_U>.M ,_ r «JL«J ^^Ji ^yU-.^. ^ \^*5
j^i* Ajo^I wXsl» ^ ^^Jlvo^. ^^D'U-J. Uyl 5^) UA* ^^-«^t L /»y i ;'JL5y , U
♦ ^^ol Ujuo ^yb. <JoiU» aj>^jJ^Lm)V( dji t jLi
A0 x 7 ^" frS*r^ : £-*"-?r^ v— *^" *iltar? 0>^^ ^y^* *j*X u *^ *** f*°^ J^ 5
AjU £>L»j ix*o ^j ^IxJuoiVl i^--*-M*i ^x"^' c^ "r^*^ *--*^ '^** - >^° ^^
1.0 21 + lyLJl^M Uy< «Ljw«j CU+2 iiya ( ^-«o' (3 ^bl* y y.> ^**» <^i* M " > ^
x_*p^ sLL« yl y> ^j <Oi^jb jsf-.^ j-£& *{j*>> U»-^o (j*^ "> ^y?*^ ^-i^^i ^ J '
167
CHRISTLICH ARABISCH
*rx* <i' ^ «-* u * ^ ^ '*»* V»* ^j*") V^ c/y 1 ^ c*^** i
iLuxii ^yk* o-**M* w** 1 * ^ v^ «w^L2» v_>>^ Ij^ 1J^ * c ^w*Lwii Lit
l ^5«--^L$V^.yV^oifl **o (soO^^&^^ll^jJjl
Das I. Heft von Seybolds Ausgabe schlieftt mit dem Leben Benjamins
= fol. i68r. Hier folgen die Kapitel:
^yV 1 AjV—^ U*-y. o**^ 1 173 «■
^*^l 03*0^.9 ^>ULl £*)jjat £*~JI ^*i ^ ^^ a-«»>UJI i^^uJI i83r
<*JJ1 Ui^ UM1 2^w c-4»^>l I^UXj^ ^&» Am)>LJ\ *j*~*J\ C**j 199 r/v
(so!) ritfj U ^^ *fe^ 0<y o^ ^tfj| ^ ^i^J LJI ii^* Jl fVS^
J^ 1 L/^y 1 ^ <i' r^-^ Jtf. 1 *- o" ^^ v&* *r~° L5*5 ^ y 1 y>*
*"*•"»■ ij ^^ Jy* i/»>^y , *» ti' ^^ cr° ^jU»? aucuJ U*U uUliu U j;^*^
^ JJJI &/>. «^ v^ 1 r~* ♦,*& ss^i ^>y*^» y.^ erf' J^?.^
s&v ^s ^ y 1 a"*.*^ ji.> ti ^^J 1 ^ !j^-y <^Ji J-^>* ^-ly" 1 ^
O^t*"^ <*JU«>5 £>U gi^l 4J-u> <»JjjU t y»>L*o iXa.MI f y t ^ o**>y. Crf' l>£*^
AiJ A-Utj (so!) »Hr*> U AAil^ Ulij^y ,>*J Iv^jo UblSj ^Ml tj^iJJ
(Liicke) A-^iXjlU £*~-ll ^*» ^ -&* AjoLJI 1L^«JI ^mJW
v^^kJl ^j^L^Yl oy^j^s £*A2ft 201 r
»sJ^UJ» U—S os*0^ eW ?28r
^yyV 1 ty^^^^ cxt*t>^3 ^^^ 229V
c»<t*i>^5 ^UJI ^yb^ ^LtoaXLI *-»^JJ ^ii* AjuLJI i^^JI 231V
^y,M J^.^
^y^V 03-^- oyi^} <jw\ 25 s v]
an falscher Stelle, gehort mit 256 in die Liicke nach 199].
257 ff gehoren zur Vita des J^UL, schliefien aber nicht an 233 an.
Kolophon 340r: J^ S jl\ ^ t^UiJl \S* ^ «JJVi j^JI aJ 3 *-»j ^ [
Die Abschrift ist also am 22. Aug. 1266 n. Chr. beendet.
340 Blatt, 17'/, : 13, 15:10, 13 Zeilen, Baumwollenpapier, gutesNeshi,
oft ohne Punkte. Uberschriften u. dgl rot. Fol. ir von Uffenbachs Hand:
Emi ex Bibliotheca Sal. van Til. vid. Catal. [d. i. Bibliotheca Tilliana... 17 14]
p: 154: n: 16: Historia 46 primorum Patriarcharum alexandrinorum MS.
ex coptica in arabicam linguam versum. Brauner orient. Lederband mit
168
DOGMATIK UND KR3AULICHES
Pressung. Diese Hds. erbittet Reiske in einem Briefe an Joh. Christoph Wolf
(ed. Forster S. 5), den er irrtiimlich (s. ebenda S. 8) fur ihren Besitzer halt.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. col. 699 vol. XXI). Wolf.
Orient. 26 a 305
Stuck aus einem Berichte zur Geschichte der Maroniten i. J 1771
Anfang: ^.jJl J» ^U*! (jMi ^}\ j^ ^ ^ ^yty ^ VU*.
2 Blatt, 16:11, 16—17 Zeilen, fliichtiges, grobes Neshl. Neuer Halb-
leinenband.
Aus Adlers Nachlafi.
3. Dogmatik und Erbauliches
Orient. 23 (VIII) 3Qg
u^> ^*yi ^1 } u\ ^ ^j^ju j^^ jy^ ^^ jU| -^ ^^
l^VI ^ Lily, LJI ^ ^yai J^UL. ^ J*X & ^4l, eine Dar-
stellung der christlichen Religion und Ethik von dem Monch des Johannes-
klosters in der sketischen Wiiste Sim'an ibn Gudaid (auf dem Schutzblatt
und im Ruckentitel irrig Simeon Fortunatus ubersetzt). Dasselbe Werk in
Paris 193/4. Anfang fol. 1 v.- ^11 x/ii J* iga ^y y^Jb J>j L* ^>U.I ^L.
t)ber Zweck und Absicht seines Werkes auflert sich der Verf. fol. 5r
folgendermaflen: ^l i^JI J^ UJVI yA jJ,y. \ « ,LXXJI IJu* ^
jx*ji v^.^v> 3 jiiu o"***j o*^' *Lb-»^ o^i *l^> ***!*» cr* <— *^.
*J>l*JI ikuJO.1 f U».W. Das Werk zerfallt in folgende zwolf Kapitel:
U^MI^ j^Jb jj <*JJI j*\ 3 iC ,UJVl A.JOsL ^ J^l JyJl 7V
tlll ^.jJUl j^J^Jb \^y\ £ ^uji jt l8r
iJ&f^J u^l cr*U, Jl Jo^Jlj ^yCJI ^ cUUJI , M 39v
A-.SUJI i£*X~J.l £~iJi.b ^UfiliJI ftUJl ^ jiiyi M 4 g v
f MiJI i^ ^ JL^.yi 5 f L*JI 5 oU*jji ^ ^^clil m S9V
Jajll ^b JU^VI 3 J^LI rya i\ £ ^UJI „ 69 r
«£w i^uji x,.^ sj5^i ^j-i ^ ^uj! m 8or
£*byij «UVl 3 c ^iJI_5 ^LkJI^ ^|yJi ^ g^UJI „ 1 02 V
«^s*^ ****W *)>^ 4ft o^>^JI o* £~* S jA^ „ "3v
£*u»x«ai^ ijjjm ^^^ XpUaJI^ jdb^ji jj ^ ^>ui M 124V
i^Jb v i^JI^ *J>bJl dLso^b J.LS^l jj — ^UJl „ i 34v
169
CHR1ST1ICH ARABISCH
Die Abschrift ist von ^y±\ ob**" iSJP^ oi ( so! ) *f^ >• J- l6 3 6 n - Chn
hergestellt.
183 Blatti 31:20, 20: u, 1 9 Zeilen, sehr schones NeshL Uberschrif-
ten usw. rot. Roter Lederband mit Pressung. Die Hds. gehorte einst
Jacobus Golius (vgl. dessen Catalogus Lugd. Bat. 1696 p. 10 no. 19).
Aus Wincklers Besitz.
307 Orient. 24 (IX)
Thomas a Kempis, De imitatione Christi, ins Arabische iibersetzt von
dem franzosischen Kapuziner-Franziskaner Ignatius aus Orleans (Aurelia)
unter Beihilfe eines geborenen Arabers aus Aleppo, vollendet am 13. Du
'1-Qa'da 1048/Dienstag den 19. Marz (30. Adar) 1638 (so! lies 1639) in der
Charwoche, mit einer kurzen Einleitung iiber das Leben des Verfassers.
Titel fol. ir: <Jo *1jJ3^ ( ^\ £l3\ t_>Utf. Anfang fol. iv: &Ujo ,30^0
Die vier Biicher des Werkes beginnen fol. 1 1 r, 51 v, 75 r, 155 r. Fol. 185 vff
wird noch auf einige Gebete in diesem Buche hingewiesen, die fur Beichte
und Kommunion geeignet. Die Hds. ist auf Bestellung eines melkitisch-
orthodoxen Presbyters aus dem Archetypus abgeschrieben und am 26. Elul
7 171 nach Adam/ 26. Sept 1662 vollendet.
191 Blatt, 20:i3'/ 2 , 14:9, 17 Zeilen, gutes Neshjl in roter Umrahmung.
Uberschriften usw. rot. Roter orient. Lederband mit Goldpressung.
Aus Wincklers Besitz.
308 Orient. 25 (X)
Dasselbe Werk, ins Arabische iibersetzt von dem unbeschuhten Kar-
meliter Coelestinus a S. Liduina, d. i. von Petrus Golius'). Die Ubersetzung
ist 1663 zu Rom gedruckt erschienen. Titel fol. ir: ^^ *ljJ3^l i_A#
ylS CUa? c^ubya.1 ^yyUJI ^^S)\ iJf **~+&\ UyJ ^U-l £*>;l J* J-^-i-»
^J»\ji\ UjjJ^J ***>**J» o* Sr-T*"^ li^ ^JUc^ AU» (i» ^ftiiJ*
^U.1 ^UuUyUI. Anfang fol. zr: LUX* i^«& ^^b *loJ3V\ <_>Ltf ^.Lo.>
. 217 Blatt, 197, :1a 1 /,— 15, ISV» :8 V« 15 Zeilen, groBes, Wares, schones
NeshJ, Uberschriften rot. Europaischer Lederband mit Goldpressung und
Goldschnitt.
Hinckelmann 50. Morgenweg 42. Wolf 55. An der ersten und dritten
dieser drei Stellen die auf Hinckelmanns eigenhandigen Handschriften-
katalog zuriickgehende Notiz, daB die Hds. Autograph des Ubersetzers sei.
x) Von ihm findet sich auch eine latehnsche Obersetzung bei der Pariser Hds. 194
(s. No. 306).
170
DOGMATIK UND ERBAUUCHES
Orient. 22 (VII) 309
Martin Luthers Katechismus, wie der Kolophon fol. 15 v meldet, fur die
Bibliothek des Hallischen Waisenhauses ins Arabische ubersetzt von Sulai-
man al-Aswad al-Dimasqi, beendet am 23. Elul 1716, abgeschrieben von
seinem Schuler Georg Jacob Kehr aus Schleussingen in Franken, stud, theol.
zu Halle im Waisenhause, i. J. 17 18, wahrend in der Druckausgabe, Halle
1729, Joh. Heinr. Callenberg sagt, daft die Obersetzung von ihm angefertigt,
von Sulaiman nur verbessert und fur das Waisenhaus ins Reine geschrieben
sei. Titel fol. ir: £*?>• dLo^Ult (so!) J^aJI «_^*J-« J* L 3*a iuJ ■ , r; l«.vJl
j>sr$J t^V> Uj 4-* **»uni Xiiiui ^ % L6\^\ aIu.
IS Blatt, 27:19, 21 — 22:12, 12—13 Zeilen, groCes Nesl}I mit vielen
Vokalen. Roher Pappband.
Morgenweg 159. Wolf.
Orient. 22 a 310
Fragmente eines Gebet- und Andachtsbuches (^s\yJ).
Fol. I r: ..lu^ la*U*o f y % JT UbjJC^. \ yi^ 1 J-6 i^^asi CJ^o,
fol. I2r: ^-jJUI l>yL}\ £ol~J, fol. 28r: ^JJJJLl ^JUSJJ uUl^), SchluU
dieses Teiles fol. 35 v( — 36 r) von sonst nicht vorkommender Hand: »y^o
^1 iviv iLUo rr Jy>.l. Fol. 36 V— 43 V leer. Fol. 44 r: lv^ c >^*^ <y-»
^y-^. cr*^ /t^' (J-*^ Ol*ly>* . Fol. 49 V nennt sich als Besitzer der Basilianer-
novize Niketes: J I AJJl »LLa J^oLJl ^jj^U <_^*1 Jl v ^~k&J <J1 3L**I^«J1 ajat.
Fol. 50V' — 60 r leer. Fol. 6ov ein griechisches Gebet. Fol. 61 v — 66r leer.
Fol. 66 v — 76 r: j^JJ\ f bl >iX* J* ^•^ O^dl 3^. Fol. 79 r — 76 r (von
links nach rechts) ein italienisches Gebet und zwei italienische Gedichte
mit den Oberschriften La Confussa (so! sc. anima) und La Pellegrina.
79 Blatt, europaisches Papier, xy-.io 1 ^, 12:7, 16 — 17 Zeilen, gutes
Nesljl, von verschiedenen Handen. Oberschriften usw. rot. Neuer Halb-
leinenband.
Aus Adlers Nachlafi.
Orient 22 b 311
Ein Stuck aus einem Gebetbuche, beginnend: cr+^l. J^' J-«*-H
6 Blatt, 17:10, 11:5, 19 Zeilen, Neslji, Uberschriften rot. Neuer Halb-
leinenband.
Aus Adlers NachlaB.
171
CHRISTUCH ARABISCH
312 Orient. 22 c
Stiicke aus einem Liturgiebuche fur die Monate Ijar und Kan On I und II.
Anfang (das erste Wort rot): 1? *Jo i V ^JJI ^Ul <Jl Aj j\>\.
4 Blatt, 32:20 x / 2 , 2i r ( t :i^ 26 Zeilen, Uberschriften usw. rot. Neuer
Halbleinenband
Aus Adlers NachlaB.
313 Orient. 22d
2 Blatt, 147a: 10, 9: 5, 13 — 14 Zeilen, aus einem Liturgiebuche, be-
ginnend: IJUajl >)b g y>\ \t ^L-o ULJl y>\ oS ivo£ &\j}j*» n g.
Neuer Halbleinenband.
Aus Adlers NachlaB.
314 Orient. 22 e
r Blatt, 26:22, 38 Zeilen in 2 Kolumnen, auf neues Papier aufgezogen,
und y 2 Blatt, 29: 11, 34 Zeilen, mit geistlichen Betrachtungen (J^IS), datiert
vom letzten Adar 1764 und vom 13. Nlsan 1766.
Dabei noch ein kleiner Brief von ^Uaj ^^j^ja..
Alles nur einseitig beschrieben. Neuer Halbleinenband.
Aus Adlers NachlaB.
172
Koptische Handschriften
Orient. 270 (XII) — 101 in Scrinio
Koptisch-arabische MeMiturgie nach Kyrillos, wie im Titel, und Basilios,
wie im Kolophon angegeben wird. Titel weiB in reicher bunter und goldener
Umrahmung fol. i v— 2r: ^J/ ^^l ^US >U» yil jAAl <UJt ^.
Anfang fol. 2n IjV ^UJl l^yo v l*vl\ ftU. Die liturgischen An-
weisungen sind meist nur arabisch, der Text aber auf einer und derselben
Seite rechts arabisch, links koptisch. Die Hds. ist datiert 1379 der kopti-
schen «= 1663 unserer Ara.
Auf einem eingeklebten Zettel folgendes von Joh. Christoph Wolf ge-
schriebenes Exzerpt aus einem — in der Supellex epistolica Vol. CXV (in Fol.)
fol. 348/9 im Original erhaltenen — Briefe des M. V. de La Croze an Joh.
Christoph Wolf vom 24. Juli 1716: Pro communication Codicis Coptici
immortales gratias habeo Rev. Morgenwegio, qvem, ubi commodum ent,
admonebis, Liturgiam suam Copticam eandem esse, qvam Jos. Scaliger olim
Marco Velsero Augustam misit, unde a Velsero Romam missa in lingvam
Latinam versa est a Victorio Scialach Maronita, et typis edita Augustae
Vindelic. an. 1604, inserta deinde Tomo V. Magnae Biblioth. PP. ubi
exstat p. 94 a medio columnae secundae ad finem pag. 102. Darunter
von Morgenwegs Hand: Mons: de la Croze. Fol. 1 r : Depositum Celeberrimi
Viri Petraei Qvod ex Bibliotheca Burchardina qvae Kiliae est, dono per-
venit ad Petrum Antonium Burchardum cpiXdpapov. Darunter das arabische
Lacksiegel eines Sulaiman: M c>U^ ^U. >,. j*sV das aber dem
Thesaurus epistolicus Lacrozianus II .(1743). $•.">* zufolge erst von Hinckel-
mann aufgedruckt ist. Von des Theod. Petraeus (gest. 1673) Hand ruhren
eine rote Notiz oben auf fol. 2r, die ebenda mit 1 anfangende Paginierung
der Hds. und mehrere Randbemerkungen her. Petr. Ant. Burchard ist als
Pastor zu Segeberg 1714 gestorben. (
85 Blatt, 14:10, 10:6, i5Zeilen. Uberschriften usw. rot, Imtialen und
Ornamente bunt. Hamburgischer brauner Lederband.
Hinckelmann 17$. Morgenweg 140. Wolf 161.
Orient. 277 a
Exzerpte von Adlers Hand:
1. fol. ir— 5v: Auszuge aus einer koptischen Grammatik, meist nur
Paradigmen. Fol. 1 r Alphabetum, fol. I v Pronunciatio, fol. 2 r Genus
173
315
316
CHRISTLICH KOPTISCH
noimnum, fol. 2v De numero und De casu, fol. 3 r-v De Pronomine,
ol. 4 r Verbum, fol. 4 v Particulae negatiuae und Affixa pronom. possessiuor.
locum tenentia, fol. 5r— v Variae particulae Coptorum. Fol. 6 leer.
2. fol. 7r: s Zeilen persischer Keilschriftzeichen mifc der Oberschrift :
Verschiedne Buchstaben der altesten Persischen Schrift aus den Inschriften
der Rumen Tacht <des Pallastes> Jamschid oder Tschil minar < 4 o Saulen>
bei Persepohs < oder Istakr. > Niebuhrs Reisebeschr. II Tab. XXIII
Fol. yv leer.
3- Fol. 8r: 2 Alphabete mlt der Oberschrift: Parsische Alphabete.
Niebuhrs Reisebeschreib. Th. II. Tab. II. D. E. S. S o. vergl. Anquetil Zend-
Avesta T II. 424, und ein Agat mit der Unterschrift: Nieb. Reiseb. II.
Tab. XX. S. 126. Fol. 8v leer.
8Blatt, 1) 197*: 1 37a, 2-3) 22M77,. Broschiert.
Aus Adlers NachlaB.
174
Syrische Handschriften
Orient. 278 (CIII) = ioo in Scrinio 317
Syrische Liturgie, Bit Gazza (vgl. G. Bickell, Conspectus rei ^Syrorum
.iterariae, Monasterii t8 7 i, S. 89, Wright, Cat. Brit. Mus. S. 370- Der Inhalt
ist folgender:
***** l»^ K*a, Jbk* A Ui ^u**» U* U* r- l^r» U**** 1 ! *- ** > l
J^a ^;l, W, Ito^, M»r* i*Vj*o llwha* lk»»»L ta»**p '***• 0****»*
J»fxs ^a«j»j ll«^-j „ 3
AU^i -poj I1<1SlS» „ IO
^il T ba,, Km*. „ 17
IfcXl, JjtWt, JjJWtJ Ool „ 30
|i^l, !*»,, — — ., 4 1
jj^fcM) U»'j — — » 7 1
IK** } — — „ Il6
Uv«., U>»1 — — » x 37
— lA^-t — — „ 140
_ j.^ja; — — „ 143
Mj*^ — J****** — — » x 4 6
— J^buk* — — » 148
— Jj^ j > t » — — „ I5 1
__ ijoo.1 — — „ 154
t P t. '|L. 4. ^A* ^l*aka — ,,224
JkaiUl — — — — » 231
*«j** -ptj Itfcwa « V\* JjI *k* v *» **» — '» 2 49
tk^j* Jwo.y* W»«- >~»*l -p> J"^»<» J*r»i u,, r» * %A * ^^^ ~" " 2 ? 6
Uftp*. *J> A^J. <^Jj l^f* <"«N *"*■» * JO 'J
l,aiu «o» 4^4^11 „ 278
_***Qkj*M<t JWSv „ 279
Die ersten funf Verse der ersten Strophe auch in S. Ephraem
1) d. i. neraKuvdpia, *. Sachau SiU.-Ber. d. Berl. Ak. 1899, 516, Cat. Berl. 1 816.
CHRISTLICH SYRISCH
Syri Hymni et Sermones ed. Lamy H.528, wahrend die Fortsetzungen
abweichen.
Juuaao li* yut* u&uk^ S. 280
Der Eingang - Lamy II 54; apu— 549, 6; dann folgen andre
Verse.
— Lamy H 535, 3—7; dann folgen andre Verse.
r*oj 1^ kXofc* „ 288
= Lamy II 567, 1—6; dann folgen andre Verse. Solche Skalen
mit einzelnen, aus dem Zusammenhang gerissenen Strophen Ephraems
auf die Jungfrau Maria finden sich auch in der Pariser Hds. No 144
(vgl. Lamy II 518).
vj*i *=>» „ 294
^.^ J.C K*«i „*», ^^ ^^ ^ ^ 0jOiA Us ^ ^^ 29 g
jjkilaa iKjAAjt] jtx „ 297
(vgl. W. Wright, A short History of Syriac Literature p. 79)
»a»aa~» -p»j ila^a „ 299
U» y£» J>*J JL» „ 300 .
b. 301 karsumscher Kolophon von Musa ibn al-QasIs Ishaq al-Surl
W*^) aus dem Gebiet zwischen Amid und Mardin. S. 302/3 leer.
S. 304: Hunc librum rituum Ecclesiasticorum, qui Thesaurus inscribitur,
ex ipsa pnmitiuae Ecclesiae vetustate excerptum, Diu. Ferdinandi Rom.
Imperatons designati iussu ex antiquissimo codice descripsit Moyses Mere-
dinaeus Syrus praesbyter catholicus, Viennae Austriacae, mense Januario,
Anno MDLVI. (Vgl. iiber den Schreiber namentlich: Andreas Mullerus
Greiffenhagms, Symbolae Syriacae. Sive I. Epistolae duae Syriacae amoebaeae.
Una Mosis Mardeni . . . Altera Andreae Masii ... Cum Versione & Notis. Ut & II.
Dissertationes duae de rebus itidem Syriacis, & e reliquis Mardeni Epistolis
maxime. Berolinii673). S. 305-308 leer. S. 309-310 je eine Zcile roter
* t 3U em athiopischer Kolophon 1vJ.R«n» : o»8vh<J. \ ftfr* : HOAt :
fflAAt : Wit : P-Cf *. Darunter: Praecedentia verba hunc referunt sensum.
Deus omnipotens Ferdinando Romanorum Regi gratiam concedere dignetur
ut Turcam conuincere, et populos sibi subditos foeliciter gubemare possit
Das bezieht sich wahrscheinlich auf die S. 313/4 vorhandene mit vielen
bchnorkeln verzierte schwarzrote syrische Geheimschrift. S. 312 ein ein-
gedmcktes schlicht umrahmtes Wappen: auf Dreiberg eine schreitende
Gemse,miterhobenemrechten Vorderfufie; Spangenhelm: wachsende Gemse.
Daruber innerhalb des Rahmens und ebenfalls gedruckt die Buchstaben
•-"' } b > 31 5 leer - S - 3i6 ein sehr wortreicher Kolophon, in dem Moses
au2 J" S ? hr ! ftmhrcr , des Vereins Herold in Berlin, Herr Geheimrat Gustav A. Sevier,
glaubt d.esedeuten ,u sollen als: G Jonas Doctor und vermulet in G Jonas efnen
I76
CHRISTLICH SVRISCH
als seine Heimat das Dorf Qaluq im Gebiete von Mardin nennt und angibt,
dafi ihm im Alter von 8 Jahren infolge eines Schlangenbisses der Zeige-
finger der rechten Hand verloren gegangen und der Mittelfinger krumm
und steif geworden sei, dafi er aber nichtsdestoweniger viel geschrieben
habe; als genaueres Datum der Vollendung wird hier der 23. Kanun 'hrai
(Januar) genannt. S. 317 ein arabischer Spruch und das arabische Vaterunser.
159 Blatt, europaisches Papier (von fol. 1 v an paginiert als 1 fl), 20: I47 2)
13:9, 21 Zeilen, gutes Serta mit gelegentlicher gemischter Punktation, das,
wie E. Nestle ZDMG 57, 16 f gesehn hat, dem osterreichischen Kanzler
J. A. Widmannstadt als Vorlage fur die Typen seines 1 555 in Wien gedruck-
ten Neuen Testaments gedient hat. tJberschriften usw. rot. Hamburgischer
brauner Lederband mit Goldschnitt.
Ex libris Uffenbach (s. Bibl. Uff. universalis Tom. Ill p. 507 no. I). Wolf.
Orient. 279 (CLXXIV) 318
Eine hollandische Ubersetzung von des Christoph. Crinesius 161 1 zu
Wittenberg erschienenem Gymnasium Syriacum. Hoc est, linguae Jesu
Christo vernaculae perfecta institutio. Anfang S. I: >^1^1 &*& %%*
Syrische Grammatica, Het eerste Boeck. SchluB S. 96: Soli Deo Gloria,
Alleen Godt sy eher.
48 Blatt, linkslaufig auf einander folgend und so paginiert, 28'/, : 19,
26:17, dieselbe Hand wie in. No. 118, die syrische Schrift sehr schon
und deutlich. Broschiert.
Hinckelmann 186. Morgenweg 182 (an beiden Stellen, im AnschluB
an Hinckelmanns eigenhandigen Handschriftenkatalog, als Originalwerk und
Autograph des Jacobus Golius betrachtet). Wolf (nicht verzeichnet).
Sohn des von Karl V. am 15. Mars 1541 geadelten Dr. jur. Jakob Jonas, welcher letztere
Hofvi2ekanzler Ferdinands I. wurde und am 28. Dei. 1558 zu Abendsberg in Bayern ge-
storben ist. Die Jonas fiihren die Gemse schwars in Gold.
177 12
Athiopische Handschriften
319 Orient 271 (III)
Genesis aethiopice. Anfang fol. i v. Kolumnentitel : hi^ : HA^I*. Lex
generationis. Von Kap. 35 an sind erst einzelne Worter, dann ganze Verse,
die in der athiopischen Vorlage fehlten, griechisch erganzt.
86 Blatt, von fol. iv an vom Schreiber selbst fehlerhaft als i — 169
paginiert, europaisches Papier, 34:227a» i7Va : 10, ca. 25 Zeilen in Urn-
rahmung, sorgfaltige europaische Hand, Interpunktion schwarzrot, Schlufi-
schnorkel rot. Schweinslederband.
Hinckelmann 87. Morgenweg 195 (an dieser Stelle bezeichnet als
manu elegantissima Jobi Ludolfi exaratus. 1686, wobei die Jahreszahl aber
leicht ein Druckfehler fur fol. 86 oder pi. 86 sein kann). Wolf 93.
320 Orient. 272 (IV)
1. Ein Stuck aus einem Ma Ike a Marjam, einem Ave Maria, in dem
die einzelnen Gliedmafien der Gottesmutter durchgenommen werden, be-
ginnend fol. ir: M*" : M7° : A"H : hCfth. : Unter dem Schlusse fol. 8r eine
d. 13. Mart, anno 1689. Hamb: datierte Bitte von Mfagister] Christoph:
Schlichting. Hamb : LL. Orient : Studios, an einen Herrn Wackerwald(t),
dieses Blatt an Ludolf, in dessen Brief einzulegen er es vergessen habe,
iibergeben zu lassen.
8 Blatt, grobes Papier, roh zusammengenaht, 16: 11, ca. 20 Zeilen,
plumpe abessinische Hand. Interpunktion z. T. schwarzrot.
2. Ein Konvolut von 307 Blatt europaischen Papiers, ig l j t — 217,:
1 57 a — 167», von zwei europaischen Handen des 17. Jhs. (fol. 156 — 176 wohl
von Schlichtings, alle iibrigen, soweit nicht uberhaupt leer, fast nur einseitig,
aber z. T. in zwei Kolumnen, von der andern Hand) beschrieben, deren
keine Hiob Ludolfs ist.
a. fol. ir — 19 v: Exodus Kap. 1 — 4. Titel fol. in b&V '. UdhrY : Lex
Egressus. In der Vorlage fehlende Worter und Satze sind griechisch erganzt.
b. fol. 19V— 20v: oo»thi, 1 fktoft 1 X^lfl : W» : JifSrr : 1 A : Mrta
und aofwa* : f a 5 a°kiiXrr : (Cn-v : A'B'T : K7°h(l,tta., Brief Davids an
Bathseba und deren Antwort Vgl. Stuck 2h.
c. fol. 20v — 2ir: De libris Aethiopicis Bibliothecae Seguerianae Parisiis
sciendum, quod Excellentissimus Dn. Jobus Ludolfus d. -? Febr. 1683
178
CHRISTLICH ATHIOPISCH
incuriose et imperite alias confectum [fehlt catalogum usw., vermutlich eine
ganze Zeile der Vorlage] pro raritate conficiendum admissus merit. Quia
vero breve tempus et aer sat frigidus erat, festinandum ipsi fuit, qud et
Iibros evolveret, summam dno. Thevenotio Regis Bibliothecario indecoret (so!),
qui earn Christiano J. L. Filio dictitaret. Catalogum hunc Bibliothecarius
accepit, nee unquam descriptionem dare voluit, ita ut tantum hie notare
potuerim, quae memoriter retinuerat. Ea autem erat (so!). Folgt ein stellen-
weis deutsch abgefaiites Verzeichnis in 19 Nummern. Vgl. Ludolfs Ad suam
Hist. Aeth. Commentarius S.299f.
d. fol. 21 v: Epicedium Aethiopicum in mortem luctuosissimam Matronae
illustris. Viri Dn. Samuelis Morlauntis [d. i. Morland] Equitis Angli ao.
1681. 5 Zeilen und lateinische Ubersetzung mit der Unterschrift Lugens...
apposuit Jobus Ludolfus. Vgl. Praefatio zu Ludolfs Grammatica Aethiopica,
Ed. 2 (1702) fol. 3r.
e. ebenda: Gabrieli Reusselio, quondam ejus amanuensi cum magister
crearetur hoc pacto J. Ludolfus gratulatus est. 5 Zeilen und lat. Ubers.
f. fol. 22 r— 23 r: Odae quaedam ex Encomio Caelestium et Terrestrium
(z. T. mit lateinischer Obersetzung).
g. fol. 23 V: Maxime Reverendo atque Excellentissimo Viro Domino
Henrico Opitio antehac Lingg. Orient, et Philol. S. Profess. P. cum Doctor
Theologiae crearetur et Prof. Publ. ei demandaretur sic gratulabar mense
Junio ao. 1689 Kiloni in Holsatia. 15 Zeilen und lateinische Ober-
setzung.
h. fol. 25 r: Epistola Regis Davidis ad Bathsebam (mit der Bemerkung:
haec Epistola exstat etiam Arabice, ex relatione Dn. Schlichtingii, qui earn
Aethiopice accepit a Dn. Mouray Angl. qui manus admovit Lexico stu-
pendo CI. Castelli) und Responsio Bathsebae ad Epistolam Regis Davidis,
beide lateinisch, Obersetzung von Stuck 2 b.
i. fol. 27V-67V. WV : H0ft* : Exodus Kap. 36 bis zum SchluO. Die
Recto-Seiten sind fur den lateinischen Text eingerichtet. Uberschriften
u. dgl. rot.
k. fol. 70V— 73 v: HA.ffr, Josua Kap. 1, 1— 18. Uberschriften u. dgl. rot.
1. fol. 75 v— 1 53 V : Dasselbe bis Kap. 13, 7. Fol. 81 v und 93 V sind
Lucken des athiopischen Textes rot in griechischer Sprache ausgefullt
Am Rande mehrfach kritische lateinische Anmerkungen, dabei ofter Kon-
jekturen, gezeichnet: J. L. (d. i. Jobus Ludolfus).
m. fol. I56r — 176V (urspriinglich paginiert als 116 — 147 und 149, — 158):
Dasselbe von Kap. 12 bis zu Ende. Unter dem SchluB fol. 176V:
tto°ti(jfl*r • Judicum Ob inopiam 'temporis descriptio fieri non potuit. —
Ex libris Ludovici Piques doctoris et Socii Sorbonensis cujus permissu
descriptio a me J. L. [d. i. Jobo Ludolfo] facta est. [Vgl. Ludolfs Commen-
tarius S. 298.] Sequebatur in Mssto Michaelis Wansleben Liber Judicum.
Ruth. HMT : Regum Hi?/"* : Jf WV"* g HiV"* S niV»*
179 12*
CHRISTLICH XTHIOPISCH
n. fol. I78r— 220r (urspriinglich paginiert als iff, von denen sehr viele
leer): Lexikalische Sammlungen, nach dem athiopischen Alphabet geordnet.
o. fol. 220 v: Unter der irrefiihrenden Uberschrift Vita Abba Greg.
Aeth. drei Notizen: a. Retulit Dn. Greg, fuisse suo tempore in Aethiopia
quendam Germanum qui se vocavit Petrum Leonem, cuius verum [fehlt
nomen] fuit Petrus Heiling. Patria hie fuit Lubecensis usw. — p. Quae-
rendum, an in Bibliotheca Guelferbytana exstat (so!) Bibliotheca Patrum
Margarini de la Bigne in qua Liturgiar. Aethiopicarum versio corruptissima
quantumvis habetur, quae examinanda et corrigenda. — f. Jesuitae id
egerunt, ut linguam S. Aethiopicam plane exstirparent usw.
p. fol. 221 r/v: Vita Gregorii Aethiopis, beginnend: Gregorius hie
oriundus fuit ex Amhara, quod testatur ipsius manus, quam videre licet in
albo Ludolfiano, verba autem ipsa hue adscribemus, quae sic habent. Die
hochst sprunghafte Darstellung reicht nur bis zum Aufenthalte Gregors in
Deutschland.
q. fol. 223 r/v: De Linguae Aethiopicae praestantia et comparatione
cum Lingua Arabica. Anfang: 1. Versa sunt Biblia universa Aethiopice
Fol. 223V heifit es u. a.: ... innumerae voces harmonicae quas in Lexico
suo Exc. Dominus Ludolfi pridem imprimi curavit. et nunc denu6 luci-
daturus est.
r. fol. 228 r— 268 r (die aber meist leer): Anmerkungen zum athiopischen
Neuen Testament, endend mit 1. Thess. Kap. 4.
s. fol. 27or: Ein Zitat aus Salomo Glass, Philologia Sacra.
t. fol. 272V — 307 r (die aber meist leer): Bemerkungen zum hebraischen
Worterbuch, verglichen mit dem Athiopischen.
I und 2 zusammen in Hamburgischer Kapsel des 19. Jhs.
Vermutlich aus Wincklers Besitz.
321 Orient. 271 a <= 130 in Scrinio
Das Buch Henoch, wahrscheinlich im 18. Jh. geschrieben, von dem
bekannten Missionar J. M. Flad seinem lieben Bruder Haussmann geschenkt,
von diesem 1903 in Amerika fur 25 Dollar an A. W. Frhr. von Westenholz
verkauft und von letzterem zunachst R. H. Charles (s. dessen Ausgabe in
Anecdota Oxon. Semit. Ser. XI Oxford 1906 S. XXI) zur Benutzung iiber-
lassen, dann der Hamburger Stadtbibliothek geschenkt mit einem — vor-
geklebten — Begleitschreiben vom 29. X. 1905, in welchem er als Charles'
Auskunft iiber die Hds. zitiert: "It was written in the 1 8th Cent. It was
possibly written by the same scribe as Ms. o (= Ms. orient. 491 [lies: 499]
in the British Museum). It has the same unique readings and the same
division of chapters". Die Lesarten der Hds. stimmen, wie zu erwarten,
durchweg zu der jiingeren, in Flemmings Apparat mit II, in Charles'
mit bezeichneten Handschriftengruppe. Bei Kapitel 5 ist No. 4 wied-sr-
holt, so daB Kap. 5 — Flemmings und Charles' 6 ist. Flemmings und
180
CHRISTLICH ATHIOPISCH
Charles' 8 und 9 sind in eiri 7., 10 und 11 in ein 8. Kap. zusammengezogen.
Kap. 9—12 - Fls. u. Chs'. 12—15. Von Kap. 12 springt die Zahlung
gleich auf 15 - Fls. u. Chs'. 16 uber. Fls. u. Chs'. 26 und 27 sind in ein
25., Fls. u. Chs'. 31 und 32 in ein 29. Kap. zusammengezogen, so daB 30 ==
Fls' u. Chs'. 33. Von 36 springt die Zahlung auf 41 uber. Fls. u. Chs*
Kap. 46 ist in 45 und 46, Fls. u. Chs'. 93 in 94 ™ d 95 zerlegt.
68 Blatt (und vorn 1, hinten 2 Schutzblatter) Pergament, 19 % ' H,
13'/, : 11, 24 Zeilen in zwei Kolumnen. Uberschriften rot. Brauner orient.
Lederband (uber starken Holzdeckeln) mit reicher abessinischer Pressung.
Orient. 273(11) 322
Abschrift eines abessinischen Gebetbuches. Fol. ir: Protographum
hujus libelli in membrana in Aethiopia scriptum reperit Excellentissimus
Dn. Jobus Ludolfus in Bibliotheca Leydensi et quidem inter libros a Sca-
ligero Bibliothecae Academicae legatos; ibique ipse exscripsit Ao 1645
atque versionem Latinam postea addidit Ex cujus permissione descripsi.
Den Anfang macht
fol. iv— 24 r ein Gebet an Christus, beginnend: Oft" : ha : <DfDkA :
mao^H . */}.ft : %h9°<Vti :: Rftf : MM\ \ HCft* ft « ^^*^ ' AH-A- : 1M° ::
Fol. 123 v unten: Hie fuit finis precationum Aethiop. sed addita quae-
dam fuerunt alterius cujusdam manu quae sequuntur.
Fol. 124 V— I28r: Eine Litanei der mystischen Namen Gottes, be-
ginnend: nft««» : ha 1 «»" : ftHTF ' HlMtti : t"?i»1h. :
Fol. 1 27 V unten: Ultimo loco canticum Mariae subnexum erat, quod
etiam in fine Psalterii legitur (nicht mit abgeschrieben).
Bis hierher entspricht dem nur auf der Verso-Seite stehenden athiopi-
schen Texte eine, wenn auch viele LUcken lassende, lateinische Uber-
setzung auf der folgenden Recto-Seite. Fol. I28v leer.
Fol. I29r— 132V: Oratio Manassis ex Ms. Cod. Psalterii Aeth. quae inter
Apocryphos legitur in Bibl. Tremellii, refertur alias ad v. 13. c. 33. II. Pa-
ralipom. In paucis exemplaribus reperitur. Anfang fol. I2 9 v: JM?t:««»Crt>:
Itljt : X7H* 1 tf>H» : »& : 9Ain» :
Fol. 132 v unten: Sequebatur oratio Jonae quae legitur c. II v. 3.
Fol. i33r leer.
Fol. 133V: Sequens oratio carebat inscriptione quae talis esse debet:
Km : MCf : W>* : h9° '> X M* : Spectat ad Danielem c. 3. v. 23. 24.
Anfang: fi^dOt : MHhafoC \ Schluft fol. i37r- Darunter: Sequebatur
oratio, quae usque ad finem impressa est a Nisselio cum Cantico Canti-
corum Lugduni Batavorum 1656. quam cum hoc contuli (bezieht sich auf
die Ausgabe: Canticum canticorum Schelomonis Aethiopice E Vetusto
Codice summa cum cura erutum, a quam multis mendis purgatum, ac
nunc primum Latine interpretatum. Cui In gratiam Ara^'iantium apposita
181
CHR1STUCH ATHIOPISCH
est Versio Arabica cum urte.p re tatio„e Latina, ut et Symbolum S. Atha-
Morgenweg 210. Wolf.
323 Orient. 274 (CI)
Hf • «^'.Hr«?vL Ge i e * e Christi und Mariae ' Ant ™S : «A"> : *0 , ©or ,
Fol. 66r: a»««A ; nrtlnt : HClVttl 1 *#HYv.
2 fol. 86r (wo die Originalpaginierung wieder von 1 anfangt)-io<r.
^^Sv^lsr 1 Namen Gottes ' beginnend; *H***~*
w 3 ' !r°[ [° 3 *- lllV: Apolayphe Rede Christi an seine lunger bei der
TW . hfto : SIC? (so ! hes WC2 :) fl^y? • (peftfroix ; L J
f J » ^ J ,. 5 8 ' ^- l6 Zeilen > Uberschriften usw. rot. Auf dem Vor-
anni MLJH.XVIII. Ex Bibhoth. Gerhard na descripsit Varia loea ev w
hbeUo Aethiopico exhibet Ludolf. Comm. in Histleth P ^49 3 S o [von
anderer Hand:] est vero oratio magica. A. a. O. p. 350 ist La fft d3
joh W Gerhard sein Exemplar abgeschrieben hatte nach dfm dei Alt
dorfer (jetzt Erlanger, s. Irmischers Handschriftenkatalog, ,852 S 6 No 27
Ligln ppband ' mit Pergament aus einem *^ £££
324 Orient. 275 (CCIL)
Organon Mariae. Von derselben Hand, von welcher z. B. die Bestim-
auctore ftL r "! ' T^" ° rganUm musicum vir g 5 ™ Mariae
auctore Pa re Georgio doctore Aethiopiae celeberrimo. Hie codex cum
oxomens. [s Ddlmann, Cat. ,9] et Edzardiano Hamburg. coUatus esT
ST jenTn bete^d^ ff* • * * ^ "» ^ ™"^
nut jenen beiden Codices stellenweis kollationierte. Abschrift des Textes
S et f ^^ Zusat -) einer ehemals in Hiob SS
XSj£ ^ l . in der Wiener Hofbibliothek (Rhodokanakis, Sitzungsber. d. K
ithen Hds A^ ? "^ ^T' ?* CU N °' IV S ' 3* N ° X > be ^-
<*>***. . 0»^t : Der Text beginnt mit derLektion fur Montag, es folgt
182
CHRISTLICH ATHIOPISCH
die fUr Dienstag fol. 45 v a, fur Mittwoch 92 v a, fur Donnerstag I30ra, fur
Freitag 175 vb, fur Sonnabend 2iSva, fur Sonntag 236 r a. Aufier den
Kollationsnoten einige lateinische Marginalien, so fol. 52rb: Fabula de cane
Aesopico, wahrend an fast genau entsprechender Stelle der Wiener Hds.
steht: Canis umbrara captans.
In der Unterschrift fol. 255 r a wird 'Hit : WCSf Sohn der *4te :
oyCf/»j als Besitzer genannt; dazu dieBemerkung: Alia nomina in textu prius
exstiterunt, quibus erasis haec in eorum locum substituta fuerunt In Mssto
Oxon. nomen proprium A7<lCh. : (so!) hlc reperitur. Edzard. vero librum
h. m. claudit: £HA* : aWilA : JUi<U : A9A«n> : 9A*° \ h°$\ :: - « - : - s - :
Zu den nachsten 8 Zeilen (der Abschrift sowie der Wiener Hds.) die Be-
merkung fol. 255 rb: Edzardianus Codex- his omissis sequentia habet :
■MJP» 1 AH? J «n>JMi<L : ttptf\ 1 «W?A. ! toft-AAt 1 «WJB 1 VlhTHhto 1 1»*At '•
Fol. 255 v folgen (unter der wohl von Ludolfs Hand herruhrenden
Oberschrift Sequentia alterius cujusdam manu scripta erant) die in der
Wiener Hds. fol. 265 -rb anfangenden Bemerkungen uber den Kauf des
Ms.; fol. 256 r a— 257 rb (unter der Oberschrift Sequentia usque ad finem
Behailae-Selusus addidit) die dort fol. 266ra beginnenden Gebete, beides mit
lateinischen textkritischen Noten versehen; und fol. 2S7rb— va die dort
fol. 267 rb stehende Schilderung des Vorgangs beim Handel urn das Buch.
257 Blatt in mit Buchstaben . bezeichneten Lagen a 4 Blatt, 19: 16,
11: II, 12—13 Zeilen in zwei Kolumnen, die sich zwar nicht durchweg mit
denen der Vorlage decken, denen aber die Kolumnenzahlung der letzteren
beigeschrieben ist. Uberschriften und Stichworte rot; auch die bunten Ver-
zierungen der Vbrlage sind nachgeahmt. Schweinslederband.
Aus Wincklers Besitz (vgl. Thesaurus epistolicus Lacrozianus II (1743)
S -74). one
Orient. 277 (CCXLVHI) 325
I. S. 1—87: De Religione et Moribus Aethiopum Christianorum sive
Habessinorum, oder, wie Hinckelmann auf einem Vorsatzblatte sagt,
Quaestiones ab Illustri Ludolfo propositae Gregorio Habessino Viro pio et
docto, nach einer andern Hds., jedoch mit Weglassung des laut Flemming
Beitr. z. Assyr. und Semit. Sprachwiss. I 546 von Ludolf hergerichteten
athiopischen Textes der Antworten Gregors, von Jo. Alb. Fabricius in
der Salutaris Lux Evangelii, Hamburg 1731, herausgegeben S. 716— 734
unter dem Titel: Theologia Aethiopica, sive Mores et Religio Habessinorum,
XII Capitibus praecipua Fidei Christ, dogmata comprehendens. Quondam
Abba Gregorio in aula Habassiae Imperatoris Nobilium aulicorum Ephoro,
Romae ob Religionem, quam sectabatur, patria exuli, ac inde sumtibus
Principis Ernesti piae mem. Saxoniae etc. Ducis Gotham A. 1652. evocato,
per theses ex variis Autoribus de rebus Aethiopicis scribentibus ad respon-
183
CHRISTUCH ATHIOPISCH
dendum proposita et collecta, opera nobilissimi Domini Jobi Ludolfi, S. Caes.
Maj. et Ducum Saxoniae Consiliarii. Anfang S. i: Cap. I. de Scriptura
Sacra, i. Scriptura Sacra apud Habessinos continet LXXXI. Libros. Schlufi
S. 87 : id enim soli Deo competit. Der athiopische Text der Antworten
steht auf der Verso-, ihr lateinischer auf der folgenden Recto-Seite, wahrend
die Fragen meist auf beide Seiten verteilt und mit Quellenangabe auf dem
Rand versehen sind. S. 88—89 sind leer.
2. S. 90—99: Capita Fidei Aethiopica (so'), breviter descripta, quae
docere solent pueros et Neophytos. Exstant autem plenius descripta in
Aethiopia et sunt sequentia. OrTenbar Abschrift aus Ludolfs Historia
Aethiopica, Frankfurt 1681, Lib. Ill Cap. 5 g 89—105. Der athiopische
Text steht auf der Verso-, der lateinische auf der folgenden Recto-Seite.
S. 100 — 101 sind leer.
3. S. 102—108: Schreiben aus Suratta in Ost-Indien vom 8. Decembris
1685. der Christlichen Habessiner und ihres Koniges, des groBen "YbJ" :
<Negus> in Aethiopia iczigen Zustand und Regiment betreffendt. Aus dem
Hollandischen in das Hochteutsche iiberseczt. Auff Befehl der Herren
Directoren der Ost-Indischen Compagnie sind die von Herrn Hiob Ludolfen
Kayserl: May: Raht uns zugeschickte Fragpuncta nach Mocha gesand, und
darauff folgende Antwort erhalten worden. Es sind 12 numerierte Antworten
Als XIII. folgt: Die von Ihro Excellenz Herrn Ludolfen gesandteHabessinische
schreiben an die gancze nation gerichtet, sind unter Copert, das eine an
Pajec Ecialeka in Araes: und- das andere an Ghoisie Morsaet in Woyna
wohnende, beide vornehme Leute Christlicher nation geschickt worden,
welche dieselbe zweyen bekanten Arabischen Kauffleuten, Abdul-Cader,
und Babdien Sabath, so nach Habessinien handeln, und in Mocha wonhaft
sind, recommendiret, dafi sie bey gelegenheit durch bekante Leute, von
welchen man auch einig gegenschreiben erlangen konne fortgeschickt wer-
den sollen. Datum Mocha d. 19. August. 1685. per Hubertus Klock. Vgl.
Ludolfs Ad suam Hist. Aeth. Commentarius S. 264—5 (und 195 § 11), Flem-
ming a. a. O. I 553.
108 Seiten, 20:16, 14: io>/ a ,. durchschnittlich 18 Zeilen in mit Blei
gezogener Umrahmung. Broschiert.
Hinckelmann 185. Morgenweg 181. Wolf (nicht verzeichnet).
326 Orient. 276 (CLXXVI)
Ein zeitlich zwischen die erste (1661) und die zweite (1702) Ausgabe
gehorendes Manuskript der Ludolfschen athiopischen Grammatik. Titel
fol. 1 r: Grammatica Aethiopica e collectaneis meis, atque impresso opere
meo a Dno. M. Johanne Heinrico Haenero p. mem. librario meo collecta
atque manu ejus descripta, postea ver6, prout hie vides, a me ipso revisa
et pass.m correcta et ordinata; tandem etiam ab amanuense meo rursus
desenpta in novum exemplar, in quo ultimus labor meus collocatus est.
184
CHRISTUCH ATHIOPISCH
idque memoriae causa hie testificari volui. Hoc vero exemplar antecedit
aliud exemplar impressum, cui charta alba inserta, ac in earn additiones
meae ex autographis meis conjectae fuerant, ex illo tam impressa, quam
noviter addita dictus M. Haenerus conjunctim hue transcripsit. Dabam
Altenburgi 22. Martii A. 1676. Jobus Ludolfus. Fol. iv— 2v sind leer.
Auf fol. 2—6 und 9—12 sind von Haeners Hand nur einige Verbesserungen
und Anmerkungen geschrieben, der Grundtext dagegen von Reussels Hand,
wozu die Randbemerkung Ludolfs foL ■ 3 r . stimmt: Ista est manus Gabrielis
Reusselii, amanuensis mei et studiosi Linguae Aethiopicae, postea Candi-
dal Medicinae, Lipsiae defuncti. Auf fol. 7— 8, die nachtraglich ein-
geschaltet sind, .und fol. 13 ff riihrt dagegen schon der Grundtext von
Haeners Hand her. Fol. 17 ist leer und dahinter ein (leeres?) Blatt heraus-
geschnitten. Auf fol. i8r, das mit Cap. IIX. De Accentu. beginnt, die beiden
Randbemerkungen Ludolfs: HierauB ists geschrieben. und: Sequentia omnia
M. Johannes Henricus Haenerus Juvenis doctissimus pariter et modestissimus
manu sua propria descripsit, obiit m. Majo. Jenae. Ao. 1676. cum maximo
meo dolore, erat n. varia doctrina, bonis moribus, et modestia ingenii omni
laude dignissimus.
Anfang fol. 3r: flflo" : A* : mm^A ; ©W>Uft : *Aft : %. Wl\i:i Jobi
Ludolfi J. C. Grammaticae Aethiopicae Liber Primus, De Orthographia.
Caput Primum. De Literis. SchluB fol. 174 v von Haeners Hand: Sub-
jungendus est locus pro uberiore exercitio studiosi hujus linguae ex Org.
402. nee non ex eodem col. 211. fabula ilia de cane Aesopico (bezieht sich
auf die Vorlage der No. 324, s. fol. 52 rb jener No.).
Die ersten sechs Biicher decken sich im GroBen und Ganzen mit den
entsprechenden der 2. Ausgabe, der Liber Septimus De Prosodia fiillt aber
noch nicht einmal fol. 174 r/v.
174 Blatt (von fol. 3 an mit einigen UnregelmaBigkeiten paginiert: 1—342),
33 : 20, 31 : 10, durchschnittlich 38 Zeilen, mit vielen, meist Ludolfschen,
Umstellungen, Sfreichungen, Korrekturen und Zusatzen am Rande.
Wahrscheinlich hat Ludolf die Hds. seinem Mitarbeiter an der 2. Auf-
lage der athiopischen Grammatik, Joh. Friedr. Winckler, uberlassen.
Fol. ir unten von Joh. Christian Wolfs Hand: Donum Ampliss. Viri
Pauli Schafshausen, Prof, in Gymnasio Hamb.
18S
Nachtrag
327 Orient. 97b — 227a in Scrinio
Arabisches Andachts- und Notizbuch eines Lehrers Musa ibn Ja'qub Gam,
der sich ofter nennt, aus dem Ostsudan, in losen Einzel- und Doppelblattern.
Fol. ir— 6v: 12') Zaubersiegel, aus Zahlen bestehend, mit kurzer Ge-
brauchsanweisung, beginnend:
UJu*o (X*3 *-^^ 5 *N*j •*■**• Ud 4*° <> *^ ^ r**/ o+jfl <a)l r 1 ***
Jt uiUU & (so!) c-~<J» JU **^» «^^*»
SchluB: ^ eUU ^ (so'O^lyi c^ ^ly" y&*U$» ^^Sil.
(1. cJ>^> s. u.) ;y> cjl t,*^ <»^.U> f\ c^^ V-> ^ ' x *^ c: ^
Fol. 7r— iov: Ein Gebet, mit einer Einleitung iiber seinen Nutzen,
beginnend : ^11 Ub^S. £>. U^ «U> ^ <^ «, jJ a <Jo^ *Wfl v* 1 ? g" ^ <T*
Unterschrift: ^l*. ^^oyo <*-*a»U> ^1.
Fol. nr/v: Talismanisches Quadrat 0^.) mit Anweisung.
Fol. I2r— i8v: Anweisung zur Herstellung von talismanischen Wasch-
wassern aus dem AufguG von mit bestimmten Suren beschriebenen Blattern
verschiedener Pflanzen, deren Namen in einer (manchmal zwei) mir unbe-
kannten Negersprache(n) 2 ) angegeben werden, beginnend: o*-^ ^ r 4 *"-
J I IjoI jjwX*. ^ ya>. M A> Ja^J. (so!) gjW ftf. *--^-> (am Rande »y* Ux^
Die Namen der weiter vorkommenden Baume sind: 2) ^5 <-^
3) Itis 4) J-J lj&& 5) C^y 6) JJ/ J-Sj JJ/ 7) <-*^ 8 > sM^
, ^ J^ 9) ^ JL^ iJUitf <3 j^ 10) &$ lutt* jj J-s* JUb ^4
11) J^Jo J*S 5 JJ \% \£ 12) JU £* 13) v-Jj, J^ JJ, J~* '<*
I4)cJ3~£ 15) JjiLu^A,viI i6)C^*i<£ 17) J^ 1 -^ J^3 J^. 1 ^
') So nach der Unterschrift, in Wirklichkeit sind es 13; ob zwei zusammengehoren,
ist nicht zu ersehen.
*) "Worterbucher der ffir Darfflr (s. fol. 277) in Betracht kommenden Negersprachen
scheinen auch auf der kgl. Bibliothek zu Berlin zu fehlen.
186
NACHTRAG
l8 > && «9) £b J-fc pf 20) jj #.£ _ „ 2l) ^ J^ ,Li, Jg
A* IWtf 26) ciJ^ I4 2;) j^ ^ ^ ^ 2g) ^ ^ ^
30) sjJj^. 30 -W, itu, 32) j^tf ^ 33) J/ ^ j^ j^ &£
34) l&f (so!) 35) J* ^ J? ^ J* J^i, uil/j ^ j^'LxJ
37) ^ 38) « j^U 39) ^ iJ 40) J* ^ ^ j^ &
42) J* ^ 43) wJjlu 44) ^^ 0* LuM* ^ yjj^ 4 5 )"j^ JLjJ
*>£jCi 47) J-alj 48;^^ 49) J- ,5 50)^01
50 j£* U.il* £ jiUJl (am Rande ^ ^ ^ jiuii V) 52) J^S
S3)J-J^ = 45 54)0^ 55) ^/ 56) J* &*/ 57) J- ^
Unterschrift: ^ ^U ^ ^ ^ ' , ^ ^ u
Daneben: Jl e ^| ^ b/ ,y U ^ ^1 ^JUI ^ ^^ fc^ £ cutf,
Fol. i9r/v leer.
^ Fol, 2 4 r-25r: Ein Gebet <&*U) in Reimprosa, in dem die Leute von
•yy (s. Fufinote) angeredet werden '(l,j-*cai Jy J*t).
Fol. 25 v: Ein Liebeszauber.
Fol. 26r/v: Ein Talisman.
Fol. 2;r: Kurze Notizen aus dem Erbrecht.
A l°t T.' ( Ei " G f be ' fUr ( , die Bewohner von D5 «-fur im Ostsudan. Anfang:
Jl F o. 2 v 8 .» /V i ^ StQ0k aus einem Gebetbuch. Anfang: &UJI «jL*.
f !f^„ * ^ <* "^ C^ 1 **** «;W» **«J. Unterschrift:
U. v yL« (so!)^ <^U, also aus dem Besitz des Vaters des Ehjen-
tiimers.
Fol. 2 9 r: Ein Stuck aus einem Gebet, von derselben Hand wie fol. 28.
die nit 2 - V \ • ™ dere ^ Hand « Tradition Uber ^e 9 KlassenvonMenschen,
die nicht in die Holle und nicht ins Paradies kommen.
Fol. 3 or-3iv: Traditionen iiber Paradies und Holle. Unterschrift-
Fol. 32r-35v : Allerlei Talismane (j^.).
und j»i2f iS -^ e ," eicht *? (Barth ' Rei8en V 537), s. ^y 24r; ^^ und »^ 74v
ZL^ftiZ () ; SSeD p SiCh aUCh naCh R CMeyW ' Erfor^hungsge^Se und^a too-
b,ld„„g des Westsudan, Petermanns Mitt. Ergamungsheft 14, Gotha 1897, nicht feststellen.
I8 7
NACHTRAG
Fol. 36 r— 37 v: Ein Vogelzauber (^AJt yj*-) mit 12 mystischen Namen
Salomos und Unterschrift des Besitzers.
Fol. 38 r: Zauberspruch, iiber die Geschlechtsteile einer Frau zu sprechen,
urn sie vor Unkeuschheit zu bewahren (& lyu (so!) U^Jl cr 4 "V*"" *>&*
»ijj\ zJ i). Fol. 38 V leer.
Fol. 39 r: Ein stark verwischtes Gebet.
Fol. 39V— 74 V : Ein Gebetbuch (Aurad) fur die einzelnen Wochentage.
Anfang: ^ 3 <^ ^^ IJ^-o ,> <OJl J^ ' <**»./. c*-/ ^ f^
J I \*jjH\ & lj^** 5 £*-U.\. Uberschriften finden sich nur fol. 41 r f y„ >_»
i**4\ und 65 V *^*Ji.\ f y. ^; an den andern Stellen ist der Raum fur
die Oberschrift freigelassen ; 70 r und 72 r sind bis auf die erste Zeile, ohne
Lucke im Text, leer. Unterschrift fol. 74 V: *}. & £>\*y*)\ ># *l*.xJI ^^
*/y\> [ZeilenschluB] y* jJj ^ y^\ &U» ±*> ^W^ f y. i y.^ 1 >^*
O? (so!) >y* e^^ «^>'^ ^ *)(?)yy«XX» <^j <^ ^^* A-»A~ ^
jiv <^i t^W s-y^- < so! ) V-
Fol. 75 r: Ein Fa'ida fiir kranke Augen.
Fol. 75 V— 104 r: Dasselbe Gebetbuch wie 39V—74V von andererHand,
vollstandig vokalisiert. Unterschrift fol. I04r: j, ^*yUl >^ *UxJl CU*j
ji ^^ui ^*^ xj»u <*^ ^yi^. u-y^- ^Is tyV-
Fol. 104V: Ein Fa'ida.
Fol. 105 r— 108 v: Anfang einer Abhandlung iiber die Eigenschaften
Gottes, beginnend: *jo;1 <*J C-JJCi (JUj <UJl £j*-° *>*-£**» ^ ^ ^ r*~*
Fol. 109 r— 112 r: Gebet, das nach Beendigung der Dala'il al-fyairat
(s. m. Lit. II 252) zu sprechen ist: CJj*^ J5V> **\/ >**? \j*t ^ * u> *^
J\ tfJjb ,_,*} JLaJ <*JJI Urijli) &L« joy. ty^ 1 ^t >lX*o^ll ^j* c> ^*j.
Fol. H2v leer.
Fol. 113 r: Schutzgebet (^ya.) fiir einen fliichtigen Sklaven, z. T. in
Kauderwelsch. Fol. 113 V leer.
Fol. ii4r/v: Zauberquadrat mit Anweisung; als Besitzer nennt sich
wieder Musa ibn Ja'qub Ganl.
Fol. 115 r — 1 17T: Fa'ida fiir die Waschung nach Pollution.
Fol. 117V — Il8v: 12 schutzkraftige Namen Gottes nach ^ (so!) «--~J»
ddl*, s. fol. 1 r.
Fol. H9r/v: Ein Gebet.
Fol. I20r: Ein Liebeszauber. Fol. I20v leer.
Fol. 121 r: Schluli der Gebrauchsanweisung eines andern Liebeszaubers.
») Am Rande: £>li\-^!> »JU-l> (sol) <*-<l^ v yX***>,
188
NACHTRAG
Fol. I2iv— IJ2V: Anfang einer Predigt des QadI 'Ijad b. Musa al-
Jahsabi (gest. 544/1149, s. m. Lit. I 369), beginnend: £J»il sS*> £\ <UJi <^
oi \s»y : oi <>^ J-**" u?» <J^ o-^ iu&Jl <JUJl ^iJJ X^UU
^ &***» J>U>.
Fol. '133 r — 136V. Eine anonyme Predigt. Anfang: *Xa ^\ ^Ji\ (,**>
Fol. H7r: SchluB eines Glaubensbekenntnisses (Unterschrift : <JX»J'
Jl j6Ul»J\); als Besjtzer nennt sich wieder ^^ <—>>**?. >y» c>i i^y-
Fol. 1 37v— 1 38 V leer.
138 Blatt, z. T. europaisches Papier, 7 , / J :9 , A (Fol. 11, 27, 114, 120
sind groBer, aber gefaltet, 7—10 erheblich kleiner), 7 — 11 Zeilen, ver-
schiedene magribinische Hande. Brauner Lederdeckel in brauner Leder-
kapsel in ornamentierter brauner Ledertasche, an einer dicken roten Woll-
schnur urn den Hals zu tragen.
1849 geschenkt von Dr. Hartung in Bergedorf.
Orient. 94 a 328
Ein Blatt, 20: 16, mit einer Art Talisman. Auf der Vorderseite 6x4
Felder, abwechselnd mit Ornamenten und nicht zusammenhangenden Schrift-
zeichen ausgefullt. Auf der RUckseite eine Figur ungefahr von der Gestalt
des eisernen Kreuzes, aber groBer und in 8 Felder geteilr, welche mit
arabischen frommen Spriichen angefiillt sind, die auch aufien rundherum
gehn und die Zwischenraume zwischen den Armen des Kreuzes ausfiillen.
Neuer Leinenband.
Orient. 95 a 329
Ein aus 2 Stucken zusammengeklebtes Blatt, 84: 14, auf dessen Vorder-
seite eine turkische Hand in, einschlieBlich Unterschrift, 104 Zeilen Sure I
und 4imal die ajat al-kurst (Sure 2, 256) abgeschrieben, fiir eine in der
Unterschrift genannte £*i>U C— 1>.
Neuer Leinenband.
Orient. 17 d 330
I. Abschrift des Anfangs der Geschichte Agyptens, nuzhat al-na-
zirin fl tarty man walija Misr min al-lm/a/a' wal-salafln, des Mar'I ibn
Jusuf al-MaqdisI al-Hanball (gest. 1033/1624, s. m. Lit. II 369), wohl aus
der Hds. Kopenhagen 151/2. Anfang: £;&' & ^^JiUJl £a^ (so!) (»_>U*Jl
t_^o) ^^jAOiX&U t> X^-Li\ (sol) K y*^^. ^-k^-^i i ^ x aS>)LluJ\^ U-XiL\ ^y* ya* <J^ ^yo
2 Blatt, 20:i6 , / 2 , 15:9, 23 — 24 Zeilen.
189
NACHTRAG
2. Ausziige, z. T. von Adlers Hand, aus Deguigne's histoire des Huns,
T. II p. 139. 197.
3 Blatt, 22'/, : 16, 25—2/ Zeilen.
3. Syrische, arabische und griechische Kollationetr und Notizen zum
Neuen Testament und den Psalmen, von Adieus Hand, aus Cod. Syr. Vatic.
XII (Nitriensis I), XIII (Nitriensis II), XXIII und Cod. [Graec] Vatic. 754.
2 Blatt, 27:19'/,.
4. Anfang des k. nubdat al-uqud ft 'umar an-nugad (hier sudur al-
'uqadfi dikr an-nuqud) des Maqrlzl (gest. 845/1442, s. m. Lit. II 40), wohl
nach der Leidener Hds. 854 (Cat. ed. H, vol. II p. 107 no. MXII), vgl. Al
Makrizii hist, monetae Arab, e cod. Escur. ed. ab O. G. Tychsen, Rostochii
1797- Anfang: JUJ1 f UV\ g^&Jl UUtf >^UJ\ f> £ >yZ*i\ ^jj* U&
***• oi (so!) ;**A ^ erf *> erf *+**\ *j*> . *ft*S ^ J* 1 * .****A
2"/. Blatt, 18:12, 29— 32 Zeilen.
5. Desselben Autors Abhandlung iiber Mafie und Gewichte, aus der-
selben Leidener Hds., vgl. Takieddin Almakrizii tractatus de legalibus
Arabum ponderibus et mensuris ed. O. G. Tychsen, Rostochii 1800. An-
fang: ^1 iUUJl ^bJI f Ufi .^jj\ ^tf £jy*j» JL*Yt, \^ V U*
Crf ^-' o^ 1 ^ 1 ^i ***** c*?» crf^ 1 ^SS lya* Jfyij (SO!) «^ J^a-j fcilAl
5'/, Blatt, 22: 18, 31—35 Zeilen.
6. Ein Stuck aus einem arabischen Gebetbuch. Anfang: <»-Ju*o 5 <^1>
••• ... ^^
1 Blatt, 15 : io, 13 Zeilen, grobes NesljT.
7. SchluG eines christlichen arabischen Erbauungsbuches, beginnend:
6 Blatt, von denen 3 V wegen Durchschlagens der Tinte und die beiden
letzten unbeschrieben, 19'/, : 14, 21 Zeilen, grobes Nesl}I, Neuer Leinenband.
Aus Adlers NachlaU.
331 Orient. 8 b
Fol. 1 r— 4 r leer, fol. 4 v— 1 1 v Sure 36, fol. 1 1 v- 1 4 v Sure 44, fol. 1 5 r— 20 r
Sure 48, fol. 20 r— 28 v Sure 55—56, fol. 28 v— 31 v Sure 67 , fol. 31V— - 33 V
Sure 78, fol. 33v— 34V Sure 93—95, fol. 34V— 41 r Sure 97—114, fol. 41 v
Sure i, fol. 4 iv— 43 r ein Gebet, fol. 43 r— 45 r turkische Gebetsanweisung,
fol. 45 v— 46r arab. Gebet mit kurzer turk. Einleitung, fol. 46V— 49r leer,
fol. 49 v— 55 r: AAJlJj-*, (so!) .£3 cr &, fol. 55.1— 57 V: cJV ,3 jj ZJ J* Ijjb,
fol.58r— 59r Text der 7 Qor'anverse, fol. 59r— 62 r: Uy* *U> cr & IJjb,
fol. 62 r— 65 r: ^ *Lo, fol. 65 r— 71 v: ^^ O^. A*> cr £, IJob,
190
NACHTRAG
fol. 71 v— J6v. y£}y> £)yas>. *\*> IJub, fol. TJX /v: (so!) <*^.l*-> *!*> IJjb,
fol. ffv — jgv. v-^«Jl JIa.^ cr i» IJa, fol. 79r/v das dazugehorige Gebet
ohne Uberschrift, fol. 79 v— 86 r Ramadangebet mit Einleitung, fol. 86 r— 87 V:
f yjJ| .aLaJ ^ Jjl> ^ ,U> IJjh (s. m. Lit. 1 422), fol. 87V— 88 r: ^L >yii
oy s>\ £L}\, fol. 88 r— 891-: JAJtj L^o, fol. 89r— 9ir: s^l ^ IJ»*,
fol. 91 r— 961-: >L*Ly£> ^jio Iju*, fol. 961-— 1031-: >U**y«» *l*>, fol. i03r — \oyr-.
>\*iLj*a £j*.\ *!*> IJjb (so nach dem Anfangswort benannt), fol 107 r— 108 r:
jJ)L-« *U> ^^io ij^b, fol. io8v— H2r: JjUa^ •»!*> IJ-a, fol. H2r— H3r:
(-i^iJ) i ^^U.t.J^>t r &' cr S> IJofc, fol. U3r— 1141-: yS *U> IvU, fol. H4r— n6r:
tJbjio «>^U wMs* *l*> £j& li-*, fol. Il6r — Iiyr: <^«L> (so!) ^^4^ *l*> *«>•*>
fol. lift— I22r: <-ii ><r io Oly-« t ^io IJ>j*>, fol. I22r— I23r: uii^ Oly-o l^
^L-«, fol. 123V— 1241-: £**> f bl (so!) ^>^1 ^^ IJ^-ft, fol. 124V— 125'v:
&!■** f^ >W '•**» f°'' I25v— 127V: ^1 <**»! *U> _^o \Sjt>, fol. 127V — 129V:
^t\ p~i\ «U> IJjb, fol. 129V — i3or: J-i^io *U> -^ib IJjb, fol. i3or/v: *U> IJjb
fjifrl f UI C-oljyJ ^^*. fol. 13OV — 131 v: uw^io #U> c; ib IJjb, fol. 131 v — I32r:
Li^ii *U> li^b, fol. 1321-— 135 r: j>y> (so!) ^Uy ,3^ «>tii c ^ii 1«xa,
fol. I35r/v: ^^ g^ls *U> \X*>, fol. 135V — 140V: ^tJl ^*» *U> ^^ii,
fol. 140V— 144V: ^Ul j-««i. *U> Uob, fol. 144V— I47r: f Ul ^,1 ^\ *U>
mit ^^iu, fol. 147 v— 149 v: Siegel Salomos, Adams, fjidrs mit je voran-
gehender Erklamng, fol. i5or — 15 iv: uaj^SJI ^^wyJl ajT -JZ> \X*>, fol.
151V— i52r: ^jJJI &) *U> U», fol. iS2r— iJ3r: C L~ ( so! > >jl} O 1 ^ )>>
fol. iS3r—lSS r: c t-f«> ^.3 IwU, fol. I55r/v: <Jo.j& *U> U? y, fol. 155V— 156V:
e^/JI ^T^ ^Ujy, fol. 156V— 157V: kjl*^ £>^>j>> fol. I5;v— I59r:
£^* C>^*. ^~*>} o^^i f°l J 59 r / V: ^^ *l** ^Ui y, fol. 159V— i6or:
JJ»b (so!) ^4^ o^s? ;>• f o1 ' i6or— 163V: (so!) **$$ IM *Uy »Jj&, fol.
163 v— i66v: *yo^ kj % l^ii Li y, fol. 166 v— 168^*^5^ *l*> U*, fol.i68r:
J-u»i *U> IJjb, ebenda — 169V: ^U-* C^« ^>j£>, fol. 169V — I70r: y vMy*i->
^^ *^^yV «->)Ui } >, fol. I7or/v: f ^U Aj^l CJ^> & *^?>j\ Olws?5
jfjjfjjy ^**jl}> fol. 17OV— 171 r: C^iS *^->, fol. 171 r: ^^3 *^» f°l I 7 IV:
^Uil cui-»o, ebenda — 1721": ^^ ^> *U> ^ y^Sji «>x*^> o'^'H) ^^^ *^* >
^jJLJ, fol. 172V— 178V leer.
178 Blatt, i3Va : 8 l /a, 9:5,9 Zeilen in roter Umrahmung, deutliches Nes|)i,
Uberschriften rot. Brauner orient. Lederband mit Pressung.
1845 gekauft aus Bibliothekar C. F. A. Hartmanns NachlaB.
Orient. 173 a 332
Titel fol. 2r: Abbildung und Erklamng einiger neuen Arabischen Miinzen
von Jacob Georg Christian Adler, der Gottesgelahrtheit und oriental. Sprachen
Beflissenen . . . Altona, 1777.
191
NACHTRAG
Fol. 3r: Vorrede.
Fol. $r— iov: Erklarung von 8 auf einer als fol. ii folgenden, von
Adler Altona 1774 gestochenen, Tafel abgebildeten modemen turkischen
Miinzen aus den Jahren 1115 — 11 87 H. und 2 ebenda gestochenen Siegeln.
Fol. 131-— 20r: Erklarung von 12 auf einer als fol. 21 folgenden, von
Adler 1775 gestochenen, Tafel abgebildeten Miinzen. No. 1— 10 sind mo-
derne Miinzen aus Algier und Agypten, No. 11 ein Dirham aus Samarqand,
geschlagen 30X (der Einer oder Zehner nicht erhalten) unter dem Chalifen
Al-Muqtadir billah, No. 12 eine chinesische Miinze.
Fol. 22 und 23, an das ein Nachtragszettel angeklebt ist, sind ein
Blattpaar aus dem Konzepte der beiden im Voraufgegangenen von Adler
ins Reine geschriebenen Stiicke.
Fol. 24r— 26 r: Zwei Originalbriefe von O. G. Tychsen an Adler:
Rostock den 1. Dez. 1793, iiber einige aglabidische MUnzen, und ebenda
den i. Marz 1794, iiber zwei jemenische Miinzen mit Siegellackabdrucken.
Fol. 27T— 28v: Versuch einer Erklarung einer kleinen Arabischen
goldenen Munze mit Arabischer Schrift, 9 Ess schwer, von Adler, der sie
dem abbasidischen Chalifen Al-MahdT zuschreibt, mit kritischen Bemerkungen
(fol. 28 v) Butzow, d. 13. Dez. 1777 von O. G. Tychsen.
Fol. 29 r: Lackabdrucke von Niebuhrs Siegel. Fol. 30 leer.
30 Blatt, meist ' 19V, : 12 (fol. 27—28 zwar 19'/, : 16, aber gefaltet).
Griin broschiert.
Aus Adlers NachlaB.
333 Theol. 1346a
Titelblatt: Animadversiones criticae in versionem Syriacam Philoxe-
nianam Novi Testamenti, e codicibus antiquis Bibliothecarum Angelicae,
Assemanianae, Barberinae, Mediceae, Regiae, factae a [Monogrammj
J G C Afdler] 1782. Materialien von Adlers Hand, die er spater z. T in
seinem Buche Novi Testamenti versiones Syriacae Simplex, Philoxeniana
et Hierosolymitana . . . Hafniae 1789, verwandt hat. Fol. 46 ist nur ein-
geklebt und enthalt allerhand Adlersche Notizen auch iiber andere Biblio-
theken.
47 Blatt, 21 : 17, ca. 30 Zeilen, nebst Titelblatt und 4 nicht mitfoliierten
faksimilierten Schriftproben. Hamburgischer Pappband.
Aus Adlers Nachlali.
334 Theol. 1338 a
Titelblatt: Collatio Pentateuchi hebraeo-Samaritici cum Judaico, e
codice insigni tpitXujttuj Bibliothecae Barberinae Romae, in quo nonnullae
varietates habentur a Kennicotto aliisque praetermissae. Accedunt obser-
vationes quaedam in versionem arabicam Samaritanorum ex eodem codice.
[Monogramm:] J G C Afdler]. Adlers Hand, vom Jahre 1781.
192
NACHTRAG
79 Blatt. Fol. 1—44) 22: l6 1 /,; fol. 45—52) 21 : 16% fol. 53 ff) 21 : 14.
Zeilenzahl stark schwankend. Hamburgischer Pappband.
Aus Adlers Nachlali.
Theol. 1466 335
Titel, wie alles Folgende von Adlers Hand, fol. 1 r: Beobachtungen in
verschiednen auswartigen Bibliotheken, vorziiglich in Italien, die Kritik der
Bibel betreffend. angestelt auf einer in den. Jahren 1780. 1781. 1782 ge-
machten gelehrten Reise von [Monogramm:] J G C A[dler]. nebst vielen
Schriftproben und Zeichnungen.
1. fol. 2r— 161 v: Syrische, hebraische, arabische, griechische und
lateinische Materialien, die Adler spater z. T. in seinem bei No. 333 ge-
nannten Buche, namentlich aber fur die kurze Obersicht seiner biblisch-
kritischen Reise nach Rom, Altona 1783, verwertet hat, vorwiegend aus
biblischen Handschriften folgender Bibliotheken: Wolfenbuttel, Nurnberg,
Altdorf, Wien, Marciana in Venedig, S. Giustina in Padua, von Rabbi Jacob
Saraval in Mantua, Biblioteca Ducale in Parma, S. Salvatore in Bologna,
Laurenziana in Florenz, Vaticana, Vallicelliana, S. Calisto, von Kardinal
Franc. Xav. de Zelada, der Maroniten, Barberiniana, Casanatense und
de Propaganda Fide in Rom, abermals Laurenziana, von Giambernardo de
Rossi in Parma, Ambrosiana in Mailand, Biblioth&que Royale in Paris,
Sainte-Genevieve, Saint-Germain, von Abb6 Brotier in Paris, Leidener
Universitatsbibliothek und Gymnasialbibliothek zu Amsterdam.
2. fol. 165 r/v: Notizen iiber die Inschriften No. CXIII (Turm Baych,
nach Adler kufisch) und No. CXV [= C. I. S. I, I (1881) No. 133, phonizisch]
des Werkes von Gabriele Lancilotto Castello di Torremuzza: Le antiche
Iscrizioni di Palermo . . . Palermo 1762 fol, und iiber drei angeblich
karthagische in der Nahe von Boston gefundene,.
3. fol. i66r — i7or: Exzerpte aus des eben genannten Castello Siciliae
et obiacentium insularum veterum inscriptionum noua collectio . . . Panormi
1769 fol., und aus Funerale della Signora Sitti Maani, <della Familia>
Gioerida, della Valle, celebrato in Roma l'anno 1627 e descritto dal Signore
Girol. Rocchi In Roma 1627. 4.
4. fol. 171 r — I73r: Beschreibung und Zeichnung der beiden in Rom
gefundenen palmyrenischen Inschriften [Lidzbarski, Handb. d. nordsem.
Epigraphik I (1898) S. 477] nach den Qriginalen und Stich der zweiten.
5. fol. I74r — I77r: Zeichnung und Beschreibung von parthischen,
samaritanischen und phonizischen Miinzen des Museo Borgiano zu Velletri
und eines nicht genannten romischen Museums.
6. fol. i8or— 187 v: Anmerkungen iiber die vulgare arabische Sprache,
und dessen (so!) Dialekte. Ein Beweis der nahern Verwandschaft des
An mit dem Hebr.
7. fol. i88r— 2iov: Exzerpte, z. T. mit Schriftprobe, aus syrischen
Codices der Vaticana.
193 '3
NACHTRAG
8. fol. 212 r — 213 v: Genealogia Matterniana (Stammbaum der Nach-
kommenschaft des Jacobus Maternus, geb. 1626, gest. 1703).
213 Blatt resp. Zettel und vorn und hinten je I altes von Adler zu
allerhand Notizen verwendetes Deckelblatt, 21 : 16, Zeilenzahl schwankend.
Hamburgischer Pappband.
Aus Adlers Nachlafi.
336 PhllOl. 342
Dieser Sammelband von 546 Seiten enthalt auf 2 Blattem, S. 33 — 36
(urspriinglich paginiert: 1 ff), 21 : 16, 18: 12, 40 Zeilen, den bis Regula 139
reichenden Anfang einer Grammatica Syriaca ad Methodum Schickardianam
[vgl. Wilhelm Schickard, Institutiones linguae ebraeae . . . Jenae 1647] ador-
nata, indicans tantummodo, in quibus Syri ab Ebraeis dissident.
Roher Pappband.
Aus Uffenbachs Besitz (s, Bibl. Uflf. univ. T. Ill p. 465 no. XXXIV). Wolf.
337 Orient. 94 b — 224 in Scrinio
Ein aus 5 Stucken zusammengenahter, 168 cm langer, + 8 cm breiter
Papierstreifen mit arabischen Gebeten in 144 Zeilen in grower Schrift,
beginnend: J\ pyK b pd*- b pd* b ^J-* b pv*.JI ( ^»^.J> ^JUI < ^<o.
Der Streifen ist in der Mitte gebrochen und aufgerollt; er diente, in
eine mit Lederschnur versehene Lederrolle gesteckt, als Talisman und
durfte aus Afrika (vermutlich dem Sudan) stammen.
1908 vora AntiquarCeola-Martignoni in Rom gekauft durchDr.J.Schwalm.
338 Orient 275 a ■= 225 in Scrinio
Eine abessinische talismanische Pergamentrolle, enthaltend 6 Zauber-
gebete in athiopischer Sprache, die mit Ausnahme des vorletzten alle als
rote Oberschrift den Namen des Besitzers 1-01. : "IhWi : tragen. Das
erste beginnt: nf|o» : M : amlrf* 1 wao^fi . fr&ft . •$H9»4\l : MITF : *A:
fl°Ahth : W.J» : <0fl»$C0 : <0fl»£!70 : h?V¥r usw. Die Gebete gelten haupt-
sachlich der Abwehr unreiner Geister. Daft die Rolle aus dem Sprach-
gebiet des Tigriiia, also aus Nordabessinien stammt, zeigt die Form nabs
fiir nafs Seele (s. m. Grundrifi der vergl. Gr. I S. 238 S 87 b) am Schluft
des 1 . Gebets in Zeile 19: a/Mew : f^Kt 1 Ch-ffi 1 W> : KJ&ftUk \ AO : Hlrt« :
atJ»yO". M-aOi.
85%: 10, 85 Zeilen, iiber und unter dem Texte bunte Dekorationen;
die obere besteht wesentlich aus 3x3 schwarz-rot-gelben Feldern, in deren
mittleres auf rotem Grunde Augen, Nase und Mund eingezeichnet sind.
1 908 vom AntiquarCeola-Martignoni inRom gekauft durch Dr.J. Schwalm.
194
Konkordanzen
I
Bibliothekssignatur — Laufende Nummer des vorliegenden Kataloges
Orient.
No.
Orient.
No.
Orient.
No.
Orient,
No.
I
37+H6
22 b
311
46
22
73
64
2
232
22C
312
47
23
74
84
3
233
22 d
3'3
47 a
16
75
120
4
234
22 e
3'4
47 b
17 •
76
5i
5
235
23
306
48
24
77
77
6
236
24
307
49
25
78
86
7
237
25
308
50
26
79
74
8
238
26
304
51
27
80
75
8a
239
26 a
305
52
28
81
52
8b
331
27
3OI
53
30
82
53
9
144
28
2
53 a
29
83
96
lO
295
29
6
54
3*
84
82
ii
57 + 256
30
7
55
32
85
85
12
228
31
8
56
33
86
87
13
297
32
1
57
34
87
54
13a
288
33
3
58
35
88
240
14
92 + 229
34
9
59
36
89
241
15
183 + 277
35
5
60
145
90
242
16
276
36
10
61
250
91
243
17
258
37
11
62
40
92
244
17a
259
38
4
63
4i
93
245
17b
22I+26I
39
12
64
251
93 a
246
17c
303
40
43
65
39
94
296
I7d
330
40 a
13
66
42
94 a
328
18
298
40 b
H
6 7
44
94 b
337
19
299
4i
•5
68
46
95
293
20
300
42
18
69
45
95 a
329
21
302
43
19
70
47
96
294
22
309
44
20
71
62
97
100
22 a
310
45
21
72
63
97 a
88
195
13'
KONKORDANZ I
Orient.
No.
Orient.
No.
Orient.
No.
Orient.
No.
97 b
327
141
IO8
179
206
220
203
98
8l
142
109
180
207
221
187
99
80
143
III
l8l
150
222
188
100
130
144
no
182
223
223
189
IOI
78
145
112
183
224
224
191
102
127
146
"3
184
225
225
160
103
7 6
M7
114
185
226
226
190
104
79
148
115
186
227
227
163
105
83
149
Il6
187
231
228
157
106
49
150
121
188
220
229
174
107
50
151
2IO
189
222
23O
171
108
48
152
38 + 211
I90
204
231
192
109
58
153
118
191
205
232
162
no
59
154
I02
192
217
233
156
III
60
155
119
193
212
234
I94
112
6 7
156
122
194
219
235
195
"3
66
157
215
195
2l8
236
153
114
65
158
2l6
I96
209
237
197
"5
61
159
287
197
154
238
196
116
55
160
123
I98
155
238 a
198
117
69
161
124
199
158
239
202
118
70
162
I03
200
159
24O
20I
119
7i
163
89
201
193
24I
208
120
68
164
94
202
l8l
242
186
121
72
165
90
203
167
243
213
122
56
166
93
204
168
244
214
123
73
167
9i
205
169
245
230
124
134
168
97
206
164
246
254
125
131
168 a
98
207
166
247
255
126
132
169
99
207 a
165
248
248
127
135
169a
IOI
208
170
249
253
128
136
170
95
209
l6l
250
252
129
133
171
128
209 a
172
251
257
130
139
171 a
142
2IO
173
25ia
260
131
125
171b
143
211
177
252
290
132
129
172
107
212
178
253
291
133
137
173
126
213
175
254
289
134
138
173 a
332
214
176
255
263
US
140
174
147
215
179
256
279
136
141
175
148
2l6
l8o
256a
283
137
106
176
149
217
182
257
286
138/9
104
177
151
2l8
184
257 a
278
140
105
178
152
219
I8 5
258
272
196
KONKORDANZ I
Orient.
No.
Orient.
No.
Orient.
No.
Orient.
No.
259
270
268 a
266
27O
315
277 a
316
260
273
268 b
292
27I
319
278
317
26l
271
268 c
268
271a
321
279
318
262
275
268 d
269
272
320
Theol.
263
274
268 e
28l
273
322
1338a
334
264
285
268 f
282
274
323
1346 a
333
265
247
268 g
280
275
3 2 4
1466
33S
266
284
268 h
267
275 a
338
267
249
268 i
262
276
326
Philol.
268
264
269
265
277
325
342
336
197
II
Hinckelmann
Laufende Nummer des vorliegenden Kataloges
Hinckelm
I
2
3
4
5
6
7
8
9
io
ii
12
13
14
15
16
*7
18
»9
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
No.
2
6
3
8
fehlt
4
240
215
219
154.155
44
75
97
104
122
69
87
70
7i
84
45
94
90
125
293.294.296
166
223
58
59
60
Hinckelm.
31
No.
67
32
203
33
230
34
108
35
80
36
152
17
40
38
133
39
204
40
222
4i
212
42
22d
43
205
44
270
45
78
46
106
47
139
48
132
49
135
5o
308
5i
93
52
62O.63.64
53
136
54
68
55
206
56
112
57
274
58
96
59
83
60
103
Hinckelm.
61—63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
183
No.
285
65
55
302
176
195
170
178
191
225
164
50
167
168
228
56
144
159
'73
214
185
179
+ 277
250
319
15
79
127
100
85
Hinckelm. No.
93 91
94 77
95 76
96—98 107
99 33
100 ?»)
101 95
102 102
103 in
104 109
105 38 + 211
106 189
107 131
108 175
109 290
no 89
in 41
H2 66
113 186
114 180
115 92 + 229
116 181
117 161
118 187
"9 174
120 37 + 146
121 163
122 7
123 252
124 263
») Siehe Zusfitze.
*) Siehe Einleitung S. X.
198
KONKORDANZ II
Hinckelm.
No.
Hinckelm.
No.
Hinckelm.
No.
Hinckelm.
No.
125
182
134
193
143
202
154
149
126
157
135
190
144
138
155
227
127
82
136
177
145
184
i S 6
120
128
160
137
6l
146
236
160
fehlt
I29
188
138
194
147
238
175
315
130
208
139
226
148
232
185
325
131
272
140
196
149
233
186
3^8
I32
158
141
201
I50
299
188
145
133
74
142
162
I5I-IS3
258,1-3
191
118
199
Ill
Morgenweg — Laufende Nummer des vorliegenden Kataloges
Morgen
W. No.
Morgenw.
No.
Morgenw. No.
Morgenw.
No.
I
2
29
122
59
178
89
214
2
223
30
75
60
33
90
202
3
154.155
31
250
61
194
91
193
4
69
32
135
62
191
92
83
5
IO4
33
6
63
177
93
I76
6
205
34
94
64
163
94
173
7
84
35
7i
65
201
95
68
8
204
36
106
66
180
96
285
9
222
37
78
67
159
97
136
10
I32
38
166
68
38 + 211
98
274
ii
70
S9
40
69
203
99
252
12
8"7
40
8
70
181
100
96
13
ISO
41
4i
71
188
101
56
14
212
42
308
72
183 + 277
102
144
15
139
43
167
73
185
103
93
\6
67
44
152
74
63
104
?')
17
58
45
fehlt
75
131
105
112
18
59
46
4
7 6
66
106
145
19
60
47
90
77
77
107
7
20
133
48
220
78
7 6
108
103
21
108
49
45
79
9i
109
95
22
125
So
164
80
80
no
179
23
225
51
190
81
120
in
206
24 a
296
52
227
82
64
112
290
24 b
293
53
187
83
170
"3
272
24 c
294
54
82
84
195
114
50
25
44
55
196
85
208
"5
189
26
215
56
162
86
61.149
116
l 7S
27
219
57
160
^7
55
117
74
28
97
58
230 1
88
65
118
168
») Siehe. Einleitung S. X.
200
KONKORDANZ HI
Morgenw.
No.
Morgenw. No.
Morgenw.
119
228
131
186
I42
I20
IO9
132
157
143
121
263
133
240
144
122
226
134
182
145
123
3
135
138
146
124 <
52 + 229
136
79
147
125
100
13;
37+146
148
I26
127
138
158
152
127
161
139
i74
153
128
in
140
3i5
154
129
85
141
302
155
I30
107
No.
184
89
233
238
236
232
299
258,1-3
270
289
fehlt
Morgenw.
No.
156
15
157
237
158
245
159
309
181
325
182
318
186
118
194
43
195
319
205
102
210
322
201
IV
Wolf — Laufende Nummer' des vorliegenden Kataloges
Wolf
No.
Wolf
No.
Wolf No.
Wolf
No.
I
2
31
166
60 206
92
2SO
2
6
32
223
6l 112
93
319
3
3
33
58
62 274
94
15
4
8
34
59
63 96
95
79
5
fehlt
35
60
64 83
96
127
6
4
36
6 7
65 I03
97
100
7
12
37
203
66—68 285
98
85
8
240
38
230
69 65
99
91
9
33
39
108
70 66
100
77
IO
145
40
80
71 55
IOI
7 6
ii
fehlt
4i
152
72 302
102—
•104 107
12
243
41 {Sic)
40
73 176
105
>>)
13
215
42
i33
74 195
106
95
14
219
43
204
75 170
107
102
15
154 i55
44
222
76 178
108
in
16
44
45
212
77 191
109
109
*7
75
46
220
78 225
IIO
38 + 211
18
97
47
205
79 164 ')
III
189
19
104
48
270
80 50
II2(=
= 53) 131
20
122
49
78
81 167
113
175
21
69
5o
106
82 168
114
290
22
87
5i
139
83 228
115
89
23
70
52
132
84 56
Il6
4i
24
7i
53 (=112
) 131
85 H4
117
186
25
84
54
i35
86 159
Il8
180
26
45
55 •
308
87 173
119
92 + 229
27
94
56
93
88 214
I20
181
28
90
57 62
63.64
89 185
121
161
29
125
58
136
90 179
122
187
30 293.294.296
59
68
91 183 + 277
123
174
') Siche Zusatze. ») Siehe Einleitung S. X.
202
KONKORDANZ IV
Wolf
Wolf
No.
Wolf
No.
Wolf
No.
No.
124
37+I46 1 )
133
272
141
226
149
238
125
163
134
158
142
196
150
232
126
252
135
74
143
201
151
233
127
182
136
193
144
162
152
299
128
157
137
190
145
202
153-
155 258,1-3
129
82
138
177
146
138
156
227
I3O
160
139
61
147
184
157
I20
131
188
140
194
148
236
161
315
132
208
«)
Siehe Zusatzc.
203
V
Laufc
;nde Num
mer des <
yorliegenden Kataloges — Hinckelmann —
Morgenweg — Wolf
No.
Hinckelm.
Morgenw.
Wolf
No.
Hinckelm.
Morgenw.
Wolf
2
I
I
1
68
54
95
59
3
3
I23
3
69
16
4
21
4
6
46
6
70
18
1 1
23
6
2
33
2
71
19
35
24
7
122
107
Q
74
133
117
135
8
4
40
4
75
12
30
- J 7:
12
- —
■- —
7
76
95
78
IOI
15
88
156
94
77
94
77
I OO
33
99
60
9
78
45
37
49
37 + 146
120
137
124')
79
89
136
95
38+211
105
68
1 10
80
35
80
4P
40
37
39
4i(Stcy)
82
127
54
129
41
in
41
116
83
59
92
64
43
— ■•
194
■ —
84
20
7
25
44
11
25
16
85
92
129
98
45
21
49
26
87
17
12
22
50
74
114
80
89
no
143
"5
55
65
87
71
90
23
47
28
56
78
ior
84
91
93
79
99
58
28
17
33
92+229
ii5
124
119
59
29
18
34
93
51
103
56
60
30
19
35
94
22
34
27
61
137
86
139
95
101
109
106
62
52')
? 2 )
(57) J )
96
58
100
63
63
52
74
(57)
97
13
28
18
64
52
82
57
100
9i
125
97
65
64
88
69
102
102
205
107
66
112
76
70
103
60
108
65
67
31
16
36
104
14
5
19
•) Sieh<
; Zusatze.
2 ) Siehe Einleitung S. X und Zusatze.
20
4
KONKORDANZ V
No.
Hinckelm.
Morgenw.
Wolf
No.
Hinckelm.
Morgenw.
Wolf
106
46
36
50
176
6 7
93
73
107
96-98
13°
102—104
177
136
63
138
108
34
21
39
178
70
59
76
109
104
120
109
179
84
no
99
III
103
128
108
180
114
66
118
112
56
105
61
I8l
116
70
120
Il8
191
1 86
182
125
134
127
I20
156
81
157
183+277
85
72
9i
122
IS
29
20
184
145
142
147
125
24
22
29
185
83
73
89
127
90
126
96
186
"3
131
117
131
107
75
53 = 112
187
118
53
122
132
48
10
52
188
129
7»
131
133
38
20
42
189
106
ii5
hi
US
49
32
54
190
135
5i
137
136
53
97
58
191
71
62
77
138
144
135
146
193
134
9i
136
139
47
i5
5i
194
138
61
140
144
79
102
85
195
68
84
74
145
188
106
10
196
140
55
142
146 + 37
120
137
1.24 ')
20I
141
65
143
149
154
86
202
143
90
145
150
?")
13
I')
203
32
69
37
152
36
44
4i
204
39
8
43
154
10
3
15
205
43
6
47
155
10
3
15
206
55
in
60
i57
126
132
128
208
130
85
132
158
13 2
138
134
211+38
105
68
no
159
80
67
86
212
4i
14
45
160
128
57
13°
214
82
89
88
161
117
127
121
215
8
26
^
162
142
56
144
219
9
27
14
163
121
64
125
220
42
48
46
164
73
5P
79")
222
40
9
44
166
2,6. ■:
38
3i
223
27
2
32
167
75
43
8 1
225
72
23
78
168
7 6
118
82
226
139
122
141
170
69
83
75
227
155
52
156
173
81
94
87
228
77
n 9
83
174
119
139
123
229 + 92
ii5
124
119
175
108
116
113
230
33
5«
38
"») Siehe Zusatze. ") Siehe Einleitung S. X und Zusatze.
2 °5 .■:...■■.
KONKORDANZ V
No.
Hinckelm.
Morgenw.
Wolf
No
Hinckelm.
Morgenw.
232
I48
147
ISO
285
61-63
96
233
149
I44
151
289
—
154
236
I46
146
148
29O
IO9
112
23;
—
157
—
293
25
24b
238
H7
145
149
294
25
24 c
24O
7
133
8
296
25
24 a
243
—
—
12
299
IS©
148
2 45
—
158
—
302
66
141
2SO
86
3i
92
308
50
42
252
123
99
126
309
—
159
258,1-3
ISI-IS3
152
I53-IS5
315
*7S
140
263
124
121
O
318
186
182
270
44
153
48
319
87
195
272
131
"3
133
322
—
210
274
57
98
62
325
185
181
277+183
85
72
91
Wolf
66-68
"4
30
30
30
152
72
55
161
o
93
206
Register
Die romischen Zahlen weisen auf die Seiten der Einleitung, die anderen auf die laufende
Nummer des vorliegenden Kataloges
I
Orientalische Titel
Kursive Zahlen bedeuten, dab das betr. Stlick nur Zitate oder ku«e Ausiiige aus der
angegebenen Schrift enthalt. a. arabisch. p. persiscb. t. tiirkisch
a. 112. H3, 4 *^*3f?W
a. 144, S ^ } fte ObT
a. 307 do *ijw^SM^ ^»A\ ^lS
a. 295,, doliLUl AyD dol^jJl f UJ*
a. 1 4-4t 33 dLt**jjJJI Ji-o >l^»M
a. 68, , f LcVt 5 ^UJI OUJU^^ f K*.M
a. 141 J^JI f ts^.
a. 75. 744,15. H9-331 oi^ »** '^
p. IS» ^-U^ 4 J£LL'
a. 2<fc2 ^^1
a. 68„ *-s?*vN ')yt^
a. ^ u.yJI j\£^2 ^>y\ ^\y^
p. 158/9. 179 duU ^jjX
P. 229, J. j. t. 248 ^yUtJ.1 dJJl *U^*'
a. 79
a. 56
a. 114,,
a- 77,*
a. 47.^
t 283
a. 113,,
a. 47»«
ttUU ^\ dwJL)
do _&UJl do>*aJ,l (jUM
a. Ii6, 4
a. 1 16, j
a. 104 ^>lxi^' ^yiJawii.1 jJy )\y\ jJIaJo'I
a. 302 doJyU* (J-^*
a. 106 (J^lil^^Jolll ji^lXj J*JJ.\ ^^JVI
t. 263 uJLJU jsL£JI
a. 143*5, iJifa jlr^b ukr 5 ^ 1 ^y 1
p. I96/7. 270 Jrt&r^ )\y&
t- 253
a. 327
a. 331
a. 144, 72
a. 330» s
p. 210
a. 52, a
a. 94, a
p. 209
a. 56
a. 65
UJO~u> ,£iXaaO >l\»l
-l^jXU »y>i ^ plXar' dol^
t>yj\
cr££*^
sL*cj44aJ
a. 92. 285,3
a. 744, 54
a. 68, 2 i»j)\^ (J^r ^ wiUa^LJl <k*M
207
REGISTER I
a. Il6, 3 aJlLo! *U>
p. 178 o^U^
a. 78 j\yi)i\ Jjw^ y^Vl Lx&r!
p. 170. 207 cP^tf
a. 296.x ^jj^oXJI ^Li
^.jUji yj ^t ^ 5» 3 U L>
a. 144, 74 cy*^ ^
a. 45 J^ojJI *iu>>UJj JyoVI £-la.
p. .204/5 Cj^.V e^yj Ol*l*±l 5*^
a. 44
a. 18. 55
Jl
Ul
AjJj^II^ AJ.y VI ^yJ y^SJi\ g^U.1
a. 1 3 1 Aj Jj>M1 3 Aj.y VI £J> yU g^Uj. y
p. 194
p. i88, 3 . 28 4
p. 285,,
a- 77,-.
t. 268
Ml *
^lk* —
p. I84, ,. I93, s
a- M3,i
a. 144,5
a. 140
t. 272
^V\
O>*0
jJ.1
;\y>.V1 £a*>
a. 114,,
P- 193. a
P- 218 ^$.XALi> TJlx?
a. 77m iyUJVI
*1^jci«JI jfy"Jo
cx&* -
a. 136 giUU J^v^J'
a. 107,3. P- 228, s J£*]\ ijb^
a. 142, 3 crtfAfAjtjJ & ^j lyM £J*3
^y* yjtXJ < JjCULI p*Xfd
t. 280/1
p. 224
S3.f
309
266
120
126
^lyJI ^yu
c UiU ^^s
«*JuLI| ^ <>owJJdl
a. 47, 3 ^>> J1 V^O^OVl5CJxAl^y
a. 47..y^l J*» ^Lk^^yUJl JL^^ay
P- »79. 180 juli^^S
a. 67 *A^) «S*»V> f>^
p. 159 <*o*U >yL
p. 177,2 k jj^JSm)\ A^»l> >yL
a. 144,6 *UJ-»JI A-*-i.\$ *U,XftJI *~oy»
P' '60 £yJ«^iOj ^UUX
p. 226, a C*/*^ 1 *-=>Vji.
p. 184,, 3u*w»Al —
p. 152 t-yjtJI —
a- 130,5 J>\yL\
p. 149,,
a. 52, ,< . 744, 2t
a. 58
t. 235
t-j^^aJI «Jl^> 2yM>
a. 133
^>LiJI ^iJ| _
p. 206
J~juu ;>
a. 144,31
l> Ji*.|y , t Ji
p. 225
c bjb» yu c uji «;>
a. 236
ci^y- <*ol *U>
a. 244. 331
^yj| _I _
a. 246
(cf. JJl^l) Jjl^J _
a. 244. 331
E>» -
a. 232.
((t-Ja*) *Ja»l -^ol
234—238. 244. 246. 331
a. 234. 236/7. 246 ^,-UJLl ,U*gl _
a. 144, 72
a. 246. 248 ua^I ^U^l
i3jy«>l —
208
ORIENTALISCHE TITEL
a. 237. 331
£>Li/e\ \lkil j-j-^M
t\s.>
a. 235.
240
^LuJ jJk6 *U>
a. 246
iAs"
—
a. 234.;
246. 248. 331 <*-*U iMt» —
a. 245
^1 f U
—
a. 235
A*>U —
a. 331
(cf. JM J>^»
—
a- 331
y£>* *>IS —
a. 234.239.240.331 fW^.1^1
—
a. 236.
331
r* ~
a. 234. 236.
244—246. ^U>1
—
a. 233. :
235.2
38/9. 244. 246 c *xs —
248. 331
a. 1 46, a
• 234
r^ c&w -
a. 234. 239
cA> l >
—
a. 234
*Jp -
a. 235
0^
—
a. 33i
a. 237
.>*&?
—
a. 232.
235
oV -
a. 236
AJJl f^o
—
a. 244
o* -
a. 331
^-^^ «-r^
—
a. 239
J>J*i\ )X —
a. 245
jO>
—
a. 245
£j\3£mJ\ j-a.Lo — •
a. 232/3
L*" 1 ^ O^
—
a. 331
cM-f —
a. 236
C^jrT+^t
—
a. 234
Cj[s>.\J^»
a. 238
LJu
— ■
a. 247
a. 244
Jo^'
—~~
a. 238
L5^ -
a. 232—234
Jitf*
— *
a. 239
Z* ~
a. 239
cL)l^>la»
— ~ *
a. 245
o^»««^ ^y —
a. 246
^}J*-
^"^
a. 232-
-236. 240. 245. Jij»1\ ;y —
a- 235. 239
Cr *^Jw j^CMJ*.
^~"
246
a. 137. 234-
-236. ^Ul Cjya^.
—
a. 233
AJJl ioiXJh —
238/9. 244
—246. 33I
a. 248
f U <ib } \yb —
a. ?3A
J^-; —
—
a. 239
^f J*-* —
a. 247
> -
—
a. 246
J^ ^ —
a- 331
^v ■-
—
a. 240
w£?. —
a. 236
>}\>
—
a. 246
ui-u»y. —
a. 238
j^JLll 1 )IJ* £»>
—
a. 327
Ol^l J5M> -
a. 234/5
ouJy
—
t. 267
I&JUI JM>
a. 244. 248
;l£iJl ^>
—
p. 230
t>^ ^y.>
a. 331
•-f*"^^ d^-,)
— ■
P- 191,3
iX^ac* ^U JOyLl —
a. 235. 244.
246. 331 >i? £/*"
—
p. 162
C^Ur*^*^ —
a. 235. 237
c**-£*°
—
p. 182,
1
M —
a. 234. 236.
244 *-V?.^
—
t. 278
ufc -
a. 233—235.
238. 246 CJ^>
—
P- 175
^w -
a. 248
O^
—
P- 173
kiU. —
a. 237
£?
—
p. 189
J>*^ -
209
14
REGISTER 1
164 — 166
I93,i
187. l88, a
163
I9Im
a. 89
P- 157
a- 93,.
P- 183,,
k^^wUs — —
V 11 ^ <-»*' erf J* —
u^yUJl —
a.
a.
a.
P-
a.
a.
a.
P-
a.
a.
a.
a.
a.
a.
t
a.
a.
a.
P-
P-
P-
86 e^ L * JI ^
.yi
►*\ ^JLm)\
136
230,,
129,, ^oj^S-^mJI £JL,JI
97 ^kx^v^^oJl & AuuLo^uJ) — —
148 «LL£^wO vlijfe <jJLiM
83 £r^-^ £-&>)^i£ o-^-^ \J>5)
87 ^Uyi 3 Ji.i^l 4 jiULJI J,^
67. 144, i 5 2~± 3J }\
96 *^JLJI dU>^
/^, 25 *UUJI —
306 < x^.^i\ kyuaj tJOj^JI —
282 *\jj>~&d\ J>bi
p. 185,,. i86,„ J^^
a. 68, 2 a^a.J\ £j-«> ^ A_A«a. t )l _ j*uJ\
t. 285, 1 <*»w>U 0>L«c«j
a. 113,3 liV" 1 f^ 1
a. 100 ^LjMI ^^x* ^ ^IkU ^ly.*a
hind. 202 ^jma^J) £yu>U;jLLu>
a. 310 £I*^*o
a. 304 AiTjlkJI j^-uOlXJiJl *l/VI y^Vi
p. 220
"44,33
"44,3-39
144,43
191,4
156
173
^l-«,VI iiixn
crf^ 1
t^sjtSr: A.aJ_3W4 AJJLmjI Ax^u;
143, 6 Axh^
P
P
P
a,
a.
a.
P-
a.
a.
P-
a.
a.
a.
a.
P.-
a.
a.
P-
154/5. 202
184,2
193,6
330m
144, 73
Ii3,i
229, a . 10
in
120. 128,
158
136
J^ -
'3° A*^ »j**»lj ^l^uMI o* 1 ^
122. 215. 287 £jJJJI ^ J.*"***
191, j. 276 ,J* ^JU^il y^0\ ^iS" J^O
181, x . 182,, ( ^JLu)L«J1 (jjLi-o
85 J5L^Ji ^
I38, 2 ; lk>VI e JLU o^^lyVI gJI^J,
203 ^oL5 ^^J,
a. 144,32 doyblkJI
w^l/3 OlSy^ 1 c^U^
a. 139 C^V^I
a. 105 }5**%i u^ly ^ ^jJiil t_^f>ls?
a. VI. 84 j^UJjJI Oj;Uoi ^ ^ULJI
210
ORIENTALISCHE TITEL
a. 137,, XmAjH Z*^l> J^JI
a. l IO JLiKJl i^JSi cr ^> ,3 ***»^ Of*
p. 198 — 200 c£>\> )\-?
a. 82 (^«J* C^i*
a. 142,, ^L*JLI fA» ^ <J\*W h**
a- 59 ^3^* **V <3 >3*-" —
a. 229, 4 Ui^Jl Ai^jM ,3 L^aUt AJ.UJI
a. 39 J^l '"?**./
ot. 277 Urft* '-r^J* "^ "—^i*
p. 175
t_A^-<£Jt Ls^li
a. 144,63
A^li JU
a. 66
i^uyt ju
a. /07,j ^jLu*!! fA* <3 — —
a. 726"
£J&*.yJJ\
^J\**
^.S^ jAlyUI oAt,i
a. I29, 2
*jIaX*oVI
a. 76. 230,,
f*^ ^3^**
a. 109
«* •* ^
t. 274
A^LJ ,^^4^^ )5r&
p. 175 V'3 Jl *'*3 u--Jl» *J**l*
t 256 )6 e*>U^ tw^ ^ylS
t. 256,5 »X».\ ^>Lki-w) >>J«>-=f <*«<L>
t. 257 iX»sf* — — — —
1 271 a* 1 **- y.33 i>y
a. 103 *L£JVl k^S
a. 108
t. 287
t 288
t 289
pt. 218
a. 94.ib
a. 95
a. 144,46— $1
p-
p-
pt.
p-
p-
a.
a.
a.
a.
a.
P-
a.
a.
a.
t.
a.
a.
P-
a.
a.
a.
P-
a.
a.
a.
a.
a.
P-
a,
P-
P-
80 ^l^^Vl^tf
215 OUXII ^
92 *4j<-H *>**- r **"• <3 *45^*-r*^l>^"
167 — 169. 2i6jy. 286 ^U*uiS"
184, •• 193.5
218
230,,
181, ,. 231, 7
03-^3 J"* 1
?. 228,3 J-UJ1 &>U
211
135
112.
46
i44» si
130,4
225
1 86,,
90
61
255
144,16.32
48-50
184,1
93.3
144,7.45.61
/^, 7J ^u^ii uaiy 4^1 *&a*
144,24- 285,1 tf^
121 ^U-aW
291,3 J*/" ** ~~
2^7 jfpJUl ^^kX^ ,3 if^XJI ^t**
144, H Jl.^ fJ 1 **
221 ff^^S^ASf^
223 nl-**) j«A»*£-«> *LL<*J\ £><■*-*"*
14*
REGISTER I
a. 133 ££^1 kjU. £ U^*o ^ iiul*
a. 114,1
a. 134
a. 144,4
a. 702
a. /20
t. 29r, 8
p. 216/7
p. 201
a. pj. 97—99
a - 52,6- 53,4
p. 226, ,
a - 52,,. 53,,. 54,,
P- 149, *
a. u6, 2
***
.>]
f » <r *r*
a. 57, a OUXJl J»,US j^* JfUJiJl ts^>
'Sj^j\ _ _
04»>UJl ^S —
p. 220 «>WI ^\ i^'a Uf £^ i .\
P- l6j ^kJI Jjk^*
a- 107,, Ol£*U ^ ^k^LI
a - *33 o^> a^>j> o^ 1 C U»-^
a. 62-64 <_jMkll _
a. 54,3 J;,xXJ.l £u^ J^J.1 £~L*
a. 59. 60 («*J^J1) ^Ajdl ^ ^jljjLl
t. 290
a. 107, ,
a. 125
a. 138
p. 171
t. 254
t. 254
t. 273
t. 275
p. 252
t- 234
t 234 ^Ul -Cy&*. —
t. 234. 240 O 1 *^ —
t- 247 J* —
t 232. 240. 247/8 o^^c* Cj^o* —
P- I7 2 ^y^j ^4^
a- H4. 2 v ftj| JJ^I
a. 142,, U^yi Uy^ u>Ml j.Sy.
t. 292 yai ^U^ ^LiJi ^uj
a - 52,3 jSUl '^Jj*
a - 93> 1 t/^ 1 *^' *■£•"» c^ ^>->UUl lW
a. 92 cx^y 1 ^=^3 c^JlkJl i*y
a. 39. 744 2< p c-jjUJI —
ci3
C^ ^jl3 tj
a. 330,, ^^-"j *UU1 ^^^
P- 213/4 cA*-^ S-^
P- 231, ,.,- ff.; , y J1 f^
P- *9° ^ Jj
a- 114,1 is^rc-JI ^.l^J
a. 37, , a^UUI jo^ ^ iaH»yi
a- no ^iy|
a. £7. /^, /j- >s^yi
a. 127
t. 270
a. 722
p. 176. 177, ,
212
II
Orientalische Verfasser
Adari 195
Asafi 195. 230
Akahl 195
Ahl 195
Ibrahim SahidI 218
Ibrahim al-§abistari al-NaqSbandl Slba-
waih al-Tanl 114, ,
Ibrahim ibn Sahrijar al-Hamadam al-
'Iraqi Fahr al-Dln 230, x
Ibrahim ibn 'Abd al-Rahm5n ibn 'All
ibn abi Bekr al-Azraq 136
Ibrahim ibn 'All al-FlrQzabadl al-SIrazT
abu Ishaq 58 — 60
Ibrahim ibn Jahja ibn al-Zarqal abu
Is^aq 137
Apr al-Dln Admati 194
Ahmad ibn IdrTs al-Qarafl al-Sanhagi
Sihab al-Dln 68,,
Ahmad ibn Arslan al-MaqdisI 107,2
Ahmad ibn abi Bekr al-QoraSl al-§adill 90
Ahmad Began 253
Ahmad ibn al-Hasan al-6arabardi 11 1
Ahmad ibnHusainRuhHaggiSlrazI 230,2
Ahmad ibn Hamza Sams al-Dln al-Ruml
al-Sa'ml al Sihabi al-Suhrawardl abi
Bekr al-§iddlql. al-'AtSqi 144,75
Ahmad ibn Ra# al-Din al-Qazanl 93, ,
Ahmad ibn Sulaiman ibn Kamalpasa
Sams al-Din 56. 144,6,. 268
Ahmad ibn 'Abdallah ibn Muhammad
al-Bekrl abu 'l-^asan 104
Ahmad ibn 'Alawan 58
Ahmad ibn 'All al-'Asqalanl abu '1-Fadl
47,i- H3, r 7
Ahmad ibn 'All ibn Mas ud 1 1 6, ,
Ahmad ibn 'All al-Maqinl 37, ,
Ahmad ibn 'All al-MaqnzI 330,4
Ahmad ibn 'Imad al-Din al-Aqfahsi
Sihab al-Dln abu V Abbas 107,,
Ahmad Beg Feridun 261
Ahmad ibn Muhammad ibn Ha#r Qui
129, a
Ahmad ibn Muhammad al-SirazI Fahr
al-Dln 92
Ahmad ibn Muhammad ibn 'Abdallah
ibn 'Arabsah abu 'l-'Abbas 105 .
Ahmad ibn Muhammad al-6aznawi 6a-
mal al-Dln 52,,
Ahmad ibq Muhammad al-Quduri abu
'1-Husain 48
Ahmad ibn Mahmud al-HarawlMollazade
127
Ahmad ibn abi '1-Futfih al-Muhtar
Muhammad ibn abi '1-Hair Nagm al-
Daula 97
Idrls al-Bitlisi 261,3
AzraqI 194
Ismail IsfahanI Kamal al-Dln 162. 194
Ismail ibn Hammad al-6auharl abu
Nasr 122
AStari Nlsaburi 194
Amir Hosrau 195
Amlni 195
Unsi 195
Anwarl 194
Ahli 195
Ahli Hurasanl 182, 2
Ahli Slrazi 185,,. i86 M
B
Baqi 278
Badr al-Dln Majnawi-Hwan 252
Badr al-Dln Farahi abu Nasr 213
Badr al-Dln Hilali j8i, ,. 182,,. 183.
i93,6. 195
213
REGISTER H
Bad!*! 195
Burhan al-Dln al-Ga'bari 37,,
Burhan al-Din al-Zamugl 53, 2 . 126
Abu '1-BaSar ibn al-Haruf 304
Abu 'l-Ba§ar ibn al-Muqaffa' 304
al-Bagawi s. Husain ibn Mas'ud
Banna' 195
Bhuwah ibn Hawass Han 223
al-Baidawi s. 'Abdallah ibn 'Omar
Pari Hwaga ibn 'All 290
Tag al-Dln RumI 194
Taqi al-Dln abu Bekr ibn 'All ibn Higga
al-HamawI abu 'l-Mahasin 103
al-Ta alibi 122
(krihl 194
Garni 109. 173. 175-178. 193,3. 195
Galal al-Dln RGmi Maulana 130,5. 146,3.
192
Galal al-Dln 'Itqi 194
Gamal Molla 192
Gamal al-Dln Saib 241
Gamal al-Dln ibn Muhammad al-Na§iri 58
Ibn Ginni 122
Catur BhGg ibn Mihriand Kajat 202
Hafiz i SlrazI 173. 192. 194/5
Hasan Efendl Hinnallzada 281
Hasan i Gaznawl 194
al-Hasan ibn Muhammad al-Astarabadl
Rukn al-Dln no
al-Hasan ibn Muhammad al-Sagani RadI
al-Din 46
Husain Sinani 194
Husain ibn 'All al-Wa'iz al-KaSifi Kamal
al-Din 151. 196
Husain ibn Mas'Gd al-Bagawi 144, „. „.
14. ij. 19. a j. 37 . a9 . 2 85, s
Husain ibn Mum al-Dln al-Maibudi 129,,
Husain al-NasIbi 95
Hakim i Partawl 191,4
HajatI 189
Haqanl 194
jjalid ibn 'Abdallah ibn abl Bekr al-
Azhari 113,]. 114,3
Hwagu KirmanI 156. 194
HajalT 195
> D
Ibn Duraid 122
> D
Du '1-Faqai 194
Ra§Id al-Din 231,3
RaSid al-Din Watwaf 191, ,
RadI al-Din Nisaburl 194
Rukn al-Dln Abhari 194
Rozbahra 194
Rijadi 195
Zakarija ibn Muhammad al-Ahsarl al-
Safi'T abu Jahja 66
Zakarija ibn Muhammad ibn Mabmiid
al-Qazwinl 139
Zuhr ibn Abd al-Malik ibn Zuhr al-
ISblli 130,4
Sadld al-Dln al-KaSgart 54,3
Sa'd al-Halwatl 285,3
Sa'd i JazdT 194
Sa'dl 164— 170. 188,3. 194/5. 2 °7- s8 4
Sa'id ibn Muhammad al-Ansarl 328,13
Said ibn Ja'qub al-FaijQmT 303
Salman 195
Sulaiman al-Aswad al-DimaSqi 309
Sulaiman Efendi 109
Sulaiman ibn Da'ud 144,36
Sulaiman Sawagi 194
Sim'an ibn Gudaid 306
Sinan al-Rumi al-Wa'iz 254
214
ORIENTALISCHE VERFASSER
SudI 386
Sahlun ibn Farag 304
Suhaill 195
Saif al-Dln Isfarang 194
Saif al-Din aba '1-Farag 194
Saifi 195
Sah i Nur 194
SahT 193.x. 194/5
Sams 171,2
Sams al-Din Qalid 194
Sanu Mustafa 285,1
Sihab al-Din Saib Ahmad Muaijad 194
Saihzada 271. 282
Salih 195
Sabuhl 195
al-Sadr ibn 'Abd al-Rahman al-Saijid
al-Sugaijir al-Ahdari 113,3
3> P
Dija al-DTn al-FarisT 194
Dija al-DTn Nahsabi 203
tT
Abu 'l-Jamahan al-Qaini 122
Sah faijib 187. 188, 2
Ji Z
Zafar Naubahari Saif al-Din 206
Zahlr al-DTn 194
ZahTr al-Din Farjabi 194
'A§iql 195
'AlimT 195
'Abd al-Rahman ibn abl Bekr al-Sujup
Galal al-DTn 40. 143,6. 144,5- 2 95>»
'Abd al-Rahman al-Tauql'l 257
'Abd al-Rahman ibn 'Omar al-Bulqim
Gamal al-Din 143,7
'Abd al-Rahman ibn Muhammad Mugir
al-DTn al-'Olaimi al-MaqdisT abu ' 1-Jumn
106
'Abd al-Rahman ibn Muhammad ibn 'AlT
al-Bistami 130.x. 144,46-51
'Abd al-Rahman ibn Marwan ibn Salim
al-Ma'arri abu Muhammad 84
'Abd al-Razzaq al-QasanT Gamal al-Din
H4.9
'Abd al-Salam ibn Ahmad ibn Gamm
al-MaqdisT 'Izz al-Din 85
'Abd al-Qadir ibn 'Abdallah al-'Aidariis
abu Bekr 93, »
'Abd al-Qadir al-Kllam 78
'Abd al-Qahir ibn 'Abd al-Rahman al-
GurganT abu Beki 112. 228,3
'Abd al-Karim ibn Muhammad al-Rafi'T
abii '1-Qasim 61. 67
'Abd al-Lapf ibn 'Abd al-'Aziz ibn Malak
46 . . . ■
'Abdallah ibn Alimad ibn al-Baitar 131/2
'Abdallah ibn As'ad al-Jafil'Afif al-Din'83
'Abdallah ibn Saul al-'ImrawT Su'aib al-
HoraifiS abu Madjan 87
'Abdallah ibn Salam 148
'Abdallah ibn 'Omar al-BaidawT 138,3.
143.5- 1 44, 10. 59- 83 j m->
'Abdallah ibn abi '1-Mansur Muhammad
al-Ansari al-HarawT abu Ismail 171,1
'Abdallah HatifT 179. 180. i8i, 8
'Abdallah ibn Jusuf ibn Hisam Gamal
al-DTn abii Muhammad 114, a . 142,1
'Abd al-Malik ibn 'Abdallah al-GuwaihT
abQ '1-MaalT 47,3
'Abd al-W5si' Gabali 194
'Abd al-Wahhab ibn Ibrahim al-Zangani
'Izz al-Din abu 'l-Fadail 107,3. 228, s
Abu 'Ubaida 122
'AtTqT 146,4
'Otman ibn 'Abd al-Rahman al-Sahrazuri
Taqi al-DTn 47,,
'Ojman ibn 'Omar ibn abi Bekr ibn al-
Hagib Gamal al-DTn abu 'Amr 108
'Iraqi s. Fahr al-DTn
Ibn 'Arabi s. Muhammad ibn 'All
'Arafa ibn Muhammad al-UrmawI 107
'AzTz ibn Muhammad al-NasafT 149,4
'Asgadi 1 94
'Isam al-Din al-Kurdi Mollazade (Manla-
zade) 128, a
'Ismat 195
'Aja ibn Muhammad ibn Fathallah al-
HusainT 94
'AlT al-Bargandi 138,,
'AlT ibn abT Bekr al-Marginanl 56
AIT HigazT J 93, 9
'Ali ibn abi Talib 144,60. 191,1-2
AlT ibn 'Omar al-QoraST al-SadilT abu
'1-Hasan 90
215
REGISTER n
'All ibn Tsa al-Kahhal 234
'All ibn Muhammad ibn Ismail al-Zara-
zamf al-Mekkl 107
'AIT ibn Nasir- al-Husainl abu '1-Hasan
All Nafar Saib 189
'All Wasi' 270
'All ibn jQsuf al-$attanaufi Nur al-Dln
abQ '1-Hasan 78
Imadl Sahrijarl 1 94
Imadl Gaznaw! 194
'Omar ibn 'Abd al-'AzTz ibn Maza al-
$adral-§ahld al-BuhariHusamal-Din 55
'Omar ibn* al-Farid abu '1-Qasim 89
Abu 'Amr 122
'Ija4 ibn Musa al-Jahsabi 327
'Ain 'All Mu'addinzade 256,5
'Ain al-Qu^at Hamadani 149,,
Ganim ibn Muhammad al-Bagdadi abu
Muhammad 57,,
Gururi 194
§ah Garib Mlrza 277
al-Gazall s. Muhammad ibn Muhammad
GanTza.de 256,,
GijaJ 195
ci F
Fan! 195
Abu 'l-Fath al-Malikl al-6arbr al-Dimasqi
95
FathI Maulana 193,11
Fabr al-Din ibn Ibrahim Sahrijar 'Iraqi 1 63.
174. 194
KirmanI 194
Mubarak Sah 194
Fahr al-Dln
Fabr al-Dln
Fabri 195
Firaqi 195
Abu 'l-Farag 194
Abu 'l-Farag RunI 157
Farhl 194
FirdausI 154/5. 194
Farid al-Dln 'A^ar 161. 203. 285,,
Abu '1-Fa^l ibn Mubarak 198
Abu '1-Fadl ibn abi '1-Wafa 143, l0
Fadl-allah al-Wassaf Sams al-Dln
FaidI, Faijadi 190
221
3Q
AbQ '1-Qasim ibn abi Bekr al-LaijI al-
Samarqandl 129,,
al-Qasim ibn 'All al-Hariri abu Muham-
mad 91. 97—99. 107, a
QadTban 56
Qatarani 194
al-Qifp 1 44, a6
d K
KatibI 195
Kar Gija Rida 174
Kamal 195
Kamal ibn Ishaq no
Kamal al-Dln 194
JL
LisanI 195
LatTfi 144, 6y 280
Luqman 229,,
M
Ibn Malik 121
al-Mubarak ibn Muhammad ibn al-Atlr
Magd al-Dln abu 'l-Saadat 45
Mugir al-Din BailaqanI 194,
Muhammad ibn Ibrahim al-Salami 68, 2
Muhammad ibn Ahmad Sa'ld al-Farganl
252
Muhammad ibn Ahmad al-Mahalll Galal
al-Dln 40
Muhammad ibn As'ad al-Dauwani Galal
al-Dln 74
Muhammad ibn Isma'il al-Buharl abu
'Abdallah 44
Muhammad ibn Badr al-Dln al-MunsT
al-Saruhani 144,4,
Muhammad ibn abi Bekr Imamzade al-
Sargl Rukn al-Islam 144,7
Muhammad ibn abi Bekr ibn 'Abd al-
'Azlz ibn Gama'a al-Kinanl al-§afi'l
'Izz al-Dln abu 'Abdallah 142,^.3
Muhammad ibn abi Bekr ibn QadI Suhba
al-Asadi Badr al-Dln abu 'l-Fadl 65
Muhammad. al-Bulgari 144,6
Muhammad ibn Hibban al-Busti abu
.Hatim 96
Muhammad ibn Hasan al-3aibanl 18. 55
216
ORIENTALISCHE VERFASSER
Muhammad ibn Da'ud ibn AgurrQm al-
Sanhagl abu 'Abdallah 112
Muhammad ibn Sa'ld al-Busirl Saraf
al-Din abu 'Abdallah 92
Muhammad ibn Sa'ld al-SanhagT abu
'Abdallah 80
Muhammad ibn Salih Jazygy-oglu 255
Muhammad Sufi Ahund Molla 191,,
Muhammad ibn 'Abd al-JJaliq ibn Ma rQf
215
Muhammad ibn 'Abd al-Rahman al-
QazwinT Qatib Dirriasq 120
Muhammad ibn 'Abd al-Karim ibn al-
Atlr al-Gazarl 101
Muhammad ibn 'Abd al-LatffibnFiri§ta 86
Muhammad ibn 'Abdallah al-Zarka$i Badr
al-Din abu 'Abdallah 67
Muhammad ibn 'Abdallah ibn Malik al-
Tai al-Gaijanl Gamal al-DTn 113,2
Muhammad ibn 'Otman ibn 'Omar al-Balhi
82
Muhammad ibn 'Iraq 327
Muhammad ibn 'Uzaiz al-Sigistanl abu
Bekr 39
Muhammad 'Assar 172
Muhammad ibn 'Ali al-BatawI abu Mu-
qri' abu 'Abdallah 113,5
Muhammad ibn 'AH al-Gaijani 96
Muhammad ibn 'All al-Rahbl ibn al-
Mutaqqina 68, a
Muhammad ibn 'All al-Sudi 93,4
Muhammad ibn 'All ibn 'Arab! Muhji
al-Din 76/7. 91. 126. 144, ,. j 3 . 230, x
Muhammad ibn 'Omar ibn al-Husain ibn
al-JJatfb al-Razi Fahr al-Din abu
'Abdallah 125
Muhammad ibn'OmarQordEfendii 44,7.$,
Muhammad 'AufI Nur al-Din 204
Muhammad ibn abT M-Gait al-Kirmanl
Gamal al-Din 136
Muhammad ibn abi'l-Qasim ibn Babaguk
al-Baqqal al-^warazmi abu '1-Fadl 39
Muhammad ibn abl Muhammad al-SiqillT
abu 'Abdallah 100
Muhammad ibn Muhammad Ally Parmaq
267
Muhammad ibn Muhammad al-GazalT abu
Hamid 52,,. 59. 67. 71. 75. i 44 , I3 . ly 3J
Muhammad ibn Mas'ud al-KazarunT Sa'd
al-Din 220
Muhammad ibn Mustafa Rijadi 282
Muhammad ibn Mustafa al-QugawI §aih-
zade 41 (Zusatze)
Muhammad al-Mahdawi ibn'Alial-Sunubri
136
Muhammad al-Wafa'I al-BekxT 79
Mahmud ibn Salman ibn Fahd al-Halabi
al-Hanbali Sihab al-DTn 101
Mahmud ibn §adr al-Sari'a al-Auwal
Burhan al-DTn 56
Mahmud 'Arifi'184,,. 1 93>s
Mahmud ibn 'Omar al-Hanafi al-Antaki
IQ 7,3
Mahmud ibn Muhammad ibn Omar al-
Gagmlni al-^warazmi 138,!
Mahmud ibn Mas'ud al-§irazi Qutb al-
DTn 225
Mahdumzade 183
Marl ibn Jusuf al-MaqdisI al-HanbalT
33°, 1
Mas'ud i Sa'd i Sulaimani 194
Mas'ud ibn 'Omar al-Taftazanl 120
Mustafa ibn Sams al-DTn al-Qarahisarl
Muslih al-DTn 287
Mustafa ibn 'Abdallah Celebi HaggT
JJalTfa 266
Mir Ma'arri 194
Mu'in al-Din Muhammad 194
Mu'ln i Miskln 267
Mufaddal ibn 'Omar al-Abharl Atir al-
Din 127
Muflisi 195
Minuiihr 194
Abu '1-Muna ibn abi Nasr ibn al-'Attar
al-Israili al-Haruni 133,,. 134
Musa ibn Mahmud al-Rumi QadTzade
138,,
Mibajil ibn Budair 304
N
Nasir i Ijjosrau 194
NasimT 195
Nasr ibn Muhammad ibn Ahmad al-
Samarqandl abu '1-Lait 52, 4 . 6 . 53,.,.
144) 18. »i-34
Nasir al-DTn al-fusi 137,3. 291,3
Nizam al-Mulk 194
Nizami 159. 160. 179. 194. 203
Nauwab 5an i £Ianan 192
Abu Nuwas 95
Nur al-Din Isfahani 241
al-NawawT s. Jahja ibn Saraf
217
REGISTER II
Waqifl 195
al-HerewI 122
i W
» H
Jahja Efendl Saife al-Islam 256,,
Jahja ibn Saraf al-NawawI abu Zakanja
62/3. 67. 144, 15 . 282
Jahja ibn 'All ibn NasuhNau'l 126. 292
Ja'qub Carhl Maulana 229, 7
Jusuf 195
Jusuf ibn Ismatl ibn Djas al-6uwainl
»35
Jusuf ibn abl Bekr ibn Muhammad ibn
'All al-Sakkakl Sirag al-Dln 120
Jusuf QarabagT 74,,
Jusuf al-Makanl Haggi 144,33
Jusuf 1 209
218
Ill
Orientalische Schreiber
\ •
Saih Ibrahim ibn Saib 'Ali 207
Ibrahim ibn Muhammad 114,1
Ahmad ibn Ahmad al-'AlawI 107, 2
Ahmad ibn Bukair 86
Ahmad ibn Husain al-Budini Qi$all 276
Afcmad Sulfan 'All 187
Ahmad ibnal-Haggi JusufibnCaqarii26
Amir ibn 'All ibn Muhammad ibn Salih
al-DiamT 133,,
V B
Badf Rabbihi ibn Qacji Muhammad ibn
Zarif Muhammad ibn Muhammad Qadi
MijangT ibn QadI Hagg Ahmad ibn
al-Siddiql 160
Abu "1-Barakat ibn abi 'l-Karlm ibn
Muhammad ibn 'All al-6armldl 36
Beka Aga 47
Cj T
Tlga ibn al-Huri Hauran al-HamawI 306
H
al-Hasan ibn 'Abdallah al-Hamzi 66
Husain ibn Fathallah al-Samarqandl 89
HaqqwirdI I§fahanl 231,7
Hamdijaran 178
h
Hosrau 235
> D
Daud Sulaiman 177,2
Sulaiman ibn Muzaftar 46
Sim'an Sabbag 98
J* §
Sah Qasim 216
Sah Qasim ibn Fadll 210
Saraf al-Din ibn Saijid Magd al-Dln
HunagI SlrSzT 193,4
Ibn Saih Maulana Sukrallah ^y^ 277
'Abd al-Baql Bek ibn Hasan 274
'Abd al-Rahman ibn Baba ^■o^L. ibn
v 'Abd al-Rahman 146,,
'Abd al-Razzaq ibn 'Abd al-Salam ibn
Muhammad al-Hagg 104
'Abd al-'AzIz 198
'Abd al-'Alim ibn Muhammad al-Zaila'l83
'Abd al-Karim ibn 'Abd al-Gafur al-
Nasafl 177,1
'Abd al-Lafif ibn 'Isa ibn Muhammad
ibn Maklna al-Malikl 68
'Abdallah ibn Ahmad al-Mahalll 1 43, x
'Abdallah ibn abi Bekr 87
'Abdallah ibn 'Abd al-'AlTm ibn 'Abd
al-Baql al-Kubari 84
'Abdallah ibn 'Omar Ba'idi 96
'Abdallah ibn Muhammad Mudarriszada
266
'Abdallah Masud 148
Ibn 'Ala al-Din Muhammad Demawandl
205
'All Aqa 156
'All ibn Hasan al-Turkl 3
'All ibn 'Abdallah 242
'All Sal; 'All Kirmani 184
219
REGISTER m
'All Muhammad LaiqT 194
'Omar ibn Muhammad 287
Ibn 'Imran 250
GazI ibn Ina Qan 1
v_i F
Fath 'All Tabriz! 162
Fathallah ibn JJwaga Ahmad 230,,
Qasim al-'Agami 128
Qasim ibn 'Abd al-Qadir ibn al-Tahhan
100
Katibzade 218
<* K
M
Muhammad ibn Ibrahim 291
Muhammad ibn Ahmad al-GlzI al-Azhari
al-Safn 67
Muhammad ibn Ahmad ibn 'Abdallah ibn
Fadl al-Mktabalburi 2
Muhammad Amln al-Baridi al-Husaini 281
Muhammad Ga'far 188, 2
Muhammad Husain ibn Muhammad JJan
151
Muhammad 'Arif 196
Muhammad 'Abdallah Haggf 185,,
Muhammad ibn *Abd al-Malik ibn 'Asakir
al-Safu al-Ba'labakki 1 01
Muhammad ibn al-Hagg 'Otman 5
Muhammad 'All 195
Muhammad ibn 'All ibn abi Bekr 90
Muhammad Qasim 197. 213
Muhammad ibn Qadi Muhammad 228,j
Muhammad al-Matari 139
Muhammad Ha5im ibn Nusair Muham-
mad 158. 167
Muhammad ibn al-Haggl Jusuf al-Mos-
tarl 97
Mahmud ibn 'Abd al-Gafur 18
MuTsal ibn Jusuf 49
Mar*! ibn Muhammad al-'Ulwam 76
Mansur §iddlql 166
Musa ibn al-Qasis Ishaq al-Suri 317
O N
Ibn Natar ibn Habib 78
Niqula ibn Bufrus al-Halabl 39
j W
Walad Qasim al-'Abbasi 223
y* J
Jasin ibn Mahmud 92
Johanna Basira 298
Jusuf ibn Murad 133
Junus ibn Muhammad al-Safi'l 61
220
IV
Orientalische Besitzer und Stifter
1 '
Ibrahim 40
Ibrahim ibn abl '1-Fadl ibn abi 'l-faijib
ibn Muhammad ibn Ijilal 36
Ibrahim ibn al-Hagg Muhammad Dakir-
zada Uskudarl 280
Ahmad Aga MunSl GurgI 278
Ahmad Efendl 278
Ahmad al-Badrl al-Safn al-AS c arI 50
Ahmad ibn Dirham al-Asadl 131
Ahmad al-Zabldl 107
Ahmad ibn 'Abd al-'AzIz 261
Ahmad ibn Muhammad 281
Ahmad al-Maulawi 130
Ahmad ibn Wall 4
A'rag Efendl 271
Hjas ibn Rizq allah 298
S-» B
BektaS 285
Abu Bekr ibn Jahja ibn Jusuf ibn Qorq-
mas al-Harami 139
al-Hagg abQ Bekr ibn al-Hagg Jusuf
ibn al-Hagg Salim ibn al-Ballat 139
Gibril al-Tablb 132
Gibril Toma Papaz 260
GirgI Bufrus 260
Girgls Bufrus Tawll 98
Hassan ibn Qutlfi al-Muhammadl in
Hasan ibn QuSf 235
Husain ibn Ahmad 'Otman 244
Husain ibn al-Hasan 248
Daja Oglu 278
> D
Du '1-Faqar 'Abdallah 252
Rid wan Hallfa 73
SiragI Muslih 285
Sulaiman Efendl al-Wa iz XI—XII, 41. 86.
144. 276
Sulaiman Tabbab 21
* S
S&lih 266
$alah Efendl 84
J. T
Tifll 261
al-Taijib ibn al-Sirag 96
'A'isa 264,5
'Abd al-Basit Zain al-Dln ibn Kamal al-
Din abl '1-Makarim Muhammad ibn
Zahira al-§afn 67
'Abd al-Rahman 46. 292
'Abd al-Ganl ibn Muhammad Saibzade 282
'Abd al-Qadir 46
'Abd al-Lapf ibn Ahmad al-Halabl 60
'Abd al-Wahhab ibn 'Abd al-Mu'min 122
'Otman ibn 'Omar Efendl ibn Sulaiman
Efendl 280
'Otman ibn 'Omar al-NaSirl 58
221
REGISTER IV
All ibn Muhammad 103
'All ibn Muhammad al-Halabi 76
'All ibn Mu?taia 248
Baba 'All ibn Muzaffar All ArdistanI
'Omar ibn Salih Pasa 52
GazT Daulat Bek ibn Muhtar 233
Gadanfar 109
Fatfma Hatiin 283
FakjT CelebT 282
Al-QasimI 281
Qynnalyzade Ahmad 6awld 268
»5°
S K
Kamal al-Dln 55
M
Muhammad MTrza 177
Muhammad ibn Ishaq ^Ua-j-^l 142
Muhammad al-Hagg al-Halabi 262
Muhammad al-Husainl 180
Muhammad Hakim 160
Muhammad Saibzade 282
Muhammad SaibTzade al-Hagg 280
Muhammad al-Hagg ibn al-Hagg Saihl 280
Muhammad al-Tablb 134
Muhammad Zahur 181
Muhammad 'Abd al-Rahlm ibn Muham-
mad ibn 'Abd al-Ganl Saibzade 282
Muhammad ibn 'Abdallah 246
Muhammad ibn 'Abd al-Malik ibn Mu-
hammad ibn Ahmad Nagi al-RuhawT
'Aftf al-DTn 96
Muhammad 'Azml ibn al-Hagg Muham-
mad Gannat 280
Muhammad Hwaga walad Maulana Mab-
mQd 223
Muhammad ^-m*^ 327
Muhammad al-Nasir ibn Sams al-DTn
ibn Amir al-muminln Jahja Saraf al-
DTn ibn Sams al-DTn ibn Amir al-
mu'mbTn al-MahdT bidtn allah 133
Muhammad al-Nauwabf 130
Muhammad abG Bekr ibn Jahja al-Sa'dl
al-Harbl 59. 60
Ibn al-MahmGd Muhammad AmTn 204
Mustafa Aga 273
Mustafa al-3aib 278
Abu '1-Makarira walad Saijid Ahmad al-
HusainT 223
Mansur ibn Muhammad al-HamawI 96
Musi ibn Husam al-Qastamfim 284
Musa ibn Ja'qub GanT 327
MlbaTl TawTl 98
N
Nagaf ibn Sah 'All Baba 150
Nagm al-DTn ibn Muhammad al-AnsarT
ibn Haifa 106
Nlqetes 310
NTqula ibn GirgTs 298
Jahja ibn 'Abd al-Rahim al-'Ulwanl 100
Ja'qub GanT 327
Jiisuf MTrza 179,
Jusuf al-Muhtarim 98
222
Sonstige orientalische Personennamen
\ •
Ibrahim PaSa 26i, 43
Ibrahim Hagg DefterT 260
Ibrahim ibn Ridwan Hallfa 73
Ibrahim Sirwahsah al-Sultan 261 ,, s
Ibrahim al-6aznawl al-Sultan 157
Ahmad Pasa 265
Ahmad al Sultan 139. 282
Ahmad al-Suhaill Nizam al-Daula wal-
Dln Amir Saih 196
Ahmad ibn Muhammad 265
Ahmad Mlrza walad UgurlQ al-Sultan
26i, s ., 4
Ahmad ibn Jusuf Sah Nu§rat al-Dln 221
Iskender §ah LodT 223
Ismail §ah 261, 7 . 20
AllahwirdI 291
Alwand 261, , 3
IltutmyS 204
i_j B
Bajazld al-Sultan 261,5. 6 . 7 . 9 . 10 . „. ly l6 .
17. 19. a5 . 2 6. 262, j
Bajazld BistamI 193,7
Haggl Bektas 275
Pertew Pasa 256,4
O T
Tamlm Ansarl 208
6uSan Han 2
6ahan Glr 222
Hasan Pasa 249
H
Husain al-Sultan 177, 2 . 178
Husain Muhammad Baiqara 277
Husain Mlrza al-Sultan 196
i $■■,:■
Hajll 304
Hidr Bek Celebl Sahib al-saif wal-qalam
251
Haffl al-Sultan 2 6i,, 8
■>>,*,^
RaSid Amir 261, 2J
Rustam Padisah 261, 9
Raft' al-Dln Husain 209
Sa'ld ".62
Salim 18. a6i M , W;i -,.. rt ..,-
Sallm Sahzade Sultan 189
Sulaiman al-Sultan 261,, s . 262,,. 268
Sulaiman ibn SalTm 103
Sinan Pasa 103
J> §
Saraf al-Dln al-Imam 103
|ihab al-Dln §ah Gahan 188
Saiban Han 261,, 9 . „
$ary Ismail 275
aKTahir ibn abl Bekr 103
r Abd al-Rahtnan 264,5
223
REGISTER V
'Abd al-Rahim NauwabKatib Hani Hanan
189
'Abd al-Lapf ibn al-Hagg tfalTfa al-
Simsar 76
'Abd al-Lapf ibn 'Abd al-Haliq 79
'Otman al-Sul(an 262, ,
'Omar ibn Husain 285,,
i_i F
Fatima ^-m*S {-**£ 327
Fathallah GawadI 47, ,. a
Abu "1-Fath Hakim 189
FadlT Pasa 265
3 Q
Qasim al-Sultan 261,,.
Qatada 26i, a7
Qilig Arslan 'Ala al-Dln ibn Mas'ud
ibn Qilig Arslan ibn Sulaiman 231,,
^ K
Kir Gija Sultan Muhammad 215
KWgtlngT 26 1 M
Gajumart 221
oT G
M
MTrza Muhsin ibn Husain ibn Baiqara 1 5 1
Muhammad 261, ti
Muhammad al-Sultan 261,,. 264,3. s ^5
Muhammad Akbar abO '1-MuzafFar Ga-
lal al-DTn 189. 190. 198. 202. 222
Hagg Muhammad Muhasib Gizja 260
Muhammad SaibanT 261,, 9 . 2 , (Zusatze)
Muhammad ibn 'All al-Sawi al-WazTr 1 1 1
Muhammad Muzaffar 194
Mahmud Sah ibn Muhammad Sah al-
Sultan abu '1-Muzaffar 216
Murad Pasa 256,5
Murad al-Sultan 261,,
Mas'Gd al-GaznawT al-Sulfan 157
Mustafa Bek 18
Mustafa PaSa 257. 262,,
Mus(afa Pasa Hisbat allah 109
Mustafa ibn Muhammad 265
Mutahhar al-5arlf 103
al-Mu'tamid ibn 'Abbad
al -Malik al-Fadil 261, 3J
Mu'aijad Saih 103
Mahabat Han 222
137m
O
N
Nasr al-Daula. wal-Dln 201
NasTr al-DTn Sa'd al-Muluk 97
NuSirwan 221
b H
Harun al-Rastd 208, f
Hibat-allah al-HarbT 59
Humajun 209. 222
vJ?J
Ja'qQb al-Sultan 261,3.8.10.12.16
Jusuf ibn GamT Pija al-DTn 109. 178
224
VI
Orientalische Ortsnamen
91 ^y- J>\
37 '«Lo^N
93. 160 ilflj^l
252 *lj>\
261,,, ^ULyc— >\
168. 187. 216 ^L^i-ol
18 (Aquifagia?) A^i.y>\ji\'
49 ^/ !
26l M t,Ur?
274 crf-V 4i- 144 O^ 1 ^
131. 228,3 *""».#?
26l, 23 iyai
47 <>^
197 CjL«^ }<*^
191,, C-jLU^" ^(Xb
151 (Masulipatara) ^s? j>x^
103 j ^ « « U ^<*-«-Jl
106 ^JJU.1 CU^j
I09 AJU*0;
26l »3 j*J*l
285 <*^
261, 24 ^«iy
327 iLJUa.
89. 135. 260. 265. 307 i^Xs*.
1 01 i'l^-
216 >Lil-<ttAa^
261, I9 . 277 ^L«jlyL
327 j£,\>
101. 115 t3^* >
160 >btx)y
204 ,Ja>
98 ^^iM ^
223 (Pj^^-uJI
177 iXiS_*-«J
327 ^l^ c^lr*
193,4. l6 7 vJJ\»*«» 158 <»*•»
202 CXJyo
*33 t 1 *^
201 ^U»i J^>
287 ^y* J*J*
32 7 cr>y
317 o*m
261, s o 1 *^'
160 cr^r^ «^-«»S
179 Jh —
x 94 3^. —
189 ^liofc
287 LaIj^S"
221 ^UUoj^J
1 AJ_ii^oyJ
26i, 2 8 j4s^\ »})} ^*
207 i^t O^aC*
103 li*
259. 261,25 *»*>>>-»Jl
49. 67. 91. 259. 261,25.2, **^
327 \±J J^al*
278 ^y.
22<;
15
VII
Sachregister
Stucke, die sich auf Grand des Inhaltsveneichnisses oder des Registers I auffinden lassen,
sind hier im allgemeinen nicht beriicksichtigt
Abbildung und Erklarung einiger neuen
arabischen Miinzen 332
Aberglaube siehe Geheimwissenschaften
Abessinische Religion 325
Adam a. 47, 3
Adams letztwilligeErmahnung an seinen
Sohn Seth a. 52, 4
Adams Siegel mit Erklarung t. 331
Aderlafi
Tabellen der zum — giinstigen Tage
.. l - 1 44,44
Agypten, Geschichte a. 330, ,
Miinzen 332
Athiopisches 218. 317. 338
A gat 316,3
Aglabidische Miinzen 332
Akbar siehe Hollandisches
Akrostichisches a. 234. 236. 246
Algier, Miinzen aus 332
'Alls Siegel 247
Alphabet (vgl. Grammatik)
Schrift iiber sieben mit dem — zu-
sammenhangende Fragen a. 143,6
Bemerkungen iiber. die Einteilung der
arab. Buchstaben t. 252
Parsische Alphabete 3 1 6, 3
Persische Keilschriftzeichen 316,,
Andachts- und Notizbuch a. 327
Animadversiones criticae in versionem
Syriacam Philoxenianam Novi Testa-
ment! 333
Anmerkungen iiber die vulgare arabische
Sprache 335,5
Aphrodisiaca p. 208, s . t. 249
Apokryphen
Buch Henoch ath. 321
Apokryphen
Evangelium vonderKindheitJesua. 302
Gebete Christi und Mariae ath. 323, ,
Oratio Manassis ath. 322
Der 151. Psalm ath. 322
Rede Christi ath. 323,3
Arabisches 145,,. i 4 6 2 . 163. 166.186,,.
191.se i9 6 - 204. 216. 217. 228, j. 4 . 6 .
229,1-5.10. 232—235. 239—244. 248.
249. 254. 261,33.37. 267. 270. 271.
276. 285, ,.3. 287. 288. 293—296. 315.
317- 32o, aq . 327—329. 330, Il3 _ 7 .
33i- 332. 334- 335, 1. 2} 6. 337
Armenisches 130,4. 218. 274
Arte y vocabulario de la lengva Mori-
ocosana 297,4
Astrologisches p. 226,4
Lehrgedicht iiber Kalenderwesen und
Astrologie a. 113,5
Traktat iiber Zauberei und Astrologie
a - 133, 2
Astronomisches
Figur zur Bestiramung der Gebets-
zeiten a. 72
Neumondbeobachtung t. 144,57
'ASuratag, Gebet flir den a. 327
Aufforderung an dieBewohner von Wien,
die Stadt zu iibergeben t 264,4
Augen, Fa'ida fur kranke a. 327
Augenschmerzen siehe Schmerzen
Aurad a. 327
Autographen 99. 102 (105). 231,8?
252. 281? 308? 332—335-
Bathsebas Brief an David ath. 320, ab .
lat. 320, 2h
226
SACHREGISTER
Beobachtungen in ... Bibliotheken, vor-
ztiglich in Italien, die Kritik der Bibel
betreffend 335
Beschnitten auf die Welt gekommene
Manner a. 47,3
Beschrivinghe ... vanden Coninck Ha-
maiem 222
Besprechung siehe Geheimwissenschaften
Bet Gazza syr. 317
Bibliotheken
Altdorf 323. 335,,
Amsterdam, Gymnasialbibliothek 335,1
Bologna, S. Salvatore 335, 1
Dresden XII. 41 (Zusatze)
Erlangen 323
Florenz, Laurenziana 335, x
Halle, Waisenhausbibliothek 309
Hamburg, St. Jacobi-Kirche 29 (Zu-
satze). 239 (Zusatze). 246 (Zusatze)
Jena, Gerhardina 323
Kiel, Burchardina 315
Kbnigsberg XI. 78. 83 (und Zusatze)
Kopenhagen, Kbnigl. Bibliothek 330, ,
Leiden XIV. 322. 330,4-5. 335>>
Leipzig, Universitats-Bibliothek 41 (Zu-
satze)
Mailand, Ambrosiana 335,1
Mantua, Jacob Saraval 335, t
NUrnberg 335, x
Oxford 324
Padua, S. Giustina 335,1
Paris
Abbe" Brotier 335,1
Royale 333. 335,,
Sainte-Genevieve 335,,
Saint-Germain 335,1
Segueriana 320, 3C
Parma
Ducale 335,,
Rossi, Giambernardo de 335,1
Rom
Angelica 333
Assemaniana 333
Barberiniana 333 — 335,1
S. Calisto 335,,
Casanatense 335,1
Maroniten 335,,
de Propaganda Fide 335m
Vallicelliana 335,1
Vaticana 335,,. 7
Zelada, Franc. Xav. de 335,1
Venedig, Marciana 335,1
[Bibliotheken]
Wien, Hofbibliothek 300. 301. 324.
335,1
Wolfenbiittel 320, 2 . 335> 1
fiiblisches ath. 319. 320, 2a .i_ m .r. 3 22
Psalmen a. 118. 124,,
Zitat aus Sirach laL 248
Spriiche a. 124, 6
Vaterunser a. 317
Beobachtungen in . . . Bibliotheken, vor-
zliglich in Italien, die Kritik der Bibel
betreffend 335
Syr., arab. und griech. Kollationen und
Notizen zum Neuen Test. u. den
Psalmen 330,3
Anirnadversiones criticae in versionem
Syriacam Philoxenianam Novi Testa-
menti 333
Collatio Pentateuchi Hebraeo-Samari-
tici cum Judaico ... Accedunt ob-
servationes quaedam in versionem
Arabicam Samaritanorum 334
Bilder siehe Abbildung, Dekorationen,
Figuren, Kreise, Portrat, Schriftproben,
Stiche, Tugra, Wappen, Zauberquadrate,
Zeichnungen
Biographien
des Muhammad p. 220. t. 267
des 6auharl a. 122
des 'Abd al-Qadir al-KflanT a. 78
des Thomas a Kempis a. 307
des Abba Gregorius lat. 320,2 p.
tiirkischer Dichter t. 280 — 282
Bittschrift, Formular zu einer a.-mal. 295,4
Bogen siehe Pfeil
Borgiano, Museo, in Velletri 335,5
Briefe (vgl. Formulare) a. 90. 97. 103.
26i, iy2J .si4.p. 26i, 2 8. 264,2. t. 249.
'ath. 320,2b. deutsch 132. 135. 321.
3 2 5,3- 33«- hebr. 247. lat. 320, lh
Briefsteller, Aus einem p. 210
Buchstaben (vgl. Alphabet und Gram-
matik)
Buchstabenmystik siehe Geheimwissen-
schaften
Buchstabenspielereien a. 144,8
Cagataiisches 277
Catalogus siehe Verzeichnis
Chaldaisches 218
China siehe Geschichte
Chinesische Miinze 332
22'j
15*
REGISTER VII
Christliches (vgl. Biblisches)
Gebete a. 298. ath. 338
Schlufi eines Erbauungsbuches a. 330, 7
Chronologisches t 290
Beiechnung von Monatsdaten a. 107,3
Lehrgedicht iiber Kalenderwesen und
Astrologie a. 1 1 3, 5
Kalendarische Tabellen mit Bemer-
kungen iiber giinstige und ungtinstige
Tage a. 120
Kalender t 242
Tabelle zur Berechnung von Monats-
und Wochentagen t 278
Collatio Pentateuchi Hebraeo-Samaritici
cum Judaico 334
Compendium siehe Dictionarium Sive ...
Confussa, La ital. 310
Coronis de poesi aut metrica ratione in
genere, et Arabicae linguae propria
124,7
Cukasaptati p. 203
Danisches 218
DarfQr, Gebet fur die Bewohner von
a. 327
Davids Brief an Bathseba ath. 320, ,b.
lat. 320, ,h
Definitionen a. I43,,
gramraatische a. 143,1
Dekorationen 338
Derwisch, die 18 Pflichten des t. 73
Derwischlieder t. 283
Dialekte, arabische 335,6
Dichterbiographien siehe Biographien
Dictionarium Malaico-Latinum et Latino-
Malaicum 297,2
Dictionarium Sive Thesauri Linguae
Japonic. Compendium 297, 3
Dirham aus Samarqand 332
Dogmatisches
Erklarung des Glaubens t. 53,3
Glaubenslehre a.-mal. 296, 4 . ath.-lat,
325,2
Termini lexikalisch erlautert p. 228, , 4
Drucke 118. 137. 264,,. 300. 317. 332.
335.4
Eherechtsfrage a. 143, 7
Eigenschaften Gottes siehe Gott
Einbande mit Schriftpressung p. 154.
164. 206
E\£YXo? nrwmcdi; Psalterii lat.-a. 1 24, ,
Empfangnis siehe Konzeption
Encomium Caelestium et Terrestrium
ath. 320, j f
Enzyklopadie siehe Wissenschaft
Epicedium ath. 320,3d
Epos siehe Poesie
Erbauliches
Geschichte in Prosa p. 188, z
Erbauungsbuch fur Glaubenskampfer
t. 247
Erbrecht a. 327. t. 256,2
Erzahlungen p. 151. t. 251
Existenz, absolute, Gottes siehe Gott
Fa'ida siehe Geheimwissenschaften
Faksimiles siehe Schriftproben
Fasten siehe Tenzone
Fastengebrauche siehe Gebrauche
Federproben a. 14. 22. 58. 64. 85. 103.
122. 141. p. 109. 170. 177. 181. 185.
194. 229,3. 4. t. 109. 237. 252
Feste siehe Gebrauche
Fetwa t. 144,83
Figuren (vgl. Kreise, Zauberquadrate,
Zeichnungen), mathemat.-astronomi-
sche 225. 292
Formeln siehe Formulare, Gebete, Ge-
heimwissenschaften
Formulare fur Briefe (vgl. Briefsteller)
a. 103. a.-mal. 295,4
Franz&sisches 330, 2
Freudengebet a. 246
Gabriels Gebet a. 232 — 234
Gahanglr siehe Hollandisches
Gebetbuch fiir die einzelnen Wochentage
a. 327
Gebete a. 1. 6. 47,,. 64. 88. 109. 126.
140. 144, ,. 43 . 7 a. 1 86, ,. 293. 294. 295, ,,.
2 98- 3i7- 327. 33o.6. 33i- P- 130 3'
186,3. *• x 30' 137. 174- 252. 271. 291.
337. a.-mal. 293. 295,4. ath. 322.
3 2 3>i- 3f 4- 33 8 - gnech. 310. ital. 310
fiir den 'Asuratag a. 327
fiir die Bewohner von Darfur a. 327
Schutzgebet fiir einen fliichtigenSklaven
a. 327
Notizen iiber das Gebet t. 144, St
tJber die Zahl der Rak'as bei jedem
Gebet t. 144, 7 ,
Gebetsformeln a. 136. 144,70
zurStarkung desGedachtnisses a.-t. 46
gegen die Pest a.-t. 46
228
SACHREGISTER
[Gebete]
Gebetsanweisungen (Gebetsvorschrif-
ten) p. 179. t 109. 285,4. 331
fiir die Reise a. 243
Gebetsstunden, Notizen Uber t. 1 44,78
Gebetsvorschriften siehe Gebetsan-
weisungen
Gebetswaschung, Vorschriften fiir die
a. 74
Gebetszeiten, Figur zur astronom. Be-
stiramung der a. 72
Gebrauche, die an den beiden Festen
zu beobachtenden p. 229, 6
religiose in den Monaten Ragab
bis RablMl (so!) t. 235
Fastengebrauche p. 229,6
Geburten, Zauberrezepte urn mannliche
— hervorzurufen t. 144,65
Gedachtnis, Gebetsformel zur Starkung
des a.-t. 46
Gedichte siehe Poesie
Geheimschrift, syrische 317
Geheimwissenschaften p. 130,,
AbergVaubische Anweisungen a. 144,7°
AderlaB,Tabellen der zum — gUnstigen
Tage t 144,44
Besprechungsformeln (Fa'ida) a. 142.
143.9. 295 >4 .327't- 2 4o- 2 4i-246.249
flir kranke Augen a. 327
gegen die Pest t. 144*79
Air die Waschung nach Pollution
a. 3 2 7
Buchstabenmystik a. i3°>i. P- J 93>3
GlUcksstunden t. 144,56
Mugarrabat a. 144,81. t. 144,81
Namen Gottes siehe Namen
Psammomantie, Anweisung t. 272
Beispiele t. 249
'Siegel, mystische 246. 327
Adams mit Erklarung t. 331
'Alls 247
Hidrs mit Erklarung t. 331
des Propheten 235. 240. 247. 248
Salomos t. 240. 331
Sure, Ober d. myst. Kraft der neun-
zehnten a. i44>68
Sympathetische Mittel a. 106
gegen die Pest t. 144,54
Tage, giinstige und ungiinstige a. 120
Ungllickstage t. 144,58
Talismane a. 327. 328. 337. ath. 338
[Geheimwissenschaften]
Talismanische Formeln a. 8. 295, 4 .
p. 130,3. t. 239. 242. 244. 249
Herstellung von talismanischen
Waschwassern a. 327
Ungllicksstunden t. 144,55
Wahrsagen, Tabellen zum t. 285,5
Zauber
Liebeszauber a. 327
Traktat Uber Zauberei und Astro-
logie a. 133,,
Vogelzauber mit 12 myst. Namen
Salomos a. 327
Zauberanweisungen t. 249
Zauberformeln a. 1. i44>8>> t. i44,8i>
2 34- 2 49 .
Zaubergebete, hauptsachl zur Ab-
wehr unreiner Geister ath. 338
Zauberquadrate 88. 103. 130,,. 156.
181. 234. 239. 248. 327
Zauberrezepte t. 130,7. 144,6s
zur Befbrderung der Konzeption
a. 144,67
um m'annliche Geburten hervor-
zurufen t. 144,65
Zauberspruch, Uber d. Geschlechts-
teile einer Frau zu sprechen, um
sie vor Unkeuschheit zu bewahren,
a. 327
Genealogia Matterniana 335,8
Geschenkverzeichnis siehe Verzeichnis
Geschichte (vgl. Biographien, Genealogia)
Agyptens a. 330,1
Chinas p. 231,3
der Maroniten i.J. I77 1 a - 3° 5
von Moses a. 285,1
Persische p. 154
Auszuge aus Deguignes' Histoire des
Huns 330, 2
Tabellen osmanischer Sultane t. 249.
292
Weltgeschichte p. 231,1.2
Gewichte und MaBe a. 33°, 5
Glauben (vgl. Dogmatisches), Notiz Uber
den a. 144,3
Glaubensbekenntnisse a. 327- a.-mal.
296, j— 3
Glaubenskampfer, Erbauungsbuch filr
t. 247
Glaubenskrieg, Notiz Uber den t. 256,3
Glaubens- und Sittenlehre, islamische
p. 184,,
229
REGISTER vn
Glossena. 4 7,,3.48.So.Si. 52,,53„.
S4, 3 . 55- 56. 58. 59- 6i. 62. 65. 66.
73- 74- 97- 98. 107,3. 108. 109. 113.
116. 120—122. 127—129. 131. I32 .
M2, 3 . p. 39- 230,,. t. 48. 52,, a
54,1.3. 126. 169. 252. 285,3. mal.
Glticksstunden t 144, s6
'Gott (vgl. Namen)
Eigenschaften a. 327. p . 228 a .-mal.
295. 1
Absolute Existenz p. 228, „
Grammatica Syriaca ad Methodum
Schickardianam 336
Grammatiscb.es p. 228,8
zur arab.Sprache a. 39. 73. lQ2 . 115.
I43|i.6. 228 )I . 6 . I0 . I3 , p . 228, 3 . 5 . „.
*■ J 44, 52. 252. lat. 124,3. 299,,.'
320, 2 q . lat.-deutsch 124., '
deutsch 335, 6 * M s
zur tQrk. Sprache t. 289
zur kopt. Sprache lat. 316,,
zur syr. Sprache holland. 318. lat. 116
zur ath. Sprache lat. 320, aq . 326
zur monocosanischen Sprache (der
Moxos) span. 297,,,
Gratulationen p. 261,3. syr. 231, ,. ath.
320, ae . e
Griechisches218.248.310.319.320,,,,,
33°, 3- 335, 1
[Hollandisches]
Sureniiberschriften 8
Titel und Vorrede des Vocabularium
. . .Duytsch-Maleysch,endeMaleysch-
duytsch 297, ,
Humajun siehe Hollandisches
Imame, Verzeichnis der zwtflf 239
Indische Timuriden siehe Hollandisches
Inschnften(vgl.Mtinzenu.Siegelabdrucke)
335> a— 4
Interlinearversionen p. 81, a . 145, x jM
t- 53,s. maL 293. 295,,.,,. 296, a _'
at. 124, a , 2 3 i,3_ s% lat.-deutsch2 3 i, a
italienisches 289. 310
Japanisches 297,3
Jemenische MUnze 332
Juristisches
Fragen und Antworten t. 256 ,
Eherechtsfrage a. 143, 7
Uber Erbrecht a. 327. t. 256, a
Kommentar zu einera Rechtsbuche
a> J 44, 7. 45. 61
Hadit p. 203
Hebraisches (118). 218. 247. 299 , ,
303. 320, at . 334. 335, li6>
Heihgenlegenden siehe Legenden
Henoch ath. 321
Herzschmerzen siehe Schmerzen
Hidrs siegel mit Erklarung t. 331
Histoire des Huns 330, a
Hitopadeca p. 201
Holle und Paradies, Traditionen Uber
a. 327
Hollandisches 218
Erklarungen zu Miftah i Gulistan 216
217
Geschichte der indischen Timuriden
Humajun, Akbar u. Gahanglr 222
Arab. Grammatik 118
Syr. Grammatik 318
Randnoten zur 18. Sure 231,.
Randscholien zur Geschichte der
vierzig Wezlre 271
Kalenderwesen siehe Chronologisches
Karsunisches 118. 317
Katalog siehe Verzeichnis
Kauderwalsch und unbekannte Sprachen
130, ,. J. 140. 227. 237. 327
Kaufvermerke ilber Hdss. a. 50. 60. 98.
103. p. 179. 204. 223. t. 273. 282.'
285. ath. 324
Kaufvertrag t. 285
Keilschriftzeichen, persische 316, a
Kommentare
zu arab. AussprUchen der vier ersten
Chalifen t. 276
zur Burda p. 229,,,,,,
iiber die Namen Gottes p. 229,
zu Gabriels Gebet t. 233. 234
zu einera Bjsmillahgebet t. 234
zudemGebe't des gr5fitenNamens t. 234
zu verschiedenen Gebeten t 234. 235.
237. 246
Vorrede und Inhaltsverzeichnis eines
Kommentars zur Burda t 285,2
Konkordanz zu einer Psalmenubersetzung
lat.-a. 124, ,
Konzeption, Zauberrezepte zur BeftJr-
derung der a, 144,^
Koptisches 143,8, 218
230
SACHREGISTER
Koran siehe Qor'an
Kraukheiten (vgl. Pest, Rezepte, Schmer-
zen)
Besprechungstormeln gegen verschie-
dene t. 249
FS'ida fur kranke Augen a. 327
Kreise 235
zur astron. Bestimmung der Gebets-
zeiten a. 72
Kupfer siehe Stiche
Legenden p. 186, 4 . 206. 231,4
Lehnsbrief t. 26% 3
Lehrgedichte siehe Poesie
Lexikalisches
Auszlige a. 39
Bemerkungen zum hebr. WOrterbuch,
verglichen mit d. Athiop. 320, a ,
Erlauterungen a,. 45. a.-]at 299, 2> 3 ,
p. 228,, 4
Exzerpte aus Arte y vocabulario de
la lengva Moriocosana 297,4
aus Dictionarium Malaico-Latinum et
Latino-Malaicum 297, 2
aus Dictionarium Sive Thesauri Lin-
guae Japonic. Compendium 297,3
Liste, alphabetische, veralteter WOrter
des Sahname p. 154
Notizen a.-lat. 102, ,
Qor'anlexikon a. 39
Sammlungen ath. 320, 2D
Titel und Vorrede des Vocabularium
. . .Duytsch-Maleysch, endeMaleysch-
duytsch 297, 1
Worterverzeichnis t. 231,5
Liebeszauber a. 327
Litteraturgeschichte siehe Biographien
Liturgie siehe Mefiliturgie
Logik siehe Philosophic
Mannliche Geburten siehe Geburten
Magie siehe Geheimwissenschaften
Magyarisches siehe Ungarisches
Mahabharata siehe Nal
Malke'a Marjam ath. 320, x
Maroniten,Geschichte der, i.J. 1771 a.305
Mafie und Gewichte a. 330, s
Medizinisches siehe Geheimwissen-
schaften, Pest, Rezepte
Mefiliturgie kopt.-a. 315
Metaphysik a. 138,.,
Methodologie, Traktat liber wissenschaft-
liche p. 228, 2
Metrik der arab. Poesie lat. 124,7
Monatsdatenj siehe C hronologisches
Monatstage J
Monatsnamen siehe Namen
Mond siehe Astronomisches
Monogramme 235. 333 — 335
Moriocosanisches (Sprache der Moxos)
297m
Moses, Geschichte von a. 285, ,
Moxos 297,4
Miinzen 332. 335,5
Mugarrabat a. 144,81. t. 144,81
Muhammad siehe Prophet
Museen 335,5
Mystik siehe Geheimwissenschaften und
Sufisches
Nacht der Bestimmung p. 1 93, IO
Nal und Damajanti p. 190
Namen
Gottes
Kommentar uber die p. 229, 7
zwblf schutzkraftige a. 327
die geheimen a. 130,1. ath. 322
die wunderbaren ath. 323,2
die schbnsten a. 140. 229,5. V-
229,5. t. 251
Traditionen tiber die Vorzilge' der
vierzig a. 144,66
Gebet des grOfiten Namens t. 234
Gebet der 1001 Namen a. 248
magische 248
der Monate arabisch, koptisch, persisch
und romisch 143,8
von Pflanzen siel)e Pflanzennamen
zw6lf mystische Salomos a. 327
der Stunden des Tags und der Nacht
i3°,s
Negersprachen 327
Neumond siehe Astronomisches
Notizbuch a. 327
Notizen p. 130, s . 164. 175. 226, 3 . t. 46.
261, 1. 264, 7 . 273. 280. 291. hebr. 247.
lat. 320,20. 333- 335- deutsch 25.335
Observationes quaedam in versionem
Arabicam Samaritanorum 334
Organon Mariae 'ath. 324
Ornamente siehe Zeichnungen
Osttiirkisches 277
231
REGISTER YD
Palmyrenische Inschriften 335,4
Paradies und Holle, Traditionen iiber
a. 327
Parsische Alphabete 316,3
Partbische Mtinzen 335,5
Pass t 264, ,. 6.
Pellegrina, La ital. 310
Persisches 39. 46. 47, ,. 74. 78. 81, 2 .
82.108. 109. 114. 126.127. 130,3.3.5.8,
M3.8. 239- 261, 2t , 264, 2> 277. 282.
2 84.43 1 6, 2
Pest, Fa'ida gegen die t. 144, 79
Gebete gegen die a.-t 46. t. 240
Magische Quadrate gegen die 2 3 4
Sympathiemittel gegen die t. 144,54
Pfeil und Bogen, Abhandlung Uber den
Gebrauch von p. 230, 2
Verse Uber p. 230
Pflanzennamen, negersprachliche 327
Pflichten, die 18 des Derwisch t 73
Philosophic
Logik
Abhandlung Uber a. 142,3
Bemerkungen uber a. 73
Lehrgedicht uber a. 113,3
Metaphysik a. 138, x
Methodologie p. 228,,
Philoxeniana versio siehe Animadversi-
ones
Phonizisches 335, a , s
Poesie
Gedichtea. 97. 143,3. io . J 63-P- 146,3. 4.
203. t. 174. 249. syr. 231/8. 317-
Sth. 320, a f. ital. 310
uber die schbnen Namen Gottes
P- 229,5
Sa'dls Bdstan p. 207
Epos Laila und Magnun p. 231,7
Lehrgedichte a. 115
in Tawll Uber die Ordnung der
Suren a. 37,,
uber Erbrecht a. 68, 2
Uber Kalenderwesen u. Astrologie
a. "3> 5
Uber Grammatik a. 1 1 3, ,. 1 1 4, ,. 1 1 5
Uber Logik a. 113,3
Uber die religiosen Pflichten t. 255
WorterbUcher a.-p. 213. 214. p.-t,
218
Qa$Iden a. 103
Uber den Glauben a. 83
zum Lobe des Propheten a. 83
[Poesie]
Gratulationsqaslde p. 261,3
Trauerode a. 139
Wasije t. 275
Verse a. 58. 59. 95. 96. ioi f 113,5.
114. 122. p. 46. 47,,. 74. 114.
126. 127. 151. (164). 206. 221.
228,4. 2 77- 282. t. 22. 121. 144,64.
251. 282. deutsch no. 185. 241
Uber Pfeil und Bogen p. 230
zum Lobe der Kafija a. 109
zum Lobe der Maqamen a. 97
Versus memoriales Uber Dinge, die
rechtlich unvereinbar sind a. 72
Reimprosa, Gebet in a. 327
Poetik p. 185,3. lat. 124,7
Pollution, Fa'ida fiir die Waschung nach
a. 327
Portrat des Bernhard Middendorp 137
Prapositionen, Gebrauch von a. 39
Predigten a. 327
Preisangaben von Hdss. 50. 60. 103.
130- 198. 313
Prophet
Leben p. 220. t. 267
Personalbeschreibung a. 144,-6
Qaslde zum Lobe des Propheten a. 83
Siegel des Propheten 'siehe Geheim-
wissenschaften
Psalmen siehe Apokryphen und Biblisches
Psammomantie s. Geheimwissenschaften
Qor'an
Gebet fur die Beendigung des t. 249
Handschriften Hinckelmanns II — IX
Verstreute Suren und Verse a. 81, 3 .
118. 124,,. 140. 145,1. 207. 231,5'
299>j. 329- 33i
Kommentare a. 143,5. I 44, 9 -». .7-19.
25.27. ag. 59. lat. 299,3
tJbersetzung lat. 299, 3
tJber die mystische Kraft der 19.
Sure a. 144,68
WSrterbuch a. 144, 2 b? p. 215
Abhandlung Uber Tagwid a. 144, 77
Quadrate, magische 88. 103. 130,,.
156. 181. 234. 239. 248. 327
Qussas, Abhandlung gegen die Mi(A-
brauche der a. 144,69
Ratsel p. 193, ,
Rak'as, Ober die Zahl der — bei jedem
Gebete t. 144, 7 ,
232
SACHREGISTER
Ramadangebet rait Einleitung a. 331
Rechenexempel 263
Recht siehe Juristisches
Reimprosa, Gebet in a. 327
Reise, Gebetsvorschriften flir die a. 243
Religion
der Abessinier 325
Vorschriften p. 186, 2 . t. 235
Rezepte a. 76. 85. i43>«°. P- *5 6 ' 2o8 » s-
t 134- 169. 249'
Rhetorik a. 128, 2 . 129,2
Salomo siebe Geheimwissenschaften
Samaritaner
Milnzen 335>s
Pentateuch 334
Schlaf, Erbrterung iiber den a. 134
Schmerzen
Besprechungsformeln gegen — in den
einzelnen KBrperteilen t. 246
Besprechungsformel gegen Augen-
schmerzen t. 241
Formel gegen Herzschmerzen a 242
Gebete gegen — bestimrater Ktfrper-
teile t 240
Schreiben siehe Briefe
Schriftproben (Faksimiles) 333. 335
Schriftpressung auf dem Einbande p. 154.
164. 206
Schutzgebet siehe Sklaven
Seth a. 47,3. S2 M
Siebenschlafer p. 229, ,. 231,4
Gebet der a. 246
Siegel (vgl. Geheimwissenschaften und
Siegelabdriicke), gestochene 332
Siegelabdriicke 40. 89. 150. 173. 179.
204. 223. 261. 278. 315. 332
Sigilla, Quatuordecim VI— VII
Sihasana-dvatricatika p. 202
Sirach, Zitat aus lat. 248
Sklaven, Schutzgebet fiir einen fllichtigen
a. 327
Slavisches 218
Spanisches 297, 4
Sprichworter siehe Sprliche
Spriiche (vgl. Geheimwissenschaften) a.
52,3. 102. 124,6. i44,6o. i9 x >*' 229,,.
249. 276. 317. 328. p. 193,8. t. 249.
deutsch 185. 241. griech. 248. lat.
Stiche (Kupfer) 137. 264, ,. 332. 335,4
Stiftung (Waqf) XI— XII. 4. 41. 36. 109.
122. 144. 252. 276. 283
Waqfrechnung a. 80
Stunden siehe Geheimvnssenschaften
und Namen
Sufisches (Mystisches)
Abhandlung a. 229, 4. 1. 144,7$. a.-mal.
295,3. liber die Stufen und Grade
der myst. Gottesliebe p. 230,,
Erz'ahlung p. 193*7
Gedichte p. 161. 171. 187. 193,3.6
Suren siehe Qor'an
Sympathie siehe Geheimwissenschaften
Syrisches 231,8- 33°>3- 333- 335/i-v?- 32^
Tabellen
synoptische iiber die vier Evangelien
a. 301
der zum AderlaB giinstigen Tage t.
H4.44
zum Wahrsagen t. 285, s
Ramltabellen t 291
zur Berechnung von Monats- und
Wochentagen t 2 7 8
iiber die pers. Dynastien p. 154
osmanischer Sultane t. 249. 292
weltgeschichtliche t. 266
alphabetische Dichtertabelle t. 280
Tage siehe Chionologisches, Geheim-
wissenschaften, Wochentage
Tagwld, Abhandlung iiber a. 144,77
Talismane siehe Geheimwissenscliafien
Ta'rihs a. 103. p. 74
Temperamente t. 285,5
Tenzone in Prosa zwischen dem Fasten.
und dem Tage des Fastenbruchs t. 26 1 >3
Testament siehe Biblisches
Theologisches
Prosaabhandlung p. 207
Theologia Aethiopica 325
Timuriden siehe Hollandisches
Totengebet a. 236
Tradition arier, Glaubwilrdigkeit der a. 71
Traditionen a. 18. 52. 54. 116. 140.
144,2- S - 66- 204. 228,4. 229, 3 . 3*7-
p. 191,1. 193,10- 1. 52- 54- "6- 240-241
Translitteration siehe Umschrift
TPITHMEPON siue Intiedudio ad 5m-
guam Arabicam 299
Tiirkisches 22. 46. 48. 52. 53 3 . 5 - 54
57,3- 73- u> 9- IJ 6- ,21, rr; 6. 130.
233
REGISTER VII
134. 144, x . ,. 44 . J2 . S4 . jgl faf 6i , 6j . ?I . 7Ji
78^4. 153- 169. 174. 231,6- 331
Tugra 257. 264,3
Ubersetzungen (vgL Apokryphen, Bibli-
sches, Interlinearversionen) ins
Arabische 130,5. 307—309. 315
Persische 190. 191,2. 196 — 203. 224.
22 8, 3 . s
Tiirkische 252. 267. 270. 291,3?
Deutsche 231, 6 . 325,3
Hollandische 8. 118. 217. 222. 289.318
Italienische 289
Lateinische 10. 102. 118, 273. 299,2.3.
317. 320, 3d -h. 3 22 - 3 2 5,x-*
Umschrift (Translitteration)
armenische 274
hebraische 118. 299, 2 . 303
karSunische 118
lateinische 124, 4 . 137,3. 2 3 J ,6- 28 9
Ungarisches 218
Ungliicksstunden t. 144,55
Ungliickstage siehe Geheimwissenschaften
Unkeuschheit, Zauberspruch zur Bewah-
rung einer Frau vor a. 327
Unvereinbare Dinge a. 72
Urkunden t. 264
Vaterunser a. 317
Verse siehe Biblisches, Poesie, Qor an
Versuch einer Erklarung einer kleinen
arabischen goldenen Miinze mit ara-
bischer Schrift, neun Ess schwer 332
Vertrag siehe Kaufvertrag
Verzeichnis
der athiop. BUcher der Bibliotheca
Segueriana 320, 2 c
der Geschenke zum Beschneidungsfest
[Verzeichnis]
der S6hne des Sultans Muhammad
L 265
der zwolf Imame 239
Vita siehe Biographien
Vitae, Machumetis . . . eiusque successo-
rum, ac doctrina 43
Vocabularium ofte Woort-boeck . . .
Duytsch-Maleysch, ende Maleysch-
duytsch 297, x
Wahrsagen, Tabellen zum t 285,5
Wappen 317
Waqf siehe Stiftung
Waschung
Fa'ida fiir die — nach Pollution a. 327
Vorschriften fur die Gebetswaschung
a. 74
Waschwasser, talismanische a. 327
Wa?Tjas a. 52 M . p. 130,3. t. 275
Weinen der Kinder, Besprechungsformeln
gegen das t 246
Wissenschaft
Bemerkungen iiber p. 228,9
Enzyklopadie a.-mal. 295, 2
Methodologie p. 228, a
Wochentage (vgl. Chronologisches), Ge-
betbuch fur die einzelnen a. 327
Worterverzeichnis siehe Lexikalisches
Woort-boeck siehe Vocabularium
Zahlen (vgl. Rechenexerbpel), magische
248
Zahlmeisternotizen L 264, 7
Zahlungsanweisung t. 264,5
Zauber siehe Geheimwissenschaften
Zeichnungen (vgl. Bilder) 192. 270. 328.
335- 33*
234
VIII
Europaische und europaisierte Verfassernamen
Die besternten Zahlen verweisen auf Stellen, an denen die berreffende Person nicht als
Verfasser erwahnt ist
Abba Gregorius siehe Gregorius
Adler, Jacob Georg Christian 330,3.
332—335
Aesopus 324. *326
Ambrosius, P. 212
Basilios 315
Bibliander, Theodoras 43
Callenberg, Joh. Heinr. 309 ?
Casaubonus 102
Coelestinus a S. Liduina 308
Collado, Didaco 297,3
Crinesius, Christoph 318
Danckaerts, Sebast. 297, ,.j
Deguignes 330, s
Ephraem, S., Syrus 317
Erasmus 102
Erpenius, Thomas 102
Fabricius, Johannes 124, 7
Georgius, Pater, doctor Aethiopiae ce-
leberrimus 324
Glass, Salomo 320, 2S .
Golius, Petrus 308
Gregorius, Abba *32o, a o. p. 325,1
Guignes siehe Deguignes
Haex, David 297,2
Hippokrates 1 30, s
Ignatius aus Orleans 307
Johannes Damascenus 298
Kempis siehe Thomas
Kyrulos 315
Liduina siehe Coelestinus
Ludolf, Hiob 320, 2 <j. e. g. 3 2 5>i' 3 2 ^
Luther *43. 309
Niebuhr, Carsten 316,4.3. *332
Olearius, Adam 231,6?
Paulus 2 9 9, a
Podesta, Joh. Bapt, 264,,
Ptolem'aus 225
Reiske, Johann Jacob 99. 105. Vgl.
audi Register JX
Reussel, Gabriel 231,8
Richardus Retinensis siehe Robertus
Retenensis
Robertus Retenensis 43. 299,3
Rochi, Girol. 335,3
Scaliger, Josephus 102. *3i5- *322
Thomas a Kempis 307. 308
Tychsen, O. G. 332
Wiltens, Caspar 297,1-2
Zechendorf, Johann 124, I# * 4 . s
235
IX
Europaische und europaisierte Besitzer- und Schreibernamen
Die besternten Zahlen verweisen auf Stellen, an dcnen die betreffende Person nicht als
Besitzer oder Schreiber erwabnt ist
Adler, Jacob Georg Christian XII. 17.
101. 117. 142. 143. 244. 260. 305.
310.— 314. 316. 330. 332—335
Alard, Wilhelm I. 36
Anslaer, Willera XII. 12. 298
Binder, HanB Jacob 264,6
Birndiimpfel (Bimdumpfel), Job. Georg
*264, s . 291
Bresselau, M. L., Dr. med. 14. 303
Bresselau, Meir 303
Burchard, Petrus Antonius 315
Ceola-Martignoni, Antiquar 337. 338
Clement, Harmen, van Hemelen 185
Cochius 185
Coelestinus a S. Liduina 308?
Cordt, Hinrich fander, Sohn 185
Diecmann, Joh. II— III. 250. 323
Dorn, Bernhard XV. XVI. 172 (Zusatze)?
Erpenius, Thomas 102. 112. *i24, 4 . s
Faber, Christoph (25.) 26
Ferdinand I., Kaiser 317
Flad, I. M. 321
G. I. D. 317
Gabra Mlka'il 338
Giesius siehe Gise
Gise, englischer Professor (= William
Guise?) II-ID. V-VII. 10
Gladwin, F. 199/200
Golius, Jacobus XII. 39 (Zusatze). *io5.
*n8. 130. 251. 306. *3i8
Golius, Petrus 308?
Grueber, Joachim 241 ?
Guise siehe Gise
Haener, Joh. Heinr. 326
Hage, T. van 271. 275
Hartmann, C. F. A. 283. 331
Hartung, Dr. 327
Haussmann 321
Havart, Daniel 213
Hemelen siehe Clement
Hinckelmann, Abraham I— DC. XI. XIV.
10. 137. Konkordanz II
Humel (Hummel), Johann Michael 25.
26. 242
Jentsch, Gottfried 242
Jonas (?), G. 317
Kehr, Georg Jacob 309
Kirstenius, Petrus 300. 301
Koster, Albert 16
Konstantin tf^jl (?) 264,6
Krukenberg, Fr. W. XII
Krukenberg, Witwe, geb. Adler XII
Le Moyne, Stephanus 302
Liduina siehe Coelestinus
Loescher, V. E. 35
Ludolf, Hiob VIII. 319? 329,1. * 2 . *322.
*3 2 3- *3 2 4- *3 2 S.i-3- 3 J 6
Mai, J. H., Sohn 32
Mardenus siehe Moyses Meredinaeus
Mayer, Joh. Friedr. 300. 301
Meredinaeus siehe Moyses
Meyer, Joh. Valentin, Senator 113. 141
Middendorp, Bernhard 137
Moine siehe Le Moyne
Mordtmann, Andreas David XIII. XIV.
XVI-XVII. 98. 221 (+ 261). 262.
265 — 269. 278. 280 — 282. 288. 292
236
EUROPAISCHE UND EUROPAlSIERTE BESITZER- USD SCHREIBERNAMEN^
Morgenweg, Joachim I. VII— DC XL
XIV. 81? 137. Konkordanz III
Moses Meredinaeus siehe Moyses
Movers, Peter Johann 29 (Zusatze). 239
(Zusatze). 246 (Zusatze)
Moyne siehe Le Moyne
Moyses Meredinaeus. 317
MUller, Andreas, aus Greifenhagen XII.
218. 231
Mtiller, Ge. Sara, 169
Murter, Comelis (vander) 148- i$i-
171. 209. 210. 213. 216. 217
Nanniel(?), John 199/200
Niketes, Basilianernovize 310
Nostinger, Georg 114
Olearius, Adam 231,6-7?
Ort, Daniel (?) 156
Paltzo, Christian 20
Pappe, Carl Ludwig, Dr. med. 1 6 $ (Zusatze)
Perneder, Ulrich 241
Pertinger, Senator et Capitaneus Poso-
niensis 241
Petraeus, Theod. 218. 231. 315
Pirandinfal siehe Birndiimpfel
Reiche, Johann II. 10
Reiser, Anton L 241
Reiske, Johann Jacob XIV— XV; *4i
(Zusatze). *97- 99- JO S- * J ° 6 - * 10 7-
*2II. *222. *304
Reussel, Gabriel 231,8? *3 2 °»a«. 3 2 »
Romanus (?) 168
Salomon, G. 13
Schaffhausen siehe Schaffshausen
Schaffshausen, Johann Diederich II— HI.
*6. 78. 290
Schaffshausen, Paul XI-XJI. 39- 86.
121. 129. 210. 286. 326
Schafshausen siehe Schaffshausen
Schellhammer, Sigismund I. 123
Schiller-Tietz, Nikolaus 88
Schlichting, Christoph 320, *,. ,*h. m?
Schreyer, G. P. A. 291
Schrimpf, Jonas I. 287
Schurman, Anna Maria van II— III. VI,
vm. 4
Schwann, J. 337- 338
Seidel (.Caspar?) I. 123
Simon, Cornelles 114
Simon, Jean 114
Simonis, Syndicus 41
Stumpf, Johannes 241
Til, Salomon van 207. 254. 304
Tollius, Jacobus 144
Tychsen, 0. G. XV. 332
Uffenbach, Zacharias Conrad von X— XL
1. 5. xi. 18. 19. 25. 26. 31. 32. 49
51 — 53. 72. no. 114 — 116. 124
126. 128. 134. 207. 234- 235
242. 248. 249. 253. 254. 256. 257
258,4-5. 259- a64,a.s-7- 2 73- 276. 284
291. 3°4- 3*7- 33°
Vanhage siehe Hage
Vogelreuter, Friedr. 198 — 200
Weinmann, Abraham 53
WelBer, Hanns Friderich 239
Westenholz, A. W. Frhr. von XII. 321
Winckler, Johann Dietrich siehe Re-
gister X
Winckler, Johann Friderich VIII. XII
XV. 39 (Zusatze)? 46. 13°? *47
148? 151? 156. 171- !97- 2 °9- 21 °
213. 216. 217. 218 (Zusatze)? 224
231 (Zusatze)? 251. 271. 275. 295
298. 306. 307. 320? 324. 326?
Wohlgemuth, Johannes 54
Wolf, Johann Christian IV— VIII. X— XI.
XIV-XV. 1. 5. 11. 18. 19- «5- 26.
31. 32. 35- *39- 49' Si—53- *62
(Zusatze). 72. *86. no. 114— 116
119. *i2i. *i23. 124. 126. 128.
♦129. 134. *i 50 (Zusatze). *i69- 207.
*2io. *222.»234. 235. 242. *245. 248.
249. 253. 254. 256. 257. 258,4-5.
259. 264,2-5-7' * 2 7°- 2 73- 276. 284.
*286. 291. 300? 301? 304. 317. *3 2 6.
336
Wolf, Johann Christoph I. IV— XII. XIV.
7. 20. 22. 23. 43. 47- 73- 81. 99-
105. 118. 137. 149- 153- i9 2 - 2 37.
245- 2 5S- 26 3- 2 64, 3 - 2 ?9- 2 89- 2 97-
300? 301? *304. 309. 318. 322. 325.
Konkordanz IV
m
X
Sonstige europaische und europaisierte Personennamen
Abdul-Cader 325,3
Anquetil 316,3
Babdien Sabath 325,3
Behailae-Selusus 324
Bigne, Marguerin de la 320, „
Blome, Joh. 287
Bohlen, Peter von XVI— XVII
Bresselau, Jisrael 303
Brotier, Abbe 335,,
Castell [,Edmund] 320, 2 h
Castello di Torremuzza, Gabriele
totto 335,2.3
Charles, R. H. 321
Choisie Morsaet 325,3
Coen, General 222
Croze siehe La Croze
Dadichi, Carolus X— XI. 273
Dalster(?), W. (?) 165
Ebeling, Christoph Daniel XV
Edzard 324
Fabricius, J. A. 297,^
Fl(e)urance siehe Rivault
Freytag, G. W. XIII. 94, , b
Garmer, Vincentius 287
Gerhard, Joh. Ernst 323
Gioerida siehe Valle
Hasel, Jan van 222
Heiling, Petrus 320, 2
Isler, Meyer 303
Jonas, Jakob 317
Kennicot 334
Klock, Hubertus 325,3
Lanci-
La Croze, M. V. de VIII. 315
Lebe\ Nicolas 299
Lehmann, Bibliothekar Prof. 132
Leo, Petrus 320, a
Lichtenstein, Anton August Heinrich
XV-XVI. 112. 286
Ludolf, Christian 320, , ■„
Martinius, Petrus 118
Maternus, Jacobus 335,3
Mauro Cordato 25
Melanchthon 43
Montfaucon, Bernard VIII— IX
Mordtmann, J. H. 264,3.4
Morland, Samuel 320, 2 d
Mouray, Engljtnder 320, ih
Nissel, Joh. Georg 322
Opitz, Heinrich 320, 3 g
Pajec Ecialeka 325,3
Petersen, Christian I. VIII. IX. XII
Petrus Leo siehe Leo
Philemon 299, ' 2
Philotheus, kopt. Patriarch 304
Piques, Louis 320, 2 m
Pitiscus, Martin Friedrich XII. XV
Postellus 299
Ramus, Petrus 118
Rivault de Fl(e)urance, David 102
Rossi, Giambernardo de 335, ,
Saravalj Jacob 335,,
Scaliger, Julius Caesar 102
Schellhammer, David I. 241, 287
Schickard, Wilhelm 336
Schlumt, Wolf 247
Scialach, Victorius 315
238
SONSTIGE EUROPAISCHE UND EUROPAISIERTE PERSONENNAMEN
Seebisch, Siegmund Gottlob XII. 41 (Zu-
s'atze)
Severas, Bischof von ASmunain XIII. 304
Sonnini, C. S. 264, t
Sontheimer, Generalstabsarzt Dr. 132. 135
Starcke, Seb. Gottfr. IV-1X. 41 (Zusatze)
Steinschneider, Moritz I
Thevenot [,Melchisedech] 320, 2 c
Torremuzza siehe Castello
Tremellius [,Immanuel] 322
Valle, Sitti Maani <della Familia) Gioe-
rida della 335,3
Velser siehe Welser
Wackerwald(t) 320, ,
Wansleben, Michael 320, 2 m
Welser, Marcus 315
Widmannstadt, J. A. 317
Winckler, Johann Dietrich XII. 210
Zelada, Franc. Xav. de 335. *
?39
XI
Europaische und europaisierte Ortsnamen
Abr-ndsberg 317
Adrianopel 252
Aleppo siehe Haleb
Alexandria XIIT. 98. 304
Alsfeld 241
Altdorf 323. 33S)I
Altenburg 326
Altona 332
Amsterdam 12. 2 q8 **e
Antioehia X ' * '
Aquifagia 18
Araes 325,3
Augsburg 315
Batavia 185
Bergedorf 327
Berlin 231,,,
Bittelbronn 25, 26. 242
Bologna 335,,
Boston 335, ,
Brussa 131
Budapest (Ofen, Pest) XI-XII. ( 2 e)
26. 4« (und Zusatze). 109. I44 . 2?4 .
Bfitsow 332
Cadix 113. i 4I
Coron siehe Koron
Cypersi 262,,
DamasknsXni. 76. 98. 101. ,,5. , 33j ,
Dresden XII. 4 , (Zusatze) '
ErUngen 323
Florenz 335,,
Frankfurt a. M. X
Fieistadt 241
Gamraebron in Persien 185
Gieflen 32
Golkonda 213. 217
Gotthard, Szent- 287
Gran 241
Greifenhagen 218. 231
Haleb 89. 135. 2 6 a 265. 307
Halle 309
Harderwyk 185
Hebron 106
Helmstedt XV
Hemeln 185
Herrenberg 264,6
Isfahan siehe Spahanum
Jena 323. 326
Jerusalem 106. 254
Ka »ro 133,,
Kapstadt 16$ (Zusatze)
Karthago 335, ,
K,el 3*5- 320, 8g
Klem-Flottbeck 88
Konigsberg XI. XVI. 78. 83 (und Zusatze)
Konstantmopel XIII. 25. 280
Kopenhagen 330, ,
Koron 242
Kremmen 20
Kuppingen 264,5
Langenburg 264,-
Laxenburg X14
Leiden XIV. 137. 322 , 330
^T'l P' l6 ' «* (Z^e). ios 3 6
LUbeckVIH. to. SS . W 3.0,..
240
europAische und europAisierte ortsnamem
Mailand 335,,
Mantua 335,,
Mariendorf 247
Marokko I. 36
Medina 254. 259.
Mekka 254. 259.
26r, 2S
261, , 5 . 27
Mocha 103. 325,3
NUmberg 335, ,
Ofen siehe Budapest
Oranien, Kastell 185"
Orleans 307
Oschatz 242
Oxford 324
Padua 335,,
Palermo 335,8
Palmyra 335,4
Paris VIII— IX. 320, 2 c . 335. •
Parma 335, ,
Persepolis 316, 2
Pest siehe Budapest
Pressburg (Poszony) 241
Rhodus 268
Rom 168? 315. (333). 334. 335, ,. ys . (j) .
337- 338
Rostock 332
Rotterdam 168
Saloniki 275. 282
Saraarqand 332
Schleswig 244
Schleusingen 309
Segeberg 315
Se villa 137, t
Sigeth (25). 26
Spahanum (= Isfahan) 168
Stade 323
Stuttgart 132
Siiderau I. 36
Suratta 325)3
Teplitz 231,8
Ternate 185
Velletri 335,5
Venedig 335, ,
Wien II-III. VII. 32. 41.
264, aM . s . (287). 290. 291
3*7- 324- 335,i
Wolfenblittel 320, » c . 335) •
Woyna 325, 3
Z6rbig 105
78. 114.
300. 301.
241
XII
Chronologisches Verzeichnis der datierten Handschriften
Indirekt und sekundar datiette in Klammern
a) Jahre der ffigra
IO06
I007
No. 47
62. 113
1063
1064
No. 33, s - 2 4 z
298
655
No. 123
IOO9
278. 286
1065
(284)
666
59
IOIO
{142)
1066
(4). 46. 86
723
IOI
IOI4
('79)
1067
3
767
85
IOI5
1
1069
290
834
58
IOI9
182, t , 282
1070
126
850
252
I02I
52
1 07 1
273
890
67
I022
'54
1072
"6. 183, ,
897
107, 2 . 12S, 3
I023
('03)
1076
5
906
37
IO24
148. 207
1080
49
936
'75
IO25
162. 194
1083
289
938
61
1026
84
1085
"4, ,
94P
277
I028
36. 181, 233. 276
1086
238, 4 . 264, 6
948
230
1029
160. 269
1088
213
9Si
W
I03I
(/jo)
1089
239. 264, 3
954
36. 139. 233
IO32
53, s- '52
1090
171. 210
955
I0 7, 3
I034
109. 191, , , 3 . 203
1091
'5'
964
68, ,
I036
108
io93
140. 264, 5
965
68,,
IO37
97
1094
283
967/8
184
IO38
121
1096
258 2
969
'33, ,
IO39
40
1097
238, „ (268)
971
226
1 04 1
{291)
1100?
246 (s. ZusStze)
973
187
1043
(74)
"35
260
975
18. 172
I044
(130). 170
1138
260
976?
90
I046
{86)
1147
{292)
980
48
IO49
('73)
1152
(280)
982
(204)
IO5I
(283)
1172
'65
984
'93
IO52
23', 7
H73-78
260
990
263
I053
83
1186
198
992
92. 177, :
I°54
87
"95
(266)
993
106. (22/)
I055
64
1244
(262)
996
998
89
76
I057
I058
203
2. {141)
b) Jahre der Schopfung
999
73- 177, ,
I059
158 '67
5589
303
1000
96. 164
I06l
104. i88 13 . 3
c) Jahre Adams
1 001 143,
,. 221. 230, ,
I062
149. 190. 196. 201.
7163
298
1003
78 \
223. 227
7171
307
242
CHRONOLOGISCHES VERZEICHNIS DER DATIERTEN HANDSCHRIFTEN
d) Jahre der Griechen
1962 No. 302
e) Jahre der Martyrer
982 304
1379 3i5
f) Jahre nach C/iris/us
1595 ('4')
1623 (*).(/«)
1628 {222)
1636
1643
1645
1 663
1668
1671
1676
1678
1679
1686
1687
No. 3 06
1690 No. 264, 2
123
1 69 1 (25) (*0). ('44)
39
1708 (32)
{'37)
1718 jop
3^3
1736 '°5
23* >t
1766 J'4
(3*6)
1777—94 jj*
'('35)
1780—82 335
(217)
1.781 JJ*
(53. ,-<). frs)
1782 JJJ
("4, *)
1819 P*
243
Zusatze und Berichtigungen
S. 10 No. 20 Lies: 18, 74. Diese Hds. und die Nrr. 239 und 246 sind der
Stadtbibliothek 1 84 1 aus der Bibliothek der SL Jacobi-Kirche zu
Hamburg Uberwiesen, in die sie um die Mitte des 18. Jahrhunderts
von dem Kirchen-Juraten Peter Johann Movers geschenkt waren.
Vgl. Joh. Joach. Rasch, Fortgesetzte Historische Beschreibung der
offentlichen Kirchen-Bibliothek zu St. Jacobi . . . Hamburg 1755,
S. 43 f., wo als Schreibstoff irrig Pergament angegeben.
S. 13 No. 39 Die Hds. hatte Jacobus Golius (s. dessen Catalogs, Lugd. Bat.
1696, p. 10 no. 14) und wahrscheinlich Winckler gehSrt
S. 14 No. 40 Z. 9 Lies: Wolf 41. (Sic).
S. 14 No. 41 Auf fol. 1 r hatte Morgenweg eine - nicht mehr vorhandene -
Nol.z befestigt, die Siegmund Gottlob Seebisch fiir ihn in einen am
1. Febr. 1726 von Dresden aus an Joh. Christoph Wolf gerichteten
Brief (Supellex epistolica Vol. CXX in Folio, fol. 201-202) ein-
gelegt hatte, und auf die Joh. Christoph Wolf in dem Exemplare
AB 203 des Morgenwegschen Thesaurus bei No. 41 des letzteren
handschriftlich hinweist. Seebisch erwahnt dieser Notiz in dem
genannten Schreiben als descriptions Codicis Arabia, quern ipsemet
possideo, und fiigt nur hinzu: Aut valde fallor, aut verissima erunt
qvae earn in rem annotavi. Naheres aber ergibt sich aus einem
Br.efe Re.skes (ed. Forster S. 16) an Joh. Christoph Wolf vom
20. , Mai .737: Idem Dn. Seebisch habet Tomum Quintum Commen-
tani in Coranum, (quern Starkius in Catalogo Hinkelman. male
Tbrahim[')] Efendi auctoris esse dixit, cum huius legatum sit, non
opus). Quartus autem in Bibliotheca TVa exstat. Male ilium habet
unius corporis membra vario sub coelo dispersa vagari; unis potius
fordhs, si pole, ilia concludi mallet. Petit itaque ut, si reliquorum
desideno non tangaris hunc saltern vel TIBI vindices, vel TVum
reddendum aere suo sibi concedas. Seebischs Codex ist jetzt
0r,ent l8 3 der Dresdener Kgl. Bibliothek und als solcher in Fleischers
[>) Vielmehr Salomonis.J
244
ZUSATZE UND BERICHTIGUNGEN
Catalogus, Lipsiae 1831, S. 88 folgenderma&en beschrieben: Cod.
arab. .foil. 300, 4 , char, neschi scriptus, volumen quintum explana-
tions locorum difficiliorum Commentarii Beidhawiani in Coranum,
auctore Scheich-zadeh quodam. Hoc nostrum volumen complectitur
Sur. 25—38. In folio primo notatum est, totum opus sex ejusmodi
voluminibus constare. Codex olim a Suleiman-EfendT templo primaria
fsolj urbis Budun <Budae> legatus est. Dieser .Saihzade ist Mu-
hammad ibn Mustafa al-QugawT (gest. 95% 543, «• m - Lit 1 4»7
No. 12, wo auBer unsrer und der Dresdener Hds, noch der Druck
Stambul 1283 in 4 B'anden hinzuzufiigen).
Ubrigens stammen aus Sulaimans Stiftung auch, nach Fleischers
Catalogus, der Dresdener Cod. Orient. 157 und, nach Vollers'
Katalog, Leipzig 1906, die Hdss. No. 100 und No. 1044 der Leip-
ziger Universitats-Bibliothek.
S. 23 Z. 7 v. u. Lies: 12. Jan. 1431.
S. 26 No. 82 Die von Joh. Christian Wolf herrUhrende Identification mit Hinckel-
mann 100, Morgenweg 104, und also auch die mit Wolf 105, ist
unzutrefTend. Die Hds. ist eines der drei Exemplare Hinckelmann 52.
S. 36 No. 83 Z. 10 v. u. Tilge die Worte „und der in der Einleitung erwahnten
K6nigsberger".
S. 51 No. 104 Vgl. Ferd. Wustenfeld, Das Leben Muhammed's nach Muhammed
Ibn Ishak bearbeitet von Abd el-Malik Ibn Hischam, Bd. II,
Giittingen i860, S. LI.
S. 52 Z. 6 v. u. Lies: S. 18. 344-
S. 54 Z. 1 v. u. Lies: 346 — 348.
S. 57 No. 114, StUck i Das Werk ist inzwischen gedruckt als: Nihajat al-bahga
af Ibrahim a§ SabistarT an Nakgbandi. Text, Sfversattning och
kommentar (Diss. Upsala) v. E. v. Dobeln, Leipzig 1906.
S. 80 No. 148 Z. 1 v. u. Lies: Wolf 124.
S. 83 No. 150 Die von Joh. Christian Wolf herrUhrende Identifikation mjt Hinckel-
mann 44, und also auch die mit Wolf 48* ist unzutrefTend.
S. 88 No. 164 Z. 16 v. u. Lies: Wolf 79.
S. 89 No. 165 Die Hds. ist 1852 aus Kapstadt geschenkt von Dr. med. Carl
Ludwig Pappe.
S. 91 No. 172 Bernh. Dorn, Ueber die Verwandtschaft des pers., germ, und
griech.-lat. Sprachstammes, Hamburg 1827, fiihrt in einer langen
Anraerkung Uber die Hamburger Sammlung S. IX ff nur einen einzigen
neueren Zuwachs an, und diesen mit den Worten: „Vor Kurzem
wurde Mihr und Muschteri von Mohan*, ben Attar hinzugefugt".
Hieraus darf man wohl schliefien, daB Dorn selber 1826 oder 1827
diesen Codex geschenkt hat.
S. in No. 218 und
S. X20 No. 231 Beide Hdss. stammen vermutlich aus Wi."cklers Besitz.
245
ZUSATZE UND BERICHTIGUNGEN
S. 125 No. 239 Siehe Zusatz zu S. 10 No. 29.
S.128 No. 246 MitderDati.erung(8o!):^ri^ Wv^^^y^i^.
ist wohl der ai. DQ-'l-higga noo/6. Okt 1688 gemeint. Im tibrigen
siehe Zusatz zu S. 10 No. 29.
S. 137 No. 261, StUck 19 und 21 Mit L^> ist trotz der ungenauen Angabe
„Herrscher von tforasan" doch wohl Muhammad SaibanI, reg.
906— 916/1500 — 1510 m Transoxanien, gemeint.